Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίµηση, εκ των προτέρων αξιολόγηση EUROPEAID/119860/C/SV/multi LOT No 6: Περιβάλλον ΑΙΤΗΜΑ Νο 2006/

Transcript

1 ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ To Πρόγραµµα ΕΝΡΙ CBC ( ιασυνοριακή Συνεργασία) Θαλάσσια λεκάνης της Μεσογείου παρέχει το πλαίσιο για την εφαρµογή των ενεργειών της διασυνοριακής συνεργασίας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτνίασης (ENP), µε τελικό στόχο την ανάπτυξη µιας περιοχής ευηµερίας και καλής γειτνίασης εµπλέκοντας χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και χώρες εταίρους όπως αυτές είναι καταχωρηµένες στο Κείµενο Στρατηγικής αναφορικά µε τον Ευρωπαϊκό µηχανισµό γειτονίας και εταιρικής σχέσης (ΕΝΡΙ). Το 2006 οι χώρες οι επικράτειες των οποίων είναι επιλέξιµες στο συγκεκριµένο πρόγραµµα φιλοξενούσαν 451 εκατοµµύρια κατοίκους, που αντιστοιχεί στο 6,9% του παγκόσµιου πληθυσµού και ανέρχεται στο 10,9% του παγκόσµιου Aκαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (GPD). Οι χώρες που συνορεύουν µε τη θάλασσα της Μεσογείου παρουσιάζουν µεγάλη ποικιλία, αναφορικά µε όρους που σχετίζονται µε τη γεωγραφική δοµή, την οικονοµική εξειδίκευση, την κοινωνική οργάνωση, τις κοινωνικές και πολιτιστικές δοµές. Αυτή η συγκεκριµένη ποικιλοµορφία αποτελεί την αρχή εκ βαθέων οικονοµικών και πολιτιστικών ανταλλαγών που έχουν ιστορικά χαρακτηρίσει και εµπλουτίσει την περιοχή. Ακολουθώντας την αρχή της συνιδιοκτησίας ως οριζόντιο στοιχείο του Προγράµµατος, η συνολική διαδικασία αποσαφήνισης της στρατηγικής και των δοµών του χαρακτηρίστηκε από µια συµµετοχική προσέγγιση του συνόλου της εταιρικής σχέσης µέσα από συνεχής διαβουλεύσεις στο πλαίσιο Οµάδων Κρούσεων και οµάδων εργασίας που οδήγησαν σε µια πλήρως κοινό όραµα του Προγράµµατος ανάµεσα στις συµµετέχουσες σε αυτό χώρες. Η στρατηγική του Προγράµµατος βασίζεται στο συνδυασµό τριών κυρίως στοιχείων: Τα θεσµικά, οικονοµικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των συνεργαζόµενων περιοχών Την στρατηγική των υπαρχόντων και µελλοντικών προγραµµάτων της περιοχής της Μεσογείου Τους στόχους και τις προτεραιότητες της συνιστώσας της εδαφικής συνεργασίας στο πλαίσιο του ΕΝΡΙ Ο ορισµός της στρατηγικής του Προγράµµατος λαµβάνει σοβαρά υπόψη στρατηγικές και ενεργά προγράµµατα στην εν λόγω περιοχή συνεργασίας, το σχεδιασµό ενός συνολικού πλαισίου ενεργειών, έργων και προγραµµάτων που ενεργοποιούνται από διαφορετικούς εταίρους, προκειµένου να εξασφαλίσουν την καλύτερη δυνατή συνάφεια και να δηµιουργήσουν αποτελεσµατικές συνέργιες ανάµεσα στις πρωτοβουλίες. Συγκεκριµένα οι πολιτικές των διεθνών παραγόντων των Ευρω- Μεσογειακών προγραµµάτων, τα πολυµερή και διµερή προγράµµατα ελήφθησαν σοβαρά υπόψη. Στον ορισµό των περιεχοµένων του Προγράµµατος, οι συµµετέχουσες χώρες συµφώνησαν σε ένα σύνολο αρχών, συνιδιοκτησία, κοινά οφέλη, εταιρική σχέση, αειφόρος ανάπτυξη, ισότητα ευκαιριών, εδαφική διάσταση της διαδικασίας της LDK AE 1

2 ανάπτυξης, ενίσχυσης του επιπέδου της ανταγωνιστικότητας των χωρών της λεκάνης της Μεσογείου, που προέρχονται κυρίως από αυτές που καθορίζονται από το ΕΝΡΙ αλλά και συµπληρώνονται περαιτέρω, έτσι ώστε να εγγυώνται τον σεβασµό των στόχων του Προγράµµατος ενώ παράλληλα διασφαλίζουν την αποτελεσµατικότητά του. Μια περίληψη του Προγράµµατος Λόγω της φύσης της διασυνοριακής συνεργασίας του Προγράµµατος, η στρατηγική του θεµελιώθηκε γύρω από τις προτεραιότητες του ΕΝΡΙ όπως αυτές ορίζονται στον Κανονισµό του ΕΝΡΙ. Η διατύπωση της στρατηγικής προέρχεται από την αποτελεσµατική εφαρµογή της λογικής του διαλόγου που αναπτύχθηκε ανάµεσα στους εµπλεκόµενους παράγοντες. Περαιτέρω, αυτό είναι απαραίτητο προκειµένου να θεµελιωθούν σχέσεις βασιζόµενες σε εµπιστοσύνη ανάµεσα στους εταίρους και να ενεργοποιηθεί µια πορεία συνεχούς ανταλλαγής η οποία είναι απαραίτητη προκειµένου να επιτευχθεί ένας αποτελεσµατικός και κοινός σχεδιασµός, να ορισθούν οι αρχές που θα διέπουν το Πρόγραµµα, ο γενικός στόχος και η στρατηγική που θα υιοθετηθεί όπως επίσης και το περιεχόµενο των ειδικών και επιχειρησιακών στόχων. Οι τέσσερις περιοχές προτεραιότητες περιλαµβάνουν: 1. Οικονοµική προώθηση και ενδυνάµωση των περιφερειών 2. Προώθηση της περιβαλλοντικής αειφορίας στο επίπεδο της Λεκάνης 3. Προώθηση καλύτερων συνθηκών και εφαρµογών που θα εξασφαλίσουν την κινητικότητα ιδεών, προσώπων, αγαθών και κεφαλαίων 4. Προώθηση του κοινωνικού διαλόγου και της τοπικής διακυβέρνησης Προβλέπεται πως ένα σύνολο από 19 χώρες θα επηρεαστούν από αυτό το Πρόγραµµα και πως µέσα σε επιλεγµένες χώρες συγκεκριµένες περιοχές θα ωφεληθούν ιδιαίτερα. Α/Α Χώρα Περιοχή 1 Αλγερία Tlemcen, Ain Temouchent, Oran, Mostaganem, Chlef, Tipaza, Alger, Boumerdes, Tizi Ouzou, Bejaia, Jijel, Skika, Annaba, El Tarf 2 Κύπρος Όλη η χώρα 3 Αίγυπτος Marsa Matruh, Al Iskandanyah, Al Buhayrah, Kafr ash Shaykh, Ad Daqahliyah, Dumyat, Ash Sharquiyah, Al Isma iliyah, Bur Sa id, Shamal Sina 4 Γαλλία Corse, Languedoc-Roussillon, Provence-Alpes- Côte d Azur 5 Ελλάδα Ανατολική Μακεδονία - Θράκη, Κεντρική Μακεδονία, Θεσσαλία, Ήπειρος, Ιόνια Νησιά, υτική Ελλάδα, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος, LDK AE 2

3 6 Ισραήλ Όλη η χώρα Αττική, Βόρειο Αιγαίο, Νότιο Αιγαίο, Κρήτη 7 Ιταλία Basilicata, Calabria, Campania, Lazio, Liguria, Puglia, Sardegna, Sicilia, Toscana 8 Ιορδανία Irbid, Al-Balga, Madaba, Al-Karak, Al-Trafila, Al- Aqaba 9 Λίβανος Όλη η χώρα 10 Λιβύη Nuquat Al Kharms, Al Zawia, Al Aziziyah, Tarabulus, Tarunah, Al Khons, Zeleitin, Misurata, Sawfajin, Surt, Ajdabiya, Banghazi, Al Fatah, Al Jabal Al Akhdar, Damah, Tubruq 11 Μάλτα Όλη η χώρα 12 Μαρόκο Oriental, Taza-Al Hoceima-Taounate, Tanger- Tetouan 13 Παλαιστινιακή Όλη η χώρα Αρχή 14 Πορτογαλία Algarve 15 Ισπανία Andalucía, Cataluña, Comunidad Valenciana, Murcia, Islas Baleares, Ceuta, Melilla 16 Συρία Al Ladhiqiyan, Tartus 17 Τυνησία Madanin, Qabis, Safaqis, Al Mahdiyah, Al Munastir, Susah, Nabul, Bin Arous, Tunis, Al, Arianah, Banzart, Bajah, Juridubah 18 Τουρκία Tekirdağ, Balıkesir, Izmir, Aydın, Antalya, Adana, Hatay 19 Ηνωµένο Βασίλειο Gibraltar Προτεραιότητες και Μέτρα του Μεσογειακού Προγράµµατος Περιβαλλοντικές επιπτώσεις και «Μέτρα Ελάφρυνσης» Η φύση των ενεργειών που προβλέπεται να υλοποιηθούν µέσω του Προγράµµατος της Λεκάνης της Θάλασσας της Μεσογείου αφορούν κυρίως στρατηγικό η πιλοτικό επίπεδο έργων, χωρίς «βαριές» δράσεις, όπως η ανάπτυξη νέων υποδοµών. Για τους LDK AE 3

4 λόγους αυτούς, η εφαρµογή του Προγράµµατος δεν αναµένεται να προκαλέσει αφ εαυτής σηµαντικές εχθρικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Όλο το Πρόγραµµα βασίζεται στις αρχές της Αειφόρου Ανάπτυξης. Συνεπώς κάθε ένα από τα µέτρα λαµβάνει υπόψη του την περιβαλλοντική διάσταση, η οποία είναι µία από τις κύριες διαστάσεις της αειφόρου ανάπτυξης. Ως συνέπεια, το Πρόγραµµα αναµένεται να έχει ένα συνολικό θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον της Μεσογείου. Παρόλα ταύτα θα πρέπει να υπενθυµίσουµε ότι επειδή το επίπεδο της εξειδίκευσης των δράσεων του Προγράµµατος δεν επιτρέπει να γίνει λεπτοµερή εκτίµηση αυτών καθώς και επειδή µερικές δράσεις µπορούν να εφαρµοστούν µόνον σε µερικές εµπλεκόµενες χώρες, η συνολική επίπτωση στο επίπεδο της Λεκάνης της Μεσογείου δεν µπορεί να εκτιµηθεί µε επαρκή ακρίβεια. Αναφορικά µε τα µέτρα ελάφρυνσης, αυτά αναφέρονται κυρίως σε συστάσεις, προκειµένου να διασφαλιστεί ότι τα θετικά αποτελέσµατα του Προγράµµατος θα πραγµατοποιηθούν. Προτεραιότητα 1. Οικονοµική προώθηση και ενδυνάµωση των περιφερειών Εξαιτίας των κοινωνικοοικονοµικών ανισορροπιών των περιφερειών της συνεργαζόµενης περιοχής του Προγράµµατος, η αποφασιστική δέσµευση των εταίρων είναι απαιτούµενη για την προώθηση δράσεων ικανών να διασφαλίσουν στον πληθυσµό συνθήκες ευηµερίας και σταθερότητας, τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονοµικό επίπεδο. Λαµβάνοντας υπόψη τα αποτελέσµατα της SWOT ανάλυσης και τη φύση του Προγράµµατος, τα µέτρα που υιοθετούνται από τη συγκεκριµένη προτεραιότητα σχετίζονται µε την προώθηση της τεχνολογικής καινοτοµίας σε διαφορετικές περιοχές της τοπικής ανάπτυξης, την ενσωµάτωση των τοπικών παραγωγικών συστηµάτων και την ενίσχυση της δυνατότητας του στρατηγικού σχεδιασµού σε διαφορετικά επίπεδα. Μέτρο 1.1 «Υποστήριξη της καινοτοµίας και έρευνας στη διαδικασία ανάπτυξης των Μεσογειακών περιφερειών» Οι πρωτοβουλίες που εντάσσονται σε αυτό το µέτρο θα συµβάλλουν στην ανάπτυξη των καινοτόµων δεδοµένων στα συστήµατα των περιφερειών έτσι ώστε να γίνει η καινοτοµία λειτουργική αναφορικά µε την ενδυνάµωση των οικονοµικών δραστηριοτήτων και της βελτίωσης της ποιότητας της ζωής των πληθυσµών. Συγκεκριµένα, η καινοτοµία θα υποστηρίξει τον εκµοντερνισµό των περιφερειακών οικονοµικών συστηµάτων και την ποικιλοµορφία των δραστηριοτήτων (παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών που δίνουν προτεραιότητα σε αυτές µε δυνατή προστιθέµενη αξία). Αυτό σηµαίνει εργασία προκειµένου να είναι η καινοτοµία διαθέσιµη σε «ώριµους» παραγωγικούς τοµείς, συνήθως σε αυτούς που είναι ανοικτοί στην ανταγωνιστικότητα σε παγκόσµιο επίπεδο, αλλά και προκειµένου να προωθηθούν οικονοµικές δραστηριότητες που βασίζονται σε φυσικές και πολιτισµικές ιδιαιτερότητες των περιφερειών και στη γνώση (Know-how) των πληθυσµών τους, LDK AE 4

5 όπως επίσης και να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις που προέρχονται κυρίως από τον τοµέα των υπηρεσιών. Η διάχυση των καινοτόµων τεχνολογιών απαιτεί την προώθηση µίας καλύτερης συνεργασίας µέσω της θέσπισης διακρατικών δικτύων ανάµεσα σε παραγωγικά clusters, όπως επίσης και µέσω της ανάπτυξης της συνεργασίας ανάµεσα σε επιχειρήσεις, ερευνητικά ινστιτούτα (πανεπιστήµια και ερευνητικά κέντρα), οικονοµικούς παράγοντες, τεχνολογικά πάρκα, δηµόσιους και ιδιωτικούς οργανισµούς που προσφέρουν οικονοµικές και µη οικονοµικές υπηρεσίες σε Μικρές και Μεσαίου µεγέθους Επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και δηµόσιες αρχές. Τοπικοί φορείς δυνητικοί δικαιούχοι Για την εφαρµογή των δράσεων που προβλέπονται στο πλαίσιο του συγκεκριµένου µέτρου επιπρόσθετα µε τις σχετικές τοπικές και εθνικές αρχές, τα ερευνητικά ιδρύµατα διαφόρων ειδών (πανεπιστήµια, δηµόσια και ιδιωτικά ερευνητικά κέντρα, τεχνολογικά και επιστηµονικά πάρκα και οικονοµικούς παράγοντες) όπως επίσης και οι ΜΜΕ (clusters και ατοµικές Μικροµεσαίες Επιχειρήσεις) θα κινητοποιηθούν. Αποτελέσµατα Αυτό το µέτρο, καθώς συνδέεται µε την οικονοµική προώθηση της περιοχής µέσω της υποστήριξης στην έρευνα και της προώθησης των καινοτόµων ενεργειών, αναµένεται να έχει τα µεγαλύτερα αποτελέσµατα στην οικονοµία της περιοχής. Το αποτέλεσµα αυτό αναµένεται να είναι ιδιαίτερα θετικό για τους οικονοµικούς παράγοντες, δεδοµένου ότι µέσω αυτού του µέτρου µια ιδιαίτερη ώθηση σχεδιάζεται να δοθεί στην ανταγωνιστική ανάπτυξη αυτών των περιφερειών, µέσω της διάχυσης των καινοτόµων τεχνολογιών και των ερευνητικών δραστηριοτήτων σε παγκόσµιους ανταγωνιστικούς παραγωγικούς τοµείς. Αυτό πρόκειται να είναι το πρώτο (άµεσο) αποτέλεσµα, αθροιστικής φύσης, καθώς το πλεονέκτηµα στους οικονοµικούς παράγοντες θα µεγαλώνει σταδιακά καθώς όλο και περισσότερες νέες τεχνολογίες θα εισάγονται στην αγορά. Τα περιβαλλοντικά αποτελέσµατα αυτού του µέτρου είναι δευτερεύοντα (έµµεσα), καθώς θεωρούνται ως το αποτέλεσµα αυτής της οικονοµικής ανάπτυξης. Οι ερευνητικές και καινοτόµες θα επικεντρωθούν πρωταρχικά σε θαλάσσιές επιστήµες (θαλάσσια και ηπειρωτικά οικοσυστήµατα), και γι αυτούς τους λόγους τα αποτελέσµατα στο νερό αναµένονται να είναι θετικά µε µεσαία σπουδαιότητα και αθροιστικής φύσης. Το ίδιο ισχύει και για τους ατµοσφαιρικούς και κλιµατικούς παράγοντες, καθώς το µέτρο επικεντρώνεται κυρίως στην ανάπτυξη των εναλλακτικών πηγών ενέργειας (ηλιακή, φωτοβολταϊκή, αιολική κλπ) και στην προώθηση της ενεργειακής αποτελεσµατικότητας στις παραγωγικές δραστηριότητες και στις δηµόσιες δραστηριότητες, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσµα την προώθηση της πράσινης ενέργειας, την παραγωγή λιγότερης µόλυνσης της ατµόσφαιρας και λιγότερες εκποµπές τύπου θερµοκηπίου. «Μέτρα ελάφρυνσης» Τα πιθανά αποτελέσµατα αυτού του µέτρου που στοχεύουν στην υποστήριξη της καινοτοµίας και της έρευνας αναµένεται να είναι όλα θετικά καθώς δεν έχουν εντοπιστεί εχθρικά αποτελέσµατα. Παρόλα ταύτα, θα πρέπει να σηµειωθεί ότι LDK AE 5

6 µερικές κατευθυντήριες γραµµές για την σωστή εφαρµογή αυτού του µέτρου θα πρέπει να δοθούν προκειµένου να προληφθούν οποιαδήποτε αρνητικά αποτελέσµατα. Γενικά, οι δραστηριότητες έρευνας και καινοτοµίας θα πρέπει να επικεντρωθούν σε θέµατα που είναι ιδιαίτερα µεγάλου ενδιαφέροντος για την Λεκάνη της Μεσογείου. Προκειµένου οι καινοτόµες τεχνολογίες να εισαχθούν και να διαχυθούν σωστά στην αγορά της Μεσογείου, τα ακόλουθα µέτρα θα πρέπει να ληφθούν: Θα πρέπει να οργανωθούν καµπάνιες ενηµέρωσης του κοινού και δράσεις προώθησης προκειµένου να ενηµερωθεί ο κόσµος για τη χρήση και τα πλεονεκτήµατα όλων των πλευρών της τεχνολογίας, να γνωρίσουν όλες τις πιθανές χρήσεις και πρακτικές για τις κοινωνικές οµάδες και να δηµιουργηθεί µία θετική αντίδραση σε αυτές, έτσι ώστε να γίνουν εύκολα αποδεκτές αυτές οι εφαρµογές και να προτιµηθούν σε σχέση µε τις υπόλοιπες. Θα πρέπει να οργανωθούν εκπαιδευτικά σεµινάρια και ντοκυµαντέρ, έτσι ώστε να διαχυθεί εύκολα και αποτελεσµατικά η χρήση των νέων τεχνολογιών και των εφαρµογών της τεχνολογίας στους πληθυσµούς αυτών των περιφερειών. Μέτρο 1.2 «Ενίσχυση των δια-μεσογειακών οικονοµικών συνεργιών δυνητικών clusters ανάµεσα στις περιφέρεις» Οι οικονοµικοί τοµείς στην Λεκάνη της Μεσογείου συµπεριλαµβάνουν τοµείς που µε όρους ανταγωνιστικότητας θα ωφελούντο από την τόσο από την βόρειο νότια όσο και από την νότιο νότια ενσωµάτωση. Το Πρόγραµµα στοχεύει να επιδιώξει αυτούς τους σκοπούς µέσω της ενίσχυσης των δια-κρατικών συνεργασιών ανάµεσα σε ΜΜΕ και σε cluster ΜΜΕ. Αυτό σκοπεύει να ενσωµατώσει ορισµένες αλυσίδες παραγωγής οι οποίες στηρίζονται στη µεταφορά των νέων τεχνολογιών και στην υιοθέτηση πιο αποτελεσµατικών παραγωγών και διαδικασιών διαχείρισης. Οι χώρες που συµµετέχουν στο Πρόγραµµα, λαµβάνοντας υπόψη τα αποτελέσµατα της ανάλυσης της συνεργαζόµενης περιοχής, όπως επίσης και τα χαρακτηριστικά των πρωτοβουλιών διακρατικής συνεργασίας, εντόπισαν τους ακόλουθους τοµείς προτεραιότητας για να εφαρµόσουν δράσεις που συνεισφέρουν στη συνεργασία µε έντονα Μεσογειακά χαρακτηριστικά: I) γεωργία και αργο-τροφές (συµπεριλαµβανοµένων των ζωοτεχνικών και των αλυσίδων παραγωγής γάλακτος), ΙΙ) αλιεία, ΙΙΙ) χειροτεχνία και Μεσογειακά περιβάλλοντα, ΙV) υφαντουργία και ένδυση, V) αειφόρος τουρισµός βασιζόµενος στην ενίσχυση των πολιτισµικών και φυσικών κοινών στοιχείων. Τοπικοί φορείς υνητικοί ικαιούχοι Οι δράσεις µέσα στο πλαίσιο αυτού του µέτρου θα αφορούν (φυσικά πρόσωπα, clusters και επαγγελµατικές οργανώσεις), τοπικούς και εθνικούς οργανισµούς, αναπτυξιακές εταιρίες, φορείς που δραστηριοποιούνται στη συνολική διαδικασία ενσωµάτωσης των αλυσίδων που προσφέρουν οικονοµικές και µη οικονοµικές υπηρεσίες, ενώσεις εµπόρων και οργανώσεις καταναλωτών. LDK AE 6

7 Αποτελέσµατα εδοµένου του έντονου οικονοµικού περιεχοµένου αυτού του µέτρου, η εφαρµογή του αναµένεται να ωφελήσει τους οικονοµικούς τοµείς της περιοχής. Το αναµενόµενο αποτέλεσµα αυτού του µέτρου θεωρείται ως ιδιαίτερα θετικό, καθώς θα βασίζεται στο γεγονός ότι οι δράσεις συνεργασίας υπό αυτό το µέτρο, που αφορούν την γεωργία, τις αγρο-τροφές, την αλιεία, την κουλτούρα του νερού, την χειροτεχνία, την υφαντουργία, την ένδυση και τον τουρισµό, θα στοχεύουν προς τις διακρατικές συνεργασίες των οικονοµικών clusters σε αυτούς τους τοµείς. Η προώθηση της κουλτούρας του νερού ή της αειφόρου αλιείας θα µπορούσε όµως να έχει αρνητικά αποτελέσµατα, µέτριας ή µικρότερης εµβέλειας για τη βιοποικιλότητα της περιοχής της εφαρµογής τους. Αυτά τα αποτελέσµατα συνδέονται συνήθως στην χειροτέρευση της ποιότητας του νερού στην περιοχή µε ανεπαρκή αποθέµατα και αναφορικά µε την περίπτωση της αλιείας, το αειφόρο ψάρεµα αντανακλάται συνήθως στη θαλάσσια βιοποικιλότητα. Παρόλα ταύτα, αυτά τα αποτελέσµατα στη βιοποικιλότητα δεν θεωρούνται ως άµεσα αποτελέσµατα αυτού του µέτρου, αλλά ως έµµεσα αποτελέσµατα που συνδέονται µε τη µακροπρόθεσµη ανάπτυξη της βιοµηχανίας αλιείας µέσω αυτού του µέτρου. Μικρά και µεσαία αρνητικά αποτελέσµατα αναµένονται για την περίπτωση των αιολικών και κλιµατικών παραγόντων αναλογικά, καθώς το αποτέλεσµα της αναµενόµενης ανάπτυξης µερικών παραγωγικών τοµέων οι οποίοι θα µπορούσαν να αποτελέσουν την πηγή των εκποµπών αέρα και πιο συγκεκριµένα, εκποµπές αερίων θερµοκηπίου. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι τα αρνητικά αποτελέσµατα στο νερό και στο έδαφος συνδέονται επίσης µε την ανάπτυξη αυτών των παραγωγικών/ βιοµηχανικών τοµέων, συµπεριλαµβανοµένης της γεωργίας, η οποία αναµένεται να έχει ένα σηµαντικό µερίδιο από αυτά τα αποτελέσµατα. «Μέτρα Ελάφρυνσης» Τα πιθανά αρνητικά αποτελέσµατα αυτού του µέτρου συνδέονται κυρίως µε τη βιοποικιλότητα, το νερό, τον αέρα, τους κλιµατικούς παράγοντες και το έδαφος, ως αποτέλεσµα της αειφόρου αλιείας, της κουλτούρας του νερού, ή της ανάπτυξης µερικών παραγωγικών τοµέων. Για το λόγο αυτό, πρέπει να ληφθούν µέτρα για την προστασία όλων των περιβαλλοντικών πεδίων προκειµένου να προληφθούν αυτά τα αποτελέσµατα. Το θεµελιώδες βήµα για την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι η ουσιαστική συµβατότητα µε τη σχετική Ευρωπαϊκή νοµοθεσία, για τα Κράτη Μέλη της ΕΕ και την εθνική νοµοθεσία των µη Κρατών Μελών της ΕΕ. ιεθνή συνέδρια, συνθήκες και συµφωνίες για τη θαλάσσια προστασία, τη µόλυνση του αέρα, το ψάρεµα, τη βιοποικιλότητα κλπ θα πρέπει να παρακολουθούνται και να αποτελούν τη βάση των προϋποθέσεων της περιβαλλοντικής προστασίας, εφαρµοζόµενης ακόµη και στις µη Ευρωπαϊκές χώρες. Μέτρο 1.3 «Υποστήριξη στην ανάπτυξη των Μεσογειακών στρατηγικών της εδαφικής ανάπτυξης που ενώνει διαφορετικά επίπεδα: τοπικά, µητροπολιτικά αστικά αγροτικά και της λεκάνης» LDK AE 7

8 Το µέτρο αυτό βασίζεται στις διακρατικές ανταλλαγές ανάµεσα στις κοινότητες αναφορικά µε τον εδαφικό σχεδιασµό. Οι πρωτοβουλίες θα αφορούν εδαφικό σχεδιασµό, διαγνωστικές µεθόδους, αξιολόγηση και προοπτικές και µεταφορά εµπειριών έτσι ώστε να καταστούν κοινά τα εδαφικά ζητήµατα των περιφερειών που συµµετέχουν στο Πρόγραµµα, δίνοντας τους στερεή βάση για τη συνοχή και την ανταγωνιστικότητα. Οι πρωτοβουλίες που περιλαµβάνονται σε αυτό το µέτρο θα συνδέονται µε την ανάπτυξη της διακρατικής συνεργασίας, µε στόχο κυρίως τον εδαφικό σχεδιασµό, που ενώνει διαφορετικά επίπεδα, τις διαγνωστικές µεθόδους, την αξιολόγηση και την περιβαλλοντική πιστοποίηση, τη µεταφορά εµπειριών και τις καλές πρακτικές, την κοινή ανάπτυξη διαδικασιών και νοµοθεσίας (θεσµικό και οικονοµικό πλαίσιο) έτσι ώστε να υπάρξει ανταπόκριση στα κοινά εδαφικά θέµατα και να διασφαλιστεί η ενδυνάµωση αυτών στη βάση της συνοχής και της ανταγωνιστικότητας. Λαµβανοµένου υπόψη ότι η συνεργαζόµενη περιοχή χαρακτηρίζεται από έντονες αντιθέσεις ανάµεσα και εντός των περιφερειών, αυτό το µέτρο θα λάβει υπόψη του δράσεις ανταλλαγών και µεταφοράς καλών πρακτικών σε τοµείς όπως αυτοί της ευµάρειας, της εκπαίδευσης και της απασχόλησης, όπως επίσης και της προώθησης αειφόρων οικονοµικών δραστηριοτήτων σε αγροτικές περιοχές, ως εδαφικές στρατηγικές για την διασφάλιση του φυσικού περιβάλλοντος. Τοπικοί φορείς υνητικοί ικαιούχοι Οι δράσεις µέσα στο πλαίσιο αυτού του µέτρου θα προκαλέσουν την συγκεκριµένη ανάµιξη των τοπικών αρχών όπως επίσης και των αναπτυξιακών εταιριών, των ιδιωτικών φορέων (φυσικά πρόσωπα και επαγγελµατικές οργανώσεις), κοινωνικές οργανώσεις, πανεπιστήµια και ερευνητικά κέντρα. Οι αρµόδιες εθνικές αρχές µπορούν επίσης να ενεργοποιηθούν έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η συνοχή των εθνικών στρατηγικών αναφορικά µε την ανάπτυξη των πολιτικών σε τοπικό επίπεδο. Αποτελέσµατα Όλα τα αποτελέσµατα αυτού του µέτρου είναι πιθανότατα θετικά για το φυσικό περιβάλλον. Καθώς το µέτρο συνδέεται µε την προώθηση των στρατηγικών της εδαφικής ανάπτυξης, όπου οι βέλτιστες πρακτικές είναι αυτές που εισάγονται συγκρατώντας τις αρνητικές συνέπειες της µη αειφόρου εδαφικής ανάπτυξης, είναι δυνατό να έχει θετικό αντίκτυπο στους περιβαλλοντικούς τοµείς όπως το νερό, ο αέρας, το έδαφος, οι κλιµατικοί παράγοντες και ο θόρυβος. Επιπλέον, η εισαγωγή και η προώθηση των περιβαλλοντικών συστηµάτων διαχείρισης όπως το ISO και το EMAS, τα οποία στοχεύουν στη φιλική προς το περιβάλλον απόδοση της βιοµηχανίας, των επιχειρήσεων κτλ, µπορεί επίσης να έχει ένα θετικό αποτέλεσµα. Ο εδαφικός σχεδιασµός σε τοπικό, µητροπολιτικό, αστικό, αγροτικό και σε σχέση µε τη λεκάνη της Μεσογείου επίπεδο, θα µπορούσε να επιτρέψει διαφορετικούς τύπους δραστηριοτήτων, ή να προστατέψει µε αυτό τον τρόπο άλλες δραστηριότητες ευαίσθητης ή ακόµα και κορεσµένης κατάστασης. Περιοχές πολιτιστικού ενδιαφέροντος µπορούν να προστατευθούν και η αξία της περιοχής µπορεί να αυξηθεί, εάν σχεδιαστεί µε το σωστό τρόπο η χρήση της. Με άλλα λόγια, τα αποτελέσµατα στην πολιτιστική κληρονοµιά και στα περιουσιακά στοιχεία µπορεί να είναι πολύ θετικά ή και µεσαίας εµβέλειας. LDK AE 8

9 Επιπρόσθετα, η προώθηση των συστηµάτων ευµάρειας, που προωθούν δηµόσιες και ιδιωτικές συµπράξεις αναφορικά µε τις υπηρεσίες υγείας, µπορεί να αποδειχθεί πολύτιµη για τις περιοχές της λεκάνης της Μεσογείου, οι οποίες δεν διαθέτουν ένα καλό ή µοντέρνο δίκτυο ευµάρειας. Ο αντίκτυπος αυτού του µέτρου µπορεί να έχει θετικά (µέτριά) αποτελέσµατα στην υγεία των ανθρώπων και στον πληθυσµό. «Μέτρα Ελάφρυνσης» Τα πιθανά αποτελέσµατα αυτού του µέτρου που στοχεύουν κυρίως στην υποστήριξη της ανάπτυξης των Μεσογειακών στρατηγικών της εδαφικής ανάπτυξης σε διαφορετικά επίπεδα αναµένεται να είναι θετικά και να µην εµφανίσουν αρνητικά αποτελέσµατα. Αναφορικά µε τα πραγµατικά θετικά αποτελέσµατα στο περιβάλλον, µερικά ζητήµατα πρέπει να ληφθούν ιδιαίτερα υπόψη ως προληπτικές δράσεις/ µέτρα. Ένας λεπτοµερής σχεδιασµός για τις περιοχές οι οποίες θα επηρεαστούν από αυτό το µέτρο είναι απαραίτητος. Τα κοινά εδαφικά ζητήµατα όπως η τουριστική ανάπτυξη στις παράκτιες περιοχές, η προστασία των αρχαιολογικών τοποθεσιών, η διαχείριση/ µείωση της κυκλοφοριακής συµφόρησης, τα προβλήµατα των µεταφορών, η χωροταξική ανάπτυξη για την προώθηση των οικονοµικών δραστηριοτήτων θα πρέπει να εκτιµηθούν µε τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να ληφθούν υπόψη τα περιβαλλοντικά ζητήµατα, πριν από την πραγµατοποίηση των οποιωνδήποτε σχεδίων ή σχετικών έργων, καθώς και να τεθεί το ζήτηµα της ελαχιστοποίησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Επιπρόσθετα, στο Πρόγραµµα αυτό, προκειµένου να υπογραµµιστούν και να προωθηθούν οι περιβαλλοντικές διαστάσεις του, είναι δυνατόν να προταθεί η χρηµατοδότηση των έργων να γίνεται βάσει κάποιων σχετικών µε το περιβάλλον κριτηρίων. Προτεραιότητα 2. Προώθηση της περιβαλλοντικής αειφορίας στο επίπεδο της λεκάνης της Μεσογείου Οι συµµετέχουσες χώρες αποφάσισαν να επικεντρώσουν αυτή την προτεραιότητα αποκλειστικά στις περιβαλλοντικές προκλήσεις, λαµβάνοντας υπόψη το σχετικό αντίκτυπό τους στην κοινωνική και οικονοµική ζωή των περιφερειών και δεδοµένου ότι αναφέρονται σε περιοχές που πιθανότατα θεωρούνται ότι ανήκουν στο επίπεδο της λεκάνης της Μεσογείου. Για τη διαφύλαξη και την ενίσχυση της φυσικής, θαλάσσιας και χερσαίας κληρονοµιάς, η προώθηση και η χρήση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και των αποθεµάτων ενέργειας (στο επίπεδο των οικονοµικών και εθνικών δραστηριοτήτων), αναφορικά και µε τη συµβολή στη µείωση των αποτελεσµάτων του θερµοκηπίου, σύµφωνα µε τις δεσµεύσεις του Κιότο, έχουν υιοθετηθεί ως περιοχές προτεραιότητας του Προγράµµατος. Αυτή η προσέγγιση στοχεύει να συµβάλλει στη µείωση της µόλυνσης των φυσικών πηγών και αποθεµάτων. Μέτρο 2.1: «Πρόληψη και µείωση των παραγόντων κινδύνου για το περιβάλλον και την ενίσχυση της φυσικής κοινής κληρονοµιάς» Όλες οι περιφέρειες που συµµετέχουν στο Πρόγραµµα έχουν ένα µεγάλο αριθµό φυσικής και ποικιλόµορφης κληρονοµιάς που κυρίως αποτελείται από πλούσια LDK AE 9

10 θαλάσσια και χερσαία βιο-ποικιλότητα µαζί µε ένα µοναδικό τοπίο που προέρχεται από ένα συνδυασµό αποτελεσµάτων φυσικών στοιχείων και γνώσεων των πληθυσµών τους τα οποία έχουν αφήσει το σηµάδι τους ανά τους αιώνες. Αυτό το κεφάλαιο είναι παρόλα ταύτα ευαίσθητο. Οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και η υποβίβαση που επηρεάζουν τη λεκάνη της Μεσογείου είναι διαφορετικοί και προέρχονται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες (βιοµηχανία, έντονη γεωργική δραστηριότητα, µαζικός τουρισµός, έντονη και συνεχώς αυξανόµενη θαλάσσια κυκλοφορία, κλπ), αλλά συνδέονται επίσης και µε τις γεωγραφικές ιδιαιτερότητες των περιφερειών και των δηµογραφικών τους τάσεων. Λαµβάνοντας υπόψη τη σχετικότητα των ζητηµάτων αυτών, οι συµµετέχουσες χώρες αποφάσισαν να υιοθετήσουν τις ακόλουθες περιοχές παρέµβασης: i) καταπολέµηση της χερσαίας ερηµοποίησης και της παράκτιας διάβρωσης, ii) πρόληψη των φυσικών κινδύνων (πληµµύρες και πυρκαγιές), iii) διαχείριση ανακύκλωσης υδάτων και καταπολέµηση της ρύπανσης της θάλασσας και των ποταµών, iv) µείωση των αποτελεσµάτων των διαφορετικών πηγών µόλυνσης σε επίπεδο αστικών, βιοµηχανικών και αγροτικών περιοχών, v) διαχείριση λυµάτων και ανακύκλωση, vi) Προστασία και αειφόρος ενίσχυση των φυσικών, χερσαίων και θαλάσσιων πηγών για οικονοµικούς και τουριστικούς σκοπούς και την υιοθέτηση αειφόρων τεχνικών αλιείας. Αυτές οι περιοχές παρέµβασης θα ληφθούν υπόψη ιδιαίτερα µέσω διακρατικών δράσεων και τη µεταφορά των πρακτικών πρόληψης µε ειδική αναφορά στις νέες τεχνολογίες, της ενοποίησης των διαδικασιών (για την πρόληψη, αξιολόγηση των αντικτύπων και κοινή παρέµβαση σε περίπτωση φυσικών καταστροφών ή αυτών που προκλήθηκαν από ανθρώπινες δραστηριότητες), της διαχείρισης και παρακολούθησης των φαινοµένων, της επικοινωνίας και της ενηµέρωσης των τοπικών παραγόντων. Τοπικοί φορείς υνητικοί ικαιούχοι Οι φορείς που εµπλέκονται στις δραστηριότητες που σχετίζονται µε αυτό το µέτρο συµπεριλαµβάνουν τις τοπικές αρχές, τις τοπικές αναπτυξιακές εταιρίες, τις περιβαλλοντικές εταιρίες ή παρόµοιες οργανώσεις, τις κυβερνητικές δηµόσιες εθνικές υπηρεσίες, κεντρικές ή αποκεντρωµένες, τα πανεπιστήµια (ειδικά αναφορικά µε την έρευνα και την παρακολούθηση), τις κοινωνικές και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και τους οικονοµικούς παράγοντες. Αποτελέσµατα Ο πρωταρχικός στόχος των περιοχών παρέµβασης που υιοθετήθηκε και οι ενέργειες που απορρέουν αντιµετωπίζουν τις περιβαλλοντικές προκλήσεις και συµβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Συνεπώς, τα πιθανά αποτελέσµατα σε κάθε ένα από τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά/ θέµατα που εξετάζονται θα είναι θετικά. Επίσης, το είδος των έργων που θα υλοποιηθούν στοχεύει στην ενεργοποίηση ενός µακροπρόθεσµού θετικού αποτελέσµατος για το περιβάλλον, παρόλο που µερικές γεωγραφικές περιοχές θα ωφεληθούν περισσότερο στο σύντοµό ή µεσοπρόθεσµο µέλλον µέσω της συµµετοχής τους σε πιλοτικά έργα. Η βελτίωση της περιβαλλοντικής κατάστασης θα επηρεάσει επίσης θετικά τους πληθυσµούς και την ανθρώπινη υγείας. Τέλος, η ενίσχυση των φυσικών πηγών για οικονοµικούς σκοπούς συµπεριλαµβανοµένου του τουρισµού και µέσω της υιοθέτησης των αειφόρων τεχνικών αλιείας είναι µία από τις στοχευµένες περιοχές παρέµβασης µε θετικό LDK AE 10

11 αποτέλεσµα στους οικονοµικούς παράγοντες και στους πληθυσµούς των λιγότερο ανεπτυγµένων περιοχών. Τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά/ θέµατα που θα ωφεληθούν περισσότερο από το µέτρο αυτό συµπεριλαµβάνουν: Πληθυσµούς, µέσω δράσεων που συνδέονται µε βελτιωµένη διαχείριση κινδύνων, καταπολέµηση της µόλυνσης και αειφόρος ανάπτυξη (πχ. Τουρισµός και δράσεις αλιείας) (άµεσο αποτέλεσµα), και µέσω της ενίσχυσης των φυσικών πηγών και της περιβαλλοντικής προστασίας (έµµεσο και δευτερεύον αποτέλεσµα). Νερό, µέσω δράσεων που συνδέονται µε τη βελτίωση της διαχείρισης της ανακύκλωσης του νερού και την καταπολέµηση της µόλυνσης είτε από τις χερσαίες πηγές είτε από µόλυνση λόγω ατυχήµατος, την προστασία των φυσικών και θαλάσσιων πηγών. Έδαφος, µέσω δράσεων που συνδέονται µε την καταπολέµηση της χερσαίας ερηµοποίησης, της παράκτιας διάβρωσης, της πρόληψης των πληµµυρών και των πυρκαγιών, την καταπολέµηση της µόλυνσης, την προστασία των χερσαίων πηγών. Πανίδα/ χλωρίδα, µέσω δράσεων που συνδέονται µε την πρόληψη των φυσικών κινδύνων, ειδικά σε σχέση µε τις πυρκαγιές και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Ανοικτοί χώροι και περιουσιακά στοιχεία, µέσω δράσεων που συνδέονται µε την πρόληψη των φυσικών κινδύνων (πληµµύρες και πυρκαγιές), καταπολέµηση της παράκτιας διάβρωσης και της χερσαίας ερηµοποίησης. «Μέτρα Ελάφρυνσης» εν απαιτούνται Μέτρα Ελάφρυνσης, καθώς το µέτρο 2.1 στοχεύει στην πρόληψη και µείωση των παραγόντων κινδύνου για το περιβάλλον. Παρόλα ταύτα, πριν κάθε δράση θεωρηθεί επιλέξιµη προς χρηµατοδότηση από το Πρόγραµµα, θα πρέπει να διενεργείται εκτίµηση των αποτελεσµάτων στο περιβάλλον. Εκτός από τη συµβατότητα µε τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις, τα ακόλουθα µπορούν να αποτελούν τις γενικές αρχές που θα πρέπει να ακολουθηθούν έτσι ώστε να ενισχυθούν τα θετικά αποτελέσµατα: Συνέργεια µε παράλληλες δραστηριότητες και/ ή περαιτέρω ανάπτυξη των πρωτοβουλιών που έχουν ήδη ολοκληρωθεί έτσι ώστε να επιτευχθούν τα αθροιστικά θετικά αποτελέσµατα. Ενίσχυση του ανθρώπινου παράγοντα: Ενίσχυση της ικανότητας της δηµόσιας διοίκησης Προώθηση της ενηµέρωσης του κοινού Αντιµετώπιση των διαφορών ανάµεσα στις χώρες αναφορικά µε τα συστήµατα εποπτείας (πχ. Στη θαλάσσια ασφάλεια), µέσω της προώθησης των νέων τεχνικών λύσεων ή της εκπαίδευσης, όπως επίσης και των νοµοθετικών απαιτήσεων για τις διάφορες όψεις του έντονου κοινού ενδιαφέροντος. LDK AE 11

12 Η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία. Αυτή είναι µία εδραιωµένη αρχή για τη «διαχείριση κινδύνου» όπως επίσης κοινώς αποδεκτή και µε ιδιαίτερη προώθηση για της µείωση της µόλυνσης. Προώθηση της οικο-αποτελεσµατικής καινοτοµίας (π.χ ανακύκλωση υδάτων, υιοθέτηση περιβαλλοντικών διαχειριστικών στάνταρ όπως το ΕΜΑS). Αύξηση της δυνατότητας εκµετάλλευσης των πηγών µε έναν αειφόρο τρόπο. Βελτίωση τη ζήτηση διαχείρισης, ειδικά στην περίπτωση των υδάτων. Η προώθηση των κοινών πρακτικών παρακολούθησης στη Μεσόγειο θα είχε επίσης ως αποτέλεσµα την καλύτερη διαχείριση της µόλυνσης. Ενίσχυση της περιφερειακής προετοιµασίας αναφορικά µε τα «επείγοντα» για την βελτιωµένη αστική προστασία. Μία ολιστική και ενιαία αντιµετώπιση θα πρέπει να ακολουθηθεί στην επιλογή των δράσεων Προώθηση της θεσµικής ενοποίησης: Η θεσµική ενοποίηση είναι συνήθως ανεπαρκής ανάµεσα στα διαφορετικά επίπεδα λήψης αποφάσεων και δράσεων. Μέτρο 2.1: «ιάχυση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και βελτίωση στην αποτελεσµατικότητα της ενέργειας» Αυτό το µέτρο αποτελεί µέρος µίας ευρύτερης λογικής που στοχεύει στη µείωση των πηγών µόλυνσης (αστικών, βιοµηχανικών, γεωργικών και εθνικών) έτσι ώστε να διασφαλίσει τη φυσική κληρονοµιά. Η προώθηση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας (ηλιακής, φωτοβολταϊκής, αιολικής, γεωθερµικής, κλπ) και η βελτίωση της αποτελεσµατικότητας της ενέργειας στο επίπεδο των παραγωγικών διαδικασιών των κτηρίων, µεταφορές και εθνικές δραστηριότητες µπορούν να συµβάλουν σε µεγάλο βαθµό στη µείωση των αποτελεσµάτων του θερµοκηπίου και να αµβλύνουν τα αποτελέσµατα των κλιµατικών αλλαγών. Προσανατολίζοντας τη διαδικασία της τοπικής ανάπτυξης σε αυτή την κατεύθυνση, αυτό δεν αποτελεί µόνον συµβολή στη µείωση των πηγών µόλυνσης αλλά δηµιουργεί επιπλέον µία οικονοµική δυνατότητα (έρευνα, καινοτοµία, επενδύσεις, κλπ). Αυτή η ευκαιρία µπορεί να υποστηρίζεται ως διακρατική δραστηριότητα καθώς αποτελεί εργαλείο για να επιτευχθεί απαραίτητη κρίσιµη µάζα που θα προχωρήσει στην εισαγωγή των εναλλακτικών πηγών ενέργειας, ενισχύοντας τα φυσικά θέµατα των Μεσογειακών χωρών. Η ποικιλοµορφία των πηγών ενέργειας που χρησιµοποιούν ανανεώσιµες πηγές όπως επίσης και η βελτίωση της απόδοσης της ενέργειας απαιτεί µία εξέλιξη στον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης που θα υποστηριχθεί µέσω της τεχνολογικής καινοτοµίας, µε την υιοθέτηση κανόνων που θα ενθαρρύνουν την αλλαγή της συµπεριφοράς (παραδείγµατος χάριν σε σχέση µε τα κτήρια) ή την ενίσχυση επενδύσεων που θα στοχεύουν στο να καταστήσουν την αποτελεσµατικότητα της ενέργειας πιο ελκυστική. Τοπικοί φορείς υνητικοί ικαιούχοι Οι φορείς που θα εµπλακούν στις δράσεις που περιγράφονται στο µέτρο αυτό είναι: οι τοπικές αρχές, οι περιβαλλοντικές εταιρίες ή παρόµοιες οργανώσεις, οι κεντρικές ή αποκεντρωµένες κυβερνητικές δηµόσιες υπηρεσίες, τα πανεπιστήµια (ειδικά αναφορικά µε την έρευνα), οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και οι οικονοµικοί LDK AE 12

13 παράγοντες (παραγωγοί και διανοµείς ανανεώσιµων και µη ανανεώσιµων µορφών ενέργειας). Αποτελέσµατα Ο στόχος αυτού του µέτρου είναι να απευθύνει τα µη αειφόρα και µολυσµατικά βασισµένα σε ενεργειακά συστήµατα ορυκτών καυσίµων της λεκάνης της Μεσογείου και να αµβλύνει κυρίως τα αποτελέσµατα που συνδέονται µε την αλλαγή του κλίµατος (εκποµπές του αποτελέσµατος του θερµοκηπίου) και τη µόλυνση της ατµόσφαιρας που προκαλούνται από τον τοµέα της ενέργειας. Βελτιώνοντας την αποτελεσµατικότητα της ενέργειας και την αύξηση του µεριδίου της ανανεώσιµης ενέργειας στο µείγµα της Μεσογειακής ενέργειας, το Πρόγραµµα στοχεύει στο να δηµιουργήσει ανεκµετάλλευτες οικονοµικές ευκαιρίες που προκύπτουν από την αντιµετώπιση των προκλήσεων των κλιµατικών αλλαγών. Υπάρχει µεγάλο δυναµικό για τους έντονους τοµείς ενέργειας (οικιστικών, βιοµηχανικών, µεταφορών, κλπ) της περιοχής για να βελτιώσουν της απόδοσή τους. Θέτοντας ως προτεραιότητα την εξοικονόµηση ενέργειας και τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, µία νικηφόρα κατάσταση µπορεί να δηµιουργηθεί, όπου την ίδια στιγµή οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι µειώνονται και η οικονοµική δραστηριότητα µπορεί να ενισχυθεί. Το αποτέλεσµα αυτού του µέτρου στο περιβάλλον της Λεκάνης της Μεσογείου θα έχει θετικό αντίκτυπο πρωταρχικά στον οικονοµικό τοµέα και στην αλλαγή του κλίµατος. ευτερευόντως θετικές αντιδράσεις έχουν εντοπιστεί στην ατµόσφαιρα και στην ανθρώπινη υγεία. Η υιοθέτηση καθαρότερων πηγών ενέργειας (π.χ στον τοµέα των µεταφορών) ή η ποικιλοµορφία της παραγωγής ηλεκτρισµού σύµφωνα µε ένα ενισχυµένο µερίδιο ανανεώσιµων πηγών ενέργειας (αιολική, φωτοβολταϊκή, βιοµάζα, κλπ) θα έχει τελικά θετικά αποτελέσµατα στην ποιότητα του αέρα και συνεπώς στην ανθρώπινη υγεία. Παρόλα ταύτα, χρειάζεται περισσότερο χρόνο, καθώς απαιτείται πραγµατική εισαγωγή νέων υποδοµών. Το µέρος της αποτελεσµατικότητας της ενέργειας αναµένεται να έχει περισσότερο άµεσα αποτελέσµατα στον παραγωγικό τοµέα της περιφέρειας, µειώνοντας τα κόστη της ενέργειας µέσω βελτιωµένου σχεδιασµού και ενίσχυση των δυνατοτήτων χωρίς την ανάγκη ύπαρξης νέων υποδοµών. Οι ενέργειες για την εξοικονόµηση ενέργειας µπορούν επίσης να µειώσουν τους περιβαλλοντικούς κινδύνους της αλλαγής του κλίµατος µε έναν πιο άµεσο τρόπο καθώς µειώνεται η ζήτηση της ενέργειας. Το µέρος της ανανεώσιµης ενέργειας θα στρώσε το δρόµο για την πραγµατική εφαρµογή των πιλοτικών σχεδίων, επεκτείνοντας τις αγορές των µορφών της ανανεώσιµης ενέργειας σε όλη την περιοχή, ενισχύοντας κυρίως τις θεσµικές δυνατότητες και ενισχύοντας την ενηµέρωση αυτών που λαµβάνουν αποφάσεις καθώς και των τελικών χρηστών. «Μέτρα Ελάφρυνσης» Η διάχυση των µορφών της ανανεώσιµης ενέργειας και η προώθηση της αποτελεσµατικότητας της ενέργειας που εισάγει το µέτρο 2.2 θεωρήθηκε ότι έχει µόνο θετικά αποτελέσµατα για το περιβάλλον της περιοχής της Μεσογείου. Η θετική εκτίµηση έγινε στη βάση ότι καµία «δράση υποδοµών» (hard actions), όπως η καθεαυτή κατασκευή υποδοµών ανανεώσιµης ενέργειας προβλέπεται σε αυτή τη φάση από το Πρόγραµµα. LDK AE 13

14 Η προώθηση της αποτελεσµατικότητας της ενέργειας συνεπάγεται τον καλύτερο σχεδιασµό και τις διαδικασίες αυτού, πλέον αποτελεσµατικές τεχνολογίες και θεσµική δυνατότητα να εδραιώσει ή να υιοθετήσει ρυθµιστικά µέτρα έτσι ώστε να µειωθεί η ζήτηση της ενέργειας. Προτεραιότητα 3. Προώθηση καλύτερων συνθηκών και παραµέτρων για την εξασφάλιση της κινητικότητας ιδεών, προσώπων, αγαθών και κεφαλαίων Tα θέµατα που καλύπτονται από αυτή την προτεραιότητα σχετίζονται µε τις δυνατότητες των εθνικών θεσµών. Αυτοί θεωρούνται ιδιαίτερα σηµαντικοί στο επίπεδο των στρατηγικών και των πρωτοβουλιών που σχεδιάζονται στο πλαίσιο της Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Γειτνίασης. Καθώς αυτά τα θέµατα έχουν σχετικό αντίκτυπο στην οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη των περιοχών των συνόρων µπορούν να αντιµετωπιστούν στο πλαίσιο της διακρατικής συνεργασίας µόνον µε στενή συνεργασία µε τις εθνικές πολιτικές και πρωτοβουλίες. Τα µέτρα που προσδιορίζονται στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής συνδέονται µε την διευκόλυνση της ροής των πληθυσµών ανάµεσα στις περιφέρειες, κάνοντας αναφορά στην υποδοχή των µεταναστών, όπως επίσης και στην βελτίωση των µηχανισµών και των διαδικασιών που διασφαλίζουν την αποτελεσµατικότητα και την ποιότητα στην ανταλλαγή προϊόντων και κεφαλαίων. Μέτρο 3.1: «Υποστήριξη της ροής των πληθυσµών ανάµεσα στις περιφέρειες ως µέσω πολιτιστικού, κοινωνικού και οικονοµικού εµπλουτισµού» Οι περιφέρειες της περιοχής της Μεσογείου πρόκειται να εµπλακούν στην αναζήτησης των πιο κατάλληλων εργαλείων προκειµένου να αντιµετωπίσουν τον αντίκτυπο που προκαλείται από την φύση µίας περιοχής µε σχετική µετανάστευση, η οποία συχνά αποτελεί µόνο περιοχή διέλευσης. Ο αντίκτυπος της µετακίνησης είναι, πρώτα απ όλα κοινωνικής φύσης καθώς δηµιουργεί µία ζήτηση υπηρεσιών υγιεινής, εκπαίδευσης, στέγασης, κλπ. Ασκεί επίσης επιρροή στην οικονοµία καθώς οι περιφέρειες υποδοχής συνήθως παρουσιάζουν ζήτηση εργασίας, ακόµη και σε εποχιακή βάση, στους παραγωγικούς τοµείς και σε δραστηριότητες εσωτερικού χώρου και φροντίδας. Παρεµβάσεις που θα υποβληθούν στο µέτρο αυτό περιλαµβάνουν διακρατικές δράσεις παρακολούθησης, ανάλυσης επιπτώσεων, επικοινωνίας, εγρήγορση της ενηµέρωσης και πληροφόρησης σχετικά µε τη µετανάστευση (νόµιµη και παράνοµη) προσανατολισµένη σε διαφορετικές οµάδες (target groups) (µετανάστες ανάλογα µε την κατάστασή τους και την ηλικία τους, οικονοµικούς παράγοντες, θεσµικά όργανα, κοινότητες, οργανώσεις κλπ.). Αυτό το µέτρο θα περιλαµβάνει επίσης πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην προώθηση της ανταλλαγής δηµόσιων και ιδιωτικών καλών πρακτικών που υποστηρίζουν την κοινωνική και οικονοµική ενσωµάτωση των µεταναστών (συµµετοχή στην αγορά εργασίας, εκπαίδευση, γλώσσες, υπηρεσίες που αφορούν τη στέγαση, κοινωνικές υπηρεσίες και νοµική βοήθεια, κλπ.). Οι µετανάστες µπορούν να αποτελέσουν επίσης την κινητήρια δύναµη αναφορικά µε δραστηριότητες που θα αναπτύξουν και θα δηµιουργήσουν/ενισχύσουν τις σχέσεις ανάµεσα στις κοινότητες καταγωγής τους και σε αυτές στις οποίες ζουν. Αυτό µπορεί να επιτευχθεί µέσω πολιτιστικών πρωτοβουλιών και πρωτοβουλιών ανταλλαγής, αλλά επίσης και µέσω µιας καλύτερης αντιµετώπισης των µεταφορών των µεταναστών, χρησιµοποιώντας αυτά τα αποθέµατα σε πρωτοβουλίες τοπικής ανάπτυξης στην χώρα καταγωγής τους. LDK AE 14

15 Τοπικοί φορείς υνητικοί ικαιούχοι Επιπρόσθετα µε τις τοπικές αρχές, οι φορείς που θα πρέπει να κινητοποιηθούν για να υλοποιήσουν αυτές τις δράσεις είναι οι τοπικές αρχές, οι µετανάστες και οι ενώσεις τους, ενώσεις των τοπικών κοινοτήτων, µη Κυβερνητικοί Οργανισµοί, κέντρα υποδοχής µεταναστών, κέντρα κοινωνικής έρευνας, δηµόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες που υποστηρίζουν την ενσωµάτωση των µεταναστών, τοπικές αναπτυξιακές εταιρίες και οι αρµόδιες εθνικές αρχές. Αποτελέσµατα Καθώς το µέτρο αυτό στοχεύει στην υποστήριξη της ροής των πληθυσµών, µε άλλες λέξεις τη µετανάστευση, µέσω της κοινωνικής και οικονοµικής ενσωµάτωσης των µεταναστών, θεωρείται ότι έχει σηµαντικά θετικά αποτελέσµατα στο ανθρωπογενές περιβάλλον. Παρεµβάσεις για την ενσωµάτωση των µεταναστών στην αγορά εργασίας των χωρών που τους φιλοξενούν αναµένεται να έχουν θετικά αποτελέσµατα σε τοµείς της οικονοµίας των χωρώ της Μεσογείου, όπου καθώς άλλες θα επικεντρώνονται στην παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, την εκπαίδευση, την ευµάρεια, την παροχή νοµικών συµβουλών, τη στέγαση κλπ, θα φέρουν θετικά αποτελέσµατα στους πληθυσµούς, την ποιότητα ζωής τους και την κοινωνική τους συµπεριφορά. Η ενσωµάτωση των µεταναστών µέσω δράσεων που θα οδηγήσουν στην αφύπνιση της κοινής γνώµης σχετικά µε τον πολιτισµό των µεταναστών ή την επικοινωνία µεταξύ των δύο µερών, θα µπορούσε να βοηθήσει αναφορικά µε την ανταλλαγή πολιτιστικών στοιχείων και πολιτισµικού εµπλουτισµού και για τις δύο πλευρές. Θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να ληφθεί υπόψη ότι η αύξηση των πληθυσµών σε ορισµένες περιοχές, συνδέεται µε πιέσεις στο περιβάλλον. Τα ζητήµατα της παροχής νερού, η αύξηση της κυκλοφορίας, οι κατασκευές, η παραγωγή είναι κοινά, και συνεπώς αυξάνουν τις εκποµπές αερίων και αναµένεται χειροτέρευση των κλιµατικών παραγόντων, εάν η µετανάστευση δεν πραγµατοποιηθεί µε έναν οργανωµένο και αειφόρο τρόπο. Το τοπίο µπορεί επίσης να χειροτερεύσει εάν η στέγαση ή άλλες δραστηριότητες που συνδέονται µε τη ροή των πληθυσµών δεν συµβούν µετά από σωστό σχεδιασµό. Αυτά τα αποτελέσµατα είναι «µέτρια» και όχι άµεσα αποτελέσµατα, καθώς αυτά δεν είναι τα άµεσα αποτελέσµατα των κατασκευών; Θεωρούνται επίσης πιθανές να υπάρξουν δευτερεύουσες συνέπειες βάσει των όρων που περιγράφονται ανωτέρω. «Μέτρα Ελάφρυνσης» Τα αποτελέσµατα στο φυσικό περιβάλλον που σχετίζονται µε το µέτρο αυτό συνδέονται µε την αύξηση του πληθυσµού σε ορισµένες περιοχές, που δεν είναι ικανές να φιλοξενήσουν αυτά τα µεγέθη. Θέµατα απώλειας νερού, παροχή νερού, εκποµπές στην ατµόσφαιρα εξαιτίας της αύξησης της κυκλοφορίας, κατασκευές και παραγωγή είναι τυπικά αποτελέσµατα τέτοιου τύπου ροής πληθυσµών. Αναφορικά µε τα µέτρα για τη µετανάστευση, µπορεί να προταθεί µέσω του Προγράµµατος να δοθούν οικονοµικά κίνητρα σε έναν αριθµό περιοχών για την υποστήριξη των µεταναστών, έτσι ώστε η ροή της µετανάστευσης να µοιραστεί ενιαία στη Μεσογειακή Λεκάνη και να µη συγκεντρώνεται σε περιοχές µε περιορισµένες δυνατότητες. Επιπρόσθετα, µεγαλύτερα οικονοµικά κίνητρα µπορούν LDK AE 15

16 να δοθούν στις περιφέρειες όπου υπάρχει ζήτηση εργασίας στους παραγωγικούς τοµείς ή στις δραστηριότητες οικιακών και φροντίδας, έτσι ώστε η ροή της µετανάστευσης να φέρει οφέλη σε αυτές τις περιφέρειες. Παρόλο που αυτά είναι αρνητικά αποτελέσµατα που σχετίζονται µε τη η ροή των πληθυσµών, υπάρχουν επίσης σηµαντικά θετικά αποτελέσµατα στους πληθυσµούς, σε υλικά στοιχεία, στην πολιτισµική κληρονοµιά, καθώς τέτοια ροή µπορεί να αποτελέσει έναν τρόπο κοινωνικού και οικονοµικού εµπλουτισµού των σχετικών περιφερειών. Πρέπει να γίνουν προσπάθειες κοινωνικής, εκπαιδευτικής και οικονοµικής ενσωµάτωσης των µεταναστών, που δεν επιτρέπουν τον αποκλεισµό και την περιθωριοποίησή τους. Μέτρο 3.2: «Βελτίωση των συνθηκών και των µεθόδων της κυκλοφορίας των αγαθών και των κεφαλαίων ανάµεσα στις περιφέρειες» Η καθιέρωση µιας ενοποιηµένης περιοχής συνεργασίας µε όραµα την αειφόρο κοινωνικοοικονοµική ανάπτυξη απαιτεί διάχυση, υιοθέτηση και εφαρµογή κοινών διαδικασιών και µηχανισµών που σχετίζονται µε την κυκλοφορία των αγαθών και των κεφαλαίων, πλήρως εναρµονισµένων µε τους διεθνής, εθνικούς και περιφερειακούς κανόνες. Οι δράσεις που εφαρµόζονται σε σχέση µε αυτή την προτεραιότητα αναφέρονται στην ευκαιρία να ενισχυθεί η αποτελεσµατικότητα του διακρατικού εµπορίου µέσω της βελτίωσης των συνδέσεων και της ανταγωνιστικότητας των λογισµικών δοµών (εναρµόνιση των διαδικασιών, εµπλουτισµός των δράσεων, κυρίως µέσω της εφαρµογής των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας στις δράσεις θαλάσσιων µεταφορών) και της ενισχυµένης ασφάλειας, ειδικά σε όρους ποιότητας. Τοπικοί φορείς υνητικοί ικαιούχοι Λαµβάνοντας υπόψη τις δράσεις που σχεδιάζονται σε αυτό το µέτρο, οι φορείς που εµπλέκονται είναι οι τοπικές αρχές, οι αρµόδιες εθνικές αρχές, αυτές που είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση των λιµένων και των σχετικών δράσεων (τελωνεία, λογισµικά, υγεία κλπ.), καθώς και τα τραπεζικά και οικονοµικά ιδρύµατα. Οι ιδιωτικοί φορείς, όπως οι πάροχοι και χρήστες υπηρεσιών, θα πρέπει επίσης να εµπλέκονται µαζί µε τις τοπικές κοινότητες. Αποτελέσµατα Το µέτρο αυτό στοχεύει στη βελτίωση των συνθηκών και των µεθόδων της κυκλοφορίας των αγαθών και των κεφαλαίων ανάµεσα στις περιφέρειες της Λεκάνης της Μεσογείου. Αυτό δεν φαίνεται να έχει περιβαλλοντική διάσταση αλλά να συνδέεται µόνο µε τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των πληθυσµών, τη βελτίωση της ανθρώπινης υγείας και των οικονοµικών τοµέων. Η διάχυση και η εφαρµογή των διαδικασιών και των δράσεων που συνδέονται µε την κυκλοφορία των αγαθών και των κεφαλαίων ανάµεσα στις περιφέρειες, εναρµονισµένων µε τους διεθνής, εθνικούς και περιφερειακούς κανόνες, θα φέρει προφανή και άµεσα αποτελέσµατα σε τοµείς της οικονοµίας της περιοχής, καθώς περισσότερα αγαθά θα κυκλοφορούν, περισσότερες δουλειές θα δηµιουργηθούν και οι τιµές των αγαθών θα γίνουν LDK AE 16

17 ανταγωνιστικές. Η εµπλοκή του δηµόσιου τοµέα αναµένεται να παίξει έναν κρίσιµο ρόλο. Παρόλα ταύτα οι κατάλληλοι µηχανισµοί και οι περιστάσεις πρέπει να ετοιµαστούν έτσι ώστε οι ιδιωτικοί φορείς να µπορέσουν επίσης να εµπλακούν. Υπάρχει ο όρος, σε αυτό το µέτρο, για την εισαγωγή των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας για τη βελτίωση των τεχνικών και διοικητικών διαδικασιών στις θαλάσσιες µεταφορές, τη βελτίωση των τελωνίων, τη βελτίωση των συνδέσεων και της ανταγωνιστικότητας των λογισµικών δοµών και των µεταφορών, προκαλώντας µε τον τρόπο αυτό αύξηση της αποτελεσµατικότητας του διακρατικού εµπορίου και ως συνέπεια, προσθέτοντας στην ποιότητα της ζωής των πληθυσµών. Αυτό θα επιτευχθεί µέσω της προώθησης της εκπαίδευσης και των εκστρατειών πληροφόρησης σε όλους τους φορείς κλειδιά. «Μέτρα Ελάφρυνσης» Όλα τα αποτελέσµατα ως σχετικά µε αυτό το µέτρο θεωρούνται θετικά, ως αποτέλεσµα της απουσίας περιβαλλοντικής διάστασης στο µέτρο αυτό και για το γενικό ωφέλιµο περιεχόµενό του για τη λεκάνη της Μεσογείου. Παρόλα ταύτα, προληπτικά µέτρα και κατευθύνσεις θα πρέπει να δοθούν έτσι ώστε να διασφαλιστεί αυτός ο θετικός αντίκτυπος και να αποφευχθεί η δηµιουργία αρνητικών. Πλήρης συµµόρφωση µε τους κανονισµούς (διεθνής, εθνικούς και περιφερειακούς) για την κυκλοφορία των αγαθών θα πρέπει να τηρείται από όλες τις χώρες που συµµετέχουν. Εκπαίδευση και εκστρατείες για την ενίσχυση της πληροφόρησης θα πρέπει να οργανωθούν έτσι ώστε να ενηµερωθούν οι εµπλεκόµενοι φορείς για τις διαθέσιµες δυνατότητες αναφορικά µε την ασφαλή, ευεργετική και ανταγωνιστική κυκλοφορία των αγαθών. Προώθηση της χρήσης των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας για τη βελτίωση της επικοινωνίας και την αποτελεσµατικότητα του συστήµατος κυκλοφορίας. Θα πρέπει να επιτευχθεί προώθηση των υπηρεσιών και των αγαθών υπό το Περιβαλλοντικό Σύστηµα ιαχείρισης ( ΕΜΑS, ISO ). Προτεραιότητα 4. διακυβέρνησης Προώθηση του πολιτιστικού διαλόγου και της τοπικής Η συνεργασία ανάµεσα σε κοινότητες είναι ιδιαίτερα αποτελεσµατική στο να συνεισφέρει στο να καταστεί η Μεσόγειος µία περιοχή κοινής ειρήνης, συνοχής και ευηµερίας. Αυτή η προτεραιότητα θα απευθύνει ζητήµατα που ενοποιούν τους εδαφικούς οργανισµούς και θεσµούς, υποστηρίζουν την διοικητική αναδιάρθρωση, να προωθήσει κοινωνικές και πολιτισµικές ανταλλαγές και διάλογο, κυρίως ανάµεσα στους νέους ανθρώπους, και να προωθήσει τη συνεργασία και τις σχέσεις ανάµεσα στις κοινότητες των περιφερειών που εµπλέκονται στο Πρόγραµµα. Μέτρο 4.1: «Υποστήριξη της κινητικότητας, των ανταλλαγών, εκπαίδευσης και επαγγελµατισµού των νέων ανθρώπων» LDK AE 17

18 Οι νέοι άνθρωποι είναι ένα σοβαρό συστατικό των κοινοτήτων, αναφορικά µε την ποσότητα και ακόµα την ποιότητά τους: Είναι το κύριο γκρουπ για τη διάχυση και την ενοποίηση ενός πραγµατικού και συνεχούς πολιτισµού διαλόγου και σχέσεων µεταξύ των κοινοτήτων. Με άλλα λόγια, αποτελούν ένα από τα βασικά στοιχεία για τη δηµιουργία µίας περιοχής µε σταθερή και αναπτυσσόµενη ανταλλαγή, διαλόγου και συνεργασίας. Οι πρωτοβουλίες που στοχεύουν στους νέους ανθρώπους δεν θα περιοριστούν στις ανταλλαγές και στην προώθηση του διαλόγου, αλλά θα περιλαµβάνουν επίσης το σχεδιασµό κοινών µέτρων για να βελτιωθούν τα δεδοµένα της εκπαίδευσης και της πιστοποίησης προσόντων, καθώς και την εισαγωγή των νέων ανθρώπων στην Ευρωπαϊκή/ Μεσογειακή αγορά εργασίας. Τοπικοί φορείς υνητικοί ικαιούχοι Κύριο λόγο στο µέτρο αυτό, µαζί µε τις τοπικές αρχές (και πιθανώς τις εξειδικευµένες υπηρεσίες τους), είναι τα σχολεία (φοιτητές, δάσκαλοι, εκπαιδευτές, οργανισµοί γονέων δασκάλων κλπ.), πανεπιστήµια, κέντρα κατάρτισης και τοπικοί κοινωνικο - πολιτισµικοί οργανισµοί. Οι αρµόδιες εθνικές αρχές µπορούν να εµπλέκονται επίσης, ειδικά για να ενισχύσουν το συντονισµό µε µέτρα που έχουν ήδη πάρει για να στηρίξουν τους νέους ανθρώπους (από την εκπαίδευση και την κατάρτιση στην ενσωµάτωσή τους στην αγορά εργασίας). Αποτελέσµατα Οι διαφορές βορρά νότου στην περιοχή της Μεσογείου είναι από πολλές απόψεις ξεκάθαρες αναφορικά µε την οικονοµική πρόοδο και τις δυνατότητες. Παρόλα ταύτα, όσον αφορά τη συνεργασία ανάµεσα στις κοινότητες της περιοχής της Μεσογείου για να επιδιώξουν κοινωνική συνοχή και αµοιβαία ευηµερία, οι περιφέρειες της περιοχής θα πρέπει να αντιµετωπιστούν ως ίσες καθώς και οι δύο πλευρές θα ωφεληθούν η µία από την άλλη. Ο πολιτιστικός διάλογος είναι θεµελιώδης για να απαλείψει διαφορές και να δηµιουργήσει ένα Μεσογειακό πολιτισµό που όλοι οι άνθρωποι θα ωφεληθούν. Ο πολιτισµός της Μεσογείου αποτελεί ένα εργαλείο που θα διασφαλίσει την προώθηση της ανταλλαγής διαλόγου και της µακροπρόθεσµης συνεργασίας. Η διευκόλυνση της τεχνογνωσίας και του διαλόγου µέσω πρωτοβουλιών ανταλλαγής, που αυξάνει τον επαγγελµατισµό των νέων ανθρώπων που ανταποκρίνονται στις ανάγκες του παραγωγικού τοµέα, όπως επίσης και προωθεί την επιχειρηµατικότητα και τα προσόντα, δηµιουργεί µία βάση µε κρίσιµη µάζα που έχει τις ικανότητες να επικοινωνήσει, να είναι ανοικτή σε νέες ιδέες, να καταλάβει τις διαφορετικές κουλτούρες και να προσαρµόζεται στα συνεχώς εναλλασσόµενα περιβάλλοντα. Σχολεία, πανεπιστήµια (που επεκτείνουν Ευρωπαϊκά προγράµµατα όπως το ERASMUS), κέντρα επαγγελµατικής κατάρτισης, κλπ, θα είναι οι κύριοι φορείς στην προώθηση τέτοιων διακρατικών πρωτοβουλιών και κοινών ενεργειών. Εδώ υπάρχει µία προφανής συνέργεια ανάµεσα σε αυτό το µέτρο και στα µέτρα της Προτεραιότητας 1, που προωθεί την οικονοµική ενίσχυση και την Προτεραιότητα 3, η οποία παρέχει στήριξη στη ροή των πληθυσµών ανάµεσα στις περιφέρειες ως µέσω πολιτιστικής, κοινωνικής και οικονοµικής ενίσχυσης. Αυτό το µέτρο θεωρείται ότι έχει αρχικά θετικά αποτελέσµατα στον πληθυσµό και στους τοµείς της οικονοµίας, καθώς προωθεί την ανάπτυξη των προσόντων, των δεξιοτήτων και της κατάρτισης ανάµεσα στους νέους ανθρώπους. Λαµβάνοντας LDK AE 18

19 καλύτερα προσόντα, το άτοµο µπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες να ανεβάσει τα δεδοµένα της διαβίωσής του. Από την άλλη µεριά, νεαροί επαγγελµατίες µε υψηλά προσόντα αποτελούν πλεονέκτηµα για τον παραγωγικό τοµέα. Τα θετικά αποτελέσµατα στο περιβάλλον, που αναγνωρίστηκαν για αυτό το µέτρο, θα είναι περισσότερο έµµεσα και ορατά µακροπρόθεσµα. Αναγνωρίστηκαν στη βάση ότι µέσω της δηµιουργίας ανθρωπίνου δυναµικού, εντείνεται η γνώση και ενίσχυση της ενηµέρωσης σε περιβαλλοντικά ζητήµατα. Η επιδίωξη καλύτερης ποιότητας ζωής πηγαίνει µαζί µε την καλύτερη ποιότητα περιβάλλοντος. Αυτό το µέτρο δηµιουργεί µία µεγάλη ευκαιρία το περιβαλλοντικό πρόβληµα της περιοχής της Μεσογείου να αντιµετωπιστεί ως ένα παν-µεσογειακό θέµα για τους νέους ανθρώπους. Επιπλέον, προκειµένου να αντιµετωπιστούν τα περιβαλλοντικά θέµατα απαιτείται συνέχεια και µακροπρόθεσµοι χειρισµοί. «Μέτρα Ελάφρυνσης» Ο συνολικός θετικός αντίκτυπος του µέτρου στο περιβάλλον της περιοχής της Μεσογείου που η προώθηση του πολιτιστικού διαλόγου µέσω των νέων ανθρώπων µπορεί να έχει µακροπρόθεσµα βασίζεται στην υπόθεση ότι όλες οι δράσεις που προωθούνται θα έχουν έναν ξεκάθαρο αειφόρο προσανατολισµό. Εάν οι ανταλλαγές, οι καταρτίσεις και ο επαγγελµατισµός των νέων ανθρώπων εφαρµοστεί µεταχειριζόµενος ίσα τους τρεις πυλώνες (περιβαλλοντικός, κοινωνικός και οικονοµικός) της αειφορίας, τότε το αναµενόµενο αποτέλεσµα για το περιβάλλον της περιοχής θα είναι σηµαντικό µακροπρόθεσµα. Η διαµόρφωση του νεανικού πληθυσµού που έχει σοβαρή περιβαλλοντική ενηµέρωση θα έχει πολλαπλασιαστικό αποτέλεσµα. Για παράδειγµα, ο αναπτυσσόµενος επαγγελµατισµός, η επιχειρηµατικότητα και τα προσόντα µε τρόπους που είναι πάντοτε φιλτραρισµένοι από περιβαλλοντικό περιεχόµενο, δηµιουργεί πιθανές καινοτόµες πρωτοβουλίες (δηµιουργία µη κυβερνητικών οργανώσεων, δράσεις εθελοντισµού, κλπ.) που ενδυναµώνουν τόσο την οικονοµική δραστηριότητα όσο και την περιβαλλοντική προστασία. Μέτρο 4.2: «Υποστήριξη στην καλλιτεχνική δηµιουργικότητα σε όλες τις µορφές για την ενθάρρυνση του διαλόγου ανάµεσα στις κοινότητες» Ενώ η Μεσόγειος έχει µία σταθερή, µοναδική πολιτιστική κληρονοµιά η οποία πρόκειται να ενδυναµωθεί έτσι ώστε να ωφεληθούν οι πολίτες της όπως και για τουριστικούς λόγους, οι διακρατικές πρωτοβουλίες πρέπει επίσης να προωθηθούν έτσι ώστε να υποστηρίξουν τον πολιτισµικό και καλλιτεχνικό τοµέα (καλλιτεχνική και βιοµηχανική δηµιουργία, µόδα και σχέδιο, αρχιτεκτονική, λογοτεχνία, κινηµατογράφος και µέσα µαζικής ενηµέρωσης, κλπ.), Αυτή η προσπάθεια θα επικεντρωθεί στην παροχή βοήθειας προκειµένου να ξεπεραστούν υπάρχοντες διαιρέσεις, κυρίως µέσω της συµπαραγωγής πολιτιστικών γεγονότων, ως πηγή υπερηφάνειας και εµπιστοσύνης στο να ανήκει κανείς σε έναν ζωντανό Μεσογειακό πολιτισµό. ιάλογος, ανταλλαγές δικτύων και επικοινωνία θα προωθήσουν αλληλεπιδράσεις των Μεσογειακών πολιτισµών. Οι δράσεις θα προσανατολιστούν προς την ενίσχυση των δυνατοτήτων της καινοτόµου ανάπτυξης που συνδέονται µε την οικονοµία στη βάση του εµπλουτισµού των νέων τεχνολογιών που συνδέονται µε τη δηµιουργικότητα. LDK AE 19