ΑΣΥΡΜΑΤΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ

Transcript

1 ΑΣΥΡΜΑΤΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΕ ΛΥΚΕΙΑΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ ΜΑΘΗΤΕΣ Α'ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΛΑΦΟΓΙΑΝΝΗΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΑΛΜΠΑΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΛΑΧΟΔΗΜΟΣ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ ΓΚΑΓΚΑΡΗΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΑΝΤΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΠΑΤΣΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΝΙΚΟΛΟΥΛΙΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΣΑΒΟΥΛΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΛΑΤΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΑΓΓΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΑΒΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΩΛΗΣ ΠΕ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ - ΟΡΓΑΝΩΣΗ... 3 ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 5 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ... 5 Τρόποι επικοινωνίας σε διάφορες εποχές και διάφορους πολιτισμούς... 6 Συστήματα αποστολής μηνυμάτων με ταχυδρομείο... 7 Συστήματα μετάδοσης μηνυμάτων με φωτιά... 9 Άλλα Συστήματα μετάδοσης μηνυμάτων Στα νεότερα χρόνια ΑΣΥΡΜΑΤΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Σύντομη ιστορική διαδρομή της ασύρματης επικοινωνίας Κινητή Τηλεφωνία Πεδία εφαρμογών των ασύρματων δικτύων Πλεονεκτήματα των ασύρματων δικτύων ΜΕΣΑ ΑΣΥΡΜΑΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Υπέρυθρη ακτινοβολία Bluetooth Δημοφιλή Πρωτόκολλα FHSS vs DSSS Αρχιτεκτονική και τοπολογία ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ Η ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΣΩΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΗΜΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΕΣ ΤΟΥ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΛΥΚΕΙΟΥ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΥΡΜΑΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΣΥΡΜΑΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ... 67

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο σκοπός της έρευνας είναι να εξοικειωθεί ο μαθητής με τις έννοιες της επικοινωνίας, της ασύρματης επικοινωνίας, να κατανοήσει τον τρόπο λειτουργίας των μέσων της και να ερευνήσει τις επιδράσεις τους σε διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, καθώς και στο περιβάλλον. Τα συμπεράσματα που μπορεί να εξάγει κανείς μέσα απ' αυτήν την έρευνα είναι η εκπληκτική ικανότητα του ανθρώπου να αξιοποιήσει αλλά και να εφεύρει τρόπους επικοινωνίας. O ασύρματος τρόπος επικοινωνίας ήταν πριν από κάποιες δεκαετίες άγνωστος, εντούτοις αποδεικνύεται περίτρανα ότι έδωσε τέτοια ώθηση στην ανθρωπότητα που πλέον είναι απαραίτητος σε κάθε ενέργεια του ανθρώπου. Παρ' όλα αυτά μπορούμε να διαπιστώσουμε και κάποιες αρνητικές συνέπειές του, όπως π. χ. ο εθισμός στις ασύρματες επικοινωνίες ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε μη αναστρέψιμες αρνητικές επιπτώσεις τόσο στο περιβάλλον όσο και στην υγεία. Πέρα από τις όποιες όμως αρνητικές συνέπειες των μέσων της, ανάγκη για επικοινωνία ήταν, είναι και θα είναι στις προτεραιότητες του ανθρώπινου είδους, είτε γιατί είμαστε όντα φύσει κοινωνικά είτε γιατί μέσω της ανταλλαγής των πληροφοριών μπορούμε να εξελιχθούμε. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αφορμή για την επιλογή του θέματος στάθηκε η διαπίστωση του πολύ σημαντικού ρόλου που οι ασύρματες επικοινωνίες (κινητά τηλέφωνα, wi-fi κτλ.) διαδραματίζουν στη ζωή των εφήβων σήμερα. Θεωρώντας σαν δεδομένο το γεγονός ότι ένα θέμα που έχει τόσο άμεση σχέση με την καθημερινή τους ζωή θα κεντρίσει το ενδιαφέρον τους, επιδιώκεται οι μαθητές να ερευνήσουν κάποιες πτυχές του ζητήματος των οποίων ενδέχεται να μην έχουν επίγνωση. Η έρευνα ακολούθησε τρεις βασικές κατευθύνσεις που αφορούν την ανάλυση των όρων "επικοινωνία" και "ασύρματη επικοινωνία", την ιστορική εξέλιξη των επικοινωνιών γενικά, τα επιστημονικά δεδομένα στα οποία βασίζεται η ασύρματη επικοινωνία και την επιρροή των μέσων της στην οικονομία, στην κοινωνία, στο φυσικό περιβάλλον και στην υγεία. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ - ΟΡΓΑΝΩΣΗ Η μέθοδος που ακολουθήθηκε ήταν η συνεργατική - ομαδοκεντρική. Η συγκρότηση των ομάδων έγινε κατά την πρώτη συνάντηση κατόπιν συνεννόησης με τους μαθητές και έλαβε δυο μορφές: την ολομέλεια του τμήματος και τις επιμέρους υποομάδες. Επίσης, στην πρώτη αυτή συνάντηση τέθηκαν οι κανόνες λειτουργίας των ομάδων και προσδιορίστηκαν οι κύριοι άξονες της έρευνας, τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν και οι στόχοι. Σε κάθε συνάντηση τα μέλη των υποομάδων συνεργάστηκαν προκειμένου να διαμορφώσουν τα επιμέρους ερωτήματα και να διενεργηθεί η έρευνα που θα οδηγούσε στην απάντησή τους. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα είχαμε σύγκληση της ολομέλειας του τμήματος, ώστε οι μαθητές να συζητήσουν τα αποτελέσματα της έρευνας των επιμέρους ομάδων, να ανταλλάξουν απόψεις και να βοηθήσουν στην οργάνωση των αποτελεσμάτων της. Ακόμα, η ολομέλεια φρόντιζε για τη δημιουργία ενός φακέλου ομαδικής εργασίας, στον οποίο φυλάσσονταν τα παραστατικά από τις ερευνητικές διαδικασίες, τα αποτελέσματα της έρευνας προκειμένου να περιληφθούν στην έκθεση ερευνητικής εργασίας και διάφορες σημειώσεις, σκέψεις των μαθητών και συμπληρωματικά στοιχεία. Συγκεκριμένα η εργασία χωρίστηκε σε τρεις θεματικές ενότητες με τους παρακάτω τίτλους: Α. Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ - ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ - ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΕΙΔΗ Β. ΜΕΣΑ ΑΣΥΡΜΑΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Γ. Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ ΟΙ ΑΣΥΡΜΑΤΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

4 Στην πρώτη θεματική ενότητα δημιουργήθηκαν δύο υποθέματα 1. ΓΕΝΙΚΑ: ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 2. ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ: ΑΣΥΡΜΑΤΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Τα ερωτήματα που προέκυψαν στο πρώτο υποθέμα είναι: α. Τι είναι επικοινωνία β. Τρόποι επικοινωνίας σε διάφορες εποχές και διάφορους πολιτισμούς γ. Σε ποια είδη διακρίνονται οι επικοινωνίες ανάλογα με τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούν Τα ερωτήματα που προέκυψαν στο δεύτερο υποθέμα είναι: α. Τι είναι ασύρματη επικοινωνία β. Πότε, πώς και γιατί ξεκίνησε; γ. Κινητή τηλεφωνία δ. Πεδία εφαρμογών των ασύρματων δικτύων ε. Πλεονεκτήματα ασύρματων δικτύων Στη δεύτερη θεματική ενότητα δημιουργήθηκαν τα παρακάτω ερωτήματα: 1. Υπέρυθρες, Bluetooth 2. Δημοφιλή πρωτόκολλα ασύρματης επικοινωνίας (π.χ ) 2. Τεχνικές FHSS και DSSS 2. Αρχιτεκτονική και τοπολογία ασύρματων δικτύων 3. Ασφάλεια δεδομένων Στην τρίτη θεματική ενότητα έχουμε τα παρακάτω υποθέματα: 1. Υγεία 2. Οικολογία 3. Κοινωνία - Οικονομία Τα ερωτήματα που προέκυψαν από το πρώτο υποθέμα είναι: α. Η υγεία μας και έρευνες πάνω σ' αυτήν β. Συμβουλές για σωστή χρήση Στο δεύτερο υποθέμα έχουμε: α. Παραγωγή σκουπιδιών β. Υπερεκμετάλλευση ορυκτών πόρων Στο τρίτο υποθέμα έχουμε: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα στον οικονομικό και κοινωνικό τομέα Επιπλέον, στα πλαίσια της εργασίας οι μαθητές δημιούργησαν μία αφίσα με ψηφιακό κολάζ των φωτογραφιών που βρήκαν κατά τη διάρκεια της εργασίας. Η αφίσα απεικονίζεται και στο εξώφυλλο της εργασίας. Επίσης, διενήργησαν μια δημοσκοπική έρευνα με ερωτήματα που τέθηκαν στους μαθητές του σχολείου μας. Τα ερωτήματα και τα αποτελέσματα της έρευνας φαίνονται στο κύριο μέρος της εργασίας. Ακόμα, κινηματογράφησαν ένα πείραμα, που αποδεικνύει την ανακρίβεια ενός βίντεο στο youtube σχετικού με την επικινδυνότητα των ασύρματων ακτινοβολιών. Τέλος, οι μαθητές έψαξαν και βρήκαν ενδιαφέροντα βίντεο, τα οποία μαζί με τις διαφάνειες της εργασίας που ετοίμασαν, το πείραμα, τη δημοσκοπική έρευνα και την αφίσα τα παρουσίασαν σε ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο σχολείο μας.

5 ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Τα τελευταία χρόνια η έννοια της επικοινωνίας έχει πάρει ένα εκπληκτικό περιεχόμενο που ξεκινάει από τη στοιχειώδη ανθρώπινη επαφή και φτάνει στις δορυφορικές δυνατότητες επικοινωνίας. Έχουν διατυπωθεί πολλοί ορισμοί της Επικοινωνίας και αυτό οφείλεται στη σειρά των συστηματικών μελετών που έχουν πραγματοποιηθεί και δημοσιευθεί από σημαντικούς μελετητές τις τελευταίες δεκαετίες. Στα διάφορα ελληνικά λεξικά βρίσκουμε τις εξής ερμηνείες της λέξης επικοινωνία: -συνάφεια, σχέση μεταξύ ατόμων ή ομάδων -μεταβίβαση ή ανταλλαγή μηνυμάτων, πληροφοριών Η ετυμολόγηση του όρου «επικοινωνία» αποκαλύπτει πως πρόκειται για τη σύνθεση δυο λέξεων, της πρόθεσης «επί» (= τίθεμαι επάνω σε) και του ουσιαστικού «κοινωνία» που παράγεται από το ρήμα «κοινωνώ», το οποίο σημαίνει τη συμμετοχή σε μια σχέση αλληλεπίδρασης. Η σχέση αυτή παραπέμπει εξ ορισμού στην ύπαρξη δυο τουλάχιστον προσώπων. Άρα, λοιπόν, στο σύνολό του ο όρος «επικοινωνία» δηλώνει την εμπλοκή σε μια αποτελεσματική διαδικασία, η οποία εκλαμβάνεται ως θεμελιώδης προϋπόθεση της κοινωνικής συνεύρεσης και ως η πεμπτουσία της ανθρώπινης ύπαρξης και προαγωγής του πολιτισμού. Μπορεί επίσης να ειπωθεί ότι επικοινωνία είναι η διαδικασία αποστολής ενός μηνύματος από έναν πομπό Α (άνθρωπο ή ομάδα) σε ένα δέκτη Β (άνθρωπο ή ομάδα), χρησιμοποιώντας έναν κώδικα επικοινωνίας. Επιπρόσθετα ο πομπός μπορεί ταυτόχρονα να είναι και δέκτης, αφού ταυτόχρονα και στέλνει και λαμβάνει μηνύματα, όπως επίσης και ο δέκτης είναι ταυτόχρονα και πομπός. Ως εκ τούτου το νόημα δημιουργείται και από τους δύο. Στόχος είναι να προκληθεί η εμφάνιση ιδεών, πράξεων ή συναισθημάτων και σε τελική ανάλυση να επηρεαστεί η κατάσταση και η συμπεριφορά όσων συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία. Υπάρχουν τρεις κύριες μορφές επικοινωνίας: Η προφορική (ομιλία) Η νοηματική (κινητικές ενέργειες, χειρονομίες) Η γραπτή (λέξεις - γραπτός λόγος) Η επικοινωνία επίσης μπορεί να είναι: Αυθόρμητη και φυσική. Προσχεδιασμένη, προσεκτικά και συνειδητά κωδικοποιημένη. Η Αυθόρμητη και φυσική επικοινωνία είναι κυρίως μέσω δύο ανθρώπων, δηλαδή ανάμεσα σε δύο ζωντανούς οργανισμούς. Η επικοινωνία όμως μπορεί να είναι και προσχεδιασμένη μέσω διάφορων συσκευών. Η τηλεόραση, το τηλέφωνο και οποιαδήποτε άλλη συσκευή, καθώς και νέα μέσα όπως το Διαδίκτυο, ο κινηματογράφος κλπ μας βοηθούν να επικοινωνούμε μεταξύ μας ακόμα και σε απόσταση και είναι ένα κομμάτι μιας προσχεδιασμένης επικοινωνίας η οποία γίνεται με τη βοήθεια της τηλεπικοινωνίας. Η δημιουργία των νέων αυτών μέσων οδήγησε στην εμφάνιση της μαζικής επικοινωνίας, η οποία δεν είναι μορφή επικοινωνίας που δόθηκε από την φύση, αλλά δημιουργήθηκε από την ανάγκη των ανθρώπων για πιο γρήγορη και εύκολη επικοινωνία. Δε χρειάζεται να υπογραμμίσουμε την τεράστια σημασία κι επίδραση της επικοινωνίας.

6 Λίγο ως πολύ τα πάντα εξαρτώνται από τις διαπροσωπικές μας σχέσεις και άρα από τον τρόπο επικοινωνίας μας. Τρόποι επικοινωνίας σε διάφορες εποχές και διάφορους πολιτισμούς Η απαρχή της δημιουργίας της ανθρώπινης κοινωνίας νοείται από τη στιγμή που εκείνος άρχισε να δημιουργεί λεκτικούς κώδικες επικοινωνίας. Οι λεκτικοί κώδικες ήταν είτε προφορικοί είτε γραπτοί. Πρόκειται στην ουσία για συμβατικούς κανόνες επικοινωνίας οι οποίοι προϋποθέτουν τον συντονισμό δύο ή και περισσοτέρων ανθρώπων, ώστε να επιτευχθεί κοινωνική προσέγγιση, η οποία δεν αφορά μόνο στα πρωταρχικά ένστικτα (αναπαραγωγής, αυτοσυντήρησης). Στην ουσία, η «επισημοποίηση» της επικοινωνίας αυτής σηματοδοτήθηκε με την δημιουργία συμβόλων που έχουν βρεθεί σε διάφορα σπήλαια. Είναι οι πρώτες απόπειρες του ανθρώπου, στην προσπάθειά του να απεικονίσει και να «μοιραστεί» με συνανθρώπους του μία πνευματική του δημιουργία. Η σημαντικότητα της απεικόνισης, έγκειται στο γεγονός πως ο άνθρωπος προσπαθεί να προσεγγίσει την αντιληπτική ικανότητα των υπόλοιπων μελών της κοινότητας, ώστε να μπορέσει να επικοινωνήσει. Αν κάτι δεν γίνεται άμεσα αντιληπτό από τους υπόλοιπους, το σβήνει και το χαράσσει σε νέα αποτύπωση, προκειμένου να γίνει κοινώς αποδεκτό. Αντίστοιχα, τα υπόλοιπα μέλη προσπαθούν να κατανοήσουν τι ακριβώς αναπαριστά το λεκτικό σκαρίφημα του δημιουργού του, ώστε να υπάρχει κοινό σημείο αναφοράς, σύζευξη. Κάπως έτσι ξεκίνησε και το οικοδόμημα της γλωσσικής επικοινωνίας, το οποίο στην βασική του μορφή είναι προφορικό (σύμφωνα με τους γλωσσολόγους). Δηλαδή, η γραπτή αποτύπωση είναι μία συμβατική κατάσταση που αποσκοπεί κυρίως στην διατήρηση των στοιχείων στο χρόνο, την κατηγοριοποίηση και ανάλυση των γλωσσικών δεδομένων, αλλά και στην χρήση της ως εναλλακτικού τρόπου επικοινωνίας, όταν και όποτε η προφορική μορφή δεν καθίσταται δυνατή ή ικανοποιητική.

7 Μαραθωνοδρόμοι, άλογα, περιστέρια, υποβρύχια... Εδώ και χιλιετίες ο άνθρωπος προσπαθεί να επικοινωνήσει με κάθε μέσο, για να μεταδώσει ειδήσεις, συναισθήματα μέχρι και εμπορικές, στρατιωτικές εντολές... Από τα περιστέρια, ακολούθους της θεάς Αφροδίτης, που έστελναν μηνύματα στους ερωτευμένους, μέχρι τις φρυκτωρίες, που μετέδωσαν στις Μυκήνες το οπτικό μήνυμα για την πτώση της Τροίας, έως τους διαστημικούς δορυφόρους και το Ίντερνετ, η ιστορία των τηλεπικοινωνιών συνδέεται με την ανάγκη του ανθρώπου να επικοινωνήσει, να διαδώσει και να πληροφορηθεί. Ο Σοφοκλής, εξάλλου, αποκαλεί κόρη της Ελπίδας τη θεά Φήμη και η Ίριδα ήταν η πρώτη ουράνια μαντατοφόρισσα των θεών του Ολύμπου. Την Ίριδα, όπως γνωρίζουμε, διαδέχτηκε ο θεός Ερμής. Από αυτό καταλαβαίνουμε ότι οι Αρχαίοι Έλληνες έδιναν πολλή μεγάλη σημασία στην επικοινωνία και την πληροφόρηση. Συστήματα αποστολής μηνυμάτων με ταχυδρομείο Tο 1925, oι αρχαιολόγοι που σκάβουν στην Kόltepe (σημερινό Κανές),στην ασιατική πλευρά της Τουρκίας, πέφτουν πάνω σε πολυάριθμες πινακίδες γραμμένες σε σφηνοειδή γραφή, μερικές τοποθετημένες μέσα σε ένα πήλινο περίβλημα. Οι αρχαιότερες ανάγονται στο π.Χ., ενώ όλες τελειώνουν με την ευχή μιας θεϊκής ευλογίας για τον παραλήπτη. Αυτές οι πινακίδες, μαζί με άλλες που ανακαλύφτηκαν 30 χρόνια νωρίτερα στην Τελ ελ Αμάρνα της Αιγύπτου, είναι οι αρχαιότερες μαρτυρίες της ύπαρξης ταχυδρομείου. Ο πρώτος τύπος επικοινωνίας ήταν με πεζούς ή έφιππους δρομείς. Ο Φειδιππίδης έγινε ο γνωστότερος αγγελιοφόρος δρομέας, που μετέφερε από τον Μαραθώνα στην Αθήνα το μήνυμα της νίκης των Ελλήνων κατά των Περσών, ιδρύοντας εν αγνοία του αλλά και προς τιμή του το αγώνισμα του Μαραθώνιου. Αλλά και το Ολυμπιακό αγώνισμα της σκυταλοδρομίας είναι το κατάλοιπο αρχαίου ταχυδρομικού συστήματος. Η σκυτάλη στην αρχαιότητα είχε το μεταφερόμενο μήνυμα.

8 Η γέννηση του ταχυδρομείου είναι όμως ακόμη παλιότερη. Ήδη το 4000 π.χ. στην Κίνα διέσχιζαν τους δρόμους έφιπποι αγγελιαφόροι, ενώ στη Μεσοποταμία οι ανώτεροι έστελναν τις εντολές στους δημόσιους λειτουργούς, που ήταν διάσπαρτοι στις διάφορες επαρχίες, χρησιμοποιώντας ταχυδρόμους. Τα προγενέστερα συστήματα ήταν ακόμη πιο υποτυπώδη: φωτεινά σήματα (με τη χρήση φωτιάς) ή παραγωγή ρυθμικών ήχων με το τύμπανο (ο ταχυδρόμος της ζούγκλας). Στον ελλαδικό χώρο, τα πρώτα μηνύματα ήταν προφορικά και μεταφέρονταν από τους αγγελιαφόρους, ενώ στη συνέχεια κρίθηκε αναγκαία η παράδοση γραπτών μηνυμάτων πάνω σε υλικά αντικείμενα, όπως πέτρες, φύλλα, δέρματα ζώων, περγαμηνές κ.λπ. Ο Μέγας Αλέξανδρος ανέπτυξε με τη σειρά του ένα τέλειο σύστημα επικοινωνίας, με ταχυδρόμους που ονομάζονταν ημίοδοι και χρησιμοποιούσαν ακόμη και τη θαλάσσια οδό. Στη Ρωμαϊκή εποχή χρησιμοποιήθηκε για το ταχυδρομείο η Εγνατία οδός, ενώ κατά τη Βυζαντινή εποχή οι ταχυδρόμοι χρησιμοποιούσαν το Δημίσο Δρόμο. Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία λειτούργησε το σύστημα μενζίλι με έφιππους ταχυδρόμους, τους τατάρηδες, και στην Ελληνική Επανάσταση υπήρχαν πεζοί και έφιπποι ταχυδρόμοι, οι γραμματοφόροι ή πεζόδρομοι της Διοικήσεως ή Επίτηδες ή σουρτζήδες. Για να αναπτυχθεί όμως, μια πραγματική ταχυδρομική υπηρεσία, χρειάστηκαν αιώνες εξέλιξης. Τον 6ο αιώνα π.χ., υπό την ηγεμονία του βασιλιά Κύρου, η Περσία διέθετε οδούς επικοινωνίας και πολυάριθμους ταχυδρομικούς σταθμούς που φυλάσσονταν από στρατιώτες, ήταν επανδρωμένοι με ιππείς και ταχυδρόμους και διέθεταν καταλύματα. Η μακρύτερη συγκοινωνιακή οδός συνέδεε τις Σάρδεις (κοντά στη Σμύρνη) με τα Σούσα, τη σημερινή Σους στο Ιράν. Κατά μήκος των χιλιομέτρων της ήταν διάσπαρτοι 111 ταχυδρομικοί σταθμοί. Oι αγγελιαφόροι κατάφερναν να καλύψουν όλη την απόσταση σε 9 ημέρες Οι σταθμοί του βασιλιά Κύρου, όπου βρίσκονταν ταχυδρόμοι έτοιμοι να μεταφέρουν ανά πάσα στιγμή την αλληλογραφία στον επόμενο σταθμό, ονομάζονταν ''άγγαρα'', εξ ου και η λέξη ''αγγαρεία'', που σημαίνει την καταναγκαστική εργασία: όποιος έμενε κοντά στους σταθμούς ήταν

9 υποχρεωμένος να συνεργάζεται με αυτούς χωρίς πληρωμή. Σε αυτή τη δουλεία, την αγγαρεία, οι δημόσιοι λειτουργοί συχνά έκαναν αυθαιρεσίες σε βάρος των πολιτών. Γι' αυτό ακόμη και σήμερα χαρακτηρίζουμε ''αγγαρεία'' την καταπιεστική εργασία. Ο Κύρος είχε βέβαια αντιληφθεί τη στρατηγική αξία του ταχυδρομικού δικτύου, το οποίο λειτουργούσε και ως σύστημα ελέγχου των αχανών επαρχιών. Εξάλλου η έκβαση πολλών μαχών εξαρτιόταν ακριβώς από το πόσο έγκαιρα μεταδίδονταν οι διαταγές. Η Ρώμη τελειοποίησε το περσικό μοντέλο, οργανώνοντας κατά μήκος του οδικού δικτύου μια σειρά σταθμών σε προκαθορισμένες αποστάσεις, τους statio posita (από όπου προήλθε η λέξη ''post'', ταχυδρομείο).το σύνολο των σταθμών, καθένας από τους οποίους ήταν στελεχωμένος με ένα διοικητή, διαχειριζόταν ένα δίκτυο αλληλογραφίας που κάλυπτε όλη την αυτοκρατορία. Για το ταχυδρομείο αξιοποιήθηκε επίσης η Εγνατία οδός, που συνέδεε το Δυρράχιο με το Βυζάντιο. Την εποχή του Αυγούστου (1ος αι. μ.χ.) το ταχυδρομικό δίκτυο, μήκους χιλιομέτρων, συνέδεε τη Σκοτία με την Αιθιοπία και τη Γαλλία με την Ιερουσαλήμ. Οι cursores (έφιπποι ταχυδρόμοι) διέσχιζαν μέχρι και 270 χιλιόμετρα σε 24 ώρες. Οι ταχυδρόμοι ωστόσο παρέδιδαν κυρίως τις αυτοκρατορικές επιστολές και η οργάνωση εξαρτιόταν από τη διοίκηση της πραιτοριανής φρουράς, που ήταν το δεύτερο αξίωμα του κράτους. Γι' αυτό, δίπλα στο ''επίσημο'' ταχυδρομείο, γεννήθηκε μια ιδιωτική υπηρεσία προς όφελος των λοιπών διοικήσεων. Συστήματα μετάδοσης μηνυμάτων με φωτιά Η ανάγκη για κάτι γρηγορότερο από τους ταχυδρόμους, οδήγησε στην απόφαση να δημιουργηθεί σύστημα μηνυμάτων με φωτιά. Όταν η Τροία έπεσε στα χέρια των Ελλήνων η υπόλοιπη Ελλάδα το έμαθε μέσα σε μια ημέρα χρησιμοποιώντας αυτό το σύστημα επικοινωνίας. Για την μετάδοση του μηνύματος χρησιμοποιήθηκε το σύστημα της πυρσείας δηλαδή η χρήση φωτεινών αναμεταδοτών από βουνοκορφή σε βουνοκορφή, όπως περιγράφει και ο Αισχύλος στο έργο του Αγαμέμνων. Η διαδρομή του συστήματος ήταν από την Ίδη της Τροίας στο Έρμαιο της

10 Λήμνου μετά στο όρος Άθω, στο Μάκιστο της Εύβοιας κατόπιν, μετά στον Εύριπο, στον Κιθαιρώνα, στα Μέγαρα και τέλος στις Μυκήνες. Οι κορυφές των βουνών δεν επιλέχθηκαν τυχαία. Ακόμα και σήμερα παρατηρούμε ότι υπάρχει καλή ορατότητα μεταξύ τους. Φρυκτωρίες: Οι φρυκτωρίες ήταν ένα σύστημα συνεννόησης με σημάδια που μεταβιβάζονταν από περιοχή σε περιοχή με τη χρήση πυρσών στη διάρκεια της νύκτας (φρυκτός=πυρσός και ώρα = φροντίδα). Το σύστημα χρησιμοποιήθηκε για πολλούς αιώνες μέχρι το 1850 αλλά μπορούσε να μεταφέρει μηνύματα μόνο με ένα κοινό κώδικα. Το γεωγραφικό στήσιμο, η κατοχή, η διαχείριση και συντήρηση αυτών των επικοινωνιακών δικτύων από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό ήταν πρωταρχικής σημασίας για την επικράτηση και την επέκτασή του. Το δίκτυο αυτό χρησιμοποιείτο τόσο κατά την διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων, όσο και κατά την διάρκεια της ειρήνης, όταν τα νέα και οι διαταγές των αρχόντων έπρεπε να φτάσουν το συντομότερο δυνατό στον προορισμό τους. Κάτι τέτοιο αφορούσε κυρίως τις αυτοκρατορίες, των οποίων οι αχανείς εκτάσεις έκαναν πολύ δύσκολη τη σχετικά γρήγορη ενημέρωση. Χαρακτηριστικά παραδείγματα συνεννόησης με οπτικό σήμα φωτιάς συναντάμε στις περιπτώσεις όπου π.χ. η Μήδεια ύψωσε αναμμένο πυρσό για να ειδοποιήσει τους Αργοναύτες να πάνε στην Κολχίδα ή όταν ειδοποιείται με πυρσό ο Αγαμέμνονας για την είσοδο του Δούρειου Ίππου στην Τροία από τον Σίνωνα και με πυρσό που σήκωσε ο ίδιος προς τον ελληνικό στόλο στην Τένεδο του δίνει το σήμα της επιστροφής και κατάληψης της ανοχύρωτης πολιτείας. Μια μινωική φρυκτωρία είχε το σχήμα κόλουρου κώνου με διάμετρο βάσης 15 έως 47 μέτρα και ύψος 3 έως 8. Αποτελούνταν από χώμα και ημικυκλικά τοιχάρια ανά 70 πόντους

11 Πολλά από τα φωτεινά σήματα ανταλλάσσονταν τη νύχτα στη θάλασσα μεταξύ πλοίων, μεταξύ πλοίων και ξηράς και γενικά πρέπει να σημειωθεί ότι τα περισσότερα από αυτά αντιστοιχούσαν σε προσυμφωνημένα μηνύματα. Τα φωτεινά αυτά σήματα οι Έλληνες τα ονόμαζαν «πυρσούς» ή «φρύκτους» και από εδώ γνωρίζουμε και τους «φίλιους φρύκτους» ή τους «πολέμιους φρύκτους». Συγκεκριμένα όπως σημειώνει ο Θουκυδίδης, όταν στο στρατόπεδο έρχονταν φίλοι, οι στρατιώτες ύψωναν απλώς τους αναμμένους πυρσούς (φίλιοι φρύκτοι), ενώ όταν πλησίαζαν εχθροί, οι πυρσοί ανέμιζαν δεξιά-αριστερά (πολέμιοι φρύκτοι). Οι πυρσοί αυτοί στη διάρκεια της ημέρας απλώς έβγαζαν πολύ καπνό, που σήμαινε ότι χρησιμοποιούσαν εύφλεκτα υλικά, στα οποία πολλοί ιστορικοί αποδίδουν τις λέξεις/φράσεις φρύκτους ανίσχειν, πυρσεύειν, φρυκτωρεύω (γνωστοποιώ είδηση από μεγάλη απόσταση) και φρυκτωρίες. Οι φρυκτωρίες εκμεταλλευόμενες τα νησιά του Αιγαίου και την ορεινή μορφολογία του Ελλαδικού χώρου, χρησιμοποιούν την φωτιά και έναν κώδικα αναπαράστασης γραμμάτων (παρόμοιο του κώδικα Μορς) για την μετάδοση αξιόπιστων μηνυμάτων σε πολλά χιλιόμετρα (έως και 130). Στην ουσία μιλάμε για την προϊστορία του τηλέγραφου. Αν ήταν νύχτα, οι υπεύθυνοι στρατιώτες στην φρυκτωρία (φρυκτωροί) άναβαν λαμπρές φωτιές για την μετάδοση σημάτων, ενώ κατά διάρκεια της ημέρας χρησιμοποιούσαν πυκνό καπνό. Σημαντικός σταθμός οπτικών τηλεπικοινωνιών ήταν το «καιροσκοπείο» στην κορυφή του Άθω (κατά τον Αναξίμανδρο) με ιστορία που ξεκινάει από τη Γιγαντομαχία της μυθολογίας. Φρυκτωρία με ξεχωριστή ιστορία είναι και η βουνοκορφή του Μεσσάπιου της Εύβοιας αλλά και του πύργου του Δρακάνου (4ος π.χ. αιώνας) στην ανατολική Ικαρία, της Ανάφης, της Γιούχτας (Κνωσός), του ναού του Ποσειδώνα στο Σούνιο, το Άκτιο, το ακρωτήριο Σίδερο, κ.ά. Πολλά απ' αυτά τα σημεία είναι και σήμερα φάροι. Οι Κινέζοι, οι Πέρσες, οι Καρχηδόνιοι έκαναν όλοι χρήση του οπτικού τηλέγραφου. Οι Πέρσες χρησιμοποίησαν το σύστημα των φρυκτωριών κατά τις επιθέσεις τους εναντίον της Ελλάδας. Οι Ρωμαίοι όμως που έμαθαν τόσα πολλά από τους Έλληνες στα θέματα της επιστήμης και της τέχνης και που ήταν και οι ίδιοι σπουδαίοι μηχανικοί συντέλεσαν πολύ λίγο στην εξέλιξη της τηλεγραφίας. Είχαν εγκαταστήσει ένα μεγάλο σύστημα φρυκτωριών. Οι στρατοί των αρχαίων είχαν ιδιαίτερο σύστημα σηματοδοτών και γι' αυτό το λόγο είχαν κτιστεί χιλιάδες πύργοι. Όταν πολιορκούσαν μια πόλη οι επιτιθέμενοι έστηναν κοντάρια στα οποία είχαν στερεώσει πυρσούς και μετέδιδαν σήματα. Την ημέρα χρησιμοποιούσαν και χρωματιστές σημαίες αντί για φωτιά. Σύστημα του Αινεία: Γύρω στα 330 π.χ. ο Αρκάδας στρατηγός Αινείας ο Τακτικός επινόησε ένα έξυπνο σύστημα τηλεγραφίας. Στους σηματοδοτικούς σταθμούς υπήρχαν 2 πανομοιότυποι κάδοι κυλινδρικοί γεμάτοι με νερό μέχρι το ίδιο σημείο που είχαν στη βάση τους από μια βρύση ίδιας διαμέτρου, ώστε όταν έτρεχε νερό η ροή του να ήταν ίδια και στους δύο κάδους. Το ύψος των κάδων ήταν περίπου 1,50 μέτρα και το πλάτος τους περίπου μισό μέτρο. Πάνω στο νερό του κάθε κάδου επέπλεε ένα ξύλινο ραβδί που ήταν κάθετα στηριγμένο σε έναν κυλινδρικό φελό που είχε διάμετρο λίγο μικρότερη από τους κάδους. Το ραβδί ήταν χωρισμένο σε παράλληλους κύκλους που είχαν απόσταση περίπου 6 εκατοστά μεταξύ τους. Στα κενά αυτών των κύκλων ήταν σημειωμένες διάφορες κωδικοποιημένες πληροφορίες στρατιωτικής κυρίως φύσης οι ίδιες και στους 2 κάδους. Η επικοινωνία γινόταν ως εξής όταν επρόκειτο να μεταδοθεί ένα μήνυμα. Ειδοποιούσαν τον επόμενο σταθμό υψώνοντας έναν πυρσό.

12 Όταν ο επόμενος σταθμός ειδοποιούσε και αυτός με έναν πυρσό ότι ήταν έτοιμος, ο πομπός ύψωνε τον πυρσό του και πάλι και τότε άνοιγαν και οι δύο τις βρύσες ταυτόχρονα. Όταν το ραβδί καθώς κατέβαινε έφτανε στο μήνυμα που ήθελαν να μεταδώσουν τότε ο πομπός έσβηνε τον πυρσό και τότε έκλειναν και οι δύο βρύσες. Το μήνυμα είχε μεταδοθεί. Το σύστημα αυτό βασίζεται στο συγχρονισμό κινήσεων πομπού και δέκτη. Ο τηλέγραφος του Πολύβιου: Ο Έλληνας ιστορικός Πολύβιος είχε επινοήσει ένα σύστημα σηματοδότησης, όπου τα γράμματα της αλφαβήτου ήταν χωρισμένα σε πέντε ομάδες πέντε στήλες από πέντε γράμματα στην κάθε μία. (Η τελευταία στήλη είχε ένα γράμμα λιγότερο). Μετά τις στήλες αυτές τις έγραφαν σε πέντε πινακίδες. Η μετάδοση του μηνύματος γινόταν πάλι με πυρσούς. Ο πομπός πρώτα υψώνει τον πυρσό από αριστερά για να δείξει ποια πινακίδα πρέπει να προσέξει ο δέκτης έναν πυρσό για την 1 η πινακίδα δύο για την 2 η κτλ. Ύστερα υψώνει τον πυρσό από δεξιά για να δείξει ποιο γράμμα πρέπει να προσέξει ο άλλος. Θα πρέπει επίσης να έχουν μια διόπτρα για να βλέπουν καλύτερα. Βυζάντιο: Οι Βυζαντινοί είχαν τους καμινοβιγλάτορες δηλαδή τις βίγλες (παρατηρητήρια) και τα καμίνια που διατηρούσαν άσβηστη τη φλόγα των πυρσών. Το σύστημα επικοινωνίας των Βυζαντινών έφτανε μέχρι την Ταρσό της Μικράς Ασίας, σε μια απόσταση δηλαδή 700 χιλιομέτρων και η απόσταση από φανό σε φανό ήταν περίπου 100 χιλιόμετρα. Ο Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος αναφέρει ότι το μήνυμα έφτανε στην Κωνσταντινούπολη σε μία ώρα. Μετά την κατάκτηση του Βυζαντίου από τους Σταυροφόρους το 1204 αυτοί χρησιμοποίησαν το τηλεπικοινωνιακό σύστημα των πύργων (οι Τούρκοι τους ονόμαζαν κουλέδες). Είχαν φτιάξει πολλούς πύργους τους οποίους ονόμαζαν και φανούς (Το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης από αυτό πήρε το όνομά του). Άλλα Συστήματα μετάδοσης μηνυμάτων Ανακλαστήρες ενίσχυσης: Τα σήματα από τις φωτιές λέγεται ότι βοηθούσαν με ειδικούς ανακλαστήρες να φανούν αρκετά μακριά. Όπως λέει η ιστορία, ο περίφημος φάρος της Αλεξάνδρειας χρησιμοποίησε ειδικούς ανακλαστήρες και ίσως κάποιο ειδικό φακό, ώστε να στέλνει το φως του στην μέγιστη δυνατή απόσταση. Λέγεται μάλιστα ότι παρατηρώντας μέσα από αυτό το φακό υπήρχε η δυνατότητα να φανούν ευκολότερα τα πλοία που βρίσκονταν σε μεγάλη απόσταση αλλά και με τη βοήθεια του να καούν από μακριά εχθρικά πλοία. Οι Ρωμαίοι είχαν επίσης οργανώσει ένα μυστικό δίκτυο επικοινωνίας στην κορυφή της Πεντέλης με ασπίδες οι οποίες αντανακλούσαν τις ακτίνες του ήλιου. Το σύστημα αυτό ονομάστηκε ηλιοτρόπιο ή ηλιογράφος και διατηρήθηκε για αρκετούς αιώνες.

13 Ακουστικός τηλέγραφος: Κάποιες αναφορές λένε για ειδικές μεταλλικές συσκευές (τηλεβόες) που χρησιμοποιήθηκαν από τον στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου για τις ακουστικές επικοινωνίες. Η εμβέλειά τους λέγεται ότι ήταν περίπου 2500 μέτρα. Είχαν τη μορφή μεταλλικών κυκλικά αναδιπλωμένων χωνιών που κρεμάζονταν σε τρίποδα. Κάποιοι λένε ότι εδώ έχουμε και την πρώτη μορφή ακουστικού ραντάρ που έδινε τη δυνατότητα ακρόασης μακρινών κινήσεων των εχθρών. Το ακουστικό ραντάρ ξαναχρησιμοποιήθηκε με επιτυχία στον 20 ο αιώνα για έγκαιρη προειδοποίηση των Άγγλων όταν πλησίαζαν τα Γερμανικά βομβαρδιστικά. Κίνα (σωληνώσεις επικοινωνιών): Μέσα στο πασίγνωστο Σινικό τείχος (περίπου 9 μέτρα ψηλό, με πύργους των 12 μέτρων και μήκος 6400χιλ) υπάρχουν μεταλλικοί σωλήνες. Φωνάζοντας μέσα σε αυτές η φωνή φτάνει από το ένα φυλάκιο στο άλλο. Έτσι μεταδίδονταν τα μηνύματα κατά μήκος του τείχους. Σήματα καπνού: Οι Ινδιάνοι της Βόρειας Αμερικής χρησιμοποιούσαν σήματα καπνού με κάποιο κώδικα για τις επικοινωνίες τους.

14 Ταχυδρομεία Ίνκας : Η μέθοδος των αγγελιοφόρων δρομέων εξελίχθηκε λίγο πολύ από όλους τους λαούς αλλά γνώρισε εκπληκτική εξέλιξη από τους Ίνκας. Η μορφή επικοινωνίας που χρησιμοποιήθηκε στα οροπέδια των Άνδεων ήταν με οργανωμένο σύστημα δρομέων. Η ταχύτητα του δικτύου ήταν εκπληκτική Σφυρίγματα: Οι Γκουάντσε, οι κάτοικοι των Καναρίων Νήσων, χρησιμοποιούσαν μια ειδική γλώσσα σφυριγμάτων για να επικοινωνούν σε μεγάλες αποστάσεις. Λέγεται ότι με τα σφυρίγματα αυτά μπορούσαν να επικοινωνούν σε απόσταση 4 χιλιομέτρων. Μύλοι: Οι Ολλανδοί χρησιμοποίησαν τους μύλους κολλώντας γράμματα στη φτερωτή ως σύστημα επικοινωνίας δεδομένου ότι η γεωγραφική μορφή της χώρας τους είναι επίπεδη και οι ανεμόμυλοι χιλιάδες.

15 Στα νεότερα χρόνια Ο Conte (1792) χρησιμοποίησε αερόστατα για να μεταδώσει μηνύματα. Το κάθε αερόστατο είχε 8 κυλίνδρους που ανεβοκατέβαιναν με χειρισμούς από το έδαφος και έτσι μπορούσε να μεταδώσει 256 διαφορετικά σήματα. Παρόμοια αερόστατα χρησιμοποιήθηκαν κατά την πολιορκία του Παρισιού από τους Γερμανούς το Ο Ταχυγράφος ή τηλέγραφος του Γάλλου Κλώντ Σαπέ ήταν η αρχή μιας νέας εποχής. Η συσκευή λειτουργούσε με 3 περιστρεφόμενες μεταλλικές ράβδους που μπορούσαν να μεταδώσουν 196 σήματα και ήταν τοποθετημένη πάνω σε πολύ ψηλό στύλο. Ο χειρισμός γινόταν από το έδαφος με τροχαλίες και οι χειριστές χρησιμοποιούσαν τηλεσκόπιο για να διαβάζουν πιο εύκολα τα μηνύματα τα οποία έφταναν πολύ γρήγορα στον προορισμό τους. Βασικό μειονέκτημα της μεθόδου αυτής ήταν ότι λειτουργούσε μόνο την ημέρα και όταν το επέτρεπαν οι καιρικές συνθήκες.

16 Ο ηλεκτρισμός ανακαλύφθηκε το 600 π. Χ. από τον Θαλή τον Μιλήσιο, έναν από τους επτά σοφούς της Αρχαίας Ελλάδος, ενώ έκανε πειράματα με το ήλεκτρο. Επί αιώνες οι παρατηρήσεις του έμειναν ασύνδετες με άλλα φυσικά φαινόμενα και μόλις το 1580, δηλαδή 2200 χρόνια μετά το Θαλή δίδεται το όνομα ηλεκτρισμός από τον Άγγλο φυσικό Γκίλμπερτ (Gilbert). Από τότε ο ηλεκτρισμός, ο οποίος έχει τη μεγαλύτερη συμβολή στην εξέλιξη των διαφόρων επιτευγμάτων του ανθρώπου, έδωσε το έναυσμα και κέντρισε το ενδιαφέρον των φυσικών επιστημόνων που ασχολήθηκαν με τα συστήματα τηλεπικοινωνιών να μελετήσουν τις ιδιότητες του στατικού ηλεκτρισμού. Το 1727 ο Γκρέη (Grey) και το 1753 ο Μόρισον (Morison) επιχείρησαν, με την εφαρμογή των ιδιοτήτων του στατικού ηλεκτρισμού, την αποστολή μηνυμάτων, αλλά οι προσπάθειες τους δεν είχαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Μετά από άκαρπες έρευνες 30 ετών, οι φυσικοί επανήλθαν στον οπτικό ή εναέριο τηλέγραφο, μέχρις ότου εφαρμόστηκε ο ηλεκτρομαγνητισμός. Στη συνέχεια ο Γάλλος Αραγκό (Arago), ο οποίος ανακάλυψε το 1832, το φαινόμενο της μαγνητίσεως του σιδήρου υπό την επίδραση του ηλεκτρικού ρεύματος και το ίδιο έτος ο Άγγλος Φάραντέι (Faraday), ο οποίος μελέτησε το φαινόμενο της ηλεκτρικής επαγωγής, συνετέλεσαν στην ανακάλυψη του ηλεκτρομαγνήτη ο οποίος απετέλεσε τη βάση για την εξέλιξη της ηλεκτρικής τηλεγραφίας. Ο ηλεκτρισμός έδωσε μεγάλη ώθηση στην εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών. Πρώτος ο Μορς (ζωγράφος στο επάγγελμα) ανακάλυψε το 1844 τον ηλεκτρικό τηλέγραφο. Αυτός ήταν μια κινούμενη χάρτινη κορδέλα πάνω στην οποία ακουμπούσε η μύτη ενός μολυβιού που ήταν προσαρμοσμένο σε εκκρεμές με ηλεκτρομαγνήτη. (Τα γνωστά σήματα Μορς με τελείες και παύλες).

17 Τηλέφωνο (1876): Οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν το τηλέφωνο (όχι ηλεκτρικό) ήταν όπως είδαμε οι Κινέζοι πριν 2000 χρόνια με το σύστημα των σωλήνων στο Σινικό τείχος. Οι Κινέζοι επίσης είχαν εφεύρει και ένα άλλο σύστημα, δηλαδή δύο χάρτινά κύπελλα συνδεδεμένα με σπάγγο όπως το παιδικό παιχνίδι που γνωρίζουμε. Το ηλεκτρικό τηλέφωνο όμως εφευρέθηκε όπως ξέρουμε το 1876 από τον Γκράχαμ Μπελ. Ο ασύρματος (1895): Ο Μαρκόνι εφηύρε το 1895 τον ασύρματο σε ηλικία μόλις 21 ετών. Από αυτή την εφεύρεση ωφελήθηκε κυρίως η ναυσιπλοΐα. Μετά τον Μαρκόνι έχουμε μια σειρά από εφευρέσεις στον τομέα της τηλεπικοινωνίας (Ραδιόφωνο, τηλεόραση, κινητό τηλέφωνο, δορυφόροι). Όλες αυτές οι εφευρέσεις συνέβαλαν στον πολιτισμό γιατί οι άνθρωποι μπορούσαν να

18 επικοινωνήσουν με άλλους λαούς, να ανταλλάξουν ιδέες και να επηρεαστούν από αυτούς στον τομέα της τεχνολογίας, της επιστήμης, της τέχνης και των γραμμάτων. Βλέπουμε ότι από τα πολύ παλιά χρόνια ο άνθρωπος έβαλε το μυαλό του να δουλέψει και επινόησε αρκετούς τρόπους επικοινωνίας. Βλέπουμε επίσης ότι οι Αρχαίοι Έλληνες συνέβαλαν πολύ στις τηλεπικοινωνίες. Οι τρόποι επικοινωνίας που επινόησαν οι αρχαίοι ήταν πολύπλοκοι και δύσκολοι στην εφαρμογή τους. Αργότερα τα πράγματα απλοποιήθηκαν και φτάσαμε σήμερα να μπορούμε να επικοινωνούμε με κάθε σημείο του πλανήτη πολύ εύκολα και γρήγορα. Έχουμε φτάσει στο σημείο με τη βοήθεια των δορυφόρων να παρακολουθούμε ένα γεγονός την ώρα που συμβαίνει όσο μακριά και να γίνεται (π.χ. ποδοσφαιρικοί αγώνες). TA ΕΙΔΗ ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ Στις σύγχρονες κοινωνίες είναι κοινώς αποδεκτό το γεγονός ότι οι τηλεπικοινωνίες έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας του κάθε ανθρώπου. Σε αυτό συμβάλλουν κυρίως οι τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν σημειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Ανάμεσα σε αυτές βρίσκονται ενσύρματες και ασύρματες τεχνολογίες όπως το τηλέφωνο, η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, το διαδίκτυο, ο ηλεκτρονικός τύπος και η τεχνολογία τηλεδιάσκεψης. ΑΣΥΡΜΑΤΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Σε μια εποχή σαν τη σημερινή, που οι εξελίξεις στην τεχνολογία τρέχουν με ραγδαίους ρυθμούς, οι ηλεκτρονικές συσκευές και τα κάθε είδους gadgets μας κατακλύζουν από παντού, σε κάθε τομέα των καθημερινών δραστηριοτήτων μας. Οι διάφορες συσκευές μπορούν πλέον να επικοινωνούν μεταξύ τους, στοιχείο που συμβάλλει στην καλύτερη αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους. Ποιοι είναι όμως οι δυνατοί τρόποι επικοινωνίας μεταξύ των αμέτρητων αυτών ηλεκτρονικών επιτευγμάτων που έχει δημιουργήσει η σύγχρονη τεχνολογία; Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, οι επιλογές δεν ήταν πολλές, καθώς η επικοινωνία και η ανταλλαγή δεδομένων μπορούσε να πραγματοποιηθεί μόνο με χρήση καλωδίου. Αυτό στεκόταν εμπόδιο όσον αφορά την ευχρηστία των συσκευών, αφού πολλές φορές βρισκόμασταν αντιμέτωποι με αμέτρητες καλωδιώσεις και χρονοβόρες διαδικασίες σύνδεσης. Επίσης, τα καλώδια είναι πιο επιρρεπή σε ζημιές, κάτι που προκαλούσε επιπλέον απώλειες χρόνου και δυσλειτουργίες σε περίπτωση βλάβης. Η ανάγκη για κάποιον τρόπο ασύρματης σύνδεσης ήταν προφανής και η αναζήτηση λύσεων σε αυτόν τον τομέα οδήγησε στη εξέλιξη της ασύρματης επικοινωνίας, η οποία στηρίχθηκε στην τεχνολογία της ασύρματης δικτύωσης.

19 Τι είναι η ασύρματη δικτύωση; Λέγοντας ασύρματη δικτύωση εννοούμε την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ υπολογιστών ή συσκευών χωρίς να χρησιμοποιούνται καλώδια. Το να συνδεθούμε σε ένα ασύρματο δίκτυο σημαίνει για παράδειγμα ότι μπορούμε να στείλουμε δεδομένα από τον υπολογιστή μας στο κινητό μας μέσω υπέρυθρων ή bluetooth. Στην πράξη όμως η ασύρματη δικτύωση μεταξύ υπολογιστών ή περιφερειακών επιτρέπει την επικοινωνία μέσω ραδιοσυχνοτήτων. Η ασύρματη τεχνολογία γενικότερα είναι καθορισμένη από ένα σύνολο προτύπων ονομασμένα παρόλο που άλλου είδους τεχνολογίες όπως το bluetooth συνυπάρχουν. Το ασύρματο δίκτυο μπορεί να μας προσφέρει ό, τι και ένα δίκτυο με καλώδια, όπως πρόσβαση στο διαδίκτυο, δυνατότητα κοινόχρηστων φακέλων και ανταλλαγής δεδομένων, εκτύπωση σε κοινόχρηστους εκτυπωτές κ. ά. Με άλλα λόγια ως ασύρματο δίκτυο χαρακτηρίζεται το τηλεπικοινωνιακό δίκτυο, συνήθως τηλεφωνικό ή δίκτυο υπολογιστών, το οποίο χρησιμοποιεί, ραδιοκύματα ως φορείς πληροφορίας. Τα δεδομένα μεταφέρονται μέσω ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, με συχνότητα φέροντος η οποία εξαρτάται κάθε φορά από τον ρυθμό μετάδοσης δεδομένων που απαιτείται να υποστηρίζει το δίκτυο. Η ασύρματη επικοινωνία, σε αντίθεση με την ενσύρματη, δεν χρησιμοποιεί ως μέσο μετάδοσης κάποιον τύπο καλωδίου. Σε παλαιότερες εποχές τα τηλεφωνικά δίκτυα ήταν αναλογικά, αλλά σήμερα όλα τα ασύρματα δίκτυα βασίζονται σε ψηφιακή τεχνολογία και επομένως, κατά μία έννοια, είναι ουσιαστικώς δίκτυα υπολογιστών. Στα ασύρματα δίκτυα εντάσσονται τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας, οι δορυφορικές επικοινωνίες, τα ασύρματα δίκτυα ευρείας περιοχής (WWAN), τα ασύρματα μητροπολιτικά δίκτυα (WMAN), τα ασύρματα τοπικά δίκτυα (WLAN) και τα ασύρματα προσωπικά δίκτυα (WPAN). Η

20 τηλεόραση και το ραδιόφωνο, αν και ως τηλεπικοινωνιακά μέσα είναι εκ φύσεως ασύρματα στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν συμπεριλαμβάνονται στα ασύρματα δίκτυα, καθώς η μετάδοση γίνεται προς πάσα κατεύθυνση χωρίς να υπάρχει κάποιο δομημένο «δίκτυο» τηλεπικοινωνιακών κόμβων (συσκευών) με τη συνήθη έννοια. Επιπλέον, τα μεταφερόμενα δεδομένα συνήθως είναι αναλογικά και, επομένως, δεν μπορούν να θεωρηθούν δίκτυα υπολογιστών. Σύντομη ιστορική διαδρομή της ασύρματης επικοινωνίας. Γύρω στο 1865 η ασύρματη επικοινωνία ή ραδιοτηλεγραφία εκφράστηκε σαν θεωρία από τον Μάξγουελ (J. C. Maxwell). Ο Μάξγουελ υποστήριξε την ύπαρξη ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων που έχουν τα ίδια φυσικά χαρακτηριστικά με το φως και διαφέρουν από αυτό αποκλειστικά και μόνο στο μήκος του κύματος. J.C.Maxwell Faraday Όμως ο Φαραντάι (M. Faraday) ήταν ο πρώτος που έβαλε τα θεμέλια για το δόγμα του ηλεκτρικού και μαγνητικού πεδίου ( ) και ήταν αυτός που προώθησε την ιδέα ότι η διάδοση των ηλεκτρικών και μαγνητικών φαινομένων γίνεται με πεπερασμένη ταχύτητα και αποτελεί κυματική διαδικασία. Η θεωρία του Μάξγουελ έγινε δεκτή με πολλές επιφυλάξεις από τον επιστημονικό κόσμο της εποχής του, όμως τα πειράματα του Χερτζ (H. Hertz) επαλήθευσαν αυτή τη θεωρία ( ). Ο Χερτζ κατάφερε να παράξει, να παρατηρήσει και να μελετήσει τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα και, με τα πειράματά του, κατέληξε στις ίδιες διαπιστώσεις με αυτές του Μάξγουελ, οι οποίες ήταν μόνο θεωρητικές. Κατά συνέπεια, μπορούμε να πούμε ότι από την εποχή του Χερτζ εφευρέθηκε η ραδιοτηλεγραφία. Hertz Η κεραία είχε επινοηθεί εν τω μεταξύ από τον Ρώσο Αλέξανδρο Ποπώφ ( ). Το 1898 κατασκευάστηκε ένα σύστημα ασύρματης επικοινωνίας μεταξύ της πόλης Dover και του πλοίου-φάρος «East Goodwin», το οποίο έπλεε σε απόσταση 15 ναυτικών μιλίων μέσα στην ανοικτή θάλασσα. Ο Ιταλός Μαρκόνι (G. Marconi) συνδύασε τον πομπό του Χερτζ, με κάποιες βασικές τροποποιήσεις, με το δέκτη του Ποπώφ και πραγματοποίησε την πρώτη ραδιοτηλεγραφική σύνδεση μεγάλης εμβέλειας. Τα χαρακτηριστικά της συσκευής του Μαρκόνι συμπίπτουν με αυτά της συσκευής του Ποπώφ. Τα πρώτα πειράματα έγιναν στην Αγγλία το 1896, όμως το ALEXANDER STEPANOVICH POPOV 1897 υπήρχε ήδη ραδιοτηλεγραφική επικοινωνία μεταξύ δύο σημείων που απείχαν 16 χιλιόμετρα μεταξύ τους, στην περιοχή Σπέτσια της Ιταλίας. Το 1896 ο Ποπώφ είχε πραγματοποιήσει τη σύνδεση δύο σημείων του λιμανιού της Κροστάνδης, τα οποία απείχαν μεταξύ τους 640 μέτρα. Τελικά, ο πατέρας της ραδιοτηλεγραφίας θεωρείται ο Μαρκόνι.

21 Marconi, Guglielmo Ο Guglielmo Marconi (Μαρκόνι, ) πραγματοποίησε το έτος 1895 σε ηλικία 21 ετών, χωρίς ακόμα πολλές θεωρητικές ανησυχίες, τις πρώτες ασύρματες εκπομπές σημάτων Μορς και εισήγαγε την παγκόσμια κοινότητα στην εποχή της ασύρματης επικοινωνίας. Οι πομποί και οι δέκτες του Μαρκόνι, εφοδιασμένοι πλέον και με κεραίες, απαιτούσαν σημαντική ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας και γι' αυτό χρησιμοποιήθηκαν αρχικά για την επικοινωνία με πλοία σε υπερπόντια ταξίδια. Το έτος 1898 ο Μαρκόνι διαπίστωσε ότι η εμβέλεια ενός πομπού μεγάλωνε σημαντικά, όταν πομπός και δέκτης ήταν συντονισμένοι στην ίδια συχνότητα. Τις ίδιες διαπιστώσεις έκαναν κι άλλοι ερευνητές, οι οποίοι αναζητούσαν πυκνωτές με μεταβαλλόμενη χωρητικότητα, για να μπορούν να επιλέγουν τη συχνότητα συντονισμού. Ακόμα ένα ενδιαφέρον φαινόμενο που παρατήρησε ο Μαρκόνι στα πειράματά του ήταν η μεγαλύτερη εμβέλεια των εκπομπών κατά τις νυκτερινές ώρες. Το 1901, ο ίδιος πέτυχε ασύρματη ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ Αγγλίας και της ανατολικής ακτής της Αμερικής, πάνω από τα νερά του Ατλαντικού. Εκείνη την εποχή αυτό το γεγονός θεωρήθηκε πρωτοφανής επιτυχία και συζητήθηκε ευρέως στον τύπο και στους επιστημονικούς κύκλους, προκαλώντας και τις απαραίτητες μελλοντολογικές προβλέψεις... Ήδη το έτος 1907 κατάφερε ο ίδιος ερευνητής να κατασκευάσει δύο πομπούς με διαμόρφωση πλάτους, οι οποίοι είχαν εμβέλεια περί τα 450 χλμ. Ήταν ο λεγόμενος ασύρματος του Μαρκόνι, ο οποίος άρχισε να πειραματίζεται με τον ηλεκτρομαγνητισμό το 1894 και πέτυχε την πρώτη μετάδοση μηνύματος χωρίς την χρήση συρμάτων. Αυτή του η εφεύρεση χρησιμοποιήθηκε στα πλοία και χρησιμοποιούταν ακόμα και πριν από λίγα χρόνια. Συχνά δε τον ασυρματιστή του πλοίου τον αποκαλούσαν μαρκόνη. Το 1909, του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Φυσικής. Marconi radio

22 Αυτή η περίοδος καινοτομιών στον τομέα των ασύρματων επικοινωνιών έκλεισε το 1904, όταν ο Reginald Fessenden (Φέσεντεν, ), Καναδός μηχανικός και πανεπιστημιακός καθηγητής, μετέδωσε ασύρματα φωνή και μουσική. Οι πειραματικές εκπομπές του στην ακτή του Ατλαντικού προκάλεσαν τεράστια έκπληξη στους χειριστές ασύρματων τηλεγράφων, τους «μαρκόνηδες» των πλοίων, όταν άκουσαν στα ακουστικά τους ομιλία και μουσική, ένα μουσικό κομμάτι του Χαίντελ. Ο Φέσεντεν χρησιμοποίησε στα πειράματά του ένα μικρόφωνο άνθρακα, δικής του επινόησης. Reginald Fessenden Αργότερα άρχισε η εφαρμογή της ασύρματης επικοινωνίας- τηλεφωνίας (ραδιοφωνίας) στα Μακρά (LW) και Μεσαία (MW) κύματα. Ραγδαία ήταν η εξέλιξη των επικοινωνιών με τη μετέπειτα χρήση των Υψηλών (HF), Λίαν Υψηλών (VHF), Υπερυψηλών (UHF) και Υπέρυπερυψηλών (SHF) συχνοτήτων που βοήθησαν στην επικοινωνιακή κάλυψη τεράστιων αποστάσεων. Η εφεύρεση και η εξέλιξη της ασπρόμαυρης και της έγχρωμης τηλεόρασης έδωσαν νέες διαστάσεις στον τομέα των επικοινωνιών. Οι πρώτες προσπάθειες για τη δημιουργία ενός ασύρματου τοπικού δικτύου έγιναν στα τέλη της δεκαετίας του 1970 χρησιμοποιώντας τη τεχνολογία των υπέρυθρων ακτινών (Infrared IR), αλλά λόγω χαμηλού ρυθμού μετάδοσης (1Mbps) η προσπάθεια απέτυχε. Στη χρήση των υπέρυθρων ακτίνων υπήρχε μια απαίτηση, η οποία στην πορεία αποδείχθηκε μειονέκτημα: η ανάγκη οπτικής επαφής μεταξύ των συνδεδεμένων συσκευών, οι οποίες πρέπει πάντα να διατηρούν μικρές αποστάσεις μεταξύ τους. Καθώς η τεχνολογία εξελισσόταν και όλο και περισσότερες νέες συσκευές εμφανίζονταν, το μειονέκτημα αυτό δυσχέραινε ακόμα περισσότερο τα πράγματα. Στη συνέχεια έγιναν κι άλλες προσπάθειες με χρήση ραδιοκυμάτων στα 900 MHz (HP, 1980) και λίγο αργότερα στα 1,73 GHz (Motorola), αλλά απέτυχαν λόγω της πολυπλοκότητας και της αδυναμίας εξασφάλισης μόνιμης άδειας χρήσης φάσματος. Το 1985 η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών (Federal Communications Commission, FCC) εξουσιοδότησε την δημόσια χρήση της Βιομηχανικής, Επιστημονικής, Ιατρικής ζώνης (ISM bands) που περιλαμβάνει τις συχνότητες 902 MHz ως και 5.85GHz. H κίνηση αυτή της FCC έδωσε τεράστια ώθηση στην αγορά των ασυρμάτων δικτύων, γιατί στις περισσότερες χώρες του κόσμου δεν απαιτείται καμία ειδική άδεια για την εκπομπή στην περιοχή των ISM ζωνών,

23 εκτός βέβαια από περιορισμούς στην ισχύ εκπομπής που ποικίλλουν από χώρα σε χώρα. Έτσι πολλοί κατασκευαστές ασχολήθηκαν με την μαζική παράγωγη ασύρματων προϊόντων, πράγμα που οδήγησε στην αύξηση του αριθμού των WLANs (ασύρματων τοπικών δικτύων). Δύο πρότυπα είναι αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη όσον αφορά τα ασύρματα δίκτυα. Το ένα αναπτύσσεται στην Ευρώπη από τo ETSI (European Telecommunications Standard Institute) και ονομάζεται HIPERLAN (High Performance European Radio LAN). Το άλλο, που είναι και το πιο διαδεδομένο σήμερα, αναπτύσσεται από την IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) και ονομάζεται WLAN. To 1997 η ΙΕΕΕ (Institute of Electrical and Electronics Engineers), η οποία είχε αναλάβει την προτυποποίηση των τοπικών δικτύων (LAN) μέσω της ομάδας 802, δημοσίευσε το , ένα πρότυπο το οποίο σχεδιάστηκε αρχικά να παρέχει μέγιστη ταχύτητα 2Mbps στην ζώνη των 900ΜΗz. Το γεγονός αυτό δημιούργησε πολλά προβλήματα γιατί η ζώνη των 900ΜHz χρησιμοποιείτο και από άλλες συσκευές, όπως π.χ. από ασύρματα τηλέφωνα και από το GSM (Global System for Mobile communications - Παγκόσμιο Σύστηµα Κινητών Επικοινωνιών). Δύο χρόνια αργότερα, το 1999 η IEEE παρουσίασε δύο βελτιωμένες εκδοχές του πρωτοκόλλου (τα a και b) με σκοπό να αυξήσει την απόδοση των ασύρματων δικτύων ως τα 54Mbps. Το πρωτόκολλο b λειτουργεί στην συχνότητα των 2,4GHz και παρέχει διέλευση μέχρι και 11Μbps ενώ το a λειτουργεί σε μία ζώνη που πάσχει από λιγότερες παρεμβολές στα 5GHz ενώ ο ρυθμός απόδοσης φτάνει μέχρι τα 54Mbps. Η αποδοχή του b ήταν σχεδόν καθολική από τους κατασκευαστές και έτσι η συντριπτική πλειοψηφία των ασύρματων δικτύων που λειτουργούν σήμερα χρησιμοποιεί αυτό το πρότυπο, παρά τα μειονεκτήματα που παρουσιάζει. Παράλληλα με τα a και b υπάρχει και το g το οποίο έχει τον ίδιο ρυθμό απόδοσης με το a, 54Μbps αλλά λειτουργεί στην ζώνη των 2,4GHz

24 Κινητή Τηλεφωνία Η περιπέτεια της κινητής τηλεφωνίας ξεκίνησε αμέσως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, με τις πρώτες προσπάθειες των Σουηδών, Φινλανδών και Αμερικανών. Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής η εξέλιξη της ασύρματης επικοινωνίας και συγκεκριμένα της κινητής ραδιοτηλεφωνίας ξεκίνησε το 1946, όταν παρουσιάστηκε η πρώτη δημόσια υπηρεσία κινητής τηλεφωνίας σε 25 μεγάλες αμερικανικές πόλεις. Κάθε σύστημα χρησιμοποιούσε έναν μόνο πομπό υψηλής ισχύος και έναν μεγάλο πύργο για να καλύπτει αποστάσεις άνω των 50 χλμ. Η αρχή του ραδιοφώνου, όπως και γενικά της ραδιοτηλεγραφίας, είναι η συνέχεια της τηλεγραφίας: θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε, ασύρματη τηλεγραφία. Πρόκειται για τη μετάδοση ηχητικών ή τηλεγραφικών σημάτων σε μεγάλες αποστάσεις, χωρίς να μεσολαβεί μεταλλικός αγωγός. Χρησιμοποιούνται ηλεκτρομαγνητικά κύματα μεγάλου σχετικά μήκους (από 0,01 μ. και πάνω). 'Όμως, ως ληξιαρχική πράξη γέννησής της θεωρείται η 3η Απριλίου 1973, όταν λειτούργησε το πρώτο κινητό τηλέφωνο από τη Motorola.. Το έτος 1978 η Bell κατασκεύασε το πρώτο δοκιμαστικό δίκτυο κινητής τηλεφωνίας, που ήταν αναγκαίο για την εξέλιξη και την εμπορική εκμετάλλευση του κινητού. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80 τα κινητά τηλέφωνα ήταν υπερβολικά ογκώδη για να μεταφέρονται στην τσέπη κι έτσι ήταν εγκατεστημένα κυρίως σε αυτοκίνητα. Στην αρχή της δεκαετίας του '90 άρχισε η απογείωση των κινητών τηλεφώνων, με την ψηφιοποίηση δικτύων (GSM - Παγκόσμιο Σύστηµα Κινητών Επικοινωνιών) και συσκευών. Τα κινητά έγιναν μικρότερα ( γραμμάρια), χωρούσαν στην παλάμη και έμπαιναν έστω και με δυσκολία στην τσέπη του χρήστη τους. Περάσαμε έτσι στα κινητά της δεύτερης γενιάς (2G), που παρείχαν και άλλες ευκολίες, όπως την αποστολή σύντομων γραπτών μηνυμάτων (SMS) και τη λήψη φωτογραφιών. Στις αρχές του 21oυ αιώνα ήλθαν τα κινητά τρίτης γενιάς (3G), με τις απεριόριστες δυνατότητες των πολυμέσων. Σήμερα, η διείσδυση του κινητού τηλεφώνου στον πλανήτη ξεπερνά το 30%, με αλματώδη άνοδο στις φτωχές χώρες του πλανήτη και κυρίως στην Αφρική. Η φινλανδική εταιρεία Nοkia, με μερίδιο αγοράς 36%, κατέχει την πρώτη θέση στις πωλήσεις κινητών τηλεφώνων παγκοσμίως. Στην Ελλάδα η κινητή τηλεφωνία έκανε την εμφάνισή της το Οι

25 πρώτες άδειες δόθηκαν στην Ελλάδα στις εταιρίες Panafon (σήμερα Vodafone) και Tele (κατόπιν Tim και σήμερα Wind) και αργότερα στην Cosmote θυγατρική του ΟΤΕ. Tους πρώτους μήνες του 1993 τα κινητά τηλέφωνα λειτουργούσαν μόνο στην Αττική και τα νησιά του Σαρωνικού. To κόστος ήταν απαγορευτικό για τους πολλούς. Οι συσκευές στοίχιζαν από ευρώ, το τέλος ενεργοποίησης 85 ευρώ και τo μηνιαίο τέλος 40 ευρώ. Έτσι τις πρώτες ημέρες του Ιουλίου 1993 μόνο ήταν οι συνδρομητές της κινητής τηλεφωνίας. Πεδία εφαρμογών των ασύρματων δικτύων Τα ασύρματα δίκτυα έχουν σήμερα τέσσερα βασικά πεδία εφαρμογών: Επέκταση των ενσύρματων δικτύων: Τα ασύρματα δίκτυα χρησιμοποιούνται για τη διασύνδεση των χρηστών με το βασικό κορμό του ενσύρματου δικτύου. Έτσι δεν απαιτείται η ύπαρξη καλωδίωσης μέχρι τον τελικό χρήστη, που μπορεί να είναι δύσκολο και οικονομικά ασύμφορο να εγκατασταθεί. Διασύνδεση μεταξύ κτιρίων: Είναι δυνατόν με την τεχνολογία των ασυρμάτων δικτύων να επιτευχθούν ζεύξεις μεταξύ κτιρίων πού απέχουν αρκετά μεταξύ τους αλλά βρίσκονται σε οπτική επαφή. Οι συσκευές που συνδέονται στα δύο άκρα της ζεύξης είναι συνήθως δρομολογητές (routers) ή γέφυρες (bridges). Σποραδική πρόσβαση στο δίκτυο: Ασύρματα δίκτυα μπορούν να εγκατασταθούν σε χώρους όπου κινούνται διάφοροι χρήστες όπως αεροδρόμια, νοσοκομεία, βιβλιοθήκες για να προσφέρουν πρόσβαση στο ενσύρματο δίκτυο και κατά συνέπεια στο διαδίκτυο στους χώρους αυτούς. Σημαντικό πρόβλημα σε αυτήν την περίπτωση είναι η ασφάλεια των δεδομένων. Δημιουργία Ad hoc δικτύων: Τα δίκτυα ad hoc είναι αποκεντρωμένα peer to peer δίκτυα, που συνήθως δημιουργούνται για να ικανοποιήσουν άμεσα μία συγκεκριμένη ανάγκη. Τέτοια δίκτυα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για παράδειγμα σε συνεδριακούς χώρους ή σε αίθουσες διδασκαλίας, οπότε οι συμμετέχοντες μπορούν να ανταλλάσσουν δεδομένα μέσω του προσωρινού ασυρμάτου δικτύου, χωρίς να απαιτείται οποιαδήποτε εκ των προτέρων διαμόρφωση του χώρου. Πλεονεκτήματα των ασύρματων δικτύων Τα ασύρματα δίκτυα έχουν φέρει αλλαγή στον τρόπο επικοινωνίας των υπολογιστών, αλλά και των χρηστών τους. Με την αύξηση του αριθμού των συσκευών που αλληλεπιδρούν με τους υπολογιστές τα ασύρματα δίκτυα μπορούν να προσφέρουν λύσεις, οι οποίες θα βελτιώσουν την επικοινωνία και θα αυξήσουν την αποδοτικότητα π.χ. σε ένα εργασιακό χώρο όπως μια εταιρεία, μια τράπεζα αλλά και μια σχολική μονάδα ή ένα νοσοκομείο. Με τη χρήση των ασύρματων δικτύων η επικοινωνία γίνεται πιο άμεση, το δίκτυο παρέχει κάλυψη χωρίς περιορισμούς και η επέκταση του γίνεται πολύ πιο εύκολα και με αμελητέο κόστος.

26 Επιπλέον, τα ασύρματα δίκτυα προσφέρουν διασύνδεση τοπικών δικτύων μεταξύ τους, όπως των καταστημάτων της επιχείρησης ή των εργαστηρίων ενός σχολικού εργαστηριακού κέντρου, επιτρέποντας τα ακόλουθα: Επικοινωνία των υπολογιστών συνολικά και ανεξάρτητα από την τοποθεσία Μείωση των τηλεπικοινωνιακών εξόδων με το μοίρασμα μιας σύνδεσης με το Διαδίκτυο προς όλα τα υποδίκτυα Επισκόπηση χώρων χρησιμοποιώντας ασύρματες κάμερες Επικοινωνία των υπολογιστών χωρίς τη χρήση και το κόστος της δομημένης καλωδίωσης Επέκταση του ήδη υπάρχοντος δικτύου με αμελητέο κόστος και υποδομή Χρήση ασύρματης τηλεφωνίας μέσα από το ήδη υπάρχον ασύρματο δίκτυο, δηλαδή φωνητική επικοινωνία μεταξύ των δικτύων χωρίς κόστος Ως hotspot. Το hotspot είναι ένα ασύρματο σημείο πρόσβασης στο internet. Στην πραγματικότητα, δεν είναι απλώς ένα σημείο, αλλά μια περιοχή η οποία καλύπτεται από συσκευές που επιτρέπουν και διαχειρίζονται την ασύρματη πρόσβαση των χρηστών στο internet. Ένα hotspot μπορεί να έχει εμβέλεια από μερικά μέτρα και να φτάσει ακόμη και το ένα χιλιόμετρο κάλυψης, αν αυτό είναι επιθυμητό. Ένας χρήστης, εκμεταλλευόμενος τις δυνατότητες που του παρέχει η ασύρματη σύνδεση του με το hotspot, είναι σε θέση να πραγματοποιήσει στον υπολογιστή του οποιαδήποτε εργασία έχει σχέση με το internet σαν να ήταν στο σπίτι του ή στο γραφείο του. Αυτό σημαίνει ότι ο χρήστης του hotspot μπορεί να το χρησιμοποιήσει για τις ακόλουθες εργασίες: Πλοήγηση στο Διαδίκτυο (web surfing) Ανταλλαγή αρχείων και online επικοινωνία μεταξύ των χρηστών Πρόσβαση σε εφαρμογές πολυμεσικού περιεχομένου (multimedia), για τη λήψη εικόνων, διαδραστικού βίντεο και μουσικής Λήψη ενημερωτικού ή εκπαιδευτικού περιεχομένου Όπως διαφαίνεται από τα παραπάνω, η ασύρματη επικοινωνία χωρίς καμία αμφιβολία αποτελεί πλέον στην εποχή μας ένα σημαντικό τρόπο επικοινωνίας στην καθημερινή μας ζωή. Κανείς δεν μπορεί να θυμηθεί πώς ήταν η ζωή μας πριν από αυτήν, ούτε να φανταστεί πώς θα ήταν η ζωή μας χωρίς αυτήν. Η καθημερινότητά μας διευκολύνθηκε. Οι κοινωνικές σχέσεις απλοποιήθηκαν αφού με ένα μήνυμα στέλνουμε ευχές, πληροφορίες, τραγούδια, ακόμη και φωτογραφίες. Η επαγγελματική μας ζωή βελτιώθηκε αφού μπορούμε να επικοινωνήσουμε με τους συναδέλφους μας, τους συνεργάτες μας, τους πελάτες μας οπουδήποτε και αν βρισκόμαστε, να συνδεόμαστε με το διαδίκτυο, να αποθηκεύουμε πληροφορίες. Ο χρόνος διεκπεραίωσης διάφορων χρονοβόρων εργασιών ελαχιστοποιήθηκε. Οι εμπορικές συναλλαγές έχουν διευκολυνθεί εξαιρετικά. Εκτός από τα παραπάνω βέβαια, είναι αυταπόδεικτο ότι τα κινητά μπορούν να σώσουν ζωές σε έκτακτες περιστάσεις και σε στιγμές κινδύνου. Στο μεταξύ, το κόστος επικοινωνίας έχει γενικά μειωθεί ενώ η ταχύτητα μετάδοσης των πληροφοριών έχει αυξηθεί. Ένα πολύ σημαντικό

27 σημείο σχετικό με την εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών είναι ότι έχουν καταργηθεί προγενέστερες μορφές επικοινωνίας όπως το τηλεγράφημα και το τέλεφαξ, ενώ έχει επίσης μειωθεί η αλληλογραφία. Βέβαια, στην εξέλιξη της κινητής τηλεφωνίας και στην υιοθέτησή της από το ευρύ κοινό συνετέλεσε πολύ και η προβολή του κινητού τηλεφώνου και η διαφήμισή του μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης που στην εποχή μας είναι πολύ εξελιγμένα. ΜΕΣΑ ΑΣΥΡΜΑΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Τα ασύρματα μέσα μετάδοσης είναι αυτά που δεν χρησιμοποιούν καθόλου καλώδια ή κάποιο άλλο υλικό. Χρησιμοποιούν ουσιαστικά σήματα τα οποία δεν είναι ορατά με το γυμνό μάτι. Τέτοια σήματα είναι, κυρίως, οι υπέρυθρες, τα Bluetooth και τα ράδιο-σήματα υψηλής συχνότητας Υπέρυθρη ακτινοβολία Συνήθως εκπέμπονται από όλα τα σώματα που έχουν κάποια θερμοκρασία. Τα σώματα με τη μεγαλύτερη θερμοκρασία εκπέμπουν περισσότερες υπέρυθρες και αντίστροφα τα σώματα που απορροφούν περισσότερες υπέρυθρες αυξάνουν τη θερμοκρασία τους. Το φαινόμενο αυτό σχετίζεται με την ταλάντωση των σωματιδίων που συνθέτουν ένα σώμα, η οποία οδηγεί στη βίαιη μεταβολή της θερμικής ενέργειάς του. Οι υπέρυθρες ακτίνες μπορούν να γίνουν αντιληπτές από ορισμένους οργανισμούς, όπως οι σκύλοι και τεχνητά από θερμικές κάμερες Οι υπέρυθρες ακτίνες στις επικοινωνίες έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά: Δεν διαπερνούν φυσικά εμπόδια, όπως π.χ. τοίχους Μεγάλη συχνότητα, άρα μεγάλο εύρος ζώνης και υψηλό ρυθμό μετάδοσης δεδομένων Μέσα σε ένα δωμάτιο υπάρχει κάλυψη παντού λόγω ανάκλασης στην οροφή Λόγω υψηλής κατευθυντικότητας είναι απαραίτητη η οπτική επαφή με ένα σημείο πρόσβασης στην οροφή Μικρή υποστήριξη κινητικότητας λόγω του προηγούμενου περιορισμού Ελεύθερη εκπομπή χωρίς ανάγκη άδειας Φθηνό εξοπλισμό, χωρίς κεραία, υψηλή ασφάλεια λόγω περιορισμένης εμβέλειας

28 Bluetooth Το Bluetooth είναι ένα βιομηχανικό πρότυπο για ασύρματα προσωπικά δίκτυα υπολογιστών (Wireless Personal Αrea Νetworks, WPAN). Πρόκειται για μια ασύρματη τηλεπικοινωνιακή τεχνολογία μικρών αποστάσεων, η οποία μπορεί να μεταδώσει σήματα ασύρματα μέσω μικροκυμάτων σε ψηφιακές συσκευές. Επομένως το Bluetooth είναι ένα πρωτόκολλο το οποίο παρέχει προτυποποιημένη, ασύρματη επικοινωνία ανάμεσα σε PDA, κινητά τηλέφωνα, φορητούς υπολογιστές, προσωπικούς υπολογιστές, εκτυπωτές, καθώς και ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές ή ψηφιακές κάμερες, μέσω μιας ασφαλούς, φθηνής και παγκοσμίως διαθέσιμης χωρίς ειδική άδεια ραδιοσυχνότητας μικρής εμβέλειας. Ιστορικό Η Ericsson έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη μίας τεχνολογίας η οποία θα επέτρεπε τον σχηματισμό τοπικών δικτύων πολύ μικρής εμβέλειας με σκοπό την ασύρματη δικτύωση ετερογενών φορητών συσκευών. Το πρότυπο που προέκυψε υιοθετήθηκε στη συνέχεια από την IEEE ως το πρότυπο για WPAN. Οι σχεδιαστές του κλήθηκαν να επιλέξουν το όνομα με το οποίο αυτή η τεχνολογία θα γινόταν αργότερα γνωστή σε όλο τον κόσμο. Οι Σουηδοί δημιουργοί του ήταν βέβαιοι ότι το νέο πρότυπο θα επικρατούσε και θα έφερνε ακόμη πιο κοντά τους ανθρώπους και τις συσκευές τους. Οι Σκανδιναβοί εμπνεύσθηκαν το όνομα της νέας συσκευής (bluetooth) από το Δανό Βασιλιά Χάραλντ, το όνομα του οποίου έχει τις ρίζες του σε δύο αρχαίες δανέζικες λέξεις: bla (σκουρόδερμος) και tan (γενναίος άνδρας). Ο Χάραλντ έζησε στα τέλη του 10ου αιώνα μ.χ. κατέλαβε με τα στρατεύματά του πολλές χώρες, ενώ λέγεται ότι κατάφερε να ενώσει τη Δανία με τη Νορβηγία. Εφαρμογές Το Bluetooth επιτρέπει την κατάργηση όλων των καλωδίων τα οποία παλαιότερα ήταν απαραίτητα για τη «διασύνδεση» μεταξύ υπολογιστών, φορητών υπολογιστών χειρός, κινητών τηλεφώνων και άλλων ψηφιακών συσκευών, όπως ψηφιακές κάμερες, σαρωτές, εκτυπωτές, μικρόφωνα, ακουστικά, ραδιόφωνα κ.α. Το Bluetooth επιτρέπει την σύνδεση του κινητού με τον υπολογιστή, τη μεταφορά δεδομένων, όπως εικόνες, επαφές και σημειώσεις από κινητό προς κινητό, τη σύνδεση στο Internet κ.α. Όλα αυτά χωρίς καλώδια και πολύπλοκες ρυθμίσεις. Οι εφαρμογές του λοιπόν είναι πολλαπλές: Ασύρματη δικτύωση μεταξύ επιτραπέζιου και φορητού υπολογιστή, σε έναν περιορισμένο χώρο με ελάχιστο διαθέσιμο εύρος ζώνης. Ασύρματα περιφερειακά, όπως εκτυπωτές, ποντίκια και πληκτρολόγια, τα οποία επικοινωνούν με κάποιον επιτραπέζιο ή φορητό υπολογιστή. Ασύρματη μεταφορά ψηφιακών αρχείων (εικόνες, mp3 κλπ) ανάμεσα σε κινητά τηλέφωνα και PDA. Ασύρματα ακουστικά για κινητά τηλέφωνα και Smartphone.

29 Ιατρικές εφαρμογές δοκιμάζονται συσκευές από εταιρίες που παρέχουν ηλεκτρονικές συσκευές προχωρημένης ιατρικής. Ορισμένοι δέκτες GPS μεταφέρουν πληροφορίες μέσω Bluetooth. Ασύρματη τηλεφωνία στο αυτοκίνητο: Το Bluetooth δίνει τη δυνατότητα σε χρήστες καταλλήλως εξοπλισμένων κινητών τηλεφώνων να χρησιμοποιούν κάποιες βασικές λειτουργίες τους με ασύρματα ακουστικά. Ανάλογο σύστημα υπάρχει ενσωματωμένο και σε κράνη οδηγών μοτοσικλέτας, επιτρέποντας τη συνομιλία κατά την οδήγηση. Απομακρυσμένος έλεγχος συσκευών, όπου έως την εμφάνιση του Bluetooth χρησιμοποιούνταν τεχνολογία υπέρυθρων ακτίνων. Λειτουργία Το Bluetooth λειτουργεί στο «αδέσμευτο» φάσμα συχνοτήτων των 2,4 GHz, ώστε οι συσκευές που το ενσωματώνουν να μπορούν να λειτουργήσουν απρόσκοπτα σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη. Το Bluetooth επιτρέπει τις απευθείας συνδέσεις από συσκευή προς συσκευή (point to point), καθώς και την ταυτόχρονη σύνδεση έως και 7 συσκευών με τη χρήση μιας μοναδικής συχνότητας. Ένα πρόβλημα των προδιαγραφών του Bluetooth είναι ότι, λόγω της μετάδοσης στην ελεύθερη ζώνη συχνοτήτων των 2,4 GHz, οι συσκευές που το υποστηρίζουν αδυνατούν να χρησιμοποιήσουν ταυτόχρονα τα περισσότερα πρωτόκολλα της οικογένειας IEEE , καθώς τότε θα υπήρχαν σοβαρά προβλήματα παρεμβολών. Ράδιο-σήματα υψηλής συχνότητας, Σήμερα, αναπτύσσονται παράλληλα πολλές ασύρματες τεχνολογίες, οι χρήστες των οποίων εντάσσονται και σε μία ιδιαίτερη "τεχνολογική φυλή". Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η τεχνολογία Bluetooth, που επιτρέπει την ασύρματη σύνδεση - σε μικρές αποστάσεις - ηλεκτρονικών συσκευών με μικρή συνήθως επεξεργαστική ισχύ. Ο πρωταγωνιστής όμως του αυριανού ασύρματου κόσμου δεν είναι άλλος από το πρωτόκολλο , που προσφέρει υψηλούς ρυθμούς διαμεταγωγής και κυρίως διαθέτει μεγάλη εμβέλεια. Σήμερα, την τεχνολογία Wi-Fi μπορεί να τη συναντήσει κανείς σε ξενοδοχεία, αεροδρόμια, γραφεία εταιρειών, ακόμη και σε δημόσιες τοποθεσίες, απολαμβάνοντας άμεση και απρόσκοπτη σύνδεση με το Internet. Τα αρχικά Wi-Fi προέρχονται από τις αγγλικές λέξεις Wireless Fidelity και χαρακτηρίζουν μία επαναστατική τεχνολογία που αναλαμβάνει τη δικτύωση των συστημάτων, ώστε να μπορούν να

30 επικοινωνούν μεταξύ τους και με το Internet χωρίς καλώδια. Οι χρήστες θα μπορούν να μοιράζονται αρχεία, κοινές συσκευές, ακόμη και τη σύνδεση με το Internet, όπως ακριβώς συμβαίνει με τα συμβατικά ενσύρματα δίκτυα. Το κυριότερο χαρακτηριστικό της τεχνολογίας Wi- Fi είναι η απόλυτη ελευθερία που προσφέρει. Ελευθερία να μετακινούμαστε στο σπίτι ή στο γραφείο ενώ παραμένουμε συνεχώς συνδεδεμένοι, ελευθερία να μετακινούμε τον εξοπλισμό αναδιοργανώνοντας το χώρο μας χωρίς να ενδιαφερόμαστε για τα καλώδια, ελευθερία να παραμένουμε σε συνεχή επικοινωνία ακόμη και όταν ταξιδεύουμε. Σήμερα, τα ασύρματα δίκτυα Wi-Fi χρησιμοποιούν τα ραδιοκύματα για την αποστολή και λήψη δεδομένων, ενώ ανάλογα με τις ανάγκες που καλούνται να καλύψουν έχει αναπτυχθεί μία σειρά πρωτοκόλλων που βασίζονται στο πρωτόκολλο Δημοφιλή Πρωτόκολλα Τον Ιούνιο του 1997 ο οργανισμός ΙΕΕE (Ιnstitute οf Electrical and Εlectronics Εngineers) ολοκλήρωσε την ανάπτυξη του αρχικού προτύπου επικοινωνίας που χρησιμοποιείται για την υλοποίηση ασύρματων δικτύων (Wireless LΑΝ). Οι προδιαγραφές του έκαναν λόγο για ένα πρωτόκολλο που θα λειτουργούσε στη συχνότητα των 2,4GHz, προσφέροντας δύο διαφορετικούς ρυθμούς διαμεταγωγής (1 και 2Mbps). Η κατασκευή κάποιου ασύρματου δικτύου με τη χρήση του συγκεκριμένου πρωτοκόλλου επέτρεπε στους υπευθύνους να επιλέξουν μεταξύ δύο διαφορετικών τρόπων λειτουργίας, τους FHSS (Frequency Ηοpping Spread Spectrum) και DSSS (Direct Sequence Spread Spectrum). Έκτοτε, οι αρχικές αυτές προδιαγραφές αναθεωρήθηκαν πολλές φορές, έτσι ώστε να καλύψουν τις ποικίλες ανάγκες που έχουν σήμερα τόσο οι απλοί, οικιακοί

31 χρήστες όσο και οι μικρές ή μεγάλες επιχειρήσεις. Κάθε αλλαγή ή προσθήκη στις αρχικές προδιαγραφές οδήγησε στην ανάπτυξη παρεμφερών πρωτοκόλλων, που ξεχωρίζουν με την προσθήκη κάποιου μικρού αγγλικού γράμματος στον αρχικό τίτλο του προτύπου. Οι κυριότεροι εκπρόσωποι του είναι οι εξής: a: Το πρωτόκολλο a λειτουργεί στη συχνότητα των 5GHz, γεγονός που ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο ραδιοφωνικών παρεμβολών από άλλες ασύρματες συσκευές b: Σε αντίθεση με ό,τι υποδηλώνει η ονομασία του, το πρωτόκολλο b αναπτύχθηκε πριν από το a και παρόλο που προσφέρει χαμηλότερους ρυθμούς διαμεταγωγής, αποτελεί το σημαντικότερο πρότυπο ασύρματης δικτύωσης σήμερα. Οι προδιαγραφές του, που ολοκληρώθηκαν στα τέλη του 1999, καθορίζουν τη συχνότητα λειτουργίας στα 2,45GHz (DSSS), ενώ στους ρυθμούς διαμεταγωγής του προστέθηκαν δύο υψηλότεροι στα 5,5 και 11 Mbps g: Η αρχική απαίτηση που κλήθηκε να ικανοποιήσει το πρωτόκολλο g ήταν η αύξηση του ρυθμού διαμεταγωγής στα 54Μbps, διατηρώντας παράλληλα τη συμβατότητα με το παλαιότερο b. Οι αρχικές προδιαγραφές του πρωτοκόλλου καθόριζαν τη συχνότητα λειτουργίας του στα 2,4GHz, επιτρέποντας έτσι τη δημιουργία ενός δικτύου από συσκευές που θα υποστηρίζουν οποιοδήποτε από τα δύο πρότυπα. FHSS vs DSSS Το αξιοποιήσιμο εύρος του ραδιοφωνικού φάσματος συχνοτήτων εκτείνεται από τα 6ΚΗz έως τα 300GHz, περιοχή πραγματικά τεράστια, όμως το μεγαλύτερο μέρος του έχει ήδη δεσμευτεί για συγκεκριμένες εφαρμογές. Στην πραγματικότητα, το φάσμα που απομένει για την ανάπτυξη των ασύρματων δικτύων και άλλων ερασιτεχνικών εφαρμογών είναι αρκετά υποβαθμισμένο, αφού, για παράδειγμα, η περιοχή των 2,4GHz που χρησιμοποιείται από την τεχνολογία Wireless LΑΝ είναι επιρρεπής σε ραδιο-παρεμβολές από φούρνους μικροκυμάτων, ενώ τα σήματά της με δυσκολία διαπερνούν τα δέντρα, το χιόνι, καθώς και οτιδήποτε περιέχει νερό. Το πλαίσιο λειτουργίας των ασύρματων δικτύων σήμερα είναι αρκετά απλό, με μικρές διαφορές από χώρα σε χώρα, αφού αυτό που απαιτείται είναι η ισχύς του εκπεμπόμενου σήματος να μην ξεπερνά μία προκαθορισμένη τιμή, συνήθως το 1 Watt. FHSS: Η τεχνική Frequency Ηοpping Spread Spectrum στηρίζει τη λειτουργία της στη μεταπήδηση μεταξύ των συχνοτήτων ανά τακτά χρονικά διαστήματα, με αποτέλεσμα οι μη εξουσιοδοτημένοι χρήστες που δεν γνωρίζουν σε ποιες συχνότητες θα πρέπει να συντονιστούν, να αποκόπτονται από την επικοινωνία. Μέσω της συγκεκριμένης μεθόδου το διατιθέμενο φάσμα διαχωρίζεται σε ξεχωριστά κανάλια, που στην περίπτωση των ασύρματων δικτύων που λειτουργούν στη συχνότητα των 2,4GHz ανέρχονται σε 79.

32 DSSS: Αργότερα, καθώς η ψηφιακή τεχνολογία αντικαθιστούσε τα αναλογικά συστήματα, αναπτύχθηκε μία νέα τεχνική που ονομάστηκε Direct Sequence Spread Spectrum. Με τη μέθοδο αυτή το σήμα δεν μεταπηδά από τη μία συχνότητα στην άλλη, αλλά αντίθετα διαμοιράζεται σε όλο το φάσμα των διατιθέμενων συχνοτήτων ταυτόχρονα. Για την ακρίβεια, η τεχνική DSSS χωρίζει το φάσμα συχνοτήτων σε 14 επικαλυπτόμενα κανάλια των 22ΜΗz και χρησιμοποιεί ένα κανάλι κάθε φορά. Η συγκεκριμένη μέθοδος προσφέρει υψηλότερο ρυθμό διαμεταγωγής, χωρίς όμως να σημειώνει αξιόλογη αύξηση, επειδή ο πομπός και ο δέκτης δεν χρειάζεται να συντονίζονται συνεχώς. Αρχιτεκτονική και τοπολογία Όταν δύο ή περισσότερες συσκευές ασύρματης επικοινωνίας συνδέονται άμεσα μεταξύ τους, χωρίς δηλαδή να παρεμβάλλεται κάποια άλλη συσκευή, δημιουργούν ένα ομότιμο δίκτυο που αποτελεί την απλούστερη μορφή ασύρματου δικτύου. Η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική περιγράφεται από τους όρους "peer-tο-peer", "ad-hoc" και "unmanaged", ενώ στην περίπτωση που παρεμβάλλεται κάποια άλλη συσκευή στην επικοινωνία, δημιουργείται ένα "hosted", "infrastructure" ή "managed" δίκτυο αντίστοιχα. "Hosted" δίκτυα: Τα ασύρματα "hosted" δίκτυα περιλαμβάνουν ένα ή περισσότερα κεντρικά σημεία πρόσβασης (base stations), που αναλαμβάνουν την επικοινωνία μεταξύ των κόμβων του δικτύου. Οι αντίστοιχες συσκευές ονομάζονται Αccess Ροints (ΑΡ) και χαρακτηρίζονται ως Gateways ή Wireless Rοuters. Τα κεντρικά σημεία πρόσβασης συνδέουν το σύνολο των συσκευών που διαθέτουν τον απαραίτητο wireless εξοπλισμό και βρίσκονται εντός της εμβέλειάς τους. "Peer-to-peer" δίκτυα: Ένα δίκτυο peer-tο-peer αποτελείται από δύο ή περισσότερους κόμβους εξοπλισμένους με τις απαραίτητες συσκευές δικτύωσης Wi-Fί, που επικοινωνούν μεταξύ τους χωρίς να χρησιμοποιείται κάποιο Αccess Ροint ή Gateway. Τα δίκτυα "peer-tο-peer" προσφέρονται κυρίως για οικιακούς χρήστες λόγω του μειωμένου οικονομικού κόστους, ενώ αποδεικνύονται ιδανικά για την παροχή σύνδεσης Internet στο δεύτερο υπολογιστή του σπιτιού (Internet cοnnection sharing).

33 ΑΣΦΑΛΕΙΑ Όποτε χρησιμοποιούμε κάποιο ενσύρματο ή ασύρματο δίκτυο, πρωταρχικό μέλημά μας θα πρέπει να είναι η εξασφάλιση της μέγιστης δυνατής ασφάλειας και αξιοπιστίας για την επικοινωνία. Αν η σύνδεση μεταξύ δύο κόμβων του δικτύου δεν είναι ασφαλής, τα προσωπικά ή επαγγελματικά αρχεία κάθε χρήστη μπορούν εύκολα να διαρρεύσουν, θέτοντας σε οικονομικό, και όχι μόνο, κίνδυνο τόσο τον ίδιο το χρήστη όσο και την εταιρεία για την οποία εργάζεται. Εξ ορισμού, τα ασύρματο δίκτυα προσφέρουν πολύ μικρότερη ασφάλεια σε σχέση με τα ενσύρματο, αφού επιτρέπει στους επίδοξους εισβολείς να υποκλέπτουν την εκπομπή των δεδομένων χωρίς να έχουν φυσική σύνδεση με το δίκτυο. Η σημαντική αυτή διαφοροποίηση οδήγησε στην ανάπτυξη του πρωτοκόλλου WEP (Wired Equiνalency Protocol). WEP: Κύριος στόχος του πρωτοκόλλου είναι η προστασία του ασύρματου δικτύου από πιθανές υποκλοπές, ενώ η προστασία του από επίδοξους εισβολείς και η διασφάλιση της ακεραιότητας των δεδομένων αποτελούν δευτερεύοντα χαρακτηριστικά. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, το σύνολο των κόμβων (π.χ. φορητοί υπολογιστές με wireless κάρτες) και των κεντρικών σημείων πρόσβασης (Access Pοints ή Gateways) που περιλαμβάνονται στο ασύρματο δίκτυο μοιράζονται ένα και μοναδικό κλειδί, το οποίο εισάγουν "χειροκίνητα" οι διαχειριστές του δικτύου. Το συγκεκριμένο κλειδί χρησιμοποιείται για την κρυπτογράφηση των δεδομένων πριν αυτά να αποσταλούν από τον κόμβο προς το κεντρικό σημείο πρόσβασης, ενώ κατά τη λήψη ελέγχεται και η ακεραιότητά τους, δηλαδή διασφαλίζεται ότι δεν υπέστησαν αλλαγές κατά τη μετάδοσή τους. Πολλά ακαδημαϊκά και εμπορικά ερευνητικά ιδρύματα απέδειξαν ότι το πρωτόκολλο WEP είναι επιρρεπές στις επιθέσεις. MAC FILTERING: Κάθε κάρτα ασύρματης δικτύωσης που υποστηρίζει το πρωτόκολλο b, φέρει σε επίπεδο hardware έναν μοναδικό αριθμό που ονομάζεται Media Access Control address (ΜΑC) και χρησιμεύει για την αναγνώρισή της στο ασύρματο δίκτυο. Για να αυξήσει κάποιος απλός χρήστης ή μία επιχείρηση την ασφάλεια του δικτύου, δεν έχει παρά να δημιουργήσει έναν κατάλογο με όλες τις διευθύνσεις που φέρει ο δικτυακός εξοπλισμός και να προγραμματίσει κατάλληλα το κεντρικό σημείο πρόσβασης, ώστε να δέχονται σήματα μόνο από τις συγκεκριμένες διευθύνσεις. Στα μειονεκτήματα της μεθόδου συγκαταλέγεται η μικρή ευελιξία. VPN & FIREWALLS: Η πλειονότητα των μεγάλων επιχειρήσεων παγκοσμίως χρησιμοποιεί σήμερα την τεχνολογία VΡΝ για να προστατεύσει την απομακρυσμένη πρόσβαση των υπαλλήλων τους στο εσωτερικό, εταιρικό δίκτυο. Η συγκεκριμένη τεχνολογία λειτουργεί δημιουργώντας ένα εικονικό "τούνελ" επικοινωνίας μεταξύ του serνer της εταιρείας και του υπολογιστή του υπαλλήλου, εφαρμόζοντας ισχυρή κρυπτογράφηση στα δεδομένα που ανταλλάσσουν μεταξύ τους. RADIUS & KERBEROS: Η υπηρεσία RΑDIUS (Remοte Αccess DialUp User Serνice) αποτελείται από ένα ζεύγος username και password που επιτρέπει μόνο στους εγκεκριμένους χρήστες να έχουν πρόσβαση στο εσωτερικό δίκτυο κάποιας εταιρείας.η υπηρεσία Κerberos, που αναπτύχθηκε από το ΜΙΤ είναι ένα σύστημα

34 δικτυακής πιστοποίησης που βασίζεται σε κλειδιά κρυπτογράφησης, ενώ προσφέρει επίσης υπηρεσία ελέγχου της ακεραιότητας των δεδομένων και προστασία από υποκλοπές μέσω κρυπτογραφικών συστημάτων. Το σύστημα λειτουργεί διανέμοντας ψηφιακές ταυτότητες, που χρησιμοποιούνται από τους χρήστες για να αναγνωρίζονται από το δίκτυο και να εφαρμόζουν ισχυρή κρυπτογράφηση στα δεδομένα που αποστέλλουν και λαμβάνουν. WPA & i: Η μεγαλύτερη αδυναμία του πρωτοκόλλου WΕΡ είναι ότι χρησιμοποιεί ένα μοναδικό κλειδί κρυπτογράφησης, το οποίο οι hackers μπορούν τελικά να ανακαλύψουν αναλύοντας τα δεδομένα που διακινούνται μέσω του ασύρματου δικτύου. Τι θα συνέβαινε όμως εάν το κλειδί αυτό άλλαζε αυτόματα ανά τακτά χρονικά διαστήματα; Μέσα στο χρόνο που θα χρειαζόταν ο εισβολέας για να ανακαλύψει το κλειδί, αυτό θα είχε ήδη λήξει προστατεύοντας αποτελεσματικά την ασύρματη επικοινωνία. Ο συγκεκριμένος τρόπος σκέψης οδήγησε τους οργανισμούς Wi-Fi Αlliance και ΙΕΕΕ στην ανάπτυξη νέων πρωτοκόλλων ασφαλούς ασύρματης επικοινωνίας, όπως τα i και x. Το πρωτόκολλο WΑΡ ή Wi-Fi Ρrοtected Αccess προέρχεται από το i, προσφέροντας συμβατότητα με τον υπάρχοντα εξοπλισμό. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα υποσύνολο του i.

35 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ Η ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΣΩΣΤΗ ΧΡΗΣΗ Το ζήτημα των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων (ακτινοβολίες) είναι επίκαιρο, πολύπλοκο, επίμαχο και ενδιαφέρον. Μας αφορά όλους, δεδομένου ότι τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας. Οι εφαρμογές τους στην καθημερινή μας ζωή έχουν πολλαπλασιαστεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Προβλέπεται ότι στο μέλλον θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο. Δικαιολογημένα, η επιστημονική και ιατρική κοινότητα, το πλατύ κοινό και όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς ανησυχούν για τυχόν αρνητικές επιπτώσεις των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στην υγεία μας. Εκτός από την ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων ο άνθρωπος μπορεί να δέχεται ακτινοβολία από διάφορες πηγές ανάλογα με το χώρο που ζει και εργάζεται, όπως γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης, ασύρματα τηλέφωνα που χρησιμοποιούμε στα σπίτια μας, ασύρματα δίκτυα επικοινωνίας ηλεκτρονικών υπολογιστών, ασύρματη τηλεκατεύθυνση παιχνιδιών, φούρνοι μικροκυμάτων, παράνομες κεραίες κινητής τηλεφωνίας και πολλά άλλα. Στο σύγχρονο εργασιακό αλλά και οικιακό περιβάλλον οι τεχνολογικές ανάγκες οδηγούν σε ολοένα μεγαλύτερη δικτύωση. Η ασύρματη δικτύωση προσφέρει τις περισσότερες φορές σημαντικά οφέλη λόγω της ευκολίας εγκατάστασης και χρήσης. Ωστόσο αυτή η ευκολία δεν έρχεται χωρίς κόστος, που δεν είναι άλλο από την αύξηση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, ειδικά στην περιοχή των ραδιοσυχνοτήτων που απορροφώνται σε μεγάλο βαθμό από το ανθρώπινο σώμα.

36 Η πρώτη θερμική φωτογραφία δείχνει το κεφάλι χωρίς χρήση κινητού. Η δεύτερη φωτογραφία δείχνει το κεφάλι μετά από 15 λεπτά ομιλίας...τα κίτρινα και κόκκινα σημεία εντοπίζουν θερμική ενέργεια (ζέστη) που είναι επιζήμια για την υγεία μας... Οι βιολογικές επιδράσεις των τεχνητών ηλεκτρομαγνητικών πεδίων είναι ένα θέμα που μας απασχολεί έντονα, καθώς τις τελευταίες δεκαετίες συσσωρεύονται ολοένα και περισσότερες ενδείξεις και αποδείξεις για βλαβερές συνέπειες από την λεγόμενη ηλεκτρομαγνητική ρύπανση. Αρχικά πίστευαν ότι υπάρχουν μόνο θερμικές επιδράσεις, δηλαδή αύξηση της θερμοκρασίας των ιστών του σώματος, αλλά πρόσφατα έχει αποδειχτεί ότι οι μη θερμικές επιδράσεις είναι πιο σημαντικές και επιφέρουν αλλαγές στην λειτουργία των κυττάρων. Ένας από τους λόγους για τους οποίους το «τοπίο» του εγκεφάλου μας παραμένει ακόμη θολό είναι ότι διαθέτει ασπίδες προστασίας, δηλαδή θερμοελεγκτικούς μηχανισμούς. Όταν η θερμοκρασία ανεβαίνει, αυτοί οι μηχανισμοί προκαλούν αύξηση της ροής του αίματος προς τον εγκέφαλο προκειμένου να επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα. Η χρήση των κινητών τηλεφώνων, εκτός από τις αλλαγές της θερμοκρασίας στον εγκέφαλο, ενδεχομένως να επιφέρει και άλλου είδους επιπτώσεις στη νευροφυσιολογία του, οι οποίες στο μέλλον θα καταστεί δυνατόν να αποτιμηθούν με την τεχνική που έχουν αναπτύξει Έλληνες επιστήμονες. Αυτό όμως που οι ερευνητές επισημαίνουν είναι ότι μακροπρόθεσμα, εφόσον με περισσότερη έρευνα τεκμηριωθεί η μεταβολή της εγκεφαλικής θερμοκρασίας από τα κινητά τηλέφωνα, πρέπει να γίνουν ακόμη πιο εξειδικευμένες μελέτες από ιατρούς ώστε να διαπιστωθεί υπό ποιες συνθήκες (διάρκεια χρήσης κ.λπ.) η χρήση κινητού τηλεφώνου μπορεί να αποδειχθεί ότι είναι επιζήμια και προκαλεί παρενέργειες σε συγκεκριμένα τμήματα του εγκεφάλου. Η επίδραση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στον άνθρωπο, αν και θεωρείται από πολλούς επικίνδυνη, δεν έχει γίνει ακόμη σαφής, κυρίως λόγω των πολύχρονων και δύσκολων μελετών που απαιτούνται και είναι ήδη σε εξέλιξη. Σημαντικοί κλάδοι της παγκόσμιας οικονομίας βασίζονται στην εκμετάλλευση ασύρματων δικτύων και είναι αρκετά δύσκολο να υιοθετηθούν διεθνώς συμπεράσματα που πλήττουν αυτούς τους κλάδους βασιζόμενα απλά και μόνο στις υπάρχουσες ενδείξεις. Ο δρ Lοuis Slesin (εκδότης του αμερικανικού περιοδικού «Microwave News») διαπίστωσε ότι οι έρευνες που χρηματοδοτούν οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας (π.χ. η «Perform») είναι αναξιόπιστες και επισήμανε την αναγκαιότητα της μελέτης των βιολογικών επιπτώσεων μόνο από ανεξάρτητους

37 ερευνητές και φορείς. Όλο και συχνότερα η ηλεκτρομαγνητική ρύπανση συνδέεται με σειρά αρνητικών επιδράσεων. Από τις πιο "απλές" (κόπωση, υπνηλία, αδυναμία συγκέντρωσης, μείωση μνήμης, πονοκέφαλοι κλπ), μέχρι τις πιο βαριές: μετάλλαξη της λειτουργίας των κυττάρων του ανθρώπου, θραύση του DNA, μείωση του σπέρματος, Αλτσχάιμερ, επιληψίες, ακουστικό νεύρωμα (καλοήθης όγκος που μειώνει την ακοή), καρκίνος του εγκεφάλου, καρκίνος του μαστού, παιδική λευχαιμία. Η επιστημονική κοινότητα μετά από επιδημιολογικές μελέτες σε κύτταρα και πειραματόζωα, είναι διχασμένη ως προς την επικινδυνότητα και αυτό γιατί οι μισές έρευνες δείχνουν επικινδυνότητα ενώ οι άλλες μισές δεν δείχνουν κάτι τέτοιο. Κάποιες ερευνητικές ομάδες συντάσσονται μαζί με τους επιστήμονες εκείνους που υποστηρίζουν ότι τα προταθέντα από το 1998 όρια ασφαλείας δεν παρέχουν προστασία από τις ακτινοβολίες της κινητής τηλεφωνίας. Την θέση τους αυτή στηρίζουν στο ότι η συγκεκριμένη μη ιονίζουσα ακτινοβολία είναι τεχνητή και δεν υπήρχε κατά την διάρκεια τις εξέλιξης των ειδών στον πλανήτη μας, κατά συνέπεια οι οργανισμοί δεν είχαν την ευκαιρία να αναπτύξουν κάποιο μηχανισμό άμυνας όπως π.χ. έχει συμβεί με την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου. Τα προταθέντα από τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας όρια ασφαλείας έχουν καθοριστεί με κριτήριο την αύξηση της θερμοκρασίας των κυττάρων που δέχονται την ακτινοβολία, σταδιακά όμως οι πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει πως οι μη θερμικές επιπτώσεις, δηλαδή αυτές που προκαλούνται από ένταση της ακτινοβολίας κάτω από τα όρια ασφαλείας είναι πολύ σοβαρές. Μελέτες επιδημιολογικές και πειραματικές σε κύτταρα και πειραματόζωα συνηγορούν υπέρ της άποψης αυτής. H ένταση της ακτινοβολίας κινητής τηλεφωνίας κάτω από τα όρια ασφαλείας (προερχόμενης είτε από κεραίες βάσης είτε από την χρήση των κινητών τηλεφώνων) είναι επιβλαβής και προκαλεί συμπτώματα όπως πονοκέφαλοι, κόπωση, προσωρινή απώλεια μνήμης κλπ. Πειράματα σε πειραματόζωα (ποντίκια, έντομα κλπ ) και σε κυτταροκαλλιέργειες που έχουν πραγματοποιηθεί έχουν δείξει αλλαγές συμπεριφοράς, μορφολογικές αλλοιώσεις του εγκεφάλου, μείωση γονιμότητας κλπ. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σε διεθνές συνέδριο που πραγματοποίησε στη Μόσχα τον Οκτώβριο του 2004 για τις επιπτώσεις των ακτινοβολιών διαπίστωσε πως το ζήτημα της επικινδυνότητας χρήζει περαιτέρω έρευνας και καλό θα ήταν να συνεργαστούν επιστήμονες από διάφορες χώρες. Για του λόγου το αληθές, ενδεικτικά θα αναφέρουμε δυο με τρία άρθρα που αποδεικνύουν το διχασμό που επικρατεί στην επιστημονική κοινότητα σχετικά με το ζητούμενο θέμα. ΑΡΘΡΟ: "Νέες ανησυχίες προξενεί πρόσφατη έρευνα που διενεργήθηκε από μια ομάδα Φινλανδών επιστημόνων σύμφωνα με την οποία η ακτινοβολία των κινητών είναι δυνατόν να προκαλέσει αλλοιώσεις στον εγκέφαλο. Τα συμπεράσματα της έρευνας, που είναι η πρώτη η οποία έλεγξε τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας στον ανθρώπινο εγκέφαλο και όχι σε αυτόν των αρουραίων, και η οποία διήρκεσε δύο χρόνια, δείχνουν ότι οι εκπομπές ακόμη και από συσκευές χαμηλής ακτινοβολίας καταστρέφουν (συρρικνώνουν) τον ειδικό φράκτη ο οποίος υπάρχει στο σώμα και ο οποίος εμποδίζει τις βλαβερές ουσίες που βρίσκονται στο αίμα να περνούν στον εγκέφαλο. O καθηγητής κ. Darius Leszcynski, ο οποίος ηγήθηκε των ερευνών, εκτιμά ότι πρέπει να γίνουν περισσότερες μελέτες καθώς τα πειράματα έγιναν σε ανθρώπινα κύτταρα και όχι σε ''ολόκληρους'' ανθρώπους. Εάν πάντως τα πειράματα δώσουν αντίστοιχα αποτελέσματα και σε κανονικούς ανθρώπους, είναι δυνατόν να υποτεθεί ότι οι ακτινοβολίες των κινητών μπορούν να ''οδηγήσουν σε ενοχλήσεις, αίσθηση κούρασης, ή σε προβλήματα ύπνου. Μια έρευνα από μια σουηδική ομάδα ερευνών υπαινίχθηκε ότι θα μπορούσαν να οδηγήσουν ακόμη και στη νόσο του Αλτσχάιμερ'' ΑΡΘΡΟ: "Η απειροελάχιστη ακτινοβολία που εκπέμπουν τα κινητά τηλέφωνα δεν αυξάνει τον

38 κίνδυνο να προσβληθεί ο χρήστης τους από καρκίνο, σύμφωνα με την μεγαλύτερη και αυστηρότερη μελέτη που έχει γίνει έως τώρα στην Αυστραλία. Για τη μελέτη αυτή, που έγινε στην Αδελαίδα από το Παναυστραλιανό Συμβούλιο Ιατρικών Ερευνών, χρησιμοποιήθηκαν 1600 ποντίκια, άλλα γενετικά μεταλλαγμένα και άλλα άγρια, τα οποία εκτέθηκαν σε διαφορετικά επίπεδα ραδιενέργειας κινητών τηλεφώνων επί μία ώρα ημερησίως επί δύο χρόνια και δαπανήθηκε ένα εκατομμύριο δολάρια. Αν και τα πορίσματα από τα πειράματα αυτά που έγιναν σε ποντίκια δεν μπορούν να ισχύουν απόλυτα και για τους ανθρώπους, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει κίνδυνος να προσβληθούν από καρκίνο οι χρήστες των κινητών. Το συμπέρασμα αυτό έχει ξέχωρη σημασία αφού μια, μικρότερης έκτασης ανάλογη έρευνα που είχε γίνει παλαιότερα στην Αδελαϊδα, είχε εγείρει τις πρώτες ανησυχίες." ΑΡΘΡΟ: "Η χρήση των κινητών τηλεφώνων έχει σημαντικές επιπτώσεις στη υγεία, αλλά προς το παρόν δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστούν -ως προς το βαθμό και την έκταση- από τους επιστήμονες γιατί είναι πολυδιάστατη η στατιστική μελέτη. Σε μια δεκαετία όμως οι ειδικοί θα είναι σε θέση να δώσουν ακριβή στοιχεία για τις αρνητικές επιπτώσεις. Στο ίδιο χρονικό διάστημα η τεχνολογία θα επιτρέπει η ακτινοβολία που εκπέμπουν να μην επηρεάζει την υγεία. Ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα που προέκυψε από την έρευνα για τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία των κινητών και άλλων συσκευών είναι οι πληροφορίες για τα μυστικά προσανατολισμού των πουλιών, αλλά και για τον τρόπο ανάπτυξης των οστών και κατά συνέπεια και για μεθόδους θεραπείας σχετικών ασθενειών. Ο μηχανισμός βιολογικών επιπτώσεων των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων είναι πολυδιάστατο στατιστικό φαινόμενο και δεν επιδέχεται απαντήσεις της μορφής ναι ή όχι. Απάντηση με ένα ναι ή όχι σε τέτοια φαινόμενα μπορεί να δοθεί μόνο ύστερα από επιστημονικά συμπεράσματα μελετών σε χιλιάδες πειραματόζωα και επί μακρό χρονικό διάστημα. Το φαινόμενο που εξετάζουμε είναι μια υπηρεσία (τα κινητά) την οποία εθελουσίως ο άνθρωπος χρησιμοποιεί, έχουμε επομένως τα χιλιάδες πειραματόζωα που χρειαζόμαστε, όχι όμως και τον απαραίτητο χρόνο που απαιτείται για την έκδοση ενός ολοκληρωμένου αποτελέσματος, ώστε να δοθεί ολοκληρωμένη οδηγία του τύπου ναι ή όχι για τη χρήση των κινητών τηλεφώνων. Χρειάζεται τουλάχιστον μία δεκαετία για να δοθεί τελεσίδικη απάντηση του τύπου ναι ή όχι στη χρήση των κινητών τηλεφώνων. Στο ενδιάμεσο αυτό διάστημα οι επιστήμονες θα προσδιορίσουν τα όρια ασφάλειας εκείνα, μέσα στα οποία κατασκευαστές και χρήστες κινητών θα μπορούν να τα χρησιμοποιούν για να είμαστε 100% βέβαιοι ότι οι επιπτώσεις στην υγεία θα είναι μικρές. Στην ενδιάμεση αυτή δεκαετία θα έχουμε τόσο ακριβή επιστημονική ανάλυση και κατανόηση του φαινομένου, ώστε να μπορούν οι επιστήμονες, όπως ακριβώς γίνεται στην ομοιοπαθητική, να επιφέρουν αντιστροφή των επιπτώσεων με χρήση άλλου τύπου ακτινοβολίας. Eπιπτώσεις στην υγεία έχουν και οι επίγειες κεραίες των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών καθώς και τα ραντάρ διότι δημιουργούν ισχυρά ηλεκτρομαγνητικά πεδία. Ωστόσο, η ισχύς των πεδίων αυτών ελαττώνεται εκθετικά με την απόσταση, οπότε όταν είναι σε απομακρυσμένες περιοχές δεν έχουν επιπτώσεις".

39 Πλήθος νέων συσκευών που εκπέμπουν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία χρησιμοποιούνται πλέον ευρύτατα από όλες τις ομάδες του πληθυσμού, ακόμη και από ανήλικους. Στην πραγματικότητα, ζούμε περικυκλωμένοι από συσκευές που εκπέμπουν μη ιονίζουσες ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες. Κινητά, ασύρματα τηλέφωνα, οικιακές συσκευές, πολλές από τις οποίες τις θεωρούμε αθώες. Πρόκειται για το μεγαλύτερο πείραμα που έγινε ποτέ με πειραματόζωο τον άνθρωπο. Κάποιοι από τους ερευνητές, που υποστηρίζουν την επικινδυνότητα αυτών των ακτινοβολιών, εκτίμησαν τους κινδύνους απ' αυτές και παρουσίασαν εργασίες των οποίων τα ευρήματα σοκάρουν. Επιγραμματικά θα αναφέρουμε ότι ακτινοβολίες ευθύνονται για καρκινογενέσεις, τη νόσο Αλτσχάιμερ, την καταστροφή του DNA, την παιδική λευχαιμία, βιολογικές βλάβες για τις οποίες παρουσιάστηκαν έρευνες που εξηγούν το βιοχημικό μηχανισμό που τις προκαλεί, πονοκέφαλοι, κόπωση, απώλεια μνήμης, νευρολογικές διαταραχές, "ραδιοευαισθησία" στις ακτινοβολίες, δερματικές παθήσεις, υπογονιμότητα, στείρωση σε άνδρες, έλλειψη συγκέντρωσης, αϋπνίες, περιπτώσεις καλοήθους όγκου του ακουστικού νεύρου (ύστερα από τουλάχιστον 10 χρόνια χρήσης κινητού τηλεφώνου).

40 Πιο συγκεκριμένα: Αλλάζουν τα επίπεδα του ασβεστίου των εγκεφαλικών κυττάρων και προκαλείται συσσώρευση τοξικών μορίων οξυγόνου (νόσος Λου Γκέριγκ). Τα άτομα που εκτίθενται σε μη ιονίζουσες ακτινοβολίες είναι πιο ευαίσθητα και στην εμφάνιση επιληψίας. Ο δρ Leif Salford (Τμήμα Νευροχειρουργικής, Πανεπιστήμιο Lund, Σουηδία) επισήμανε ότι το νευρικό σύστημα είναι ευάλωτο σε μη ιονίζουσες ακτινοβολίες διότι το ανθρώπινο είδος εξελίχθηκε απουσία τους. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως όλοι όσοι χρησιμοποιούν κινητό τηλέφωνο θα εμφανίσουν κάποιο από τα συμπτώματα αυτά. Οι ραδιοσυχνότητες των κινητών τηλεφώνων αλλάζουν τη φυσιολογική δραστηριότητα των εγκεφαλικών κυττάρων σε επίπεδα τουλάχιστον 20 φορές χαμηλότερα απ' αυτά που ισχύουν σε ΗΠΑ και Ε.Ε. Επηρεάζουν τη μνήμη και τη μαθησιακή ικανότητα του ανθρώπου, ενώ αλλάζουν τη συμπεριφορά των ποντικών σύμφωνα με μελέτη του δρος Zhaojin Cao (Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Υγείας, Κίνα). Η παρατεταμένη έκθεση των μικρών παιδιών σε μη ιονίζουσες ακτινοβολίες, με δεδομένο ότι το νευρικό τους σύστημα αναπτύσσεται μέχρι την ενηλικίωση, μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και στην κοινωνία γενικότερα, εφόσον η μακροχρόνια έκθεση των παιδιών μειώνει την ικανότητά τους να σκέπτονται, να κρίνουν, να απομνημονεύουν, να αποκτούν γνώσεις και να ελέγχουν τη συμπεριφορά τους. Ο δρ Henry Lai (Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, ΗΠΑ) επισήμανε ότι μη ιονίζουσες ακτινοβολίες εντάσεως ακόμα και κάτω από τα ισχύοντα όρια προκαλούν καταστροφή του DNA (ποντικών), πράγμα που ως γνωστόν ευθύνεται για την καρκινογένεση, επιβεβαιώνοντας παρόμοια αποτελέσματα του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος Reflex (2004) στο DNA ανθρώπινων κυττάρων. Οι ακτινοβολίες πολύ χαμηλής συχνότητας έχουν ήδη χαρακτηριστεί πιθανοί καρκινογόνοι παράγοντες από τη Διεθνή Υπηρεσία Έρευνας για τον Καρκίνο (της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας) Λευχαιμία: Εμφανίζεται ύστερα από έκθεση ακόμα και φορές χαμηλότερη από τα ισχύοντα όρια της Διεθνούς Επιτροπής Προστασίας και της Αμερικανικής Ομοσπονδιακής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών. Καρκίνος εγκεφάλου και ακουστικό νεύρωμα: Οι χρήστες κινητού τηλεφώνου επί δέκα ή περισσότερα χρόνια παρουσιάζουν 20% μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου εγκεφάλου αν χρησιμοποιούν αδιακρίτως και τα δύο αφτιά τους και 200% αν το τοποθετούν στην ίδια πλευρά της κεφαλής. Τα αντίστοιχα ποσοστά κινδύνου από τη χρήση ασύρματων τηλεφώνων είναι 220 και 470%. Η χρήση κινητού και στα δύο αφτιά επί δέκα ή περισσότερα χρόνια αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης ακουστικού νευρώματος κατά 30% και κατά 240% για όσους το τοποθετούν στο ίδιο αφτί. Για την τελευταία περίπτωση, ο κίνδυνος αυξάνει 310% από τη χρήση ασύρματου τηλεφώνου. Καρκίνος μαστού: Επιστημονικές έρευνες, ιδιαίτερα επιδημιολογικές, των δύο τελευταίων δεκαετιών στοιχειοθετούν τη συσχέτιση της έκθεσης σε ακτινοβολίες πολύ χαμηλής συχνότητας με αυτά τα νεοπλάσματα του μαστού σε γυναίκες και άνδρες. Οι βιολογικές βλάβες εμφανίζονται ακόμα και σε επίπεδα έκθεσης έως και φορές χαμηλότερα από τα ισχύοντα όρια ασφαλείας. Αυτά τα όρια βασίζονται μόνο στις θερμικές

41 επιδράσεις των μη ιονιζουσών ακτινοβολιών και προστατεύουν τον εκτιθέμενο ιστό ( π.χ. εγκέφαλο) μόνο από υπερθέρμανση. Επίσης οι μη θερμικές επιδράσεις των μη ιονιζουσών ακτινοβολιών είναι εκείνες προκαλούν τις βιολογικές βλάβες, και επομένως τα ισχύοντα όρια είναι παραπλανητικά και πρέπει να επαναπροσδιοριστούν με βάση τις βιολογικές βλάβες που προκαλούν. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως όλοι όσοι χρησιμοποιούν κινητό τηλέφωνο θα εμφανίσουν κάποιο από τα συμπτώματα αυτά, αλλά ότι είναι απαραίτητο να εφαρμόζονται τα όρια ασφάλειας που έχουν υιοθετηθεί και προτείνονται από διεθνείς οργανισμούς όπως η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και η Διεθνής Επιτροπή Προστασίας από τη Μη Ιονίζουσα Ακτινοβολία. «ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΥΝΔΕΣΗ της χρήσης των κινητών με καρκίνο στον εγκέφαλο», λέει ο δρ Γιόακιμ Σουτζ, επικεφαλής της μεγάλης μελέτης Ιnterphone που ολοκληρώθηκε πριν από 2 χρόνια και συνεργάτης του δανέζικου Ινστιτούτου Ερευνών για τον Καρκίνο. «Σύμφωνα με την έρευνά μας δεν υπάρχει αύξηση της επικινδυνότητας για χρήστες κινητών κάτω από 10 χρόνια, καθώς και για ελαφριά χρήση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Όμως, δεν μπορούμε προς το παρόν να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο επικινδυνότητας για τους βαρείς χρήστες- αυτούς δηλαδή που μιλάνε στο κινητό για περισσότερο από 1 ώρα την ημέρα για πάνω από δέκα χρόνια. Την περίοδο που πραγματοποιήθηκε η έρευνα δεν υπήρχε τέτοιο δείγμα», επισημαίνει ο κ. Σουτζ. Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας Κεφαλονιάς και Ιθάκης κ. Στυλιανό Ζηνέλη, μεγάλο πρόβλημα εντοπίζεται στον σχεδιασμό μελετών για τις επιπτώσεις της κινητής τηλεφωνίας στην ανθρώπινη υγεία. «Η δανέζικη μελέτη του 2006 που ήταν συνέχεια της μελέτης του 2001 είχε ως κριτήριο συμμετοχής αν κάποιος ποτέ χρησιμοποίησε κινητό τηλέφωνο κατά το διάστημα Η ομάδα των συνδρομητών, χρήστες που είχαν το κινητό μέσω της εταιρείας που εργάζονταν, είναι αυτοί που πιθανόν το χρησιμοποιούσαν για αρκετό χρόνο κάθε ημέρα. Δυστυχώς, αυτοί είχαν αποκλειστεί από τη μελέτη», επισημαίνει ο κ. Ζηνέλης. Όταν δημοσιεύθηκε η δανέζικη έρευνα της οποίας επικεφαλής ήταν ο δρ Σουτζ, διάφοροι επιστήμονες, όπως ο δρ Λέναρντ Χαρντέλ, έστειλαν επιστολές στο περιοδικό που τη δημοσίευσε, χωρίς όμως να υπάρξει ανταπόκριση. Όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, ένας από τους συγγραφείς της δανέζικης μελέτης ήταν μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού. Έναν χρόνο μετά το περιστατικό, ο δρ Λέναρντ Χαρντέλ, καθηγητής Ογκολογίας στο Πανεπιστήμιο του Όρεμπρο στη Σουηδία, δημοσίευσε μελέτη με τίτλο «Κρυφές διασυνδέσεις με τη βιομηχανία και συγκρουόμενα συμφέροντα στην έρευνα του καρκίνου», όπου αναφέρονται με λεπτομέρειες οι σχέσεις μεταξύ των εταιρειών και της χρηματοδότησης της έρευνας. Σύμφωνα πάντως με τον διακεκριμένο επιδημιολόγο, καθηγητή του Πανεπιστημίου της Βέρνης δρα Άνκε Χας, μελέτες που χρηματοδοτούνται από εταιρείες έχουν μικρότερη πιθανότητα να αναφέρουν σημαντικά στατιστικά αποτελέσματα. Έτσι, αμφισβητούνται έρευνες που βγάζουν αθώα τα κινητά διότι μεγάλο πρόβλημα εντοπίζεται στον σχεδιασμό μελετών για τις επιπτώσεις της κινητής τηλεφωνίας στην ανθρώπινη υγεία, αφού όσες χρηματοδοτούνται από εταιρείες έχουν μικρότερη πιθανότητα να αναφέρουν σημαντικά στατιστικά αποτελέσματα, τονίζουν οι επιστήμονες,

42 Τι μπορεί να κάνει ο χρήστης των συσκευών και υπηρεσιών για να προστατευθεί; Θα πρέπει να κάνει εκτίμηση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας του χώρου που τον ενδιαφέρει ώστε να μπορεί να πάρει κάποιες αποφάσεις όπως: Απομάκρυνση ασύρματου δικτύου από δωμάτια στα οποία παραμένει για πολλές ώρες Επιλογή χώρων που είναι λιγότερο εκτεθειμένοι στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία για πιο ευαίσθητα άτομα π.χ. παιδιά Περιορισμό χρήσης συσκευών Ηλεκτρομαγνητική μόνωση Με βάση την έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί, τα μέτρα που προτείνονται σε όσους θέλουν να ελαχιστοποιήσουν την έκθεση τους σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία και να περιορίσουν τις όποιες επιπτώσεις στην υγεία από την χρήση των κινητών τηλεφώνων είναι : Μειώνουμε τη χρήση κινητού τηλεφώνου όσο είναι δυνατόν. Όχι συνομιλίες πάνω από ένα λεπτό. Χρησιμοποιούμε πάντα στις συνομιλίες μας hands free ή bluetooth. Ακόμα και τότε όμως το κινητό δεν πρέπει να είναι σε επαφή με το σώμα. Πρέπει να είναι σε απόσταση τουλάχιστον 40 εκατοστών από το σώμα μας. Καθώς αυτό δεν είναι δυνατό πάντα, έχουν σχεδιαστεί ειδικές θήκες, μία μάλιστα από τον Τομέα Κυτταρικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εάν δεν έχουμε πάνω μας hands free ή bluetooth δεν "κολλάμε" τη συσκευή πάνω στο αυτί μας, εναλλάσσουμε πλευρά και χρησιμοποιούμε το μεγάφωνο που έχουν αρκετά τηλέφωνα. Ελαχιστοποιούμε τη χρήση κινητού μέσα στο αυτοκίνητο, εκτός εάν έχουμε ειδική κεραία, γιατί δεχόμαστε ακτινοβολία από κάθε σημείο του αμαξώματος. Μια εναλλακτική λύση είναι η συνομιλία με hands free ή bluetooth, τοποθετώντας όμως το κινητό σε ειδική θέση που "βλέπει" προς τα έξω, διοχετεύοντας την ακτινοβολία εκτός του οχήματος. Αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε το κινητό σε υπόγεια, κλειστούς χώρους, ασανσέρ και γενικά όπου το σήμα είναι εξαιρετικά μικρό. Στην περίπτωση αυτή το κινητό μας εκπέμπει σε μέγιστη ισχύ. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και σε ανοικτούς χώρους της υπαίθρου, όπου η κεραία βάσης είναι πολύ μακριά ή δεν έχει καλή οπτική επαφή. Απ' αυτή την άποψη είμαστε πολύ προσεκτικοί στη χρήση του κινητού μέσα στα σπίτια (ειδικά στα εσωτερικά δωμάτια).

43 ΔΗΜΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΕΣ ΤΟΥ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΛΥΚΕΙΟΥ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ Στο πλαίσιο της ερευνητικής εργασίας, της Α' Λυκείου του Εσπερινού Γυμνασίου Λιβαδειάς με Λυκειακές Τάξεις, πραγματοποιήθηκε δημοσκόπηση σχετικά με την αγορά, χρήση και εν γένει αξιοποίηση του κινητού τηλεφώνου. Το ερωτηματολόγιο που δόθηκε στους μαθητές αποτελούνταν από 20 ερωτήσεις, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων που αφορούσαν προσωπικά στοιχεία του μαθητή (π.χ. φύλο, ηλικία, οικογενειακή κατάσταση). Παρακάτω παρατίθεται ολόκληρο το ερωτηματολόγιο:

44 Από το παραπάνω ερωτηματολόγιο βγήκαν σημαντικά συμπεράσματα τα οποία και θα παραθέσουμε. Ερωτήθηκαν συνολικά 53 άτομα, εκ των οποίων 25 είναι μαθητές και 28 μαθήτριες. Προτού παραθέσουμε τα στοιχεία που πήραμε από τις ερωτήσεις αξίζει να σημειωθεί το μορφωτικό επίπεδο της οικογένειας μέσα στο οποίο διαμορφώνεται η προσωπικότητα των μαθητών.

45 Άρα παρατηρούμε ότι το μορφωτικό επίπεδο κυμαίνεται κατά πλειοψηφία (55%) στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ενώ και το ποσοστό της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι αρκετά υψηλό. Από το ερωτηματολόγιο θα μπορούσαμε να εξάγουμε πολλά συνδυαστικά συμπεράσματα, όμως στην παρούσα εργασία η ανάλυση των στοιχείων θα διαμορφωθεί με βάση την παραπάνω ηλικιακή κατανομή.

46 Στην ερώτηση, για πόσο χρονικό διάστημα χρησιμοποιείς κινητό τηλέφωνο έχουμε:

47 Στο ερώτημα για το αν πιστεύουν ότι το κινητό τηλέφωνο είναι αναγκαίο απάντησαν ναι, ενώ στην ερώτηση για το πλήθος μηνυμάτων που στέλνουν ημερησίως είχαμε τις εξής απαντήσεις :

48 Τα λεπτά χρήσης του κινητού ημερησίως: Το συμπέρασμα που μπορούμε να βγάλουμε είναι ότι οι μεγάλες ηλικίες χρησιμοποιούν το κινητό με φειδώ, ενώ όλες οι ηλικίες θεωρούν σε μεγάλα ποσοστά το κινητό απαραίτητη συσκευή. Τα επόμενα ερωτήματα τα οποία έχουν ενδιαφέρον και θα εξετάσουμε είναι: α. Για ποιό σκοπό χρησιμοποιείς το κινητό σου; Στην απάντηση "Συνομιλώ με άλλους χωρίς ακουστικά (χωρίς hands-free kit)" απάντησαν: