Σχολικόςεκφοβισµός: η οπτικήτωνγονέων. ΝακοπούλουΕυαγγελία

Transcript

1 Σχολικόςεκφοβισµός: η οπτικήτωνγονέων ΝακοπούλουΕυαγγελία

2 Ορισµόςεκφοβισµού «Λέµε ότι ένα παιδί έχει υποστεί εκφοβισµό, όταν εκτίθεται επαναλαµβανόµενα και για µεγάλο χρονικό διάστηµα σε αρνητικές πράξεις εναντίον τουαπόέναάλλοπαιδίήµιαοµάδα µαθητών/τριών, που εκδηλώνονται ως µορφές βίαιης επιθετικής συµπεριφοράς» Ο εκφοβισµός διαφοροποιείται από τις απλές ενδοσχολικές συγκρούσεις, τους τσακωµούς που συµβαίνουν τυχαία, είναι µεµονωµένοι ή οι συµµετέχοντες είναιισότιµοι.

3 Ηµελέτητωναπόψεωντων ενηλίκωναποτυπώνεισεµεγάλο βαθµό o τις αναπαραστάσεις των γονέων, µαζί µε πιθανά στερεότυπα o διευκολύνει την ολόπλευρη κατανόηση του φαινοµένου o επιτρέπει το σχεδιασµό περισσότερο αποτελεσµατικών δράσεων για την αντιµετώπισή του

4 Οιαπόψειςτωνγονιών o συνδέονταιµετοντρόποµετονοποίοοιγονείς αντιδρούν στα περιστατικά εκφοβισµού o ενδέχεται να αναπαράγουν, αλλά και να αποθαρρύνουν συµπεριφορές εκφοβισµού o επηρεάζουν την απόφαση των παιδιών να γνωστοποιήσουν στην οικογένειά τους τις εµπειρίες εκφοβισµού o διευκολύνουν τον εντοπισµό των ενδείξεων µιας πιθανήςθυµατοποίησης.

5 Προηγούµενεςέρευνες Η κατανόηση της έννοιας του εκφοβισµού πλησιάζειτονεπιστηµονικόορισµό. (Smorti, Menesini, & Smith, Mishna, Pepler,& Wiener, 2006) Τα αναφερόµενα ποσοστά θυµατοποίησης βρίσκονται περίπου στο 15%. (Pervin, Nordhagen, Nielsen, Stigum, και Kohler, Kumpulainen, Rasanen και Puura, 20010) Από έρευνες που µελέτησαν τις αντιλήψεις γονέων σχετικά µε το φαινόµενο του εκφοβισµού προκύπτει ότι οι γονείς είναι θετικά διακείµενοι προς τα θύµατα και τις παρεµβάσεις και αρνητικά διακείµενοι προς τους θύτες (Eslea & Smith,1995a, 1995b, 1996).

6 Κρίνεταιαπαραίτητη: o η µελέτη των αντιλήψεων και των στρατηγικών των γονιών oηενηµέρωσήτους o η συµµετοχή τους σε προγράµµατα πρόληψης και αντιµετώπισης του εκφοβισµού oησυνεργασίαµετοσχολείο

7 Στόχοιτηςπαρούσαςµελέτης Να διερευνηθούν: o οορισµόςτηςέννοιαςτουεκφοβισµού, o η ενηµερότητα των γονέων για τη συχνότητα και τις µορφές των περιστατικών εκφοβισµού στο σχολείο καθώς και για την εµπλοκή του παιδιού τους o οιαπόψειςτουςγιατοφαινόµενοτουεκφοβισµού, τοθύτη, το θύµα και τις παρεµβάσεις o διερεύνηση διαφορών ως προς το πώς γίνεται αντιληπτό το φαινόµενοτουεκφοβισµού (ορισµός, συχνότητακαιαπόψεις) µεταξύγονέωνµαθητώνπρωτοβάθµιαςκαιδευτεροβάθµιας.

8 Μέθοδος είγµα o 289 γονείς από περιοχές της Θεσσαλίας, της Κεντρικής και υτικής Μακεδονίας o 159 (54,3%) γονείς µαθητών/ριών Ε & Στ ηµοτικού o 130 (45,7%) γονείς µαθητών/ριών Γ Γυµνασίου, Α Λυκείου και Α ΤΕΕ Εργαλείο Η Ζωή στο σχολείο (Πρόγραµµα ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ) The ParentalAttitude to Bullying Scale (PAB) (Eslea & Smith, 1995a) Ι. ηµογραφικά στοιχεία ΙΙ. Το φαινόµενο του εκφοβισµού στο σχολείο ΙΙΙ. υσάρεστα περιστατικά στο σχολείο ΙV. Στάσεις

9 Πώςοιγονείςκατανοούντονόρο «εκφοβίζω» Είδος εκφοβισµού % Σωµατική βία 85,6 Σωµατικός - παρενόχληση 82,9 Καταστροφή προσωπικών αντικειµένων 49,8 Λεκτική σεξουαλική παρενόχληση 82,4 ιάδοση φηµών 63,6 Κοινωνικός αποκλεισµός 59,2 Λεκτικός - ιάκριση λόγω καταγωγής 35,6 Λεκτικός εκφοβισµός (κοροϊδία) 25,3 Κοινωνικός αποκλεισµός λόγω φύλου (σε κορίτσι) Κοινωνικός αποκλεισµός λόγω φύλου (σε αγόρι) 15,1 13,7

10 Οι εκτιµήσεις των γονέων σχετικά µε τη συχνότητα εµφάνισης των διάφορων µορφών εκφοβισµού o λεκτικός εκφοβισµός µε την έννοια του πειράγµατος ή της κοροϊδίας (43,2%) o ο κοινωνικός αποκλεισµός (34,2%) o διάδοσηφηµών (23,2%) o Σωµατική βία (18,6%) οι γονείς των εφήβων αναφέρουν µεγαλύτερα ποσοστά: o καταστροφής αντικειµένων (10,7% vs 23,7%) o εξαναγκασµού-απειλών (3,8% vs15,2%) o καιδιάκρισηςατόµωνπουδενµιλούνελληνικά (10,7% vs 26,3%)

11 Προσδιορισµός του ρόλου των παιδιών στα επεισόδια εκφοβισµού o 12,7% τωνγονέωναναφέρουνότιταπαιδιάτους, πέµπτης και έκτης δηµοτικού έχουν υποστεί εκφοβισµό o το ποσοστό των γονέων που δηλώνουν θυµατοποίηση των παιδιών τους στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση κυµαίνεται στο 3,9% o Το ποσοστό για τους θύτες-θύµατα στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση είναι 1,5%, ενώ στη δευτεροβάθµια 6,8% o Τέλος, ωςπροςτουςθύτεςτοποσοστάκαιστιςδύο βαθµίδεςεκπαίδευσηςείναι 4,9%.

12 Οιαπόψειςγιαφαινόµενοτουσχολικού εκφοβισµού o οι γονείς δε συµφωνούν µε δηλώσεις που ενοχοποιούν τοθύµακαιδενθεωρούντηθυµατοποίησηως φυσιολογικό τµήµα της ανάπτυξης ή αποδεκτό τρόπο συµπεριφοράς o είναι αντίθετοι µε δηλώσεις που προτείνουν ότι η αντιµετώπιση των περιστατικών είναι ευθύνη των ίδιων των παιδιών, που υφίστανται τον εκφοβισµό o θεωρούν ότι τα παιδιά θα πρέπει να ενηµερώνουν κάθε φορά τους εκπαιδευτικούς, όταν δέχονται εκφοβισµό o πιστεύουν πως θα πρέπει να εµπλέκονται και οι ίδιοι στην αντιµετώπιση του φαινοµένου

13 Απόψειςτωνγονιώνγιατην παρέµβαση o συνεργασίασχολείου-οικογένειας (46,9%), o προγράµµατα πρόληψης και παρέµβασης σε όλο το σχολείο (19,9%), o βοήθειααπόειδικούςεπιστήµονες (19,4%), o τιµωρία (17,9%) o παρέµβαση των εκπαιδευτικών στα επεισόδια εκφοβισµού (16,3%)

14 Οι γονείς o έχουν αρκετά ευρείς ορισµούς της έννοιας του εκφοβισµού o είναι κατά του εκφοβισµού και δηλώνουν πρόθυµοι να βοηθήσουν στην πρόληψη και αντιµετώπιση του προβλήµατος οιειδικοίψυχικήςυγείαςθαπρέπεινα επικοινωνήσουν τις ιδέες τους για τον εκφοβισµό στους εκπαιδευτικούς και τους γονείς

15 Συνέπειεςτουεκφοβισµού o Τα παιδιά που υφίστανται εκφοβισµό µπορεί να παρουσιάσουνέντονοάγχος, φόβο, και συναισθήµατα ανασφάλειας στο σχολείο ή ακόµη καισχολικήφοβία. Ενδέχεται να εµφανίσουν αλλαγές στη διάθεση και ψυχοσωµατικά προβλήµατα, όπως διαταραχές ύπνου, πονοκεφάλους, πόνουςστοστοµάχι, ενούρηση (Kaltiala-Heino et al., 1999). Επίσης, µπορεί να παρουσιάσουν πτώση της σχολικήςεπίδοσης.

16 Συνέπειεςτουεκφοβισµού o Επιπλέον τα παιδιά που εµπλέκονται µακροχρόνιασεκαταστάσειςεπιθετικότητας, κυρίως θύτες, µπορεί να οδηγηθούν, λόγω της περιθωριοποίησης και του στιγµατισµού τους σε µιασειράπρόσθετωνπροβληµάτωνόπως: διακοπή του σχολείου, εµπλοκή σε παραβατικές δραστηριότητες, µεταξύ άλλων και της χρήσης ουσιών.

17 ε θα πρέπει να εξετάσουµε το σχολικό εκφοβισµό µεµονωµένα και ανεξάρτητα απότονκοινωνικόπερίγυροτουπαιδιού, διότι τα παιδιά συχνά αναπαράγουν τα κοινωνικά αδιέξοδα που βιώνουν στο σχολικόπεριβάλλον. Η θυµατοποίηση είναι ένα πολύπλοκο και πολυδιάστατο κοινωνικό φαινόµενο που έχει στενή σχέση µε την κοινωνική ανισότητα, τονκοινωνικόαποκλεισµό, τις προσωπικές ιδιαιτερότητες και την αντιµετώπιση της διαφορετικότητας.

18 Είναι επιτακτική η ανάγκη εφαρµογής προγραµµάτων και δράσεων για την αντιµετώπισητουεκφοβισµού. o Οι παρεµβάσεις και η ανάληψη δράσεων µε ενεργοποίηση και συµµετοχή όλων των µελών της σχολικής κοινότητας για τα θέµατα που τους αφορούν, µπορούν να προσφέρουν ένα πολλά υποσχόµενο πλαίσιο πρόληψης και αντιµετώπισης του σχολικού εκφοβισµού. o Οι παρεµβάσεις θα πρέπει να διαπνέουν τη συνολική διαπαιδαγώγηση του παιδιού, να βασίζονται στην ενεργή συµµετοχή και να είναι µακροπρόθεσµες.

19 Οι εκπαιδευτικοί παίζουν σηµαντικό ρόλο στη διαµόρφωση ενός σχολικού κλίµατος που εµπνέει εµπιστοσύνη και είναι υποστηρικτικό στην πραγµατοποίηση δράσεων που προωθούν τη φιλία, την ανεκτικότητακαιτησυνεργασία. Εξίσου σηµαντικό ρόλο παίζουν και οι γονείς που µπορούνµέσααπότησυµµετοχήσεοµάδεςνα ευαισθητοποιηθούν, να αναγνωρίσουν δικές τους συµπεριφορές που µπορεί να ενισχύουν την επιθετικότητα, να υποστηριχτούν στο γονεϊκό τους ρόλο και να δηµιουργήσουν σχέσειςεµπιστοσύνηςµεταπαιδιά.

20 Σαςευχαριστώπολύ