Π Ρ Ο Ε Τ Ο Ι Μ Α Ζ Ο Ν Τ Α Σ Τ Η Ν Ε Π Ι Σ Τ Ρ Ο Φ Η Σ Τ Η Ν Α Γ Ο Ρ Α Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ

Transcript

1 Χ Ε Ν Ε Λ Λ Α Ο Σ Μ Α Ρ Τ Ι Ο Σ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ Τ Ε Υ Χ Ο Σ 2 Π Ρ Ο Ε Τ Ο Ι Μ Α Ζ Ο Ν Τ Α Σ Τ Η Ν Ε Π Ι Σ Τ Ρ Ο Φ Η Σ Τ Η Ν Α Γ Ο Ρ Α Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ Σ Ε Α Υ Τ Ο Τ Ο Τ Ε Υ Χ Ο Σ : Η Ι Α Ι Κ Α Σ Ι Α Ο Ρ Γ Α Ν Ω Σ Η Σ Κ Α Ι Υ Λ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Σ Τ Ο Υ Σ Χ Ε Ι Ο Υ Ρ Α Σ Η Σ Κ Α Ι Ο Ι Υ Σ Κ Ο Λ Ι Ε Σ Τ Η Σ Η Ι Α Ι Κ Α Σ Ι Α Ο Ρ Γ Α Ν Ω Σ Η Σ Κ Α Ι Υ Λ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Σ Τ Ο Υ Σ Χ Ε Ι Ο Υ Ρ Α Σ Η Σ Κ Α Ι Ο Ι Υ Σ Κ Ο Λ Ι Ε Σ Τ Η Σ Σ Τ Ι Σ Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Ι Ε Σ Φ Υ Λ Α Κ Ε Σ Τ Ο Υ Ε Λ Α Ι Ω Ν Α Θ Η Β Ω Ν Μ Ι Α Π Ρ Ω Τ Η Γ Ν Ω Ρ Ι Μ Ι Α Σ Τ Ι Σ Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Ι Ε Σ Φ Υ Λ Α Κ Ε Σ Τ Ο Υ Ε Λ Α Ι Ω Ν Α Θ Η Β Ω Ν Σ Υ Ν Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ Μ Ε Τ Ι Σ Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Σ Τ Η Σ Ο Μ Α Α Σ Α Ν Τ Ι Ε Π Ι Λ Ο Γ Ο Υ 5-6 Αµέσως µετά την έναρξη του Σχεδίου ράσης η ΧΕΝ Ελλάδος ενηµερώθηκε ότι επρόκειτο να µεταφερθούν οι Γυναικείες Φυλακές από την περιοχή του Κορυδαλλού σε νέες κτιριακές εγκαταστάσεις στον Ελαιώνα Θηβών. Η µεταφορά αυτή πραγµατοποιήθηκε και ολοκληρώθηκε περίπου στις 20 Μαΐου 2008 γεγονός που αποτέλεσε τροχοπέδη στην ουσιαστική επικοινωνία της Οργάνωσης µε το προσωπικό των φυλακών, τόσο πριν την µεταφορά των κρατουµένων γυναικών όσο και αργότερα. Οι προσπάθειες επικοινωνίας, που γινόταν σε τακτά χρονικά διαστήµατα από τη ΧΕΝ Ελλάδος, ήταν περιορισµένες και ατελείς µιας και διαρκώς υπήρχε δυσκολία εκ µέρους της διοίκησης των φυλακών και του επιστηµονικού προσωπικού να ασχοληθεί επισταµένως µε το πρόγραµµα και την υλοποίησή του εξαιτίας της αναστάτωσης που είχε επιφέρει η µεταφορά των φυλακών. Λόγω αυτής της µεγάλης χρονικής καθυστέρησης και αναµονής, υπήρχε µια συνεχής και διαρκής ενηµέρωση, τόσο του προεδρείου της Οργάνωσης, όσο και του αρµόδιου τµήµατος (Ειδική Υπηρεσία Εφαρµογής) του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας για την πορεία του Σχεδίου ράσης και την εκ των πραγµάτων ανατροπή του. Σε όλο το χρονικό διάστηµα, που δεν υπήρχε η δυνατότητα υλοποίησης του Σχεδίου ράσης, το ανθρώπινο δυναµικό που στελέχωσε το πρόγραµµα, ασχολήθηκε µε τις επιµέρους δράσεις του π.χ. επεξεργασία εκτενούς βιβλιογραφίας στο διαδίκτυο, αλλά και σε πανεπιστηµιακές βιβλιοθήκες της Αθήνας, διαµόρφωση µιας πλήρους λίστας µε γυναικείες οργανώσεις, οργάνωση και καταγραφή του υλικού που θα χρησιµοποιούνταν στις συναντήσεις µε τις οµάδες κρατουµένων κ.α. Η εκτεταµένη καθυστέρηση της έναρξής του ουσιαστικότερου µέρους του Σχεδίου ράσης αναπόφευκτα είχε επηρεάσει και τις λοιπές ενέργειες, οι οποίες σχετίζονται άµεσα µε την επαφή µε τις γυναικείες φυλακές. Σε όλη αυτή την κατάσταση και ενώ είχαν γίνει σηµαντικές κινήσεις για την πραγµατοποίηση των συναντήσεων µε τις κρατούµενες προστέθηκαν οι αναταραχές που συνέβησαν το φθινόπωρο στα σωφρονιστικά καταστήµατα της χώρας, γεγονός που για ακόµα µια φορά καθυστέρησε την υλοποίηση του προγράµµατος. Σε κάθε Σχέδιο ράσης αντιµετωπίζονται µικρές ή µεγάλες δυσκολίες, αλλά στην περίπτωση της φυλακής οι δυσκολίες µεγεθύνονται και πολλαπλασιάζονται λόγω του εξ ορισµού κλειστού και µη προσβάσιµου χαρακτήρα της. Στο τέλος του Νοεµβρίου, αποφασίστηκε η έναρξη των οµαδικών συναντήσεων στις Γυναικείες Φυλακές στον Ελαιώνα Θηβών. Τ Ο Π Ι Ο Σ Η Μ Α Ν Τ Ι Κ Ο Ε Μ Π Ο Ι Ο...στάθηκε η µεταφορά των φυλακών από τον Κορυδαλλό στον Ελαιώνα Θηβών, που σαν αποτέλεσµα είχε: Την ανατροπή του χρονοδιαγράµατος σχεδίου δράσης Την δυσκολία επικοινωνίας µε το προσωπικό των φυλακών

2 Π Ρ Ο Ε Τ Ο Ι Μ Α Ζ Ο Ν Τ Α Σ Τ Η Ν Ε Π Ι Σ Τ Ρ Ο Φ Η Σ Τ Η Ν Α Γ Ο Ρ Α Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ Σελίδα 2 Σ Τ Ι Σ Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Ι Ε Σ Φ Υ Λ Α Κ Ε Σ Τ Ο Υ Ε Λ Α Ι Ω Ν Α Θ Η Β Ω Ν Μ Ι Α Π Ρ Ω Τ Η Γ Ν Ω Ρ Ι Μ Ι Α Είναι σύνηθες όλοι οι άνθρωποι να µπαίνουν σε µια διαδικασία διαµόρφωσης συγκεκριµένων εικόνων για το τι είναι φυλακή και πώς είναι τελικά εκεί µέσα;. Για το λόγο αυτό κρίνεται σκόπιµο µια µικρή γνωριµία µε το χώρο των Γυναικείων Φυλακών στον Ελαιώνα Θηβών, αλλά και το ανθρώπινο δυναµικό της. Στο σηµείο αυτό και πριν γραφτεί οτιδήποτε άλλο, πρέπει να επισηµανθεί η ζεστή φιλοξενία και υποδοχή της επιστηµονικής οµάδας της οργάνωσης από το προσωπικό των φυλακών και η παραχώρηση κάθε είδους πληροφορίας που θα ήταν χρήσιµη. Οι συναντήσεις των οµάδων ξεκίνησαν στις 11/12/2008 και διήρκησαν έως τις 22/12/2008. Η πρόσβαση στις Φυλακές απαιτούσε ειδική άδεια εισόδου από το Υπουργείο ικαιοσύνης και το Συµβούλιο των Φυλακών για όλα τα εµπλεκόµενα µε το Σχέδιο άτοµα. Τα άτοµα τα οποία ενεπλάκησαν µε το πρόγραµµα ήταν: µια κοινωνική λειτουργός, υπεύθυνη υλοποίησης του Σχεδίου ράσης, µια ψυχολόγος /σύµβουλος σταδιοδροµίας και η κοινωνική λειτουργός της ΧΕΝ Ελλάδος και υπεύθυνη των Σχεδίων ράσης, της οποίας ο ρόλος ήταν εθελοντικός και κυρίως βοηθητικός. Οι Γυναικείες Φυλακές στον Ελαιώνα Θηβών αποτελούν τον µοναδικό χώρο στην Ελλάδα όπου κρατούνται γυναίκες. Κάτι τέτοιο σηµαίνει ότι στον ίδιο χώρο οδηγούνται ενήλικες, ανήλικες, τοξικοµανείς, γυναίκες που χρήζουν ειδικής ψυχιατρικής φροντίδας και επίσης οι περισσότερες από αυτές αναγκαστικά βρίσκονται πολύ µακριά από το σπίτι τους και κατά συνέπεια η επαφή µε τους δικούς τους είναι πολύ δύσκολη. Η Κλειστή Κεντρική Φυλακή Γυναικών στον Ελαιώνα Θηβών διαθέτει πολλούς χώρους (διοικητικούς, βοηθητικούς, αναψυχής, έκτισης ποινής δηλ. κελιά, τραπεζαρία, αίθουσα εκδηλώσεων κ.τ.λ.). Το φυλακτικό προσωπικό αποτελείται περίπου από 67 άτοµα, ενώ ως επιστηµονικό προσωπικό απασχολούνται ένας κοινωνιολόγος και τρεις κοινωνικοί λειτουργοί. Οι κρατούµενες κατανέµονται στις πτέρυγες που διαµένουν για να υπάρχει µεγαλύτερη συνοχή και ηρεµία στις µεταξύ τους σχέσεις αλλά και στη λειτουργία της φυλακής. Οι ενήλικες κρατούµενες και αυτές που χαρακτηρίζονται ως πιο ήσυχες µένουν στην ίδια πτέρυγα. Οι ανήλικες και οι µωροµάνες σε ξεχωριστή πτέρυγα που ονοµάζεται Παράρτηµα. Σε διαφορετικές πτέρυγες κρατούνται οι τσιγγάνες, οι χρήστριες ναρκωτικών, κάποιες ανήλικες αλλά και αυτές που έχουν βαρύτερες ποινές ή είναι ισοβίτισσες. Το σύνολο των κρατουµένων γυναικών της φυλακής είναι 523 γυναίκες, ενώ η προβλεπόµενη χωρητικότητα της περιορίζεται στα άτοµα. Οι ανήλικες γυναίκες είναι γύρω στα 42 άτοµα (16-21 ετών) και οι υπόλοιπες είναι ενήλικες. Οι µητέρες είναι και τα παιδιά τους (έως 3 ετών) είναι περίπου 13 στον αριθµό. Τα βρέφη που διαµένουν µε τις µητέρες τους µετά τα τρία τους χρόνια, εάν οι µητέρες πρέπει να παραµείνουν στη φυλακή, πηγαίνουν σε κάποιο συγγενικό ή φιλικό πρόσωπο, µε το οποίο όλο αυτό το χρονικό διάστηµα έχει αναπτυχθεί σχέση εµπιστοσύνης µε τη βοήθεια της κοινωνικής υπηρεσίας. Κατά τη διάρκεια της σύντοµης παρουσίας της επιστηµονικής οµάδας της οργάνωσης στη φυλακή, δόθηκε η ευκαιρία, µέσα από συζητήσεις που έγιναν µε το επιστηµονικό και το φυλακτικό προσωπικό, να καταγραφούν πληροφορίες σχετικά µε τη λειτουργία της φυλακής, τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει προσωπικό και κρατούµενες, µιας και η πρόσβαση σε φακέλους των κρατουµένων ή άλλα επίσηµα έγγραφα δεν ήταν δυνατή. Σηµαντική ήταν η πληροφορία ότι στις φυλακές αυτή την περίοδο πραγµατοποιούνται ποικίλα προγράµµατα σε συνεργασία µε φορείς όπως η ΝΕΛΕ (ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΛΑΪΚΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ) και το Ι ΕΚΕ (Ινστιτούτο ιαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων- Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευµάτων Γενική Γραµµατεία ια Βίου Μάθησης) και είναι : Σχολείο εύτερης Ευκαιρίας για τα κορίτσια του Γυµνασίου Εκµάθηση Χειρισµού Ηλεκτρονικών Υπολογιστών (µε πιστοποίηση) Εκµάθηση Ελληνικής Γλώσσας (καθηµερινά) Εκπαίδευση Τσιγγάνων Αθλητισµός και Γυναίκα Από την νέα χρονιά πρόκειται να πραγµατοποιηθούν σε συνεργασία µε τη ΝΕΛΕ 5 ακόµα προγράµµατα µε θεµατικές όπως: Μαγειρική- Ζαχαροπλαστική Παραδοσιακοί χοροί Θεατρικό εργαστήρι Ζωγραφική Κεραµική Βιτρώ Ψηφιδωτό 25 ώρες Μαθήµατα Πρώτων Βοηθειών Επίσης, κατά περιόδους έχουν υπάρξει προγράµµατα συµβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης Στη φυλακή υπάρχει κάποιο ποσοστό γυναικών που φοιτά σε ανώτερη ή ανώτατη σχολή της χώρας και για το λόγο αυτό υπάρχει συνεργασία µε τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα προκειµένου να δίνουν εξετάσεις οι κρατούµενες. Τέλος πραγµατοποιείται το εκπαιδευτικό πρόγραµµα της κατ οίκον διδασκαλίας για τα κορίτσια εκείνα που διέκοψαν το λύκειο λόγω της φυλάκισης τους. Στους περισσότερους χώρους της φυλακής, όπως στο µαγειρείο, στα συνεργεία καθαρισµού και βλαβών, στο ιατρείο, στο κυλικείο κ.α απασχολούνται κυρίως κρατούµενες. Έχει διαπιστωθεί, σύµφωνα µε την εµπειρία του επιστηµονικού προσωπικού, ότι τα οφέλη από την παρακολούθηση των προγραµµάτων µέσα στη φυλακή, αλλά και από την ενεργό εµπλοκή τους µέσα σε αυτή, είναι µεγάλα αφού κρατούν τις φυλακισµένες σε εγρήγορση και υπάρχει µια ενδιαφέρουσα απασχόληση για αυτές µέσα στην καθηµερινότητά τους.

3 Τ Ε Υ Χ Ο Σ 2 Σελίδα 3 Σ Τ Ι Σ Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Ι Ε Σ Φ Υ Λ Α Κ Ε Σ Τ Ο Υ Ε Λ Α Ι Ω Ν Α Θ Η Β Ω Ν Μ Ι Α Π Ρ Ω Τ Η Γ Ν Ω Ρ Ι Μ Ι Α ( Σ Υ Ν Ε Χ Ε Ι Α ) Το µεγαλύτερο πρόβληµα των κρατούµενων εντοπίζεται στην δυσκολία επικοινωνίας µε το περιβάλλον τους, γι αυτό και προσπαθούν τα προγράµµατα να περιστρέφονται γύρω από την εκµάθηση δεξιοτήτων επικοινωνίας. Επίσης υπάρχουν σοβαρότατες ελλείψεις σε πρακτικά και λειτουργικά θέµατα π.χ. θέρµανση, ζεστό νερό κ.α. Τέλος καταδεικνύεται έντονα η ανάγκη ενός ξεχωριστού πλαισίου για το χειρισµό των τοξικοµανών κρατουµένων, µιας και είναι άτοµα ακόµα σε χρήση µε σοβαρότατα προβλήµατα τα οποία επεκτείνονται και στο οικογενειακό περιβάλλον τους. Σ Τ Ι Σ Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Ι Ε Σ Φ Υ Λ Α Κ Ε Σ Τ Ο Υ Ε Λ Α Ι Ω Ν Α Θ Η Β Ω Ν Σ Υ Ν Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ Μ Ε Τ Ι Σ Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Σ Τ Η Σ Ο Μ Α Α Σ Μετά τη γνωστοποίηση της έναρξης του προγράµµατος και την παραχώρηση της άδειας εισόδου, άρχισαν να πραγµατοποιούνται σχεδόν σε καθηµερινή βάση οι 7 σε αριθµό συναντήσεις των οµάδων συνολικής διάρκειας 30 ωρών. Κάθε φορά υπήρχε µια πολύ συγκεκριµένη διαδικασία που έπρεπε να ακολουθηθεί σχετικά µε την είσοδο στη φυλακή (παράδοση προσωπικών αντικειµένων και ταυτότητας στο θυρωρείο). Στο κεντρικό κτίριο οι φύλακες φώναζαν στα µεγάφωνα τα ονόµατα των γυναικών που παρακολουθούσαν το πρόγραµµα εκτός από την πρώτη φορά που δεν είχε διαµορφωθεί η λίστα των ονοµάτων. Τις οµάδες συντόνιζε η επαγγελµατική σύµβουλος µε τη βοηθητική παρέµβαση της κοινωνικής λειτουργού της ΧΕΝ Ελλάδος. Ο αριθµός των συµµετεχουσών γυναικών κυµάνθηκε στα 12 µε 20 άτοµα. Παρόλο που στον σχεδιασµό του προγράµµατος, γινόταν λόγος για κλειστή οµάδα εντούτοις υπήρξε µεγάλη ευελιξία εξαιτίας των ιδιαίτερων συνθηκών των φυλακών (µεταγωγές, εξετάσεις από γιατρούς, άλλες παράλληλες δραστηριότητες, επισκεπτήρια, χρήση ουσιών κ.α.). Μόνο δύο, από τις κρατούµενες, που στην αρχή προσήλθαν στην οµάδα, αρνήθηκαν να συνεχίσουν. Τα περισσότερα µέλη της οµάδας δεν είχαν ολοκληρώσει την εκπαίδευση, ήταν αλλοδαπές και τσιγγάνες ετών και στο παρελθόν η µοναδική τους επαγγελµατική εµπειρία ήταν σε θέσεις σερβιτόρων ή καθαριστριών. Η αλήθεια είναι ότι υπήρξε µεγάλη δυσκολία ως προς τον τρόπο επιλογής των γυναικών που θα συµµετείχαν στις οµάδες, δεδοµένου ότι δεν ήταν εφικτή η διενέργεια προέρευνας των αναγκών των γυναικών, έτσι ώστε να διαµορφωθεί όσο πιο κατάλληλα το πεδίο παρέµβασης από τη µεριά της συµβούλου σταδιοδροµίας. Οι γυναίκες που προσήλθαν στην οµάδα δεν ήρθαν αρχικά αυτόβουλα και ενώ δεν ήταν γνωστό εκ των προτέρων το προφίλ τους στην επιστηµονική οµάδα της ΧΕΝ. Αντιθέτως, η επιλογή των µελών έγινε από το επιστηµονικό προσωπικό της φυλακής αγνοώντας τα κριτήρια του. Επίσης, παρόλο που είχε επισηµανθεί ότι βοηθητικό στοιχείο για την ουσιαστική υλοποίηση του προγράµµατος ήταν το σύντοµο χρονικό διάστηµα αποφυλάκισης των γυναικών (1-8 µήνες), τα άτοµα που προτάθηκαν να παρακολουθήσουν τις οµάδες δε βρίσκονταν κοντά στην αποφυλάκιση, γεγονός που επηρέασε το περιεχόµενο των συµβουλευτικών συναντήσεων. Παράλληλα, η ηλικία των γυναικών (17-20 ετών ) ανάγκασε την επαγγελµατική σύµβουλο να τροποποιήσει τις θεµατικές ενότητες αφού για τις περισσότερες στόχος δεν ήταν η επιστροφή αλλά η είσοδος στην αγορά εργασίας. Σηµαντικό εµπόδιο ήταν ότι ένας µεγάλος αριθµός γυναικών δε γνώριζε γραφή και ανάγνωση, ενώ άλλες δυσκολεύονταν να επικοινωνήσουν στα ελληνικά. Η χρονική διάρκεια κάθε συνάντησης προσαρµοζόταν στο Σηµαντικό εµπόδιο στάθηκε το, ότι ένα µεγάλος αριθµός γυναικών δε γνώριζε γραφή και ανάγνωση, ενώ άλλες δυσκολεύονταν να επικοινωνήσουν στα ελληνικά.

4 Π Ρ Ο Ε Τ Ο Ι Μ Α Ζ Ο Ν Τ Α Σ Τ Η Ν Ε Π Ι Σ Τ Ρ Ο Φ Η Σ Τ Η Ν Α Γ Ο Ρ Α Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ Σελίδα 4 Σ Τ Ι Σ Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Ι Ε Σ Φ Υ Λ Α Κ Ε Σ Τ Ο Υ Ε Λ Α Ι Ω Ν Α Θ Η Β Ω Ν Σ Υ Ν Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ Μ Ε Τ Ι Σ Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Σ Τ Η Σ Ο Μ Α Α Σ ( Σ Υ Ν Ε Χ Ε Ι Α ) πρόγραµµα και στις δραστηριότητες της φυλακής αλλά και στις ανάγκες των µελών της οµάδας, αφού υπήρξαν και µέρες που η ψυχολογική κατάσταση των γυναικών που δεν ήταν πολύ καλή. Κατά τη διάρκεια της πρώτης µέρας έγινε επιλογή γυναικών µε µόνο κριτήριο την κατανόηση της ελληνικής γλώσσας. Την ίδια µέρα δόθηκε και το έντυπο διερεύνησης αναγκών. Το έντυπο αυτό και η συζήτηση που ακολούθησε στάθηκε η αφορµή για να αναδυθεί η ανάγκη που είχαν σχετικά µε το που µπορούσαν να απευθυνθούν βγαίνοντας από τη φυλακή (ξενώνες, Κέντρα Συµβουλευτικής και Προσανατολισµού - ΚΕΣΥΠ, κέντρα ψυχικής υγείας κ.α.). Επιπροσθέτως αυτό που διαπιστώθηκε ήταν ότι οι περισσότερες γυναίκες ήθελαν βοήθεια και υποστήριξη όχι µόνο σε θέµατα επαγγελµατικού προσανατολισµού, αλλά και σε διαπροσωπικά θέµατα (εαυτός, σχέσεις µε γονείς και συζύγους κ.ά.). Κάτι τέτοιο ανάγκασε την σύµβουλο να αφιερώσει αρκετό χρόνο για να αποσαφηνίσει τους στόχους του συγκεκριµένου προγράµµατος, καθώς και ότι τα θέµατα που έθεταν οι γυναίκες δε θα µπορούσαν να δουλευτούν τη δεδοµένη χρονική στιγµή, µιας και οι συναντήσεις ήταν λίγες και θα ήταν πολύ δύσκολο να τα επεξεργαστούν. Βασικό µέληµα της συµβούλου ήταν να οριοθετηθεί το πλαίσιο εργασίας γύρω από συγκεκριµένες ενότητες που επρόκειτο να επεξεργαστεί µαζί µε την οµάδα και όχι και να αναλωθεί σε θέµατα που άγγιζαν περισσότερο µια ψυχοθεραπευτική διαδικασία, θέλοντας έτσι να προφυλάξει τις γυναίκες από µια πιθανή υπερ-έκθεση. Κατά τη διάρκεια των συµβουλευτικών παρεµβάσεων ήταν αναγκαία η προσαρµογή των θεµάτων στις ιδιαίτερες ανάγκες των γυναικών αυτών και πάντα υπό το πρίσµα µιας διαπολιτισµικής οπτικής. Κοινά χαρακτηριστικά των γυναικών φάνηκε να είναι, σύµφωνα µε τις παρατηρήσεις της συµβούλου, το χαµηλό αυτοσυναίσθηµα, η κακή εικόνα εαυτού, τα εκπαιδευτικά κενά και οι περιορισµένοι στόχοι που σχετίζονταν µε το επαγγελµατικό τους µέλλον. Η ανάγκη για επαγγελµατικό προσανατολισµό προέβαλε µεγάλη, υπήρχαν όµως περιορισµένες δυνατότητες, λόγω των λιγοστών συναντήσεων. Αυτό που επιτεύχθηκε ήταν µια ευαισθητοποίηση γύρω από επαγγελµατικά και εκπαιδευτικά θέµατα. Τα βασικά θέµατα που δουλεύτηκαν ήταν τα εξής: Ικανότητες- εξιότητες Προσωπικά χαρακτηριστικά Ενδιαφέροντα Επαγγελµατικές Αξίες. (Ο χρόνος που δαπανήθηκε για το συγκεκριµένο θέµα ήταν πολύ λίγος, αφού φάνηκε ότι οι συµµετέχουσες είχαν δυσκολίες στη διαχείριση και στην κατανόηση τόσο αφηρηµένων εννοιών). Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστηµα Γυναικεία και Αντρικά Επαγγέλµατα Τεχνικές αναζήτησης εργασίας (Κυρίως Βιογραφικό) Ενδυνάµωση Εµψύχωση Πληροφόρηση Εµπιστοσύνη και εαυτός- Συναισθήµατα Στόχοι Οι τεχνικές που χρησιµοποιήθηκαν για την προσέγγιση των παραπάνω θεµάτων στηρίζονταν στη βιωµατική µάθηση, δηλαδή τη συµπλήρωση ερωτηµατολογίων, τη συζήτηση, το παίξιµο ρόλων και τη ζωγραφική. Οι γυναίκες δούλευαν µόνες ή και σε µικρές οµάδες και έπειτα παρουσίαζαν τη δουλειά τους στη µεγάλη οµάδα. Η ζωγραφική, ως τεχνική φάνηκε να δουλεύει πάρα πολύ καλά στη συγκεκριµένη οµάδα, αφού έδινε τη δυνατότητα σε όλα τα µέλη ακόµη και σε αυτές που είχαν δυσκολία στη κατανόηση και στην έκφραση της ελληνικής γλώσσας, να εκφραστούν και εκφέρουν την άποψη και το συναίσθηµά τους. Επίσης, γυναίκες που φαινόταν να έχουν χαµηλή αυτοεκτίµηση βοηθήθηκαν να διερευνήσουν πλευρές του εαυτού τους που µέχρι τώρα τους ήταν άγνωστες. Χαρακτηριστικό ήταν ότι σε πολλές ασκήσεις, ενώ δεν ήταν σε θέση ή δεν ήθελαν να συµµετάσχουν, καµιά από αυτές τις γυναίκες δεν αρνήθηκε να ζωγραφίσει. Στο κλείσιµο των συναντήσεων, αυτό που...διαπιστώθηκε ήταν ότι οι περισσότερες γυναίκες ήθελαν βοήθεια και υποστήριξη όχι µόνο σε θέµατα επαγγελµατικού προσανατολισµού αλλά και σε διαπροσωπικά θέµατα.

5 Τ Ε Υ Χ Ο Σ 2 Σελίδα 5 Σ Τ Ι Σ Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Ι Ε Σ Φ Υ Λ Α Κ Ε Σ Τ Ο Υ Ε Λ Α Ι Ω Ν Α Θ Η Β Ω Ν Σ Υ Ν Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ Μ Ε Τ Ι Σ Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Σ Τ Η Σ Ο Μ Α Α Σ ( Σ Υ Ν Ε Χ Ε Ι Α ) φάνηκε να είναι έντονο τόσο από τα έντυπα αξιολόγησης που δόθηκαν στις γυναίκες όσο και από τη συζήτηση που έγινε, ήταν µια πολύ θετική ανατροφοδότηση και µια µεγάλη ανάγκη για ενηµέρωση και πληροφόρηση για τον τρόπο προσέγγισης φορέων και οργανώσεων, µιας και οι ίδιες οι γυναίκες διακατέχονται από µια αγωνία που περιστρέφεται γύρω από την άγνοια τους για το πού µπορούν να απευθυνθούν, µε ποιο τρόπο µπορούν να βοηθηθούν και τελικά τι είναι αυτό που µπορούν οι ίδιες να κάνουν. Για το λόγο αυτό στην τελευταία συνάντηση δόθηκε από την Οργάνωση ένας κατάλογος µε υπηρεσίες και φορείς που οι ίδιες είχαν ζητήσει και θα µπορούσαν να απευθυνθούν, είτε για προσωπικά, είτε για επαγγελµατικά ζητήµατα. Φάνηκε ότι, η δυναµική που αναπτύχθηκε µέσα στη συγκεκριµένη οµάδα ενίσχυσε την υλοποίηση των περισσότερων στόχων. Οι γυναίκες παράλληλα ένιωσαν, ότι πήραν πολλές πληροφορίες και προβληµατίστηκαν γύρω από θέµατα εκπαιδευτικά και επαγγελµατικά. Επίσης, υποστήριξαν ότι αντιµετωπίστηκαν µε µεγάλο ενδιαφέρον και προσοχή την σύµβουλο σταδιοδροµίας κάτι που µάλλον απουσιάζει αυτή την περίοδο από τη ζωή τους. Τέλος, πληροφορήθηκαν, ότι βγαίνοντας από τη φυλακή, υπάρχει ένα υποστηρικτικό πλαίσιο (µέσα από οργανωµένους φορείς) που µπορούν να εµπιστευθούν, στην προσπάθεια τους να οργανώσουν το νέο ξεκίνηµά τους. Α Ν Τ Ι Ε Π Ι Λ Ο Γ Ο Υ Όπως ήδη έχει αναφερθεί το παρόν έντυπο δεν αποτελεί µια ερευνητική µελέτη για τις Γυναικείες Φυλακές στον Ελαιώνα Θηβών ούτε και αξιώνει να βγάλει επιστηµονικά συµπεράσµατα, όχι ακόµα τουλάχιστον. Όµως, η επιστηµονική οµάδα της ΧΕΝ Ελλάδος που βρέθηκε εκεί είναι σε θέση να µοιραστεί τις εµπειρίες της και τους προβληµατισµούς της και να προχωρήσει σε κάποιες διαπιστώσεις. Η πολυπολιτισµικότητα που χαρακτηρίζει την ελληνική κοινωνία φαίνεται να αντανακλάται και στο περιβάλλον της φυλακής. Οποιαδήποτε, λοιπόν παρέµβαση στο χώρο αυτό, χρειάζεται να χαρακτηρίζεται από την αποδοχή του άλλου και της διαφορετικότητας. Η αρχή της αποδοχή της διαπολιτισµικότητας εγγυάται άλλωστε την άµβλυνση των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων, παραγόντων που συντελούν στην ανισότητα ευκαιριών, τόσο σε εκπαιδευτικά, όσο και σε κοινωνικά περιβάλλοντα. Ο ρόλος της Συµβουλευτικής και του Επαγγελµατικού Προσανατολισµού φαίνεται να αποτελεί µια αναγκαιότητα για τον πληθυσµό των φυλακών. Είναι πολύ σηµαντικό για αυτές τις νέες γυναίκες, οι οποίες έχουν σηµαντικά κενά στην εκπαιδευτική τους κατάρτιση και δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν τις εκπαιδευτικές και επαγγελµατικές διεξόδους, βγαίνοντας από τη φυλακή να µην επιστρέψουν στα παράνοµα επαγγέλµατα ασκούσαν τη φυλάκισή τους ή, ακόµα χειρότερο να µην εγκλωβιστούν στο κοινωνικό περιθώριο ως ανενεργά µέλη µιας κοινωνίας. Η ανάγκη για προγράµµατα σαν το συγκεκριµένο είναι επιτακτική, µιας και δίνουν τη δυνατότητα στις γυναίκες να έρθουν σε επαφή µε τα θέµατα που διαπραγµατεύεται ο Επαγγελµατικός Προσανατολισµός και η συµβουλευτική εργασίας και να αποκοµίσουν οφέλη σε πολλαπλά επίπεδα. Οι γυναίκες αυτές χρειάζονται καλύτερη ενηµέρωση για προγράµµατα κατάρτισης και εξειδίκευσης, για την οµαλότερη επανένταξή τους, καθώς και την ίδρυση περισσότερων υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής υποστήριξης εντός και εκτός φυλακής. Για να επιτευχθεί όµως κάτι από όλα αυτά χρειάζεται όλες οι ενέργειες να χαρακτηρίζονται από συνέχεια και διάρκεια. Η πολυπολιτισµικότητα που χαρακτηρίζει την ελληνική κοινωνία φαίνεται να αντανακλάται και στο περιβάλλον της φυλακής.

6 Χ Ε Ν Ε Λ Λ Α Ο Σ Αµερικής 11, ΑΘΗΝΑ Amerikis 11, , ATHENS, GREECE τηλ./tel.: , fax: , ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΕ: Κουράκης, Ν., (ΕΠΙΜ.) (2006) Έµφυλη εγκληµατικότητα: ποινική και εγκληµατική προσέγγιση του φύλου. Αθήνα-Κοµοτηνή: Εκδόσεις Σάκκουλα. (Μηλιώνη, Γυναίκα και Φυλακή) Το ενηµερωτικό δελτίο συντάχθηκε και δηµοσιεύεται στο πλαίσιο του έργου «ράσεις Ενίσχυσης της Απασχόλησης Ανέργων µε την Ενεργό Συµµετοχή των ΜΚΟ» (Β Κύκλος) του Μέτρου 6 του Άξονα Προτεραιότητας 1 του Ε.Π. «Απασχόληση και Επαγγελµατική Κατάρτιση», που συγχρηµατοδοτείται κατά 80% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο και κατά 20% από την Ειδική Υπηρεσία Εφαρµογής Συγχρηµατοδοτούµενων Ενεργειών από το ΕΚΤ του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας. Κείµενο: Μαρία Κοράκη (κοινωνική λειτουργός, υπεύθυνη υλοποίησης Σχεδίου ράσης Προετοιµάζοντας την επιστροφή στην αγορά εργασίας, Πηνελόπη Παπαδοπούλου (ψυχολόγος, σύµβουλος σταδιοδροµίας - συντονίστρια των οµάδων επαγγελµατικού προσανατολισµού των κρατουµένων γυναικών) Μαρία Αρχιµανδρίτου, Γυναίκες και έκτιση των ποινών : από την ιστορία του 16ου στη θεωρία του 19ου αιώνα, Αθήνα : Σάκκουλας, 2001 Μαρία Θανοπούλου, Έµµυ Φρονίµου, Βίνα Τσιλιµιγκάκη, Αποφυλακιζόµενες γυναίκες : το δικαίωµα στην επαγγελµατική επανένταξη Αθήνα : Αντ. Ν. Σάκκουλας, (Θεσµοί της ελληνικής κοινωνίας, 7) έµελη Παναγιώτα Τουλίνα, Μάνες υπό περιορισµό: Μητρικές αναπαραστάσεις σε µια ελληνική γυναικεία φυλακή, ιδακτορική ιατριβή, Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Κοινωνική Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Οκτώβριος 2007 Γυναίκες και ανθρωποκτονία: Έρευνα στις Γυναικείες Φυλακές Κορυδαλλού, ΚΕΘΙ, Απρίλιος 2005 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ & ΑΛΛΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ "ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ & ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ" Το έργο συγχρηµατοδοτείται κ ατά 80% από το Ε.Κ.Τ. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ Α Ν Τ Ι Ε Π Ι Λ Ο Γ Ο Υ ( Σ Υ Ν Ε Χ Ε Ι Α ) Η υλοποίηση του δεκάµηνου αυτού Σχεδίου ράσης πραγµατικά έγινε µετ εµποδίων: πολλά από όσα είχαν σχεδιαστεί ανατράπηκαν. Η αλήθεια όµως είναι, ότι σε κάθε περίπτωση, άξιζε τον κόπο. Γιατί οι δυσκολίες που συναντά κανείς όσο κι αν φαίνονται ανυπέρβλητες πρέπει να αντιµετωπίζονται περισσότερο ως πρόκληση παρά ως εµπόδια, για να µπορούν κάποιες γυναίκες να ελπίζουν σε κάτι καλύτερο στις γυναίκες που µας εµπιστεύτηκαν