Άδα. Περίληψη : Τόπος και Χρόνος Γέννησης 4ος αι. π.χ. Καρία. Τόπος και Χρόνος Θανάτου 324/323 π.χ. Αλικαρνασσός. Κύρια Ιδιότητα

Transcript

1 Για παραπομπή : Ντόουσον Μαρία - Δήμητρα,, 2001, Εγκυκλοπαίδεια Περίληψη : Η ήταν κόρη του Εκατόμνου, αδελφή και σύζυγος του Ιδριέως. Το 344/343 π.χ. διαδέχθηκε το σύζυγό της στη σατραπεία της Καρίας. Λίγα χρόνια αργότερα, το 341/340 π.χ., ανατράπηκε από τον αδελφό της Πιξώδαρο και εξορίστηκε στα Άλινδα. Όταν το 334 π.χ. ο Μέγας Αλέξανδρος εισέβαλε στην Καρία, η τού παρέδωσε τα Άλινδα, τον υιοθέτησε και εκείνος την αποκατέστησε στην εξουσία της σατραπείας της Καρίας. Τόπος και Χρόνος Γέννησης 4ος αι. π.χ. Καρία Τόπος και Χρόνος Θανάτου 324/323 π.χ. Αλικαρνασσός Κύρια Ιδιότητα Σατράπισσα και βασίλισσα της Καρίας 1. Οικογένεια Η A ήταν το τέταρτο παιδί του σατράπη της ΚαρίαςΕκατόμνου από τα Μύλασα. Ήταν αδελφή του Μαυσώλου, της Αρτεμισίας, του Ιδριέως και του Πιξωδάρου. Παντρεύτηκε τον αδελφό της Ιδριέα. Ο γάμος της επιβεβαιώνεται από τους αρχαίους συγγραφείς. Σύμφωνα με τον Αρριανό ο γάμος μεταξύ των δύο αδελφών ήταν σύμφωνος με το καρικό έθιμο. Tο φαινόμενο της αιμομιξίας που παρατηρείται στους Εκατομνίδες ερμηνεύεται από την επιθυμία τους να διατηρήσουν τον έλεγχο του πλούτου και της εξουσίας στο στενό πλαίσιο της δυναστείας τους Δράση Μετά το θάνατο της Αρτεμισίας Β το 351/350 π.χ. ο Ιδριεύς και η τη διαδέχτηκαν στην εξουσία και διοίκησαν από κοινού τη σατραπεία της Καρίας, όπως μαρτυρείται από ψήφισμα που βρέθηκε στο ιερό στο Σίνυρι. 2 Όταν το 344/343 π.χ. πέθανε ο σύζυγός της, η ανέλαβε μόνη της τη διακυβέρνηση της Καρίας μέχρι το 341/340 π.χ. Δεν είναι γνωστό αν η έφερε επίσημα τον τίτλο «σατράπισσα» όταν διαδέχθηκε το σύζυγό της στην εξουσία, καθώς δεν ξέρουμε αν στην Περσική Αυτοκρατορία έφεραν τον τίτλο αυτό γυναίκες. Το 341/340 π.χ. εκθρονίστηκε από το σφετεριστή αδελφό της Πιξώδαρο και αποσύρθηκε στα Άλινδα. Μετά το θάνατο του Πιξωδάρου το 335/334 π.χ. η διοίκηση της σατραπείας ανατέθηκε από τον Πέρση βασιλιά Δαρείο Γ στον Οροντοβάτη, σύζυγο της ς Β, κόρης του Πιξωδάρου. 3 Όταν το 334 π.χ. ο Μέγας Αλέξανδρος εισέβαλε στην Καρία, η τού παρέδωσε τα Άλινδα και τον ανακήρυξε θετό γιο της. Η υιοθεσία του Αλεξάνδρου από την ήταν κίνηση πολιτικής σκοπιμότητας προς όφελος και των δύο. Από την πλευρά της η εξασφάλισε την αποκατάστασή της στην εξουσία της Καρίας χρησιμοποιώντας τη στρατιωτική βοήθεια του Αλεξάνδρου εναντίον του Οροντοβάτη και ο Αλέξανδρος εξασφάλισε την υποστήριξη των Καρών, καθώς αναγνωριζόταν επίσημα ως νόμιμος διάδοχος της εκατομνιδικής δυναστείας. Σύμφωνα με το Στράβωνα ο Αλέξανδρος αναγνώρισε την ως βασίλισσα της Καρίας. Η επιτέθηκε και κατέλαβε με τη βοήθεια των Πτολεμαίου και Ασάνδρου, στρατηγών του Αλεξάνδρου, την Αλικαρνασσό, αν και υπάρχουν αμφιβολίες για το αν ήταν η ίδια επικεφαλής αυτής της επίθεσης Οικοδομικά προγράμματα και μνημεία Ο Ιδριεύς και η συνδέθηκαν με την ανέγερση δύο εξαιρετικά σημαντικών αρχιτεκτονικών μνημείων της Μικράς Ασίας, του Μαυσωλείου της Αλικαρνασσού και του ναού της Αθηνάς στην Πριήνη. Οι δύο ηγεμόνες πιθανόν να συνέχισαν την οικοδόμηση του Μαυσωλείου, καθώς δεν έχει εξακριβωθεί αν το λαμπρό αυτό ταφικό μνημείο αποπερατώθηκε επί των ημερών της Αρτεμισίας, μάλιστα το πορτρέτο της ς έχει αναγνωριστεί σε μία από τις κεφαλές των κολοσσικών αγαλμάτων που κοσμούσαν το μνημείο. Από τους σύγχρονους ερευνητές έχει διατυπωθεί η υπόθεση ότι οι δύο Κάρες Δημιουργήθηκε στις 22/1/2017 Σελίδα 1/5

2 Για παραπομπή : Ντόουσον Μαρία - Δήμητρα,, 2001, Εγκυκλοπαίδεια δυνάστες χρηματοδότησαν την ανέγερση του ναού της Αθηνάς στην Πριήνη. Επιπλέον, ως ιδεαλιστικό πορτρέτο της ς θεωρείται και μια κεφαλή γυναικείου αγάλματος που βρέθηκε στο ναό, η οποία παρουσιάζει κοινά χαρακτηριστικά με το πορτρέτο του Μαυσωλείου. 5 Όσον αφορά τις απεικονίσεις της ς σε μνημεία της κυρίως Ελλάδας, μπορούμε να αναφερθούμε σε δύο παραδείγματα. Στο ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς οι Μιλήσιοι αφιέρωσαν χάλκινα αγάλματα του Ιδριέως και της ς κατασκευασμένα από το γλύπτη Σάτυρο, από τα οποία σώθηκε μόνο η βάση που έφερε την αναθηματική επιγραφή. Το σύνταγμα αυτό πρέπει να είχε ανεγερθεί πριν από το 344 π.χ., δηλαδή πριν από το θάνατο του Ιδριέως, την περίοδο που οι δύο σύζυγοι ήταν από κοινού δυνάστες της Καρίας. 6 Στην Τεγέα βρέθηκε μικρό αναθηματικό ανάγλυφο που απεικόνιζε τον Ιδριέα και την να λατρεύουν το Δία Στράτιο ή Λάβραυνδο, που στέκεται ανάμεσά τους. Η στήλη αυτή θεωρήθηκε αρχικά αφιέρωμα στο ναό της Αλέας Αθηνάς από κάποιον ιδιώτη και πρέπει να ανεγέρθηκε την εποχή της συμβασιλείας του Ιδριέως και της ς. 7 Σύμφωνα όμως με πιο πρόσφατη άποψη, η παρουσία των δύο μνημείων που απεικονίζουν τους δύο Εκατομνίδες στα πανελλήνια ιερά των Δελφών και της Τεγέας οδήγησε στην υπόθεση ότι πιθανώς οι δύο Κάρες δυνάστες να συνέβαλαν οικονομικά στην ανοικοδόμηση του ναού του Απόλλωνα και του ναού της Αθηνάς Αλέας στα μέσα του 4ου αι. π.χ Θάνατος Για το θάνατο της ς δεν έχουμε καμία πληροφορία. Στις φιλολογικές πηγές αναφέρεται ο Φιλόξενος ως σατράπης της Καρίας το έτος 324/323 π.χ, θα πρέπει επομένως να τοποθετήσουμε χρονολογικά το θάνατο της ς γύρω στο 324/323 π.χ., γεγονός που δικαιολογεί την παρουσία ενός Μακεδόνα στη θέση του σατράπη της Καρίας. Συνεπώς, μπορούμε να αναγνωρίσουμε στο πρόσωπο του Φιλοξένου τον άμεσο διάδοχο της ς. 9 Τα τελευταία χρόνια βρέθηκε στην Αλικαρνασσό ένας τάφος εξαιρετικά πλούσιος σε κτερίσματα. Ο τάφος αυτός χρονολογείται βάσει των κτερισμάτων του στο β μισό του 4ου αι. π.χ. και ανήκε σε νεκρή γυναίκα ηλικίας γύρω στα σαράντα. Πιθανολογείται ότι πρόκειται για τον τάφο της ς Α Αποτίμηση και κρίσεις Για την πρώτη φάση της κοινής εξουσίας της ς και του Ιδριέως είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι οι δύο δυνάστες έχουν συνδεθεί στη σύγχρονη έρευνα με την επανίδρυση της Πριήνης στα μέσα του 4ου αι. π.χ., καθώς η ιωνική πόλη δεν ήταν μακριά από τη σφαίρα επιρροής τους, την Καρία. 11 Όσον αφορά τη διακυβέρνηση της Καρίας από την, οι γνώσεις μας είναι πενιχρές. Κατά τη δεύτερη περίοδο διακυβέρνησής της, δηλαδή μετά την κατάκτηση της Καρίας από το Μέγα Αλέξανδρο το 334 π.χ., υποθέτουμε ότι είχαν απομείνει ελάχιστα κατάλοιπα της δύναμης και του πλούτου των Εκατομνιδών. Ο εκατομνιδικός στόλος και στρατός και η εμπορική τους υπεροχή θα αποτελούσαν πλέον παρελθόν, χωρίς να υπάρχει κανένα περιθώριο αναβίωσής τους από την λόγω ελλείψης οικονομικών πόρων. Δεν έχουν βρεθεί νομίσματα που να αποδίδονται στην και η εκατομνιδική νομισματοκοπία πρέπει να σταμάτησε στα τέλη του 330 π.χ. Η ήταν η τελευταία σατράπισσα των Εκατομνιδών, που έζησε την παρακμή αυτής της μεγάλης δυναστείας, και η πρώτη σατράπισσα του Μεγάλου Αλεξάνδρου από την Καρία, που γνώρισε την έναρξη της νέας εποχής Στράβ Διόδ. Σ. ΧVI.69.2 Αρρ., Αν. Ι.23.7 RE I.1 (1893), στήλη 339, βλ. λ. Ada (W. Judeich) Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology I (1856), σελ. 18, βλ. λ. Ada (C. P. Mason) Hornblower, S., Mausolus (Oxford 1982), σελ. 359 Alpozen, O., Ada I revived in the Bodrum Museum of Underwater Archaeology. Some museological considerations, στο Pedersen, P. - Isager, J. (επιμ.), Hekatomnid Caria and the Ionian Renaissance, Acts of the International Symposium at the Department of Greek and Roman Studies, Odense University, November 1991 (Odense 1994), σελ. 111 Bosworth, A.B., A Historical Commentary on Arrian s History of Alexander I (Oxford 1980), σελ. 152 Berve, H., Das Alexanderreich auf Prosopographischer Grundlage (München 1926), σελ NPauly 2 (1997), στήλη 100, βλ. λ. Ada (Ε. Badian) OCD (Oxford 1996), σελ. 11, βλ. λ Ada (S. Hornbower) Hazel, J., Who s Who in the Greek World (London - New York 2000), σελ. 1. Για το ψήφισμα στο ιερό στο Σίνυρι βλ. Robert, L., Décret d une Syngeneia Cariènne au Sanctuaire de Sinuri, Hellenica VII, σελ Robert, L., Le Sanctuaire de Sinuri 1 (Paris 1945), σελ Δημιουργήθηκε στις 22/1/2017 Σελίδα 2/5

3 Για παραπομπή : Ντόουσον Μαρία - Δήμητρα,, 2001, Εγκυκλοπαίδεια 3. Διόδ. Σ. ΧVI.74.2 Στράβ Αρρ., Αν. Ι.23.8 Ruzicka, S., Politics of a Persian Dynasty: The Hecatomnids in the Fourth Century B.C. (Oklahoma 1992), σελ , 133, 135 Berve, H., Das Alexanderreich auf Prosopographischer Grundlage (München 1926), σελ Debord, P., L Asie Mineure au IVe siècle, A.C. (Bordeaux 1999), σελ. 140, Διόδ. Σ. ΧVII.24.2 Στράβ Αρρ. ΙΙ.5.7 Πλούτ. Αλέξ Hornblower, S., Mausolus (Oxford 1982), σελ. 50, 222 RE I.1 (1893) στήλη 339, βλ. λ. Ada (Judeich, W.) Bosworth, A.B., Historical Commentary on Arrian s History of Alexander I (Oxford 1980), σελ. 154 Ruzicka, S., Politics of a Persian Dynasty: The Hecatomnids in the Fourth Century B.C. (Oklahoma 1992), σελ Berve, H., Das Alexanderreich auf Prosopographischer Grundlage (München 1926), σελ Debord, P., L Asie Mineure au IVe siècle ( A.C.) (Bordeaux 1999), σελ. 140, , Hornblower, S., Mausolus (Oxford 1982), σελ , 330 Ruzicka, S., Politics of a Persian Dynasty: The Hecatomnids in the Fourth Century B.C. (Oklahoma 1992), σελ. 104 Botermann, H., Wer baute das neue Priene?, Hermes 122 (1994) σελ. 178 Carter, J.C., The Sculpture of the Sanctuary of Athena Polias at Priene. Reports of the Research Committee of the Society of Antiquaries of London No XLII (London 1983), σελ. 27, Για το ανάθημα των Μιλησίων στους Δελφούς βλ. Hornblower, S., Mausolus (Oxford 1982), σελ. 44, 111, 241, 275 Ruzicka, S., Politics of a Persian Dynasty: The Hecatomnids in the Fourth Century B.C. (Oklahoma 1992), σελ. 104 Debord, P., L Asie Mineure au IVe siècle ( A.C.) (Bordeaux 1999), σελ. 402 Waywell, G.B., The Free-Standing Sculpture of the Mausoleum at Halicarnassus in the British Museum (London 1978), σελ. 80, Για το ανάγλυφο από την Τεγέα βλ. Hornblower, S., Mausolus (Oxford 1982), σελ. 241, 275 Smith, A.H., Some Recently Acquired Reliefs in the British Museum, JHS 36 (1916), σελ Jongkees, J.H., New Statues by Bryaxis, JHS 68 (1948), σελ Waywell, G.B., The Free-Standing Sculpture of the Mausoleum at Halicarnassus in the British Museum (London 1978), σελ. 80 Ruzicka, S., Politics of a Persian Dynasty: The Hecatomnids in the Fourth Century B.C. (1992) σελ. 105 Waywell, G.B., The Ada, Zeus and Idrieus Relief from Tegea in the British Museum, στο Palagia, O. Coulson, W. (επιμ.), Sculpture from Arcadia and Laconia (Oxford 1993), σελ Debord, P., L Asie Mineure au IVe siècle ( A.C.) (Bordeaux 1999), σελ Waywell, G.B., The Ada, Zeus and Idrieus Relief from Tegea in the British Museum, στο Palagia, O. - Coulson, W. (επιμ.), Sculpture from Arcadia and Laconia (Oxford 1993) σελ Gunter, A.C., Looking at Hecatomnid Patronage from Labraunda, REA 87 (1985), σελ Ψ. Αριστ., Οίκων ii 1351b 36 Hornblower, S., Mausolus (Oxford 1982) σελ. 51 Bosworth A.B., Historical Commentary on Arrian s History of Alexander I (Oxford 1980), σελ. 154, 281 Berve, H., Das Alexanderreich auf Prosopographischer Grundlage (München 1926), σελ. 12 Debord, P., L Asie Mineure au IVe siècle ( A.C.) (Bordeaux 1999), σελ Πρόκειται προφανώς για το Φιλόξενο που μετέφερε στρατεύματα από την Καρία προς ενίσχυση του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που βρισκόταν στη Βαβυλώνα (βλ. Αρρ., Αν. VII.23.1, 24.1). Δε γνωρίζουμε όμως αν ο Φιλόξενος που διετέλεσε σατράπης της Καρίας ταυτίζεται με αυτόν που μνημονεύεται από τον Αρριανό ως υπεύθυνος του Μ. Αλεξάνδρου για τη συλλογή των φόρων στην Ασία (Αρρ., Αν ). Βλ. Ruzicka, S., Politics of a Persian Dynasty: The Hecatomnids in the Fourth Century B.C. (Oklahoma 1992), σελ Hornblower, S., Mausolus (Oxford 1982), σελ Alpozen, O., Ada I revived in the Bodrum Museum of Underwater Archaeology. Some museological considerations, στο Pedersen, P. - Isager, J. (επιμ.), Hekatomnid Caria and the Ionian Renaissance, Acts of the International Symposium at the Department of Greek and Roman Studies, Odense University, November 1991 (Odense 1994), σελ Prag, A.J.N.W. - Neave, R.A.H., Who is the 'Carian Princess', στο Pedersen, P. Isager, J. (επιμ.), Hekatomnid Caria and the Ionian Renaissance, Acts of the International Symposium at the Department of Greek and Roman Studies, Odense University, November 1991 (Odense 1994), σελ Βλ. Hornblower, S., Mausolus (Oxford 1982), σελ Botermann, H., Wer baute das neue Priene?, Hermes 122 (1994), σελ Ruzicka, S., Politics of a Persian Dynasty: The Hecatomnids in the Fourth Century B.C. (Oklahoma 1992), σελ RE I.1 (1893), στήλη 339, βλ. λ. Ada (W. Judeich) Ruzicka, S., Politics of a Persian Dynasty: The Hecatomnids in the Fourth Century B.C. (Oklahoma 1992), σελ Βιβλιογραφία : Hornblower S., "Ada", OCD, 3, 1996, 11 Hornblower S., Mausolus, Oxford 1982 Δημιουργήθηκε στις 22/1/2017 Σελίδα 3/5

4 Για παραπομπή : Ντόουσον Μαρία - Δήμητρα,, 2001, Εγκυκλοπαίδεια Debord P., L Asie Mineure au IVe siècle. Pouvoirs et jeux politiques ( a.c.), Bordeaux 1999 Ruzicka S., Politics of a Persian Dynasty. The Hecatomnids in the Fourth Century BC, Oklahoma 1992 Waywell G.B., "The Ada, Zeus and Idrieus Relief from Tegea in the British Museum", Palagia, O. Coulson, W. (επιμ.), Sculpture from Arcadia and Laconia, 30, 1993, Oxbow Monographs, Bosworth A.B., A Historical Commentary on Arrian s History of Alexander I. Commentary on Books, I- ΙΙΙ, Oxford 1980 Alpözen O., "Ada I revived in the Bodrum Museum of Underwater Archaeology. Some museological considerations", Pedersen, P. Isager, J. (επιμ.), Hekatomnid Caria and the Ionian Renaissance. Acts of the International Symposium at the Department of Greek and Roman Studies, Odense University, November 1991, Odense 1994, Kiechle F., "Ada", KlPauly 1, 1964, 60 Badian E., "Ada", NPauly 2, 1997, 100 Prag A.J.N.W., Neave R.A.H., "Who is the "Carian Princess"?", Pedersen, P. Isager, J. (επιμ.), Hekatomnid Caria and the Ionian Renaissance, Acts of the International Symposium at the Department of Greek and Roman Studies, Odense University, November 1991, Odense 1994, Halicarnassian Studies 1, Judeich W., "Ada", RE 1.1, 1893, 339 Botermann H., "Wer baute das neue Priene?", Hermes, 122, 1994, Δικτυογραφία : Ada Idrieus Women and Dunasteia in Caria Γλωσσάριo : αγαλματικό σύνταγμα, το Ανάθημα περισσότερων του ενός αγαλμάτων που δεν ακουμπά το ένα το άλλο. Τα αγάλματα τοποθετούνταν συνήθως σε παράταξη πάνω σε επιμήκη παραλληλόγραμμη ή ημικυκλική βάση. δυνάστης, ο Ηγεμόνας μιας εδαφικής επικράτειας. Στο περσικό κράτος είχε την υποχρέωση να συλλέγει για λογαριασμό του Πέρση βασιλιά τους φόρους της διοικητικής του περιφέρειας και να παρέχει ένα στρατιωτικό σώμα στον περσικό στρατό όποτε ήταν απαραίτητο. Σε αντάλλαγμα είχε μεγάλο βαθμό αυτονομίας, σε σημείο ώστε ο ισχυρός δυνάστης να θεωρείται βασιλιάς. Σε αρκετές περιπτώσεις η δυναστεία αποκτούσε κληρονομικό χαρακτήρα. σατράπης, ο Ο τίτλος είχε την έννοια του αντιπροσώπου του Πέρση βασιλιά και στην περσική γλώσσα χρησιμοποιούνταν ευρύτατα. Στους αρχαίους συγγραφείς ο όρος προσδιορίζει συνήθως έναν αξιωματούχο του περσικού κράτους που έχει την ανώτατη πολιτική και στρατιωτική εξουσία στη διοικητική του περιφέρεια, τη σατραπεία. Στα Ελληνιστικά χρόνια ο Μέγας Αλέξανδρος εισήγαγε το θεσμό στην οργάνωση της αυτοκρατορίας του στην Ανατολή. Τη Ρωμαϊκή περίοδο με τον ίδιο όρο δηλώνεται το κληρονομικό αξίωμα του Aρμένιου ευγενή, κυβερνήτη αρμενικού κλίματος (καντόνι, ιστορικογεωγραφική ενότητα), που στις αρμενικές περιοχές εντός της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ασκούσε περιορισμένη εξουσία υπό την επικυριαρχία του Δημιουργήθηκε στις 22/1/2017 Σελίδα 4/5

5 Για παραπομπή : Ντόουσον Μαρία - Δήμητρα,, 2001, Εγκυκλοπαίδεια Ρωμαίου αυτοκράτορα. Χρονολόγιο 351/ /343 π.χ.: Συμβασιλεία Ιδριέως Άδας 344/343 π.χ.: Η Άδα σατράπισσα της Καρίας 341/340 π.χ.: Εκθρόνιση Άδας από τον Πιξώδαρο 334 π.χ.: Αποκατάσταση της Άδας στην εξουσία της Καρίας από το Μέγα Αλέξανδρο 334 π.χ.: Πιθανή συμμετοχή της Άδας μαζί με τους στρατηγούς του Μεγάλου Αλεξάνδρου Πτολεμαίο και Άσανδρο στην κατάληψη της Αλικαρνασσού 324/323 π.χ.: Θάνατος Άδας Δημιουργήθηκε στις 22/1/2017 Σελίδα 5/5