Αποτύπωση και Αξιολόγηση Έργων Επεξεργασίας Υγρών Αποβλήτων µε τη Μέθοδο της Υποεπιφανειακής Τροφοδοσίας Λεκανών µε Βλάστηση στην Εύβοια

Transcript

1 Ολοκληρωµένη ιαχείριση Υδατικών Πόρων 563 Αποτύπωση και Αξιολόγηση Έργων Επεξεργασίας Υγρών Αποβλήτων µε τη Μέθοδο της Υποεπιφανειακής Τροφοδοσίας Λεκανών µε Βλάστηση στην Εύβοια Κ. Κ. ΣΙΑΡΑΠΗ Κ. Π. ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗΣ Μ. Ι. ΧΟΥΛΙΑΡΑ Φοιτήτρια ρ. Πολιτικός Μηχανικός Φοιτήτρια Περίληψη Στην κεντρική Εύβοια έχει εφαρµοστεί ένα ιδιαίτερο σύστηµα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων. Το σύστηµα βασίζεται στη φιλοσοφία των τεχνητών υγροβιότοπων υποεπιφανειακής οριζόντιας ροής και έχει εγκατασταθεί σε 15 γειτονικούς οικισµούς. Αποτελείται από µία σηπτική δεξαµενή ακολουθούµενη από λεκάνη, µε δασική βλάστηση και τελική διάθεση σε ρέµα ή σε πηγάδι διήθησης. Το πρώτο από αυτά κατασκευάστηκε στην πρώην κοινότητα Κήπων το Έκτοτε κατασκευάστηκαν όµοια συστήµατα σε άλλους γειτονικούς οικισµούς. Από επισκέψεις που έγιναν στα έργα αυτά διαπιστώθηκε ότι µπορούν να αποτελέσουν µια βιώσιµη λύση για την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων µικρών οικισµών. Όµως, σχεδιαστικά και κατασκευαστικά λάθη και παραλήψεις όπως και ελλιπής συντήρηση, οδήγησαν στην αστοχία κάποιων έργων και σε κακή λειτουργία άλλων, µε αποτέλεσµα να υπάρχουν περιβαλλοντικές οχλήσεις. Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται σχεδιαστικά χαρακτηριστικά όλων των συστηµάτων αυτών, σηµερινή κατάσταση λειτουργίας, προβλήµατα και προτεινόµενες λύσεις, όπως καταγράφηκαν και εκτιµήθηκαν από επιτόπιες επισκέψεις. Abstract In a number of small villages in central Evia, Greece, 15 hybrid natural treatment systems have been constructed to receive domestic effluents. The operation of these systems is based on that of the horizontal flow subsurface constructed wetlands. Initially, wastewater is entered in a two compartment septic tank with a minimum retention time of one day. Then, effluent is distributed along the side of an application forested basin, before it is discharged in an ephemeral river or an infiltration well. From onsite visits to all these systems it was concluded that they could be a viable solution for the treatment of domestic wastewater for small agglomerations. However, due to design, construction and operation mistakes, some of them have failed or they operate poorly. In this paper are presented all these systems, including design characteristics, operational status, problems and proposed solutions. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο αριθµός των µονάδων επεξεργασίας αστικών υγρών αποβλήτων (ΜΕΥΑ), που έχουν κατασκευαστεί και λειτουργούν στην Ελλάδα, έχει αυξηθεί σηµαντικά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες [1, 2]. Στην Εύβοια έχουν ήδη κατασκευαστεί και λειτουργούν το συµβατικό σύστηµα ενεργού ιλύος της πόλης της Χαλκίδας, δυναµικότητας ισοδυνάµων κατοίκων (ι.κ). και 6 ΜΕΥΑ παρατεταµένου αερισµού για τις πόλεις Νέα Αρτάκη ( ι.κ.), Λουτρά Αιδηψού ( ι.κ.), Κάρυστος (7.000 ι.κ.), Αλιβέρι (6.000 ι.κ.), Μαντούδι (5.000 ι.κ.) και Λίµνη (7.000 ι.κ.) [3]. Επίσης έχουν κατασκευαστεί 15 φυσικά συστήµατα υποεπιφανειακής τροφοδοσίας (ΣΥΤ) λεκανών µε βλάστηση. Η σηµασία των έργων αυτών, για την αποφυγή δυσµενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα υγρά απόβλητα, επιβάλλουν την έγκαιρη και έγκυρη συλλογή και αξιολόγηση δεδοµένων. Με αυτές τις σκέψεις υλοποιήθηκε η καταγραφή όλων των µονάδων αυτών µε επιτόπιες επισκέψεις στα πλαίσια της πτυχιακής εργασίας της πρώτης και της τρίτης συγγραφέως. Απώτερος στόχος είναι να εξαχθούν χρήσιµες πληροφορίες, που αφορούν στην βελτίωση της λειτουργίας και κατασκευής των έργων αυτών. Τα ΣΥΤ προσοµοιάζουν τα γνωστά φυσικά συστήµατα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων µε τη µέθοδο των τεχνητών υγροβιότοπων υποεπιφανειακής οριζόντιας ροής [4], που έχουν αρχίσει να εφαρµόζονται πλέον ευρέως και στη χώρα µας την τελευταία 5ετία (Σχήµα 1). Η διαφορά των ΣΥΤ µε τους υγροβιότοπους βρίσκεται στο είδος της βλάστησης και στον τύπο του υποστρώµατος. Ένα τυπικό σύστηµα υποεπιφανειακής τροφοδοσίας λεκανών αποτελείται από µια σηπτική δεξαµενή, ένα κανάλι διανοµής, µια λεκάνη µε διαβαθµισµένα υποστρώµατα, όπου έχουν φυτευτεί δασικά δέντρα, ένα κανάλι συλλογής και, σε κάποια, ένα πηγάδι διήθησης (Σχήµα 2). Αρχικά το σύστηµα αναπτύχθηκε το 1988 στην κοινότητα Κήπων και αργότερα αντιγράφτηκε από 14 άλλες γειτονικές κοινότητες µε δυναµικότητα ι.κ.

2 564 Τεχνολογία και ιαχείριση Υγρών Αποβλήτων Οικολογική Μηχανική και Τεχνολογία Εκροή Χαλίκι Phragmites Έδαφος Κατεύθυνση ροής Σχήµα 1: Τυπική τοµή υγροβιοτόπου υποεπιφανειακής οριζόντιας ροής Ευκάλυπτοι Σηπτική δεξαµενή (α) Τοµή διανοµής Φυσικό έδαφος Πικροδάφνες Χαλίκι Κροκάλες Εισροή Πηγάδι διήθησης συλλογής (β) Κάτοψη Σχήµα 2: Επεξεργασία υγρών αποβλήτων µε τη µέθοδο της υποεπιφανειακής τροφοδοσίας λεκανών µε βλάστηση Σήµερα, τέτοια έργα υπάρχουν στους οικισµούς: Άγιος Γεώργιος, Οριό και Ωρολόγιο του ήµου Αυλωναρίου, Άγιος Λουκάς, Άγιος Ιωάννης, Γαβαλάς, Πράσινο, και Τραχήλιο του ήµιου Ταµυναίων, Άγιος Βλάσης, Κήποι, Κονίστρες και Μονόδρι του ήµου Κονιστρών, Ταξιάρχες και Κύµη του ήµου Κύµης, και Ζάρακες του ήµου υστίων. Η θέση των συστηµάτων αυτών φαίνεται στο χάρτη του Σχήµατος 3. Μια παλαιότερη έρευνα είχε καταγράψει 9 τέτοια συστήµατα το 1997 [1,3]. Παρακάτω στην εργασία αυτή, ακολουθώντας την εισαγωγή, παρουσιάζονται στοιχεία που προέκυψαν από επιτόπιες επισκέψεις και µελέτες και αφορούν: την παρουσίαση των επιµέρους σταδίων επεξεργασίας, την παρουσίαση των έργων και προτάσεις για τη βελτίωση της λειτουργίας τους. 2. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΑ ΙΩΝ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ Σε αυτή την ενότητα παρουσιάζονται τα επιµέρους στάδια των ΣΥΤ και συγκεκριµένα, της σηπτικής δεξαµενής, των καναλιών διανοµής και συλλογής, της λεκάνης εφαρµογής και του πηγαδιού διήθησης Η διαστασιολόγηση των δεξαµενών έγινε σύµφωνα µε τις διατάξεις της υπ αριθµό Ε1Β/221/ [5] (ΦΕΚ/138/Β/ ) υγειονοµικής διατάξεως και σύµφωνα µε τον υγειονοµικό κανονισµό (ΦΕΚ/20/Β / ). Σύµφωνα µε τα ανωτέρω, στην περίπτωση πολυθάλαµης σηπτικής δεξαµενής η χωρητικότητα του πρώτου θαλάµου προδιαγράφεται µεγαλύτερη η ίση των δυο τρίτων του συνολικού όγκου και το µήκος της δεξαµενής δυο έως τρεις φορές το πλάτος. Το βάθος πρέπει να είναι µεγαλύτερο ή ίσο των 1,20 m συν 0,3 m ελεύθερο ύψος (Σχήµα 4). Ο όγκος της ιλύος που συγκεντρώνεται εκτιµάται ως 100 L/ι.κ ανά έτος. Με τους παραπάνω περιορισµούς προκύπτει ένας όγκος σχεδιασµού, για υδραυλικό χρόνο παραµονής τουλάχιστον µιας ηµέρας. Ανάλογα µε το µέγεθος του οικισµού και τις κύριες δραστηριότητες, η µέση παροχή εκτιµάται από τους µελετητές των έργων από 100 έως 150 L/ι.κ. d. Είσοδος υγρών (α) Τοµή Στάθµη υγρών 2 οπές εξισορροπήσεως Εκροή (β) Κάτοψη Σχήµα 4: Τυπική διάταξη της σηπτικής δεξαµενής [6] Σχήµα 3: Χάρτης της περιοχής µε τα εξεταζόµενα έργα 2.2. διανοµής Το κανάλι διανοµής είναι ένα φρεάτιο από οπλισµένο σκυρόδεµα, κατασκευασµένο κατά µήκος της πλευράς τροφοδοσίας της εκροής της σηπτικής δεξαµενής. Τυπικές διαστάσεις πλάτους είναι 0,7-1,0 m και ύψος 1,0-1,1 m. Το κανάλι συνδέεται µε τη λεκάνη εφαρµογής µε ορθογωνικές οπές διαστάσεων 15x15 cm και συνήθεις αποστάσεις µεταξύ τους 1,5 m (Σχήµα 5).

3 4,00 Ολοκληρωµένη ιαχείριση Υδατικών Πόρων διανοµής συλλογής Έδαφος Χαλίκι Κροκάλες Πηγάδι διήθησης Το πηγάδι διήθησης είναι διαµέτρου 2-3 m περίπου και βάθους 4 m µε επένδυση από ξηρολιθοδοµή και επικάλυψη µε πλάκα από σκυρόδεµα (Σχήµα 7) Σχήµα 5: Τυπική τοµή όπου εµφανίζεται το κανάλι διανοµής, λεπτοµέρεια του υποστρώµατος και το κανάλι συλλογής [7] 2.3. Η λεκάνη εφαρµογής που είναι συνήθως επενδεδυµένη µε σκυρόδεµα έχει διαστασιολογηθεί µε φόρτιση που αντιστοιχεί σε 2-3 m²/ι.κ. Υπάρχουν τρία υποστρώµατα, πάχους 0,5 m περίπου. Το πρώτο από κάτω, αποτελείται από πέτρες διαµέτρου cm. Το δεύτερο, από χαλίκι διαµέτρου 5 cm περίπου και το τρίτο από φυσικό έδαφος (Σχήµατα 5 και 6). Σε κάποια συστήµατα υπάρχουν δύο µόνο στρώσεις. Στη λεκάνη έχουν φυτευτεί ευκάλυπτοι, πικροδάφνες και άλλα δασικά δέντρα. Η βιολογική δραστηριότητα λαµβάνει χώρα στην επιφάνεια της πέτρας, του χαλικιού και του ριζικού συστήµατος. Τα δέντρα χρησιµοποιούν τα υγρά απόβλητα και τα θρεπτικά για την ανάπτυξή τους. Το σηµαντικό µειονέκτηµα αυτού του συστήµατος είναι ότι τα δέντρα που φυτεύονται αναπτύσσονται µε γοργούς ρυθµούς και αυξάνουν το ριζικό τους σύστηµα µειώνοντας το πορώδες του υποστρώµατος. Είσοδος υγρών Υπερχείλιση PVC Φ20 R0.60 R1.00 (α) Κάτοψη 0,40 1,20 0,40 2,00 (β) Τοµή Σχήµα 7: Τυπική τοµή του πηγαδιού διήθησης (διαστάσεις σε m) 3. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Παρακάτω περιγράφονται όλα τα συστήµατα που καταγράφηκαν. Αρχικά παρουσιάζονται τα παλαιότερα έργα και αυτά όπου υπάρχουν περισσότερα στοιχεία σχεδιασµού και λειτουργίας. 0,80 0,15 Ξηρολιθοδοµή Λιθοδοµή Φρεάτια ελέγχου Κάθε 1.5 m οπή 0.15x0.15 Κλίση Σχήµα 6: Τυπική τοµή της λεκάνης εφαρµογής [7] Έτσι, µπορεί πολύ γρήγορα να επέλθει βιολογική απόφραξη (clogging) του συστήµατος ιδιαίτερα εάν έχει υποδιαστασιολογηθεί ή αν εφαρµοστούν µεγάλες φορτίσεις σε οργανική ουσία και αιωρούµενα στερεά. Σε τέτοια περίπτωση, η µόνη λύση είναι η αντικατάσταση του υποστρώµατος µε νέο συλλογής Το κανάλι συλλογής είναι ένα φρεάτιο από οπλισµένο σκυρόδεµα, κατασκευασµένο κατά µήκος της πλευράς εξόδου της λεκάνης εφαρµογής. Τυπικές διαστάσεις πλάτους είναι 0,70-1,0 m και ύψους 1,0-1,1 m. Η λεκάνη συνδέεται µε το κανάλι µε ορθογωνικές οπές διαστάσεων 15x15 cm, και συνήθεις αποστάσεις µεταξύ τους 1,5 m (Σχήµα 5) Οικισµός Κήπων Περιγραφή. Στα µέσα της δεκαετίας του 1980 η πρώην κοινότητα των Κήπων αντιµετώπιζε σοβαρά προβλήµατα όσον αφορά την επεξεργασία και διάθεση των υγρών αποβλήτων. Ο τότε πρόεδρος της κοινότητας κ. Ι. Νικολάου εκτιµώντας, ορθά [8], ότι η κοινότητα δεν θα µπορούσε να λειτουργήσει ένα σύστηµα παρατεταµένου αερισµού λόγω οικονοµικών περιορισµών, διερεύνησε εναλλακτικούς τρόπους επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων. Έτσι προχώρησε στην υβριδική λύση ενός συστήµατος υποεπιφανειακής τροφοδοσίας λεκανών µε δασική βλάστηση. Η µελέτη του έργου αυτού εγκρίθηκε το 1987, ενώ υλοποιήθηκε και λειτούργησε το Ήταν η πρώτη φορά που χρησιµοποιήθηκε η συγκεκριµένη µέθοδος στην Εύβοια. Έκτοτε δηµιουργήθηκαν και άλλα παρόµοια συστήµατα µε βάση αυτό των Κήπων που αναφέρονται αναλυτικά παρακάτω. Η δυναµικότητα του έργου είναι 819 ι.κ. Ο σηµερινός πληθυσµός της κοινότητας είναι 315 ι.κ. και διπλασιάζεται κατά τη θερινή περίοδο. Τεχνικά χαρακτηριστικά. Τα υγρά απόβλητα οδηγούνται στο σηµείο επεξεργασίας µε χωριστικό δίκτυο. Τα στάδια επεξεργασίας περιλαµβάνουν διθάλαµη σηπτική δεξαµενή, κανάλι διανοµής, λεκάνη

4 566 Τεχνολογία και ιαχείριση Υγρών Αποβλήτων Οικολογική Μηχανική και Τεχνολογία εφαρµογής, κανάλι συλλογής και πηγάδι διήθησης (Σχήµα 8). Ο συνολικός όγκος της δεξαµενής είναι 163,8 m³, µε όγκο πρώτης θαλάµης 128 m³ και όγκο δεύτερης θαλάµης 36,8 m³. Η λεκάνη εφαρµογής είναι διαστάσεων 61x31=1891 m². Το βάθος της είναι 1,3 m και περιέχει τρεις στρώσεις υλικών που ακολουθούν από κάτω προς τα πάνω ως εξής: κροκάλες, στρώση χαλικιών και φυσικό χώµα. Ο πυθµένας της λεκάνης εφαρµογής δεν έχει επιστρωθεί µε σκυρόδεµα αφού, µετά από εξέταση του εδάφους, διαπιστώθηκε ότι το έδαφος ήταν µικρής περατότητας. Τα φυτά που έχουν φυτευτεί στη λεκάνη είναι ευκάλυπτοι και έχουν τοποθετηθεί σε απόσταση 2,5 m µεταξύ τους. Κατάσταση λειτουργίας. Το σύστηµα καθαρισµού αποβλήτων της κοινότητας Κήπων λειτουργεί εδώ και 16 χρόνια. Από την επίσκεψη που έγινε τον Αύγουστο του 2003 διαπιστώθηκε η καλή λειτουργία του συστήµατος. διανοµής Vσ = 163,8 m³ A=31.4x61= 1890 m² συλλογής Σχήµα 8: Σχηµατικό διάγραµµα του ΣΥΤ Κήπων Πηγάδι διήθησης Προβλήµατα. Το µήκος του καναλιού διανοµής είναι πολύ µικρό σε σχέση µε το πλάτος της λεκάνης Οικισµός Πρασίνου Περιγραφή. Η µελέτη του έργου της πρώην κοινότητας Πρασίνου εγκρίθηκε από την ΤΥ Κ Ευβοίας το Το σύστηµα λειτούργησε το 1996 και εξακολουθεί να λειτουργεί µέχρι σήµερα. Η δυναµικότητα του έργου είναι 400 ι.κ. και λειτουργεί µε δυναµικότητα 330 ι.κ. περίπου. περιλαµβάνουν διθάλαµη σηπτική δεξαµενή, κανάλι διανοµής, λεκάνη εφαρµογής, κανάλι συλλογής και πηγάδι διήθησης (Σχήµα 9). Η λεκάνη έχει διαστάσεις 30x83=2490 m² µε συνολικό βάθος 1,2 m. Η πρώτη στρώση στον πυθµένα της λεκάνης αποτελείται από πέτρες λατοµείου σε αντίθεση µε αυτές άλλων συστηµάτων που περιέχουν κροκάλες ποταµού. Τα φυτά που έχουν φυτευτεί στη λεκάνη είναι ευκάλυπτοι και έχουν τοποθετηθεί σε απόσταση 2 m µεταξύ τους. Επειδή το έδαφος είναι βραχώδες, έγινε εκσκαφή µόνο σε βάθος 60 εκατοστών, και το υπόλοιπο σύστηµα είναι υπερυψωµένο. διανοµής A=30x83=2490 m² 83m συλλογής Σχήµα 9: Σχηµατικό διάγραµµα του ΣΥΤ Πρασίνου Πηγάδι διήθησης Κατάσταση λειτουργίας. Το ΣΥΤ του Πρασίνου λειτουργεί από το 1996 έως σήµερα. Προβλήµατα. Σε συνάντηση που έγινε τους επιβλέποντες του έργου αναφέρθηκε ότι, η σηπτική δεξαµενή έχει υποστεί διάβρωση του σκυροδέµατος λόγο των υγρών αποβλήτων. Επίσης δεν γίνεται εκκένωση της ιλύος µε τη συχνότητα που έχει σχεδιαστεί, δηλαδή µία φορά ετησίως. Τέλος, αναφέρθηκαν προβλήµατα βιολογικής απόφραξης Οικισµός Αγίου Γεωργίου Περιγραφή. Το σύστηµα του Αγ. Γεωργίου έχει δυναµικότητα 365 ι.κ. Παρουσίασε προβλήµατα λειτουργίας λόγω βιολογικής απόφραξης και το 1996 εγκρίθηκε η µελέτη για την επισκευή του. Η µελέτη αυτή προέβλεπε εκσκαφή και αποµάκρυνση όλου του υπάρχοντος παλαιού υλικού της λεκάνης και τοποθέτηση νέου διαβαθµισµένου υλικού σε τρεις στρώσεις. περιλαµβάνουν διθάλαµη σηπτική δεξαµενή, κανάλι διανοµής, λεκάνη εφαρµογής, κανάλι συλλογής και πηγάδι διήθησης (Σχήµα 10). Η λεκάνη περιέχει τρεις στρώσεις υλικών µε σειρά από κάτω προς τα άνω ως εξής: κροκάλες σχετικά µεγάλης διαµέτρου, χαλίκια και φυσικό χώµα. Τα φυτά που έχουν φυτευτεί στη λεκάνη είναι ευκάλυπτοι και έχουν τοποθετηθεί σε απόσταση 2 m µεταξύ τους. Σηπτική δεξαµενή διανοµής Λεκάνη εφαρµογής συλλογής Πηγάδι διήθησης Σχήµα 10: Σχηµατικό διάγραµµα του ΣΥΤ Αγίου Γεωργίου Κατάσταση λειτουργίας. Αν και το συγκεκριµένο έργο έχει διαστασιολογηθεί σωστά, τα φυτά που έχουν φυτευτεί (ευκάλυπτοι) έχουν ξεραθεί. Προβλήµατα. Η περιοχή γύρω από αυτό µυρίζει. Επίσης κατά την επίσκεψη στο σύστηµα έγινε αναφορά γενικότερα στην µείωση της δυνατότητας διέλευσης των υγρών από το πορώδες µέσο λόγω βιολογικής απόφραξης. Η γνώµη των συγγραφέων είναι ότι η ξήρανση των φυτών οφείλεται κυρίως στο ότι η τροφοδοσία υγρών αποβλήτων ήταν συνεχής, µε ταυτόχρονη τροφοδοσία νερού από τις εκτεταµένες βροχοπτώσεις την περίοδο εκείνη. Τα φυτά απαιτούν εναλλαγές υγρής και ξηρής φάσης για τη σωστή ανάπτυξή τους. Τα φυτά του συστήµατος δεν µπόρεσαν να αντεπεξέλθουν στις ανωτέρω συνθήκες µε αποτέλεσµα να ξεραθούν. Αυτό εκτιµάται από το γεγονός ότι τα φύλλα των φυτών δεν είχαν πέσει. Οι συνθήκες αυτές επεκτείνουν τα αρνητικά

5 Ολοκληρωµένη ιαχείριση Υδατικών Πόρων 567 αποτελέσµατα της αυξηµένης αλατότητας των υγρών αποβλήτων Οικισµός Κύµης Περιγραφή. Η µελέτη του συστήµατος του ήµου Κύµης εγκρίθηκε από την ΤΥ Κ Ευβοίας το Η λειτουργία του ξεκίνησε το 1998 και συνεχίζεται κανονικά µέχρι σήµερα. Το έργο έχει δυναµικότητα 800 ι.κ. και αφορά την επεξεργασία µικρού µέρους των οικιακών υγρών αποβλήτων της Κύµης που γεωγραφικά δεν µπορούσε να εξυπηρετηθεί από τον κύριο αγωγό της αποχέτευσης. Τεχνικά χαρακτηριστικά. Η εγκατάσταση αποτελείται από τη σηπτική δεξαµενή, το κανάλι διανοµής, τη λεκάνη εφαρµογής και το κανάλι συλλογής (Σχήµα 11). Τα επεξεργασµένα υγρά εκρέουν σε γειτονικό αγροτεµάχιο. Τα υγρά απόβλητα οδηγούνται στη διθάλαµη σηπτική δεξαµενή συνολικού όγκου 165 m³, όγκο πρώτης θαλάµης 128 m³ και δεύτερης θαλάµης 37 m³. Ακολούθως οδηγούνται στη λεκάνη εφαρµογής διαστάσεων 61x31,4=1890 m² και βάθους 1,3 m. Οι στρώσεις των υλικών διαβαθµίζονται από κάτω προς τα πάνω ως εξής: 0,4 m κροκάλες διαµέτρου cm, 0,4 m χαλίκια και 0,5 m φυσικό χώµα. Φυτά όπως λεύκες και πικροδάφνες είναι τοποθετηµένα στη λεκάνη εφαρµογής σε απόσταση 3 m µεταξύ τους. Η λεκάνη εφαρµογής είναι µονωµένη περιµετρικά και στον πυθµένα µε οπλισµένο σκυρόδεµα διατοµής πάχους 20 cm. V=165 m² διανοµής A=31.4x61= 1890 m² Σχήµα 11: Σχηµατικό διάγραµµα του ΣΥΤ Κύµης συλλογής Αγρόκτηµα Κατάσταση λειτουργίας. Η λειτουργία του συστήµατος σήµερα είναι σχετικά καλή. Προβλήµατα. υσοσµία στη σηπτική δεξαµενή. Πιθανή αιτία η κακή συντήρηση, κυρίως η µη άντληση της ιλύος Οικισµός Ταξιάρχες Περιγραφή. Η µελέτη του συστήµατος αυτού εγκρίθηκε από την ΤΥ Κ Ευβοίας το Η λειτουργία του ξεκίνησε το 1996 και συνεχίζεται κανονικά µέχρι σήµερα. Η δυναµικότητα του έργου είναι 700 ι.κ. Σήµερα το έργο λειτουργεί περίπου µε 330 ι.κ. περιλαµβάνουν διθάλαµη σηπτική δεξαµενή, κανάλι διανοµής, λεκάνη εφαρµογής και κανάλι συλλογής (Σχήµα 12). Τα επεξεργασµένα υγρά εκρέουν σε παρακείµενο ρέµα. Η σηπτική δεξαµενή έχει συνολικό όγκο, όγκο πρώτης και δεύτερης θαλάµης 180, 144 και 36 m³, αντίστοιχα. Η λεκάνη εφαρµογής είναι διαστάσεων 60x30=1800 m² και βάθος 1,5 m. Περιέχει στρώσεις υλικών 0,5 m από τον πυθµένα προς τα άνω µε: κροκάλες διαµέτρου cm, στρώση χαλικιών διαµέτρου 5 cm, και φυσικό χώµα. Στη λεκάνη έχουν φυτευτεί 200 ευκάλυπτοι σε απόσταση 2 m µεταξύ τους. Έχουν επίσης φυτευτεί κάποιες κουκουναριές οι οποίες είναι εκτός µελέτης, αλλά παρατηρήθηκε ότι αναπτύσσονταν κανονικά όπως και οι ευκάλυπτοι. Τέλος, έχουν αναπτυχθεί και κάποιες αυτοφυείς πικροδάφνες. Η λεκάνη εφαρµογής είναι µονωµένη περιµετρικά και στον πυθµένα µε οπλισµένο σκυρόδεµα διατοµής πάχους 20 cm. Vσ = 180 m³ διανοµής A = 1800 m² Λεκάνη απορρόφησης m συλλογής Σχήµα 12: Σχηµατικό διάγραµµα του ΣΥΤ Ταξιαρχών Κατάσταση λειτουργίας. Από επίσκεψη που έγινε στο σύστηµα τον Ιούλιο του 2003, διαπιστώθηκε ότι το έργο λειτουργεί κανονικά, ενώ δεν αναφέρθηκε, ούτε παρατηρήθηκε κάποιο πρόβληµα Οικισµός Ωρολόγιο Περιγραφή. Το σύστηµα κατασκευάστηκε πριν από 5 χρόνια και αυτή τη στιγµή γίνεται επέκταση του έργου για να φθάσει τη δυναµικότητα των 424 ι.κ. περιλαµβάνουν διθάλαµη σηπτική δεξαµενή διαστάσεων 12,50x4,60x5,00 m. Ακολουθεί κανάλι διανοµής µήκους 25 m και διαστάσεων τοµής 1,0x1,5 m. Η λεκάνη εφαρµογής αποτελεί το επόµενο στάδιο και έχει διαστάσεις 90x25=2250 m² και βάθος 1,5 m. Τέλος η διάθεση των επεξεργασµένων υγρών γίνεται στο πηγάδι διήθησης (Σχήµα 13). Τα φυτά είναι ευκάλυπτοι µε απόσταση φύτευσης 2,5 m. Η λεκάνη εφαρµογής είναι µονωµένη περιµετρικά και στον πυθµένα µε οπλισµένο σκυρόδεµα διατοµής πάχους 20 cm διανοµής m m Ρέµα συλλογής Σχήµα 13: Σχηµατικό διάγραµµα του ΣΥΤ Ωρολογίου Πηγάδι διήθησης Κατάσταση λειτουργίας. Από επίσκεψη που έγινε στο σύστηµα τον Αύγουστο του 2003, διαπιστώθηκε ότι το έργο λειτουργεί κανονικά, ενώ δεν αναφέρθηκε, ούτε παρατηρήθηκε κάποιο πρόβληµα.

6 568 Τεχνολογία και ιαχείριση Υγρών Αποβλήτων Οικολογική Μηχανική και Τεχνολογία 3.7. Οικισµός Ζάρακες Περιγραφή. Η µελέτη του συστήµατος εγκρίθηκε από την ΤΥ Κ Ευβοίας το 1998, είναι δυναµικότητας 1000 ι.κ. και πρωτολειτούργησε το Από το σύστηµα εξυπηρετείται το 70% του πληθυσµού του οικισµού, πρόκειται όµως να γίνει σύντοµα επέκταση ώστε να εξυπηρετηθεί το σύνολο των κατοίκων. είναι σηπτική διθάλαµη δεξαµενή, κανάλι διανοµής, λεκάνη εφαρµογής, κανάλι συλλογής και πηγάδι διήθησης (Σχήµα 14). Η σηπτική δεξαµενή έχει συνολικό όγκο, όγκο πρώτης και δεύτερης θαλάµης 189, 151,2 και 37,8 m³, αντίστοιχα. Η λεκάνη είναι στεγανοποιηµένη µε σκυρόδεµα πάχους 20 cm. Το εµβαδόν της φτάνει τα 2700 m² και το βάθος της είναι 1,4 m. Περιέχει δύο στρώσεις υλικών 0,7 m από τον πυθµένα προς τα πάνω µε κροκάλες και φυσικό χώµα. Τέλος το πηγάδι διήθησης καθαρού όγκου 30 m³ δέχεται τις εκροές των επεξεργασµένων υγρών. Τα δέντρα είναι ευκάλυπτοι και πικροδάφνες και έχουν φυτευτεί σε απόσταση 5 m και 2 m αντίστοιχα µεταξύ τους. συλλογής διανοµής Πηγάδι διήθησης Σχήµα 14: Σχηµατικό διάγραµµα του ΣΥΤ Ζαρακών Ε=2700 m² Vσ.δ.=189 m³ Σηµερινή κατάσταση λειτουργίας. Από επίσκεψη που έγινε στο σύστηµα το εκέµβριο του 2003, διαπιστώθηκε ότι το έργο λειτουργεί κανονικά, ενώ δεν αναφέρθηκε, ούτε παρατηρήθηκε κάποιο πρόβληµα. 3.8 Οικισµός Γαβαλά Περιγραφή. Η µελέτη του ΣΥΤ της πρώην κοινότητας Γαβαλά εγκρίθηκε από την ΤΥ Κ Ευβοίας το Το σύστηµα βρίσκεται σε απόσταση περίπου 2 km έξω από το χωριό. Η λειτουργία του ξεκίνησε το Η δυναµικότητα του έργου ανέρχεται σε 400 ι.κ. και λειτουργεί σήµερα µε περίπου 330 ι.κ. περιλαµβάνουν διθάλαµη σηπτική δεξαµενή, συνολικού όγκου 201,96 m³ µε όγκο πρώτης και δεύτερης θαλάµης 153,8 m³ και 48,16 m³ αντίστοιχα. Ακολουθεί κανάλι διανοµής, λεκάνη εφαρµογής, κανάλι συλλογής και πηγάδι διήθησης συνολικού όγκου 30 m³ (Σχήµα 15). Η λεκάνη έχει έκταση 2250 m² µε συνολικό βάθος 1,30 m και τρεις στρώσεις υλικών. Στη λεκάνη εφαρµογής του συστήµατος έχει κατασκευαστεί ένα δοκάρι στον πυθµένα στη µέση της λεκάνης κατά µήκος της ροής µε διαστάσεις 20x60 cm. Η κατασκευή του έγινε µε σκοπό την καλύτερη κατανοµή των υγρών αποβλήτων. Τα φυτά είναι ευκάλυπτοι και έχουν φυτευτεί σε απόσταση 2-2,5 m µεταξύ τους. Β Γ Ε Πηγάδι διήθησης Α Vσ.= m³ διανοµής A(AΒΓ Ε)=2719,46 m² ΑΒ=53 m ΒΓ=43.5 m Γ =25.3 m Ε=29.5 m συλλογής Σχήµα 15: Σχηµατικό διάγραµµα του ΣΥΤ Γαβαλά Κατάσταση λειτουργίας. Κατά την επίσκεψη στο έργο, τον Μάρτιο του 2004, διαπιστώθηκε ότι τα δέντρα έχουν σχεδόν ξεραθεί. Παρόλα αυτά δεν υπάρχει πρόβληµα δυσοσµίας στο χώρο γύρω από το σύστηµα. Συµφώνα µε την ήµαρχο, η λειτουργία του συστήµατος θα σταµατήσει και η αποχέτευση του χωριού θα συνδεθεί µε τη ΜΕΥΑ Αλιβερίου λόγω των αναφερόµενων προβληµάτων. Προβλήµατα. Όσον αφορά το πρόβληµα που αντιµετωπίζει το σύστηµα, δηλαδή την ξήρανση των φυτών, εκτιµάται ότι οι λόγοι είναι παρόµοιοι µε αυτούς του συστήµατος του Αγ. Γεωργίου Οικισµός Άγιος Βλάσης Περιγραφή. Το σύστηµα της περιοχής τέθηκε σε λειτουργία το Η δυναµικότητα του έργου είναι 913 ι.κ.. Το σύστηµα λειτουργεί τη χειµερινή περίοδο µε 400 ι.κ., πληθυσµός που διπλασιάζεται κατά τους θερινούς µήνες. περιλαµβάνουν διθάλαµη σηπτική δεξαµενή, κανάλι διανοµής, λεκάνη εφαρµογής και κανάλι συλλογής (Σχήµα 16). Η εκροή των επεξεργασµένων υγρών γίνεται σε παρακείµενο αγροτεµάχιο. Το κανάλι τροφοδοσίας έχει διαστάσεις τοµής 1,30x0,9 m και µήκος 26 m. Η λεκάνη εφαρµογής έχει εµβαδόν 1922 m² και βάθος 1,3 m. Περιέχει τρεις στρώσεις υλικών: κροκάλες, χαλίκια και φυσικό χώµα από κάτω προς τα πάνω. Τα είδη των φυτών που υπάρχουν στη λεκάνη είναι ευκάλυπτοι και πικροδάφνες τοποθετηµένοι ανά 2,5 m. Κατάσταση λειτουργίας. Το έργο λειτουργεί κανονικά και µαζί µε αυτό των Κήπων αποτελούν πρότυπα αυτών των συστηµάτων της περιοχής. Προβλήµατα. Στη σηπτική δεξαµενή επιτρέπεται η επιφανειακή επικοινωνία των δύο θαλάµων, λόγω κακοτεχνίας, µε αποτέλεσµα να µην συγκρατούνται τα επιπλέοντα λίπη στην πρώτη θαλάµη.

7 Ολοκληρωµένη ιαχείριση Υδατικών Πόρων 569 Α=15x4.90= 73.5 m² διανοµής A= m² 25,20 συλλογής Σχήµα 16: Σχηµατικό διάγραµµα του ΣΥΤ Αγ. Βλάση 19,45 Αγρόκτηµα Οικισµός Μονόδρι Περιγραφή. Το 1989 εκπονήθηκε µελέτη που προέβλεπε την κατασκευή ΣΥΤ. Το έργο τέθηκε σε λειτουργία το έτος Στα πρώτα έξι χρόνια λειτουργίας του, το σύστηµα παρουσίασε προβλήµατα και ύστερα από αυτοψία της υγειονοµικής υπηρεσίας, διαπιστώθηκε ότι στη λεκάνη εφαρµογής υπήρχε διαρροή. Για το λόγο αυτό αλλά και επειδή οι αποχετευτικές ανάγκες του οικισµού αυξάνονταν και η πιθανότητα αστοχίας του έργου ήταν ορατή, εγκρίθηκε το 1998 µελέτη για την επισκευή και επέκταση του έργου. Η δυναµικότητα του συστήµατος είναι 666 ι.κ. περιλαµβάνουν διθάλαµη σηπτική δεξαµενή, κανάλι διανοµής, λεκάνη εφαρµογής, κανάλι συλλογής και πηγάδι διήθησης (Σχήµα 17). Η δεξαµενή έχει σχεδιαστεί για χρόνο παραµονής τουλάχιστον µια ηµέρα, η λεκάνη εφαρµογής έχει διαστάσεις 60x36m=2160 m². Το συνολικό βάθος είναι 1,60 m µε διαβάθµιση υλικού σε τρεις στρώσεις. Τα φυτά που υπάρχουν στη λεκάνη είναι ευκάλυπτοι και έχουν φυτευτεί σε απόσταση 1,5-2 m µεταξύ τους. Κατάσταση λειτουργίας. Από επίσκεψη που έγινε στο έργο τον Αύγουστο του 2003 διαπιστώθηκε ότι γίνονται εργασίες για την αναβάθµισή του, σύµφωνα µε όσα προαναφέρθηκαν. Συγκεκριµένα, έχει γίνει εκσκαφή γύρω από τη λεκάνη µε σκοπό την αύξηση της επιφάνειάς της. συλλογής Πηγάδι διήθησης Λεκάνη εφαρµογής Οικισµός Κονίστρες Το σύστηµα στον οικισµό Κονιστρών δεν λειτουργεί σωστά. Η αστοχία αυτή οφείλεται στο ότι είχε υποδιαστασιολογηθεί. Το χειµώνα δέχεται υγρά απόβλητα από 800 ι.κ., ενώ το καλοκαίρι ο πληθυσµός αυτός σχεδόν διπλασιάζεται. Το υπάρχον σύστηµα έχει επιφάνεια 400 m², ικανή να εξυπηρετήσει περίπου 150 ι.κ. Το σύστηµα αυτό εξυπηρετεί την έδρα του δήµου Κονιστρών και λόγω της κακής λειτουργίας, έχει προκαλέσει πολλές κοινωνικές αντιδράσεις, µε συνεχή δηµοσιεύµατα στον τοπικό τύπο. Ένα προσεγγιστικό σκαρίφηµα του ΣΥΤ Κονιστρών φαίνεται στο Σχήµα 18. Λεκάνη εφαρµογής A=400 m² Σχήµα 18: Σκαρίφηµα (προσεγγιστικό) ΣΥΤ Κονιστρών Ρέµα Σηπτική δεξαµενή Οικισµός Άγιος Ιωάννης Το σύστηµα στον οικισµό Αγ. Ιωάννη λειτούργησε µόνο για 3 ηµέρες και σταµάτησε. Η αστοχία αυτή οφείλεται στο ότι είχε υποδιαστασιολογηθεί µε αποτέλεσµα την ταχεία απόφραξη του πορώδους µέσου. Σήµερα τα υγρά απόβλητα του οικισµού οδηγούνται στη ΜΕΥΑ του Αλιβερίου Οικισµός Τραχηλίου Το σύστηµα αυτό είναι δυναµικότητας 240 ι.κ., αποτελείται από µια σηπτική δεξαµενή, κανάλι διανοµής, λεκάνη εφαρµογής και κανάλι συλλογής. Σχετικά µε τη λειτουργία του, η πληροφόρηση που έχουµε περιορίζεται στο γεγονός ότι το σύστηµα αυτό δεν λειτουργεί σωστά και πρόκειται σύντοµα να συνδεθεί µε τη ΜΕΥΑ του Αλιβερίου Οικισµός Οριό Το σύστηµα στον οικισµό Οριό είναι δυναµικότητας 450 ι.κ. και εξυπηρετεί τον οικισµό που έχει µόνιµο πληθυσµό 300 κατοίκους. Το σύστηµα λειτουργεί από το 1998 και αποτελείται από σηπτική δεξαµενή και λεκάνη εφαρµογής. Το σύστηµα υπολειτουργεί ενώ δεν κατέστη δυνατό να συλλεχθούν περισσότερα στοιχεία. διανοµής Σηπτική δεξαµενή Σχήµα 17: Σχηµατικό διάγραµµα του ΣΥΤ Μονοδρίου Προβλήµατα. Η υποδιαστασιολόγηση του συστήµατος, η αύξηση του πληθυσµού και η ελλιπής συντήρηση οδήγησε σε αστοχία της λεκάνης εφαρµογής Οικισµός Άγιος Λουκάς Το σύστηµα στον οικισµό Αγ. Λουκά, ουσιαστικά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, αφού δεν έχει κατασκευαστεί λεκάνη εφαρµογής και τα υγρά απόβλητα, µετά τη σηπτική δεξαµενή, οδηγούνται σε σπηλιά, άγνωστης τελικής κατάληξης. 4. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Σε αυτή την ενότητα γίνεται αναφορά στο σχεδιασµό σηπτικών δεξαµενών, στη συντήρηση των ΣΥΤ λεκανών,

8 570 Τεχνολογία και ιαχείριση Υγρών Αποβλήτων Οικολογική Μηχανική και Τεχνολογία στην παρακολούθηση ποιοτικών και ποσοτικών παραµέτρων, και στην οργάνωση και διοίκηση των έργων αυτών Σχεδιασµός σηπτικών δεξαµενών Οι σηπτικές δεξαµενές όλων των έργων είναι διθάλαµες και όλες έχουν κατασκευαστεί µε βάση το προτεινόµενο σχέδιο της πρώτης από αυτές στο έργο των Κήπων. Ο δεύτερος θάλαµος αναµφισβήτητα παρέχει καλύτερη ποιότητα εκροής αλλά θα έπρεπε ο πυθµένας του, να βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο µε του πρώτου, όπως φαίνεται στο Σχήµα 19 (βλέπε και Σχήµα 4). Επίσης θα µπορούσε να προστεθεί στην έξοδο διάφραγµα ανάκλασης αερίων για την αποφυγή αυξηµένων ποσοτήτων στερών στην εκροή. Αερισµός Αφρός Στρώµα ιλύος Επίπεδο υγρών Σχήµα 19: Τυπική όψη διθάλαµης σηπτικής δεξαµενής [9] ιάφραγµα ανάκλασης αερίων Νέες τάσεις στην επιτόπια επεξεργασία υγρών αποβλήτων περιλαµβάνουν την κατασκευή δεξαµενών σε σειρά (δύο και άνω), µε κωνικό πυθµένα όπου γίνεται και η τροφοδοσία των υγρών επιτυγχάνοντας έµµεση φίλτρανση των στερεών που διέρχονται από την ιλύ (upflow anaerobic reactors). Επίσης, µπορούν να τοποθετηθούν φίλτρα στην εκροή της δεξαµενής, τα οποία επιτυγχάνουν αυξηµένη αποµάκρυνση σε αιωρούµενα στέρεα και οργανική ουσία. Μια τέτοια δεξαµενή έχει εγκατασταθεί στον οικισµό Πόµπια του Ν. Ηρακλείου και δίνει µέσες αποδόσεις αποµάκρυνσης έως και 78% σε COD, 81% σε SS, 76% σε BOD 5, 38% σε ολικό άζωτο και 31% σε ολικό φωσφόρο [10]. Τέλος µπορούν να προστεθούν φίλτρα compost για τον περιορισµό των ενοχλητικών οσµών από τη σηπτική δεξαµενή (Σχήµα 20). Φίλτρο compost Αφρός Αποµάκρυνση ιλύος Φίλτρο εκροής Σχήµα 20: κατακόρυφου προς τα άνω ροής [11] Στις ΗΠΑ έχουν αναπτυχθεί και άλλες τεχνολογίες βελτιστοποίησης της απόδοσης των σηπτικών δεξαµενών [12] ή πατέντες [13] τέτοιων συστηµάτων όπως διαπιστώνεται από σχετική βιβλιογραφία [14] Συντήρηση Οι εργασίες συντήρησης θα πρέπει να περιλαµβάνουν την περιοδική αποµάκρυνση της ιλύος από τις σηπτικές δεξαµενές, τον έλεγχο της βλάστησης των δένδρων, καθαρισµό των καναλιών διανοµής και συλλογής από τα καθιζάνοντα στερεά. Η χαµηλής ποιότητας εκροή της σηπτικής δεξαµενής µπορεί να µειώσει κατά πολύ το χρόνο ζωής του συστήµατος λόγω απόφραξης του πορώδους µέσου στην είσοδο της λεκάνης. Για να επιτευχθεί: (α) µεγαλύτερη αποµάκρυνση των θρεπτικών, πρόσθετα οικονοµικά οφέλη από τη βιοµάζα, και (γ) έλεγχος της ανάπτυξης του ριζικού συστήµατος θα πρέπει να κόβονται περιοδικά τµήµατα των δέντρων. Το θέµα του ελέγχου της φυτικής βλάστησης είναι σηµαντικό διότι, το ριζικό σύστηµα επεκτείνεται ανάλογα µε την ανάπτυξη των δένδρων. Κόβοντας τµήµατα των δένδρων µπορεί να περιοριστεί το ριζικό σύστηµα και ίσως να µπορεί να αντιµετωπιστεί το κύριο µειονέκτηµα αυτών των συστηµάτων, δηλαδή η βιολογική απόφραξη του πορώδους µέσου που οδηγεί στην καταστροφή του υποστρώµατος. Σε τέτοιες περιπτώσεις η µοναδική λύση είναι η αποξήλωση και αντικατάστασή του. Επίσης µπορούν να επιλεγούν ποικιλίες δασικής βλάστησης µε κριτήριο το µικρό ριζικό σύστηµα. Τέλος θα µπορούσε αντί να γίνεται τροφοδοσία των υγρών στο ένα άκρο, και συλλογή στο άλλο (οριζόντια ροή), να γίνεται πληµµύρισµα της λεκάνης και συλλογή στον πυθµένα, όπως δηλαδή λειτουργούν οι τεχνητοί υγροβιότοποι υποεπιφανειακής κατακόρυφης ροής (Σχήµα 21). ~25 cm ~8 cm ~15 cm ~10 cm ~15 cm Κανονικός αγωγός ιάτρητος αγωγός για αερισµό (~110 mm) Άµµος 6 mm χαλίκι 12 mm στρογκυλεµένο χαλίκι mm στρογκυλεµένο χαλίκι Αγωγός αερισµού (~110 mm) Περίπου 1 κάθε 4 m² 1% Κλίση Κροκάλες Σχήµα 21: Τυπική τοµή υγροβιοτόπου υποεπιφανειακής κατακόρυφης ροής [15] Κατεύθυνση ροής Εκροή 4.3. Παρακολούθηση Σε κανένα από τα συστήµατα δεν υπάρχει ποιοτική ή ποσοτική παρακολούθηση των εισροών-εκροών. Για το λόγο αυτό δεν συµπεριελήφθησαν στην εργασία αυτή. Ορισµένα από τα συστήµατα αυτά δεν έχουν εκροή από τη λεκάνη κατά τη διάρκεια ορισµένων θερινών περιόδων.

9 Ολοκληρωµένη ιαχείριση Υδατικών Πόρων Οργάνωση- ιοίκηση Σήµερα στην Εύβοια υπάρχουν η ΕΥΑ Χαλκίδας, και η ΕΥΑ Ταµυναίων, που έχουν την ευθύνη της λειτουργίας των συστηµάτων που βρίσκονται στις περιοχές τους. Επειδή οι νέοι Καποδηστριακοί ήµοι δεν έχουν την υποδοµή να παρακολουθήσουν τα συστήµατα επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων, θα πρέπει να διερευνηθεί η δηµιουργία διαδηµοτικής ΕΥΑ που θα έχει υπό την εποπτεία της έργα από περισσότερους ήµους. εδοµένης της ιδιαιτερότητας των ΣΥΤ θα πρέπει να αναπτυχθεί οδηγός για τη λειτουργία και συντήρησή τους. 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από επισκέψεις που έγιναν στα έργα αυτά διαπιστώθηκε ότι µπορούν να αποτελέσουν µια βιώσιµη λύση για την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων µικρών οικισµών. Όµως σχεδιαστικά και κατασκευαστικά λάθη και παραλήψεις, αλλά και ελλιπής συντήρηση οδήγησαν στην αστοχία κάποιων από αυτά τα συστήµατα και σε περιβαλλοντικές οχλήσεις. Αυτό µεταφράζεται από τις τοπικές αρχές ως αδυναµία των συστηµάτων και αποφασίζουν την κατάργησή τους. Προτείνεται η από κοινού παρακολούθηση όλων των συστηµάτων αυτών µε στόχο την βέλτιστη λειτουργία και απόδοσή τους. Θα πρέπει να διενεργείται συγκοµιδή της φυτικής βλάστησης ετησίως, για την προστασία και καλύτερη λειτουργία του συστήµατος. Η συγκέντρωση πολλών τέτοιων έργων στην κεντρική Εύβοια, θα µπορούσε να δικαιολογήσει την από κοινού διαχείριση της παραγόµενης βιοµάζας, µε την συνεκµετάλλευση βιοµάζας από άλλες γεωργικές δραστηριότητες. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Οι συγγραφείς ευχαριστούν όλους αυτούς τους εργαζόµενους στην τοπική αυτοδιοίκηση και τοπικούς παράγοντες που αφιέρωσαν χρόνο για τη διευκόλυνση στη συλλογή των στοιχείων που παρουσιάζονται σε αυτή την εργασία. Επίσης ευχαριστίες οφείλονται στο ρ. Γεωπόνο Νικόλαο Παρανυχιανάκη για τις κριτικές παρατηρήσεις του. Τέλος, σηµαντική ήταν η οικονοµική βοήθεια του Τεχνικού Επιµελητηρίου Ελλάδος, Τµήµα Ανατολικής Κρήτης για την κάλυψη των εξόδων του συνεδρίου στο δεύτερο συγγραφέα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Tsagarakis K.P. (1999). The Treatment of Municipal Wastewater in Greece. PhD. Thesis. University of Leeds, School of Civil Engineering, Leeds. 2. Τσαγκαράκης, Κ.Π., Mara, D.D. και Αγγελάκης, A.N. (1998). Αξιολόγηση αστικών υγρών αποβλήτων στην Ελλάδα. Τεχνικά Χρονικά Ι, 18(3): Αγγελάκης Α.Ν., Τσαγκαράκης Κ.Π., εσποτάκης Β., Παπαδογιαννάκης Ν. (1999). Τεχνική Έκθεση Καταγραφής και Χαρτογράφησης Έργων Επεξεργασίας Αστικών Υγρών Αποβλήτων στην Ελλάδα. Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε., Αθήνα, σσ Cooper P.F., Job G.D., Green M.B.Shutes, R.B.E. (1996). Reed Beds and Constructed Wetlands for Wastewater Treatment. Swindon: Water Research Centre. 5. Υπουργεία Εσωτερικών και ηµόσιας Υγείας (1965) ιάθεση Αστικών και Βιοµηχανικών Αποβλήτων Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως E1β 221/1965 Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργείων Εσωτερικών και ηµόσιας Υγείας. 6. ΤΥ Κ Εύβοιας (1998). Μελέτη Αποχετευτικού Συστήµατος Κοινότητας Γαβαλά. Νοµαρχία Ευβοίας, Εύβοια. 7. ΤΥ Κ Εύβοιας (1987). Μελέτη Αποχετευτικού Συστήµατος Κοινότητας Μονοδρίου. Νοµαρχία Ευβοίας, Εύβοια. 8. Tsagarakis K.P., Mara D.D. Horan N.J. Angelakis A.N. (2000). Small municipal wastewater treatment plants in Greece. Water Science & Technology, 41 (1): US EPA (1980). Onsite Wastewater Treatment and Disposal Systems. Design Manual 625/ Washington DC: United States Environmental Protection Agency. 10. Dialynas G.E., Kefalakis N., Dialynas E.G., Angelakis A.N. (2002). Performance of the first free water surface constructed wetland in Crete, Greece, In: IWA Regional Symposium on Water Recycling in the Mediterranean Region, Iraklio, Greece, September 2002, pp ιαλυνάς Γ. (2004). Προσωπική επικοινωνία, ηµοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης Ηρακλείου. 12. Crites, R. and Tchobanoglous, G. (1998). Small and Decentralised Wastewater Management Systems. New York: WCB and McGraw-Hill. 13. Leverenz H., Tchobanoglous G., Darby, J. (2002). Review of Technologies for the Onsite Treatment of Wastewater in California. Center of Environmental and Water Resources Engineering, Dept. of Civil and Environmental Engineering, Univ. of California, Report No Davis, California. 14. US EPA (2002). Onsite Wastewater Treatment Systems Manual. Office of Water, Office of Research and Development, EPA/625/R- 00/008, Washington DC: United States Environmental Protection Agency. 15. Cooper P.F. (1993). The use of reed bed systems to treat domestic sewage: the European design and operations guidelines for reed bed treatment systems. In: Constructed Wetlands for Water Quality Improvement (ed. G.A. Moshiri). Boca Raton: Lewis Publishers. pp

10 572 Τεχνολογία και ιαχείριση Υγρών Αποβλήτων Οικολογική Μηχανική και Τεχνολογία Κ.Κ. Σιαράπη, Φοιτήτρια, Τµήµα Ενεργειακής και Περιβαλλοντικής Τεχνολογίας, ΤΕΙ Κρήτης, Ηράκλειο Τηλ.: K.P. Τσαγκαράκης, Π 407, Τµήµα Οικονοµικών Επιστηµών, Πανεπιστήµιο Κρήτης, Ρέθυµνο. Τηλ.: Εθνικό Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας, Ινστιτούτο Ηρακλείου, Τηλ.: Μ.Ι. Χουλιαρά, Φοιτήτρια, Τµήµα Ενεργειακής και Περιβαλλοντικής Τεχνολογίας, ΤΕΙ Κρήτης, Ηράκλειο Τηλ