ΠΕΡΙΕχΟμΕΝΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Transcript

1 ΠΕΡΙΕχΟμΕΝΑ Βραχυγραφίες Προλογικό Σημείωμα καθ. κ. Αθανάσιου Αγγελόπουλου Πρόλογος του Συγγραφέα Увод (Uvod) Writer s Preface ΕΙΣΑΓΩΓH Δομή και διάρθρωση μεροσ ΠΡΩΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η χερσόνησος του Αίμου και οι Σλάβοι 1.1 Πριν την έλευση των Σλάβων Η εμφάνιση των Σλάβων ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Οι Σέρβοι στη Νοτιοανατολική Ευρώπη 2.1 Η κάθοδος των Σέρβων Ο καθημερινός βίος Η βαθμιαία συγκρότηση του πρώτου Σερβικού κράτους Ράσκα και Ζέτα. Τα δύο ιστορικά κέντρα των Σέρβων ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Η Δυναστεία των Νεμάνια 3.1 Στέφανος Νεμάνια ( ) Στέφανος Πρωτόστεπτος ( ) Στέφανος Ράντοσλαβ ( ) Στέφανος Βλάντισλαβ ( )... 79

2 6 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ. Πολιτική και Εκκλησιαστική 3.5 Στέφανος Ούρεσης Α ( ) Στέφανος Δραγούτιν ( ) Στέφανος Ούρεσης Β Μιλούτιν ( ) Στέφανος Ούρεσης Γ Δετσάνης ( ) Στέφανος Ουρέσης Δ Δουσάν ( , μετά το 1345 αυτοκράτορας) Οικονομία και Εμπόριο την περίοδο των Νεμάνια Η ανάπτυξη της Λογοτεχνίας και Εκκλησιαστικής γραμματείας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Η μετά Στέφανο Δουσάν περίοδος και η πτώση της Σερβίας στους Οθωμανούς ( ) 4.1 Στέφανος Ούρεσης Ε ( ) О Ιωάννης Ούγκλεσης ( ), η πόλη των Σερρών και η μάχη στους Τσερνομιανούς О Λάζαρος Χρεμπελιάνοβιτς ( ) και η μάχη του Κοσσυφοπεδίου Δημώδες Σερβικό Άσμα για τη μάχη του Κοσσυφοπεδίου Στέφανος Λαζάρεβιτς ( ) Γεώργιος Μπράνκοβιτς ( ) Ο Λάζαρος Μπράνκοβιτς ( ) και η πτώση της Σερβίας (1459) Η πτώση της Βοσνίας (1463), της Ερζεγοβίνης (1482) και του Μαυροβουνίου (Ζέτας 1499) ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕμΠΤΟ Η περίοδος της Οθωμανοκρατίας ( ) 5.1 Οι πρώτες δεκαετίες μετά την πτώση της Σερβίας Η εθνική σημασία της ανασύστασης του Πατριαρχείου Πεκίου (1557) και η ομαλή περίοδος σχέσεων με τους Οθωμανούς Τα επαναστατικά κινήματα και η ρήξη με τους Οθωμανούς Πόλεμοι και μετοικήσεις των Σέρβων Το πασαλίκι του Βελιγραδίου παραμονές της εξέγερσης Η εθνική ιδέα της απελευθέρωσης Η Εκπαίδευση κατά την περίοδο των Οθωμανών

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Οι εξεγέρσεις των Σέρβων και η απελευθέρωση ( ) 6.1 Ο Γεώργιος Πέτροβιτς-Καραγιώργης και η εξέγερση κατά των Νταήδων (1804) Εξέγερση κατά της Υψηλής Πύλης ( ) Η Οθωμανική κατοχή ( ) Ο Μίλος Ομπρένοβιτς και η δεύτερη εξέγερση (1815) Ελληνοσερβικές σχέσεις και προετοιμασία κοινής επανάστασης Η δοθείσα αυτονομία στην Σερβία (1830) Η οριστική απελευθέρωση της χώρας(1834) ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟμΟ Από την αυτονομία στην ανεξαρτησία ( ) 7.1 Η Σερβία του Μίλος Ομπρένοβιτς Η πολιτική και διοικητική οργάνωση της χώρας Ο Αλέξανδρος Καραγιώργης ( ) και η πνευματική αναγέννηση στη χώρα Η δεύτερη περίοδος διακυβέρνησης του Μίλος ( ) και του Μιχαήλ ( ) Ομπρένοβιτς Η ανεξαρτησία της Σερβίας (1878) Η οικονομική και μορφωτική εξέλιξη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ Η κατάσταση στις υπόλοιπες Νοτιοσλαβικές περιοχές 8.1 Η Κροατία Η Σλοβενία Η Βοσνία και Ερζεγοβίνη Το Μαυροβούνιο Οι Σέρβοι της Βοϊβοντίνας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ Από την ανεξαρτησία (1878) στο βασίλειο των Σέρβων - Κροατών και Σλοβένων (1918) 9.1 Φιλορωσικές και φιλοαυστριακές τάσεις στην Σερβία. Οι τελευταίοι Ομπρένοβιτς (Μίλαν και Αλέξανδρος ) Η επάνοδος της δυναστείας Καραγιώργη (Πέτρος Α ) Το σερβικό έπος κατά τον Α Παγκόσμιο πόλεμο

4 8 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ. Πολιτική και Εκκλησιαστική 9.4 Η Διακήρυξη της Κέρκυρας (1917) Η κοινωνική, οικονομική και πνευματική ανάπτυξη Tamo Daleko (Εκεί Μακριά) ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ Η Γιουγκοσλαβία την περίοδο του μεσοπολέμου και του Β Παγκοσμίου Πολέμου ( ) 10.1 Η πρώτη δεκαετία του Βασιλείου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων ( ) Από το Γιουγκοσλαβικό σχέδιο του 1928 στα πρόθυρα του Β Παγκοσμίου Πολέμου Η θέση των Σλοβένων και Μαυροβουνίων στο νέο Βασίλειο Η έναρξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου Το κράτος των Ούστασι ( ) Τα δύο αντιστασιακά κινήματα της Γιουγκοσλαβίας (Ντράζα - Τίτο) και ο αγώνας για την απελευθέρωση της χώρας Οι γλώσσες των λαών της Γιουγκοσλαβίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ Η Κομμουνιστική Γιουγκοσλαβία ( ) 11.1 Το νέο Ομοσπονδιακό σύστημα και τα πρώτα μεταπολεμικά έτη Η ρήξη με την Σοβιετική Ένωση (1948) Αλλαγή του μοντέλου διοίκησης της χώρας Περίοδος αποσταθεροποίησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΩΔΕΚΑΤΟ Η μετά Τίτο εποχή, η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και η σημερινή κατάσταση στην Σερβία 12.1 Οι πρώτες αποσχιστικές τάσεις Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και ο εμφύλιος πόλεμος ( ) Η νέα Γιουγκοσλαβία (1992) και ο πόλεμος στο Κοσσυφοπέδιο (1999) Η σημασία του Κοσσυφοπεδίου για τους Σέρβους Η Σερβία στην μετά Μιλόσεβιτς εποχή Πίνακες (κατ επιλογήν)

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 μεροσ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Ο εκχριστιανισμός των Σέρβων 1.1 Το πολυθεϊστικό θρήσκευμα Η προσχώρηση στον χριστιανισμό Η εκκλησιαστική δικαιοδοσία των σερβικών χωρών ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Ο άγιος Σάββας και η ίδρυση της Σερβικής Εκκλησίας 2.1 Τα πρώτα έτη δράσης του αγίου Σάββα Η παραχώρηση του αυτοκεφάλου (1219) Οι αντιρρήσεις του αρχιεπισκόπου Αχρίδος Ο αρχιεπίσκοπος Σάββας ( ) και η οργάνωση της Εκκλησίας του ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Οι διάδοχοι του αγίου Σάββα στον αρχιεπισκοπικό θρόνο ( ) 3.1 Αρσένιος Σρέματς ( 1266) Σάββας Β Δανιήλ Α Ιωαννίκιος Α ( 1279) Ευστάθιος Α Ιάκωβος Ευστάθιος Β Σάββας Γ Νικόδημος Δανιήλ Β Ιωαννίκιος Β (Πατριάρχης μετά το 1346) ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Το Πατριαρχείο Πεκίου. Από την ίδρυση έως την πτώση στους Οθωμανούς ( ) 4.1 Η αντίδραση του Οικουμενικού Πατριαρχείου και ο αφορισμός (1353) της πράξης αυτοανακήρυξης της Αρχιεπισκοπής Σερβίας σε Πατριαρχείο

6 10 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ. Πολιτική και Εκκλησιαστική 4.2 Ο Σάββας Δ ( ) και οι προσπάθειες για ειρήνευση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο Η άρση του αφορισμού (1375) Εφραίμ και δεύτερη περίοδος ( 1400) Σπυρίδων Δανιήλ Γ Σάββας Ε Κύριλλος Νίκων Νικόδημος Β Ο Αρσένιος Β ( ) και η παύση λειτουργίας του Πατριαρχείου Πεκίου Μοναχισμός και Μονές στην Μεσαιωνική Σερβία Αρχιτεκτονική και Τέχνη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕμΠΤΟ Η Εκκλησία την περίοδο των Οθωμανών 5.1 Η υπαγωγή του Πατριαρχείου Πεκίου στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδος και οι πρώτες προσπάθειες ανασύστασης ( ) Ο Μακάριος Σοκόλοβιτς ( ) και η ανασύσταση του Πατριαρχείου Πεκίου. Η περίοδος των αγαστών σχέσεων με τους Οθωμανούς ( ) Αντώνιος Σοκόλοβιτς Γεράσιμος Σοκόλοβιτς Σαββάτιος Σοκόλοβιτς Ιερόθεος Φίλιππος Ιωάννης Καντούλης Η ρήξη με τους Οθωμανούς και τα πρώτα οικονομικά προβλήματα του Πατριαρχείου Πεκίου ( ) Παΐσιος Γιάνιεβατς Γαβριήλ Ράιτς Μάξιμος ( 1680) Αρσένιος Γ Τσαρνόγιεβιτς ( 1706). Η πρώτη εκτενής μετοίκιση των Σέρβων στην Αυστροουγγαρία και η διόγκωση των χρεών του Πατριαρχείου Πεκίου ( ) Καλλίνικος Α

7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Αθανάσιος Α Μωυσής Ράϊοβιτς Ο Αρσένιος Δ Σακαμπέντα-Γιοβάνοβιτς ( 1748) και η δεύτερη εκτενής μετοίκηση των Σέρβων στην Αυστροουγγαρία Περίοδος αστάθειας και οριστική κατάργηση του Πατριαρχείου Πεκίου ( ) Ιωαννίκιος Καρατζάς Αθανάσιος Β Γαβρίλοβιτς Γαβριήλ Β Γαβριήλ Γ Νίκολιτς Βικέντιος Στεφάνοβιτς Παΐσιος Β Γαβριήλ Δ Κύριλλος Β Βασίλειος Γιοβάνοβιτς-Μπρκιτς ( 1772) Ο Καλλίνικος Β ( ) και η κατάργηση του Πατριαρχείου Πεκίου Οι αυτόνομες Επαρχίες της Σερβικής Εκκλησίας Η Μητρόπολη Καρλοβακίων Η Μητρόπολη Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας Η Επαρχία Δαλματίας Η Μητρόπολη Βοσνίας και Ερζεγοβίνης ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Ο βίος των Σέρβων στην Αυστροουγγαρία. Η μητρόπολη Καρλοβακίων 6.1 Η πρώτη εκτενής μετοίκηση (1690) Η νομική θέση των Σέρβων στην Αυστροουγγαρία Η Μητρόπολη Καρλοβακίων και οι σχέσεις με το Πατριαρχείο Πεκίου Συγχώνευση των Μητροπόλεων Βελιγραδίου και Καρλοβακίων (1726) Μετά την δεύτερη εκτενή μετοίκηση (1737) Στέφανος Στρατιμίροβιτς ( ) Ιωσήφ Ράγιατσιτς ( ). Η αναγόρευσή του σε Πατριάρχη και η ανεξαρτητοποίηση της Βοϊβοντίνας (1848) Το Ρουμανικό ζήτημα (1869)

8 12 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ. Πολιτική και Εκκλησιαστική 6.9 Η θέση των Σέρβων κατά το δεύτερο ήμισυ του 19 ου αιώνα. Από τον αντικληρικαλισμό στην συνένωση όλων των Σερβικών Εκκλησιών Η συμβολή της Εκκλησίας στο εκπαιδευτικό σύστημα ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟμΟ Από την κατάργηση του Πατριαρχείου Πεκίου (1766) έως την ανασύσταση αυτού (1920) 7.1 Το αυτόνομο καθεστώς του Το αυτοκέφαλο καθεστώς του Η Βουλγαρική Εξαρχία (1870) και η Σερβική Εκκλησία Η ανασύσταση του Σερβικού Πατριαρχείου (1920) ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ Το Πατριαρχείο Σερβίας από την ανασύσταση (1920) έως και τον Β Παγκόσμιο πόλεμο 8.1 Ο Δημήτριος Παύλοβιτς ( ) και η πρώτη οργάνωση της Εκκλησίας Ο Βαρνάβας Ρόσιτς ( ) και ο νέος Καταστατικός Χάρτης (1931) Το Κονκορδάτο ( ) Γαβριήλ Ντόζιτς ( ). Η γερμανική κατοχή και οι Ούστασι Ο νεοφανής άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς ( ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ Η Εκκλησία την περίοδο του κομμουνισμού ( ) 9.1 Τα πρώτα μεταπολεμικά έτη ( ) και τα απορρέοντα θρησκευτικά δικαιώματα από το Σύνταγμα του Βικέντιος Προντάνοβ ( ). Η αναθεώρηση του Συντάγματος (1953) και ο Νόμος περί των θρησκευτικών κοινοτήτων Γερμανός Τζόριτς ( 1991) Σχέσεις Κράτους - Εκκλησίας Το σχίσμα του επισκόπου Αμερικής και Καναδά Διονύσιου (1963) Ο νεοφανής άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( ) Η Θεολογική Σχολή και η Μέση Εκκλησιαστική Εκπαίδευση Η εκδοτική δραστηριότητα της Σερβικής Εκκλησίας Η ανέγερση του Ναού του αγίου Σάββα

9 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ Η Εκκλησία από την κατάρρευση του κομμουνισμού έως σήμερα ( ) 10.1 Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και η Σερβική Εκκλησία Παύλος Στοΐτσεβιτς Ειρηναίος Γκαβρίλοβιτς (2010-σήμερα) Σχέσεις Κράτους - Εκκλησίας στην Σερβία Η θέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Σλοβενία, Κροατία, Βοσνία - Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο και ΠΓΔΜ Οι αρχιερείς του Πατριαρχείου Σερβίας σήμερα (Μάιος 2016) ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ Το «μακεδονικό» εκκλησιαστικό ζήτημα της ΠΓΔμ 11.1 Η εκκλησιαστική κατάσταση μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο Η παραχώρηση του αυτόνομου εκκλησιαστικού καθεστώτος (1959) Το αυτοκέφαλο, η καταδίκη και το Σχίσμα (1967) Ευκταίες λύσεις Ο μαρτυρικός αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Ιωάννης Η διάρθρωση των επαρχιών της Σχισματικής Εκκλησίας της ΠΓΔΜ Πίνακες (κατ επιλογήν) Επίμετρο καθ. κ. χρήστου Τερέζη ΠΑΡΑΡΤΗμΑ 1. Κατάλογοι Σέρβοι Βασιλείς και Ηγεμόνες Σέρβοι Αρχιεπίσκοποι και Πατριάρχες Μητροπολίτες Καρλοβακίων ( ) Μητροπολίτες Βελιγραδίου και πάσης Σερβίας ( ) Μητροπολίτες Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας Άγιοι από τις σερβικές δυναστείες Οικόσημα Σέρβων βασιλέων Το γενεαλογικό δένδρο των Νεμάνια (Loza Nemanjića) Ανάλυση του γενεαλογικού δένδρου των Νεμάνια

10 14 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ. Πολιτική και Εκκλησιαστική 1.9 Το Παλαιοσλαβικό Κυριλλικό Αλφάβητο Το Σύγχρονο Κυριλλικό και Λατινικό Αλφάβητο Επίσημα έγγραφα (κατ επιλογήν) Το Ευαγγέλιο του Μίροσλαβ (1185) Χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Αλέξιου Γ Αγγέλου (1198) Χρυσόβουλο του Στέφανου Νεμάνια (1198) Το Τυπικό των Καρυών (1200) Ο Νομοκανόνας του αγίου Σάββα (1262) Χρυσόβουλο του Στέφανου Δετσάνης (1330) Χρυσόβουλο του Στέφανου Δουσάν ( ) Ο Νομικός Κώδικας του Στέφανου Δουσάν (1349) Η σφραγίδα του πρίγκιπα Λάζαρου ( ) Χρυσόβουλο του δεσπότη Γεώργιου Μπράνκοβιτς (1430) Τα δοθέντα προνόμια του Λεοπόλδου Α στους Σέρβους (1691) Η απόφαση του Γιάιτσε - Jajce (29 Νοεμ. 1943) Τόμος: Περί εσωτερικής διοικητικής αυτονομίας (1831) Τόμος: Περί παραχωρήσεως του αυτο κεφάλου (1879) Τόμος: Περί ενώσεως της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας (1922) μεσαιωνικές μονές και Ναοί (κατ επιλογήν) Η μονή Χιλανδαρίου του Αγίου Όρους (1198) Το Πατριαρχείο Πεκίου (αρχές 13 ου αιώνα) Ο ναός του αγίου Νικολάου στην Kuršumlija. (12 ου αιώνα) Η μονή του αγίου Γεωργίου - Djurdjevi Stupovi (12 ου αιώνα) Η μονή Στουντένιτσα ( ) Η μονή Μιλέσεβο (1219) Η μονή Ζίτσης ( ) Η μονή Ράτσα ( ) Η μονή Γκράντατς (1270) Η μονή Σοπότσανη ( ) Ο ναός της Παναγίας Λιεβίσκης στην Πριζρένη (1307) Η μονή Γκρατσάνιτσα ( ) Η μονή Βίσοκι Ντέτσανι ( ) Η μονή Ραβάνιτσα ( ) Η μονή Μανάσια ( ) Η μονή Κρκα (1350)

11 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η μονή Λιουμπόστινια (1388) Η μονή Μόρατσα (1252) χάρτες Η Σερβία το πρώτο ήμισυ του 10 ου αιώνα Το κράτος του Στέφανου Νεμάνια ( ) Το Κράτος του πρίγκιπα Λαζάρου ( ) Η αυτοκρατορία του Δουσάν ( ) Η επέκταση της Σερβίας ( ) Το Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων (1918) Οι εννέα (9) Διοικητικές Περιφέρειες του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας Τα ταξίδια του αγίου Σάββα ( ) Βιβλιογραφία Ευρετήριο