Ο εκδότης Θανάσης Ψυχογιός απαντά στο LIFO.gr

Transcript

1 Ο εκδότης Θανάσης Ψυχογιός απαντά στο LIFO.gr Χωρίς την ενιαία τιμή βιβλίου η ποίηση, το δοκίμιο, η τέχνη θα εξαφανιστούν Κύριε Ψυχογιέ, θα ήθελα πρώτα από όλα να μας μιλήσετε για την ιστορία της ενιαίας τιμής βιβλίου. O νόμος της ενιαίας τιμής βιβλίου θεσπίστηκε το 1997, κατά το πρότυπο της Γαλλίας, και ορίζει ότι όσοι πωλούν βιβλία οφείλουν να διαθέτουν τους νέους τίτλους, κατά τα δύο πρώτα χρόνια από την έκδοση ή ανατύπωσή τους, με έκπτωση έως 10% από την καθοριζόμενη από τον εκδότη τιμή. Η ενιαία τιμή δεν επιτρέπει στα σούπερ μάρκετ και στις επιχειρήσεις που έχουν έδρα το εξωτερικό και πουλάνε μέσω του διαδικτύου, να επιδοθούν σε έναν ανταγωνισμό μειώσεων των τιμών. Αν συνέβαινε αυτό, το αποτέλεσμα θα ήταν να κλείσουν αρχικά τα βιβλιοπωλεία

2 και στη συνέχεια οι αλυσίδες βιβλιοπωλείων, όπως συνέβη στην Αγγλία και στην Αυστραλία όπου καταργήθηκε η ενιαία τιμή, καθώς και στις ΗΠΑ όπου δεν υπήρξε ποτέ. Αυτό πως επηρεάζει τους εκδοτικούς οίκους; Τα σούπερ μάρκετ που ενδιαφέρονται για τη γρήγορη κίνηση των προϊόντων τοποθετούν στα ράφια μόνο τα λίγα ευπώλητα (μπεστ σέλερ) βιβλία. Επομένως οι εκδότες δε θα έχουν τη δυνατότητα να τοποθετήσουν και να προβάλουν τα βιβλία των νέων άγνωστων συγγραφέων και τα μη ευπώλητα, όπως η ποίηση, το δοκίμιο, η τέχνη, η ιστορία, η κοινωνιολογία κ.ά., ειδικά στο πλαίσιο της μικρής σε μέγεθος ελληνικής αγοράς και, κατ' επέκταση, θα σταματήσουν να τα εκδίδουν. Επίσης, τα σούπερ μάρκετ και οι διαδικτυακές επιχειρήσεις πώλησης βιβλίων, αφού θα είναι ολιγοπώλια, θα καθορίζουν στους εκδότες τον αριθμό των αντιτύπων ανά τίτλο που θα τυπώνουν, ακόμη και το περιεχόμενο των βιβλίων. Θα απαιτούν μεγάλες εκπτώσεις, με αποτέλεσμα οι εκδότες να αυξάνουν τις λιανικές τιμές και ο αναγνώστης να αγοράζει τα ευπώλητα στις σημερινές τιμές ή σε υψηλότερες, τα δε άλλα βιβλία πολύ ακριβότερα. Οι επιπτώσεις είναι κυρίως οικονομικές; Οι επιπτώσεις θα είναι πολλαπλές. Οικονομικές και κοινωνικές διότι θα κλείσουν τα βιβλιοπωλεία, που αποτελούν μικρές εστίες πολιτισμού, και χιλιάδες εργαζόμενοι θα βρεθούν άνεργοι, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Το κράτος θα χάσει έσοδα διότι οι πολυεθνικές εταιρείες δεν αποδίδουν ΦΠΑ και φόρους στη χώρα μας αλλά όπου έχουν την έδρα τους. Πολιτιστικές διότι πολλοί εκδοτικοί οίκοι θα αναγκαστούν να μειώσουν σημαντικά τη βιβλιοπαραγωγή τους ή ακόμη και να παύσουν οριστικά τη λειτουργία τους, και δε θα εκδίδονται βιβλία ειδικών κατηγοριών, που εξελίσσουν και διασώζουν την ελληνική γλώσσα και προάγουν τον πολιτισμό. Η κατάργηση της ενιαίας τιμής βιβλίου από ποιούς προτείνεται; Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, Ο.Ο.Σ.Α., ανάμεσα στις άλλες υποδείξεις που κάνει στην κυβέρνηση προτείνει και την κατάργηση της ενιαίας τιμής του βιβλίου. Όμως από τα 34 κράτη-μέλη του, τα 21 έχουν ενιαία τιμή, όπως όλες οι χώρες της Ε.Ε. (εκτός Αγγλίας και Ιρλανδίας), η Ιαπωνία, η Ν. Κορέα κ.ά. Όλος ο κόσμος του βιβλίου, συγγραφείς, εκδότες, βιβλιοπώλες, εργαζόμενοι, αναγνώστες, πιστεύουμε ότι ο υπουργός

3 Ανάπτυξης, δε θα προτείνει στη Βουλή την κατάργηση της ενιαίας τιμής του βιβλίου και θα συνεχίσουν να προστατεύουν το βιβλίο ως το λίαν σημαντικό πολιτιστικό αγαθό. Εκδοτικά, για τον οίκο σας πως πήγε η χρονιά που πέρασε; Το 2013 για τις Εκδόσεις Ψυχογιός έκλεισε αισιόδοξα χάρη στην οργάνωση και τον καλό προγραμματισμό των στελεχών της εταιρίας μας. Διατηρήσαμε τους νέους τίτλους μας στα ίδια επίπεδα με τα προηγούμενα χρόνια και καταφέραμε να έχουμε ικανοποιητική αύξηση του τζίρου μας και της κερδοφορίας μας. Πιστεύετε ότι στην Ελλάδα υπάρχει η δυναμική ώστε να αυξηθούν οι αναγνώστες; Η φιλαναγνωσία είναι μία συνήθεια που καλλιεργείται από τα πρώτα χρόνια ζωής του ανθρώπου, από το οικογενειακό περιβάλλον αρχικά και στη συνέχεια από το σχολικό, αλλά και από την κουλτούρα της ευρύτερης κοινωνικής δομής μέσα στην οποία αναπτύσσεται. Είναι σημαντικό το στοιχείο ότι το 2012 οι Εκδόσεις Ψυχογιός πραγματοποίησαν 363 παρουσιάσεις βιβλίων, ενώ το 2013 πλησίασαν τις 800. Αυτή και μόνο η παράμετρος δείχνει ότι υπάρχουν αναγνώστες, οι οποίοι αυξάνονται και αναζητούν πιο διαδραστική επαφή με το έργο του συγγραφέα, αλλά και τον ίδιο. Ποιο ρόλο μπορεί να παίξει το κράτος σε αυτό; Και πόσο συνέβαλε το ΕΚΕΒΙ; Η φροντίδα του κράτους για την προώθηση των Ελλήνων συγγραφέων, τον εμπλουτισμό και την ενεργή δράση των βιβλιοθηκών μπορεί να συμβάλλει ενεργά στην προώθηση της φιλαναγνωσίας, αλλά δεν μπορούμε να επαφιόμαστε μόνο στην κρατική δράση για μία τόσο προσωπική ενασχόληση όπως είναι η ανάγνωση. Σίγουρα, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε την σημαντική συμβολή του ΕΚΕΒΙ στην προώθηση της βιβλιοφιλίας μέσω των επιμορφώσεων των εκπαιδευτικών σε θέματα λογοτεχνίας, μέσω των επιδοτήσεων των επισκέψεων των συγγραφέων στα σχολεία, μέσω των λεσχών ανάγνωσης, της θέσπισης Βραβείου Αναγνωστών, της ΔΕΒΘ κλπ. Το κλείσιμο αυτού του φορέα δημιουργεί ένα δυσαναπλήρωτο κενό στην προώθηση του βιβλίου και της λογοτεχνίας, ιδιαίτερα στο εσωτερικό της χώρας. Μπορείτε να μου δώσετε, αν έχετε μια γενική εικόνα; Διαβάζουμε λίγο ή όσο περίπου ο μέσος Ευρωπαίος; Και τι διαβάζουμε περισσότερο, τι μας ενδιαφέρει; Θα έλεγα ότι διαβάζουμε λιγότερο από τον μέσο Ευρωπαίο. Οι αναγνωστικές μας προτιμήσεις σίγουρα επηρεάζονται από τις διεθνείς τάσεις (αναφέρω ενδεικτικά την

4 σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία και το φαινόμενο Dan Brown), αλλά σημαντική θέση στις προτιμήσεις των Ελλήνων αναγνωστών έχει η ελληνική λογοτεχνία. Στο επίπεδο της ελληνικής παραγωγής: Είναι η λογοτεχνία σταρ ανάμεσα στα άλλα είδη; Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί η άνθηση της κατηγορίας βιβλίων γενικών γνώσεων ιδιαίτερα γύρω από την κρίση, αναμφισβήτητα όμως η λογοτεχνία κρατάει τα σκήπτρα της ελληνικής εκδοτικής παραγωγής. Από το 1972 και το Modern Book Club, έχετε ζήσει όλες τις αλλαγές, μεγάλες και μικρές στον εκδοτικό χάρτη της χώρας. Τα τελευταία χρόνια πολλοί οίκοι έκλεισαν, κατέρρευσαν, έκλεισαν μεγάλα βιβλιοπωλεία, αντιθέτως βλέπουμε κάθε τόσο να ανοίγει και ένα καινούργιο. Θα μπορούσατε να μου κάνετε μια περιγραφή αυτής της διαδρομής του βιβλίου στην Ελλάδα; Είναι πραγματικά λυπηρό να κλείνουν εκδοτικοί οίκοι και βιβλιοπωλεία των οποίων τα ονόματα είναι συνυφασμένα με τη λέξη «βιβλίο». Δεν μπορούμε παρόλα αυτά να μην παρατηρήσουμε ότι για μία χώρα όπως η Ελλάδα ο αριθμός εκδοτών είναι τεράστιος ακόμη και κάποιος που εκδίδει 1 βιβλίο τον χρόνο ή και κανένα επί σειρά ετών θεωρείται εκδότης.

5 Από την άλλη τα βιβλιοπωλεία έφτασαν να είναι δυσανάλογα πολλά για μία χώρα που δεν φημίζεται για την φιλαναγνωσία της. Ναι, παρατηρείται το φαινόμενο να κλείνουν τεράστια βιβλιοπωλεία και να ανοίγουν μικρότερα, μακάρι να μπορέσουν όλοι να ορθοποδήσουν, αλλά για να γίνει αυτό πρέπει να καλλιεργηθεί η φιλαναγνωσία, πρέπει να δούμε την ανάγνωση σαν ψυχαγωγική συνήθεια, σαν μέσο καλλιέργειας του πνεύματος και φυσικά πρέπει βιβλιοπώλες και εκδότες να οργανώνουν τις επιχειρήσεις τους με σύνεση, να προβλέπουν και να προλαμβάνουν δυσάρεστες εξελίξεις -όσο είναι αυτό δυνατό, και να αφουγκράζονται τις ανάγκες του αναγνωστικού κοινού για να τους προσφέρουν βιβλία που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις τους. Διάβασα ότι όταν ήσασταν στις αρχές, πηγαίνατε στις διεθνείς εκθέσεις και παρακολουθούσατε την ξένη αγορά, ακόμα και όταν δεν είχατε τη δυνατότητα να κάνετε αγορές. Με εντυπωσίασε αληθινά. Αυτή η εικόνα που είχατε, τι φώτιζε τότε; Τι σας μάθαινε; Ήταν πολύ σημαντικό για μένα να αντλώ γνώση από τη διεθνή αγορά, η διαμόρφωση ιδίας εικόνας των τάσεων της εκδοτικής αγοράς με βοήθησε στη δημιουργία της δικής μου επιχείρησης. Ακόμη και σήμερα εξακολουθώ να παρακολουθώ στενά τις διεθνείς εξελίξεις, να ενημερώνομαι για τις τάσεις στον εκδοτικό χώρο και να διαχέω τις πληροφορίες που συλλέγω στους συνεργάτες μου. Υπήρξε κάποιος άνθρωπος ο οποίος επέδρασε στη ζωή σας καταλυτικά σε σχέση με το διάβασμα; Ναι, η μητέρα μου. Ήταν εκείνη που με εισήγαγε στην ανάγνωση και μ' έκανε να την αγαπήσω. Πως επιλέξατε τελικά να ασχοληθείτε μα τα βιβλία; Ως ένα δρόμο βιοποριστικό ή από πάθος για το ίδιο το βιβλίο, τη γνώση; Αρχικά για βιοποριστικούς λόγους. Αισθάνομαι, όμως, ιδιαίτερα τυχερός που το πάθος μου για τα βιβλία αποτελεί και το εργασιακό μου αντικείμενο.

6 Πως μπορεί ένας μεγάλος εκδοτικός οίκος να παραμένει εύρωστος; Οφείλεται στη διαχείριση, τις επιλογές ή σε ένα συνδυασμό όλων αυτών; Η οργάνωση, η προνοητικότητα, η διαχείριση, οι επιλογές, το ένστικτο, το επιτελείο, η παρακολούθηση των διεθνών τάσεων και εξελίξεων στον χώρο μας είναι κάποια από τα πολύ σημαντικά στοιχεία που διατηρούν την ευρωστία σε κάθε επιχείρηση. Εκδίδετε πολλά παιδικά βιβλία. 'Εχουμε καλή παιδική λογοτεχνία; Οι Εκδόσεις Ψυχογιός ξεκίνησαν τη δραστηριότητά τους εκδίδοντας παιδικά βιβλία. Αισθανόμαστε υπερήφανοι που γενιές και γενιές έχουν μεγαλώσει με τα βιβλία μας. Η παιδική λογοτεχνία ή η λογοτεχνία για παιδιά όπως κάποιοι θέλουν να την αποκαλούν, έχει να επιδείξει πολλούς αξιόλογους και βραβευμένους τίτλους και συγγραφείς τόσο της εγχώριας όσο και της διεθνούς εκδοτικής αγοράς. Θα μου μιλήσετε για το Χάρι Πότερ; Ο Χάρι Πότερ αποτέλεσε ένα παγκόσμιο εκδοτικό φαινόμενο. Διαβάστηκε από παιδιά και ενήλικες. Εισήγαγε εκατομμύρια παιδιά στην ανάγνωση, παιδιά που δεν είχαν ανοίξει βιβλίο έως τότε διάβασαν 8 πολυσέλιδους τόμους. Αξίζει να αναφερθεί ότι σε κάθε νέα κυκλοφορία της σειράς μειώνονταν τα παιδικά ατυχήματα σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη στην Αγγλία.

7 Τα «γυναικεία» αν μπορώ να τα πω έτσι βιβλία που εκδίδετε, γιατί έχουν κατά τη γνώμη σας τόσο μεγάλη επιτυχία στο κοινό; Είναι περισσότερες τελικά οι αναγνώστριες; Όλες οι έρευνες παγκοσμίως δείχνουν ότι οι γυναίκες αναγνώστριες είναι περισσότερες από τους άντρες. Το ίδιο ισχύει και στην Ελλάδα, γι' αυτό και οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι προσπαθούν να έχουν θεματολογία τίτλων που να αφορά στις γυναίκες. Οι Εκδόσεις Ψυχογιός διατηρούν εξαιρετική επικοινωνία με το γυναικείο αναγνωστικό κοινό και εκεί οφείλεται το ότι μπορούμε να κάνουμε τις επιλογές τίτλων που ικανοποιούν τις αναγνωστικές τους απαιτήσεις. Η ερώτηση αυτή είναι μια προσωπική μου απορία: Ένας εκδότης μπορεί και διαβάζει όλα τα βιβλία που εκδίδει; Εσείς προλαβαίνετε να διαβάσετε; Διαβάζετε κυρίως αυτά που εκδίδετε ή έχετε και εσείς τα αγαπημένα σας αναγνώσματα και αν μπορείτε να μου πείτε ποια είναι αυτά; Το διάβασμα για μένα είναι ανάγκη και ικανοποίηση, παρόλα αυτά δεν προλαβαίνω να διαβάσω το σύνολο των βιβλίων που εκδίδουμε. Και να μην ξεχνάμε ότι η παγκόσμια εκδοτική αγορά έχει τόσο σπουδαία έργα να επιδείξει τόσο στην λογοτεχνία όσο και στη συνεχή επιμόρφωση με την κατηγορία γενικών γνώσεων που καθιστά αδύνατο για τον οποιοδήποτε να προλάβει να τα διαβάσει όλα. Πάντως τα τελευταία χρόνια διαβάζω πολύ βιβλία Ιστορίας και εγχειρίδια σχετικά με τον κόσμο των επιχειρήσεων. Σε μια διαδρομή με σκληρή δουλειά και αφοσίωση, ποιες είναι οι στιγμές που νοιώθετε πραγματικά υπερήφανος; Αισθάνομαι ιδιαίτερα υπερήφανος για το σημείο που έχουν φτάσει οι Εκδόσεις Ψυχογιός και που τα παιδιά μου και οι συνεργάτες μου συνεχίζουν με ζήλο και όραμα το έργο που ξεκίνησε 35 χρόνια πριν. Εκτός από τις πωλήσεις μπορείτε να μου πείτε κάτι που σας κάνει χαρούμενο, όταν εργάζεσθε; Οι πωλήσεις με ικανοποιούν, χαρά μου δίνει η καθημερινή ενασχόληση με το εκδοτικό επιχειρηματικό περιβάλλον, οι προκλήσεις που παρουσιάζονται, η υπερπήδηση των όποιων

8 εμποδίων παρουσιάζονται, η συνεχής αναζήτηση νέων επιτυχημένων τίτλων, αλλά και η έκδοση έργων διαχρονικής αξίας. Βάζετε κάποιο «στοίχημα» με τον εαυτό σας; Και αν ναι πιο είναι το επόμενο στην ανάπτυξη των εκδόσεών σας. Η ας πούμε καλύτερα ποιος είναι ο επόμενος στόχος. Ο κύριος στόχος είναι να διατηρήσουμε την ανοδική μας πορεία στην Ελλάδα και να εδραιωθεί η νέα εκδοτική μας εταιρία στην Τουρκία. Ο διαχρονικός μας στόχος είναι να φέρουμε το βιβλίο σε επαφή με όσο το δυνατόν περισσότερους Έλληνες, και κυρίως παιδιά, ώστε να συμβάλουμε στην πνευματική τους ανάπτυξη, την καλλιέργεια της φαντασίας τους, της συγκέντρωσής τους, της έκφρασής τους. Τα σχέδιά σας για το 2014 ποια είναι; Τα άμεσα σχέδια για την Ελλάδα είναι η διατήρηση του μεριδίου μας στην αγορά και γιατί όχι και αύξησή του. Στόχος μας είναι να παραμείνουμε μία υγιής επιχείρηση με αυξανόμενη δυναμική και να συνεισφέρουμε στην εξυγίανση του τόπου μας. Παράλληλα, η έναρξη εργασιών της τουρκικής μας εκδοτικής εταιρίας το 2013 στην Κωνσταντινούπολη (PENA YAYINLARI) μας ανοίγει νέους ορίζοντες στην γειτονική χώρα. Επίσης, στοχεύουμε στην ανάπτυξή μας στην αμερικανική αγορά μέσω της εκδοτικής εταιρίας που έχουμε ιδρύσει με έδρα την Καλιφόρνια (Bark Books). Και τέλος, ευελπιστούμε να διαδώσουμε μέσω των ηλεκτρονικών μας βιβλίων, την ανάγνωση σε κάθε άνθρωπο που διαβάζει ελληνικά, όσο μακριά και αν βρίσκεται από τη χώρα μας. Θα ήθελα, αν μπορείτε να μου πείτε τα δέκα βιβλία ή συγγραφείς που έχετε εκδώσει όλα αυτά τα χρόνια για τα οποία είστε υπερήφανος.

9 1. Το άρωμα του Πάτρικ Ζίσκιντ 2. Ο Θεός των μικρών πραγμάτων της Αρουντάτι Ρόι 3. Τα παιδιά του μεσονυκτίου του Σάλμαν Ρούσντι 4. Χάρι Πότερ της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ 5. Το τοτέμ του λύκου του Ζιανγκ Ρονγκ 6. Το διαβατήριο, Ζητείται ελπίς, Αρνούμαι, Το λάθος του Αντώνη Σαμαράκη 7. Inferno του Dan Brown 8. Το κοιμητήριο της Πράγας του Ουμπέρτο Έκο 9. Τα βιβλία του Ναγκίμπ Μαχφούζ 10. Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι της Λένας Μαντά