ΤΟΜΕΑΣ ΟΜΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΖΩΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ. Χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων στα αραγωγικά ζώα και ανθεκτικότητα των µικροοργανισµών

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΟΜΕΑΣ ΟΜΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΖΩΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ. Χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων στα αραγωγικά ζώα και ανθεκτικότητα των µικροοργανισµών"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΟΜΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΖΩΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑΣ Χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων στα αραγωγικά ζώα και ανθεκτικότητα των µικροοργανισµών Χριστίνα Μ. Τσικώτη Κτηνίατρος ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΙΑΤΡΙΒΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2009

2 Τριµελής εξεταστική ε ιτρο ή Ε ίκουρος καθηγητής Γ. Μ ατζίας (ε ιβλέ ων) Ανα ληρώτρια καθηγήτρια Μ. Κουτσοβίτη-Πα αδο ούλου (µέλος) Λέκτορας Β. Σιάρκου (µέλος)

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος...i Εισαγωγή Χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων στα παραγωγικά ζώα Ενδείξεις των αντιµικροβιακών φαρµάκων στα παραγωγικά ζώα Κριτήρια επιλογής του κατάλληλου αντιµικροβιακού φαρµάκου Κυριότερες χρησιµοποιούµενες κατηγορίες αντιµικροβιακών φαρµάκων στα παραγωγικά ζώα Ποσότητα των χρησιµοποιούµενων αντιµικροβιακών φαρµάκων στα ζώα Ιδιαιτερότητες της χρήσης των αντιµικροβιακών φαρµάκων στα ζώα Ανθεκτικότητα των µικροοργανισµών στα αντιµικροβιακά φάρµακα Προέλευση της ανθεκτικότητας των µικροοργανισµών στα αντιµικροβιακά φάρµακα Μοριακή βάση της µεταφοράς των γονιδίων ανθεκτικότητας στα αντιµικροβιακά φάρµακα Μηχανισµοί ανθεκτικότητας Ανθεκτικότητα των βακτηρίων στα αντιµικροβιακά φάρµακα που χρησιµοποιούνται στην Κτηνιατρική Μηχανισµοί µετάδοσης της «ανθεκτικότητας» στον άνθρωπο βακτήρια ανθεκτικά στα αντιµικροβιακά φάρµακα που θέτουν σε κίνδυνο τη δηµόσια υγεία Συµπεράσµατα Εφαρµογή προγράµµατος επιτήρησης καταγραφής της κατανάλωσης αντιµικροβιακών φαρµάκων και εµφάνισης ανθεκτικών στελεχών µικροοργανισµών Εφαρµογή της Ορθής Κτηνιατρικής Πρακτικής... 77

4 3.3 Εκπαίδευση κτηνιάτρων και εκτροφέων Εφαρµογή εµβολιασµών και προληπτικών προγραµµάτων ελέγχου εκρίζωσης νοσηµάτων Εφαρµογή µέτρων υγιεινής, βιοασφάλειας και ορθής διαχείρισης των εκτροφών Εφαρµογή εναλλακτικών των αντιµικροβιακών φαρµάκων τρόπων θεραπείας Περίληψη Summary Βιβλιογραφία... 91

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων στα παραγωγικά ζώα και η εµφάνιση ανθεκτικών στελεχών βακτηρίων, αποτελεί ένα πολύπλοκο θέµα για το οποίο υπάρχουν πολλές αντικρουόµενες απόψεις. Οι περισσότεροι κτηνίατροι υποστηρίζουν ότι η χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων στα παραγωγικά ζώα έχει περιορισµένες επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου. Από την άλλη, οι ιατροί οι οποίοι έχουν δηµιουργήσει σοβαρό πρόβληµα µε την ανθεκτικότητα των παθογόνων βακτηρίων για τον άνθρωπο εξαιτίας της υπέρµετρης συνταγογράφησης αντιµικροβιακών φαρµάκων, ενοχοποιούν αποκλειστικά τη χρήση των φαρµάκων αυτών στα παραγωγικά ζώα. Ενδεικτικό της υπέρµετρης κατανάλωσης αντιµικροβιακών φαρµάκων από τους ανθρώπους στην Ελλάδα είναι τα στοιχεία του ESAC (European surveillance of Antimicrobial Consumption) που αναφέρουν ότι η χώρα µας είναι η πρώτη χώρα της Ευρώπης τόσο σε συνολική όσο και σε εξωνοσοκοµειακή κατανάλωση αντιµικροβιακών φαρµάκων. Εφόσον υπάρχουν ισχυρά επιχειρήµατα και από τις δύο πλευρές και δεδοµένου της έλλειψης ικανοποιητικής γνώσης για αυτό το πολύπλοκο θέµα, είναι πολύ δύσκολο να ληφθούν τα κατάλληλα µέτρα αντιµετώπισης του προβλήµατος. Μια προσέγγιση του πολύπλοκου αυτού θέµατος αποτελεί η παρούσα διπλωµατική εργασία που πραγµατοποιήθηκε στα πλαίσια του Μεταπτυχιακού Προγράµµατος Σπουδών της Κτηνιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. «Εκτροφή και Παθολογία Παραγωγικών ζώων- Εκτροφή και Παθολογία Χοίρων και Πτηνών», στον Τοµέα οµής και Λειτουργίας Ζωικών Οργανισµών, Εργαστήριο Φαρµακολογίας. Η εργασία χωρίζεται σε τρία κεφάλαια: Στο πρώτο κεφάλαιο περιγράφεται η χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων στα παραγωγικά ζώα και ειδικότερα οι ενδείξεις των αντιµικροβιακών φαρµάκων, τα κριτήρια επιλογής τους, οι ποσότητες και οι κατηγορίες των αντιµικροβιακών φαρµάκων που χρησιµοποιούνται στα διάφορα παραγωγικά ζώα καθώς καθώς και οι ιδιαιτερότητες της χρήσης τους στα παραγωγικά ζώα. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται µια γενική αναφορά στην ανθεκτικότητα των µικροοργανισµών στα αντιµικροβιακά φάρµακα και ειδικότερα στην προέλευση, στους µηχανισµούς και στη µοριακή βάση µεταφοράς των γονιδίων ανθεκτικότητας στα αντιµικροβιακά φάρµακα. Επίσης, περιγράφεται αναλυτικότερα η ανθεκτικότητα των - i -

6 βακτηρίων στα αντιµικροβιακά φάρµακα που χρησιµοποιούνται κυρίως στα παραγωγικά ζώα. Τέλος, στο κεφάλαιο αυτό γίνεται αναφορά στους µηχανισµούς µεταφοράς της ανθεκτικότητας στον άνθρωπο και περιγράφονται τα ανθεκτικά στα αντιµικροβιακά φάρµακα βακτήρια που προέρχονται από τα ζώα και δηµιουργούν πρόβληµα στη ηµόσια Υγεία. Στο τρίτο κεφάλαιο παρατίθενται τα συµπεράσµατα, που ουσιαστικά συνίστανται στην ενδεδειγµένη χρήση των φαρµάκων αυτών στα παραγωγικά ζώα καθώς και στους τρόπους πρόληψης και αντιµετώπισης του φαινοµένου των ανθεκτικότητας των µικροοργανισµών στα αντιµικροβιακά φάρµακα. Θεωρώ καθήκον µου να εκφράσω θερµές ευχαριστίες στον επιβλέποντα καθηγητή της διπλωµατικής µου εργασίας κ. Γ. Μπατζία, Επίκουρο Καθηγητή της Κτηνιατρικής Φαρµακολογίας της Κτηνιατρικής Σχολής για την αµέριστη συµπαράσταση και κατανόηση, τις συµβουλές και τη θετική του σκέψη σε όλη τη διάρκεια της εργασίας. Επίσης, θα ήθελα να εκφράσω θερµές ευχαριστίες στα µέλη της τριµελούς επιτροπής, τις κυρίες Μ. Κουτσοβίτη-Παπαδοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κτηνιατρικής Φαρµακολογίας και Β. Σιάρκου, Λέκτορα της Μικροβιολογίας-Λοιµωξιολογίας, για τη βοήθεια τους. Τέλος ευχαριστώ την οικογένεια µου για την ηθική της υποστήριξη στην προσπάθεια µου αυτή. - ii -

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εµφάνιση ανθεκτικότητας στα αντιµικροβιακά φάρµακα των βακτηρίων που µολύνουν τον άνθρωπο και προέρχονται από τα ζώα, είναι ένα πολύπλοκο θέµα µε σοβαρές επιπτώσεις τόσο στην υγεία των ζώων όσο και των ανθρώπων. Σε γενικές γραµµές τα προβλήµατα που προκύπτουν για τη ηµόσια Υγεία από τη χρήση αντιµικροβιακών φαρµάκων στα ζώα είναι τα εξής: α) η επιλογή ανθεκτικών βακτηρίων β) η µετάδοση ανθεκτικών κλώνων βακτηρίων, κινητών γενετικών στοιχείων και γονιδίων από τα ζώα στον άνθρωπο, και γ) λοιµώξεις του ανθρώπου που δεν ανταποκρίνονται στη συνηθισµένη αγωγή µε αντιµικροβιακά φάρµακα (Aarestrup, 2006). Βακτήρια ζωικής προέλευσης ανθεκτικά στα αντιµικροβιακά φάρµακα µπορούν να µολύνουν τους ανθρώπους µε διάφορους τρόπους όπως, άµεση επαφή µε τα ζώα (κτηνοτρόφοι, κτηνίατροι, εκδοροσφαγείς), επαφή µε µολυσµένα µε βακτήρια υλικά πχ σάλιο, κόπρανα, ή τέλος µε την πρόσληψη µολυσµένων τροφίµων, αέρα ή νερού (Scwarz et al., 2001). H µόλυνση του ανθρώπου µε βακτήρια ανθεκτικά στα αντιµικροβιακά φάρµακα µέσω της τροφικής αλυσίδας, δηλαδή από την πρόσληψη ζωικών προϊόντων (κρέας, γάλα, αυγά) από τα παραγωγικά ζώα, έχει µελετηθεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη. Αυτό έχει αποδειχθεί κυρίως για κάποια ζωονοσογόνα βακτήρια (zoonotic organisms) όπως Salmonella και Campylobacter sp. Από την άλλη πλευρά για κοινά βακτήρια όπως Escherichia coli, Enterococcus sp. δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις, απλώς πιθανόν τα βακτήρια αυτά να λειτουργούν σαν δεξαµενές ανθεκτικών γονιδίων τα οποία µπορούν να µεταφερθούν στα βακτήρια της εντερικής χλωρίδας του ανθρώπου από τα παραγωγικά ζώα. Ωστόσο, δεν πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός της πρόσληψης ανθεκτικών βακτηρίων τόσο από τους ανθρώπους όσο και από τα ζώα από κοινές πηγές όπως νερό, φυτά, άγρια ζώα (κυρίως τρωκτικά και πτηνά ιδίως σπουργίτια). Τα άγρια ζώα µπορούν να αποκτήσουν τα ανθεκτικά στελέχη από το περιβάλλον, στη συνέχεια να τα µεταφέρουν και µέσω των εκκρίσεών τους να µολύνουν την τροφή των παραγωγικών ζώων. Έτσι εντερόκοκκοι ανθεκτικοί στη βανκοµυκίνη (Vancomycin-Resistant Enterococci-VRE) έχουν βρεθεί σε άγρια τρωκτικά και κατοικίδια ζώα. Επίσης πρέπει να αναφερθεί ότι αντιµικροβιακά φάρµακα κυρίως τετρακυκλίνες και αµινογλυκοσίδες χρησιµοποιούνται σε µεγάλο βαθµό για την πρόληψη βακτηριακών νοσηµάτων στα φυτά, (Vidaver, 2002), ενώ η βανκοµυκίνη χρησιµοποιείται στη γενετική µηχανική των φυτών. Ωστόσο, προς το παρόν δεν έχει µελετηθεί η πιθανότητα συµβολής των φυτών στη µόλυνση του ανθρώπου µε ανθεκτικά στα - 1 -

8 αντιµικροβιακά φάρµακα στελέχη βακτηρίων. Η µόλυνση του νερού και γενικότερα του περιβάλλοντος από βακτήρια ανθεκτικά στα αντιµικροβιακά φάρµακα γίνεται τόσο από τα απόβλητα των εκτροφών των ζώων όσο και από τα οικιακά απόβλητα ή τα απόβλητα των νοσοκοµείων. Αυτή η µόλυνση µπορεί να επεκταθεί και στα λαχανικά όταν τα παραπάνω απόβλητα ζώων ή ανθρώπων χρησιµοποιούνται ως λίπασµα για τα χωράφια µε αποτέλεσµα να αποτελέσει πηγή µόλυνσης του ανθρώπου. Απόδειξη των παραπάνω αποτελεί η ανεύρεση στελέχους E. coli µε πολλαπλή ανθεκτικότητα στα αντιµικροβιακά σε λαχανικά που πωλούνταν σε αγορές του Λονδίνου, κατά τη διάρκεια επιδηµιολογικής διερεύνησης µιας µαζικής τροφολοίµωξης από E. coli Ο15. Η συµβολή της ύπαρξης στο υδάτινο περιβάλλον αντιµικροβιακών φαρµάκων και βακτηρίων ανθεκτικών σε αυτά, στη διάδοση της ανθεκτικότητας, είναι αντικείµενο µελέτης και διαφωνιών µεταξύ των επιστηµόνων (Segura et al., 2009). Σηµαντικό ρόλο επίσης στη µεταφορά βακτηρίων ανθεκτικών στα αντιµικροβιακά φάρµακα µεταξύ των ζώων, εκτός βέβαια από την εκτεταµένη χρήση αντιµικροβιακών φαρµάκων, είναι η µεταφορά ζώων-φορέων µεταξύ διαφορετικών εκτροφών ή ακόµη και µεταξύ διαφορετικών κρατών, η συγκέντρωση µεγάλου αριθµού ζώων σε περιορισµένους και κλειστούς χώρους, και η ύπαρξη µολυσµένων ζωοτροφών. Στο σχήµα 1 φαίνεται η πολυπλοκότητα του προβλήµατος της ανάπτυξης ανθεκτικότητας στα αντιµικροβιακά φάρµακα καθώς και οι αλληλεπιδράσεις µεταξύ των διαφορετικών οµάδων: Άγρια ζώα Περιβάλλον (πουλιά, τρωκτικά, έντοµα κλπ) (σκόνη, νερό κλπ) Σφαγείο Εισαγόµενα ζώα Παραγωγικά ζώα Άνθρωποι Ζωοτροφές Κατοικίδια ζώα Φρούτα & Λαχανικά Σχήµα 1: Πολυπλοκότητα του φαινοµένου της ανθεκτικότητας και αλληλεπιδράσεις µεταξύ των οµάδων (McEwen και Fedorka-Cray, 2002) - 2 -

9 Σε µια προσπάθεια να µελετηθεί το φαινόµενο της ανθεκτικότητας των βακτηρίων στα αντιµικροβιακά φάρµακα που χρησιµοποιούνται στον άνθρωπο και να εκτιµηθεί η συµβολή των ζώων στο φαινόµενο αυτό, καταρτίστηκε το 2000 από τους Bywater και Casewell ένα ερωτηµατολόγιο που απευθυνόταν σε ιατρούς κλινικούς µικροβιολόγους από την Ευρώπη και τις Η.Π.Α. Το ερωτηµατολόγιο αφορούσε 20 παθογόνα βακτήρια για τον άνθρωπο. Μέσα στα 20 αυτά βακτήρια υπήρχαν και κάποια που µεταδίδονται από τα ζώα στον άνθρωπο, όπως non-typhoid Salmonella sp, Campylobacter sp, E. coli O157: H7, Enterococcus sp.vre. Η στατιστική µελέτη των αποτελεσµάτων έδειξε ότι η συνολική συµβολή των ζώων στην ανθεκτικότητα στα αντιµικροβιακά φάρµακα των βακτηρίων που απειλούν τη ηµόσια Υγεία ήταν µικρότερη του 4% (Bywater, 2004). Όπως αναµενόταν το ποσοστό αυτό αφορούσε κυρίως τα ζωονοσογόνα βακτήρια που µεταδίδονταν στον άνθρωπο µέσω της τροφικής αλυσίδας. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων στα παραγωγικά ζώα συµβάλλει σαφώς στην ανάπτυξη ανθεκτικών στα αντιµικροβιακά φάρµακα ζωονοσογόνων βακτηρίων τα οποία µπορούν να µεταδοθούν στον άνθρωπο µε δυσµενείς επιπτώσεις. εδοµένου ότι η επιδηµιολογία της ανθεκτικότητας είναι εξαιρετικά πολύπλοκη και παρόλο που η συµβολή των ζώων στο πρόβληµα της ανθεκτικότητας των βακτηρίων στα αντιµικροβιακά φάρµακα που απασχολούν τη ηµόσια Υγεία είναι µικρή, είναι απαραίτητο να πραγµατοποιηθούν οι ενδεδειγµένες διορθωτικές κινήσεις για να περιορισθεί η αύξηση της εµφάνισης καθώς και η µετάδοση των ανθεκτικών στα αντιµικροβιακά φάρµακα µικροοργανισµών πριν να είναι αργά. Μια από τις βασικότερες διορθωτικές κινήσεις είναι, η χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων στα παραγωγικά ζώα να γίνεται σύµφωνα µε τους Κανόνες της Ορθής Κτηνιατρικής Πρακτικής

10 1. ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ΖΩΑ Η παραγωγή ζωικών προϊόντων έχει εντατικοποιηθεί τα τελευταία πενήντα χρόνια, ενώ ταυτόχρονα έχει γίνει περισσότερο αποδοτική αφού µεγαλύτερη ποσότητα προϊόντων παράγεται από µικρότερο αριθµό ζώων. Αυτή η αύξηση της παραγωγικότητας είναι αποτέλεσµα πολλών παραγόντων όπως, της γενετικής επιλογής, της βελτίωσης της διατροφής, της βελτίωσης της διαχείρισης και της προληπτικής ιατρικής. Άλλωστε οι σύγχρονες πρακτικές εντατικοποίησης της εκτροφής των παραγωγικών ζώων έχουν δηµιουργήσει µια καινούργια κατάσταση όσον αφορά τη διαχείριση των εκτροφών, στην οποία σηµαντικό ρόλο παίζει η παροχή κτηνιατρικών υπηρεσιών. Η κτηνιατρική κλινική πράξη στα παραγωγικά ζώα περιλαµβάνει: 1. τη χρήση εµβολίων και προληπτικής φαρµακευτικής αγωγής για την πρόληψη ή ελαχιστοποίηση των λοιµώξεων, 2. τη χρήση αντιµικροβιακών και αντιπαρασιτικών φαρµάκων για τη θεραπεία µικροβιακών και παρασιτικών παθήσεων αντίστοιχα, και 3. τη χρήση αντιµικροβιακών φαρµάκων και ορµονών, (για την αύξηση της παραγωγικότητας, της ανάπτυξης και τη βελτίωση της µετατρεψιµότητας της τροφής) ως αυξητικών παραγόντων (National Research Council, 1999). Τα αντιµικροβιακά φάρµακα ως αυξητικοί παράγοντες δεν χρησιµοποιούνται πλέον στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αφού υπάρχει νοµοθετική απαγόρευση από 1/1/2006 (Κανονισµός 1831/2003 Ε.Κ), αλλά εξακολουθούν να χρησιµοποιούνται στην εκτροφή των παραγωγικών ζώων σε άλλες χώρες όπως για παράδειγµα στις Η.Π.Α. Είναι εποµένως φανερό ότι τα κτηνιατρικά φάρµακα και ειδικότερα τα αντιµικροβιακά αποτελούν ένα σηµαντικό στοιχείο της παραγωγής κρέατος, αυγών και γάλακτος από τα ζώα που εκτρέφονται για αυτό ακριβώς το σκοπό. Η χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων για τη θεραπεία ασθενειών στα παραγωγικά ζώα άρχισε στα µέσα της δεκαετίας του 1940, ενώ η προσθήκη τους στην τροφή που προοριζόταν για βοοειδή, χοίρους, κοτόπουλα ξεκίνησε στις αρχές του 1950 (Tollefson και Flynn, 2002). Τα αντιµικροβιακά φάρµακα δρούν κατά των µικροοργανισµών µε διαφορετικούς µηχανισµούς και µε βάση τον µηχανισµό δράσης τους ταξινοµούνται στις εξής κατηγορίες: α) σε αυτά που προκαλούν αναστολή ή παρεµπόδιση της σύνθεσης του κυτταρικού τοιχώµατος των µικροοργανισµών (πενικιλλίνες, κεφαλοσπορίνες, - 4 -

11 καρβαπενέµες, µονοβακτάµες, γλυκοπεπτίδια και βακιτρακίνη), β) σε αυτά που προκαλούν διάσπαση/αποσύνθεση της κυτταρικής µεµβράνης των µικροοργανισµών (πολυµυξίνη Β, κολιστίνη, νυστατίνη, αµφοτερικίνη Β), γ) σε αυτά που προκαλούν αναστολή της πρωτεϊνικής σύνθεσης των µικροοργανισµών (αµινογλυκοσίδες, τετρακυκλίνες, χλωραµφαινικόλη, µακρολίδια, πλευροµουτιλίνες, λινκοσαµίδες, στρεπτογραµµίνες) και δ) σε αυτά που προκαλούν αναστολή της σύνθεσης ή της λειτουργίας των νουκλεϊκών οξέων (κινολόνες-φθοριοκινολόνες, σουλφοναµίδες, διαµινοπυριδίνες). Τα αντιµικροβιακά φάρµακα χρησιµοποιούνται στα παραγωγικά ζώα για: τη διασφάλιση της υγείας και της ευζωίας των ζώων την πρόληψη της διασποράς επιδηµικών λοιµώξεων στα ζώα, την πρόληψη της µετάδοσης των ζωονόσων από τα ζώα στον άνθρωπο, τη διασφάλιση της ποιότητας των ζωικών προιόντων, την πρόληψη τροφιµογενών λοιµώξεων στον άνθρωπο (Ungemach, 2000) Τα αντιµικροβιακά φάρµακα που χρησιµοποιούνται στα παραγωγικά ζώα συνήθως ανήκουν στις ίδιες οµάδες αντιµικροβιακών φαρµάκων που χρησιµοποιούνται και στον άνθρωπο (Guardabass και Courvalin, 2006) και ανάλογα µε τη σηµασία που έχουν για την υγεία του ανθρώπου διακρίνονται σε: α) πολύ µεγάλης σπουδαιότητας (very high importance) όπως π.χ δεύτερης γενεάς φθοριοκινολόνες, ριφαµυκίνες, λινκοµυκίνη, ερυθροµυκίνη, κεφαλοσπορίνες 3 ης και 4 ης γενιάς, β) µεγάλης σπουδαιότητας (high importance) όπως π.χ. γενταµυκίνη, κεφαλοσπορίνες 1 ης και 2 ης γενεάς, γ) µέτριας σπουδαιότητας (medium importance) όπως π.χ καναµυκίνη, αµπικιλλίνη, αµοξικιλλίνη, κινολόνες στενού φάσµατος, δ) µικρής σπουδαιότητας (low importance) όπως π.χ κολιστίνη, πενικιλλίνη G και V, σπεκτινοµυκίνη, και ε) πολύ µικρής σπουδαιότητας (very low importance) όπως π.χ βακιτρακίνη, πολυµυξίνη. Είναι εποµένως σηµαντικό να µη γίνεται κατάχρηση των αντιµικροβιακών φαρµάκων που έχουν µεγάλη σπουδαιότητα για την υγεία του ανθρώπου, όπως π.χ οι κεφαλοσπορίνες 3 ης και 4 ης γενεάς οι οποίες χρησιµοποιούνται αποκλειστικά για νοσοκοµειακές λοιµώξεις από gram-αρνητικά βακτήρια ή/και στην περίπτωση αποτυχίας θεραπείας µε άλλες β- λακτάµες, δεδοµένου ότι αυξάνεται η πιθανότητα δηµιουργίας ανθεκτικών στελεχών που µπορεί να µεταδοθούν από τα ζώα στον άνθρωπο µέσω της τροφικής αλυσίδας ή µέσω της επαφής. Τα ανθεκτικά αυτά στελέχη δεν µπορεί να αντιµετωπισθούν µε τα παραπάνω αντιµικροβιακά και έτσι ουσιαστικά αποδυναµώνεται το οπλοστάσιο των φαρµάκων που είναι διαθέσιµο για την προστασία της ηµόσιας Υγείας

12 1.1. ΕΝ ΕΙΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ΖΩΑ Τα αντιµικροβιακά φάρµακα στα παραγωγικά ζώα χρησιµοποιούνται για (Πίν. 1): Θεραπεία Μεταφύλαξη Προφύλαξη - Πρόληψη Αυξητική δράση Θεραπεία Ως θεραπεία ορίζεται η χορήγηση αντιµικροβιακών φαρµάκων σε ένα ζώο (ατοµική θεραπεία) ή σε µια οµάδα ζώων (οµαδική θεραπεία) που νοσεί κλινικά, δηλαδή παρουσιάζει µια εµφανή βακτηριακή λοίµωξη. Σκοπός της θεραπείας είναι να περιορισθεί η εξέλιξη της ασθένειας στα νοσούντα ζώα, αφού η ασθένεια θα είχε ως αποτέλεσµα την µειωµένη απόδοση των ζώων. Ο τρόπος χορήγησης των αντιµικροβιακών φαρµάκων για θεραπευτικούς σκοπούς διαφέρει ανάλογα µε τον αριθµό των ζώων και τον τύπο της εκτροφής. Η ατοµική θεραπεία εφαρµόζεται κυρίως στα κατοικίδια ζώα, ενώ στα παραγωγικά ζώα εφαρµόζεται κατά περίπτωση σε γαλακτοπαραγωγές αγελάδες, µόσχους, χοιροµητέρες, ενήλικα πρόβατα και αίγες (Schwarz et al., 2001; McEwen και Fedorka-Cray, 2002). Η ατοµική θεραπεία στα ζώα είναι συγκρίσιµη µε τη χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων στην ιατρική του ανθρώπου και βασίζεται στα εξής: 1. στην κλινική εξέταση του κάθε ζώου που νοσεί, 2. στις εργαστηριακές εξετάσεις για την ταυτοποίηση του παθογόνου παράγοντα και στον έλεγχο της ευαισθησίας του στα αντιµικροβιακά φάρµακα, 3. στη χορήγηση των αντιµικροβιακών φαρµάκων από το στόµα ή ενέσιµα µόνο στα ζώα που εµφανίζουν συµπτώµατα της συγκεκριµένης ασθένειας, και 4. στην επιλογή του κατάλληλου δοσολογικού σχήµατος ανάλογα µε το ζωικό είδος και το στάδιο της ασθένειας. Η ατοµική θεραπεία συχνά δεν µπορεί να εφαρµοσθεί στην πράξη σε παραγωγικά ζώα τα οποία εκτρέφονται σε οµάδες όπως σµήνη κρεοπαραγωγικών ορνιθίων ή οµάδες απογαλακτισµένων χοιριδίων. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι προτιµότερη η οµαδική θεραπεία οπότε τα αντιµικροβιακά φάρµακα χορηγούνται µε την τροφή ή το νερό. Όπως στην ατοµική έτσι και στην οµαδική θεραπεία πριν την εφαρµογή της πρέπει να γίνει ταυτοποίηση του - 6 -

13 παθογόνου βακτηρίου και να επιλεγεί το κατάλληλο αντιµικροβιακό µε βάση τη δοκιµή ευαισθησίας. Η θεραπεία µε αντιµικροβιακά φάρµακα µέσω της τροφής ή του νερού όσο εύκολα και αν εφαρµόζεται παρουσιάζει σηµαντικά προβλήµατα. Τα σπουδαιότερα είναι: η ανοµοιογενής ανάµιξη του αντιµικροβιακού φαρµάκου µε την τροφή, η µειωµένη διαλυτότητα του φαρµάκου στο πόσιµο νερό και η ασυµβατότητα-αλληλεπίδραση του αντιµικροβιακού φαρµάκου µε κάποιο συστατικό της τροφής ή του νερού. Επίσης, ένα άλλο σηµαντικό πρόβληµα που σχετίζεται µε την οµαδική θεραπεία είναι η ανεπαρκής πρόσληψη του αντιµικροβιακού φαρµάκου από τα ζώα, δεδοµένης της µειωµένης λήψης τροφής και νερού από τα ασθενή ζώα. Παρόλα αυτά η οµαδική θεραπεία µέσω τροφής ή νερού είναι ο µόνος τρόπος χορήγησης φαρµάκων στα παραγωγικά ζώα και για να έχει θεραπευτικό αποτέλεσµα θα πρέπει να γίνεται µε τον ενδεδειγµένο τρόπο Μεταφύλαξη Ο όρος µεταφύλαξη περιγράφει την χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων σε µια οµάδα ζώων σε χρόνο κατά τον οποίο ορισµένα µόνο από αυτά παρουσιάζουν συµπτώµατα της ασθένειας, αλλά αναµένεται µελλοντικά να προσβληθούν και άλλα ζώα της οµάδας. Η µεταφύλαξη δηλαδή είναι απαραίτητη για την αποτροπή της µετάδοσης της λοίµωξης από τα ασθενή στα υγιή ζώα της οµάδας. Η µεταφύλαξη ως µαζική θεραπεία µειονεκτεί από την άποψη ότι χορηγούνται φάρµακα σε ζώα που δεν τα χρειάζονται, ενώ από την άλλη η χορήγηση αντιµικροβιακών φαρµάκων µόνο σε διαγνωσµένα ασθενή ζώα µειονεκτεί στο ότι η χορήγηση του φαρµάκου δεν γίνεται σε ζώα τα οποία βρίσκονται στα αρχικά στάδια της νόσου. Προσπάθειες να περιορισθεί η µεταφύλαξη µόνο σε ζώα που πιθανόν θα ωφεληθούν από τη θεραπεία χρησιµοποιώντας ως δείκτη εκτίµησης της κλινικής κατάστασης τη θερµοκρασία του σώµατος, απέτυχαν (Guthrie, et al., 1997). Για το λόγο αυτό αναζητούνται πιο εξειδικευµένοι τρόποι εκτίµησης του σταδίου της ασθένειας, προκειµένου να βελτιωθούν τα κριτήρια επιλογής της κατάλληλης θεραπείας. Τέλος σύµφωνα µε την Αµερικάνικη Κτηνιατρική Ένωση (American Veterinary Medical Association, AVMA) η µεταφύλαξη τυπικά περιλαµβάνει τη χορήγηση φαρµάκων σε θεραπευτικές δόσεις για µικρό χρονικό διάστηµα

14 1.1.3 Προφύλαξη-πρόληψη Η προφύλαξη-πρόληψη συνιστά τη χορήγηση αντιµικροβιακών φαρµάκων σε υγιή ζώα τα οποία εκτίθενται σε κάποιο κίνδυνο χωρίς όµως να έχει εκδηλωθεί κάποιο νόσηµα και να έχει ταυτοποιηθεί ο υπεύθυνος αιτιολογικός παράγοντας (Phillips, et al., 2004). ηλαδή η προφυλακτική θεραπεία µε αντιµικροβιακά φάρµακα εφαρµόζεται σε κάποιες κρίσιµες χρονικές περιόδους «κλειδιά» για την υγεία των ζώων, περιόδους δηλαδή που υφίστανται έντονη καταπόνηση µε τον ενδεχόµενο κίνδυνο την ανάδυση λοιµωδών νοσηµάτων. Η προληπτική χρήση των αντιµικροβιακών µπορεί να γίνει τόσο ατοµικά όσο και οµαδικά και είναι ευρέως αποδεκτή στη κτηνιατρική κλινική πρακτική (παθολογίαχειρουργική). Ειδικότερα: α) στις γαλακτοπαραγωγές αγελάδες η προφυλακτική ενδοµαστική χορήγηση αντιµικροβιακών φαρµάκων σε θεραπευτικά επίπεδα στο τέλος της γαλακτικής περιόδου προλαµβάνει την εκδήλωση µαστίτιδων κατά την επόµενη γαλακτική περίοδο, αφού µεγάλες συγκεντρώσεις του αντιµικροβιακού φαρµάκου επιτυγχάνονται για όλη τη διάρκεια της ξηράς περιόδου. β) στην εκτροφή χοίρων και µόσχων προληπτική χορήγηση αντιµικροβιακών φαρµάκων εφαρµόζεται κατά τον απογαλακτισµό και κατά την ανάµιξη των ζώων από διαφορετικές οµάδες, προκειµένου να ελεγχθεί η εκδήλωση νοσηµάτων από το αναπνευστικό και πεπτικό σύστηµα. Χωρίς την προληπτική χορήγηση αντιµικροβιακών φαρµάκων θα εµφανίζονταν σε µεγάλο ποσοστό κλινικές λοιµώξεις που θα είχαν αρνητική επίδραση στην ευζωία, θα απαιτούσαν µεγαλύτερες ποσότητες αντιµικροβιακών φαρµάκων για τη θεραπεία-µεταφύλαξη, ενώ ταυτόχρονα θα µειωνόταν δραστικά η παραγωγικότητα των ζώων. Έτσι, η προφυλακτική θεραπεία για τις χρονικές περιόδους της εκτροφής των ζώων που υφίστανται έντονη καταπόνηση και άρα κινδυνεύουν από λοιµώξεις ειδικά στην εκτροφή των χοίρων και µοσχαριών-, είναι αναπόφευκτη (Schwarz, et al., 2001). Ωστόσο, η προληπτική χορήγηση αντιµικροβιακών φαρµάκων θεωρείται από πολλούς ερευνητές σαν το υπόβαθρο για την ανάπτυξη βακτηρίων ανθεκτικών στα αντιµικροβιακά φάρµακα, λειτουργεί δηλαδή ως παράγοντας άσκησης «πίεσης επιλογής» (selective pressure). Ακόµα περισσότερο όµως θεωρήθηκε ως παράγοντας πίεσης επιλογής για τα βακτήρια η χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων ως αυξητικών παραγόντων

15 Αυξητικοί παράγοντες Αν και τα αντιµικροβιακά φάρµακα ως αυξητικοί παραγοντες έχουν απαγορευθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση (E.E), κρίνεται απαραίτητο να αναφερθούν στοιχεία για τη δράση αυτή των αντιµικροβιακών φαρµάκων. Η ιδιότητα των αντιµικροβιακών φαρµάκων να επιταχύνουν την ανάπτυξη των ζώων ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1940 όταν διαπιστώθηκε ότι κοτόπουλα που τρέφονταν µε τροφή εµπλουτισµένη µε τετρακυκλίνες αναπτύσσονταν γρηγορότερα από τα κοτόπουλα που τρέφονταν µε τροφή που δεν περιείχε τετρακυκλίνες. Από τότε πολλά αντιµικροβιακά φάρµακα έχει βρεθεί ότι βελτιώνουν τη µέση ηµερήσια αύξηση βάρους καθώς και τη µετατρεψιµότητα της τροφής στα διάφορα ζωικά είδη (Gaskins, et al., 2002). Τα αντιµικροβιακά φάρµακα για αυτό το σκοπό χρησιµοποιούνται ως προσθετικά της τροφής σε υπο-θεραπευτικές δόσεις που κυµαίνονται από 2,5 µέχρι 125 mg/kg (ppm) (Lawrence, 1998). Στις Η.Π.Α. η «υπο-θεραπευτική χορήγηση» των αντιµικροβιακών φάρµακων, δηλαδή χρήση τους για βελτίωση ανάπτυξης των ζώων και της µετατρεψιµότητας της τροφής, σηµαίνει προσθήκη τους στην τροφή σε συγκέντρωση κάτω από 200g ανά τόνο για περισσότερες από δύο εβδοµάδες. Είναι γεγονός όµως ότι η χρήση των αντιµικροβιακών φάρµακων ως αυξητικών παραγόντων λειτουργεί ταυτόχρονα και µε την έννοια της προληπτικής θεραπείας, για αυτό και στη Βόρειο Αµερική κάποια αντιµικροβιακά φάρµακα εγκρίνονται ταυτόχρονα και για τους δύο σκοπούς, δηλαδή την πρόληψη και την αύξηση της ανάπτυξης. Για αυτόν ακριβώς το λόγο οι Mellon και συνεργάτες (2001) χρησιµοποιούν τον όρο «µη θεραπευτική χρήση» των αντιµικροβιακών φαρµάκων που περικλείει την αύξηση της ανάπτυξης και την προληπτική χρήση αυτών κατά των ασθενειών των ζώων. Είναι γεγονός ότι η διαφορά µεταξύ πρόληψης και αύξησης της ανάπτυξης είναι λιγότερο σαφής από ό,τι η διαφορά µεταξύ προφύλαξης και θεραπείας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθετώντας την «αρχή της πρόβλεψης ή πρόληψης του κινδύνου» διατυπώνει ότι η ανθεκτικότητα των µικροβίων στα αντιµικροβιακά φάρµακα έχει µεγαλύτερη σηµασία για τη ηµόσια Υγεία από ό,τι η χρήση τους ως αυξητικών παραγόντων. Με βάση αυτή την αρχή προχώρησε στην απαγόρευση κάποιων αντιµικροβιακών φαρµάκων που χρησιµοποιούνταν ως αυξητικοί παράγοντες. Αρχικά απαγορεύτηκαν κάποια αντιµικροβιακά φάρµακα, όπως η αβοπαρκίνη (γλυκοπεπτίδιο) το 1996, και τον Ιανουάριο του 1999 ακόµα έξι αντιµικροβιακά φάρµακα δηλαδή η τυλοσίνη και η σπιραµυκίνη (µακρολίδια), η βιργινιαµυκίνη (στρεπτογραµίνη), η βακιτρακίνη (πολυπεπτίδιο) και carbadox και olaquindox (κινοξαλίνες). Στη συνέχεια όµως επήλθε - 9 -

16 ολοκληρωτική απαγόρευση της χρήσης των αντιµικροβιακών φαρµάκων ως αυξητικών παραγόντων σύµφωνα µε τον Κανονισµό 1831/2003 του Ε.Κ. για τις πρόσθετες ύλες που χρησιµοποιούνται στην διατροφή των ζώων. Συγκεκριµένα στο άρθρο 11 σηµείο 2 αναφέρεται: «κατά παρέκκλιση του άρθρου 10 και µε την επιφύλαξη του άρθρου 13 τα αντιβιοτικά εκτός των κοκκιδιοστατικών και των ιστοµοναδικών, µπορούν να διατίθενται στην αγορά και να χρησιµοποιούνται ως πρόσθετες ύλες ζωοτροφών µόνο µέχρι τις 31/12/2005. Από 1/1/2006 αυτές οι ουσίες διαγράφονται από το µητρώο». Σε αντίθεση µε την Ευρωπαϊκή Ένωση οι Η.Π.Α και άλλες χώρες εκτός Ευρώπης ακολουθούν την «αρχή της απόδειξης» µε βάση την οποία διατυπώνεται ότι δεν έχει αποδειχθεί ότι η ανθεκτικότητα των µικροβίων στα αντιµικροβιακά φάρµακα οφείλεται στη χρήση τους ως αυξητικών παραγόντων στα ζώα. Άρα σύµφωνα µε την αρχή αυτή θεωρείται ότι δεν απαιτείται καµία ενέργεια και ότι οι ενέργειες που έχουν πραγµατοποιηθεί µέχρι σήµερα δεν είναι αιτιολογηµένες (Turnidge, 2004). Στα πλαίσια αυτής της λογικής κυρίως οι Η.Π.Α και άλλες χώρες εξακολουθούν µέχρι και σήµερα να χρησιµοποιούν τα αντιµικροβιακά φάρµακα ως πρόσθετες ύλες ζωοτροφών για βελτίωση της ανάπτυξης των ζώων και της µετατρεψιµότητας της τροφής. Πίνακας 1: Τρόπος χρήσης αντιµικροβιακών φαρµάκων στα παραγωγικά ζώα (McEwen και Τρόπος χρήσης αντιµικροβιακών Σκοπός χρήσης Fedorka-Cray, 2002) Οδός χορήγησης Θεραπευτικά Θεραπεία Ενέσιµα, τροφή, νερό Μεταφυλακτικά Προφύλαξη από ασθένεια, θεραπεία Ενέσιµα (παχυνόµενα µοσχάρια), τροφή, νερό Χορήγηση ατοµικά ή σε οµάδες ατοµικά ή οµαδικά οµάδα Ασθενή ζώα µεµονωµένα ασθενήοµάδες µε ζώα µη ασθενή ή µε υποκλινική λοίµωξη ορισµένα ασθενή Προφυλακτικά Πρόληψη ασθένειας τροφή οµάδα κανένα εµφανώς ασθενές, ορισµένα ίσως υποκλινική λοίµωξη Υποθεραπευτικά Αύξηση ανάπτυξης Βελτίωση µετατρεψιµότητας τροφής Πρόληψη ασθένειας τροφή οµάδα κανένα ασθενές

17 1.2 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΥ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΟΥ ΦΑΡΜΑΚΟΥ Η επιλογή του κατάλληλου αντιµικροβιακού φαρµάκου έχει µεγάλη σηµασία σε κάθε θεραπευτική αγωγή. Τα αντιµικροβιακά φάρµακα µε βάση το αντιµικροβιακό φάσµα δράσης τους διακρίνονται σε ευρέος φάσµατος, τα οποία µπορούν να αναστείλουν την ανάπτυξη ή και να προκαλέσουν τη θανάτωση µιας µεγάλης ποικιλίας µικροοργανισµών, και στενού φάσµατος τα οποία είναι πιο ειδικά για την αντιµετώπιση µικροοργανισµών συγκεκριµένου γένους και είδους. Τα ιδανικά κριτήρια επιλογής του κατάλληλου αντιµικροβιακού φαρµάκου αποτελούν: η εργαστηριακή αποµόνωση του παθογόνου µικροοργανισµού καθώς και η ακριβής εκτίµηση της in vitro ευαισθησίας του µικροοργανισµού στο συγκεκριµένο αντιµικροβιακό φάρµακο. Παρόλο που υπάρχει διαφορά µεταξύ της in vitro ευαισθησίας και της in vivo αποτελεσµατικότητας του αντιµικροβιακού φαρµάκου, ο καθορισµός της in vitro ευαισθησίας/ανθεκτικότητας δίνει πολύτιµες πληροφορίες για την αποτελεσµατικότητα του αντιµικροβιακού, ενώ επίσης αποκλείει τα φάρµακα εκείνα για τα οποία σε εργαστηριακές συνθήκες ο παθογόνος µικροοργανισµός εµφανίζει ανθεκτικότητα (Schwarz et al., 2001). Ωστόσο στην κτηνιατρική κλινική πράξη τέτοιες πολύτιµες πληροφορίες δεν είναι διαθέσιµες στο χρόνο που απαιτείται η έναρξη της φαρµακευτικής αγωγής. Η συλλογή του δείγµατος, η αποστολή του σε εργαστήριο, καθώς και η λήψη των αποτελεσµάτων απαιτεί τουλάχιστον 2-3 ηµέρες. Επιπλέον, το κόστος των εργαστηριακών εξετάσεων αυξάνει το συνολικό κόστος της θεραπευτικής αγωγής µε αποτέλεσµα πολλές φορές να το καθιστά απαγορευτικό για τον κτηνοτρόφο. Αποτέλεσµα των παραπάνω είναι η επιλογή του αντιµικροβιακού φαρµάκου να γίνεται από τον κτηνίατρο µόνο µε βάση την κλινική εικόνα και την εµπειρία του χωρίς εργαστηριακή επιβεβαίωση, γεγονός που πολλές φορές οδηγεί σε αναποτελεσµατική θεραπεία. Σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης διεξάγονται προγράµµατα παρακολούθησης της κατανάλωσης αντιµικροβιακών φαρµάκων καθώς και της ανθεκτικότητας των µικροοργανισµών στα φάρµακα αυτά σε ζώα, ανθρώπους και τρόφιµα. Τα προγράµµατα αυτά δίνουν πολύτιµα στοιχεία για την ευαισθησία των παθογόνων βακτηρίων µε αποτέλεσµα να βοηθούν στην επιλογή του κατάλληλου αντιµικροβιακού φαρµάκου (Gnanou, 1998). Ωστόσο, τα στοιχεία που αφορούν την ανθεκτικότητα των µικροοργανισµών συνεχώς τροποποιούνται, µε αποτέλεσµα η ταυτοποίηση του αιτιολογικού παθογόνου παράγοντα και η δοκιµή ευαισθησίας να είναι απαραίτητη προϋπόθεση για αποτελεσµατική θεραπεία, ιδιαίτερα όταν αυτή εφαρµόζεται σε µεγάλο αριθµό ζώων. Σε

18 περίπτωση όµως που υπάρχει αµφιβολία όσον αφορά την ταυτοποίηση του µικροοργανισµού ή σε περίπτωση που η θεραπεία πρέπει να ξεκινήσει άµεσα, προτιµάται ένα αντιµικροβιακό ευρέος φάσµατος. Ωστόσο, µόλις υπάρξει αποτέλεσµα της δοκιµής ευαισθησίας του υπεύθυνου παθογόνου, η αντιµικροβιακή θεραπεία τροποποιείται και επιλέγεται το κατάλληλο φάρµακο (Ungemach, 1999). Εκτός των παραπάνω, σηµαντικό κριτήριο επιλογής του κατάλληλου αντιµικροβιακού φαρµάκου είναι οι φαρµακοδυναµικές και φαρµακοκινητικές ιδιότητές του (πχ βιοδιαθεσιµότητα, κατανοµή στους ιστούς, αποµάκρυνση του φαρµάκου) οι οποίες πρέπει να λαµβάνονται σοβαρά υπόψη από τον κτηνίατρο προκειµένου να εξασφαλισθεί θεραπευτική συγκέντρωση του αντιµικροβιακού φαρµάκου στην περιοχή της λοίµωξης, ειδικά όταν η θεραπεία συνεχίζεται για µεγάλο χρονικό διάστηµα. Ο βασικός στόχος της χρήσης των αντιµικροβιακών φαρµάκων για τη θεραπεία λοιµώξεων είναι η εξάλειψη του παθογόνου βακτηρίου όσο γίνεται γρηγορότερα µε ελάχιστες παρενέργειες για τον νοσούντα οργανισµό (Capitano και Nightingale, 2001). Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός είναι απαραίτητο να συντρέχουν οι τρείς παρακάτω βασικές προϋποθέσεις: Πρώτον, το αντιµικροβιακό φάρµακο πρέπει να συνδεθεί σε ένα ειδικό σηµείο σύνδεσης ή ενεργό σηµείο του µικροοργανισµού (υποδοχέας), γεγονός που έχει ως αποτέλεσµα τη διαταραχή µιας αλυσίδας βιοχηµικών αντιδράσεων απαραίτητων για την επιβίωση του µικροοργανισµού. Η δεύτερη προϋπόθεση είναι ότι πρέπει η συγκέντρωση του αντιµικροβιακού φαρµάκου να είναι τέτοια ώστε να δεσµευθεί ο αναγκαίος αριθµός των υποδοχέων στον µικροοργανισµό για να προκληθεί θεραπευτικό αποτέλεσµα (θεραπευτική συγκέντρωση) και τρίτον, ότι η συγκέντρωση του αντιµικροβιακού φαρµάκου θα πρέπει να παραµείνει σε θεραπευτικά επίπεδα για αρκετό χρονικό διάστηµα. Η σχέση µεταξύ της συγκέντρωσης του αντιµικροβιακού φαρµάκου και του χρόνου ή αλλιώς η ποσότητα του φαρµάκου στην οποία θα εκτεθεί ο οργανισµός σε συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα, ορίζεται ως η περιοχή κάτω από την καµπύλη συγκέντρωσης-χρόνου AUC (AUC area under the concentration-time=cp x time) και είναι µια πολύ σηµαντική φαρµακοκινητική παράµετρος για τη θανάτωση του βακτηρίου, καθώς και ο λόγος Cmax/MIC (Νightingale et al., 2001). υστυχώς δε γνωρίζουµε τη συγκέντρωση του αντιµικροβιακού στην περιοχή-ιστό που βρίσκεται το βακτήριο, µε αποτέλεσµα να χρησιµοποιούµε για την εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας των αντιµικροβιακών φαρµάκων την φαρµακοκινητική παράµετρο AUC του ορού του αίµατος, που είναι εύκολα µετρήσιµη, αλλά σε ορισµένες περιπτώσεις δεν είναι αντιπροσωπευτική. Εκτός από την AUC

19 και Cmax για την εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας των αντιµικροβιακών φαρµάκων λαµβάνεται υπόψη η φαρµακοδυναµική παράµετρος MIC (minimum inhibitory concentration) που αποτελεί µονάδα µέτρησης της αντιµικροβιακής δραστηριότητας του φαρµάκου κατά του παθογόνου µικροοργανισµού (Νightingale et al, 2001) και αντιπροσωπεύει την ελάχιστη συγκέντρωση του φαρµάκου που αναστέλλει την ανάπτυξη του 50% (MIC 50 ) ή 90% (MIC 90 ) των στελεχών του µικροοργανισµού µετά την έκθεση τους στο αντιµικροβιακό φάρµακο για συγκεκριµένη χρονική περίοδο (Μπατζίας, 2005). Η σχέση µεταξύ των παραπάνω παραµέτρων δηλαδή µεταξύ Cmax - AUC και MIC είναι η κυρίαρχη φαρµακοκινητική/φαρµακοδυναµική παράµετρος που καθορίζει την αποτελεσµατικότητα του αντιµικροβιακού φαρµάκου (δοσοεξαρτώµενου και χρόνοδοσοεξαρτώµενου) και δηλώνει πόσο µεγαλύτερη θα πρέπει να είναι η συγκέντρωση του αντιµικροβιακού στον ορό του αίµατος και ο χρόνος έκθεσης του µικροβίου στο φάρµακο, ώστε να επιφέρει βλάβη στο κύκλο ζωής του µικροοργανισµού (αναστολή πολλαπλασιασµού, θανάτωση) (Lathers, 2002). Όσο µεγαλύτερη είναι η αναλογία AUC/MIC και Cmax/ MIC τόσο µεγαλύτερη είναι η πιθανότητα εκρίζωσης του µικροοργανισµού, ενώ αντίθετα χαµηλή αναλογία, δηλαδή χρήση αντιµικροβιακών φαρµάκων σε χαµηλές δόσεις, ευνοεί την εµφάνιση ανθεκτικότητας, καθώς επιβιώνουν µικροοργανισµοί οι οποίοι έχουν υψηλές τιµές MIC -ανθεκτικά στελέχη- (Tenover, 2001). Αυτές οι βασικές αρχές δηλαδή η συσχέτιση φαρµακοκινητικών και φαρµακοδυναµικών παραµέτρων ενός αντιµικροβιακού φαρµάκου (PK/PD correlation) µπορούν να εφαρµοσθούν στην πράξη όσον αφορά τη χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων στα παραγωγικά ζώα (Lees και Aliabadi, 2002). Ωστόσο είναι απαραίτητο σε κάθε χρήση να προσδιορίζεται η αναλογία AUC/MIC και Cmax/ MIC προκειµένου να εξασφαλίζεται το µέγιστο της αποτελεσµατικότητας του φαρµάκου και η αποτροπή της ανάπτυξης ανθεκτικότητας. Οι Thomas και συνεργάτες (1998), µελέτησαν τα στοιχεία από ασθενείς µε νοσοκοµειακή λοίµωξη της κατώτερης αναπνευστικής οδού στους οποίους χορηγήθηκαν διάφορα αντιµικροβιακά φάρµακα και διαπίστωσαν ότι η ανάπτυξη ανθεκτικότητας κατά τη διάρκεια της θεραπείας αυξανόταν σηµαντικά όταν η έκθεση στο αντιµικροβιακό φάρµακο ήταν σε αναλογία AUC 0-24 /MIC µικρότερη του 100 για όλα τα φάρµακα και όλους τους µικροοργανισµούς, µε εξαίρεση τους Gram-αρνητικούς µικροοργανισµούς που παράγουν β-λακταµάσες. Οι προαναφερόµενοι ερευνητές κατέληξαν σε δύο συµπεράσµατα: πρώτον, ότι επιλογή της ανθεκτικότητας στα αντιµικροβιακά συνδέεται στενά µε δόσεις του αντιµικροβιακού φαρµάκου που επιφέρουν αναλογία AUC

20 24/MIC µικρότερη του 100 και δεύτερον ότι τα αποτελέσµατα των κλινικών ερευνών (σε ανθρώπους) συµφωνούν µε τα αποτελέσµατα από µελέτες σε ζώα, ότι δηλαδή υπάρχει σχέση µεταξύ της φαρµακοκινητικής/φαρµακοδυναµικής παραµέτρου AUC 0-24 /MIC και της ανάπτυξης ανθεκτικότητας. Εκτός από την αναλογία AUC 0-24 /MIC σηµαντική φαρµακοκινητική/ φαρµακοδυναµική παράµετρος είναι και η σχέση Τ>MIC που εκφράζει το χρονικό διάστηµα που η συγκέντρωση του αντιµικροβιακού φαρµάκου παραµένει υψηλότερη της MIC. Η σχέση αυτή καθορίζει την αποτελεσµατικότητα των χρονοεξαρτώµενων αντιµικροβιακών φαρµάκων αφού για να έχουν θεραπευτικό αποτέλεσµα θα πρέπει για χρονική περίοδο (Τ) ίση µε το 40-50% του χρόνου των µεσοδιαστηµάτων των χορηγήσεων, οι συγκεντρώσεις τους στο αίµα ή στην εστία της λοίµωξης να κυµαίνεται σε επίπεδα (4-8) Χ MIC, ανάλογα µε την ευαισθησία του παθογόνου µικροοργανισµού (Μπατζίας, 2005). Επιπλέον η σχέση Τ>MIC µπορεί να θεωρηθεί ως δείκτης εκτίµησης της ανάπτυξης ανθεκτικών στελεχών κατά των χρονοεξαρτώµενων αντιµικροβιακών, όπως οι β-λακτάµες. Οι Craig και Andes το 1996 σε µια κλινική µελέτη σε παιδιά µε µέση ωτίτιδα διαπίστωσαν ότι µε την κεφουροξίµη είχαν θεραπευτική επιτυχία δεδοµένου ότι η σχέση Τ>MIC κυµαινόταν από 33 ως 53% για τα ενδιάµεσης ευαισθησίας στην πενικιλλίνη στελέχη του S. pneumoniae, ενώ για τα ανθεκτικά στην πενικιλλίνη στελέχη κυµαινόταν από 0-23%. Όσο η MIC αυξάνεται, η σχέση Τ>MIC µειώνεται, δηλαδή γίνεται µικρότερη του 40% προδικάζοντας θεραπευτική αποτυχία. Έτσι, στην περίπτωση της σωστής χρήσης των αντιµικροβιακών φαρµάκων µε σκοπό την θεραπεία λοίµωξης στα ζώα οι δόσεις οι οποίες προτείνονται επιφέρουν επαρκείς αναλογίες AUC/MIC ή Τ>MIC µε αποτέλεσµα εξάλειψη του παθογόνου παράγοντα και αποτροπή της ανάπτυξης ανθεκτικών µικροοργανισµών. Αντίθετα, στη µη σωστή χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων ή στην περίπτωση χρήσης αντιµικροβιακών φαρµάκων για πρόληψη όπου το σκεύασµα χορηγείται µαζικά µε την τροφή ή το νερό είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθούν οι κατάλληλες αναλογίες AUC/MIC ή Τ>MIC. υστυχώς όµως πολύ λίγες ερευνητικές εργασίες έχουν γίνει σε αυτόν τον τοµέα όσον αφορά τα παραγωγικά ζώα µε αποτέλεσµα να έχουµε µόνο κάποιες γενικές αρχές που υποδηλώνουν ότι χαµηλές δόσεις αντιµικροβιακών φαρµάκων λειτουργούν ως παράγοντας επιλογής για την ανάπτυξη ανθεκτικών µικροοργανισµών, ενώ από την άλλη υψηλές δόσεις (θεραπευτικές και όχι τοξικές) οδηγούν στη γρήγορη θανάτωση του µικροοργανισµού

21 1.3 ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ΖΩΑ Όπως προαναφέρθηκε, τα αντιµικροβιακά αποτελούν ζωτικής σηµασίας φάρµακα για τη ζωική παραγωγή τα οποία δεν µπορούν να αντικατασταθούν προς το παρόν από κάποια άλλα εναλλακτικά, όπως για παράδειγµα τα εµβόλια, τα προβιοτικά ή τους φάγους (Ungemach, 2006). Στα πλαίσια της πρόληψης-προφύλαξης καθώς και της θεραπείας- µεταφύλαξης, ανάλογα µε το είδος των παραγωγικών ζώων και τις ιδιαιτερότητες αυτών χρησιµοποιούνται διάφορες κατηγορίες αντιµικροβιακών φαρµάκων. Στην κτηνιατρική σε γενικές γραµµές τα νοσήµατα που απαιτούν πιο εκτεταµένη χρήση αντιµικροβιακών φαρµάκων για θεραπεία ή προφύλαξη είναι τα νοσήµατα του αναπνευστικού και πεπτικού στα βοοειδή και χοίρους, οι µαστίτιδες στις γαλακτοπαραγωγές αγελάδες και η κολιβακίλλωση στα πουλερικά. Τα στοιχεία προέρχονται από µελέτες και αναφορές από Ε.Ε και ΗΠΑ γιατί δυστυχώς στην Ελλάδα δεν υπάρχουν ανάλογα στοιχεία Χρήση αντιµικροβιακών φαρµάκων στα βοοειδή Αντιµικροβιακά φάρµακα διαφόρων κατηγοριών όπως αµοξικιλλίνη, πενικιλλίνη, κεφαπυρίνη, ερυθροµυκίνη, φθοροκινολόνες, γενταµυκίνη, νοβοβιοκίνη, σουλφοναµίδες, τυλοσίνη, τιλµικοσίνη, τετρακυκλίνες χρησιµοποιούνται για τη θεραπεία και πρόληψη διαφόρων ασθενειών στα βοοειδή π.χ. πνευµονία, διάρροια, πυρετός της µεταφοράς (Mc Ewen και Fedorka-Cray, 2002). Σύµφωνα µε µια πρόσφατη µελέτη του Υπουργείου Γεωργίας των Η.Π.Α (USDA - United Srates Department of Agriculture) 2007 για την αντιµετώπιση αναπνευστικών λοιµώξεων στους µη απογαλακτισµένους µόσχους, το 2/3 των εκτροφών χρησιµοποιούν αντιµικροβιακά φάρµακα κυρίως φλορφαινικόλη (18,3%), µακρολίδια (15,2%) και β- λακτάµες (11,6%). Για την αντιµετώπιση διαρροιών σε ίδιας ηλικίας µόσχους, 6 στις 10 εκτροφές χρησιµοποιούν αντιµικροβιακά φάρµακα όπως τετρακυκλίνες (16,2%), διάφορα άλλα όπως τριµεθοπρίµη-σουλφοναµίδη, λινκοµυκίνη-σπεκτινοµυκίνη (10,5%), β-λακτάµες (9,4%) και σουλφοναµίδες (9,2%). Οι οµφαλίτιδες αντιµετωπίζονται στο 28,7% των εκτροφών µε κυρίαρχο αντιµικροβιακό φάρµακο τις β-λακτάµες (21,2%). Είναι σκόπιµο επίσης να αναφερθεί ότι και τα υποκατάστατα γάλακτος που πολύ συχνά χορηγούνται στους µόσχους περιέχουν αντιµικροβιακούς παράγοντες (κυρίως τετρακυκλίνες). Στους απογαλακτισµένους µόσχους το 49,2% των εκτροφών εφάρµοσε θεραπευτική αγωγή για αναπνευστικές λοιµώξεις ενώ µόνο το 7,4% για διάρροιες. Τα κυριότερα

22 χρησιµοποιούµενα αντιµικροβιακά φάρµακα για την αντιµετώπιση των αναπνευστικών λοιµώξεων είναι η φλορφαινικόλη (12,4%) και οι τερακυκλίνες (11%), ενώ για την αντιµετώπιση διάρροιας είναι οι β-λακτάµες και οι τετρακυκλίνες. Σύµφωνα µε τον Erskine (2000) οι γαλακτοπαραγωγές αγελάδες λαµβάνουν µικρή ποσότητα αντιµικροβιακών φαρµάκων µε την τροφή, ενώ αντιµικροβιακά φάρµακα όπως οι πενικιλλίνες, οι κεφαλοσπορίνες, η ερυθροµυκίνη, και η οξυτετρακυκλίνη χορηγούνται µε ενδοµαστική έγχυση για µαστίτιδες που προκαλούνται από Gram + και Gram - βακτήρια. Η µελέτη του USDA αναφέρει ότι στις γαλακτοπαραγωγές αγελάδες το 85,4% των εκµεταλλεύσεων εφάρµοσε θεραπεία για µαστίτιδα, ενώ το 50% προχώρησε στη θεραπευτική χρήση αντιµικροβιακών φαρµάκων για νοσήµατα αναπνευστικού, αναπαραγωγικού, χωλότητες, και µόλις το 25% για διάρροιες. Στη συνέχεια της παραπάνω µελέτης αναφέρεται ότι στις µαστίτιδες χρησιµοποιούντα κυρίως κεφαλοσπορίνες τρίτης γενεάς (44,5%) λόγω µικρού χρόνου αναµονής καθώς και β-λακτάµες (16,9%). Τα παραπάνω αντιµικροβιακά φάρµακα χρησιµοποιούνται και για τη θεραπεία αναπνευστικών λοιµώξεων, ενώ η λινκοσαµίδη (15,8%) είναι το αντιµικροβιακό που χρησιµοποιείται αποκλειστικά για µαστίτιδα Χρήση αντιµικροβιακών φαρµάκων στους χοίρους Ο σύγχρονος τρόπος διαχείρισης στις χοιροτροφικές µονάδες επιβάλλει τον διαχωρισµό των ζώων σε οµάδες ανάλογα µε την ηλικία, έτσι ώστε τελικά η χορήγηση αντιµικροβιακών φαρµάκων να γίνεται σε επίπεδο οµάδας (µαζική χορήγηση). Η οµαδική θεραπεία γίνεται είτε µε την προσθήκη του φαρµάκου στην τροφή και είναι περισσότερο αποτελεσµατική για τη θεραπεία εντερικών παθήσεων, είτε µε την προσθήκη του αντιµικροβιακού στο νερό (Prescott et al., 2000). Η ατοµική θεραπεία µε ενέσιµες µορφές των αντιµικροβιακών φαρµάκων αφορά κυρίως τον αναπαραγωγικό πληθυσµό της εκτροφής δηλαδή χοιροµητέρες και κάπρους, αλλά και τα γαλουχούµενα χοιρίδια. Σε κάθε περίπτωση η επιλογή του αντιµικροβιακού φαρµάκου και της µεθόδου χορήγησης εκτός από τις φαρµακοκινητικές/φαρµακοδυναµικές ιδιότητες των φαρµάκων εξαρτάται: α) από τη γνώση του τρόπου λειτουργίας της συγκεκριµένης εκτροφής χοίρων, β) από τη διάθεση και ικανότητα των εκτροφέων να εφαρµόσουν τη συγκεκριµένη θεραπευτική αγωγή, και γ) από την αποτυχία προηγούµενων θεραπευτικών αγωγών µε διάφορα αντιµικροβιακά φάρµακα

23 Η προληπτική χορήγηση αντιµικροβιακών φαρµάκων αποτελεί συνηθισµένη πρακτική στις εκτροφές χοίρων ειδικά κατά τις περιόδους εκείνες που τα ζώα υφίστανται έντονο stress το οποίο προδιαθέτει στην εµφάνιση λοιµωδών νοσηµάτων λόγω της καταστολής του ανοσοποιητικού συστήµατος. Τέτοιες περίοδοι είναι από τη γέννηση ως τη γαλουχία (αποκοπή οµφάλιου λώρου, κοπή της ουράς, κοπή κυνόδοντων), ο απογαλακτισµός (αλλαγή περιβάλλοντος, αλλαγή διατροφής, ευνουχισµός, ανάµιξη µε άλλα ζώα, εµβολιασµοί), η πάχυνση (συνωστισµός, κακός αερισµός, υψηλές ή χαµηλές θερµοκρασίες) (Barragry, 2000). Μεγαλύτερη χρήση αντιµικροβιακών φαρµάκων γίνεται στο στάδιο του απογαλακτισµού, ενώ συνήθως στο τελευταίο στάδιο της πάχυνσης δε χρησιµοποιούνται για την αποφυγή ύπαρξης καταλοίπων στο σφάγιο. Για την πρόληψη και θεραπεία της πνευµονίας (π.χ. ενζωοτική πνευµονία, πλευροπνευµονία) που αποτελεί σηµαντική νοσολογική οντότητα στους χοίρους, χρησιµοποιούνται διάφορα αντιµικροβιακά φάρµακα όπως κεφτιοφούρη, σουλφοναµίδες, τετρακυκλίνες, τιαµουλίνη, λινκοµυκίνη, ενροφλοξακίνη (Mc Ewen και Fedorka-Cray, 2002). H βακτηριακής αιτιολογίας εντερίτιδα µε κυρίαρχο σύµπτωµα τη διάρροια αποτελεί και αυτή σοβαρό πρόβληµα της συστηµατικής χοιροτροφίας, έτσι στην περίπτωση που αιτιολογικός παράγοντας είναι η E. coli ή Clostridium perfringens αντιµετωπίζεται κυρίως µε πενικιλλίνες, αµινογλυκοσίδες (απραµυκίνη, γενταµικίνη, νεοµυκίνη), τετρακυκλίνες (χλωροτετρακυκλίνη, οξυτετρακυκλίνη), και φθοριοκινολόνες (ενροφλοξακίνη). Στην περίπτωση της δυσεντερίας του χοίρου (Brahyspira hyodysenteriae) και της ειλείτιδας (Lawsonia intracellularis) χρησιµοποιούνται για την αντιµετώπιση τους κυρίως λινκοµυκίνη, τιαµουλίνη, µακρολίδια, ή τετρακυκλίνες. H σαλµονέλωση αποτελεί πρόβληµα όσον αφορά την αντιµετώπισή της δεδοµένης της σηµασίας που έχει για τη ηµόσια Υγεία, καθώς και των ανθεκτικών στελεχών του βακτηρίου που έχουν εµφανισθεί, µε αποτέλεσµα η επιλογή του κατάλληλου αντιµικροβιακού φαρµάκου να παρουσιάζει µεγάλη δυσκολία. Άλλωστε η χρήση τους στην περίπτωση της σαλµονέλωσης πρέπει να θεωρείται περισσότερο προφυλακτική παρά θεραπευτική (Κρήτας, 2004), ενώ αυτά που θεωρούνται in vitro αποτελεσµατικά είναι: απραµυκίνη, νεοµυκίνη, κεφτιοφούρη, σπεκτινοµυκίνη, τριµεθοπρίµη-σουλφοναµίδη και φθοριοκινολόνες

24 1.3.3 Χρήση αντιµικροβιακών φαρµάκων στα πουλερικά Η συστηµατική πτηνοτροφία χαρακτηρίζεται σήµερα από την εκτροφή των κρεοπαραγωγών ορνιθίων (broilers) σε κλειστούς θαλάµους µε τεχνητό αερισµό και φωτισµό οµαδικά σε µεγάλους αριθµούς, ενώ κάτι αντίστοιχο συµβαίνει και µε τις όρνιθες ωοπαραγωγής που εκτρέφονται συνήθως σε κλωβοστοιχίες. Τα πτηνά που εκτρέφονται εντατικά εκτίθενται σε µολυσµατικούς παράγοντες σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, αλλά εκδηλώνουν κλινικό νόσηµα µόνο όταν υποβληθούν σε στρεσικές καταστάσεις, όπως εµβολιασµός, αυξηµένη θερµοκρασία περιβάλλοντος, ανεπαρκής αερισµός, µεταφορά, απότοµη αλλαγή σιτηρεσίου. Σε αυτές τις περιόδους εφαρµόζεται προληπτική χορήγηση αντιµικροβιακών φαρµάκων προκειµένου να αποφευχθεί η εκδήλωση κλινικής νόσου, µε την προσθήκη τους στην τροφή ή το νερό. Η προσθήκη στην τροφή ενδείκνυται για πιο µακροχρόνια προφύλαξη συγκριτικά µε τη χρήση τους στο νερό, όπως πρακτικά συµβαίνει µε την προσθήκη αντικοκκιδιακών (Prescott et al., 2000). Στην κατηγορία των αντικοκκιδιακών χρησιµοποιούνται κυρίως τα ιονοφόρα (µονενσίνη, σαλινοµυκίνη, λασαλοσίδη). Επίσης, εγκεκριµένη για κτηνιατρική χρήση είναι και µια σειρά σουλφοναµιδών-τριµεθοπρίµης (σουλφαδιµεραζίνη, σουλφαδιµεθοξίνη, τριµεθοπρίµησουλφαδιµεθοξίνη ή τριµεθοπρίµη-σουλφαµεθοξυπυριδαζίνη). Οι ουσίες αυτές χρησιµοποιούνται στην περίπτωση κρουσµάτων σποραδικής κοκκιδίωσης η οποία µπορεί να εµφανιστεί εάν στη ζωοτροφή δεν υπάρχουν κοκκιδιοστατικά, στην περίπτωση ανάπτυξης ανθεκτικότητας στα ιονοφόρα ή και στην περίπτωση που η χρήση εµβολίου κατά των κοκκιδίων δεν είναι αποτελεσµατική (Έκθεση της Επιτροπής στο Συµβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη χρήση των κοκκιδιοστατικών και των ιστοµοναδικών ως πρόσθετων υλών ζωοτροφών, 2008). Για θεραπευτική χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων είναι περισσότερο αποτελεσµατική η προσθήκη τους στο νερό από την προσθήκη τους στην τροφή. Τα συνηθέστερα χρησιµοποιούµενα αντιµικροβιακά φάρµακα είναι: αµοξικιλλίνη, νεοµυκίνη, τετρακυκλίνες, τυλοσίνη, τιαµουλίνη, ερυθροµυκίνη, και φθοριοκινολόνες. Ειδικά οι φθοριοκινολόνες χρησιµοποιούνται σήµερα σε µεγάλο βαθµό για την αντιµετώπιση διαφόρων µολύνσεων όπως από E. coli που αποτελούν σηµαντικό πρόβληµα για την πτηνοτροφία, δεδοµένου ότι τα παλαιότερα αντιµικροβιακά φάρµακα, όπως οι τετρακυκλίνες, δεν είναι πια αποτελεσµατικά λόγω της ανάπτυξης ανθεκτικότητας των µικροοργανισµών. Είναι αξιοσηµείωτο πάντως το γεγονός ότι οι φθοριοκινολόνες δεν χρησιµοποιούνται πλέον στις Η.Π.Α λόγω της αύξησης των λοιµώξεων των ανθρώπων από

25 ανθεκτικά στελέχη Campylobacter, που παρατηρήθηκε και συνδέθηκε χρονικά µε την άδεια κυκλοφορίας των φθοριοκινολονών για χρήση στα πτηνά (White et al., 2002), ενώ παρόµοιος προβληµατισµός ισχύει και στις χώρες της Ε.Ε. Τέλος, τα αντιµικροβιακά φάρµακα χρησιµοποιούνται και στο εκκολαπτήριο καθώς τα αυγά είτε βυθίζονται σε διάλυµα γενταµικίνης ή ενροφλοξακίνης 500 ppm, είτε οι ουσίες εγχέονται µε ένεση στον αεροθάλαµο των αυγών προκειµένου να προληφθεί η είσοδος µυκοπλασµάτων ή άλλων µικροοργανισµών, δηλαδή η κάθετη µόλυνση των νεοσσών (Prescott et al., 2000). Επιπλέον σε νεοσσούς µιας ηµέρας γίνεται ενέσιµη χορήγηση αντιµικροβιακών φαρµάκων όπως γενταµικίνης ή λινκοµυκίνης-σπεκτινοµυκίνης προκειµένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος οµφαλίτιδας ή δηµιουργίας αποστηµάτων στο σηµείο του εµβολιασµού Χρήση αντιµικροβιακών φαρµάκων στα πρόβατα και στις αίγες Στη µαζική χορήγηση αντιµικροβιακών φαρµάκων σε ποίµνια προβάτων ή αιγών επιδιώκεται ταχύτητα χορήγησης, ελάχιστοι χειρισµοί των ζώων και ελάχιστη ζηµιά στα σφάγια, προϋποθέσεις που πληρούνται µε την υποδόρια χορήγηση, τη χορήγηση από το στόµα ή την προσθήκη του αντιµικροβιακού φαρµάκου στην τροφή ή το νερό. Μια επίσης συχνή οδός χορήγησης αντιµικροβιακών φαρµάκων σε περίπτωση µαστίτιδας είναι η ενδοµαστική. Τα αντιµικροβιακά που συνήθως χρησιµοποιούνται στα πρόβατα και τις αίγες είναι: αµοξικιλλίνη, αµπικιλλίνη, κεφτιοφούρη, αµοξικιλλίνη/κλαβουλανικό οξύ, ενροφλοξακίνη, ερυθροµυκίνη, λινκοµυκίνη, οξυτετρακυκλίνη, σουλφοναµίδες, πενικιλλίνη G, τριµεθοπρίµη-σουλφοναµίδη, τυλοσίνη και τιλµικοσίνη (όχι όµως στις αίγες αφού υποδόρια χορήγηση 30 mg τιλµικοσίνης έχει προκαλέσει θάνατο). Ορισµένα από τα παραπάνω όπως αµπικιλλίνη, ερυθροµυκίνη, µεθικιλλίνη, λινκοµυκίνη, τριµεθοπρίµη-σουλφοναµίδη και ορισµένες σουλφοναµίδες (σουλφαθειαζόλη, σουλφοµεθυλοθειαζόλη) όταν χορηγούνται από το στόµα προκαλούν καταστροφή της µικροχλωρίδας της µεγάλης κοιλίας, ενώ κάτω από συγκεκριµένες συνθήκες µπορεί να προκαλέσουν ακόµα και θάνατο (Prescott et al., 2000). Εξαιτίας των προαναφερθέντων αιτίων, τα αντιµικροβιακά φάρµακα δεν πρέπει να χορηγούνται από το στόµα (µε την τροφή ή το νερό) στα ενήλικα µικρά µηρυκαστικά µε εξαίρεση ορισµένες σουλφοναµίδες και τετρακυκλίνες οι οποίες φαίνεται ότι απορροφούνται ικανοποιητικά από τη µεγάλη κοιλία

26 1.4 ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΩΝ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΤΑ ΖΩΑ Στις περισσότερες χώρες, υπάρχει νοµική υποχρέωση για τις φαρµακοβιοµηχανίες να παρέχουν στοιχεία σχετικά µε τις πωλήσεις αντιµικροβιακών φαρµάκων. Ωστόσο είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει µια ακριβής γνώση της ποσότητας των αντιµικροβιακών φαρµάκων που πωλούνται στην Ευρώπη. Τέτοια στοιχεία κοινοποιήθηκαν για πρώτη φορά από την Ευρωπαϊκή Οµοσπονδία για την Υγεία των Ζώων το έτος 1997 (FEDESA, Federation Europene de la Sanete-European federation for animal health) µετά από αίτηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προκειµένου να συγκεντρωθούν οι απαραίτητες πληροφορίες για την πραγµατική χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων στην ΕΕ συµπεριλαµβανοµένης της Ελβετίας (Boatman, 1998), ενώ παρόµοια στοιχεία δόθηκαν και το Ακόµη και σήµερα νεώτερα στοιχεία δεν είναι διαθέσιµα µε αποτέλεσµα να βασιζόµαστε σε αυτά του 1997 και Υπολογισµοί κατά προσέγγιση απαιτήθηκαν για κάθε χώρα προκειµένου να υπολογισθεί το συνολικό ποσό των αντιµικροβιακών φαρµάκων που πωλήθηκε συµπεριλαµβάνοντας και τις εκτιµήσεις από τις πωλήσεις των χωρών µη-µελών της FEDESA ( PublicSite/xtra/dossiers/doss9/). Η παγκόσµια χρήση των αντιµικροβιακών φαρµάκων µε σκοπό την εξασφάλιση της υγείας των ζώων το 1996 υπολογίστηκε σε τόνους εκ των οποίων ποσοστό περίπου 25% χρησιµοποιήθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 50% των αντιµικροβιακών φαρµάκων που παράγονται στην Ε.Ε. χορηγείται στα ζώα (FEDESA, The Microbial Threat, Copenhagen 1998), ενώ σύµφωνα µε µια κατ' εκτίµηση κατανοµή: το 50% των αντιµικροβιακών φαρµάκων χρησιµοποιείται για θεραπευτικούς σκοπούς, το 25% ως προσθετικές ουσίες ζωοτροφών και το υπόλοιπο 25% για την πρόληψη της κοκκιδίωσης στα πουλερικά και αφορά αποκλειστικά τα ιονοφόρα (Boatman, 1998). Ενενήντα τοις εκατό (90%) όλων των αντιµικροβιακών φαρµάκων συµπεριλαµβανοµένων τόσο εκείνων που χρησιµοποιούνται για την αύξηση της ανάπτυξης όσο και εκείνων για θεραπεία που παράγονται στον κόσµο για τη χρησιµοποίηση τους στα ζώα, χορηγούνται µέσω της τροφής. Κυρίως, χρησιµοποιείται το 60% στους χοίρους, το 20% στα πουλερικά και κουνέλια, το 18% στα µηρυκαστικά, το 1% στα ψάρια, και το 1% στα κατοικίδια ζώα (Bories και Louisot, 1998). Στην Ευρώπη το 1997, οι συνολικές πωλήσεις των αντιµικροβιακών φαρµάκων ήταν τόνοι, από τους οποίους οι τόνοι χρησιµοποιήθηκαν στην Ιατρική του ανθρώπου (52%), τόνοι χρησιµοποιήθηκαν στη θεραπευτική των ζώων (33%), και

Protecure και Endosan. Protecure. Endosan

Protecure και Endosan. Protecure. Endosan Υγιεινό Φυσικό Προβιοτικό Protecure Endosan Protecure και Endosan Υγιεινό Φυσικό Προβιοτικό Τα νέα ϖροβιοτικά, Protecure και Endosan, ϖεριέχουν καλλιέργειες µικροοργανισµών γαλακτικού οξέος, είναι φυσικά

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Παρακολούθησης της Αντοχής στις Αντιμικροβιακές Ουσίες Ζωονοσογόνων & Συμβιωτικών Βακτηρίων του ΥΠΑΑΤ, για τα έτη

Πρόγραμμα Παρακολούθησης της Αντοχής στις Αντιμικροβιακές Ουσίες Ζωονοσογόνων & Συμβιωτικών Βακτηρίων του ΥΠΑΑΤ, για τα έτη Πρόγραμμα Παρακολούθησης της Αντοχής στις Αντιμικροβιακές Ουσίες Ζωονοσογόνων & Συμβιωτικών Βακτηρίων του ΥΠΑΑΤ, για τα έτη -2015 Ελένη Βαλκάνου Κτηνίατρος Κτηνιατρικό Εργαστήριο Χαλκίδας ΥΠΑΑΤ Νομικό

Διαβάστε περισσότερα

Ζαφειρίδης Χρήστος κτηνίατρος ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ, ΦΑΡΜΑΚΩΝ και

Ζαφειρίδης Χρήστος κτηνίατρος ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ, ΦΑΡΜΑΚΩΝ και Ζαφειρίδης Χρήστος κτηνίατρος ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ, ΦΑΡΜΑΚΩΝ και ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ, ΚΑΤΑΛΟΙΠΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

FLORKEM 300 mg/ml ενέσιµο διάλυµα για βοοειδή και χοίρους

FLORKEM 300 mg/ml ενέσιµο διάλυµα για βοοειδή και χοίρους FLORKEM 300 mg/ml ενέσιµο διάλυµα για βοοειδή και χοίρους ΣΥΝΘΕΣΗ 1 ml περιέχει: Florfenicol.300 mg Ωχρο-κίτρινο έως διαυγές κίτρινο διάλυµα. ΕΝ ΕΙΞΕΙΣ Λοιµώξεις που οφείλονται σε βακτήρια ευαίσθητα στη

Διαβάστε περισσότερα

Λοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή. Αγροτικών Ζώων

Λοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή. Αγροτικών Ζώων 1 Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Λοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή Ιωάννης Σκούφος Αγροτικών Ζώων Ενότητα 3 : ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ 2 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑΛΜΟΝΕΛΛΩΣΗ Ασθένεια που προκαλείται από τα είδη του γένους Salmonella,, Salmonella Προσβάλλει όλα τα ζωικά είδη και Χαρακτηρίζεται από ένα ή συνδυασμό από τα ακόλουθα τρία συμπτώματα: σηψαιμία,, οξεία

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΙΜΩΔΗΣ ΒΡΟΓΧΙΤΙΔΑ (INFECTIOUS BRONCHITIS)

ΛΟΙΜΩΔΗΣ ΒΡΟΓΧΙΤΙΔΑ (INFECTIOUS BRONCHITIS) econteplusproject Organic.Edunet ΛΟΙΜΩΔΗΣ ΒΡΟΓΧΙΤΙΔΑ (INFECTIOUS BRONCHITIS) Δρ. Ευτυχία Ξυλούρη Φραγκιαδάκη Κτηνίατρος Υγιεινολόγος, Αναπλ. Καθηγήτρια Υγιεινής Αγρ. Ζώων, Τμήμα Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ

ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ Διονυσία Κουτραφούρη Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» Τα αντιβιοτικά είναι φυσικά παράγωγα μικροοργανισμών και δρουν εναντίον άλλων μικροοργανισμών (αντιβιοτικά).

Διαβάστε περισσότερα

Γενικά για τις μυκοπλασμώσεις

Γενικά για τις μυκοπλασμώσεις Μυκοπλάσμωση 1 Γενικά για τις μυκοπλασμώσεις Τα είδη του γένους Mycoplasma, χαρακτηρίζονται από μεγάλη ποικιλομορφία επειδή δεν φέρουν κυτταρικό τοίχωμα. Δεν είναι εύκολο να αναδειχθούν. Καλλιεργείται

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των. μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία

Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των. μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία της Δημόσιας Υγείας Α. Βανταράκης Εργαστήριο Υγιεινής, Ιατρική Σχολή,

Διαβάστε περισσότερα

Διερεύνηση μιας υδατογενούς ή τροφικής επιδημικής έκρηξης

Διερεύνηση μιας υδατογενούς ή τροφικής επιδημικής έκρηξης Watermicro Πρόγραμμα Κατάρτισης Εξ αποστάσεως (Distance learning course) Διερεύνηση μιας υδατογενούς ή τροφικής επιδημικής έκρηξης Τάνια Αρβανιτίδου-Βαγιωνά Καθηγήτρια, ΑΠΘ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Cosumix Plus 12% SPC April 2009 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ COSUMIX PLUS

Cosumix Plus 12% SPC April 2009 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ COSUMIX PLUS ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ COSUMIX PLUS 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ Δραστικό (ά) συστατικό (ά) Sulfachlorpyridazine Sodium 10 g/

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΤΗΣ ΛΕΒΟΦΛΟΞΑΣΙΝΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΟΞΙΦΛΟΞΑΣΙΝΗΣ ΣΕ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΤΗΣ ΛΕΒΟΦΛΟΞΑΣΙΝΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΟΞΙΦΛΟΞΑΣΙΝΗΣ ΣΕ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΤΗΣ ΛΕΒΟΦΛΟΞΑΣΙΝΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΟΞΙΦΛΟΞΑΣΙΝΗΣ ΣΕ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ Κ. Χατζίκα, Π. Κοντού, Κ. Μανίκα, Μ. Σιωνίδου, Μ. Παπαϊωάννου, Κ. Ζαρογουλίδης, Ι. Κιουµής Μονάδα Αναπνευστικών

Διαβάστε περισσότερα

Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 12ης Μαΐου 2011 σχετικά µε την ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά

Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 12ης Μαΐου 2011 σχετικά µε την ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά P7_TA(2011)0238 Ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 12ης Μαΐου 2011 σχετικά µε την ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη το ψήφισµά του

Διαβάστε περισσότερα

CEVAXEL 50 mg/ml κόνις και διαλύτης για ενέσιµο διάλυµα για βοοειδή και χοίρους

CEVAXEL 50 mg/ml κόνις και διαλύτης για ενέσιµο διάλυµα για βοοειδή και χοίρους CEVAXEL 50 mg/ml κόνις και διαλύτης για ενέσιµο διάλυµα για βοοειδή και χοίρους ΣΥΝΘΕΣΗ Κόνις: Ceftiofur (as sodium) 1 g Ceftiofur (as sodium) 4 g ιαλύτης: Water for injections Ανασυσταµένο διάλυµα: Ceftiofur

Διαβάστε περισσότερα

Αντοχή τροφιμογενών βακτηρίων στα αντιβιοτικά

Αντοχή τροφιμογενών βακτηρίων στα αντιβιοτικά Δρ. Παναγιώτα Γούσια Κτηνίατρος Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων Περιφερειακή Διεύθυνση Κεντρικής Μακεδονίας pgousia@efet.gr Αντοχή τροφιμογενών βακτηρίων στα αντιβιοτικά Αντοχή στα αντιβιοτικά Η ικανότητα

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

Επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων 2.7.2002 EL Επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων L 172/13 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 1181/2002 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 1ης Ιουλίου 2002 για την τροποποίηση του παραρτήµατος I του κανονισµού (ΕΟΚ) αριθ. 2377/90

Διαβάστε περισσότερα

Λοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή Αγροτικών Ζώων

Λοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή Αγροτικών Ζώων 1 Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Λοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή Αγροτικών Ζώων Ενότητα 4 : ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΒΙΟΑΝΘΕΚΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Ιωάννης Σκούφος 2 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 2014/0255(COD) 4.3.2015 ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτηµα Ι. Επιστηµονικά πορίσµατα και λόγοι για την τροποποίηση της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης

Παράρτηµα Ι. Επιστηµονικά πορίσµατα και λόγοι για την τροποποίηση της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Παράρτηµα Ι Επιστηµονικά πορίσµατα και λόγοι για την τροποποίηση της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Γενική περίληψη της επιστηµονικής αξιολόγησης των κτηνιατρικών

Διαβάστε περισσότερα

Το παρόν έγγραφο αποτελεί απλώς βοήθημα τεκμηρίωσης και τα θεσμικά όργανα δεν αναλαμβάνουν καμία ευθύνη για το περιεχόμενό του

Το παρόν έγγραφο αποτελεί απλώς βοήθημα τεκμηρίωσης και τα θεσμικά όργανα δεν αναλαμβάνουν καμία ευθύνη για το περιεχόμενό του 2009R0124 EL 30.07.2012 001.001 1 Το παρόν έγγραφο αποτελεί απλώς βοήθημα τεκμηρίωσης και τα θεσμικά όργανα δεν αναλαμβάνουν καμία ευθύνη για το περιεχόμενό του B ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 124/2009 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Περίληψη εισήγησης σε σεµινάριο τεχνικών ασφαλείας του ΕΛΙΝΥΑΕ ΤΖΙΝΑΣ ΘΕΟ ΩΡΟΣ ΒΙΟΛΟΓΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΟΡΙΣΜΟΙ Βιολογικοί

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Διάλεξη 3.7: Κρίσιμα σημεία ελέγχου και ιχνηλασιμότητα στην αλυσίδα παραγωγής και διάθεσης βιολογικών προϊόντων Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Διάταγμα δυνάμει του άρθρου 7. Για σκοπούς εναρμόνισης με την πράξη της Ευρωπαϊκής. «Οδηγία 2003/99/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του

Διάταγμα δυνάμει του άρθρου 7. Για σκοπούς εναρμόνισης με την πράξη της Ευρωπαϊκής. «Οδηγία 2003/99/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Ε.Ε. Παρ. 111(1) 1439 Κ.Λ.Π. 165/2005 Αρ. 3973, 31.3.2005 Αριθμός 165 ΟΙ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΝΟΜΟΙ ΤΟΥ 2001 ΚΑΙ 2003 Διάταγμα δυνάμει του άρθρου 7 Για σκοπούς εναρμόνισης με την πράξη της Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικός οδηγός βιολογικής κτηνοτροφίας: χοιροτροφία

Πρακτικός οδηγός βιολογικής κτηνοτροφίας: χοιροτροφία Πρακτικός οδηγός βιολογικής κτηνοτροφίας: χοιροτροφία Α. Παπαράδη 1, Ε. Ξυλούρη 1 1 Εργαστήριο Ανατομίας και Φυσιολογίας Αγροτικών Ζώων, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ιερά Οδός 75, 11855 Αθήνα Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Έγγραφο συνόδου B7-000/2011 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ. εν συνεχεία της ερώτησης για προφορική απάντηση B7-000/2011

Έγγραφο συνόδου B7-000/2011 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ. εν συνεχεία της ερώτησης για προφορική απάντηση B7-000/2011 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Έγγραφο συνόδου 1.3.2011 B7-000/2011 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ εν συνεχεία της ερώτησης για προφορική απάντηση B7-000/2011 σύμφωνα με το άρθρο 115, παράγραφος 5, του Κανονισμού

Διαβάστε περισσότερα

«Οι Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο»

«Οι Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο» «Οι Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο» Κτηνιατρική Σχολή Κτηνιατρική Επιστήμη και Επαγγελματική Σταδιοδρομία Εισηγητής: Ιωάννης Αντωνόπουλος, καθηγητής της Κτηνιατρικής Σχολής Κτηνιατρική Επιστήμη

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΣΤΕΡΙΩΣΗ (LISTERIOSIS, CIRCLING DISEASE)

ΛΙΣΤΕΡΙΩΣΗ (LISTERIOSIS, CIRCLING DISEASE) econteplusproject Organic.Edunet ΛΙΣΤΕΡΙΩΣΗ (LISTERIOSIS, CIRCLING DISEASE) ρ. Ευτυχία Ξυλούρη Φραγκιαδάκη Κτηνίατρος Υγιεινολόγος, Αναπλ. Καθηγήτρια Υγιεινής Αγρ. Ζώων, Τμήμα Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Η ΝΕΑ ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΧΟΙΡΩΝ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Η ΝΕΑ ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΧΟΙΡΩΝ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΨΟΥΡΗ 4 412 22 ΛΑΡΙΣΑ ΤΗΛ. 2410 627142 FAX 2410 627143 E-MAIL:GEOTEE_L@OTENET.GR Λάρισα 30-04-2009 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Η ΝΕΑ ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΧΟΙΡΩΝ Παγκόσμια ανησυχία

Διαβάστε περισσότερα

Το έγγραφο αυτό συνιστά βοήθημα τεκμηρίωσης και δεν δεσμεύει τα κοινοτικά όργανα

Το έγγραφο αυτό συνιστά βοήθημα τεκμηρίωσης και δεν δεσμεύει τα κοινοτικά όργανα 1990R2377 EL 02.09.2009 060.001 1 Το έγγραφο αυτό συνιστά βοήθημα τεκμηρίωσης και δεν δεσμεύει τα κοινοτικά όργανα B ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΟΚ) αριθ. 2377/90 ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της26ης Ιουνίου 1990 για τη θέσπιση κοινοτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Τ.Ε.Ι. Αθήνας

ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Τ.Ε.Ι. Αθήνας ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Τ.Ε.Ι. Αθήνας Μάθημα 10 ο Εισαγωγή στην γεωργική και κτηνοτροφική βιοτεχνολογία Διδάσκων Δρ. Ιωάννης Δρίκος Απόφοιτος Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων (ΠΙ)

Διαβάστε περισσότερα

Α ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΤΙΚΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ. Προτεινόµενα Θέµατα Γ Λυκείου Σεπτέµβριος 2013 ΘΕΜΑ Α

Α ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΤΙΚΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ. Προτεινόµενα Θέµατα Γ Λυκείου Σεπτέµβριος 2013 ΘΕΜΑ Α Βιολογία ΘΕΜΑ Α γενιικής παιιδείίας Α1. Κυκλώστε τη σωστή απάντηση: 1. Οι ιοί αποτελούνται από: α. DNA που περιβάλλεται από καψίδιο υδατανθράκων. β. Νουκλεϊκό οξύ, DNA ή RNA, που περιβάλλεται από καψίδιο

Διαβάστε περισσότερα

Κατάλοιπα φαρμάκων σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης: επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και νομοθετικό πλαίσιο των επίσημων ελέγχων.

Κατάλοιπα φαρμάκων σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης: επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και νομοθετικό πλαίσιο των επίσημων ελέγχων. Κατάλοιπα φαρμάκων σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης: επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και νομοθετικό πλαίσιο των επίσημων ελέγχων. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΕΛΗΣ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ Α.Π.Θ. ΜΑΡΙΑ-ΙΩΑΝΝΑ ΜΩΡΑΪΤΗ,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΙΣΙΟ ΟΡΘΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΩΝ ΣΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ΖΩΑ ΕΝΤΟΣ ΕΕ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΟΡΘΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΩΝ ΣΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ΖΩΑ ΕΝΤΟΣ ΕΕ ΠΛΑΙΣΙΟ ΟΡΘΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΩΝ ΣΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ΖΩΑ ΕΝΤΟΣ ΕΕ Περιεχόμενα Ιστορική αναδρομή 1. Εισαγωγή 2. Τί είναι τα αντιμικροβιακά και πως γίνονται διαθέσιμα 3. Διασφάλιση της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ ΚΕΦ. 1ο

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ ΚΕΦ. 1ο ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ ΚΕΦ. 1ο ΟΜΑΔΑ Α 1. Ένας άνθρωπος μολύνεται από έναν ιό για πρώτη φορά. Το παρακάτω διάγραμμα απεικονίζει τις συγκεντρώσεις αντιγόνων και αντισωμάτων αυτού του ανθρώπου κατά τη διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΜΠΤΗ 24/9/2015 ΩΡΑ ΚΩΔ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΑΙΘ. ΚΩΔ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΑΙΘ.

ΠΕΜΠΤΗ 24/9/2015 ΩΡΑ ΚΩΔ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΑΙΘ. ΚΩΔ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΑΙΘ. ΕΒΔΟΜΑΔΑ 1 24-26/9/2015 ΠΕΜΠΤΗ 24/9/2015 ΩΡΑ ΚΩΔ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΑΙΘ. ΚΩΔ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΑΙΘ. 13.00-14.00 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ Υ Πρακτική εργασία, Νέος Οδηγός, Erasmus, Απουσίες Α. Βανταράκης ΑΙ4 14.00-15.00

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές εξετάσεις 2015. Υγιεινή και Ασφάλεια Τροφίμων Γ ΕΠΑ.Λ ΟΜΑΔΑ Α & Β

Γενικές εξετάσεις 2015. Υγιεινή και Ασφάλεια Τροφίμων Γ ΕΠΑ.Λ ΟΜΑΔΑ Α & Β Φροντιστήρια δυαδικό 1 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ δυαδικό Γενικές εξετάσεις 2015 Υγιεινή και Ασφάλεια Τροφίμων Γ ΕΠΑ.Λ ΟΜΑΔΑ Α & Β Τα θέματα επεξεργάστηκαν οι καθηγητές των Φροντιστηρίων «δυαδικό» Μπουρδούνη Κ. ΘΕΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ. Πρόμιγμα για φαρμακούχο τροφή για χοίρους, όρνιθες, ινδόρνιθες και κουνέλια

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ. Πρόμιγμα για φαρμακούχο τροφή για χοίρους, όρνιθες, ινδόρνιθες και κουνέλια ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ DENAGARD Πρόμιγμα για φαρμακούχο τροφή για χοίρους, όρνιθες, ινδόρνιθες και κουνέλια 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Βελτιώνοντας την ζωτικότητα των µοσχαριών. Τι µπορούµε να κάνουµε; Gert van Trierum International Dairy Topics Volume 5 Number 6 Denkavit Nederland BV, PO Box 5, 3780 BA Voothuizen, The Nederlands Βελτιώνοντας

Διαβάστε περισσότερα

Λοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή Αγροτικών Ζώων

Λοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή Αγροτικών Ζώων 1 Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Λοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή Αγροτικών Ζώων Ενότητα 1 : ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΛΟΙΜΩΔΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΥΓΙΕΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΖΩΩΝ Ιωάννης Σκούφος 2 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

Ορθή Διαχείριση Τροφίμων. Μαριέττα Κονταρίνη Ημερίδα ΕΣΔΥ για Ασφάλεια τροφίμων 27/4/2015

Ορθή Διαχείριση Τροφίμων. Μαριέττα Κονταρίνη Ημερίδα ΕΣΔΥ για Ασφάλεια τροφίμων 27/4/2015 Ορθή Διαχείριση Τροφίμων Μαριέττα Κονταρίνη Ημερίδα ΕΣΔΥ για Ασφάλεια τροφίμων 27/4/2015 Κανόνες Ορθής Διαχείρισης των Τροφίμων Προληπτικοί κανόνες-μέτρα που απαιτούνται για να έχουμε ασφαλή τρόφιμα. Σκοπός

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Διάλεξη 3.1: Ασφάλεια βιολογικών τροφίμων & προστασία καταναλωτών Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών http://infolab.aua.gr Δομή παρουσίασης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. της

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. της ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 9.7.2018 C(2018) 3304 final ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 9.7.2018 για την τροποποίηση του παραρτήματος V του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 999/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά µε τις ΜΣΕ στα αιγοειδή

Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά µε τις ΜΣΕ στα αιγοειδή MEMO/05/29 Βρυξέλλες, 28 Ιανουάριος 2005 Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά µε τις ΜΣΕ στα αιγοειδή Τι είναι οι µεταδοτικές σπογγώδεις εγκεφαλοπάθειες (ΜΣΕ) Οι ΜΣΕ είναι µια οικογένεια νόσων που προσβάλλουν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΙΓΚΕΛΛΩΣΗ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΙΓΚΕΛΛΩΣΗ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΙΓΚΕΛΛΩΣΗ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ Τι είναι η σιγκέλλωση; Η σιγκέλλωση είναι ένα λοιμώδες νόσημα που προκαλείται από μια ομάδα βακτηρίων με το

Διαβάστε περισσότερα

(dietary fiber, nonnutritive fiber)

(dietary fiber, nonnutritive fiber) KΥΤΤΑΡΙΝΗ - ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ Στα τρόφιμα, παράλληλα με τους υδατάνθρακες που πέπτονται στον ανθρώπινο οργανισμό (δηλαδή που υδρολύονται, απορροφώνται και μεταβολίζονται κατά τα γνωστά), υπάρχουν και υδατάνθρακες

Διαβάστε περισσότερα

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) (4) Οι δραστικές ουσίες που περιέχονται σε εγκεκριμένα κοκκιδιοστατικά

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) (4) Οι δραστικές ουσίες που περιέχονται σε εγκεκριμένα κοκκιδιοστατικά 11.2.2009 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 40/7 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 124/2009 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 10ης Φεβρουαρίου 2009 σχετικά με τον καθορισμόανώτατων ορίων για την παρουσία κοκκιδιοστατικών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Καθώς η επιστημονική γνώση και κατανόηση αναπτύσσονται, ο μελλοντικός σχεδιασμός βιοτεχνολογικών προϊόντων περιορίζεται μόνο από τη φαντασία μας Βιοτεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΧΛΩΡΙ ΑΣ ΝΩΠΟΥ ΠΡΟΒΕΙΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ

ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΧΛΩΡΙ ΑΣ ΝΩΠΟΥ ΠΡΟΒΕΙΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΧΛΩΡΙ ΑΣ ΝΩΠΟΥ ΠΡΟΒΕΙΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ Φώτου Κ. (1), Τζώρα Α. (1), Βόιδαρου Χρ. (1), Αναστασίου Ι. (1), Μαυροφίδης Α. (1), Αυγέρης Ι. (1),

Διαβάστε περισσότερα

ΨΕΥ ΟΛΥΣΣΑ (AUJESZKY DISEASE)

ΨΕΥ ΟΛΥΣΣΑ (AUJESZKY DISEASE) econteplusproject Organic.Edunet ΨΕΥ ΟΛΥΣΣΑ (AUJESZKY DISEASE) Δρ. Ευτυχία Ξυλούρη Φραγκιαδάκη Κτηνίατρος Υγιεινολόγος, Αναπλ. Καθηγήτρια Υγιεινής Αγρ. Ζώων, Τμήμα Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής και Υδατοκαλλιεργειών,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΑ 2009/8/ΕΚ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΟΔΗΓΙΑ 2009/8/ΕΚ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ 11.2.2009 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 40/19 ΟΔΗΓΙΑ 2009/8/ΕΚ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 10ης Φεβρουαρίου 2009 για την τροποποίηση του παραρτήματος I της οδηγίας 2002/32/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 Ζήτηµα 1ο Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 Στις ερωτήσεις 1-5 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Οι ιοί είναι :

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ /ΝΣΗ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΓΕΩΤΕ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ /ΝΣΗ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΓΕΩΤΕ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ /ΝΣΗ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΓΕΩΤΕ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΑΛΜΟΝΕΛΑ ΕΝΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟ ΜΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΚΑΙ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Η εκτροφή προβάτων στη νήσο: αξιόλογη οικονοµική δραστηριότητα δυνατότητες ανάπτυξης

Η εκτροφή προβάτων στη νήσο: αξιόλογη οικονοµική δραστηριότητα δυνατότητες ανάπτυξης Στον Νοµό Λέσβου εκτρέφονται: 7000 βοοειδή 350000 πρόβατα 38000 αίγες 3000 ιπποειδή 350000 ορνιθοειδή 600 κεφαλές χοιρινών σε περίπου 5000 εκµεταλλεύσεις Το Λεσβιακό πρόβατο: χαρισµατικό προσαρµοσµένο

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 Θέµατα Βιολογίας Γενική Παιδεία Γ Λυκείου 2000 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Ζήτηµα 1ο Στις ερωτήσεις 1-5 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Οι

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ (Υπεύθυνος : M Λαζανάς. 1.Εμπειρική θεραπεία πνευμονίας από την κοινότητα

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ (Υπεύθυνος : M Λαζανάς. 1.Εμπειρική θεραπεία πνευμονίας από την κοινότητα ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ (Υπεύθυνος : M Λαζανάς 1.Εμπειρική θεραπεία πνευμονίας από την κοινότητα Η πνευμονία από την κοινότητα είναι η οξεία λοίμωξη του πνευμονικού παρεγχύματος σε ασθενή που

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΜΟΛΥΝΣΗ : Η είσοδος ενός παθογόνου μικροοργανισμού στον οργανισμό του ανθρώπου. ΛΟΙΜΩΞΗ : Η εγκατάσταση και ο πολλαπλασιασμός του παθογόνου μικροοργανισμού

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές φαρμακοκινητικής φαρμακοδυναμικής

Εφαρμογές φαρμακοκινητικής φαρμακοδυναμικής Φαρμακοκινητική Φαρμακοδυναμική Αντιμικροβιακών Εφαρμογές φαρμακοκινητικής φαρμακοδυναμικής Διαμαντής Πλαχούρας Λέκτορας Παθολογίας Λοιμώξεων Δ Παθολογική Κλινική Φαρμακοκινητική Δείκτες PK/PD Concentration

Διαβάστε περισσότερα

Αντιβιοτικά Μηχανισμοί δράσης και μηχανισμοί αντοχής

Αντιβιοτικά Μηχανισμοί δράσης και μηχανισμοί αντοχής Αντιβιοτικά Μηχανισμοί δράσης και μηχανισμοί αντοχής Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ipapapar@med.uoa.gr Ομάδες αντιβιοτικών

Διαβάστε περισσότερα

Α4. Επιδερµική εξάτµιση είναι η εξάτµιση του νερού από την επιφάνεια: α. των λιµνών β. των φύλλων των χερσαίων φυτών γ. της θάλασσας δ. του εδάφους.

Α4. Επιδερµική εξάτµιση είναι η εξάτµιση του νερού από την επιφάνεια: α. των λιµνών β. των φύλλων των χερσαίων φυτών γ. της θάλασσας δ. του εδάφους. ΘΕΜΑ Α ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ηµιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και, δίπλα, το

Διαβάστε περισσότερα

Κράτος μέλος ΕΕ/ΕΟΧ. Αιτών Ονομασία Φαρμακοτεχνική μορφή. Περιεκτικότητα Ζωικό είδος Οδός χορήγησης. Ενέσιμο διάλυμα 300 mg/ml Βοοειδή και πρόβατα

Κράτος μέλος ΕΕ/ΕΟΧ. Αιτών Ονομασία Φαρμακοτεχνική μορφή. Περιεκτικότητα Ζωικό είδος Οδός χορήγησης. Ενέσιμο διάλυμα 300 mg/ml Βοοειδή και πρόβατα Παράρτημα Ι Κατάσταση με τις ονομασίες, τη φαρμακοτεχνική μορφή, τη δραστική ουσία, τις περιεκτικότητες των κτηνιατρικών φαρμακευτικών προϊόντων, τα ζωικά είδη, τους αιτούντες/κατόχους της άδειας κυκλοφορίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΜΕ ΕΜΒΟΛΙΑ ΚΑΙ ΟΡΟΥΣ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΜΕ ΕΜΒΟΛΙΑ ΚΑΙ ΟΡΟΥΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΜΕ ΕΜΒΟΛΙΑ ΚΑΙ ΟΡΟΥΣ ΟΝΟΜΑ:ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΠΙΘΕΤΟ:ΠΡΙΦΤΗ ΤΑΞΗ:Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΜΗΜΑ: 4 ΗΜ/ΝΙΑ: 11/10/2013 ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΑΘΟΓΟΝΟΥΣ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ Ένας μικροοργανισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ. Ιανουάριος 2006

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ. Ιανουάριος 2006 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ Ιανουάριος 2006 Τι είναι η γρίπη των πτηνών; Η γρίπη των πτηνών είναι µία µολυσµατική νόσος που προσβάλει τα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΟΜΑΣΙΑ, ΦΑΡΜΑΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ, ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ, ΖΩΙΚΑ ΕΙ Η, Ο ΟΙ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ, ΚΑΙ ΚΑΤΟΧΟΣ ΤΗΣ Α ΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ / ΑΙΤΩΝ

ΟΝΟΜΑΣΙΑ, ΦΑΡΜΑΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ, ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ, ΖΩΙΚΑ ΕΙ Η, Ο ΟΙ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ, ΚΑΙ ΚΑΤΟΧΟΣ ΤΗΣ Α ΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ / ΑΙΤΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΟΝΟΜΑΣΙΑ, ΦΑΡΜΑΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ, ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ, ΖΩΙΚΑ ΕΙ Η, Ο ΟΙ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ, ΚΑΙ ΚΑΤΟΧΟΣ ΤΗΣ Α ΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ / ΑΙΤΩΝ 1/9 Κράτος µέλος / αριθµός άδειας κυκλοφορίας

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Αντιμετώπιση παθογόνων μικροοργανισμών με εμβόλια και ορούς

ΘΕΜΑ Αντιμετώπιση παθογόνων μικροοργανισμών με εμβόλια και ορούς ΘΕΜΑ Αντιμετώπιση παθογόνων μικροοργανισμών με εμβόλια και ορούς Ονόματα: Γωγώ Μουρίζι Έρικα Μπαλίου Τμήμα: Γ 3 Τί ονομάζουμε εμβόλια; ΕΜΒΟΛΙΑ Εμβόλια ονομάζονται τα σκευάσματα εκείνα, που χορηγούμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο. Πρόταση

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο. Πρόταση ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 10.9.2014 SWD(2014) 272 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Φαρμακοκινητική. Χρυσάνθη Σαρδέλη

Φαρμακοκινητική. Χρυσάνθη Σαρδέλη Φαρμακοκινητική Χρυσάνθη Σαρδέλη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κλινικής Φαρμακολογίας Εργαστήριο Κλινικής Φαρμακολογίας Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΑΠΘ Φαρμακοκινητική Η Φαρμακοκινητική είναι η επιστήμη

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ( )

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ( ) ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ (8-4-2012) ΘΕΜΑ 1: Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει σωστά την πρόταση: (Μονάδες 25) 1. Ο πυρετός: α. Δημιουργείται σε περίπτωση τοπικής

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στα Αντιβιοτικά

Εισαγωγή στα Αντιβιοτικά Λ. Σ. Τζουβελέκης Εισαγωγή στα Αντιβιοτικά Γενικά Μηχανισμοί δράσης Αντιβιοτικά που δρούν στο κυτταρικό τοίχωμα ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ ή ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ή ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ή ΑΝΤΙΒΑΚΤΗΡΙΑΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΟΙΜΩΔΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ. Συνήθης ηλικία ζώων που εκδηλώνουν τη νόσο. 2-5 εβδομάδων

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΟΙΜΩΔΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ. Συνήθης ηλικία ζώων που εκδηλώνουν τη νόσο. 2-5 εβδομάδων ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΟΙΜΩΔΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ Αίτιο Clostridium perfringens τύπος Α Νεκρωτική εντερίτιδα των πτηνών Πτηνά κρεοπαραγωγής 2-5 εβδομάδων Διάρροια των χοιριδίων Χοιρίδια 20-30 ημερών

Διαβάστε περισσότερα

Επιδημιολογία Λοιμώξεων Βασικά στοιχεία. Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Εργαστήριο Μικροβιολογίας Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Επιδημιολογία Λοιμώξεων Βασικά στοιχεία. Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Εργαστήριο Μικροβιολογίας Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Επιδημιολογία Λοιμώξεων Βασικά στοιχεία Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Εργαστήριο Μικροβιολογίας Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Επιδημία είναι κάθε κατάσταση στην οποία παρατηρείται αυξημένη συχνότητα (επίπτωση) ενός νοσήματος

Διαβάστε περισσότερα

1. ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΟΚΟΚΚΙΚΗ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙ Α

1. ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΟΚΟΚΚΙΚΗ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙ Α ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ 1. ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΟΚΟΚΚΙΚΗ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙ Α Τι είναι η µηνιγγίτιδα; Η µηνιγγίτιδα είναι µία σοβαρή λοίµωξη των µηνίγγων

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 24/01/2016 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΩΝ: ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ & ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΕΩΣ DENAGARD 12,5 %

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ & ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΕΩΣ DENAGARD 12,5 % ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ & ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΕΩΣ DENAGARD 12,5 % 1. ΟΝΟΜΑ ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΟΧΟΥ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΤΟΧΟΥ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΔΕΣΜΕΥΣΗ ΠΑΡΤΙΔΩΝ ΣΤΟΝ ΕΟΧ,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΡΟΒΑΤΟ ΦΥΛΗΣ ΣΕΡΡΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΩΝ ΝΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ ΦΥΛΗΣ ΣΕΡΡΩΝ «Ο ΣΤΡΥΜΩΝ»

ΤΟ ΠΡΟΒΑΤΟ ΦΥΛΗΣ ΣΕΡΡΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΩΝ ΝΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ ΦΥΛΗΣ ΣΕΡΡΩΝ «Ο ΣΤΡΥΜΩΝ» ΤΟ ΠΡΟΒΑΤΟ ΦΥΛΗΣ ΣΕΡΡΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΩΝ ΝΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ ΦΥΛΗΣ ΣΕΡΡΩΝ «Ο ΣΤΡΥΜΩΝ» Ο ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ: 2000 ΕΔΡΑ: ΝΙΓΡΙΤΑ ΣΕΡΡΩΝ ΜΕΛΗ: 21 2 Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΥ α) Η προαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

(Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ

(Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ 8.9.2010 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 237/1 II (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 790/2010 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 7ης Σεπτεμβρίου 2010 σχετικά με την τροποποίηση των παραρτημάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΙΣΙΜΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΓΕΛΑΔΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ

ΚΡΙΣΙΜΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΓΕΛΑΔΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΝΩΣΗ ΦΥΛΗΣ ΧΟΛΣΤΑΙΝ ΕΛΛΑΔΑΣ Γεωτεχνική Υπηρεσία και Υπηρεσία Πληροφορικών Συστημάτων ΚΡΙΣΙΜΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΓΕΛΑΔΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα οικονομική κατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

Υγιεινή Αγροτικών Ζώων

Υγιεινή Αγροτικών Ζώων Υγιεινή Αγροτικών Ζώων Χθες, Σήμερα, Αύριο Ιωάννης Μπόσης Περιεχόμενα Ορισμός Υγιεινής Σύντομη ιστορική αναδρομή για την συνεισφορά της υγιεινής στις βιο-ιατρικές επιστήμες Σημαντικές αλλαγές στην υγεία

Διαβάστε περισσότερα

η μεταβολική προσέγγιση Πάνος Τσίτσιος Φαρμακοποιός, MSc Δντης Ιατρικού Τμήματος

η μεταβολική προσέγγιση Πάνος Τσίτσιος Φαρμακοποιός, MSc Δντης Ιατρικού Τμήματος η μεταβολική προσέγγιση Πάνος Τσίτσιος Φαρμακοποιός, MSc Δντης Ιατρικού Τμήματος Π.Τ/π.τ Metabolic Approach 1 Έρευνα & ανάπτυξη προϊόντων τα οποία παρέχουν τη μεταβολική υποστήριξη που ελαχιστοποιεί την

Διαβάστε περισσότερα

"Η ΓΡΙΠΠΗ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ" ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΣΤΑ ΖΩΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΤΗΝΑ

Η ΓΡΙΠΠΗ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΣΤΑ ΖΩΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΤΗΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ Καθηγητής Β. Ι. Κοντός Λ.Αλεξάνδρας 196, Αθήνα, Τ.Κ. 115 21 Τηλ. 210 6445049

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ Ιούλιος 2009 Το παρόν έγγραφο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ

ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ (Σύντομη ενημέρωση από ERS - ELF) Οι οξείες λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού συστήματος περιλαμβάνουν την πνευμονία (λοίμωξη της κυψελίδας του πνεύμονα),

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 20 Μαΐου 2015 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Ημερησίων Γενικών Λυκείων ΘΕΜΑ Α. Α1. γ Α2. α Α3. β Α4. β Α5. δ ΘΕΜΑ Β. Β1. 1. Β 2. Α 3. Α 4. Β 5. Β 6. Α 7. Α 8. Β 1 Β2.

Διαβάστε περισσότερα

Metacam. μελοξικάμη. Τι είναι το Metacam; Σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται το Metacam; Περίληψη EPAR για το κοινό

Metacam. μελοξικάμη. Τι είναι το Metacam; Σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται το Metacam; Περίληψη EPAR για το κοινό EMA/CVMP/259397/2006 EMEA/V/C/000033 Περίληψη EPAR για το κοινό μελοξικάμη Το παρόν έγγραφο αποτελεί σύνοψη της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Έκθεσης Αξιολόγησης (EPAR). Σκοπός του εγγράφου είναι να εξηγήσει τον

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 4 Οκτωβρίου 2012 (OR. en) 14571/12 Διοργανικός φάκελος: 2012/0280 (NLE)

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 4 Οκτωβρίου 2012 (OR. en) 14571/12 Διοργανικός φάκελος: 2012/0280 (NLE) ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 4 Οκτωβρίου 2012 (OR. en) 14571/12 Διοργανικός φάκελος: 2012/0280 (NLE) AGRI 646 VETER 65 SAN 217 DENLEG 97 ΠΡΟΤΑΣΗ Της : Ευρωπαϊκής Επιτροπής Με ημερομηνία:

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1.11.2003 L 285/33 Ο ΗΓΙΑ 2003/100/ΕΚ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 31ης Οκτωβρίου 2003 για την τροποποίηση του παραρτήµατος Ι της οδηγίας 2002/32/ΕΚ του ΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε τις ανεπιθύµητες

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη διατροφή των κουνελιών. Πασχάλης Δ. Φορτομάρης Κτηνιατρική Σχολή, Α.Π.Θ.

Εφαρμοσμένη διατροφή των κουνελιών. Πασχάλης Δ. Φορτομάρης Κτηνιατρική Σχολή, Α.Π.Θ. Εφαρμοσμένη διατροφή των κουνελιών Πασχάλης Δ. Φορτομάρης Κτηνιατρική Σχολή, Α.Π.Θ. Σημασία Μέσο συντήρησης, αύξησης, κυοφορίας, γαλακτοπαραγωγής Άμυνα οργανισμού Το σημαντικότερο στοιχείο της εκτροφής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (AIDS)

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (AIDS) ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (AIDS) Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 εμφανίστηκε μία από τις σοβαρότερες ασθένειες ανεπάρκειας του ανοσοβιολογικού συστήματος Ανοσοβιολογική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Μικροβιακή Αντοχή Η ικανότητα των βακτηρίων να παραµένουν ζωντανά µετά από χορήγηση κατάλληλου αντιβιοτικού σε συγκέντρωση που κανονικά θα έπρεπε να τ

Μικροβιακή Αντοχή Η ικανότητα των βακτηρίων να παραµένουν ζωντανά µετά από χορήγηση κατάλληλου αντιβιοτικού σε συγκέντρωση που κανονικά θα έπρεπε να τ PART VΙ.. Μικροβιακή Αντοχή Η ικανότητα των βακτηρίων να παραµένουν ζωντανά µετά από χορήγηση κατάλληλου αντιβιοτικού σε συγκέντρωση που κανονικά θα έπρεπε να το έχει σκοτώσει!! Μικροβιακή Αντοχή Η ικανότητα

Διαβάστε περισσότερα

Αντιβιοτικά- Χρήση και κατάχρηση

Αντιβιοτικά- Χρήση και κατάχρηση Αντιβιοτικά- Χρήση και κατάχρηση Παιδί 4 χρόνων Πυρετό για 24 ώρες Εξέταση από παιδίατρο λαιμός-αυτιά λ ίγο κόκκινα cefuroxime Δ ρ Μαρκέλλα Μάρκου Ειδική Μικροβιολόγος-Λοιμωξιολόγος Παιδί 4 χρόνων Πυρετό

Διαβάστε περισσότερα

6. Την µε αριθµό 1677/65137/ Κοινή Απόφαση των Υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων και Οικονοµίας και Οικονοµικών «έγκριση προγράµµατος οι

6. Την µε αριθµό 1677/65137/ Κοινή Απόφαση των Υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων και Οικονοµίας και Οικονοµικών «έγκριση προγράµµατος οι ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Μύρινα, 14 Ιουνίου 2016 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Αρ. Πρωτ.: 1358 ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΛΕΣΒΟΥ ΤΜΗΜΑ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ ΛΗΜΝΟΥ Προς: Π.Α.. /νση: ΜΥΡΙΝΑ ΛΗΜΝΟΥ Ταχ. Κώδ: 81400 Πληροφορίες:

Διαβάστε περισσότερα

Φαρμακολογία Τμήμα Ιατρικής Α.Π.Θ.

Φαρμακολογία Τμήμα Ιατρικής Α.Π.Θ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Α.Π.Θ. Ενότητα 6: Αντιμικροβιακά χημειοθεραπευτικά φάρμακα Μαρία Μυρωνίδου-Τζουβελέκη Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 5.5.2008 COM(2008)233 τελικό ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΚΟΚΚΙ ΙΟΣΤΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΙΣΤΟΜΟΝΟΣΤΑΤΙΚΩΝ ΩΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πώς γίνεται η µετάδοση στους ανθρώπους; Η µετάδοση της γρίπης των χοίρων στους ανθρώπους γίνεται συνήθως από τους µολυσµένους χοίρους, ωστόσο, σε µερι

Πώς γίνεται η µετάδοση στους ανθρώπους; Η µετάδοση της γρίπης των χοίρων στους ανθρώπους γίνεται συνήθως από τους µολυσµένους χοίρους, ωστόσο, σε µερι Ενηµέρωση και κατευθυντήριες οδηγίες της ΠΟΥ (Παγκόσµια Οργάνωση Υγείας) για την γρίπη των χοίρων Τι είναι η γρίπη των χοίρων; Η γρίπη των χοίρων είναι µια ιδιαίτερα µεταδοτική οξεία αναπνευστική νόσος

Διαβάστε περισσότερα

ΣΟΙΧΕΙΑ ΠΑΙΔΙΑΣΡΙΚΗ ΕΜΒΟΛΙΑ

ΣΟΙΧΕΙΑ ΠΑΙΔΙΑΣΡΙΚΗ ΕΜΒΟΛΙΑ ΕΜΒΟΛΙΑ Σα εμβόλια είναι ένα άλλο πολύ σημαντικό θέμα που αφορά άμεσα την υγεία του παιδιού. Σα τελευταία χρόνια έχουν συμβάλει τα μέγιστα για την βελτίωση της υγείας και την αποφυγή πολλών ασθενειών των

Διαβάστε περισσότερα

«Η επιτραπέζια ελιά ως λειτουργικό προϊόν- Μια νέα προσέγγιση»

«Η επιτραπέζια ελιά ως λειτουργικό προϊόν- Μια νέα προσέγγιση» «Η επιτραπέζια ελιά ως λειτουργικό προϊόν- Μια νέα προσέγγιση» Ευστάθιος Ζ. Πανάγου - Σταµατούλα Μπονάτσου Τµήµα Επιστήµης Τροφίµων & Διατροφής του Ανθρώπου Τι είναι τα λειτουργικά τρόφιµα; «Λειτουργικό

Διαβάστε περισσότερα

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 281/7

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 281/7 28.10.2011 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 281/7 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 1086/2011 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 27ης Οκτωβρίου 2011 για την τροποποίηση του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2160/2003

Διαβάστε περισσότερα

Αναρτήθηκε από τον/την Βασιλειάδη Γεώργιο Τετάρτη, 27 Μάρτιος :09 - Τελευταία Ενημέρωση Τετάρτη, 27 Μάρτιος :29

Αναρτήθηκε από τον/την Βασιλειάδη Γεώργιο Τετάρτη, 27 Μάρτιος :09 - Τελευταία Ενημέρωση Τετάρτη, 27 Μάρτιος :29 Όταν λέμε μεταλλαγμένα τρόφιμα ή γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, αναφερόμαστε σε τρόφιμα, τα οποία έχουν δημιουργηθεί χρησιμοποιώντας τις πρόσφατες τεχνικές της μοριακής βιολογίας. Τα τρόφιμα αυτά έχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ 2010-2011 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ 2010-2011 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗΣ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ 15 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ Κατά την περίοδο

Διαβάστε περισσότερα