Το πορτραίτο της αρχαίας Ελληνίδας σε Αθήνα και Σπάρτη

Transcript

1 Το πορτραίτο της αρχαίας Ελληνίδας σε Αθήνα και Σπάρτη Βέλτιστο Σενάριο Γνωστικό αντικείμενο: Ιστορία (ΔΕ) Δημιουργός: Χριστίνα Λάιου ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

2 Σημείωση Το παρόν έγγραφο αποτελεί προϊόν αυτόματης δημιουργίας και εκτύπωσης του Ψηφιακού Διδακτικού Σεναρίου με Τίτλο: «Το πορτραίτο της αρχαίας Ελληνίδας σε Αθήνα και Σπάρτη». Δημιουργήθηκε στις 10/02/ :12:25 και έχει υποστηρικτικό ρόλο στο έργο του εκπαιδευτικού. Δεν αντικαθιστά το Ψηφιακό Διδακτικό Σενάριο, το οποίο περιέχει όλο το Διαδραστικό Περιεχόμενο και αξιοποιεί τις ψηφιακές δυνατότητες της Πλατφόρμας «Αίσωπος». Το σενάριο αυτό έχει χαρακτηρισθεί ως «Βέλτιστο» ύστερα από αξιολόγηση από δύο αξιολογητές και είναι αναρτημένο με το πλήρες ψηφιακό περιεχόμενό του στην Πλατφόρμα «Αίσωπος». Το Διαδραστικό Ψηφιακό Διδακτικό Σενάριο με το πλήρες ψηφιακό περιεχόμενό του βρίσκεται στον σύνδεσμο: Επισημαίνεται ότι τα σενάρια της Πλατφόρμας «Αίσωπος» διακρίνονται σε: Υποδειγματικά Σενάρια: Ψηφιακά Διδακτικά Σενάρια που έχουν προκύψει από επιστημονικές επιτροπές εμπειρογνωμόνων (Εκπαιδευτικοί Αυξημένων Προσόντων, Σχολικοί Σύμβουλοι, Μέλη ΔΕΠ / Επιστημονικό Προσωπικό του ΙΕΠ). Βέλτιστα Σενάρια: Αξιολογημένα Ψηφιακά Διδακτικά Σενάρια εκπαιδευτικών με βαθμολογία άνω των 70 μονάδων. Επαρκή Σενάρια: Αξιολογημένα Ψηφιακά Διδακτικά Σενάρια εκπαιδευτικών με βαθμολογία από 50 έως 70 μονάδες. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Ανάπτυξη Mεθοδολογίας και Ψηφιακών Διδακτικών Σεναρίων για τα Γνωστικά Αντικείμενα της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Γενικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης» - MIS: , ΣΑΕ: 2014ΣΕ Η πράξη συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΚΤ) και το Ελληνικό Δημόσιο στο πλαίσιο του ΕΠ «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» του ΕΣΠΑ και υλοποιείται σε σύμπραξη από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και την Ειδική Υπηρεσία Εφαρμογής Εκπαιδευτικών Δράσεων του Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. Η Πλατφόρμα Ανάπτυξης, Σχεδίασης, Υποβολής, Αξιολόγησης και Παρουσίασης Ψηφιακών Διδακτικών Σεναρίων «Αίσωπος», αναπτύχθηκε με ίδια μέσα από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής στο πλαίσιο του Υποέργου 2: «Ψηφιακό Σύστημα Ηλεκτρονική Πλατφόρμα Υποβολής, Αξιολόγησης, Διαχείρισης και Αξιοποίησης Ψηφιακών Σεναρίων καθώς και καθοδήγησης και Υποστήριξης των Εκπαιδευτικών» της Πράξης. Ομάδα Επιστημονικής και Διοικητικής Εποπτείας της Πράξης: Επιστημονικός Υπεύθυνος Πράξης για τις Δράσεις που αφορούν το Ι.Ε.Π: Ιωάννης Σταμουλάκης, Φιλόλογος, Σύμβουλος Α' Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. Υπεύθυνος Υποέργου 1: Ιωάννης Σταμουλάκης, Φιλόλογος, Σύμβουλος Α' Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. Υπεύθυνος Υποέργου 2: Νικόλαος Γραμμένος, Πληροφορικός, Σύμβουλος Γ' Ι.Ε.Π. Υπεύθυνος Υποέργου 3: Νικόλαος Γραμμένος, Πληροφορικός, Σύμβουλος Γ' Ι.Ε.Π. Επιστημονική Συντονίστρια των ειδικών επιστημόνων του Υποέργου 1: Βασιλική Καραμπέτσου, Φιλόλογος, Εισηγήτρια Ι.Ε.Π. Σελίδα 2/14

3 Γενική Περιγραφή Σεναρίου Γνωστικό αντικείμενο: Ιστορία (ΔΕ) Θεματική ταξινομία: Ιστορία (ΔΕ) -> Αρχαιότητα (1100 π.χ.- 4ος μ.χ. αι.) -> Κοινωνική οργάνωση και Καθημερινή ζωή Εκπαιδευτικό πρόβλημα: Με αφορμή το λίγο χώρο που αφιερώνει το σχολικό εγχειρίδιο όσον αφορά στις γυναίκες, οι μαθητές ωθούνται στο να προβληματιστούν αλλά και να καλύψουν το κενό μέσα από τη δική τους έρευνα. Η κατανόηση μιας κοινωνίας προϋποθέτει τη μελέτη όλων των πτυχών της αλλά και όλων των μελών που την αποτελούν. Δηλαδή, δεν μπορεί να αγνοηθεί ο ρόλος των γυναικών, σχεδόν του μισού πληθυσμού μιας κοινωνίας. Γενική περιγραφή περιεχομένου: Σκοπός της διδακτικής παρέμβασης ήταν η ανάδειξη της θέσης της γυναίκας στην αρχαιότητα. Το σκεπτικό της διδακτικής παρέμβασης βασίστηκε στη διαπίστωση ότι η ιστορία μέχρι τώρα αφηγούνταν πράξεις μεγάλων ανδρών και το ζητούμενο ήταν η ένταξη της ιστορίας της γυναίκας στην επίσημη ιστορία. Με αφορμή τις λίγες πληροφορίες που δίνει το σχολικό εγχειρίδιο για τις γυναίκες στην αρχαιότητα οι μαθητές λειτουργούν σαν ερευνητές καλύπτοντας το κενό με το να αναζητούν πληροφορίες και να εξάγουν συμπεράσματα. Οι δραστηριότητες παρέχουν οπτικές που φωτίζουν το ρόλο της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα. Διδακτικοί Στόχοι: Να Να Να Να Να οικειώνονται βαθμιαία το ειδικό λεξιλόγιο της ιστορικής επιστήμης. ευαισθητοποιηθούν σε σχέση με τις «παραγκωνισμένες» φωνές της ιστορίας και να τις αναδείξουν. συγκρίνουν διαφορετικές κοινωνίες (Αθήνα Σπάρτη), ανακαλύπτοντας ομοιότητες και διαφορές. μπορούν να «διαβάζουν» μια οπτική αναπαράσταση και να εξάγουν συμπεράσματα.(οπτικός γραμματισμός) καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση, δηλαδή τη δυνατότητα να κατανοούν κάποιον άλλο. Λέξεις κλειδιά που χαρακτηρίζουν τη θεματική του σεναρίου: Γυναίκα Αρχαία Ελλάδα Αθήνα Σπάρτη Υλικοτεχνική υποδομή: Εργαστήριο Πληροφορικής ή αίθουσα με διαδραστικό πίνακα και έναν σταθμό εργασίας ανά ομάδα μαθητών. Τυπικός χρόνος αλληλεπίδρασης με το εκπαιδευτικό σενάριο σε διδακτικές ώρες για δουλειά εντός του σχολείου: 3 ώρες Σελίδα 3/14

4 Πνευματικά δικαιώματα ή άλλοι αντίστοιχοι περιορισμοί: Η αρχική εικόνα αντλήθηκε από την ιστοσελίδα όπου αναφέρεται ότι το δισδιάστατο έργο τέχνης που απεικονίζεται σε αυτή την εικόνα είναι κοινό κτήμα (δηλαδή δεν καλύπτεται από πνευματικά δικαιώματα) παγκόσμια. Οι υπόλοιπες εικόνες και κείμενα προέρχονται από το σχολικό εγχειρίδιο (Αρχαία Ιστορία Α Γυμνασίου) και η χρήση τους είναι ελεύθερη. Εκτιμώμενο Επίπεδο Δυσκολίας: Μέτριας δυσκολίας Τύπος διαδραστικότητας : Ενεργός μάθηση Επίπεδο διαδραστικότητας : Μεσαίο Προτεινόμενη ηλικιακή ομάδα του τελικού χρήστη: Εκπαιδευτική βαθμίδα που απευθύνεται το σενάριο: Γυμνάσιο Σελίδα 4/14

5 Σύνοψη φάσεων σεναρίου: 1η Φάση: Φάση διερεύνησης και επεξεργασίας των πηγών Χρονική Διάρκεια: 90 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Εργαστήριο Πληροφορικής/Αίθουσα με διαδραστικό πίνακα και έναν σταθμό εργασίας ανά ομάδα (3-4 ατόμων) Δομικά - Διαδραστικά στοιχεία: Η Γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα Δραστηριότητα 1 Δραστηριότητα 2 Δραστηριότητα 3 Γυναίκα στο γυναικωνίτη Σπαρτιάτισσα αθλήτρια Δραστηριότητα 4. Α. Δραστηριότητα 4. Β. Δραστηριότητα 5. Α. Δραστηριότητα 5. Β. 2η Φάση: Φάση δημιουργίας τελικού προϊόντος Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Εργαστήριο Πληροφορικής/Αίθουσα με διαδραστικό πίνακα και έναν σταθμό εργασίας ανά ομάδα (3-4 ατόμων) Δομικά - Διαδραστικά στοιχεία: Σελίδα 5/14

6 1η Φάση: Φάση διερεύνησης και επεξεργασίας των πηγών Σελίδα 6/14

7 1η Φάση: Φάση διερεύνησης και επεξεργασίας των πηγών Χρονική Διάρκεια: 90 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Εργαστήριο Πληροφορικής/Αίθουσα με διαδραστικό πίνακα και έναν σταθμό εργασίας ανά ομάδα (3-4 ατόμων) Ο/η εκπαιδευτικός ξεκινά με την προβολή πεντάλεπτου αποσπάσματος ενός βίντεο (τα πρώτα 5 λεπτά του βίντεο συνολικής διάρκειας 10:42 λεπτών) με θέμα τη Γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα. Κινητοποιείται το ενδιαφέρον των μαθητών σχετικά με τη θέση της γυναίκας στην αρχαιότητα. Στη συνέχεια, οι μαθητές/τριες ασχολούνται με τις δραστηριότητες ανά ομάδες (3-4 ατόμων με ανομοιογενή σύνθεση που αποφασίζεται από τον διδάσκοντα). Ο διδάσκων/η διδάσκουσα επιβλέπει διακριτικά όσο οι μαθητές εργάζονται πάνω στις δραστηριότητες και επεμβαίνει όπου χρειαστεί επιλύοντας απορίες ή προβλήματα που τυχόν δημιουργηθούν. Ο/Η εκπαιδευτικός, παροτρύνει τους μαθητές να αξιοποιήσουν μέσα σύγχρονης επικοινωνίας ώστε να συνεργάζονται πιο άμεσα και αποτελεσματικά. 1. Η Γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Διαδραστικό Βίντεο Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Προβολή αποσπάσματος διάρκειας 5 λεπτών από το βίντεο με θέμα τη Γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα Αυτό το διαδραστικό εργαλείο περιέχει βίντεο και είναι διαθέσιμο στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. 2. Δραστηριότητα 1: Σελίδα 7/14

8 Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κείμενο Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Η δραστηριότητα είναι κοινή για όλες τις ομάδες. Διαβάστε τα παρακάτω κείμενα. Το πρώτο αναφέρεται στη ζωή της γυναίκας στην αρχαία Αθήνα και το δεύτερο στη ζωή της γυναίκας στην αρχαία Σπάρτη. Αναζητήστε τυχόν άγνωστες λέξεις στην πύλη για την ελληνική γλώσσα και καταγράψτε τη σημασία τους. Μεταβείτε στην ιστοσελίδα Στη συνέχεια επιλέξτε Νέα Ελληνική > Εργαλεία > Ηλεκτρονικά Λεξικά > Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη). α. «Η μέση αθηναϊκή οικογένεια έμενε συνήθως σε ένα απλό, μονώροφο σπίτι. Τα έπιπλα, λιτά, άφηναν πολύ ελεύθερο χώρο στα δωμάτια. Η οικοδέσποινα, ακολουθώντας τις συνήθειες της εποχής, παρέμενε στο σπίτι και σπάνια εξερχόταν μόνη, κυρίως κατά τις θρησκευτικές εορτές. Το μοναδικό αξίωμα που μπορούσε να αναλάβει μια γυναίκα στην αρχαιότητα ήταν αυτό της ιέρειας. Δε λάμβανε μέρος στη δημόσια ζωή και καταγινόταν με τις οικιακές εργασίες. Επέβλεπε τους δούλους οικιακούς βοηθούς, φρόντιζε τον καλλωπισμό της, ύφαινε και μεριμνούσε για την ανατροφή των παιδιών. Περνούσε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας στο γυναικωνίτη, ένα ιδιαίτερο τμήμα του σπιτιού που προοριζόταν γι αυτήν. Η ανατροφή των παιδιών διέφερε ανάλογα με το φύλο. Ενώ τα κορίτσια έμεναν στο σπίτι και μάθαιναν από τη μητέρα τους το σύνολο των οικιακών εργασιών, τα αγόρια από την ηλικία των επτά ετών στέλνονταν σε ιδιωτικά σχολεία, για να μορφωθούν.» β. «Ο τρόπος με τον οποίο είχε οργανωθεί η ζωή στη Σπάρτη επηρέασε και την αγωγή των νέων. Τα παιδιά από την ηλικία των επτά ετών τα αναλάμβανε η πόλη. Ζούσαν όλα μαζί σε ομάδες, όπου μάθαιναν να υπομένουν τη σκληρή ζωή και τις κακουχίες. Διδάσκονταν ανάγνωση, γραφή, μουσική και χορό. Με ανάλογο τρόπο εκπαιδεύονταν και τα κορίτσια, τα οποία συμμετείχαν ελεύθερα σε πολλές εκδηλώσεις της πόλης. Έπρεπε και αυτά να αποκτήσουν δυνατό σώμα και να διαπλάσουν ηθικό χαρακτήρα. Έτσι θα μπορούσαν στο μέλλον να γίνουν άξιες μητέρες.» Σχόλιο: 1ο κείμενο: (Αρχαία Ιστορία Α Γυμνασίου, σελίδες 75-76), 2ο κείμενο: (Αρχαία Ιστορία Α Γυμνασίου, σελίδα 48) 3. Δραστηριότητα 2: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κείμενο Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Η δραστηριότητα είναι κοινή για όλες τις ομάδες. Σελίδα 8/14

9 Διαβάστε ξανά τα παραπάνω κείμενα. Ποια ήταν ανατροφή των κοριτσιών στην Αθήνα και ποια στη Σπάρτη; 4. Δραστηριότητα 3: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κείμενο Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Η δραστηριότητα είναι κοινή για όλες τις ομάδες. Παρατηρήστε τις παρακάτω εικόνες. Η πρώτη απεικονίζει γυναίκα της αρχαίας Αθήνας και η δεύτερη γυναίκα της Σπάρτης. Μελετήστε τις εικόνες προσεκτικά λαμβάνοντας υπόψη λεπτομέρειες όπως η στάση του σώματος, η ενδυμασία, ο χώρος στον οποίο πιθανόν βρίσκονται κλ. Πόσο διαφέρουν οι δύο γυναίκες; Γράψτε τα συμπεράσματά σας. 5. Γυναίκα στο γυναικωνίτη: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Υπερσύνδεσμος: Σχόλιο: Σκηνή στο γυναικωνίτη. Ερυθρόμορφη πυξίδα. Παρίσι, Μουσείο Λούβρου. (Αρχαία Ιστορία Α Γυμνασίου, σελίδα 76) Σελίδα 9/14

10 6. Σπαρτιάτισσα αθλήτρια : Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Υπερσύνδεσμος: Σχόλιο: Χάλκινο αγαλμάτιο που παριστάνει Σπαρτιάτισσα αθλήτρια (Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο). (Αρχαία Ιστορία Α Γυμνασίου, σελίδα 49) 7. Δραστηριότητα 4. Α.: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κείμενο Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Με τη δραστηριότητα ασχολούνται οι μισές ομάδες. Αφού μελετήστε την παρακάτω πηγή απαντήστε στην ακόλουθη ερώτηση. Πώς η ανατροφή που λάμβαναν τα κορίτσια στην αρχαία Αθήνα τις προετοίμαζε για τον μετέπειτα ρόλο τους στην κοινωνία; Σελίδα 10/14

11 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ Από τη στιγμή που οι προμήθειες μπουν στο σπίτι, πρέπει κάποιος να τις διατηρήσει και να κάνει τις απαραίτητες εργασίες: μέσα στο σπίτι θα μεγαλώσουν τα νεογέννητα, στο σπίτι πρέπει να παραχθεί το αλεύρι που δίνουν τα δημητριακά. Το ίδιο ισχύει και για την κατασκευή των ενδυμάτων από το μαλλί. Επειδή μάλιστα όλες οι εργασίες χρειάζονται φροντίδα, και αυτές που γίνονται μέσα στο σπίτι και αυτές που γίνονται έξω, νομίζω ότι ο Θεός ανέθεσε στη φύση της γυναίκας τις εργασίες και τις φροντίδες μέσα στο σπίτι και στον άνδρα τις εξωτερικές. Σχόλιο: Ξενοφών, Οικονομικός, VII, (μετ. Α. Παπαγεωργίου) (Αρχαία Ιστορία Α Γυμνασίου, σελίδα 76) 8. Δραστηριότητα 4. Β. : Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κείμενο Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Με τη δραστηριότητα ασχολούνται οι υπόλοιπες ομάδες. Αφού μελετήστε την παρακάτω πηγή απαντήστε στην ακόλουθη ερώτηση. Γιατί οι γυναίκες στην αρχαία Σπάρτη καταπονούσαν το σώμα τους με τη γυμναστική; Ποιος ήταν ο σκοπός της ζωής τους; ΤΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕ Η ΓΟΡΓΩ Αλλά και τα σώματα των γυναικών έπρεπε να καταπονηθούν με το τρέξιμο, την πάλη, τη ρίψη δίσκων και ακοντίων, έτσι που να γεννιούνται παιδιά από γερά σώματα... Λένε μάλιστα ότι η Γοργώ, η γυναίκα του Λεωνίδα, όταν κάποια ξένη της είπε: «Μονάχα στη Σπάρτη εσείς οι γυναίκες εξουσιάζετε τους άνδρες», εκείνη της απάντησε: «Γιατί εμείς γεννάμε άνδρες». Σχόλιο: Πλούταρχος, Λυκούργος 14. (Αρχαία Ιστορία Α Γυμνασίου, σελίδα 49) 9. Δραστηριότητα 5. Α. : Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κείμενο Υπερσύνδεσμος: Σελίδα 11/14

12 Διευκρίνιση: Με τη δραστηριότητα ασχολούνται οι μισές ομάδες. Πώς φαντάζεστε μια τυπική μέρα στη ζωή μιας γυναίκας που ζει στην Αθήνα της κλασικής περιόδου; Γράψτε μια καταχώριση ημερολογίου σε πρώτο πρόσωπο ή κάντε μια περιγραφή σε τρίτο πρόσωπο. Σχόλιο: Χρησιμοποιώντας μια μηχανή αναζήτησης (πχ google) οι μαθητές/τριες μπορούν να βρουν και άλλες πηγές πληροφοριών. 10. Δραστηριότητα 5. Β. : Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κείμενο Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Με τη δραστηριότητα ασχολούνται οι υπόλοιπες ομάδες. Πώς φαντάζεστε μια τυπική μέρα στη ζωή μιας γυναίκας που ζει στην αρχαία Σπάρτη; Γράψτε μια καταχώριση ημερολογίου σε πρώτο πρόσωπο ή κάντε μια περιγραφή σε τρίτο πρόσωπο. Σχόλιο: Χρησιμοποιώντας μια μηχανή αναζήτησης (πχ google) οι μαθητές/τριες μπορούν να βρουν και άλλες πηγές πληροφοριών. Σελίδα 12/14

13 2η Φάση: Φάση δημιουργίας τελικού προϊόντος Σελίδα 13/14

14 2η Φάση: Φάση δημιουργίας τελικού προϊόντος Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Εργαστήριο Πληροφορικής/Αίθουσα με διαδραστικό πίνακα και έναν σταθμό εργασίας ανά ομάδα (3-4 ατόμων) Σ' αυτή τη φάση, οι μαθητές/τριες εργάζονται για τη σύνθεση του τελικού προϊόντος. Οι μαθητές συζητούν, εμπλουτίζουν, αφαιρούν, και τελικά παράγουν ένα πολυτροπικό πολυμεσικό κείμενο (παρουσίαση ή ψηφιακή αφήγηση) σχετικά με τη θέση της γυναίκας στην Αρχαία Αθήνα και Σπάρτη. Το τελικό προϊόν αναρτάται στον δικτυακό τόπο του σχολείου τους. Σελίδα 14/14 Powered by TCPDF (