ΕΝΤΥΠΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΗΣ ΔΕΣΜΗΣ

Transcript

1 ΕΝΤΥΠΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΗΣ ΔΕΣΜΗΣ Η Τελική Έκθεση, υποβάλλεται σε δύο αντίγραφα, µέχρι και ένα µήνα µετά τη συµπλήρωση του συνολικού προβλεπόµενου χρόνου υλοποίησης του Έργου. Η τελική έκθεση περιλαµβάνει τρία µέρη: ΜΕΡΟΣ Α - Τελική Έκθεση Προόδου Α.1. «Γενικά Στοιχεία Έργου» Α.2. «Περίληψη» έκτασης 700 λέξεων, τόσο στην Ελληνική όσο και την Αγγλική γλώσσα, που θα αποτελεί και το κείµενο που θα δηµοσιεύεται από το ΙΠΕ σε ειδική έκδοση, µε τα αποτελέσµατα των ερευνητικών σχεδίων που επιχορηγεί. Α.3. «Έκθεση Υλοποίησης Έργου» σελίδων που να περιγράφει την συνολική πορεία εκπόνησης του έργου, τα αποτελέσµατά και το βαθµό υλοποίησης των στόχων του. Α.4. «Διάχυση και Εκµετάλλευση Αποτελεσµάτων», που έχουν ήδη υλοποιηθεί ή πρόκειται να υλοποιηθούν σύντοµα (2 σελίδες). Α.5. «Τοµείς Μελλοντικής Έρευνας» της Δικτύου Συνεργασίας ως αποτέλεσµα της εκπόνησης του συγκεκριµένου έργου (1-2 σελίδες). Α.6. «Πίνακας Δεσµών Εργασίας» όπου φαίνεται η πορεία υλοποίησης των Δεσµών Εργασίας και τα Παραδοτέα που προέκυψαν από κάθε µία απ αυτές. ΜΕΡΟΣ Β - Τελική Έκθεση Οικονοµικών Πεπραγµένων Β.1. «Πίνακας Προβλεπόµενων και Πραγµατικών Δαπανών» για το σύνολο του έργου Β.2. «Πίνακας Ανάλυσης Πραγµατοποιηµένων Δαπανών κατά Κατηγορία Δαπάνης» για το σύνολο του έργου. (Συµπληρώνεται ένας Πίνακας Β.2 για κάθε Φορέα) ΜΕΡΟΣ Γ Παραρτήµατα Γ.1. Στο «Παράρτηµα Γ1» της έκθεσης επισυνάπτονται τα παραδοτέα του έργου που µπορούν να δοθούν σε έντυπη µορφή. Γ.2. Στο «Παράρτηµα Γ2» της έκθεσης επισυνάπτονται οποιεσδήποτε άλλες πληροφορίες αναφορικά µε το έργο κρίνονται απαραίτητες.

2 Μ Ε Ρ Ο Σ Α Α.1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΓΟΥ Πρόγραµµα Δράση Αριθµός Πρωτοκόλλου Έργου Τίτλος Έργου Ανάδοχος Φορέας Συντονιστής Έργου ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ ΝΕΑ ΥΠΟΔΟΜΗ ΕΡΥΝΕ/0504/03 «Δηµιουργία τάξεων - εργαστηρίων υπολογιστών εξαιρετικά χαµηλού κόστους µε αξιοποίηση νέων και ανακυκληµένων υπολογιστών Thin Clients µε ανοικτό λογισµικό» Πανεπιστήµιο Κύπρου Μαίρη Κουτσελίνη- Ιωαννίδου Ηµεροµηνία Έναρξης Έργου Δεκέµβριος 2004 Ηµεροµηνία Λήξης Έργου Ιούνιος 2008 Ηµεροµηνία Υποβολής Έκθεσης Εγκεκριµένη Επιχορήγηση: Ποσό που καταβλήθηκε από το ΙΠΕ: (µέχρι στιγµής) ,40 ΛΚ ,00 ΛΚ Ποσό που δαπανήθηκε: στιγµής) (µέχρι ,00 ΛΚ Στοιχεία επικοινωνίας µε τον Συντονιστή Έργου: Διεύθυνση: Μαίρη Κουτσελίνη- Ιωαννίδου Τηλέφωνα: Τηλεοµοιότυπο: Ηλεκτρονικό ταχυδροµείο: edmaryk@ucy.ac.cy

3 Α.2. «ΠΕΡΙΛΗΨΗ» (700 λέξεις - 2 σελίδες) Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού Κύπρου εφαρµόζει ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο πρόγραµµα εισαγωγής της πληροφορικής σε όλες τις βαθµίδες της εκπαίδευσης. Μέχρι το 2012, το ΥΠΠ προγραµµατίζει να έχει εγκατεστηµένους 3 υπολογιστές ανά αίθουσα διδασκαλίας, ξεχωριστό εργαστήριο υπολογιστών, καθώς και άλλα µέσα όπως Σύστηµα Διαχείρισης Μάθησης (LMS), διαδραστικούς πίνακες κ.α. Ο Ιδιώτης Ερευνητής και η Επιστηµονική Υπεύθυνη του έργου «Δ.Ε.Υ.Χ.Κ.», κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και , µελέτησαν τα προβλήµατα που προκύπτουν από την εφαρµογή υπολογιστών µέσα στην τάξη σε αναλογία 1 ανά 4 µαθητών ( ) και ενός υπολογιστή ανά δύο µαθητές ( ). Η εφαρµογή έγινε στο Δηµοτικό Τρούλλων, µε τη συνεργασία του οικείου επιθεωρητή κ. Παντελίδη, και µε άδεια του ΥΠΠ. Από την εφαρµογή αυτή προέκυψε το συµπέρασµα πως ο εκπαιδευτικός πολλές φορές αναλώνει περισσότερο χρόνο στην επίλυση προβληµάτων τεχνικής φύσης (π.χ. προβλήµατα µε λειτουργικό σύστηµα, ασυµβατότητα λογισµικών που έχουν οι µαθητές µε τα λογισµικά του σχολείου κ.α.) παρά στην προετοιµασία ή και στη διδασκαλία ενός µαθήµατος. Επίσης, το υπολογιζόµενο κόστος για αγορά, συντήρηση και αντικατάσταση των υπολογιστών κάθε σχολείου σε αναλογία τουλάχιστο ενός µηχανήµατος ανά 4 µαθητές θα ήταν πολύ µεγάλο ανά πενταετία. Επιπρόσθετα, η αντικατάσταση µεγάλου αριθµού υπολογιστών, δεδοµένου του ότι η Δηµοτική Εκπαίδευση και µόνο διαθέτει περισσότερες από 500 σχολικές µονάδες, δηµιουργεί πρόβληµα συσσώρευσης τεραστίου όγκου υλικού προς αχρήστευση (ewaste), κάτι που έχει επιπρόσθετες αρνητικές συνέπειες για το περιβάλλον. Για τους λόγους αυτούς διερευνήθηκαν εναλλακτικές λύσεις, εκ των οποίων η πλέον κατάλληλη υπό τις περιστάσεις κρίθηκε η διερεύνηση της λειτουργικότητας υπολογιστών τύπου Thin Client. Ένας συνηθισµένος υπολογιστής βασίζεται στο δικό του επεξεργαστή καθώς και στις τοπικές µονάδες αποθήκευσης δεδοµένων. Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται, τα µηχανικά του µέρη αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις νέες απαιτήσεις ή και λογισµικά. Επίσης, τα τοπικά µέσα αποθήκευσης φθείρονται και δηµιουργούν προβλήµατα στη λειτουργία τους. Οι υπολογιστές τύπου Thin Client βασίζουν την ταχύτητα επεξεργασίας τους σε έναν κεντρικό υπολογιστή διακοµιστή (server), δε διαθέτουν τοπικά µέσα αποθήκευσης, ούτε λειτουργικό σύστηµα (συνήθως), είναι µικρότερα σε όγκο και καταναλώνουν µέχρι και το 1/20 της ενέργειας ενός συνηθισµένου υπολογιστή. Ως αποτέλεσµα, ανά πενταετία µπορεί να αντικαθίσταται ανά σχολείο µόνο ο κεντρικός υπολογιστής και όχι όλοι οι υπολογιστές των τάξεων. Για να περιοριστεί το λειτουργικό κόστος, αλλά και να διασφαλίσουµε το ότι οι µαθητές έχουν τα ίδια λογισµικά µε τον εκπαιδευτικό, δόθηκε έµφαση στην αξιοποίηση Ανοικτού/ Ελεύθερου Λογισµικού (σύστηµα Linux και OpenOffice ως κύρια λογισµικά). Επίσης, µελετήθηκε και η λειτουργία των Thin Client κάτω από περιβάλλον Windows (Terminal Services). Mία από τις παραµέτρους που εξετάστηκε ήταν και η δυνατότητα προσαρµογής των χρηστών (εκπαιδευτικοί και µαθητές) στο Ανοικτό Λογισµικό. Τον Αύγουστο του 2004 δηµιουργήθηκε ένα µικρό εργαστήριο µε Thin Clients από τον Ιδιώτη Ερευνητή, σε δικό του χώρο, και το Σεπτέµβριο του 2004 έγινε αρχική εφαρµογή του στο Δηµοτικό Δασούπολης. Αφού οι αρχικές ενδείξεις όσον αφορά τη λειτουργικότητα ήταν θετικές, ο Ιδιώτης Ερευνητής σε συνεργασία µε την Επιστηµονική Υπεύθυνο, προχώρησαν σε σύνταξη ερευνητικής πρότασης προς το Ίδρυµα Προώθησης Έρευνας και εξασφάλισαν χορηγία για απόκτηση εξοπλισµού για καλύτερη αξιολόγηση των δυνατοτήτων της προτεινόµενης λύσης. Ανάδοχος Φορέας της έρευνας ήταν το Πανεπιστήµιο Κύπρου. Στο δίκτυο συνεργασίας συµµετείχαν οι ΙΒΜ Κύπρου, Hellenic Technical Enterprises, Όµιλος Εκπαιδευτικών Χρηστών Πληροφορικής και ως Τελικοί Χρήστες το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού και η Κυπριακή Εταιρεία Πληροφορικής (Cyprus Computer Society).

4 Για σκοπούς διάχυσης αποτελεσµάτων δηµιουργήθηκε από την οµάδα του Ιδιώτη Ερευνητή, και µε τη συνεργασία των Συνεργαζόµενων Φορέων της IBM και H.T.E., ιστοτοποθεσία µε υλικό που αφορά την πορεία της έρευνας ( καθώς και ιστοσελίδα στην οποία εγκαταστάθηκε το σύστηµα διαχείρισης µάθησης της Lotus. Η οµάδα στην οποία ανήκει ο Ιδιώτης Ερευνητής, ανέλαβε τη δηµιουργία τριµηνιαίων ηλεκτρονικών εντύπων µε τίτλο Open Education Report στα οποία γινόταν παρουσίαση της έρευνας σε όλα της τα στάδια, καθώς και αναφορά σε τεχνολογίες που έχουν προσθετική αξία για την εκπαίδευση. Οι αναφορές αυτές, σε µορφή pdf, µπορούν να κατεβούν από την ιστοσελίδα που δηµιουργήθηκε για υποστήριξη της έρευνας και διάχυση των αποτελεσµάτων αυτής ( Τη σχολική χρονιά η εφαρµογή της λύσης περιορίστηκε στο Δηµοτικό Δασούπολης, κυρίως µε ανακυκλωµένους υπολογιστές ως Thin Clients. Τη σχολική χρονιά η εφαρµογή επεκτάθηκε σε 3 Δηµοτικά Σχολεία, τα 2 εκ των οποίων βασίστηκαν σε εξοπλισµό του Ιδρύµατος Έρευνας και το 3 ο σε εξοπλισµό του Ιδιώτη Ερευνητή. Από τη χρονιά µέχρι και το τέλος της έρευνας, τα σχολεία που συµµετέχουν (στην Κύπρο) αυξήθηκαν σε 4, σε επαρχία Λευκωσίας και Λάρνακας. Με τη συνεργασία της Microsoft, η οποία έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την έρευνα, διερευνήθηκε και η αξιοποίηση του λειτουργικού Windows 2008 Server προσφέροντας τις δυνατότητες του συστήµατος Vista και Microsoft Office 2007 από υπολογιστές τύπου Thin Client. Από τη διερεύνηση των τεχνικών δυνατοτήτων, διαπιστώθηκε πως η ιδανική υποδοµή για συστήµατα Thin Client θα πρέπει να βασίζεται σε δίκτυο µε εύρος 1000Mbps, έναν πυρήνα επεξεργασίας και 1 GB µνήµης ανά 5 τερµατικά. Το ψηφιακό video είναι µια µεγάλη αδυναµία των υπολογιστών Thin Client εξαιτίας της αυξηµένης ισχύς που απαιτείται. Οι µαθητές και εκπαιδευτικοί δεν έχουν ιδιαίτερα προβλήµατα προσαρµογής στο περιβάλλον Linux και OpenOffice, µια και τα λογισµικά αυτά έχουν εξελιχθεί αρκετά τα τελευταία χρόνια. Όµως, διαπιστώθηκε άρνηση αρκετών εκπαιδευτικών να επιµορφωθούν (δωρεάν και εκτός διδακτικού χρόνου) στη χρήση τους, µε αποτέλεσµα να µετακινηθεί ο εξοπλισµός από το Δηµοτικό Δασούπολης (εξοπλισµός ΙΠΕ) στο Δηµοτικό Ορόκλινης και Μαζωτού, και από το Στ Δηµοτικό Λακατάµιας (εξοπλισµός ΙΕ) στο Ειδικό Σχολείο Λάρνακας. Ακόµη και όταν προτάθηκε η αντικατάσταση του Linux µε Windows, οι εκπαιδευτικοί του Στ Δηµοτικού Λακατάµιας αρνήθηκαν να χρησιµοποιήσουν τον εξοπλισµό µε το δικαιολογητικό πως δεν πιστεύουν στη χρησιµότητα της τεχνολογίας για ενίσχυση του µαθήµατος. Οι αντιλήψεις αυτές των εκπαιδευτικών θα αποτελέσουν µελέτη σε επόµενο ερευνητικό έργο. Κατά τη διάρκεια του έργου έγινε αξιοποίηση πλατφόρµας LMS (Moodle και Lotus Learning Management System). Διαπιστώθηκε πως το Moodle είναι ιδιαίτερα απλό στη χρήση ακόµη και από αρχάριους εκπαιδευτικούς, και δηµιουργήθηκαν µαθήµατα στα οποία οι µαθητές είχαν πρόσβαση ακόµη και από το σπίτι ( Σε επόµενο ερευνητικό έργο, ο Ιδιώτης Ερευνητής και η Υπεύθυνη του έργου θα µελετήσουν τα µαθησιακά αποτελέσµατα που προκύπτουν όταν µέρος του µαθήµατος (π.χ. Mαθηµατικών ή Ιστορίας) γίνεται µέσω LMS. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την έρευνα έδειξε το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων της Ελλάδας το οποίο εφαρµόζει αντίστοιχο πρόγραµµα. Παρουσιάσεις της πορείας της έρευνας και των συµπερασµάτων της έγιναν σε συνέδρια τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό.

5 Α.2. «ABSTRACT» (700 words - 2 pages) The Ministry of Education (Cyprus) is implementing a plan for the introduction of ICT across all sectors of the educational system. By the year 2012, the Ministry will have installed at least 3 computers per classroom, from Preschool to Highschool, including dedicated computer labs, as well as additional peripherals and services such as interactive whiteboards, Learning Management System and other technologies. The Independent Researcher (IR) and the Coordinator of this research, during the school years and , studied the problems and difficulties that arise from the implementation of computers in the classroom with a ratio of 1 PC per 4 students ( ) as well as 1 PC per 2 students ( ). The pilot implementation took place at the Troullous Primary School, under the supervision of mr Pantelides of the Ministry of Education. One of the findings of this pilot study was the amount of time the teacher had to contribute in solving technical issues either before, during or after the lesson. Compatibility issues between different software versions was also another problem that became evident. The estimated cost for the purchase, maintenance and replacement of a strong number of PCs across more than 500 primary schools was found to be quite significant, and the fact that these machines will have to be replaced on a 5 year cycle, tends to create huge volumes of ewaste. For the reasons mentioned, a number of alternative solutions were discussed, and the most promising was the prospect of reusing old PCs as thin clients as well as implementing dedicated thin client hardware. A normal PC relies on its CPU for its performance, and local storage devices for storing and retrieving information and software. As technology advances, CPUs become obsolete and local storage devices tend to produce problems after a certain number of years of use. Thin Clients rely on a server for processing and information storage and retrieval. They also tend to be smaller than normal PCs and consume up to 1/20 th the power of a standard computer. As a result, on a five year cycle, only the servers need to be replaced and not the entire infrastructure of the school. To reduce the operating costs, and to ensure that all students and teachers use the latest versions of software, emphasis was given to the implementation of Open Source Software (Linux and OpenOffice primarily). However, Windows Terminal Services were also used. One of the parameters of the research was the adoptability of teachers and students to OpenSource Software. In August 2004, a small lab of Thin Clients was established by the IR, and in September 2004 it was implemented at Dasoupolis Primary School. The initial reactions were very positive, and the IR and the Coordinator of this research authored a detailed Research Proposal which they submitted to the Research Promotion Foundation. Host organization was the University of Cyprus with IBM (Italia Branch), Hellenic Technical Enterprises, Mediterranean Computer Using Educators Group as Research Partners and the Ministry of Education and Cyprus Computer Society as End Users. During the school year , the implementation of the proposed solution was restricted to Dasoupolis Primary School, mainly with recycled PCs provided by the IR. During school year , the implementation was expanded to 3 primary schools, 2 of which used the hardware purchased with research funding. From school year onwards, the number of schools participating in the research was increased to 4. With the collaboration of Microsoft, Windows 2008 Terminal Services were implemented during the last stage of the research, offering the environment and the infrastructure of Windows Vista and MS Office The technical evaluation of the labs has shown that the ideal setup requires a network infrastructure based on 1000Mbps local area network, and a ratio of 1 CPU core and 1 GB of RAM for every 5 Clients. Digital video is the main disadvantage of Thin Clients since it requires a heavy load of processing power. Students and teachers faced no significant problems in adjusting to the

6 Linux and OpenOffice environments, since these software have been greatly improved in functionality over the years. However, educators from the schools involved refused to be trained on using Linux and OpenOffice, resulting in their request to transfer the computers to other schools (from Troulloi primary to Mazotos and Oroklini Research Promotion Foundation equipment) and from 6 th Lakatamia school to Special Education School, Larnaca (IR equipment). Educators claimed that they did not believe in the added value of ICT in education. The beliefs of educators will be the focus of a future research proposal. During the duration of the project, the research team implemented a Learning Management System (Moodle and Lotus LMS). It was found that Moodle was easy to use even by novice educators, and lessons were developed so that students could have access to the content even from their homes ( Both the IR and the Coordinator of this research will submit a proposal with a focus on studying the learning outcomes from an implementation of LMS in the teaching of primary education subjects (ie Maths or History). Special interest for the research was expressed by the Greek Ministry of Education, working on its own evaluation of thin client technology. Various presentations on the results of this research as well as its implementation were given in educational conferences in Cyprus and abroad.

7 Α.3. «ΕΚΘΕΣΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΡΓΟΥ» (20-40 σελίδες) Περιγράφονται αναλυτικά οι δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια του ερευνητικού έργου, η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε και τα κύρια αποτελέσµατα που προέκυψαν. Σκοπός της έρευνας είναι ο περιορισµός του κόστους εφαρµογής της πληροφορικής στην εκπαίδευση µε έµφαση στην αγορά, συντήρηση και αντικατάσταση υπολογιστών στα δηµοτικά σχολεία της Κύπρου. Επιπρόσθετα γίνεται µελέτη της αξιοποίησης του Ανοικτού Λογισµικού (Linux και OpenOffice), του περιορισµού της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και του περιορισµού των ηλεκτρονικών αποβλήτων (ewaste) ως αποτέλεσµα της απόσυρσης υπολογιστών από τα σχολεία ανά πενταετία. Στο Παράρτηµα Ι της Έκθεσης παρατίθεται οικονοµική ανάλυση του κόστους αντίστοιχο κόστος απόκτησης, συντήρησης και αντικατάστασης Thin Clients σε όλα τα σχολεία δηµοτικής εκπαίδευσης ( µηχανήµατα, σύµφωνα µε τις ανάγκες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισµού) σε σχέση µε το αντίστοιχο κόστος απόκτησης, συντήρησης και αντικατάστασης συνηθισµένων υπολογιστών. Στο Παράρτηµα ΙΙ παρουσιάζονται σε σχηµατικά διαγράµµατα τα εργαστήρια που έχουν δηµιουργηθεί, καθώς και κατάσταση του εξοπλισµού. ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΦΑΣΗ (Ιούνιος 2004 Δεκέµβριος 2005) Πριν την υποβολή της Πρότασης, προηγήθηκε πειραµατική δηµιουργία εργαστηρίων ανακυκληµένων υπολογιστών σε διάταξη Thin Client. Χρησιµοποιήθηκαν 6 υπολογιστές τύπου Pentium II στα 233ΜHZ µε 32 ΜΒ µνήµης σε τοπικό δίκτυο. Ως κεντρικός υπολογιστής (server) χρησιµοποιήθηκε υπολογιστής αρχιτεκτονικής Pentium 4 στα 2GHz µε 1024ΜΒ µνήµης. Ως λειτουργικό σύστηµα επιλέγηκε το K12LTSP που βασίζεται στο Fedora Core Linux και το λογισµικό LTSP (Linux Terminal Server Project). Ο κάθε υπολογιστής εφοδιάστηκε µε κάρτα δικτύου Ethernet 10/100 µε BootROM που υποστηρίζει το PXE (Preboot Execution Environment). Όπως διαπιστώθηκε, κάθε υπολογιστής µπορούσε να τρέξει κάτω από το λειτουργικό Linux/LTSP ως τερµατικό µε µηδενική ανάγκη τεχνικής υποστήριξης µια και τα πάντα εξαρτώνται από τον κεντρικό υπολογιστή. Επίσης, ακόµη και ένας υπολογιστής µε ελάχιστη µνήµη µπορούσε άνετα να τρέχει ταυτόχρονα αριθµό εφαρµογών που απαιτούν ικανότερο µηχάνηµα (π.χ. σε Pentium II µε 32ΜΒ µνήµης, όταν λειτουργούσε ως Thin Client, µπορεί να τρέχει πλήρες σύστηµα Linux µε ανοικτές ταυτόχρονα πολλές εφαρµογές χωρίς αισθητή µείωση της ταχύτητας 1. Ως πακέτα γραφείου χρησιµοποιήθηκαν τόσο το OpenOffice 1 όσο και το StarOffice 7. Το πειραµατικό µοντέλο λειτούργησε σε χώρο του Ιδιώτη Ερευνητή από τον Ιούνιο µέχρι το Σεπτέµβριο του Στη συνέχεια έγινε εγκατάσταση και λειτουργία των υπολογιστών στο Δηµοτικό Δασούπολης από το Σεπτέµβριο µέχρι τον Οκτώβριο του Τα αποτελέσµατα ήταν αρκετά ενθαρρυντικά ώστε ο Ιδιώτης Ερευνητής και η Μαίρη Κουτσελίνη-Ιωαννίδου του Πανεπιστηµίου Κύπρου να προχωρήσουν σε συγγραφή και υποβολή πρότασης στο Ίδρυµα Έρευνας. Για να γίνει κατορθωτή η υλοποίηση του προγράµµατος, θεωρήθηκε απαραίτητη η δηµιουργία δικτύου συνεργασίας µε αριθµό φορέων. Την τεχνική υποστήριξη καθώς και την πείρα στα δίκτυα υπολογιστών και ειδικότερα Thin Client προσφέρει η Hellenic Technical Enterprises, αντιπρόσωπος της Sun Microsystems στην Κύπρο. Για να µπορεί να λειτουργήσει αποδοτικά οποιοδήποτε εργαστήριο υπολογιστών, ειδικότερα στις αναλογίες ενός υπολογιστή ανά µαθητή 2, είναι απαραίτητη η αξιοποίηση πλατφόρµας διαχείρισης της µάθησης. Για το σκοπό αυτό 1 Ένας κεντρικός υπολογιστής ανά 15 τερµατικά 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: έρευνα Απόπλους ΙΙ

8 αποφασίσθηκε να χρησιµοποιηθούν δύο πλατφόρµες, µια Ανοικτού/ Ελεύθερου Κώδικα (Moodle) και µια εµπορικού λογισµικού (Lotus LMS). Για το σκοπό αυτό ζητήθηκε από την IBM Italia (Cyprus Branch) να συµµετέχει στην έρευνα ως συνεργαζόµενος φορέας). Η ΙΒΜ έδωσε εντολή στην Inteliscape, τους επαγγελµατικούς της συνεργάτες, να αναπτύξουν την πλατφόρµα LMS προσφέροντας άδειες χρήσης και τεχνική υποστήριξη για τις ανάγκες της έρευνας. Για να γίνει κατορθωτό να µεταφέρουµε τη γνώση και την εµπειρία στους εκπαιδευτικούς, ειδικά σε όσους ασχολούνται µε την τεχνολογία στην εκπαίδευση, ζητήθηκε από τον Όµιλο Εκπαιδευτικών Χρηστών Πληροφορικής να συµµετέχει στην έρευνα. Ο Όµιλος θα παρουσίαζε σε συνέδρια που οργανώνει τα αποτελέσµατα της έρευνας, και θα ενηµέρωνε την οµάδα του γι αυτήν. Η ανακύκληση υπολογιστών αλλά και η επέκταση της ωφέλιµης ζωής των υπολογιστών αφορά ολόκληρη την αγορά πληροφορικής. Για το σκοπό αυτό υπάρχει συνεργασία µε την Κυπριακή Εταιρεία Πληροφορικής, µέλη της οποίας είναι δεκάδες εταιρείες από το χώρο αυτό. Η Εταιρεία (CCS- Cyprus Computer Society) ενηµερώνεται και ενηµερώνει τα µέλη της για τα αποτελέσµατα της έρευνας και παράλληλα παρουσιάζει την έρευνα στο έντυπο που κυκλοφορεί. Η έµφαση της έρευνας είναι στη δηµιουργία τάξεων-εργαστηρίων χαµηλού κόστους. Για το σκοπό αυτό, ως Τελικός Χρήστης της έρευνας είναι το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού, το οποίο έδωσε την άδεια να δηµιουργηθούν τα εργαστήρια στη δηµοτική εκπαίδευση. Επίσης ενδιαφέρεται για τα αποτελέσµατα της έρευνας για εφαρµογή στην εκπαίδευση. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ (Ιανουάριος 2005 Ιούνιος 2005) Κατά τη διάρκεια της 1 ης Φάσης της έρευνας (Ιανουάριος 2005 Ιούνιος 2005), δηµιουργήθηκαν δύο εργαστήρια σε ιδιόκτητο χώρο του Ιδιώτη Ερευνητή. Συγκεκριµένα, χρησιµοποιήθηκαν ιδιόκτητες εγκαταστάσεις του Ιδιώτη Ερευνητή για να καλύψουν τις ανάγκες της έρευνας για (α) ανάπτυξη και συγκέντρωση εκπαιδευτικού υλικού το οποίο θα αξιοποιηθεί στις τάξεις- εργαστήρια της έρευνας και (β) για τη δηµιουργία δοκιµαστικών εργαστηρίων υπολογιστών και λογισµικών πριν την ένταξή τους στο σχολείο. Το ιδιόκτητο αυτό γραφείο χρησιµοποιείται επίσης για συναντήσεις των εκπαιδευτικών και άλλων ατόµων που εµπλέκονται άµεσα µε το πρόγραµµα, αλλά και για ενηµέρωση τρίτων για την πορεία της έρευνας. Οι εγκαταστάσεις του Ιδιώτη Ερευνητή χρησιµοποιήθηκαν (µέχρι το Σεπτέµβριο του 2005) και για φύλαξη του εξοπλισµού που αποκτήθηκε. Επειδή, στο διάστηµα που µεσολάβησε από την υποβολή της πρότασης µέχρι και την επίσηµη έναρξή της, αρκετές αλλαγές έγιναν στην αγορά υλισµικού (hardware) και λογισµικού (software), εξασφαλίσθηκε άδεια από το Ίδρυµα Έρευνας ώστε να γίνουν τροποποιήσεις στην αγορά του εξοπλισµού. Οι τροποποιήσεις δεν είχαν επιπτώσεις στο κονδύλι της έρευνας που χορηγείται από το κράτος, όµως προσφέρουν ουσιαστική αξία στην έρευνα (π.χ. αναβαθµισµένοι υπολογιστές, νεότερες εκδόσεις λογισµικά κ.α.). Ο Ιδιώτης Ερευνητής, σε συνεργασία µε την Επιστηµονική Υπεύθυνο του προγράµµατος, Μαίρη Κουτσελίνη Ιωαννίδου, εξασφάλισαν άδεια από το Πανεπιστήµιο για να προχωρήσουν σε υποβολή προσφορών για απόκτηση του εξοπλισµού. Για το εργαστήριο ανάπτυξης υλικού αποκτήθηκαν υπολογιστές τύπου Apple PowerMacintosh. Για τη δηµιουργία εργαστηρίου µε συνηθισµένους υπολογιστές (οι οποίοι θα λειτουργούσαν ως Thin Clients) αποκτήθηκαν 16 υπολογιστές αρχιτεκτονικής Intel Celeron µε οθόνες τεχνολογίας TFT, καθώς και οι διακοµιστές τους. Οι υπολογιστές αυτοί δεν διαθέτουν σκληρό δίσκο, όµως υπάρχει υποστήριξη λειτουργίας µέσω του δικτύου (PXE compliant). Η απόκτηση των υπολογιστών αυτών είναι απαραίτητη για σκοπούς σύγκρισης των επιδόσεών τους µε (α) ανακυκληµένους υπολογιστές κάτω από το ίδιο λειτουργικό σύστηµα και µε τον ίδιο κεντρικό υπολογιστή και (β) µε εξειδικευµένους υπολογιστές τύπου Thin Client. Oι υπολογιστές τύπου Thin Client θα έπρεπε να πληρούν ορισµένες προδιαγραφές, όπως τη µη ύπαρξη οποιουδήποτε ενσωµατωµένου λειτουργικού συστήµατος, και την υποστήριξη του λειτουργικού συστήµατος Linux. Η επίσηµη αγορά του Linux στην Κύπρο είναι πολύ µικρή, µε αποτέλεσµα η µοναδική εταιρεία µε λύση Linux για Thin Clients να είναι η

9 Sun Microsystems. Αγοράστηκαν 16 υπολογιστές τύπου Sunday 170 και κεντρικός υπολογιστής Sun τεχνολογίας AMD Opteron. Το Μαϊο του 2005 ολοκληρώθηκε η παραλαβή του εξοπλισµού. Όλος ο εξοπλισµός κρατήθηκε για ασφάλεια στο γραφείο του Ιδιώτη Ερευνητή (Ι.Ε.). Ο I.E. προχώρησε σε ασφάλιση του εξοπλισµού µε εσωτερικό κονδύλι και πλήρη κάλυψη όλων των υπολογιστών/λογισµικού για όλες τις περιπτώσεις απώλειας/ καταστροφής. Δηµιουργήθηκαν επίσης δύο εργαστήρια στον ίδιο χώρο, ένα εργαστήριο υποστήριξης και ένα εργαστήριο δοκιµών. Το εργαστήριο υποστήριξης βασίζεται σε υπολογιστές τύπου Apple Macintosh. Σκοπός είναι η οπτικογράφηση των παρατηρήσεων από την αξιοποίηση των υπολογιστών στην τάξη, η δηµουργία ενηµερωτικής ιστοσελίδας για την έρευνα, η δηµιουργία ηλεκτρονικού εντύπου που αφορά την έρευνα, καθώς και η ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού για τους υπολογιστές που αποκτήθηκαν. Η ιστοσελίδα δηµιουργήθηκε µε αξιοποίηση ενός Content Management System Ανοικτού/Ελεύθερου Κώδικα. Αρχικά χρησιµοποιήθηκε το Mambo, στη συνέχεια το Moodle. Μέσα από την ιστοσελίδα γίνεται ενηµέρωση των επισκεπτών για τους σκοπούς και στόχους της έρευνας. Ο εξοπλισµός ανάπτυξης, το Μαϊο του 2008, εµπλουτίστηκε µε νέες αγορές υπολογιστών του Ιδιώτη Ερευνητή. Οι υπολογιστές που είχαν αγοραστεί µέσω του Ιδρύµατος Προώθησης Έρευνας τροποποιήθηκαν (προσθήκη µνήµης και επιπρόσθετων δίσκων) ώστε να χρησιµοποιηθούν ως επιπρόσθετοι διακοµιστές στα σχολεία που συµµετέχουν στην έρευνα, µε κύρια έµφαση στο Δηµοτικό Δασούπολης. Η ιστοσελίδα που δηµιουργήθηκε ( λειτουγεί ως σύνδεσµος για την ενηµέρωση και υποστήριξη του ερευνητικού προγράµµατος. Ανάµεσα σε άλλα, παρουσιάζονται τα λογισµικά που χρησιµοποιούνται στην έρευνα, οδηγοί αξιοποίησης των λογισµικών αυτών, καθώς και η µεθοδολογία της χρήσης τους. Παράλληλα, έχουν αναρτηθεί φωτογραφίες από τις τάξεις στις οποίες εφαρµόζεται το πρόγραµµα και έχει δηµιουργηθεί φόρουµ συζητήσεων που αφορούν την αξιοποίηση της τεχνολογίας στην εκπαίδευση. Στο εργαστήριο δοκιµών έγινε εγκατάσταση του λειτουργικού συστήµατος Linux Fedora/LTSP και Sun Java Desktop Linux. Έγιναν δοκιµές του εξοπλισµού µε εθελοντές εκπαιδευτικούς, και µερική εφαρµογή µέρους των υπολογιστών στο Δηµοτικό Δασούπολης, χωρίς όµως να γίνει εγκατάσταση τους στη σχολική αίθουσα. Σε κεντρικό υπολογιστή στο γραφείο του I.E. έγινε εγκατάσταση του λειτουργικού Windows Enterprise Server 2003 και εργασία µε Thin Clients κάτω από αυτό το σύστηµα. Η σύνδεση των Thin Client δεν γινόταν απ ευθείας στο Windows Server, αλλά µέσω του πρωτοκόλλου Remote Desktop της Microsoft, κάτω από περιβάλλον Linux. Για καλύτερο συντονισµό των συνεργατών της έρευνας, καθώς και για ενηµέρωση του Υπουργείου Παιδείας, το Μάρτιο του 2005 διοργανώθηκε συνάντηση εργασίας µε το Κλιµάκιο Επιστήµης (Υπ. Παιδείας) στο γραφείο του προγράµµατος. Παρόντες ήταν εκπαιδευτικοί αποσπασµένοι στο Υπουργείο Παιδείας, ο Επιθεωρητής Επιστήµης κος Ματσικάρης Γιώργος καθώς και ο συγγραφέας των βιβλίων Επιστήµης του Δηµοτικού Σχολείου κος Κύπρος Κυπριανού. Η ενηµέρωση έληξε µε σχεδιασµό της πορείας συνεργασίας του Κλιµακίου Επιστήµης και των εθελοντών που εργάζονται στο γραφείο του I.E. για λογαριασµό της Έρευνας. Ως µοντέλο για ανάπτυξη του υλικού (τόσο στα Μαθηµατικά όσο και στην Επιστήµη), ακολουθήθηκε η φιλοσοφία των Learning Objects. H επιλογή αυτή έγινε για να απλουστευθεί η δηµιουργία εκπαιδευτικού περιεχοµένου, αλλά και να εξασφαλισθεί η δυνατότητα µεταφοράς του υλικού αυτού σε διάφορες πλατφόρµες διαχείρισης µαθησιακού υλικού (Learning Management Systems). Τα λογισµικά αναβαθµίζονται και δέχονται σοβαρές µετατροπές κάθε 1-2 χρόνια. Δεν θα είχε νόηµα να επιµορφωθούν οι εκπαιδευτικοί σε θέµατα χρήσης των υπολογιστών, αν δεν ήταν δυνατή η εύκολη και γρήγορη αναβάθµιση του εκπαιδευτικού υλικού. Η πρακτική της αξιοποίησης ολοκληρωµένων προγραµµάτων δεν θα ήταν δυνατό να αποτελέσει µια ιδανική λύση, µια και θα απαιτούσε αρκετό χρόνο αλλά και µεγάλο ανθρώπινο δυναµικό για να ανανεώνει το περιεχόµενο.

10 Επίσης, ανάλογα µε τους εκπαιδευτικούς ή τα άτοµα που θα δέχονταν την επιµόρφωση, θα έπρεπε να δηµιουργηθούν ξεχωριστές εκδόσεις του ίδιου λογισµικού. Σύµφωνα µε το Learning Technology Standards Committee του IEEE, τα Learning Objects είναι οντότητες (entity), ψηφιακές ή µή, οι οποίες µπορούν να χρησιµοποιηθούν και να επαναχρησιµοποιηθούν σε περιβάλλον µάθησης µε υποστήριξη της τεχνολογίας (Wiley, Gibbons, Recker, 2000). Σύµφωνα µε τον Wiley (2004), τα Learning Objects βασίζονται σε µια θεµελιώδη αρχή του διαµοιρασµού του εκπαιδευτικού περιεχοµένου σε πολύ µικρά τµήµατα τα οποία να µπορούν εύκολα να επαναχρησιµοποιηθούν, ή ακόµη και να αναβαθµιστούν σε σχετικά πολύ µικρό χρονικό διάστηµα. Οι Gibbons, Nelson και Richards (2000) εισηγούνται πως η πιο πάνω µέθοδος δεν διαφέρει από τις συνηθισµένες πρακτικές που χρησιµοποιούν οι εκπαιδευτικοί. Όταν ο εκπαιδευτικός αποκτήσει για πρώτη φορά πρόσβαση σε διδακτικό υλικό, συνήθως το χωρίζει σε πολύ µικρά τµήµατα τα οποία στη συνέχεια επανασυνθέτει µε τρόπο τέτοιο που να υποστηρίζουν τους στόχους που θέλει να επιτύχει. Για σκοπούς ενηµέρωσης γύρω από την έρευνα, οργανώθηκαν τηλεφωνικές συνδυασκέψεις µε οµάδες ανάπτυξης Ανοικτού Λογισµικού της Ελλάδας αλλά και άλλων χωρών του εξωτερικού. Συγκεκριµένα, έγινε παρουσίαση της έρευνας στον Louis- Suarez Potts της OpenOffice.org, σε µέλη της οµάδας εξελληνισµού του γραφικού περιβάλλοντος Gnome ( καθώς και άλλων εκπροσώπων του Ανοικτού/ Ελεύθερου Λογισµικού. Κατά τη διάρκεια της ΦΑΣΗΣ 1 δηµιουργήθηκε ηλεκτρονικό έντυπο στην αγγλική, σε µορφή αρχείου pdf, που σκοπό έχει να ενηµερώσει τους επισκέπτες της ιστοσελίδας του προγράµµατος ( To έντυπο ονοµάζεται OpenEducation Report, αριθµεί γύρω στις σελίδες ανά τεύχος, και εκδίδεται ανά δίµηνο. Συνδέσµους µε το Report έχουν γίνει σε διάφορες ιστοσελίδες άλλων φορέων, τόσο Ανοικτού Λογισµικού όσο και άλλων οργανώσεων. Για σκοπούς συντονισµού και ενηµέρωσης των ενδιαφεροµένων, οργανώθηκαν συναντήσεις και παρουσιάσεις του προγράµµατος σε εκπροσώπους του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισµού, καθώς και σε εκπροσώπους εταιρειων που δραστηριοποιούνται στο χώρο της πληροφορικής. Συγκεκριµένα, µεταξύ άλλων ενηµερώθηκαν οι οµάδες Ανοικτού/ Ελεύθερου Λογισµικού της Ελλάδας, το κλιµάκιο Επιστήµης του Υπουργείου Παιδείας της Κύπρου, διευθύνσεις εταιρειων πληροφορικής στην Κύπρο, καθώς και ακαδηµαϊκοί του Πανεπιστηµίου Κύπρου. Ο συντονισµός και ενηµέρωση των συνεργαζόµενων φορέων της έρευνας γινόταν ανά εβδοµάδα, µέσω συναντήσεων, ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και άλλων µέσων επίκοινωνιας. Μέχρι και τον Ιούνιο του 2005, λειτουργούσε στο Δηµοτικό Δασούπολης εργαστήριο µε υπολογιστές τύπου Thin Client και Ανοικτό Λογισµικό (Linux/OpenOffice) το οποίο διέθεσε o I.E. για σκοπούς ολοκλήρωσης της προπιλοτικής εφαρµογής της έρευνας. Τις εγκαταστάσεις του I.E. στην οποία γινόταν φύλαξη του εξοπλισµού καθώς και ανάπτυξη των εργαστηρίων υποστήριξης επιθεώρησε η εκπρόσωπος του Ιδρύµατος Προώθησης Έρευνας κα Έλενα Πουλή η οποία και ενηµερώθηκε από τον Αλέξανδρο Κοφτερό, για το όλο πρόγραµµα. Όλος ο εξοπλισµός, τόσο αυτός που αποτελεί µέρος του εργαστηρίου ανάπτυξης, όσο και ο εξοπλισµός των σχολείων, καλύπτονται από ασφαλιστική κάλυψη παντός κινδύνου και για όλη την αξία των µηχανηµάτων. Η ασφαλιστική κάλυψη έγινε µε έξοδα του Ιδιώτη Ερευνητή και µε χορηγία του κου Κύπρου Σοφοκλέους εκ µέρους του Δηµοτικού Δασούπολης. Την περίοδο αυτή πραγµατοποιήθηκε και η Β Φάση της Χρηµατοδότησης του ΙΠΕ και η πλήρης εξόφληση των τιµολογίων από το λογιστήριο του Πανεπιστηµίου Κύπρου. Πριν τη λήξη της σχολικής χρονιάς (1 η Ιουνίου 2005), έγινε παρουσίαση των σταδίων που θα ακολουθήσει η έρευνα στο γραφείο του Διευθυντή Δηµοτικής Εκπαίδευσης κύριου Σάββα Νικολαϊδη. Παρόν ήταν ο επικεφαλής του Κλιµάκιου Πληροφορικής κύριος Λεύκιος Δοράτης, ο Επιθεωρητής Γενικών Μαθηµάτων και πρόεδρος της επιτροπής Πληροφορικής του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισµού κύριος Αντρέας Κανάρης, καθώς και ο Επιθεωρητής

11 Επιστήµης κύριος Γιώργος Ματσικάρης. Στον κύριο Νικολαϊδη δόθηκε αντίγραφο της Πρότασης Έρευνας καθώς και περιληπτικό σχέδιο δράσης για την επόµενη σχολική χρονιά. Τον Ιούνιο του 2005 έγινε συνάντηση µεταξύ του Ιδιώτη Ερευνητή και εκπροσώπων της IBM Italia (Cyprus Branch), Συνεργαζόµενων Φορέων της Έρευνας. Έγινε ανασκόπηση της πορείας δράσης των προηγούµενων µηνών και συζητήθηκαν σενάρια αξιοποίησης της πλατφόρµας Lotus LMS µε βάσει τις παρατηρήσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς Ανάµεσα στα θέµατα που συζητήθηκαν ήταν και η αξιοποίηση Πλατφόρµας Διαχείρισης Μάθησης Ανοικτού/ Ελεύθερου Λογισµικού (Moodle, Claroline). Συγκεκριµένα πραγµατοποιήθηκαν 3 συνεχόµενες συναντήσεις µε εκπροσώπους της ΙΒΜ και της Inteliscape, επαγγελµατικών συνεργατών της εταιρείας, οι οποίοι και ανέλαβαν την υποστήριξη του Lotus LMS. Στις 4 Ιουλίου 2005 έγινε συνάντηση µεταξύ του Ιδιώτη Ερευνητή και εκπροσώπων της Inteliscape, συνεργατών της ΙΒΜ, για έναρξη της λειτουργίας σε πειραµατικό στάδιο του Lotus LMS. Αφού έγινε αλληλοενηµέρωση ως προς τη µέθοδο δράσης, ο Ιδιώτης Ερευνητής παρέδωσε υπολογιστή Intel Server στην Inteliscape η οποία ανέλαβε την εγκατάσταση και διαχείριση του Lotus Learning Management System. Στις 11 Ιουλίου ακολούθησε συνάντηση του Ιδιώτη Ερευνητή µε εκπροσώπους της Inteliscape ώστε να γίνει παρουσίαση της πλατφόρµας ανάπτυξης υλικού Lotus Authoring Tool. To Lotus AT είναι ένα από τα κύρια λογισµικά που χρησιµοποιούµε κατά τη διάρκεια της έρευνας για ανάπτυξη υλικού. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΟΝΤΕΛΟΥ (Ιούνιος 2005 Σεπτέµβριος 2005) Mε έγκριση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισµού, καθώς και µε τη συνεργασία γονιών, δηµιουργήθηκε πειραµατική οµάδα µαθητών η οποία εργάστηκε κατά τη διάρκεια της ΦΑΣΗΣ 2 του προγράµµατος, στο µοντέλο εργαστηρίου στα γραφεία του Ι.Ε. Σκοπός της εργασίας µε οµάδα µαθητών ήταν να διαπιστωθεί το ιδανικό λειτουργικό σύστηµα Ανοικτού/Ελεύθερου Κώδικα (Linux ή OpenSolaris), το ιδανικό γραφικό περιβάλλον εργασίας (KDE ή GNOME), καθώς και όλα τα χαρακτηριστικά που θα επέτρεπαν την απρόσκοπτη λειτουργία ενός τέτοιου συστήµατος κατά τη διάρκεια µιας ολόκληρης σχολικής χρονιάς. Οι µαθητές εργάζονταν κάτω από συγκεκριµένο λογισµικό, και τους ζητούσαµε να ολοκληρώνουν διάφορες ενέργειες (π.χ. αντιγραφή φακέλων, αποθήκευση σε φακέλους κ.α.). Το Linux σε σχέση µε το OpenSolaris υπερτερεί, όπως αυτό φάνηκε µέσα από τις συγκρίσεις. Συγκεκριµένα, οι µαθητές βρίσκουν ευκολότερη τη λειτουργία µε την ελληνική γλώσσα κάτω από Linux. Το Linux επίσης είναι απλούστερο στη χρήση, υποστηρίζει περισσότερα προγράµµατα χωρίς επιπρόσθετη προσαρµογή, συνεργάζεται καλύτερα µε λύσεις όπως το WINE που επιτρέπουν την εργασία µε λογισµικό των Windows, υποστηρίζουν άµεσα τη χρήση USB Memory Sticks και συνεργάζονται καλύτερα µε περιφερειακές συσκευές όπως εξωτερικά CD/DVD ROM, εκτυπωτές κ.α. Από τα δύο γραφικά περιβάλλοντα λειτουργίας (KDE και GNOME), οι µαθητές βρίσκουν ευκολότερη τη λειτουργία κάτω από το περιβάλλον GNOME. Αυτό οφείλεται στη διάταξη των µενού του Gnome που είναι πιο φιλικά, αν και του KDE θυµίζουν περισσότερο τα Windows, καθώς και στην απλότητα µε την οποία λειτουργεί το GNOME σε σχέση µε το KDE. Oι µαθητές εργάζονταν κάτω από το OpenOffice 2.0 και το StarOffice 8 (Βeta) χωρίς κανένα πρόβληµα και χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες. Σηµαντική είναι η δυνατότητα εργασίας µε αρχεία που δηµιουργήθηκαν στο MS Office, µε µόνη εξαίρεση τα αρχεία της Access. Συγκρίνοντας διάφορες διανοµές του Linux που υποστηρίζουν Thin Client (CentOS, KNOPPIX, K12LTSP), διαπιστώσαµε πως η πλέον φιλική διανοµή είναι η K12LTSP. Αυτό οφείλεται στο ότι όλες οι εφαρµογές που υπάρχουν στη διανοµή αυτή (Fedora Core) είναι προσαρµοσµένες στο περιβάλλον του GNOME Desktop µε αποτέλεσµα η πλοήγηση στους διάφορους φακέλους αλλά και µέσα αποθήκευσης να είναι ιδιαίτερα απλή. Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ περιγράφουµε τις βασικές διαφορές. Το ίδιο ισχύει και σε σχέση µε τη διανοµή Sun Java Desktop

12 της Sun Microsystems, η οποία βασίζεται στη διανοµή SUSE της Novell. Τις παρατηρήσεις µας αυτές τις καταγράψαµε στο δεύτερο OpenEducation Report ( και τις αποστείλαµε τόσο στην επίσηµη οµάδα του OpenOffice.org ( όσο και στην οµάδα του Solaris/SJD της Sun Microsystems. Πρόσβαση στη Sun Microsystems µας παρείχε η Hellenic Technical Enterprises, καθώς και η Sun Ισπανίας, η Sun Ελλάδας και η Sun Middle East. Μέσω της Sun Ευρώπης είχαµε την ευκαιρία να συµµετέχουµε σε τηλεφωνική συνδιάσκεψη µε εκπαιδευτικούς από τη Σλοβακία στην οποία λάµβανε χώρα το συνέδριο CIBLIS. Οι συνάδελφοι εκπαιδευτικοί εργάζονταν µε παρόµοια συστήµατα, και υπήρξε η ευκαιρία ανταλλαγής απόψεων αλλά και ενηµέρωσης γύρω από την έρευνα. Μια από τις διανοµές Linux που εξετάσαµε ήταν και η Mandriva. Η διανοµή αυτή είναι η µοναδική επίσηµη ευρωπαϊκή, και υποστηρίζει δίκτυα µε υπολογιστές Thin Client χάρη στην τεχνολογία NX που ενσωµατώνει. Για το σκοπό αυτό επικοινωνήσαµε µε την αντιπροσωπία στην Κύπρο (emedi8 Digital Solutions) η οποία συνεργάζεται άµεσα µε την Mandriva Γαλλίας. Η emedi8 µας εξασφάλισε για δοκιµές το επίσηµο Linux Enterprise πακέτο. Αν και η διανοµή Mandriva Linux (η οποία βασίζεται στο περιβάλλον KDE) είναι αρκετά φιλική σε σχέση µε άλλες διανοµές (π.χ. Linux Debian), δεν έχει τη φιλικότητα που προσφέρει το Fedora Core, όπως αυτά αναφέρονται στο παράρτηµα. Ένα από τα στοιχεία που ελέγξαµε στη ΦΑΣΗ 2 είναι ο αριθµός των τερµατικών που υποστηρίζει ο κάθε κεντρικός υπολογιστής. Αφού εξετάσαµε διάφορα σενάρια και µε διαφορετικό αριθµό τερµατικών, καταλήξαµε στο συµπέρασµα πως στην ιδανική περίπτωση, αντιστοιχούν 10 (µε µέγιστο αριθµό το 15) τερµατικά ανά επεξεργαστή, και 2GB µνήµης ανά 15 τερµατικά. Ένας υπολογιστής µε 2 επεξεργαστές και µνήµη 4GB θα ήταν ικανοποιητικός για να λειτουργούν µέχρι και 30 τερµατικά. Όταν τα τερµατικά εργάζονται µε πολυµεσικές εφαρµογές (π.χ. εκπαιδευτικό υλικό σε µορφή flash µε κίνηση και ήχο), τότε η αναλογία µετατρέπεται σε 10 τερµατικά ανά επεξεργαστή. Το δίκτυο θα πρέπει να είναι απαραίτητα 100Mbps, ενώ οι επιδόσεις αυξάνονται όταν η υποδοµή αναβαθµιστεί µε Gigabit Switches, ασχέτως του αν τα τερµατικά υποστηρίζουν µέγιστη ταχύτητα µεταφοράς δεδοµένων τα 100Mbps. H ιδανική διάταξη προβλέπει τη σύνδεση του κεντρικού υπολογιστή µέσω κάρτας δικτύου µε ρυθµό µεταφοράς δεδοµένων 1000Mbps (Gigabit) µε Switch το οποίο να υποστηρίζει την ταχύτητα αυτή. Παρόλο που τα τερµατικά θα λειτουργούν µε κάρτες δικτύου των 100Mbps, µε τον τρόπο αυτό θα αποφεύγονται οι καθυστερήσεις στη µεταφορά πληροφοριών εξαιτίας των bottlenecks που παρουσιάζονται όταν οι µαθητές/χρήστες εργάζονται µε απαιτητικές σε δεδοµένα- εφαρµογές. Η ταχύτητα ανάγνωσης/ εγγραφής δεδοµένων από και προς τους σκληρούς δίσκους του κεντρικού υπολογιστή παίζει σηµαντικό ρόλο στην όλη επίδοση του συστήµατος. Συγκεκριµένα, συγκρίναµε τον τρόπο εργασίας 15 τερµατικών σε υπολογιστή µε δίσκο SCSI στις RPM µε αντίστοιχο κεντρικό υπολογιστή µε τον ίδιο αριθµό τερµατικών µε δίσκο SATA στις 7200 στροφές. Κατά τη διάρκεια αποθήκευσης αρχείων από το OpenOffice Writer (η αποθήκευση γίνεται σχεδόν ταυτόχρονα από όλους τους µαθητές), ο υπολογιστής µε δίσκο SCSI προχώρησε στην άµεση αποθήκευση των αρχείων και στην έξοδο από το σύστηµα χωρίς καθυστέρηση. Αντίθετα, ο κεντρικός υπολογιστής µε δίσκο SATA παρουσίασε καθυστέρηση στην αποθήκευση αρχείων µε αποτέλεσµα ορισµένα τερµατικά να παγώσουν. Οι δίσκοι SCSI προς το παρόν είναι ταχύτεροι από τους συνηθισµένους δίσκους IDE και SATA της αγοράς. Όµως, είναι ακριβότεροι και προσφέρουν συγκριτικά- λιγότερο αποθηκευτικό χώρο από τους αντίστοιχους δίσκους SATA. Το πρόβληµα στη διαµεταγωγή δεδοµένων µπορεί να λυθεί µε δύο τρόπους: την αξιοποίηση συστοιχίας δίσκων SATA σε RAID Stripping µορφή, όπου θεωρητικά διπλασιάζεται ο ρυθµός διαµεταγωγής δεδοµένων, ή τη χρήση ταχύτερων δίσκων SATA II, οι οποίοι όµως προς το παρόν δεν παρουσιάζουν σηµαντικά πλεονεκτήµατα. Και οι δύο λύσεις έχουν µειονεκτήµατα, µια και η λύση RAID Stripping αυξάνει τις πιθανότητες απώλειας δεδοµένων αν ο ένας από τους δύο σκληρούς δίσκους παρουσιάσει ελάττωµα.

13 Κατά τη διάρκεια της ΦΑΣΗΣ 2 υπήρχε συνεχής ενηµέρωση συνεργαζόµενων εκπαιδευτικών, καθώς και επιµόρφωση µικρού αριθµού δασκάλων στην αξιοποίηση του Ανοικτού/ Ελεύθερου λογισµικού µέσα στην τάξη. Με δωρεά της εταιρείας Logicom, και αφού ενηµερώθηκε το προσωπικό της συγκεκριµένης εταιρείας, έγινε κατορθωτή η δηµιουργία δύο επιπρόσθετων εργαστηρίων υπολογιστών τύπου Thin Client µε λειτουργικό Linux σε δύο επιπλέον σχολεία, αυξάνοντας τον αριθµό των εργαστηρίων σε 4, σε αντίστοιχο αριθµό σχολείων. Για σκοπούς επιµόρφωσης των εκπαιδευτικών που συνεργάζονται για την έρευνα, καθώς και για επιµόρφωση όλων όσων θα επιθυµούσαν να αναπτύξουν παρόµοια εργαστήρια, δηµιουργήθηκε ένα βιβλίο 260 σελιδών που καλύπτει το λειτουργικό σύστηµα Linux (Fedora Core), το λογισµικό πλοήγησης στο διαδίκτυο Firefox, το OpenOffice 2.0/StarOffice 8 (Writer, Calc, Impress, Draw) καθώς και έναν ολοκληροµένο οδηγό ανάπτυξης δικτύου Thin Client. Το βιβλίο αυτό διατίθεται δωρεάν µέσω της ιστοσελίδας του Apoplous ( Αξίζει να σηµειωθεί πως η επίσηµη οµάδα εξελληνισµού του περιβάλλοντος GNOME έχει υιοθετήσει το βιβλίο ως το κύριο βοήθηµα για τους Έλληνες χρήστες του Linux. Κατά τη διάρκεια της ΦΑΣΗΣ 2, οι γραφίστες που συνεργάζονται σε εθελοντική βάση µε τον Ιδιώτη Ερευνητή, σε συνεργασία µε το Κλιµάκιο Επιστήµης του Υπουργείου Παιδείας, ανέπτυξαν υλικό για τις Φυσικές Επιστήµες στο Δηµοτικό Σχολείο. Παράλληλα, συγκεντρώθηκε υλικό από το διαδίκτυο που µπορεί να χρησιµοποιηθεί στη δηµοτική εκπαίδευση, και οργανώθηκε σε µαθήµατα και ενότητες. Όλο το υλικό που δηµιουργήθηκε από τους συνεργάτες της έρευνας, αναπτύχθηκε σε περιβάλλον Macromedia Flash. Το υλικό αυτό έχει το πλεονέκτηµα της συµβατότητας µε όλες τις πλατφόρµες (MacOSX, Windows, Linux, Solaris) καθώς και σε Macromedia Director. Το υλικό που αναπτύχθηκε σε Macromedia Director τρέχει κάτω από Linux & Solaris µε τη βοήθεια του λογισµικού WINE. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ (Σεπτέµβριος Ιούνιος 2006) Με άδεια του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισµού, και µε επιπρόσθετο εξοπλισµό που χορήγησε τόσο η εταιρεία Logicom όσο και o I.E., έγινε επέκταση του προγράµµατος από τα αρχικά 2 σχολεία σε 4. Τα σχολεία αυτά είναι: Δηµοτικό Δασούπολης (δίκτυο Sun Ray), Δηµοτικό Τρούλλων (Intel-based Thin Clients), Στ Δηµοτικό Λακατάµειας (ανακυκληµένοι υπολογιστές) και Δηµοτικό Μαζωτού (ανακυκληµένοι υπολογιστές). Η αναλογία µαθητών προς υπολογιστές ήταν 2 προς 1 (ένας υπολογιστής ανά θρανίο). Για να γίνει οµαλή η ένταξη των υπολογιστών µέσα στις τάξεις, ζητήθηκε από τον ιδιωτικό τοµέα να χορηγήσει έπιπλα για τα µηχανήµατα αυτά. Τα έπιπλα θα έπρεπε να είναι σχετικά µικρά σε µέγεθος ώστε να µπορούν να εγκατασταθούν µέσα στις ήδη περιορισµένου χώρου τάξεις των δηµοτικών σχολείων, να επιτρέπουν την ταυτόχρονη εργασία δύο µαθητών και να µπορούν να µετακινηθούν εύκολα, τόσο για σκοπούς φύλαξης όσο και για σκοπούς µετακίνησης σε άλλες αίθουσες. Η H.T.E., συνεργαζόµενος φορέας της έρευνας, χορήγησε στα 3 σχολεία έπιπλα υπολογιστών (σύνολο 32). O I.E. ανέλαβε τη χορήγηση επιπρόσθετων επίπλων τόσο για τους υπολογιστές όσο και για τον κεντρικό υπολογιστή του δηµοτικού Δασούπολης (φωτογραφίες στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ). Στο Δηµοτικό Δασούπολης χρησιµοποιήθηκε το Sun Java Desktop, µια διανοµή Linux της Sun Microsystems που βασίζεται στο SUSE. Κάτω από το περιβάλλον αυτό, και µε τη χρήση του Sun Ray Server Software (SRSS) έτρεχε δίκτυο 16 SunRay 170. Στα υπόλοιπα δηµοτικά σχολεία αξιοποιήθηκε το K12LTSP (Fedora Core/LTSP). Σε αντίθεση µε την πολιτική του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισµού της Κύπρου για χρήση αγγλικών εκδόσεων των MS Windows και MS Office από την 1 η 6 η Δηµοτικού 3, οι εκδόσεις Linux επιτρέπουν την επιλογή της γλώσσας από την οθόνη εισόδου. Επιπρόσθετα, οι διανοµές Fedora Core προσφέρουν πλήρως εξελληνισµένο 3 απόφαση η οποία προκαλεί προβλήµατα στη χρήση των υπολογιστών από τους µαθητές

14 περιβάλλον ακόµη και στο λογισµικό OpenOffice αυτόµατα κατά την είσοδο στο λογαριασµό του χρήστη. Η δυνατότητα αυτή προσφέρει ευελιξία ως προς τον τρόπο εργασίας µε τον υπολογιστή, µια και δεν είναι απαραίτητη η εκµάθηση ξένης γλώσσας για κατανόηση απλών εντολών (π.χ. Αποθήκευση, Εκτύπωση και επιτρέπει ακόµη και σε µαθητές του Α Κύκλου (6-9 χρόνων) να εργάζονται µε το σύστηµα χωρίς ιδιαίτερα προβλήµατα. Σε µια τυπική τάξη, οι µαθητές σπάνια παραµένουν σε µια θέση για ολόκληρη τη χρονιά. Η µετακίνηση των µαθητών σε µια αίθουσα µε τυπικούς υπολογιστές θα προκαλούσε προβλήµατα, µια και οι εργασίες τους θα ήταν αποθηκευµένες σε έναν υπολογιστή ενώ αυτοί θα µετακινούνταν σε άλλη θέση. Οι υπολογιστές Thin Client αποθηκεύουν όλες τις πληροφορίες στον κεντρικό υπολογιστή, και ως εκ τούτου µπορούν οι µαθητές να µετακινηθούν σε οποιαδήποτε θέση θέλουν µέσα στην αίθουσα (ακόµη και σε άλλη αίθουσα του σχολείου) και να συνεχίσουν να εργάζονται µε το δικό τους λογαριασµό έχοντας πρόσβαση σε όλα τους τα αρχεία. Η ευελιξία αυτή είναι µοναδική στους υπολογιστές Thin Client. Ακόµη και αν θεωρήσουµε πως σε ένα εργαστήριο µε συνηθισµένους υπολογιστές όλα τα αρχεία αποθηκεύονται σε έναν κεντρικό υπολογιστή, και πάλι δε θα υπήρχε η ίδια ευελιξία µια και αρκετά αρχεία και ρυθµίσεις (π.χ. φόντο, εικονίδια, ηλεκτρονικά µηνύµατα) θα έµεναν στον τοπικό σκληρό δίσκο του κάθε (συνηθισµένου) υπολογιστή. Σε περίπτωση βλάβης ενός από τα τερµατικά, η εργασία των µαθητών µπορεί να συνεχιστεί απρόσκοπτα µε την απλή αντικατάσταση του τερµατικού που χάλασε, µια και όλα τα δεδοµένα βρίσκονται στον κεντρικό υπολογιστή. Οι κεντρικοί υπολογιστές, για ασφάλεια των πληροφοριών, συνίσταται να αξιοποιούν συστοιχίες RAID Mirroring, ώστε η ίδια πληροφορία να γράφεται ταυτόχρονα σε δύο ξεχωριστούς δίσκους. Σε περίπτωση βλάβης του ενός από τους δύο, ο άλλος θα συνεχίσει να εργάζεται κανονικά µέχρι την επιδιόρθωση της βλάβης. Σχεδόν όλες οι νεότερες µητρικές κάρτες υποστηρίζουν συστοιχία RAID SATA, και αυτό σε συνδυασµό µε την εξαιρετικά χαµηλή τιµή των δίσκων SATA, επιτρέπει την λειτουργία συστοιχιών RAID 1 (DATA MIRRORING) χωρίς να αυξάνεται (σηµαντικά) το κόστος του εξοπλισµού. Το Μαϊο του 2006, ο αριθµός των υπολογιστών στο Δηµοτικό Δασούπολης, στην πειραµατική τάξη, αυξήθηκε από 16 σε 22 µε αγορά επιπρόσθετων υπολογιστών SunRay από τον ΙΕ, ώστε να διασφαλιστεί η αναλογία ενός υπολογιστή ανά µαθητή. Επίσης, σε συνεργασία µε τη διεύθυνση του σχολείου, έγινε παρουσίαση του ερευνητικού προγράµµατος στο διευθυντή πωλήσεων της SMART Καναδά, κ. Lisandro Nunez. Ο κ. Nunez πραγµατοποιούσε επίσκεψη στην Κύπρο για συντονισµό µε την τοπική αντιπροσωπεία. Αφού ενηµερώθηκε για την έρευνα, προχώρησε σε δωρεά διαδραστικού πίνακα της SMART για ενίσχυση της τάξης εργαστηρίου και παράλληλα ζήτησε τη βοήθεια της ερευνητικής οµάδας στην εξέταση (beta testing) των λογισµικών της SMART (SMARTboard και SMARTideas) κάτω από περιβάλλον Linux, προσφέροντας και δωρεάν άδειες χρήσης για το σχολείο. Toν ίδιο µήνα οργανώθηκε επίσηµη επίσκεψη του τότε Υπουργού Παιδείας κ. Πεύκιου Γεωργιάδη, ώστε να παρακολουθήσει µάθηµα σε τµήµα µε υπολογιστές. Για τις ανάγκες του µαθήµατος δηµιουργήθηκε ψηφιακό υλικό για τη Γεωγραφία, που αξιοποιούσε τόσο τους υπολογιστές των µαθητών όσο και το διαδραστικό πίνακα. Ακολούθησε προσωπική συζήτηση µε τον Υπουργό, στον οποίο και δόθηκε περιληπτική αναφορά της Πρότασης Έρευνας καθώς και εκτίµηση του κόστους εισαγωγής υπολογιστών τύπου Thin Client. Σε σχόλιά του σε δηµοσιογράφους που ήταν παρόντες στο σχολείο, ο Υπουργός ευχαρίστησε το Ίδρυµα Προώθησης Έρευνας και τόνισε τη σηµαντικότητα του έργου για την πλήρη εφαρµογή του προγράµµατος. Οι δηλώσεις του Υπουργού συµπεριλαµβάνονται στον ψηφιακό δίσκο που συνοδεύει την παρούσα έκθεση (Παράρτηµα). ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Ι (Ιούνιος 2006 Σεπτέµβριος 2006) Κατά την περίοδο αυτή έγινε αξιολόγηση της υποδοµής που είχε χρησιµοποιηθεί στα εργαστήρια τις προηγούµενες χρονιές. Ο Ιδιώτης Ερευνητής, σε συνεργασία µε τη Συντονιστή του Έργου, και στα πλαίσια της µεταπτυχιακής του διατριβής, δηµιούργησε διαδικτυακά µαθήµατα στα

15 οποία ο εκπαιδευτικός µπορεί να επιµορφωθεί στο χρήση του Ανοικτού Λογισµικού OpenOffice Impress. To Impress είναι το αντίστοιχο πακέτο του PowerPoint, και θεωρείται ιδιαίτερα σηµαντικό µια και επιτρέπει στον εκπαιδευτικό να δηµιουργήσει πολυµεσικές εφαρµογές χωρίς να χρειάζεται να είναι γνώστης προγραµµατισµού, και επίσης µπορεί να χρησιµοποιηθεί για τη δηµιουργία εποπτικού υλικού. Κατά την περίοδο αυτή έγινε αναβάθµιση όλων των συστηµάτων (λειτουργικά συστήµατα, λογισµικά). Τον Ιούλιο του 2006, µετά από πρόσκληση της Sun Microsystems Europe, ο ΙΕ παρουσίασε την πορεία της έρευνας στο συνέδριο SunEdu Meeting 06. Στο συνέδριο αυτό συµµετείχαν οι επικεφαλείς των τµηµάτων εκπαίδευσης της Sun Microsystems (Μέση Ανατολή, Ευρώπη, Λατινική Αµερική). Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου διοργανώθηκε ειδική συνάντηση µε τον Marc Hamilton και τον Ramon Allegres, διευθυντές της Sun, οι οποίοι µε τη σειρά τους ενηµέρωσαν τον CEO της εταιρείας, Jonathan Schwartz, για την εφαρµογή που γίνεται στην Κύπρο (σχετικές επιστολές επισυνάπτονται στο Παράρτηµα). Κατά τη διάρκεια της παραµονής του ΙΕ στην Αθήνα, πραγµατοποιήθηκε επίσκεψη στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων της Ελλάδας, στη διάρκεια της οποίας έγιναν αρχικές επαφές για συνεργασία στην εφαρµογή υπολογιστών τύπου Thin Client στην Ελλάδα. ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (Σεπτέµβριος 2006 Ιούνιος 2007) Κατά τη σχολική χρονιά έγινε εφαρµογή του LMS Moodle και Lotus LMS, αρχικά στο Δηµοτικό Δασούπολης. Ανάπτυξη υλικού γινόταν τόσο µε τα πακέτα της Macromedia (Flash, Dreamweaver) όσο και µε τα εργαλεία των 2 LMS. Συγκεντρώθηκε και δόθηκε επιπρόσθετο εκπαιδευτικό υλικό προς τα συνεργαζόµενα σχολεία, ώστε να είναι σε καλύτερη θέση να αξιοποιήσουν τον εξοπλισµό τους. Το υλικό αυτό ήταν χωρισµένο σε ψηφιακούς δίσκους κατά κατηγορία (Μαθηµατικά, Ιστορία κ.α.). Τα εργαστήρια των σχολείων ήταν έτοιµα από την προηγούµενη σχολική χρονιά, και στους εκπαιδευτικούς δόθηκε κατάλληλη (επιπρόσθετη) επιµόρφωση ώστε να είναι σε καλύτερη θέση να αξιοποιήσουν τις αναβαθµισµένες εκδόσεις των λογισµικών. Οι εκπαιδευτικοί του Δηµοτικού Τρούλλων που συµµετείχαν στις προηγούµενες φάσεις της έρευνας, µετακινήθηκαν από την Εκπαιδευτική Υπηρεσία σε άλλα σχολεία. Οι νέοι εκπαιδευτικοί του Δηµοτικού εργάστηκαν για περίοδο 3 µηνών µε τον εξοπλισµό, όµως δεν επιθυµούσαν την επιπρόσθετη επιµόρφωση που ήταν απαραίτητη ώστε να αξιοποιήσουν τους υπολογιστές τους για να ενισχύσουν το µάθηµα. Η διεύθυνση του σχολείου παρακάλεσε όπως ο εξοπλισµός µετακινηθεί σε άλλο σχολείο ώστε να γίνει καλύτερη αξιοποίησή του από άλλους εκπαιδευτικούς. O εξοπλισµός µετακινήθηκε από το Δηµοτικό Τρούλλων στα Δηµοτικά Μαζωτού και Ορόκλινης, τα οποία συµµετείχαν στην έρευνα µε άδεια του Υπουργείου Παιδείας. Με την ενδιάµεση έκθεση του έργου, δόθηκε στο Ίδρυµα Έρευνας κατάλογος µε τα σχολεία στα οποία βρίσκεται ο εξοπλισµός. Στο Παράρτηµα συµπεριλαµβάνονται αντίγραφα των επιστολών των διευθυντών των σχολείων στα οποία έχουν µεταφερθεί οι υπολογιστές. Toν Οκτώβριο του 2006, ο ΙΕ παρουσίασε την πορεία της έρευνας στα πλαίσια συνεδρίου που διοργάνωσε η Έπιστηµονική Ένωση Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθµιας για τη διάδοση των Τ.Π.Ε. στην εκπαίδευση ( Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, έγινε επιπρόσθετη εισαγωγή δεύτερου διακοµιστή (server) µε Windows 2003, ώστε να γίνει µελέτη της λειτουργικότητας των υπολογιστών τύπου Thin Client κάτω από περιβάλλον Windows. Σε συνεργασία µε την εταιρεία igel, o IE δοκίµασε υπολογιστές τύπου Thin Client µε λειτουργικό Windows XP embedded, παράλληλα µε τους υπολογιστές SunRay που αγοράστηκαν µε χορηγία του Ιδρύµατος Έρευνας. To Noέµβριο του 2006, µε πρόσκληση και έξοδα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων της Ελλάδας, ο ΙΕ κλήθηκε στην Αθήνα ώστε να ενηµερώσει το Γραφείο Κοινωνίας της Πληροφορίας για την εφαρµογή της Έρευνας. Το Δεκέµβριο του 2006, ο επικεφαλής του Γραφείου της Κοινωνίας της Πληροφορίας του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας της Ελλάδας, Δρ. Αλέξανδρος Πεππές, πραγµατοποίησε επίσηµη επίσκεψη στο Δηµοτικό Δασούπολης ώστε να µελετήσει την εφαρµογή της έρευνας. Ο Δρ. Πεππές και η συνοδεία του ενεργοποίησαν

16 Μνηµόνειο Συνεργασίας µεταξύ των δύο υπουργείων παιδείας (Ελλάδας και Κύπρου) ώστε να υπάρχει ανταλλαγή τεχνογνωσίας στην εφαρµογή των Thin Client. Το Μαϊο του 2007, ο ΙΕ παρουσίασε την πορεία της έρευνας σε συνέδριο που διοργάνωσε το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο σε συνεργασία µε την ΑΤΗΚ, µε θέµα την ηλεκτρονική εκπαίδευση (Μαϊος 2007, Ξενοδοχείο Holiday Inn). Τον Ιούνιο του 2007, ο ΙΕ πραγµατοποίησε συνάντηση µε τη Microsoft Κύπρου (κ. Γιώργο Λακκοτρύπη). Στη συνάντηση αυτή έγινε ενηµέρωση για την πορεία της έρευνας και τις προοπτικές εφαρµογής Thin Client σε όλα τα σχολεία. Η Microsoft δεσµεύτηκε να παραχωρήσει λογαριασµό MSDNAA στον ΙΕ, µέσω του οποίου µπορούσε για σκοπούς ερευνητικούς να κατεβάζει και να χρησιµοποιεί τα λογισµικά της Microsoft. ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΙ (Ιούνιος 2007 Σεπτέµβριος 2007) Κατά την περίοδο αυτή ολοκληρώθηκε το υλικό για επιµόρφωση εκπαιδευτικών µέσω διαδικτύου, µε έµφαση το λογισµικό OpenOffice Impress. Δηµιουργήθηκε ξεχωριστή ιστοσελίδα βασισµένη στο Moodle ( και σε συνεργασία µε το 2 ο Δηµοτικό Καλυβίων Αττικής, δηµιουργήθηκε ψηφιακό υλικό για χρήση από τους µαθητές των σχολείων που συµµετέχουν στην έρευνα. Ο ΙΕ παρέλαβε ένα εργαστήριο µε υπολογιστές τύπου SunRayII (8 υπολογιστές) καθώς και 4 νέους υπολογιστές για ανάπτυξη περιεχοµένου τύπου Sun Ultra 20. Οι διακοµιστές των σχολείων που συµµετείχαν στην έρευνα αναβαθµίστηκαν µε τις τελευταίες εκδόσεις των λογισµικών, και έγινε επιπρόσθετα εγκατάσταση σε δεύτερο διακοµιστή ανά σχολείο του λειτουργικού Windows 2003 Server (Δηµοτικό Μαζωτού και Δηµοτικό Ορόκλινης) και του λειτουργικού Windows 2008 Server (Δηµοτικό Δασούπολης). Επειδή το Windows 2008 ήταν σε δοκιµαστική φάση (beta versions) κρίθηκε απαραίτητο η εφαρµογή του να γίνει µόνο στο Δηµοτικό Δασούπολης, µια και ο ΙΕ θα είχε τη δυνατότητα να λύσει προβλήµατα πιο εύκολα παρά αν η δοκιµή γινόταν και στα υπόλοιπα σχολεία. Με τη χρήση του λογισµικού anywherets, έγινε δυνατή η πρόσβαση των ανακυκληµένων υπολογιστών σε περιβάλλον Windows Server, χωρίς να χρειάζεται ενδιάµεσα διακοµιστής µε σύστηµα Linux ή ακριβές λύσεις όπως το σύστηµα 2X ή Citrix. Στο εργαστήριο του ΙΕ διενεργήθηκαν µετρήσεις επιδόσεων 8 τερµατικών τύπου SunRay 170 σε περιβάλλον RedHat Linux κάτω από διακοµιστή Sun Ultra 20 (2.4GHz Opteron Dual Core, 4 GB RAM, 80 GB SATA δίσκος). Στο ίδιο σύστηµα δοκιµάστηκαν 8 υπολογιστές Celeron 2.4 κάτω από περιβάλλον Edubuntu 7. Το δίκτυο υποστήριζε ταχύτητες µέχρι 1000Μbps ενώ όλοι οι υπολογιστές (µε εξαίρεση το διακοµιστή) συνδέονταν στο δίκτυο µε κάρτες ταχύτητας 100Μbps. Στον έλεγχο ταχύτητας στο άνοιγµα εφαρµογών, και οι 2 τύποι υπολογιστών είχαν τις ίδιες επιδόσεις. Διαφορά παρουσιάστηκε στην αναπαραγωγή αρχείων video τύπου MPEG και ανάλυσης 640x480. Oι υπολογιστές τύπου Sun µπορούσαν να προβάλουν το video στο κανονικό του µέγεθος χωρίς πρόβληµα. Όταν το video καταλάµβανε όλη την οθόνη (ανάλυση 1280 x 1024) τότε το όριο ήταν 5 υπολογιστές µε οριακή απώλεια καρέ (frames). Στην περίπτωση των υπολογιστών Celeron 2.4, οι οποίοι βασίζονται σε αρχιτεκτονική συνηθισµένου υπολογιστή αλλά χρησιµοποιούνται ως Thin Clients, µέχρι 6 µηχανήµατα έκαναν αναπαραγωγή του ψηφιακού video σε ανάλυση 640x480 ενώ σε πλήρη ανάλυση µέχρι 4 µηχανήµατα έκαναν αναπαραγωγή χωρίς σηµαντική απώλεια καρέ. Σύγκριση έγινε επίσης ανάµεσα σε 8 Celeron 2.4 και σε 8 Pentium II µε κάρτες γραφικών nvidia GeForce2MX κάτω από λειτουργικό Edubuntu 7. Η επίδοση και στα δύο είδη συστηµάτων ήταν παρόµοια. Ανάλυση των δοκιµών που έγιναν παρουσιάζεται στο Παράρτηµα Γ2 της έκθεσης. ΕΦΑΡΜΟΓΗ & ΑΥΤΟΝΟΜΗΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ (Σεπτέµβριος 2007 Ιούνιος 2008) Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, το Στ Δηµοτικό Λακατάµειας αποχώρησε από την έρευνα, µια και οι εκπαιδευτικοί µε τους οποίες υπήρχε συνεργασία µετατέθηκαν σε άλλο σχολείο. Το εργαστήριο είχε χορηγηθεί από τον Ιδιώτη Ερευνητή. Η διεύθυνση του σχολείου ζήτησε από τον Ιδιώτη Ερευνητή να µετακινήσει τους υπολογιστές σε άλλο σχολείο στο οποίο θα γινόταν

17 καλύτερη αξιοποίησή τους. Το Ειδικό Σχολείο Λάρνακας έδειξε ενδιαφέρον, και σε συνάντηση του ΙΕ µε εκπαιδευτικούς του σχολείου αυτού, συµφωνήθηκε και πραγµατοποιήθηκε η µετακίνησή τους. Την περίοδο αυτή πραγµατοποιήθηκε επίσκεψη του Γενικού Γραµµατέα του Κινήµατος Οικολόγων και βουλευτή κ. Περδίκη στο γραφείο του ΙΕ, όπου και ενηµερώθηκε τόσο για τα οικονοµικά πλεονεκτήµατα της αξιοποίησης υπολογιστών τύπου Thin Client, όσο και για τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον, µια και περιορίζουν την κατανάλωση ενέργειας, είναι εντελώς αθόρυβα και περιορίζουν κατά πολύ το ewaste (τα ηλεκτρονικά απόβλητα από την αχρήστευση όγκου υπολογιστών). Επίσκεψη στο γραφείο του ΙΕ έγινε και από τον βουλευτή και µέλος της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής κ. Κουτσού, ο οποίος ενηµερώθηκε για τα πλεονεκτήµατα της εφαρµογής υπολογιστών τύπου Thin Client στα σχολεία. To Nοέµβριο του 2007 πραγµατοποιήθηκε επίσκεψη του προέδρου της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής, κ. Τορναρίτη στο Δηµοτικό Δασούπολης. Ο κ. Τορναρίτης ενηµερώθηκε για ζητήµατα που αφορούν την αντισεισµική αναβάθµιση του σχολείου, και ενηµερώθηκε τόσο από το διευθυντή του σχολείου, όσο και από τον ΙΕ για το ερευνητικό πρόγραµµα που εφαρµόζεται. Ο κ. Τορναρίτης και το επιτελείο του επισκέφτηκαν την τάξη εργαστήριο και παρακολούθησαν σύντοµες δραστηριότητες των µαθητών µέσα από το περιβάλλον του Moodle. Στον κ. Τορναρίτη δόθηκε αντίγραφο της οικονοµικής ανάλυσης από την εφαρµογή των Thin Clients στην εκπαίδευση (Παράρτηµα). Για την τελική φάση της εφαρµογής του προγράµµατος, χρησιµοποιήθηκαν διακοµιστές µε λογισµικό Windows 2003 και OpenOffice, καθώς και το MS Office 2003 (Μαζωτός και Ορόκλινη) και MS Office 2007 και Windows 2008 Server (Δηµοτικό Δασούπολης). Το Δηµοτικό Δασούπολης ενισχύθηκε µε 8 επιπρόσθετους υπολογιστές SunRay II, ανεβάζοντας τον αριθµό των τερµατικών σε 32 και των διακοµιστών σε 4. Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού, Τελικός Χρήστης της έρευνας, δηµιούργησε νέα υποδοµή για τους υπολογιστές Thin Client, µε καλωδίωση κατηγορίας 6 (Cat6) ώστε να υποστηριχθούν ταχύτητες µέχρι 1000Mbps. Το Δεκέµβριο του 2007 επισκέφθηκε το νέο εργαστήριο που δηµιούργησε το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού η Συντονιστής του Έργου, Δρ. Μαίρη Κουτσελίνη- Ιωαννίδου, και παρακολούθησε µάθηµα µέσω της πλατφόρµας Moodle. Από τον Ιανουάριο µέχρι και τη λήξη της σχολικής χρονιάς (Ιούνιος 2008), µέρος των µαθηµάτων της Γλώσσας γινόταν µέσω της πλατφόρµας Moodle. Ορισµένα µαθήµατα γίνονταν από κοινού µεταξύ των µαθητών των σχολείων της Κύπρου και των µαθητών του 2 ου Δηµοτικού Καλυβίων Αττικής (Ελλάδα). Μέχρι τον Ιούνιο του 2008, περισσότεροι από 422 χρήστες είχαν εγγραφεί στο Moodle που δηµιουργήθηκε για τις ανάγκες της έρευνας. Τα σχολεία στα οποία έχει εγκατασταθεί ο εξοπλισµός έχουν αναλάβει την ευθύνη της φύλαξης και χρήσης του. Ο Ιδιώτης Ερευνητής θα συνεχίσει να προσφέρει τις υπηρεσίες του, σε συνεργασία µε τα υπόλοιπα συνεργαζόµενα µέλη της έρευνας Τον Οκτώβριο του 2007, ο ΙΕ παρουσίασε την προοπτική επιµόρφωσης εκπαιδευτικών σε Ανοικτό Λογισµικό µέσω διαδικτύου, σε συνέδριο στην Αθήνα ( Το Νοέµβριο του 2007, ο ΙΕ παρουσίασε το ερευνητικό πρόγραµµα σε συνέδριο µε θέµα «Ψηφιακός Δήµος» που διοργάνωσε στο Δήµο Παραλιµνίου ο Δήµος σε συνεργασία µε την ΑΤΗΚ. Ο ΙΕ παρουσίασε επίσης το ερευνητικό πρόγραµµα σε ραδιοφωνική συνέντευξη στην εκποµπή της Γιάννας Λευκάτη. Τις εµπειρίες από την αξιοποίηση του Ανοικτού Λογισµικού στην εκπαίδευση παρουσίασε ο ΙΕ σε συνέδριο Διδακτικής Πληροφορικής στην Πάτρα (28 30 Μαρτίου) και στο 1 ο Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο στη Νάουσα (9 11 Μαϊου).

18

19 Α.4. «ΔΙΑΧΥΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ» (2 σελίδες) Περιγράφονται οι δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν για διάχυση και εκµετάλλευση των αποτελεσµάτων του έργου. H Συντονιστής του έργου, σε συνεργασία µε τον ΙΕ, ενηµέρωσαν τον πρόεδρο του Τµήµατος Επιστηµών Αγωγής του Πανεπιστηµίου Κύπρου, Δρ. Κωνσταντίνο Χρήστου, για την έρευνα. Η Δρ. Κουτσελίνη, κατά την πορεία υλοποίησης της έρευνας, παρουσίασε το έργο στους µεταπτυχιακούς φοιτητές του Τµήµατος ΕΠΑ, ως παράδειγµα εφαρµογής τεχνολογίας στην εκπαίδευση. Για διάχυση της πορείας της έρευνας, καθώς και των αποτελεσµάτων της, δηµιουργήθηκε ιστοσελίδα (µε έξοδα του ΙΕ) στα οποία παρουσιάζονταν τα στάδια της έρευνας ( Μέσα από τα ηλεκτρονικά έντυπα της οµάδας του ΙΕ, παρουσιάζονταν τα αποτελέσµατα και οι προοπτικές που δηµιουργούνται από την εφαρµογή της έρευνας στην εκπαίδευση ( Στον ψηφιακό δίσκο (Παράρτηµα) συµπεριλαµβάνονται δειγµατικά ηλεκτρονικά έντυπα. Το Μαϊο του 2006 έγινε παρουσίαση της έρευνας στον περιφερειακό διευθυντή της SMART Καναδά, ενός από τους µεγαλύτερους κατασκευαστές διαδραστικών πινάκων στον κόσµο. Ο κ. Nunez έκανε δωρεά διαδραστικό πίνακα στην τάξη εργαστήριο του Δηµοτικού Δασούπολης, και παραχώρησε άδειες χρήσης των λογισµικών της εταιρείας του για περιβάλλον Linux. Η Sun Microsystems Europe, τα µηχανήµατα της οποίας ήταν µέρος του εξοπλισµού που χρησιµοποιήθηκε, έδειξε ενδιαφέρον για την έρευνα και κάλεσε τον ΙΕ, καλύπτοντας τα έξοδά του, να παρουσιάσει το έργο στο συνέδριο Sun Edu 06. (Ιούλιος 2006). Έγινε επίσης ενηµέρωση του CEO της Sun Microsystems, και πραγµατοποιήθηκαν τηλεφωνικές διασκέψεις µε άλλες χώρες που ενδιαφέρονται για παρόµοιες λύσεις (Aλβανία, πγδμ, Σλοβενία κ.α.). Η Κυπριακή Εταιρεία Πληροφορικής (Cyprus Computer Society) δηµοσίευσε άρθρα σχετικά µε την αξιοποίηση υπολογιστών τύπου Thin Client στο περιοδικό που εκδίδει. Ο δάσκαλος, και µέλος της οµάδας εφαρµογής της έρευνας, Γιαννάκης Βασιλειάδης, παρουσίασε την έρευνα σε συνέδριο που διοργάνωσε ο Όµιλος Εκπαιδευτικών Χρηστών Πληροφορικής, συνεργαζόµενος φορέας του έργου. Toν Οκτώβριο του 2006, ο ΙΕ παρουσίασε την πορεία της έρευνας στα πλαίσια συνεδρίου που διοργάνωσε η Έπιστηµονική Ένωση Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθµιας για τη διάδοση των Τ.Π.Ε. στην εκπαίδευση ( To Noέµβριο του 2006, µε πρόσκληση και έξοδα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων της Ελλάδας, ο ΙΕ κλήθηκε στην Αθήνα ώστε να ενηµερώσει το Γραφείο Κοινωνίας της Πληροφορίας για την εφαρµογή της Έρευνας. Το Δεκέµβριο του 2006, ο επικεφαλής του Γραφείου της Κοινωνίας της Πληροφορίας του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας της Ελλάδας, Δρ. Αλέξανδρος Πεππές, πραγµατοποίησε επίσηµη επίσκεψη στο Δηµοτικό Δασούπολης ώστε να µελετήσει την εφαρµογή της έρευνας. Ο Δρ. Πεππές και η συνοδεία του ενεργοποίησαν Μνηµόνειο Συνεργασίας µεταξύ των δύο υπουργείων παιδείας (Ελλάδας και Κύπρου) ώστε να υπάρχει ανταλλαγή τεχνογνωσίας στην εφαρµογή των Thin Client. Το Μαϊο του 2007, ο ΙΕ παρουσίασε την πορεία της έρευνας σε συνέδριο που διοργάνωσε το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο σε συνεργασία µε την ΑΤΗΚ, µε θέµα την ηλεκτρονική εκπαίδευση (Μαϊος 2007, Ξενοδοχείο Holiday Inn). Την περίοδο αυτή πραγµατοποιήθηκε επίσκεψη του Γενικού Γραµµατέα του Κινήµατος Οικολόγων και βουλευτή κ. Περδίκη στο γραφείο του ΙΕ, όπου και ενηµερώθηκε τόσο για τα οικονοµικά πλεονεκτήµατα της αξιοποίησης υπολογιστών τύπου Thin Client, όσο και για τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον, µια και περιορίζουν την κατανάλωση ενέργειας, είναι εντελώς αθόρυβα και περιορίζουν κατά πολύ το ewaste (τα ηλεκτρονικά απόβλητα από την αχρήστευση όγκου υπολογιστών). Επίσκεψη στο γραφείο του ΙΕ έγινε και από τον βουλευτή και µέλος της

20 Επιτροπής Παιδείας της Βουλής κ. Κουτσού, ο οποίος ενηµερώθηκε για τα πλεονεκτήµατα της εφαρµογής υπολογιστών τύπου Thin Client στα σχολεία. To Nοέµβριο του 2007 πραγµατοποιήθηκε επίσκεψη του προέδρου της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής, κ. Τορναρίτη στο Δηµοτικό Δασούπολης. Ο κ. Τορναρίτης ενηµερώθηκε για ζητήµατα που αφορούν την αντισεισµική αναβάθµιση του σχολείου, και ενηµερώθηκε τόσο από το διευθυντή του σχολείου, όσο και από τον ΙΕ για το ερευνητικό πρόγραµµα που εφαρµόζεται. Ο κ. Τορναρίτης και το επιτελείο του επισκέφτηκαν την τάξη εργαστήριο και παρακολούθησαν σύντοµες δραστηριότητες των µαθητών µέσα από το περιβάλλον του Moodle. Στον κ. Τορναρίτη δόθηκε αντίγραφο της οικονοµικής ανάλυσης από την εφαρµογή των Thin Clients στην εκπαίδευση (Παράρτηµα). Τον Οκτώβριο του 2007, ο ΙΕ παρουσίασε την προοπτική επιµόρφωσης εκπαιδευτικών σε Ανοικτό Λογισµικό µέσω διαδικτύου, σε συνέδριο στην Αθήνα ( Το Νοέµβριο του 2007, ο ΙΕ παρουσίασε το ερευνητικό πρόγραµµα σε συνέδριο µε θέµα «Ψηφιακός Δήµος» που διοργάνωσε στο Δήµο Παραλιµνίου ο Δήµος σε συνεργασία µε την ΑΤΗΚ. Ο ΙΕ παρουσίασε επίσης το ερευνητικό πρόγραµµα σε ραδιοφωνική συνέντευξη στην εκποµπή της Γιάννας Λευκάτη. Τις εµπειρίες από την αξιοποίηση του Ανοικτού Λογισµικού στην εκπαίδευση παρουσίασε ο ΙΕ σε συνέδριο Διδακτικής Πληροφορικής στην Πάτρα (28 30 Μαρτίου, 2008) και στο 1 ο Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο στη Νάουσα (9 11 Μαϊου 2008). Το Μαϊο του 2008, σε κοινή συνάντηση του ΙΕ µε το Γραµµατέα της Κυπριακής Εταιρείας Πληροφορικής (CCS) και εκπροσώπων της Microsoft Κύπρου (κ. Θεοδόσης Θεοδοσίου και Γ. Λακκοτρύπης), συµφωνήθηκε η διοργάνωση ηµερίδας ενηµέρωσης των ιδιωτικών σχολών πληροφορικής για τα πλεονεκτήµατα της αξιοποίησης υπολογιστών τύπου Thin Client. Εξαιτίας έλλειψης ενδιαφέροντος των σχολών την περίοδο Μαϊου Ιουλίου 2008 (εξεταστικές περιόδοι), η ηµερίδα αναβλήθηκε για τον Οκτώβριο του Τα έξοδα της ηµερίδας θα καλυφθούν από τη Microsoft Κύπρου και την ευθύνη της διοργάνωσης θα την έχει η Κυπριακή Εταιρεία Πληροφορικής. Είναι σηµαντικό να σηµειωθεί πως η παρούσα Πρόσκληση δεν προέβλεπε χορηγία για σκοπούς διάχυσης αποτελεσµάτων.