Και το όνομα αυτής... Ατλαντίς

Transcript

1 Και το όνομα αυτής... Ατλαντίς κείμενο: Παναγιώτης Τασιαδάμης Ένα όνομα που συνήθως ακολουθεί το επίθετο "Χαμένη". Είτε είναι λοιπόν, είτε όχι "χαμένη", το μόνο σίγουρο είναι πως δεν είναι ξεχασμένη. Ας δούμε λοιπόν κάποια πράγματα σχετικά με το μυθικό αυτό μέρος, μιας που δεν είναι λίγοι αυτοί οι αυτοδύτες που κάποια στιγμή έπιασαν τον εαυτό τους να φαντασιώνεται πως σε μια κατάδυση μπορεί να βρεθούν να θαυμάζουν τον Ναό του Ποσειδώνα στην ακρόπολη της Ατλαντίδος. Πριν ξεκινήσουμε το "ταξίδι" μας στην Ατλαντίδα, ας δούμε από που ξεκίνησαν όλα και σε ποιον χρωστάμε το ότι σήμερα μνημονεύουμε το όνομα της.. Η πλέον γνωστή αναφορά στην Ατλαντίδα γίνεται από τον φιλόσοφο Πλάτωνα, στα έργα του "Τίμαιος" και "Κριτίας", οπού παρουσιάζονται οι διάλογοι του Σωκράτη με τον Τίμαιο, τον Κριτία και τον Ερμοκράτη περί της ιδανικής πολιτείας. Στους συγκεκριμένους διαλόγους λοιπόν, όταν ο Κριτίας πήρε τον λόγο άρχισε να εξιστορεί τα όσα είχε ακούσει από τον παππού του, ο οποίος έμαθε τα της Ατλαντίδος από τον Σωκράτη, σχετικά με την νίκη των Αθηναίων έναντι των Ατλάντων όταν οι δεύτεροι επιχείρησαν να εισβάλλουν στην Αθήνα στα πλαίσια μιας μεγάλης πολεμικής επιχείρησης, που σκοπό είχε την κατάκτηση ολόκληρου του γνωστού ως τότε κόσμου. Σας μεταφέρω μια μετάφραση του αρχαίου κειμένου.. Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. "Τα επιτεύγματα της πόλης σας ήταν πολλά και μεγάλα είναι γραμμένα εδώ κι εμείς συνεχίζουμε να τα θαυμάζουμε. Υπάρχει όμως ένα που τα ξεπερνά όλα σε μεγαλείο και αρετή. Τα αρχεία μας αναφέρουν ότι η πόλη σας αναχαίτισε κάποτε μια μεγάλη δύναμη που είχε επιτεθεί με αλαζονεία εναντίον όλης της Ευρώπης και της Ασίας ξεκινώντας απ' έξω, από τον Ατλαντικό ωκεανό. Οι άνθρωποι μπορούσαν να ταξιδεύουν εκείνη την εποχή στον ωκεανό, γιατί αμέσως μετά το στόμιό του που, όπως μαθαίνω, εσείς το ονομάζετε Ηράκλειες Στήλες υπήρχε ένα νησί μεγαλύτερο από την Ασία και τη Λιβύη μαζί. Οι ταξιδιώτες της εποχής περνούσαν από αυτό στα άλλα νησιά και από εκεί σε όλη την απέναντι ήπειρο που περιβάλλει αυτήν την πραγματικά αχανή θάλασσα. Όλα τα μέρη που βρίσκονται μέσα από το στόμιο που λέγαμε φαίνονται σαν λιμάνι με στενή είσοδο το πέλαγος όμως που εκτείνεται έξω από το στόμιο είναι πραγματικό πέλαγος και η στεριά που το περικλείει θα έλεγε κανείς ότι αξίζει να ονομαστεί "ήπειρος", στην κυριολεξία του όρου. Σ' αυτό το νησί, την Ατλαντίδα, δημιουργήθηκε κάτω από βασιλική εξουσία μια μεγάλη και θαυμαστή δύναμη που κυριάρχησε σε όλο το νησί καθώς και σε πολλά άλλα νησιά και μέρη της απέναντι ηπείρου. Επιπλέον, προς την πλευρά μας, επικράτησε στη Λιβύη ως την Αίγυπτο και στην Ευρώπη ως την Τυρρηνία. Αυτή λοιπόν η μεγάλη δύναμη συγκέντρωσε κάποτε όλα της τα στρατεύματα και επιχείρησε, με μία μόνο επίθεση, να υποδουλώσει την πόλη σας και τη δική μας και όλες όσες βρίσκονται μέσα από τις Στήλες. Τότε ακριβώς, Σόλων, αποκαλύφθηκε σε όλη την ανθρωπότητα η αρετή και η δύναμη της πόλης σας, γιατί στάθηκε πρώτη στο φρόνημα και στην τεχνική του πολέμου. Επικεφαλής των Ελλήνων, και στη συνέχεια αναγκασμένη να πολεμήσει μόνη όταν οι άλλοι την εγκατέλειψαν, έφθασε στον έσχατο κίνδυνο αλλά τελικά απέκρουσε τους εισβολείς και θριάμβευσε. Δεν άφησε έτσι να γνωρίσουν τη σκλαβιά αυτοί που δεν είχαν υποδουλωθεί ποτέ και απελευθέρωσε με μεγαλοψυχία όλους εμάς τους άλλους που κατοικούσαμε μέσα από τις Ηράκλειες Στήλες. Πολύ αργότερα όμως ήρθαν τρομεροί σεισμοί και κατακλυσμοί και, μέσα σε μία μέρα και μία νύχτα φρίκης, όλο το γένος των πολεμιστών σας χάθηκε μέσα στη γη, και το νησί της

2 Ατλαντίδος βυθίστηκε στη θάλασσα και αφανίστηκε. Ο ωκεανός σ' εκείνα τα μέρη έγινε απροσπέλαστος και ανεξερεύνητος από την πολύ βαθιά λάσπη που άφησε πίσω της η Ατλαντίδα καθώς καταποντιζόταν. Άκουσες λοιπόν, Σωκράτη, μια περίληψη όσων μου είχε διηγηθεί ο γέροντας Κριτίας, μεταφέροντας τα λόγια του Σόλωνα. Όταν μιλούσες χθες για την ιδανική πολιτεία και τους άνδρες της, σκεφτόμουν αυτήν την ιστορία και είχα μείνει έκπληκτος βλέποντας πως, από μια θεόπεμπτη τύχη, στα περισσότερα σημεία συμφωνούσες απόλυτα με τα όσα είχε πει ο Σόλων. Δεν είπα τίποτε εκείνη τη στιγμή ύστερα από τόσον καιρό, δεν θυμόμουν όλες τις λεπτομέρειες. Σκέφτηκα ότι πρώτα έπρεπε να τα αναπλάσω όλα μόνος μου και μετά να τα πω. Γι' αυτό λοιπόν έσπευσα να δεχθώ την ανταπόδοση που ζήτησες χθες. Σκέφτηκα ότι το δυσκολότερο σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να επιλέξει κανείς εκείνο το θέμα που ταιριάζει ακριβώς στο ζητούμενο, και ίσως αυτό να εξυπηρετούσε τις ανάγκες μας. Έτσι λοιπόν, όπως είπε και ο Ερμοκράτης, μόλις φύγαμε χθες από εδώ, τους διηγήθηκα όσα θυμόμουν και, όταν τους άφησα, κατάφερα να ανασυνθέσω όλες σχεδόν τις λεπτομέρειες στη διάρκεια της νύχτας. Πόσο δίκιο έχουν αυτοί που λένε πως ότι μαθαίνει κανείς από παιδί μένει για πάντα χαραγμένο στη μνήμη του! Εγώ αμφιβάλλω αν μπορώ να θυμηθώ σήμερα ακόμη και αυτά που άκουσα μόλις χθες. Θα μου έκανε όμως μεγάλη εντύπωση αν ξεχνούσα και το παραμικρό από αυτά που άκουσα πριν από τόσα πολλά χρόνια. Παρακολουθούσα, βλέπεις, με τόσο πάθος, με τόση χαρά τη διήγηση, ήταν και ο γέροντας τόσο πρόθυμος να με διδάξει απαντώντας στις αλλεπάλληλες ερωτήσεις μου, ώστε εντυπώθηκαν όλα μέσα μου σαν ανεξίτηλα εγκαύματα. Από το πρωί μάλιστα τα επαναλαμβάνω συνεχώς και στους φίλους μας, για να μπορούν και αυτοί να συνεισφέρουν στη διήγηση." Αυτή λοιπόν, ίσως να είναι και η αρχή του μύθου, που έδωσε τροφή σε εξερευνητές, ιστορικούς, ρομαντικούς ή και.. φαντασιόπληκτους. Οπότε λοιπόν, τα πρώτα γενικά στοιχεία που έχουμε είναι πως περίπου στο 9000π.χ., στα δυτικά του σημερινού Γιβραλτάρ, βρισκόταν η μεγάλη Ατλαντίδα. Ένα νησί ιδιαίτερα όμορφο και εύφορο, με αναπτυγμένο πολιτισμό, με σπουδαία τεχνολογία, τέχνες και έργα, αλλά και με αλαζονικές διαθέσεις. Ξέρουμε ακόμα πως όλα τα παραπάνω, χάθηκαν μονάχα μέσα σε ένα ημερόνυχτο.. Συνεχίζοντας στις αναφορές για την Ατλαντίδα όπως σε αυτές που βρίσκονται γραμμένες στην Σαϊδα της Αιγύπτου, μαθαίνουμε πολλά ακόμα στοιχεία γι αυτή. Μαθαίνουμε πως η Ατλαντίδα δόθηκε στον θεό Ποσειδώνα κατά το μοίρασμα του κόσμου και πως εκείνος διάλεξε ένα υπέροχο λόφο για να φτιάξει το μέρος της διαμονής του. Εκεί κοντά κατοικούσε o Eυήνωρ με τη γυναίκα του Λευκίππη και τη θυγατέρα τους Κλειτώ. O Ποσειδώνας βλέποντας την όμορφη κόρη την ερωτεύτηκε και ζήτησε να την λάβει ως σύζυγό του. Ο Ευήνωρ του την έδωσε με μεγάλη χαρά. Για να φτιάξει την κατοικία του, ο Ποσειδών επέλεξε έναν πολύ όμορφο λόφο, πάνω στον οποίο έφτιαξε το φρούριο του. Στην συνέχεια, γύρω από την κατοικία του, δημιούργησε πολλά κυκλικά κανάλια και η τελική όψη που είχε εκείνη η τοποθεσία την εποχή της ακμής της ήταν περίπου όπως

3 απεικονίζεται σε αυτή τη φωτογραφία.. Η μορφολογία της Ατλαντίδος έκανε πολλούς ιστορικούς να συμπεράνουν πως ενδεχομένως η μυθική Ατλαντίδα είναι η αρχαία Σουμερία, μιας που πολλές αναφορές την περιγράφουν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο.. Ο Ποσειδών και η Κλειτώ, λοιπόν, απέκτησαν δέκα γιούς, και έτσι ο θεός χώρισε την Ατλαντίδα σε δέκα περιφέρειες και τους την μοίρασε κατ' αυτόν τον τρόπο: Την πρωτεύουσα, την παραχώρησε στον Πρωτότοκο γιο του, τον Άτλαντα, ο οποίος και είχε την μέγιστη εξουσία έναντι των άλλων. Οι υπόλοιποι, δηλαδή οι Εύμηλος, Αμφήρης, Ευαίμων, Μνησεύς, Αυτόχθων, Ελάσιππος, Μήστωρ, Αζάης και Διαπρεπής μοιράστηκαν το υπόλοιπο βασίλειο. Τόσο το κλίμα της Ατλαντίδος και τα εύφορα εδάφη της, όσο και η αναπτυγμένη τεχνολογία και πολιτισμός, συντέλεσαν στο να αναπτυχθεί ένα πανίσχυρο οικονομικά κράτος. Είχαν πολύ αναπτυγμένη μεταλλουργία και μπορούσαν να δημιουργούν αριστουργήματα με χρυσό, ελεφαντόδοντο, ασήμι, ορείχαλκο και κασσίτερο. Κατασκεύασαν επιβλητικά κτίσματα, μεγαλειώδη ανάκτορα και άλλα μέγαρα, ναούς, βωμούς, μεγάλες γέφυρες, αψίδες, λιμένες, ναυπηγεία και ναύσταθμους, διώρυγες, τεχνητές λίμνες, μεγάλα πλοία, άρματα και πλήθος αγάλματα, μνημεία, και τύμβους. Οι ναοί τους ήταν κτισμένοι με έγχρωμους ογκόλιθους και οι επισημότεροι ήταν σκεπασμένοι με χρυσές, ασημένιες, κασσιτερωμένες ή ορειχάλκινες πλάκες. Θεωρούσαν Ιερό ζώο τον Ταύρο και υπάρχουν πολλές αναφορές στα χρωματιστά πετρώματα που υπήρχαν στο νησί. Τα δυο αυτά στοιχεία είναι ιδιαίτερα σημαντικά προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσουμε την πιθανή ταυτότητα της Ατλαντίδος.

4 Μαθαίνοντας απίστευτα και εντυπωσιακά πράγματα για την Ατλαντίδα, σχετικά με την οργάνωση της, την νομοθεσία της αλλά και τα διάφορα αριστουργήματα με τα οποία ήταν διακοσμημένη, φτάνουμε και στην διήγηση του τέλους του πολιτισμού της. Ο Κριτίας αναφέρει πως ο Δίας εξοργισμένος από την ασέβεια τους πήγε στο νησί και το βύθισε ολοκληρωτικά, ενώ από τον Τίμαιο, μαθαίνουμε πως έγινε μια τεράστια φυσική καταστροφή, με τρομερό σεισμό και καταποντισμό, οπότε σε μια νύχτα μόνο η Ατλαντίδα χάθηκε, γεμίζοντας με λάσπη ολόκληρο τον ωκεανό.. Επόμενο ήταν να μην είναι λίγοι αυτοί που θα προσπαθούσαν να αποκωδικοποιήσουν όλες τις πληροφορίες που μας δίνονται και να αναζητήσουν την Χαμένη Ατλαντίδα, όπου υπάρχει έστω και το παραμικρό στοιχείο που να αφήνει υποψία πως κάτι κρύβεται σχετικό με αυτή. Την αναζήτησαν, λοιπόν, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, άλλοτε έχοντας κάποια σχετικά στοιχεία στα χέρια και άλλοτε έχοντας την φαντασία τους οδηγό ή και για άλλους λόγους..ενδεικτικά αναφέρω πως τεράστιες έρευνες είχαν κάνει οι Ναζί, προκειμένου να την ανακαλύψουν και λέγοντας πως είναι απόγονοι των Ατλάντων, να κάνουν ισχυρότερο τον ισχυρισμό τους πως επρόκειτο για την "Αρία φυλή". Από όλες τις έρευνες που έγιναν τα σημεία που εξερευνήθηκαν περισσότερο ήταν τέσσερα. Μάλιστα, σχετικά με αυτά, έγινε και επίσημο ντοκιμαντέρ από το National Geographic. Παίρνοντας λοιπόν τα σημαντικότερα σημεία από την περιγραφή του Πλάτωνα, έγινε προσπάθεια διασταύρωσης ώστε να διαπιστωθεί το κατά πόσο τα τέσσερα πιθανότερα σημεία πληρούν τις "προδιαγραφές" που θα έπρεπε να έχουν ώστε να μπορούμε να μιλάμε για μεγάλη πιθανότητα ταυτοποίησης με την μυθική Ατλαντίδα. Δηλαδή: 1. Ομόκεντροι κύκλοι νερού (Τα κανάλια που ανέφερα κατά την περιγραφή της πρωτεύουσας) 2. Πολύχρωμοι βράχοι 3. Ιερό ζώο, ο Ταύρος 4. Ελέφαντες, που ζούσαν στην Ατλαντίδα 5. Υπήρξε περίπου το 9000 π.χ. 6. Βυθίστηκε από φυσική καταστροφή Οπότε με αυτά τα στοιχεία, θα δούμε κάθε μέρος ξεχωριστά.

5 1. Μήπως η Ατλαντίδα βρίσκονταν στη Μάλτα? Η πιθανότητα αυτή έκανε τους Γερμανούς κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο να κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να κατακτήσουν την Μάλτα, ώστε να μπορούν να διεξάγουν τις έρευνες τους εκεί. Αφορμή για τον συσχετισμό της Μάλτας με την Ατλαντίδα στάθηκαν οι αρχαίοι μεγαλιθικοί ναοί που βρίσκονται στην Βαλέττα και οι οποίοι φανερώνουν πως κάποιος πολύ σπουδαίος πολιτισμός δημιούργησε αυτές τις κατασκευές. Στην Μάλτα λοιπόν, βρέθηκαν οστά ελεφάντων, ενδείξεις πως λάτρευαν τον Ταύρο και πως ο πολιτισμός τους ενδεχομένως να καταστράφηκε από πλημμύρα, αλλά δεν αποδεικνύονται κάποια από τα σημαντικά στοιχεία που αναφέρει ο Πλάτωνας, όπως 1. Ομόκεντροι κύκλοι νερού 2. Πολύχρωμοι βράχοι 3. Υπήρξε περίπου το 9000 π.χ. ενώ τα ευρήματα στην Μάλτα είναι κατά χιλιάδες έτη νεότερα.. Οπότε, η Μάλτα μάλλον απορρίπτεται.. 2. Μήπως η Ατλαντίδα ήταν στα νησιά Μπίμινι? Μια μεγάλη σειρά ορθογώνιων βράχων που βρέθηκαν στον βυθό των νησιών Μπίμινι έδωσε τροφή σε πολλούς φιλόδοξους εξερευνητές στο να πιστεύουν πως ανακάλυψαν την Ατλαντίδα.. Είναι και η θέση τους κοντά στο γνωστό ως "Τρίγωνο των βερμούδων" οπότε η εκδοχή αυτή βρήκε εξαιρετικά μεγάλη απήχηση.. Τα ευρήματα ήταν όντως εντυπωσιακά.. Σε βάθος 10 έως 20 μέτρων περίπου, οι ορθογώνιοι λίθοι μοιάζουν να είναι κάτι σαν πλατφόρμα,

6 και θυμίζει το μυθικό λιμάνι της Ατλαντίδος. Έτσι, διάφοροι έκαναν ότι ήταν δυνατό για να αποδείξουν πως πρόκειται για ανθρώπινες κατασκευές.. Παρ' όλα αυτά, το πολύ ενδιαφέρον κατά τα άλλα μέρος αυτό δεν έχει και πολλές πιθανότητες να είναι αυτό που θα ήθελαν κάποιοι να είναι.. Από τα στοιχεία του Πλάτωνα δεν επιβεβαιώνεται κανένα. Ούτε πολύχρωμοι βράχοι, ούτε πιθανή φυσική καταστροφή, ούτε λατρεία του ταύρου, ούτε ελέφαντες, ούτε τίποτα.. 3. Μήπως η Ατλαντίδα βρίσκεται στον βυθό της Κούβας? Το 2000, κατά την διάρκεια ερευνών με σκοπό τον εντοπισμό ναυαγίων, μια ερευνητική ομάδα βρέθηκε μπροστά σε μια περίεργη ανακάλυψη.. Σε βάθος 600 μέτρων βρήκαν κάποιες τεράστιες κατασκευές να καλύπτουν εμβαδόν δώδεκα τετραγωνικών χιλιομέτρων που θα μπορούσαν να είναι έργο ανθρώπων.. Ενδιαφέρον έτσι? Οι επιστήμονες που κλήθηκαν να πουν την γνώμη τους, πραγματικά εντυπωσιαστήκαν. Το σημείο στο οποίο θέτουν τις αμφιβολίες τους είναι σχετικό με το βάθος στο οποίο βρέθηκαν αυτές οι κατασκευές. Έτσι, είναι πρόθυμοι να δεχτούν πως πρόκειται για ανθρώπινα έργα, αρκεί να τους εξηγήσει κάποιος τον τρόπο με τον οποίο πήγαν.. εκεί κάτω!! Κάποιοι γεωλόγοι, κάνουν ακόμα έρευνες για να αποδείξουν πως οι συγκεκριμένες κατασκευές βρίσκονταν επάνω σε νησί, το οποίο καταποντίστηκε.. Μέχρι τότε όμως, και επιστρέφοντας στα στοιχεία του Πλάτωνα, δεν μπορούμε με πούμε πολλά περισσότερα μιας και δεν είναι δυνατό να εξακριβωθούν από τα ευρήματα τα περισσότερα στοιχεία του Πλάτωνα, και κυρίως, όσο και αν είναι εντυπωσιακές οι κατασκευές, δεν διακρίνονται πουθενά τα περίφημα κυκλικά κανάλια, οπότε θα πρέπει να περιμένουμε τα αποτελέσματα των νέων ερευνών που πραγματοποιούνται.. 4. Μήπως η Ατλαντίδα, ήταν δίπλα μας? Στην Σαντορίνη? Η όμορφη Σαντορίνη είναι υποψήφια με αξιώσεις για την θέση στην οποία υπήρξε η μυθική Ατλαντίδα.. Είναι τόσο το σχήμα του νησιού, τα ευρήματα που φανερώνουν πως λατρευόταν ο Ταύρος (Μινωικός πολιτισμός), οι πολύχρωμες πέτρες που βρίσκονται ακόμα, το ότι καταστράφηκε από έκρηξη ηφαιστείου και τα αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν την ύπαρξη ενός σπουδαίου πολιτισμού.. Έχει όλα τα στοιχεία που θα μπορούσαν να την αναδείξουν ως πιθανότερη Ατλαντίδα, εκτός από το σημαντικότερο.. Αυτό της καταστροφής της.

7 Το ηφαίστειο εξερράγη γύρω στο 1630π.Χ., 1300 χρόνια πριν τον Πλάτωνα. Οπότε το 9000 που αναφέρει, δεν μπορεί να ευσταθεί στην περίπτωση της Σαντορίνης. Βέβαια, υπάρχουν ιστορικοί που διαφωνούν σχετικά με την ερμηνεία του αριθμού του Πλάτωνα, λέγοντας πως δεν είναι 9000 χρόνια, αλλά Ίσως να έχουν δίκιο, ίσως να μιλάμε για "ευσεβείς πόθους". Είδαμε λοιπόν τα σημεία στα οποία έγιναν οι περισσότερες αναφορές σχετικά με την πιθανή ύπαρξη, της χαμένης Ατλαντίδος.. Φυσικά, κανένα από αυτά δεν μπορεί να αποδείξει τίποτα.. Ούτε πως υπήρξε, Η Ατλαντίδα του Πλάτωνα, ούτε πως δεν υπήρξε.. Οπότε, ακόμα μερικοί ονειροπόλοι δύτες μπορούν να κλείνουν τα μάτια και να φαντάζονται πως θα ήταν μια κατάδυση, ανάμεσα στα απομεινάρια της μυθικής και πανέμορφής Ατλαντίδος..