ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΟΛΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ ΟΛΟΙ ΙΣΟΙ ΕΠΑ.Λ. Κ. ΚΟΡΑΚΙΑΝΑΣ Εργασία των μαθητών της Α τάξης

Transcript

1 ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΟΛΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ ΟΛΟΙ ΙΣΟΙ ΕΠΑ.Λ. Κ. ΚΟΡΑΚΙΑΝΑΣ Εργασία των μαθητών της Α τάξης Σπύρος Κοντογιώργης, Κατερίνα Μπάνου, Παρασκευή Σοφία, Βασιλειάνα Συναδινού, Χριστίνα Μιχαλά, Χριστίνα Χανδρινού, Αθηνά Σγούρου, Νίκος Σαλβάνος. Υπεύθυνοι καθηγητές Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος & Βασιλική Βανδώρου

2 Πίνακας περιεχομένων 1.Εισαγωγή Προβληματική του θέματος Μεθοδολογία Ορισμός Ιστορικά παραδείγματα... 4 Α. Ρατσισμός στην Αρχαία Ελλάδα... 4 Β. Ρατσισμός στον Νέο Κόσμο... 5 Γ. Απαρτχάιντ... 5 Δ. Ναζισμός Μορφές ρατσισμού... 6 Α. Εθνοφυλετικός... 6 Β. Κοινωνικός Εκδηλώσεις ρατσιστικής συμπεριφοράς Αιτίες Συνέπειες Προτάσεις Φωτογραφικό υλικό Βιβλιογραφία Διαδικτυακοί τόποι Ταινίες /βίντεο

3 1.Εισαγωγή Το φαινόμενο του ρατσισμού οικοδομήθηκε τόσο από στερεότυπα όσο και από προκαταλήψεις, από την αρχαιότητα έως και τις μέρες μας. Στην παγκόσμια ιστορία έχουμε πάρα πολλά παραδείγματα διακρίσεων και ρατσιστικών συμπεριφορών που οδήγησαν σε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Παρόλο τη ραγδαία ανάπτυξη της επιστήμης, τις σπουδαίες τεχνολογικές εξελίξεις στα μέσα επικοινωνίας και στις συγκοινωνίες, τη διάδοση της γνώσης και την ορθολογική οργάνωση της σύγχρονης ζωής, τον 21 ο αιώνα το φαινόμενο του ρατσισμού, όχι μόνο δεν έχει περιορισθεί αλλά αντίθετα παρουσιάζει έξαρση ακόμη και στις πιο αναπτυγμένες κοινωνίες. Καθημερινά ερχόμαστε αντιμέτωποι με ακραίες εκδηλώσεις ρατσιστικής βίας που γυρίζουν τον πολιτισμό μας πολλά χρόνια πίσω. Χρέος όλων μας είναι να βοηθήσουμε έτσι ώστε κάθε άνθρωπος να ζει ελεύθερος σε μία κοινωνία που δε θα υπάρχουν διακρίσεις και ρατσισμός. Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαιώματα, όλοι είναι ίσοι 2

4 2. Προβληματική του θέματος Οι κοινωνίες στις οποίες ζούμε είναι πολυπολιτισμικές. Το ίδιο και τα σχολεία στα οποία φοιτούμε. Ο διπλανός μας, ο γείτονας μας, ο φίλος μας είναι από άλλη χώρα, από έναν άλλο πολιτισμό, ίσως έχει διαφορετική θρησκεία από εμάς. Εμείς τι κάνουμε? Κλεινόμαστε στον εαυτό μας, χτίζουμε τείχη γύρω μας ή προσπαθούμε να γνωρίσουμε τον άλλο, να αποδεχτούμε το διαφορετικό και να ανταλλάξουμε τις εμπειρίες και τα βιώματά μας, χτίζοντας έτσι μια κοινωνία όπου όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι άσχετα με το χρώμα, τη θρησκεία ή τις ιδέες τους. Σκοπός μας είναι να μελετήσουμε το φαινόμενο του ρατσισμού και τις μορφές του, να βρούμε τις αιτίες που οδηγούν στην εκδήλωση ρατσιστικής συμπεριφοράς και να εξετάσουμε τις συνέπειες που έχει. Τέλος θα καταθέσουμε τις προτάσεις μας έτσι ώστε να συμβάλλουμε στον περιορισμό αν όχι στην εξάλειψη του φαινομένου του ρατσισμού. 3. Μεθοδολογία Μέθοδος σχεδίων εργασίας, ομαδοσυνεργατική ερευνητική μέθοδος. Παιχνίδι ρόλων, βιωματικές δράσεις. Χρήση τεχνολογιών. Word, power point, movie maker 3

5 4. Ορισμός Ρατσισμός είναι η θεωρία της διάκρισης των φυλών σε ανώτερες και κατώτερες. Μια ομάδα ανθρώπων θεωρεί κάποια άλλη ομάδα ανθρώπων ως κατώτερη ή ακόμη και άξια περιφρόνησης, λόγω της φυλετικής ή εθνικής τους καταγωγής. Είναι ένα πλέγμα αντιλήψεων, στάσεων, συμπεριφορών και θεσμικών δομών που εξαναγκάζει ορισμένους ανθρώπους σε υποτελή διαβίωση μόνο και μόνο επειδή ανήκουν σε μια διακριτή ομάδα ανθρώπων Προέρχεται από την Ιταλική λέξη razza (ράτσα) που σημαίνει φυλή. 5. Ιστορικά παραδείγματα Α. Ρατσισμός στην Αρχαία Ελλάδα Το φαινόμενο του ρατσισμού δεν είναι καινούργιο αλλά ανάγεται στην αρχαιότητα ακόμη. Εμφανίστηκε και εδραιώθηκε, ως η τάση των κοινωνικών ομάδων να διατηρήσουν την εσωτερική τους ενότητα, για να αντιμετωπίσουν τους εξωτερικούς εχθρούς. Σ' αυτή τους την προσπάθεια, καλλιεργούν συνειδητά τις φυλετικές, εθνικές, θρησκευτικές ή άλλες τους ιδιαιτερότητες, ώστε να αυτοπροσδιορίζονται και να διακρίνονται από τους άλλους. Οι αρχαίοι πρόγονοι, έχοντας συνείδηση της πολιτικής τους ανωτερότητας, διατύπωσαν την πασίγνωστη φράση «πας μη Έλλην βάρβαρος», για να επιβεβαιώσουν αυτή τη συνείδηση της ανωτερότητας και να ενισχύσουν την θέση τους απέναντι στους άλλους λαούς. Παραδείγματα ρατσιστικής συμπεριφοράς στην αρχαία Ελλάδα είναι ο θεσμός της δουλείας και η ρίψη μη υγειών παιδιών στον γκρεμό από τους Σπαρτιάτες. 4

6 Β. Ρατσισμός στον Νέο Κόσμο Οι αποικιοκράτες προφασιζόμενοι πολιτιστική ανωτερότητα καταπάτησαν τη γη των ιθαγενών και ινδιάνων και εκμεταλλεύτηκαν τα αγαθά τους. Χρησιμοποιώντας τη βία κυριάρχησαν και εφάρμοσαν το θεσμό της δουλείας. Για πολλούς αιώνες οι μαύροι και οι ινδιάνοι στερήθηκαν κάθε δικαίωμα και έγιναν θύματα και μάρτυρες των χειρότερων και απεχθέστερων εκδηλώσεων ρατσιστικής βίας. Γ. Απαρτχάιντ: καθεστώς φυλετικών διακρίσεων στην Ν. Αφρική Ανάλογη με τον Νέο Κόσμο, κατάσταση έχουμε και στην Αφρική. Την εποχή του δουλεμπορίου των μαύρων της Αφρικής πλοία έφευγαν από τα λιμάνια της Αφρικής φορτωμένα με μαύρους και με προορισμό τον Νέο κόσμο για να πουλήσουν το «εμπόρευμα» σε σκλαβοπάζαρα. Δημιουργήθηκε τότε η αντίληψη,η οποία επικράτησε για αιώνες ότι οι "λευκοί" άνθρωποι είναι ανώτεροι από τους "μαύρους". Εγκαταστάθηκε στην Νότια Αφρική ένα βάναυσο καθεστώς φυλετικών διακρίσεων, το Απαρτχάιντ, το οποίο εξυπηρέτησε πολιτικές σκοπιμότητες και μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Δ. Ναζισμός. Η ναζιστική Γερμανία προφασιζόμενη γενετική καθαρότητα κατάσχεσε αρχικά την περιουσία και εκδίωξε τους Εβραίους, τους ομοφυλόφιλους και τα άτομα με ειδικές ανάγκες και στη συνέχεια εξολόθρευσε εκατομμύρια στα στρατόπεδα συγκέντρωσης 5

7 6. Μορφές ρατσισμού Α. Εθνοφυλετικός : Χρώμα δέρματος, Εθνικότητα Μια ομάδα ανθρώπων θεωρεί κάποια άλλη ομάδα ανθρώπων ως κατώτερη ή ακόμη και άξια περιφρόνησης, λόγω της φυλετικής ή εθνικής τους καταγωγής. Β. Κοινωνικός : Μειονότητες : Μετανάστες, Πρόσφυγες, Τσιγγάνοι. Αντιμετωπίζονται με εχθρότητα και προκατάληψη, και θεωρούνται υπαίτιοι κάθε προβλήματος της κοινωνίας (εύκολα θύματα). Πολιτική ιδεολογία. Έχουν διωχθεί, βασανιστεί και σκοτωθεί εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο λόγω των ιδεών τους. Θρησκεία. Σε πολλές χώρες διώκονται άτομα λόγω των θρησκευτικών τους «πιστεύω» ή έχουν υποστεί ρατσισμό. Πνευματικό επίπεδο Περιφρόνηση των αναλφάβητων, προκατάληψη ή κοροϊδία προς τους πνευματικά καθυστερημένους. Οικονομική κατάσταση Οι φτωχοί πάντοτε και παντού ήταν και είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους πλούσιους. 6

8 Σεξισμός Ανισότητα ανδρών γυναικών Σε πολλές χώρες του τρίτου κόσμου οι γυναίκες συνεχίζουν να καταπιέζονται, να ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες και να εξουσιάζονται από τους συζύγους τους, καθώς η ισότητα των δυο φύλων δεν υπάρχει ούτε τυπικά. Άτομα με ειδικές ανάγκες Εκμετάλλευση, υποτίμηση των δυνατοτήτων τους, περιφρόνηση, μη παροχή ίσων ευκαιριών. Φορείς του AIDS, Ναρκομανείς. Ομοφυλόφιλοι Συχνά παρατηρούνται εκδηλώσεις ρατσισμού απέναντι στα άτομα με αυτή την ιδιαιτερότητα. Το είδος αυτού του ρατσισμού ονομάζεται ομοφοβία (ή ομοφυλοφοβία ή ομοερωτοφοβία) και είναι ο φόβος, η αποστροφή και οι διακρίσεις κατά των ομοφυλόφιλων. Περιλαμβάνει μίσος, έχθρα ακόμη και αποδοκιμασία και καταλήγει πολλές φορές σε λεκτική βία. 7. Εκδηλώσεις ρατσιστικής συμπεριφοράς Σαρκασμός, προσβολές, αποκλεισμός, διάκριση. Λεκτική ή σωματική βία Διωγμοί, εξολόθρευση, πολεμικές συγκρούσεις 7

9 8. Αιτίες Έλλειψη παιδείας Οικονομικοί λόγοι Οικονομικά και πολιτικά προβλήματα μιας κοινωνίας Συμφέροντα πολιτικά, οικονομικά,εδαφικά (επεκτατισμός ιμπεριαλισμός),κοινωνικά Θρησκευτικός φανατισμός Ηθική εξαχρείωση, βία, εγκληματικότητα,ανεργία Κοινωνική διαστρωμάτωση,ανισότητα στην παροχή ευκαιριών Προκαταλήψεις που δημιουργούνται από την οικογένεια, την παράδοση, το περιεχόμενο σπουδών του εκπαιδευτικού μας συστήματος Εθνικιστικά αίτια (οι μικροί λαοί φοβούνται την αφομοίωση τους από τους μεγάλους και ισχυρούς και χρησιμοποιούν τον εθνικισμό ως ασπίδα διασφάλισης της ταυτότητας τους 8

10 9. Συνέπειες Πνευματική ανελευθερία Οικονομική εκμετάλλευση ατόμων και λαών Υπονόμευση δημοκρατικής λειτουργίας των θεσμών Καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Επικράτηση της αδικίας της αναξιοκρατίας, του φόβου και της μισαλλοδοξίας ανάμεσα στους ανθρώπους Περιθωριοποίηση ατόμων ή ομάδων, δημιουργία γκέτο Βίαιες συμπεριφορές, εγκληματικότητα, διάλυση κοινωνικής συνοχής Πόλεμος, ιμπεριαλιστικές τάσεις Θύματα Διαιώνιση εθνικισμού 9

11 10. Προτάσεις Παιδεία: Πρόγραμμα σπουδών προσανατολισμένο στον σεβασμό ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην ισότητα, στην συναδελφικότητα, στη δημοκρατία και στην αλληλεγγύη. Καταλυτικός ο ρόλος του δασκάλου που μπορεί να εμπνεύσει τους μαθητές και να τους προσανατολίσει προς τα υψηλά ανθρωπιστικά ιδεώδη της ισοτιμίας, της συναδέλφωσης και της ουσιαστικής δημοκρατίας. Περισσότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις στο σχολείο με θέμα την υγιή αντιμετώπιση των ξένων. Με την παιδεία, με την μελέτη της ιστορίας της κοινωνιολογίας αλλά και της βιολογίας οι άνθρωποι δεν θα πέφτουν θύματα του ρατσισμού και θα είναι σε θέση επιχειρηματολογώντας, να αποδεικνύουν πως οι ρατσιστικές αντιλήψεις είναι αβάσιμες και πως η ισότητα ανάμεσα στους ανθρώπους είναι αδιαμφισβήτητη. Με αυτόν τον τρόπο οι άνθρωποι θα μπορέσουν πλέον να κατανοήσουν πως κάθε λαός έχει τη δική του συνεισφορά στην ανάπτυξη του πολιτισμού. Επιτέλους θα αποκτήσουν ευαισθησία σε θέματα ελευθερίας, δημοκρατίας αλλά και δικαιοσύνης. Έτσι, πιστεύοντας σε αυτές τις αξίες οι άνθρωποι δεν πρόκειται να γίνουν ποτέ ρατσιστές. 10

12 Οικογένεια: Άρση κάθε προκατάληψης και στερεότυπου, σεβασμός στην διαφορετικότητα, ανεκτικότητα. Απαραίτητος είναι ο διάλογος με τα παιδιά με σκοπό τη μύηση στην ιδέα των πολυπολιτισμικών κοινωνιών. Προσωπικό παράδειγμα γονέων με υπεύθυνη ανθρωπιστική συμπεριφορά και κοινωνική συνείδηση, γιατί τα παιδιά μιμούνται τη στάση των γονιών. Κράτος: Ισονομία, Ισοπολιτεία, Σεβασμός των πολιτικών δικαιωμάτων, Ανεξιθρησκία, Ανεκτικότητα. Πρέπει να λειτουργεί ως κράτος πρόνοιας και να δίνει ίσες ευκαιρίες στην παιδεία, στην εργασία και γενικότερα στην κοινωνία. 11

13 11. Φωτογραφικό υλικό 12

14 13

15 14

16 12. Βιβλιογραφία Comic : Εγώ ρατσιστής!, ενημερωτικό φυλλάδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του ρατσισμού Tahar Ben Jelloun, Ο ρατσισμός όπως τον εξήγησα στην κόρη μου Amin Malouf, Φονικές ταυτότητες Γιώργος Τσιάκαλος, Οδηγός αντιρατσιστικής εκπαίδευσης 13. Διαδικτυακοί τόποι Wikipedia Unicef Διεθνής Αμνηστεία Ελληνική Ένωση για τα δικαιώματα του ανθρώπου (Νεολαία για τα ανθρώπινα δικαιώματα) 15

17 14. Ταινίες /βίντεο Μια τάξη φυλετικά διαχωρισμένη, ντοκυμαντέρ Raul Servais, Chromophovia(1966) Human_Rights_Animation_by_Amnesty_International.mp 4 Schwarzfahrer (λαθρεπιβάτης, που όμως κατά λέξει σημαίνει μαύρος επιβάτης)δεκάλεπτη, ταινία του γερμανού σκηνοθέτη Pepe Danquart που βραβεύτηκε με το Oscar καλύτερης ταινίας μικρού μήκους το 1993 "Στο δρόμο για το ραντεβού/ Road to rendezvous από το Θεατρικό-Κινηματογραφικό Εργαστήριο για Παιδιά (Σχεδιασμός Εμψύχωση εργαστηρίου: Ελένη Κουρνέτα - Δαμιανός Βογανάτσης) Κιαλό Αμαντού, ανήλικος μετανάστης στην Αθήνα 16