Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Αντικαπιταλιστική Αριστερά και εργατικό κίνημα Ανέστης Ταρπάγκος

Transcript

1 Αντικαπιταλιστική αριστερά και εργατικό κίνημα. Μέρος Α'του Ανέστη Ταρπάγκου 1. Η σημερινή συγκυρία του εργατικού κινήματος και η χρεοκοπία του καθεστωτικού συνδικαλισμού 1.A. Η νεοφιλελεύθερη κυβερνητική επίθεση και η ανεπάρκεια αποτελεσματικής αντίστασης της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας Η συμπλήρωση ενός σχεδόν χρόνου της νεοφιλελεύθερης κυβερνητικής διαχείρισης σηματοδότησε μια ολομέτωπη επίθεση των αστικών δυνάμεων ενάντια στην εργατική τάξη σ' όλα τα επίπεδα (οικονομικό θεσμικό κοινωνικό) και ταυτόχρονα αποτέλεσε το πεδίο ανάδειξης της εκρηκτικής ανεπάρκειας και τελικά χρεοκοπίας του παραδοσιακού καθεστωτικού συνδικαλιστικού κινήματος. Στην περίοδο αυτή (Απρίλης 1990Μάρτης 1991) δρομολογήθηκαν απ' την κυβερνητική εξουσία της ΝΔ, με την ουσιαστική συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων της «εκσυγχρονιστικής αντιπολίτευσης» (ΠΑΣΟΚ και Συνασπισμού), και πάνω στο ήδη προετοιμασμένο έδαφος της προηγούμενης μονεταριστικής περιόδου (198590) και του οικουμενισμού (198990): α. - Η άμεση επίθεση στο εισόδημα του κόσμου της μισθωτής εργασίας και η επιβολή λιτότητας μακράς πνοής, τουλάχιστον για την περίοδο (περικοπή της ΑΤΑ του 1990 και ολοσχερής της κατάργηση στο εξής, χορήγηση αυξήσεων σαφώς κάτω του πληθωρισμού για το 1991 κλπ.). β. - Η συντηρητική αναδιάρθρωση της ασφαλιστικής κοινωνικής νομοθεσίας και η απαρχή κατεδάφισης του καθεστώτος της κοινωνικής ασφάλισης των εργαζομένων και του συνεπακόλουθου υγειονομικού συστήματος, με την ενίσχυση της ιδιωτικής ασφαλιστικής και υγειονομικής οικονομικής δραστηριότητας. γ. - Η ριζική αναδιοργάνωση των εργασιακών σχέσεων στην κατεύθυνση θεσμοθέτησης των μορφών της ελαστικής απασχόλησης (συμβάσεις ορισμένου χρόνου, μερικής απασχόλησης, τέταρτη βιομηχανική βάρδια, εμποροϋπαλληλικό ωράριο κ.ά.) και σύνδεσης της αμοιβής με την παραγωγικότητα τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα της οικονομίας. δ. - Η προώθηση της ιδιωτικοποίησης εκκαθάρισης των προβληματικών επιχειρήσεων (απαξιωμένου κοινωνικού κεφαλαίου) και η έναρξη μεταβίβασης δραστηριοτήτων του κοινωφελούς τομέα στην άμεση καπιταλιστική επιχειρηματική δραστηριότητα (τσιμεντοβιομηχανία, κλωστοϋφαντουργία, πλαστικά, χαρτοποιία κλπ. στην πρώτη περίπτωση - Ολυμπιακή, ΟΤΕ, Τηλεόραση, ΔΕΗ κ.ά. στη δεύτερη). ε. - Η περιστολή των όρων άσκησης του απεργιακού δικαιώματος, κύρια στις επιχειρήσεις της κοινής ωφέλειας (που αποτέλεσαν τον κύριο μοχλό της εργατικής αντίστασης, στις κινητοποιήσεις για την προάσπιση της κοινωνικής ασφάλισης), σε συνδυασμό με τη θεσμοθέτηση οξυμένων μέτρων κρατικής καταστολής απέναντι στο κοινωνικό λαϊκό κίνημα. Ένα σύνολο οικονομικοκοινωνικών μέτρων που συνιστούν τις σταθερές της καπιταλιστικής ανασυγκρότησης στη δεύτερη φάση πραγματοποίησης της (199093), μετά την πρώτη περίοδο έναρξης της (198589), που τροποποιούν ριζικά το συσχετισμό των δυνάμεων κεφαλαίου εργασίας, αναιρούν τελεσίδικα τη μορφή των εργασιακών σχέσεων και θεσμών που ιστορικά συναρτήθηκαν με τη σοσιαλδημοκρατική αντίληψη και την απόπειρα συγκρότησης «κράτους πρόνοιας» (ενώ ταυτόχρονα εμπεριείχαν αυθεντικές εργατικές κατακτήσεις εν δυνάμει επαναστατικού χειραφετητικού χαρακτήρα), και τελικά σηματοδοτούν την ορμητική εισβολή του Σελίδα 1 / 11

2 νεοφιλελευθερισμού στην οικονομική κρατική διαχείριση και στις κοινωνικές παραγωγικές σχέσεις. Οι δυνάμεις του καθεστωτικού συνδικαλισμού στάθηκαν ολοκληρωτικά ανίκανες σ' αυτό το χρόνο όχι μόνον να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά αυτές τις δέσμες των κοινωνικοοικονομικών μέτρων, αλλά και να επιτύχουν ακόμη τις στοιχειωδέστερες αμυντικές τους τροποποιήσεις: Η λογική της άτακτης φυγής χαρακτήρισε κατ' εξοχήν τη στάση της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας του εργατικού κινήματος: Είτε επιχείρησαν να διοργανώσουν πανελλαδικές απεργιακές κινητοποιήσεις οι οποίες, όντας χωρίς κλιμακωμένη προοπτική, αποτύγχαναν παταγωδώς από την άποψη της μαζικότητας και της αποτελεσματικότητας, εξ αιτίας της επίγνωσης απ' την πλευρά των εργαζομένων της βαθύτατης αφερεγγυότητας των δυνάμεων του συναινετικού συνδικαλισμού (απεργία του Ιούνη 1990 για την κατάργηση της ΑΤΑ και του Δεκέμβρη 1990 για τον αντιαπεργιακό νόμο). Είτε προγραμματίζοντας πανεργατικές κινητοποιήσεις και αναστέλλοντας την απεργιακή δραστηριοποίηση την τελευταία στιγμή με τη ματαίωση τους, όπως συνέβη με την προγραμματισμένη απεργία του Ιούλη 1990 για το νομοσχέδιο της συντηρητικής αναδιάρθρωσης των εργασιακών σχέσεων. Είτε, στο βαθμό που σημαντικοί εργασιακοί κλάδοι, νευραλγικής παραγωγικής σημασίας, κινητοποιήθηκαν μαζικά στο πανελλαδικό απεργιακό κίνημα απέναντι στο εγχείρημα κατεδάφισης της κοινωνικής ασφάλισης, παρεμβαίνοντας πολιτικά και συνδικαλιστικά για τη φθορά, αποδυνάμωση και τελικά το βίαιο τερματισμό του απεργιακού κινήματος, ακριβώς στο σημείο της κορύφωσης του (απεργίες της κοινής ωφέλειας του Σεπτέμβρη 1990). Αυτή η ανικανότητα - συνειδητή απροθυμία της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας του εργατικού κινήματος να αντιμετωπίσει και από την πλέον αμυντική σκοπιά τη νεοφιλελεύθερη επίθεση στον κόσμο της μισθωτής εργασίας σ' όλα τα επίπεδα, η εκρηκτική ανεπάρκεια της να διαδραματίσει και στο κατώτερο δυνατό επίπεδο το ρόλο που η ίδια έχει προσδιορίσει για τον εαυτό της, της ήπιας υπεύθυνης συναινετικής κοινωνικής αντιπολίτευσης, η καταφανής αδυναμία της να ενεργοποιήσει, στην ίδια τη δική της «εκσυγχρονιστική αναπτυξιακή» κατεύθυνση, έστω και μια μικρή μειοψηφία της εργατικής τάξης, στοιχειοθετούν την οριστική χρεοκοπία του καθεστωτικού συνδικαλισμού, το ιστορικό του τέλος, γεγονός που δεν του επιτρέπει πλέον την όποια επιβίωσή του, παρά με δύο εκφυλισμένες μορφές: Ως καθεστωτική συνδικαλιστική γραφειοκρατία στην άμεση υπηρεσία διασφάλισης της κοινωνικής συναίνεσης, οικονομικά εξαρτημένη και στην ανοιχτή εξυπηρέτηση της κεφαλαιακής συσσώρευσης (απουσία φιλολαϊκής κοινωνικής νομιμοποίησης). Ή ως πλήρως αποδιαρθρωμένη και περιθωριακή μορφή συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας, ολότελα ακίνδυνη, χωρίς οργανική σχέση με το υπαρκτό εργατικό κίνημα, στα πρόθυρα του ολοσχερούς αφανισμού (απουσία εργατικής βάσης και ικανότητας μαζικής κινητοποίησης). Οι αλλεπάλληλες τακτικές ήττες που προκάλεσε στην εργατική τάξη στο διάστημα μόνον ενός χρόνου τείνουν πλέον με τα συνολικά αποτελέσματα που έχουν παράγει να διαμορφώσουν τους όρους μιας στρατηγικής ήττας του εργατικού κινήματος. Παράλληλα, η χρεοκοπία αυτή του εκσυγχρονιστικού συνδικαλισμού, δηλαδή η παντελής απουσία κοινωνικής του χρησιμότητας για την υφιστάμενη τη νεοφιλελεύθερη επίθεση εργατική τάξη, σημαίνει την ολοσχερή αποτυχία της πολιτικοκοινωνικής τακτικής και στρατηγικής του «εκσυγχρονιστικού μεταρρυθμισμού», που διατρέχει τις αντιλήψεις και την πρακτική των κοινωνικών και κομματικών μηχανισμών του ΚΚΕ και του ΠΑΣΟΚ, που έχει προβληθεί ως η πεμπτουσία της «προγραμματικής τους ανανέωσης». Η πολιτική αυτή λογική αποδέχεται τα κυρίαρχα στοιχεία της ανασυγκρότησης του κεφαλαίου και επιζητεί δευτερογενώς βελτιώσεις φιλολαϊκής απόχρωσης, εμπνεόμενες απ' την ιστορικά εξαντλημένη θεωρία του «κράτους πρόνοιας» - «σοσιαλδημοκρατικού συμβολαίου», σε δευτερεύουσες πλευρές της, που συνιστούν τεκμήρια προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της κοινωνικής συναίνεσης των μη συντηρητικών λαϊκών δυνάμεων. Αυτή η τακτική του «εκσυγχρονιστικού μεταρρυθμισμού» χρεοκόπησε ήδη αντικειμενικά σ' αυτό το χρόνο, προκαλώντας ανεπανόρθωτες ήττες στο κίνημα των εργαζομένων, εφ' όσον δεν κατόρθωσε να παράγει κανενός είδους βελτιωτικό αποτέλεσμα στα συντηρητικά μέτρα της κυβερνητικής πολιτικής (δεν πρόκειται για το ότι δεν Σελίδα 2 / 11

3 ανταποκρίνεται σε μια αριστερή επαναστατική προοπτική για την εργατική τάξη που είναι το ζητούμενο για το ριζοσπαστικό αντικαπιταλιστικό κίνημα, αλλά για το ότι η ίδια αδυνατεί να ανταποκριθεί στοιχειωδώς στην αποστολή που έχει προσδιορίσει για τον εαυτό της). Έτσι, η εισοδηματική πολιτική λιτότητας, η επιβολή των νέων εργασιακών σχέσεων, η ιδιωτικοποίηση της κοινωφελούς παραγωγής, η ριζική τροποποίηση του ασφαλιστικού συστήματος, η συρρίκνωση του απεργιακού δικαιώματος, εφαρμόστηκαν χωρίς να επιτευχθεί καμιά απολύτως «εκσυγχρονιστική τους βελτίωση», όπως υποτίθεται ότι επεδίωκαν οι δυνάμεις του «εκσυγχρονιστικού μεταρρυθμισμού», γεγονός βέβαια που δεν θα αλλοίωνε σοβαρά την ουσία της καπιταλιστικής ανασυγκρότησης, ωστόσο όμως θα άμβλυνε στοιχειωδώς τις αντιλαϊκές της επιπτώσεις, πράγμα απαραίτητο για να μπορεί να επιτελέσει ο καθεστωτικός συνδικαλισμός το συναινετικό κοινωνικό του ρόλο. Και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά εφ' όσον όταν γίνεται αποδεκτό το κυρίαρχο, τότε πλέον εκμηδενίζεται και η διαπραγματευτική θέση για το δευτερεύον, ενώ μόνον στο βαθμό που αμφισβητείται το κυρίαρχο, είναι δυνατό, με βάση τους κοινωνικούς συσχετισμούς και δυναμική, να επιτευχθούν εργατικές νίκες σε επιμέρους πλευρές. Κατά συνέπεια, αναδεικνύεται και στο αντικειμενικό πεδίο η κοινωνική αφλογιστία και της σημερινής αντιπολίτευσης που ασκείται από θέσεις «αναπτυξιακού εκσυγχρονιστικού» χαρακτήρα, αφού δεν μπορεί να παράγει κανενός είδους βελτιωτικό αποτέλεσμα στους σχεδιασμούς και στην πρακτική της κυβερνητικής εξουσίας. 1. B. H επινόηση απ' τις εκσυγχρονιστικές δυνάμεις της «εργατικής παθητικότητας» ως άλλοθι της εκρηκτικής τους ανεπάρκειας Βέβαια, οι ίδιες οι δυνάμεις του συναινετικού συνδικαλισμού, προχωρώντας σε μια αντιστροφή της πραγματικότητας, ανάγοντας τα αποτελέσματα της δικής τους τακτικής σε αιτία της σημερινής ανενεργού τους στάσης, προκειμένου να θεμελιώσουν τον κοινωνικό τους υποχωρητισμό και την ταξικά συμφιλιωτική τους τοποθέτηση, προάγουν την αντίληψη της «παθητικοποίησης» της εργατικής τάξης, της «συντηρητικοποίησης» των εργαζομένων, της «αποδιάρθρωσης» του συνδικαλιστικού κινήματος, της «απουσίας διαθεσιμότητας» του κόσμου της μισθωτής εργασίας, και μάλιστα σαν φαινόμενα με μεταφυσικές αφετηρίες. Αυτή η υποτιθέμενη κοινωνική πραγματικότητα του εργατικού κινήματος, που έπεσε «εξ ουρανού», είναι που επιβάλλει, κατά τους ισχυρισμούς του καθεστωτικού συνδικαλισμού, την αποχή απ' τη μαχητική διεκδίκηση ανατροπής της νεοσυντηρητικής κυβερνητικής πολιτικής. Πρόκειται, κυριολεκτικά, για την τοποθέτηση της λογικής με το κεφάλι κάτω και τα πόδια πάνω, για μια επιχειρηματολογία έσχατου υποκριτικού χαρακτήρα, που επιχειρεί να επιρρίψει την ίδια την εκρηκτική ανεπάρκεια της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας στην εργατική τάξη. Κι αυτό για τους ακόλουθους πραγματικούς λόγους, που έχει αναδείξει η ίδια η εξέλιξη του εργατικού κινήματος στην πρόσφατη περίοδο: α. - Η μαζική, ταξική, δημοκρατική κινητοποίηση εγγράφεται ως «δυναμική δυνατότητα» στην ίδια την αντικειμενική κατάσταση του εργατικού λαϊκού κινήματος: Οι μακρόχρονες απεργιακές κινητοποιήσεις των εργαζομένων στους ΟΤΑ (στην περίοδο της οικουμενικής διακυβέρνησης), στη μέση εκπαίδευση (με την έναρξη της νεοσυντηρητικής κυβερνητικής διαχείρισης), σ' ολόκληρη την κοινή ωφέλεια (ΔΕΗ, Τράπεζες, ΟΤΕ κλπ.) μπροστά στην απόπειρα κατεδάφισης του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης (στην αρχή του φθινοπώρου 1990), στις υπό εκκαθάριση προβληματικές επιχειρήσεις (Πειραϊκή Πατραϊκή, Ολύμπικ Κέτερινγκ κλπ.), κι ακόμη στο επίπεδο του νεολαιίστικου κινήματος απέναντι στη νεοφιλελεύθερη εκπαιδευτική επίθεση (Δεκέμβρης 1990Γενάρης 1991), είναι καθοριστικά ενδεικτικές αυτής της «δυναμικής δυνατότητας». Και ακριβώς δεν ήταν άλλη παρά η καθεστωτική συνδικαλιστική (και αντίστοιχη πολιτική) γραφειοκρατία που στη διάρκεια αυτών των μαζικών κινητοποιήσεων αναλώθηκε αποκλειστικά στην ανοιχτή τους υπονόμευση, στην κοινωνική τους δυσφήμιση, στην απόπειρα εκτροπής τους σε διαδικασίες συναινετικής τους ενσωμάτωσης, στο βίαιο και αντιδημοκρατικό τους τερματισμό, στην υπαγωγή τους στον κοινοβουλευτικό οικουμενισμό κ.ά. Σελίδα 3 / 11

4 β. - Είναι εξίσου αυτή η ίδια η συνδικαλιστική γραφειοκρατία η οποία με την πολύχρονη πρακτική της (198690) έχει οδηγήσει στο συνειδητό κοινωνικοπολιτικό εκφυλισμό της διαδικασίας της «πανελλαδικής πανεργατικής απεργίας» σε βαθμό που να χαρακτηρίζεται απ' την κρατική εξουσία ως ακίνδυνη «εθιμοτυπία» ί με αποτέλεσμα η εργατική τάξη να αντιμετωπίζει με παγερή αδιαφορία τις όποιες κινήσεις του συναινετικού συνδικαλισμού. Έχοντας, συνειδητά ή μη, επίγνωση της διάτρητης τακτικής της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας, οι μισθωτοί εργαζόμενοι έχουν ριζικά αποστασιοποιηθεί απ' τις όποιες πρακτικές της, με αποτέλεσμα να έχει απογυμνωθεί απ' την κάθε φερέγγυα εργατική μαζικότητα. Η κατηγορηματική άρνηση της εργατικής τάξης να «χρησιμοποιηθεί» απ' τις δυνάμεις του καθεστωτικού συνδικαλισμού, όχι μόνο δεν σηματοδοτεί την «παθητικότητα» του εργατικού κινήματος, αλλά απεναντίας εκφράζει την υγιή εργατική αποστασιοποίηση απέναντι στις πρακτικές του συνδικαλισμού της συναίνεσης, πράγμα που δεν συνιστά «κρίση» του εργατικού κινήματος, όπως διατείνονται, αλλά έκφραση της χρεοκοπίας της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας, η οποία επιχειρεί να μετατρέψει τη δική της αποτυχία σε κρίση του κινήματος των εργαζομένων. γ. - Ταυτόχρονα, δεν είναι άλλοι απ' τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις του «συναινετικού εκσυγχρονισμού» (ΚΚΕ ΕΣΑΚ και ΠΑΣΟΚ ΠΑΣΚΕ), που με την πολιτικο-ιδεολογική τους παρέμβαση επιδιώκουν συστηματικά την «ταξική απονεύρωση» του εργατικού κινήματος, τον ιδεολογικό του αφοπλισμό, στο μέτρο που έχουν αναδείξει ως κυρίαρχη κατεύθυνση τους την «ανάπτυξη εκσυγχρονισμό» της «εθνικής (καπιταλιστικής) οικονομίας», μακριά από οποιαδήποτε στρατηγική ριζοσπαστικής αμφισβήτησης των παραγωγικών σχέσεων. Η αριστερή αντικαπιταλιστική ιδεολογικοπολιτική κατεύθυνση συνιστά απεναντίας αναγκαίο προαπαιτούμενο της εργατικής συνδικαλιστικής δραστηριοποίησης στη σημερινή συγκυρία. Άλλωστε, για ποιο λόγο να κινητοποιηθεί ο κόσμος της μισθωτής εργασίας στη λογική του καθεστωτικού συνδικαλισμού: προκειμένου να επιτύχει τη βελτίωση των όρων της διακηρυγμένης υποταγής στις κατευθύνσεις της ανασυγκρότησης του κεφαλαίου, πράγμα αδιέξοδο και εκ των προτέρων καταδικασμένο; 2. Κεφαλαιακή συσσώρευση, μονεταριστική πολιτική και αποδιάρθρωση του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος 2.Α. Ανάκαμψη της καπιταλιστικής κερδοφορίας - συνάρτηση της αποτυχίας του κυβερνητικού μεταρρυθμισμού Όπως η νεοφιλελεύθερη κρατική καπιταλιστική πολιτική που ασκείται εδώ και ένα χρόνο, μακριά απ' το να συνιστά «κεραυνό εν αιθρία», ή μια βίαιη μεταστροφή των προσανατολισμών της κυβερνητικής διαχείρισης που ασκούνταν μέχρι τις αρχές του 1990 (κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και συμμαχικές οικουμενικές κυβερνήσεις), απλά αποτελεί την ολοκλήρωση και φυσική συνέχεια των κυβερνητικών πρακτικών που καταγράφηκαν σ' ολόκληρη την προηγούμενη πενταετία (198590) που ακολούθησαν την χρεοκοπία του «σοσιαλδημοκρατικού συμβολαίου», έτσι και η ολοσχερής ανικανότητα της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας να αντιμετωπίσει στοιχειωδώς αποτελεσματικά τη νεοσυντηρητική επίθεση, μακριά απ' το να σηματοδοτεί μια καινούρια φάση στην εξέλιξη του εργατικού συνδικαλισμού, είναι η τελευταία πράξη ολόκληρης της πορείας αποδιάρθρωσης που διανύθηκε στην αντίστοιχη περίοδο απ' τη μονεταριστική μεταστροφή της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ (Οκτώβρης 1985) μέχρι την ανάδειξη της κυβερνητικής εξουσίας της ΝΔ (Απρίλης 1990). Η ανάδειξη της πλήρους πλέον αχρηστίας του καθεστωτικού συνδικαλισμού στον πρόσφατο χρόνο είναι ο επίλογος της ίδιας της πορείας και του ρόλου της εκσυγχρονιστικής συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας στην προηγούμενη πενταετία: η σημερινή της χρεοκοπία εγγράφεται στους όρους και τις προϋποθέσεις των πρακτικών της προηγούμενης περιόδου. Σελίδα 4 / 11

5 Η αναίρεση του «σοσιαλδημοκρατικού συμβολαίου» το οποίο επιχειρήθηκε να υλοποιηθεί στην περίοδο (συνδικαλιστική νομοθετική μεταρρύθμιση, καθιέρωση της ΑΤΑ, εξαγγελίες κοινωνικοποίησης, αποχή των αστυνομικών δικαστικών μηχανισμών απ' τις εργοστασιακές συγκρούσεις κλπ.) και η εισαγωγή των μέτρων της μονεταριστικής πολιτικής δρομολόγησε μια διπλή κοινωνικοοικονομική διαδικασία με αντίστροφες τάσεις: Απ' τη μια πλευρά αντιστράφηκε η πτωτική πορεία της καπιταλιστικής κερδοφορίας στο σύνολο της βιομηχανίας εμπορίου υπηρεσιών, που χαρακτήριζε ολόκληρη την προηγούμενη εξαετία (197985) και ξεκίνησε μια πορεία αλματώδους αύξησης της αποδοτικότητας του κεφαλαίου που συνεχίζεται αμείωτη μέχρι σήμερα. Απ' την άλλη πλευρά, το εργατικό λαϊκό κίνημα οδηγήθηκε σε μια μακρά πορεία αποδιάρθρωσης και αναποτελεσματικότητας, με την οριστική επικράτηση του καθεστωτικού γραφειοκρατισμού και της εκσυγχρονιστικής συναινετικής ιδεολογίας και τακτικής. Η ανάκαμψη αυτή της κεφαλαιακής συσσώρευσης που εκφράστηκε με την εκπληκτική αύξηση των καθαρών κερδών του κεφαλαίου αλλά και τη βελτίωση όλων των οικονομικών δεικτών των επιχειρήσεων (αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων, δείκτης δανειακής επιβάρυνσης κ.ά.), προέκυψε σαν συνολικό αποτέλεσμα: α. - Της μονεταριστικής κυβερνητικής πολιτικής του ΠΑΣΟΚ (φαλκίδευση της λειτουργίας του θεσμού της ΑΤΑ, πάγωμα απαγόρευση των αυξήσεων κλπ.). β. - Της μεταβίβασης της ζημιογόνας καπιταλιστικής οικονομικής δραστηριότητας στο δημόσιο, την κοινωνική λαϊκή χρηματοδότηση του ζημιογόνου κεφαλαίου των προβληματικών επιχειρήσεων (κυριολεκτικά στη λογική: ιδιωτικοποίηση των κερδών - κοινωνικοποίηση των ζημιών). γ. - Της άμεσης επιστράτευσης όλων των μηχανισμών του κράτους στην εξυπηρέτηση της «εργασιακής ειρήνης» και της «παραγωγικής» λειτουργίας της οικονομίας: δικαστική νομολογία, συνδικαλιστική πραξικοπηματική παρέμβαση, κατασταλτικοί αστυνομικοί μηχανισμοί, νομοθετική συρρίκνωση του απεργιακού δικαιώματος στην κοινή ωφέλεια κλπ., μπήκαν συνολικά σε κίνηση για την ενεργοποίηση της εργατικής τάξης στην κατεύθυνση της «παραγωγικότητας ανάπτυξης» της «εθνικής (αστικής) οικονομίας». Ωστόσο, κυρίαρχο κοινωνικοπολιτικό ρόλο στη διαμόρφωση των όρων της ανάκαμψης της κεφαλαιακής συσσώρευσης από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 και μέχρι σήμερα διαδραμάτισε η πολιτικοσυνδικαλιστική εξέλιξη και πρακτική του ελληνικού σοσιαλδημοκρατικού και παραδοσιακού κομμουνιστικού κινήματος που συνείργησαν καθοριστικά στον κοινωνικό παροπλισμό των εργαζομένων (198690) και τελικά στη σημερινή χρεοκοπία και ανεπάρκεια αντιμετώπισης των αλλεπάλληλων μέτρων της καπιταλιστικής ανασυγκρότησης. Η καταλυτική επίδραση της χρεοκοπίας της στρατηγικής του ΠΑΣΟΚ για το «σοσιαλδημοκρατικό συμβιβασμό» κεφαλαίου εργαζομένων στη λογική της μακροπρόθεσμης σταθεροποίησης των καπιταλιστικών παραγωγικών σχέσεων, καθώς και της εκρηκτικής ιστορικής ανεπάρκειας του παραδοσιακού αριστερού κινήματος (ΚΚΕ και ΚΚΕεσ.) να ανταποκριθούν στις αναγκαιότητες της κρίσης του τέλους του 1985 και η ανοιχτή διολίσθηση του στην αστική κοινωνική στρατηγική (ό,τι μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν πολιτική του «αναπτυξιακού μεταρρυθμιστικού εκσυγχρονισμού»), ανάγεται στους ίδιους τους οργανικούς όρους συγκρότησης του ελληνικού εργατικού συνδικαλισμού στην περίοδο Πράγματι, η διαμόρφωση της φυσιογνωμίας αυτού που καταγράφηκε ως εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα στην περίοδο , που στη συνέχεια εκφυλίστηκε στην καθεστωτική συνδικαλιστική γραφειοκρατία (198690) για να οδηγηθεί στον πλήρη κοινωνικοπολιτικό εκμηδενισμό της στη σημερινή συγκυρία (ΕΓΣΣΕ 1991) στο επίπεδο της μορφής οργανωτικής συγκρότησης, της κοινωνικής πρακτικής, των τακτικών στόχων και της συνολικής πολιτικής του στρατηγικής, ήταν η συνισταμένη, το αποτέλεσμα της σύμφυσης δύο κοινωνικοπολιτικών συνιστωσών: Αφ' ενός της ενστικτώδους, αυθόρμητης, αυτοτελούς κοινωνικο-ταξικής ενεργοποίησης της εργατικής τάξης, και αφ' ετέρου των πολιτικο-ιδεολογικών αντιλήψεων και πρακτικών των κομματικών σχηματισμών της «αλλαγής» - «πραγματικής αλλαγής», του ελληνικού αστικού και μικροαστικού Σελίδα 5 / 11

6 μεταρρυθμισμού (ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ). Μ' αυτή την έννοια, το μεταπολιτευτικό εργατικό κίνημα υπήρχε ως ζωντανή κοινωνική διαδικασία στο μέτρο της πολιτικοοικονομικής αποτελεσματικότητας της σοσιαλδημοκρατικής στρατηγικής στις διαφοροποιημένες της πολιτικές εκδοχές (σταθεροποίηση της καπιταλιστικής ανάπτυξης με μέτρα φιλολαϊκής απόχρωσης για τη διασφάλιση της κοινωνικής συναίνεσης). Άλλωστε, οι όποιες απόπειρες ριζοσπαστικής συγκρότησης του εργατικού κινήματος, σύζευξης του εργατικού αυθορμητισμού με την αντικαπιταλιστική πολιτική πρακτική και προοπτική, που αναδείχθηκαν είτε σε επιμέρους εκφράσεις του εργατικού συνδικαλισμού, κατά τρόπο στρεβλό ή ολοκληρωμένο, είτε με τη μορφή αυτοτελών κοινωνικών κινητοποιήσεων επιμέρους κλάδων, στάθηκαν ανεπαρκείς να καλύψουν το κενό που δημιουργούνταν απ' τη χρεοκοπία της «εκσυγχρονιστικής μεταρρυθμιστικής» στρατηγικής, οδηγούμενες είτε στην περιθωριοποίηση, είτε στην ήττα είτε σε δευτερογενείς κατακτήσεις χωρίς συνολικά προωθητικά αποτελέσματα (π.χ. μορφές συνδικαλιστικής πρακτικής σε εργοστασιακό και κοινωφελές επίπεδο, ή απεργιακό κίνημα στον τραπεζικό χώρο και στους εκπαιδευτικούς μηχανισμούς, ή στους ΟΤΑ και στη ΔΕΗ κ.ά.). 2.Β. Πολιτικοκοινωνική διάλυση του εργατικού κινήματος - όρος προώθησης της ανασυγκρότησης του κεφαλαίου Η συνεχής πτωτική τάση της καπιταλιστικής κερδοφορίας ( ) σε συνθήκες σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης και μαζικής ανάκαμψης του εργατικού συνδικαλισμού ( ) απαιτούσε, για να ανακοπεί και να τεθεί σε μια ανοδική πορεία ( ), τη θέση σε κίνηση της συνολικής διαδικασίας ανασυγκρότησης του κεφαλαίου, της οποίας βασική κοινωνική προϋπόθεση ήταν και συνεχίζει να είναι η αδρανοποίηση αποδιάρθρωση του εργατικού κινήματος. Κυρίαρχο μέσο για την επίτευξη αυτού του σκοπού στάθηκε η αναίρεση του ενός απ' τα δύο συστατικά στοιχεία της φυσιογνωμίας του εργατικού συνδικαλισμού, της «μεταρρυθμιστικής λαϊκής ριζοσπαστικής μικροαστικής» του συνιστώσας, πράγμα που στο πολιτικό επίπεδο μορφοποιήθηκε: Απ' τη μια πλευρά, με τη βίαιη διάλυση του «σοσιαλδημοκρατικού συμβολαίου», την εγκατάλειψη του κυβερνητικού μεταρρυθμισμού και τη στροφή του κυβερνητικού συνδικαλιστικού πολιτικού μηχανισμού του ΠΑΣΟΚ στην ανοιχτή εξυπηρέτηση της ανάκαμψης της καπιταλιστικής κερδοφορίας, με την ιδεολογική επικάλυψη της «εθνικής ανάπτυξης», της «ενίσχυσης της παραγωγικότητας», την απροσχημάτιστη υπονόμευση και διάλυση των εργατικών αντιμονεταριστικών κινητοποιήσεων σ' ολόκληρη τη δεύτερη κυβερνητική τετραετία του ΠΑΣΟΚ. Απ' την άλλη πλευρά, με την ανοιχτή πολιτική μετατόπιση του παραδοσιακού κομμουνιστικού κινήματος στην αποπροσανατολιστική και ήδη εξαντλημένη λογική του «αναπτυξιακού εκσυγχρονισμού» και του «πολιτικού οικουμενισμού» (δια μέσου της διάλυσης του ΚΚΕεσ., της συγκρότησης του Συνασπισμού, και της αποδιάρθρωσης εκφυλισμού του ΚΚΕ, των συμμαχικών κυβερνήσεων του ), της ομολογημένης δηλαδή αντικειμενικής προσχώρησης του στις κυρίαρχες κατευθύνσεις της καπιταλιστικής συσσώρευσης στο εσωτερικό και διεθνές ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι δυο αυτοί καθοριστικοί πολιτικοί παράγοντες που αθροιστικά συνιστούσαν στην προηγούμενη μεταπολιτευτική περίοδο συστατικό όρο ύπαρξης του κοινωνικού φαινομένου του «ελληνικού συνδικαλισμού», επέφεραν σταδιακά στην επόμενη περίοδο το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα (παροπλισμός της εργατικής τάξης για την ανάκαμψη της καπιταλιστικής κερδοφορίας), είτε υπονομεύοντας τους επιμέρους απεργιακούς αγώνες των εργαζομένων όπου κατόρθωναν και αναδεικνύονταν (προβληματικές επιχειρήσεις, τοπική αυτοδιοίκηση, εκπαίδευση κλπ.), είτε φθείροντας τη διαδικασία των πανελλαδικών πανεργατικών απεργιών, είτε αποπροσανατολίζοντας τον κόσμο της μισθωτής εργασίας στις κατευθύνσεις της «αναπτυξιολογίας», του «εκσυγχρονισμού», της «παραγωγικότητας», είτε καλλιεργώντας την ιδεολογία της «τρομοκρατίας της κρίσης» (σε περίοδο μάλιστα εκπληκτικής ανθοφορίας της κεφαλαιακής συσσώρευσης) κλπ. Αποτέλεσμα ήταν η ριζική απομαζικοποίηση των πρωτοβάθμιων συνδικαλιστικών οργανώσεων (επιχειρησιακών και κλαδικών), η ώθηση Σελίδα 6 / 11

7 των εργαζομένων στην ατομική διαπραγμάτευση με τη διεύθυνση των επιχειρήσεων, ο αποδεκατισμός των εργοστασιακών αλλά και των κλαδικών συνδικάτων, η συνθλιβή της εργατικής συλλογικής υποκειμενικότητας. Συνοπτικά ο εκμηδενισμός του μαζικού εργατικού κινήματος των αρχών της δεκαετίας του 1980 και η υποκατάσταση του απ' την εκφυλισμένη σημερινή καθεστωτική συνδικαλιστική γραφειοκρατία, που και αυτή, εξαντλώντας αντικειμενικά τα όρια της στο πρόσφατο διάστημα (Απρίλης Μάρτης 1991) χρεοκοπεί πλέον οριστικά και αμετάκλητα. Έτσι, ο κόσμος της μισθωτής εργασίας, έχοντας κοινωνικά αποδιαρθρωθεί απ' την πολιτική πρακτική του «αναπτυξιακού εκσυγχρονισμού» της σημερινής «συναινετικής αντιπολίτευσης», έχοντας ριζικά αποστασιοποιηθεί απ' τα γραφειοκρατικά υπολείμματα του μεταρρυθμιστικού συνδικαλισμού, και μπροστά στην απουσία μιας ριζοσπαστικής αριστερής, κοινωνικής και πολιτικής, εναλλακτικής προοπτικής, βρίσκεται εκτεθειμένος στην πίεση δύο αντίρροπων κατευθύνσεων: Αφ' ενός την αναγκαστική ενσωμάτωση στις παραμέτρους της ανασυγκρότησης του κεφαλαίου: ατομική ή επιχειρησιακή διαπραγμάτευση, ευθεία σύνδεση αμοιβής-παραγωγικότητας και υποτακτικότητας, αποδοχή της κοινωνικής νομιμοποίησης της καπιταλιστικής εξουσίας, επιμήκυνση του χρόνου εργασίας, αποδοχή των ελαστικών μορφών απασχόλησης, καθώς και της μόνιμης αστάθειας της εργασίας κλπ. Αφ' ετέρου, την οικονομικοκοινωνική ασφυκτική πίεση των ίδιων των συνεπειών της ανασυγκρότησης του κεφαλαίου: μόνιμη μείωση του κόστους εργασίας (ήδη διανύεται ο έκτος χρόνος του οκταετούς πλάνου εισοδηματικής λιτότητας, ), ριζική αστάθεια της εργασιακής απασχόλησης, εκμηδενισμός της συλλογικής διαπραγμάτευσης, σοβαρή και συνεχής αύξηση του «εφεδρικού στρατού» της ανεργίας, συρρίκνωση των κοινωνικών εργατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών κ.ά.. Η βαθύτατη και ασυμφιλίωτη ένταση σύγκρουση που αναδεικνύεται απ' αυτές τις δύο αντίρροπες πιέσεις είναι που καθιστά αναγκαία τη διασφάλιση της κοινωνικής συναίνεσης. Ωστόσο, οι πολιτικο-συνδικαλιστικοί φορείς της δεν μπορούν να διαδραματίσουν αυτό το ρόλο, καθ' όσον οι πιεστικές ανάγκες της κεφαλαιακής συσσώρευσης δεν αφήνουν πλέον περιθώρια «φιλολαϊκών αποχρώσεων». Κατά συνέπεια, η αυταρχική πολιτική επιβολή (που οξύνει μακροπρόθεσμα την ένταση ανάμεσα σ' αυτές τις αντίρροπες πιέσεις) δεν μπορεί παρά να δρα συμπληρωματικά με τις συνεχείς απόπειρες συναίνεσης, που όμως μη έχοντας προϋποθέσεις κοινωνικής αποδοχής πέφτουν στο κενό. Η στάση του διδύμου κρατικής εξουσίας - ΣΕΒ απέναντι στη συνδικαλιστική γραφειοκρατία της ΓΣΕΕ αλλά και της ΑΔΕΔΥ και την «εκσυγχρονιστική αντιπολίτευση» στο δίμηνο Γενάρη Φλεβάρη 1990 ήταν χαρακτηριστική αυτής της διπλής σχέσης «αυταρχισμού συναίνεσης». Επειδή έτσι η αυταρχική επιβολή της κυβερνητικής και επιχειρηματικής εξουσίας έχει μακροπρόθεσμα αποσταθεροποιητικά χαρακτηριστικά, και επειδή η κοινωνική συναίνεση στερείται ερεισμάτων αποδοχής, γι' αυτό και η αντίθεση αυτών των δύο αντίρροπων τάσεων πάνω στην εργατική τάξη δεν μπορεί παρά να οξύνεται διαμορφώνοντας το πεδίο ανάκαμψης ανασύνθεσης του εργατικού κινήματος, δημιουργώντας τους όρους ενός ριζοσπαστικού αντικαπιταλιστικού προσανατολισμού του Συμφωνία εργασιακής ειρήνης - καπιταλιστική αναδιάρθρωση: Το τέλος μιας ιστορικής εποχής του συνδικαλιστικού κινήματος Η υπογραφή της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) του 1991 στις αρχές του Μάρτη 1991 από τη συνδικαλιστική γραφειοκρατία της ΓΣΕΕ με το ΣΕΒ και τις υπόλοιπες εργοδοτικές οργανώσεις, και η προβλεπόμενη αναπαραγωγή της σε κλαδικό επίπεδο, υπό τις ευλογίες της κυβερνητικής εξουσίας, των αστικών κέντρων του τύπου και της τηλεόρασης, και της «εκσυγχρονιστικής» αντιπολίτευσης, της συμφωνίας «εργασιακής ειρήνης (ταξικής συνεργασίας)» με τυπικά πλέον φορμαλιστικά συναινετικά χαρακτηριστικά, μετά Σελίδα 7 / 11

8 από αλλεπάλληλες «συναντήσεις διαβουλεύσεις» των «κοινωνικών εταίρων» της εθνικής οικονομικής (καπιταλιστικής) ανάπτυξης, σηματοδοτεί πλέον το οριστικό κλείσιμο μιας ολόκληρης εποχής του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος, (της οποίας η τελευταία πράξη καταναλώθηκε στον πρόσφατο χρόνο), και την είσοδο σε μια καινούρια ιστορική εποχή με τους δυσμενέστερους δυνατούς όρους για την εργατική τάξη της χώρας. Βέβαια, από την πρώτη ήδη «διαπραγματευτική» συνάντηση ΓΣΕΕ - ΣΕΒ και την κατάθεση της εργοδοτικής πρότασης (εργασιακή ειρήνη - εργοδοτική οικονομική στήριξη της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας αυξήσεις 12% για το 1991, κάτω του πληθωρισμού του 17-18% αλλά πάνω απ' το κυβερνητικό 8% του δημόσιου τομέα της οικονομίας) για τον εγκαινιασμό της «εθνικής» πολιτικής ανοιχτής ταξικής συμφιλίωσης, οι δυνάμεις του καθεστωτικού συνδικαλισμού δεν έκρυβαν τον ενθουσιασμό τους γι' αυτή την προοπτική: ωστόσο, το μαχόμενο μαζικό μαθητικό και φοιτητικό νεολαιίστικο κίνημα που αντιμάχονταν την νεοσυντηρητική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση υποχρέωσε τους εκπροσώπους του καθεστωτικού συνδικαλισμού να μεταθέσουν για ένα μήνα αργότερα τη σύναψη της συμφωνίας ανοιχτής συναίνεσης στη μονεταριστική λιτότητα, ενώ απ' την άλλη πλευρά οι συνεδριακές διαδικασίες του ΚΚΕ επέβαλαν τη μετατόπιση αυτής της συμφωνίας για άλλο ένα μήνα, έτσι ώστε να μπορέσει να εκφραστεί η προσήλωση ορισμένων συνέδρων στις επαναστατικοφανείς επιφάσεις, για να εξαργυρωθεί αμέσως μετά, στην ταξική συνδιαλλαγή. Απ' την άλλη πλευρά, οι μειοψηφικές ενστάσεις που προβλήθηκαν από αφερέγγυα ούτως ή άλλως τμήματα της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας δεν αφορούσαν την ουσία της συμφωνίας εργασιακής ειρήνης αλλά κύρια τη μεθόδευση της σύναψης της, και ταυτόχρονα επιδίωκαν τη δημαγωγική επένδυση στις μελλούμενες εργατικές αντιστάσεις, χωρίς βέβαια και να προτείνουν μια διαφορετική αντιμετώπιση. Οι πολλαπλές «διαβουλεύσεις» ΓΣΕΕ - ΣΕΒ στο δίμηνο Γενάρη Φλεβάρη 1991 ανάδειξαν τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά που στοιχειοθετούν την ολοσχερή χρεοκοπία της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας, κι έτσι την ιστορική της εξάντληση, μετά μάλιστα τις σωρευτικές τακτικές ήττες που προκάλεσε στο εργατικό κίνημα το αμέσως προηγούμενο χρονικό διάστημα. Η αντικειμενικά πλέον εκφρασμένη ανικανότητα των δυνάμεων του καθεστωτικού συνδικαλισμού να διαδραματίσουν στοιχειωδώς το ρόλο τους (συναινετική μεταρρυθμιστική κοινωνική αντιπολίτευση), που διασφαλίζει την κοινωνική νομιμοποίηση του καπιταλιστικού εκσυγχρονισμού από λαϊκές εργατικές θέσεις, ενσαρκώνεται στις δύο βασικές παραμέτρους που συνέθεσαν την τακτική της στο «μαραθώνιο» των αλλεπάλληλων «διαβουλεύσεων»: Απ' τη μια πλευρά, την ουσιαστική της συναίνεση στην εισοδηματική λιτότητα, στην ενίσχυση της κεφαλαιοκρατικής υπεραξίωσης (ανταγωνιστικότητας παραγωγικότητας κερδοφορίας του κεφαλαίου) διαμέσου της μείωσης του κόστους εργασίας και αύξησης της αποδοτικότητας του κεφαλαίου, στην εμπέδωση της τρομοκρατικής ιδεολογίας της «κρίσης» σε περίοδο εκπληκτικής ανόδου των καθαρών κερδών των ιδιωτικών επιχειρήσεων, τον ενστερνισμό του «οικουμενικού κοινωνικού» χαρακτήρα της (αστικής) ανάπτυξης της οικονομίας, την αποδοχή της αντικειμενικής σύνδεσης μισθών παραγωγικότητας κλπ. Απ' την άλλη πλευρά, την ολοσχερή αφερεγγυότητα ανικανότητα να διοργανώσει την οποιαδήποτε στοιχειωδώς αξιοπρεπή και αποτελεσματική πανεργατική απεργιακή κινητοποίηση, προκειμένου να διεκδικήσει τη σχετική «απάλυνα» της ανελέητης μείωσης του εργατικού εισοδήματος, διασφαλίζοντας έτσι την κινηματική αγωνιστική της νομιμοποίηση, και αναπαράγοντας το διαμεσολαβητικό της ρόλο ανάμεσα στον κόσμο της μισθωτής εργασίας και στην κυβερνητική εργοδοτική εξουσία. Έτσι, με δεδομένες αυτές τις αφετηρίες, η συνδικαλιστική γραφειοκρατία της ΓΣΕΕ (γιατί η αντίστοιχη της ΑΔΕΔΥ είχε ήδη παραδοθεί αμαχητί απ' την αρχή του Γενάρη 1991 στην επιβολή της κυβερνητικής πολιτικής λιτότητας του 8%), δεν είχε παρά τρεις επιλογές που και οι τρεις σηματοδοτούν ακριβώς τη χρεοκοπία του καθεστωτικού συνδικαλισμού: α. - Την υπογραφή της ΕΓΣΣΕ στην αποκλειστική βάση των προτάσεων των εργοδοτικών οργανώσεων (βιομηχάνων εμπόρων βιοτεχνών), πράγμα που ανάγει τη ΓΣΕΕ σε δύναμη νομιμοποίησης της εισοδηματικής λιτότητας και σε κοινωνικό χωροφύλακα της «εργασιακής ειρήνης», δηλαδή στην πλήρη λαϊκή ανυποληψία και στον ανοιχτά αντεργατικό ρόλο της δύναμης καταστολής του εργατικού κινήματος, εγγυήτριας της κοινωνικής Σελίδα 8 / 11

9 υποταγής της εργατικής τάξης στην καπιταλιστική αναδιάρθρωση. β. - Την αναγκαστική έμμεση εξώθηση της συλλογικής «διαπραγματευτικής» διαδικασίας στην κρατική διαιτητική διαμεσολάβηση, γεγονός βέβαια που θα απήλασσε τη ΓΣΕΕ απ' τον ανοιχτό χαρακτηρισμό της ως θεσμικού χωροφύλακα της εργατικής συναίνεσης στον κυβερνητικό νεοφιλελευθερισμό, ωστόσο όμως θα κατέληγε συνειδητά στην επιβολή ακόμη μεγαλύτερης μείωσης στα εργατικά εισοδήματα (8% αντί του 12%), και κυρίως στην ανάδειξη της ολόπλευρης αντίφασης της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας, απ' τη μια πλευρά να υπεραμύνεται της ελεύθερης συλλογικής διαπραγμάτευσης, κι απ' την άλλη να επιζητεί και να προκαλεί την παρέμβαση της κυβερνητικής συντηρητικής διαιτησίας. γ. - Την εκ των πραγμάτων αποχή από την υπογραφή της ΕΓΣΣΕ γεγονός που θα αναδείκνυε κατά τρόπο πανηγυρικό την ανικανότητα της ΓΣΕΕ για συλλογική διαπραγμάτευση, δηλαδή την κοινωνική της αχρηστία, εφ' όσον η συλλογική διαπραγμάτευση και η ΣΣΕ, και μάλιστα πανελλαδικού πανεργατικού επιπέδου, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο ύπαρξης της όποιας εργατικής συνδικαλιστικής οργάνωσης, ή μ' άλλες λέξεις, την ανοιχτή πρόσκληση της ΓΣΕΕ προς την εργατική τάξη να προχωρήσει σε ατομική μισθολογική διαπραγμάτευση, δηλαδή πλήρη αναίρεση και της τυπικής ύπαρξης συνδικαλιστικού κινήματος. Σημασία δεν έχει τελικά η επιλογή της οποιασδήποτε απ' τις τρεις λύσεις (που η καθεμιά συνιστά μια μορφή χρεοκοπίας), αλλά το γεγονός πρωταρχικά ότι τα αφετηριακά δεδομένα της ΓΣΕΕ (κυρίαρχη αποδοχή του μονεταρισμού - ανικανότητα εργατικής κινητοποίησης) δεν μπορούν παρά να απολήγουν σε λύσεις, σε κάθε περίπτωση, αντεργατικού χαρακτήρα, δεν μπορούν παρά να παράγουν και να αναπαράγουν την ήττα του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος. Με την τελική επιλογή της λύσης της υπογραφής της συμφωνίας «εργασιακής ειρήνης» οι δυνάμεις του καθεστωτικού συνδικαλισμού (ΕΣΑΚ, ΠΑΣΚΕ, ΔΑΚΕ) εξαντλούν πλέον τον κοινωνικό τους ρόλο ως διαμεσολαβητική συνδικαλιστική γραφειοκρατία, ως συναινετική μεταρρυθμιστική κοινωνική δύναμη, εφ' όσον αυτή η συνδικαλιστική ηγεσία ούτε την καπιταλιστική μείωση του κόστους εργασίας μπορεί να αποκρούσει, αλλά ούτε και την εργατική τάξη στοιχειωδώς να κινητοποιήσει. Με την ΕΓΣΣΕ του 1991 που υπογράφτηκε ως συμφωνία διετούς εργασιακής ειρήνης, ο καθεστωτικός συνδικαλισμός, μακριά απ' το να ανταλλάσει την «κοινωνική ειρήνη» με κοινωνικές παροχές συνδεόμενες με το κράτος πρόνοιας, όπως συνέβη με τις μεταρρυθμιστικές εργατικές οργανώσεις και τη σοσιαλδημοκρατική εξουσία στις βορειοευρωπαϊκές χώρες στις προηγούμενες δεκαετίες, ενεργεί πλέον ως τυπική κοινωνική δύναμη ανοιχτής συναίνεσης στη νεοσυντηρητική οικονομική πολιτική και στην ενίσχυση της καπιταλιστικής κερδοφορίας: Κατά πρώτο, αποδέχεται και συναινεί στην εξοντωτική εισοδηματική πολιτική κυριολεκτικής αφαίμαξης του κόσμου της μισθωτής εργασίας, που είναι ο κύριος παράγοντας τροφοδότησης της κεφαλαιακής συσσώρευσης, σε δύο επίπεδα: α. - Εγκαταλείποντας κάθε διεκδίκηση για την αναπλήρωση των εισοδηματικών απωλειών της εργατικής τάξης σ' ολόκληρη την περίοδο του «ήπιου μονεταρισμού» (198589), κατά την οποία ο πληθωρισμός αυξήθηκε συνολικά κατά 166% ενώ οι εργατικές αμοιβές ανέβηκαν μόνον κατά 136%, δηλαδή καταγράφηκε μια σταδιακή εισοδηματική μείωση τουλάχιστον κατά 30%. β. - Συναινώντας ανοιχτά στην περικοπή των εργατικών αμοιβών για την τριετία , δηλαδή αύξηση των εργατικών εισοδημάτων κατά 15% το 1990 με πληθωρισμό τουλάχιστον 25%, αυξήσεις 12% με πληθωρισμό 17-18% για το 1991, και 11% για το 1992 με προϋπολογιζόμενο πληθωρισμό 14-15%, δηλαδή συνολική μείωση των εργατικών εισοδημάτων για την τρέχουσα τριετία κατά 20% περίπου. Κατά δεύτερο, θεσμοθετεί ουσιαστικά την απουσία οικονομικής αυτοδυναμίας του συνδικαλιστικού κινήματος ή μ' άλλες λέξεις τη μετάβαση απ' το καθεστώς της κρατικής οικονομικής εξάρτησης στο καθεστώς της οικονομικής χρηματοδότησης της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας με την ενεργό σύμπραξη της εργοδοτικής Σελίδα 9 / 11

10 εξουσίας, επιβεβαιώνοντας το γεγονός ότι ο γραφειοκρατικός συνδικαλισμός, συνιστώντας μια χρεοκοπημένη μορφή κοινωνικής οργάνωσης, σε πλήρη αποσύνδεση με τον παραγωγικά εργαζόμενο κόσμο των μισθωτών εργατοϋπαλλήλων, δεν μπορεί να υπάρξει παρά σε εξάρτηση από τις δυνάμεις του καπιταλιστικού καθεστώτος (αστικό κράτος προηγούμενα, εργοδοτική διεύθυνση των επιχειρήσεων στο εξής με βάση την ΕΓΣΣΕ του 1991). Κατά τρίτο, υιοθετεί την ταξικά συμφιλιωτική λογική της «εργασιακής ειρήνης» και μάλιστα σε μια συγκυρία ακραίας όξυνσης των κοινωνικών και πολιτικών όρων αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης σ' όλα τα επίπεδα, πράγμα που αποτελεί το κύριο περιεχόμενο της συμφωνίας της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας της ΓΣΕΕ με τις εργοδοτικές οργανώσεις. Μ' αυτό τον τρόπο οι δυνάμεις του καθεστωτικού συνδικαλισμού υπερβαίνουν πλέον και αυτό το πεδίο της παθητικής συναίνεσης στο νεοφιλελευθερισμό και αναλαμβάνουν την πραγμάτωση ενός καινούργιου κοινωνικού ρόλου: Δεν περιορίζονται μόνο στο να αποθαρρύνουν και να υπονομεύουν την εργατική τάξη, αλλά και δεσμεύονται να στρατευθούν στην ανοιχτή γραφειοκρατική καταστολή της όποιας εργατικής κινητοποίησης αμφισβητεί τη νεοσυντηρητική πολιτική και εξ αντικειμένου τη συμφωνία «εργασιακής ειρήνης». Ρόλο που ήδη, ανεπιτυχώς ωστόσο, δοκίμασαν να διαδραματίσουν στην τελευταία φάση της νεολαιίστικης κινητοποίησης, όπου η συνδικαλιστική γραφειοκρατία των Εργατικών Κέντρων επιχείρησε να εισδύσει στις μαθητικές φοιτητικές κινητοποιήσεις προκειμένου να «νομιμοποιηθεί αγωνιστικά» έτσι ώστε αμέσως μετά να επιζητεί με κάθε τρόπο τον άμεσο τερματισμό των καταλήψεων. Με την «εργασιακή ειρήνη» που συνομολογήθηκε επιτυγχάνονται τα ακόλουθα, ανάμεσα σ' άλλα, υπέρ του κεφαλαίου αποτελέσματα: α. - Η προώθηση και μονιμοποίηση της λεγόμενης σύνδεσης αμοιβής παραγωγικότητας σε επιχειρησιακό επίπεδο, γεγονός που συνιστά καθοριστική οικονομικο-θεσμική επιδίωξη του κεφαλαίου στην εργοστασιακή παραγωγή και τις υπηρεσίες. Γιατί ακριβώς με την αποδοχή της εισοδηματικής λιτότητας στο εθνικό επίπεδο από τη συνδικαλιστική γραφειοκρατία ΓΣΕΕ - ΑΔΕΔΥ, παρέχεται η δυνατότητα στις εργοδοτικές διευθύνσεις κερδοφόρων επιχειρήσεων να παρέχουν ψηλότερα ποσοστά αυξήσεων σε ορισμένες εργασιακές κατηγορίες (ποτά, χημικές βιομηχανίες, τρόφιμα, ιδιωτικές τράπεζες κ.ά.) στη βάση «σύνδεσης» μισθών παραγωγικότητας, εκμηδενίζοντας έτσι τη συλλογική διαπραγματευτική διαδικασία, που είναι ο κατ' εξοχήν στόχος του κεφαλαίου στη σημερινή περίοδο. β. - Η αντικειμενική διασφάλιση της κοινωνικής συναίνεσης του καθεστωτικού συνδικαλισμού στο πεδίο της συντηρητικής αναδιάρθρωσης των εργασιακών σχέσεων και της ιδιωτικοποίησης εκκαθάρισης των προβληματικών επιχειρήσεων (ζημιογόνων για την καπιταλιστική λειτουργία), δηλαδή στην ίδια τη σοβαρή τροποποίηση του κοινωνικού συσχετισμού των δυνάμεων στην παραγωγική διαδικασία προς όφελος του κεφαλαίου, ζήτημα πολλαπλάσιας σημασίας για την καπιταλιστική οικονομία απ' ό,τι η χορήγηση πρόσθετης προσαύξησης κατά 12%8%=4% σε σχέση με το δημόσιο, γιατί ακριβώς αυτή η εργασιακή παραγωγική αναδιάρθρωση αποτελεί κοινωνική επένδυση μακροπρόθεσμης και σταθερής απόδοσης κεφαλαιώδους σημασίας για το αστικό καθεστώς (ουσιαστικά έμπρακτη θεσμοθέτηση, σε επιχειρησιακό επίπεδο, της διάλυσης των εργαζομένων ως τάξης). γ. - Η θέση στο απυρόβλητο της αλματώδους αύξησης της καπιταλιστικής κερδοφορίας για πέντε συνεχείς ετήσιες οικονομικές χρήσεις (198690), η παντελής αποσυσχέτισή της απ' την εξέλιξη των εργατικών αμοιβών, όπως παράλληλα κι απ' τις κοινωνικές ανάγκες της εργατικής τάξης, και τη μονομερή συνάρτηση τους με την εξέλιξη του πληθωρισμού, παρότι βέβαια καθορίζονται σε επίπεδα χαμηλότερα της εξέλιξης του τελευταίου στην τριετία όπως και προηγούμενα. Απεναντίας, η σύνδεση του ποσοστού εξέλιξης των εργατικών αμοιβών με το συνολικό οικονομικό αποτέλεσμα της παραγωγικής διαδικασίας και με την ανάδειξη των αναγκών καθολικής χειραφέτησης της εργατικής τάξης, σε συνδυασμό και με την εξέλιξη του πληθωρισμού, είναι η μοναδική οπτική που μπορεί να απαντήσει από ταξικές εργατικές θέσεις στο ζήτημα της εξέλιξης των αποδοχών του κόσμου της μισθωτής εργασίας. Μετά απ' αυτά, η ανάληψη της πρωτοβουλίας για την «εθνική κοινωνικοοικονομική συνεννόηση» από τη Σελίδα 10 / 11

11 συνδικαλιστική γραφειοκρατία της ΓΣΕΕ, η γονυκλισία της προς τα πλέον ισχυρά κέντρα της αστικής εξουσίας, μετά την παράδοση της στο ΣΕΒ, στο εσωτερικό (Προεδρία της Δημοκρατίας - Κυβέρνηση της ΝΔ) και διεθνώς (Όργανα της ΕΟΚ), αναβιώνοντας τους πλέον ακραίους συναινετικούς οικουμενικούς σχεδιασμούς της «εκσυγχρονιστικής» αντιπολίτευσης, η απόπειρα μετατροπής της τελικά σε «πιλότο» μιας σταθεροποίησης χωρίς κοινωνικούς κλυδωνισμούς, σε ενοποιητική δύναμη των «εκσυγχρονιστικών» πολιτικών δυνάμεων, των αστικών πολιτειακών θεσμών και των οικονομικών καπιταλιστικών κέντρων δεν αποτελεί παρά τον αναπόφευκτο επίλογο του ιστορικού τέλους του καθεστωτικού συνδικαλισμού. Η ριζοσπαστική αντικαπιταλιστική πολιτική σ' όλα τα επίπεδα και τις πλευρές του εργατικού κινήματος (οργάνωσης, μεθόδων, στόχων κλπ.) αναδεικνύεται πλέον ως ο αναντικατάστατος όρος ύπαρξης, ανάπτυξης, παρέμβασης, προοπτικής του κινήματος της εργατικής τάξης. Σελίδα 11 / 11