Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου. Χοιροτροφία. Ενότητα 2η: Εκτροφή χοίρων. Σκούφος Ιωάννης

Transcript

1 Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Χοιροτροφία Ενότητα 2η: Εκτροφή χοίρων Σκούφος Ιωάννης

2 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων Χοιροτροφία Ενότητα 2η: Εκτροφή χοίρων Σκούφος Ιωάννης Καθηγητής Άρτα, 2015

3 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 3

4 Χρηματοδότηση Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Ηπείρου» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα.

5 Περιεχόμενα ενότητας Γενικά στοιχεία Υφιστάμενη κατάσταση Μελλοντικές τάσεις της αγοράς 5

6 Παραγωγικά συστήματα απογαλακτισμένων χοίρων (1/4) Η ενέργεια του απογαλακτισμού υποδηλώνει την απομάκρυνση του χοιριδίου από τη χοιρομητέρα και προφανώς την απουσία πρόσβασής του στο γάλα της. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε με τη μεταφορά της χοιρομητέρας από το θάλαμο τοκετού στην ξηρά περίοδο, είτε με την ταυτόχρονη μεταφορά των χοιριδίων στο θάλαμο απογαλακτισμού και της χοιρομητέρας στο θάλαμο της ξηράς περιόδου. 6

7 Παραγωγικά συστήματα απογαλακτισμένων χοίρων (2/4) Με τη σύγχρονη διαχείριση του θαλάμου τοκετών (απογαλακτισμός στην ηλικία των 23 ημερών) παρέχεται ειδική υψιπρωτεϊνική και πλήρως πεπτή τροφή με μορφή pellets στα χοιρίδια από την ηλικία των 7 ημερών, ώστε κατά τη στιγμή του απογαλακτισμού να διατρέφονται τουλάχιστον κατά 40% με την τροφή γαλουχίας, να προσλαμβάνουν δηλαδή g ξηράς τροφής ημερησίως. 7

8 Παραγωγικά συστήματα απογαλακτισμένων χοίρων (3/4) Όταν τα χοιρίδια απογαλακτισθούν σε ηλικία 8 εβδομάδων τότε τα διατροφικά στοιχεία παρέχονται κατά 90% από την ξηρά τροφή, όταν απογαλακτισθούν σε ηλικία 6 εβδομάδων τότε το 65% των διατροφικών στοιχείων χορηγείται από την ξηρά τροφή, ενώ όταν απογαλακτισθούν σε ηλικία 4 εβδομάδων η χορηγούμενη τροφή θα συνεισφέρει στο 45% των διατροφικών τους αναγκών. Η ηλικία απογαλακτισμού κυμαίνεται από τα ακραία όρια των 2 εβδομάδων (14 ημερών) έως την ηλικία των έξι εβδομάδων (μείωση της γαλακτοπαραγωγής). 8

9 Παραγωγικά συστήματα απογαλακτισμένων χοίρων (4/4) Η πλέον φυσιολογική ηλικία απογαλακτισμού μπορεί να καθοριστεί από το χρόνο πλήρους παλινδρόμησης της μήτρας (περίπου 3 εβδομάδες), από τη φυσιολογική ανάπτυξη του χοιριδίου ώστε ο απογαλακτισμός να μην του επιφέρει ισχυρό σοκ και στρες, από τη δυνατότητα χορήγησης συμπληρωματικής τροφής, από το χάσμα μεταξύ της παθητικής και ενεργητικής ανοσίας, και το σωματικό του βάρος. Από αρχείο Γ. Μαγκλάρα 9

10 Συστήματα θαλάμων απογαλακτισμού 10

11 Συστήματα απογαλακτισμού σε εκτατική ή βιολογική εκτροφή χοίρων 11

12 Παράγοντες που επηρεάζουν την ηλικία απογαλακτισμού (1/4) Η γαλακτοπαραγωγή της χοιρομητέρας, που αγγίζει τα υψηλότερα όριά της από την 3η εβδομάδα της γαλουχίας έως περίπου την 5η. Από τη 5η εβδομάδα και μετά υπάρχει σταδιακή πτώση της ποσότητας του εκκρινόμενου γάλακτος. Το ανοσολογικό χάσμα που συμβαίνει μεταξύ δύο και τριών εβδομάδων μετά τον τοκετό όταν οι ανοσοσφαιρίνες που πήρε το νεαρό χοιρίδιο τις πρώτες 24 ώρες της ζωής του από το πρωτόγαλα (IgG, IgA, IgM ), διασπώνται και αραιώνουν στο αίμα ώστε να αγγίζουν τις κατώτερες συγκεντρώσεις σε αυτό γύρω στην 14η ημέρα της ζωής του. 12

13 Παράγοντες που επηρεάζουν την ηλικία απογαλακτισμού (2/4) Η ενεργητική ανοσία του χοιριδίου εγκαθίσταται σταδιακά από την 3η εβδομάδα της ζωής του και έτσι απογαλακτισμός μεταξύ 2ης και 3ης εβδομάδας σημαίνει πως το χοιρίδιο εγκαταλείπει τη χοιρομητέρα με το χαμηλότερο επίπεδο συγκέντρωσης ανοσοσφαιρινών. Επιπλέον η απουσία θηλασμού θα του στερήσει τη δυνατότητα άμεσης απόκτησης IgA, η οποία προστατεύει τοπικά και επιφανειακά το λεπτό έντερο του χοιριδίου από την επίδραση των τοξινών και των παθογόνων βακτηρίων. 13

14 Παράγοντες που επηρεάζουν την ηλικία απογαλακτισμού (3/4) Απουσία IgA από το επιθήλιο του αυλού του εντέρου θα δημιουργήσει συνθήκες έντονου πολλαπλασιασμού παθογόνων μικροοργανισμών, με αποτέλεσμα πεπτικές διαταραχές, πρόκληση διαρροϊκού συνδρόμου, παρεκτός και οι συνθήκες ενσταβλισμού είναι σχεδόν στείρες και η διατροφή σχεδόν άριστη. 14

15 Παράγοντες που επηρεάζουν την ηλικία απογαλακτισμού (4/4) Το διάστημα απογαλακτισμού και εμφάνισης οίστρου και το ποσοστό σύλληψης στην πρώτη επίβαση. Παρόλη τη φιλολογική προσέγγιση πως ο πρώιμος απογαλακτισμός ημερών επιμηκύνει το διάστημα απογαλακτισμού - οίστρου από 5,5 ημέρες σε 8,5 και ελαττώνει το ποσοστό σύλληψης από 89% στο 75% αυτό δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα. 15

16 Επίδραση του χρόνου γαλουχίας στο διάστημα απογαλακτισμού εμφάνισης οίστρου (ημέρες) στις χοιρομητέρες Διάστημα γαλουχίας (ημέρες) Anmaitre (1982) 11,7 8,5 9,8 Moody and Speer (1991) 6,9 5,2 5,9 Smidt et al (1995) 8,3 7,2 6,7 Cole et al (1995) 7,8 5,6 5,0 16

17 Μερικός απογαλακτισμός Ο μερικός απογαλακτισμός, δηλαδή η μείωση του αριθμού των θηλαζομένων χοιριδίων μειώνει καθοριστικά και το διάστημα απογαλακτισμού - εμφάνισης οίστρου κατά μερικούς ερευνητές. 17

18 Μερικός απογαλακτισμός και διάστημα απογαλακτισμού - εμφάνισης οίστρου Διάστημα απογαλακτισμού - οίστρου (ημέρες) Κανονικά απογαλακτισμένες Μερικώς απογαλακτισμένες Thompson et al (1991) 4,3 3,3 Britt και Levis (1992) 12,8 8,4 Britt και Levis (1992) 6,2 6,1 Kirkwood et al (1993) 4,8 4,5 Henderson και Ηughes (1994) 6,6 4,8 18

19 Το μέγεθος της τοκετοομάδας στον επόμενο τοκετό (1/2) Διαπιστώνουμε πως ο πρώιμος απογαλακτισμός 15 ημερών συνδέεται με μικρότερο μέγεθος τοκετοομάδας στον επόμενο τοκετό. Αυτό εξηγείται από το γεγονός της παλινδρόμησης της μήτρας που ολοκληρώνεται κυρίως μετά την 14η - 16η ημέρα από τον τοκετό. Έτσι η "απροετοίμαστη" μήτρα και η ελλιπής ενδοκρινική ανταπόκριση, δημιουργούν ακατάλληλο περιβάλλον για την κυοφορία μεγάλου αριθμού εμβρύων. 19

20 Το μέγεθος της τοκετοομάδας στον επόμενο τοκετό (2/2) Το αποτέλεσμα είναι υψηλότερα ποσοστά εμβρυϊκών θανάτων σε χοιρομητέρες που έχουν απογαλακτισθεί πολύ νωρίς. Ερευνητές απέδειξαν πως η τοκετοομάδα μειώνεται κατά 0,4 χοιρίδια για κάθε 5 ημέρες που μειώνονται από τον χρόνο των 25 ημερών έως των 15 ημερών. 20

21 Έξοδα ενσταβλισμού Όσο το διάστημα του θηλασμού μειώνεται, τόσο το διάστημα απογαλακτισμού αυξάνεται. Όσο η ηλικία απογαλακτισμού των χοιριδίων μειώνεται, τόσο ο τρόπος ενσταβλισμού, οι μέθοδοι διαχείρισης και οι αυτοματισμοί που απαιτούνται για τον έλεγχο της θερμοκρασίας, του αερισμού και της σχετικής υγρασίας, γίνονται πολυπλοκότεροι. Οι ειδικοί θάλαμοι απογαλακτισμού έχουν υψηλότατο κόστος δαπανών και οι προϋποθέσεις ανέγερσής τους βασίζονται στο ότι η μονάδα εξυπηρετεί ειδικές χρήσεις ζώων (αναπαραγωγής ή ελάχιστου μικροβιακού φορτίου). 21

22 Έξοδα διατροφής στο πρώιμα απογαλακτισμένο χοιρίδιο Λόγω της μη ενζυμικής του ωρίμανσης, (τις πρώτες δύο εβδομάδες της ζωής του παράγει μόνο λακτάση που διασπά τη λακτόζη, ως τον κατεξοχήν υδατάνθρακα που προμηθεύεται από το γάλα της χοιρομητέρας, ο πρώιμος απογαλακτισμός σημαίνει υψηλό κόστος διατροφής του χοιριδίου, αφού η σύνθεση του σιτηρεσίου θα περιλαμβάνει υψηλό ποσοστό πλήρους σκόνης γάλακτος ή ορού γάλακτος, όπως και σιτηρών θερμικά επεξεργασμένων (extruder corn flakes για το καλαμπόκι ή wheat flakes για το σιτάρι. Επιπρόσθετα η συμπλήρωση των πρωτεϊνικών αναγκών επιτυγχάνεται με ζωικές πρωτεΐνες (ιχθυάλευρα) αυξημένου κόστους. 22

23 Δεξιότητα του προσωπικού Ο πρώιμος απογαλακτισμός για να είναι επιτυχής απαιτεί υψηλό επίπεδο διαχείρισης, άρα ικανούς εργαζόμενους, που να δίνουν σημασία στη λεπτομέρεια και ατομικά στο κάθε χοιρίδιο, να έχουν άριστη κατάρτιση, υπομονή, δυνατότητα αντίληψης και πρωτοβουλίας έως του επιπέδου επίλυσης αυτού προβλήματος. Αυτό το προσωπικό απαιτεί να πληρωθεί περισσότερο αφενός και αφετέρου να επιμορφώνεται σε τακτικά χρονικά διαστήματα πράγμα που επιβαρύνει τον προϋπολογισμό της μονάδας. 23

24 Πότε πραγματοποιείται κυρίως ο απογαλακτισμός στη σύγχρονη χοιροτροφία; Από το διάστημα των τριών εβδομάδων έως την τέταρτη εβδομάδα δηλαδή από τις 21 ημέρες έως τις 28. Η αιτιολόγηση αυτής της πρακτικής είναι απλή: Η ενεργητική ανοσία του χοιριδίου που αναπτύσσεται μεταξύ 3-4 εβδομάδων ζωής, ώστε το χοιρίδιο να είναι σε θέση να αντεπεξέλθει το stress του αποχωρισμού με τη χοιρομητέρα. Η υψηλότερη κατανάλωση ξηράς τροφής, ώστε να μειωθεί η περίοδος προσαρμογής από την υγρή στην ξηρά τροφή. Η ωρίμανση του πεπτικού συστήματος του χοιριδίου που παράγει πλέον τα κατάλληλα ένζυμα (αμυλάση, λιπάση, πρωτεάση) για τη διάσπαση και την αφομοίωση των πρώτων υλών του σιτηρεσίου. 24

25 Όρεξη και υγεία της χοιρομητέρας κατά τη διάρκεια του θηλασμού Η όρεξη της χοιρομητέρας εξαρτάται από τη φυλή (οι φυλές που εκφράζουν το γονίδιο της κακοήθους υπερθερμίας τρώνε λιγότερο, ενώ είναι περισσότερο νευρικές), από την ηλικία της χοιρομητέρας (οι πρωτότοκες τρώνε λιγότερο και όταν έχουν μεγάλη τοκετοομάδα καταβολίζουν τα αποθέματα του λιπώδους ιστού τους, με αποτέλεσμα την απίσχνανση), από τις κλιματολογικές συνθήκες (σε χώρες με θερμά καλοκαίρια η όρεξη της χοιρομητέρας μειώνεται πάνω από 50% με αποτέλεσμα τον έντονο καταβολισμό λίπους και πρωτεΐνης από τα σωματικά αποθέματα) και αυξημένα προβλήματα υγείας (μαστίτιδα, μητρίτιδα, αγαλαξία, υπαγαλαξία. 25

26 Πρώιμος απογαλακτισμός Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις ο πρώιμος απογαλακτισμός είναι χρήσιμος, περιορίζοντας την έκταση της απώλειας ιστών και σωματικής διάπλασης της χοιρομητέρας κατά τη διάρκεια της γαλουχίας, όπως και τις πιθανές λοιμώξεις των χοιριδίων. Γενικώς τα χοιρίδια απογαλακτίζονται μετά την ηλικία των τριών εβδομάδων διότι, η απουσία επίδρασης αυτής της ηλικίας απογαλακτισμού στις παραγωγικές ιδιότητες της χοιρομητέρας είναι δεδομένη βιβλιογραφικά. Η δυνατότητα του χοιριδίου να αντεπεξέλθει σε μεγαλύτερες θερμοκρασιακές διακυμάνσεις με την πάροδο του χρόνου, δημιουργεί λιγότερα προβλήματα στο προσωπικό, ώστε η διαχείρισή τους να είναι πιο αποδεκτή από τον μέσο εργαζόμενο. 26

27 Στόχοι βάρους, ηλικίας και μέσης ημερήσιας ανάπτυξης σε άριστους γενότυπους (1/3) Ηλικία (ημέρες γέννησης) Βάρος (Kg) Μέση ημερήσια ανάπτυξη (Μ.Η.Α.) την προηγούμενη εβδομάδα (g) ,0 4,5 6,2 8,0 10,0 13,0 16,5 20,5 25,0 30,

28 Στόχοι βάρους, ηλικίας και μέσης ημερήσιας ανάπτυξης σε άριστους γενότυπους (2/3) ΑΠΟΓΑΛΑΚΤΙΣΜΟΣ Απογαλακτισμός 3 εβδομάδων στόχοι Ημ ημ. 6 Kg 28 ημ. 9 Kg 35 ημ. 12 Kg Kg M.H.A. (g)

29 Στόχοι βάρους, ηλικίας και μέσης ημερήσιας ανάπτυξης σε άριστους γενότυπους (3/3) Απογαλακτισμός 4 εβδομάδων στόχοι Ημ Kg M.H.A. (g) Δ.Μ.Τ

30 Μετάβαση από παθητική σε ενεργητική ανοσία των χοιριδίων Ab.s Παθητική ανοσία Ab παθητική ανοσία στο επιθήλιο Ενεργή ανοσία στο επιθήλιο χοιρίδια Οδός λοίμωξης 5-7 ημ. Μικρόβια στο επιθήλιο (απoικιοποίηση) Χοιριδίων Ab s ενεργή ανοσία ημ. 30

31 Ωρίμανση και ανάπτυξη των εντερικών λαχνών Μυϊκή στοιβάδα Υποβλεννογόνιος χιτώνας Επιφάνεια βλεννογόνου λάχνες αυλός του εντέρου κρύπτες Εντεροκύτταρα Εντερικό τοίχωμα 31

32 Ποιότητα διατροφής και στρες απογαλακτισμού Ανάπτυξη M.H.A. (g) Ημέρες Απλή διατροφή Ημι-συνθετική διατροφή Σύνθετη διατροφή 32

33 Ανοσοποιητικό σύστημα και απογαλακτισμός ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ PH, Διατροφικά συστατικά, Φυσιολογική χλωρίδα,πεπτικά ένζυμα ΑΑΠΩΛΕΙΑ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣΑΑνοσοπροφύλαξη, Μη ειδική αντιβακτηριακή προστασία, Βιοενεργά πεπτίδια ΔΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ - Ανορεξία, Αλλαγή υποστρώματος, Οξύτητα ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ενσταβλισμός Θερμοκρασία ΛΛΟΙΜΩΔΗ ΑΙΤΙΑΕντεροτοξική Ε. Coli, Σαλμονέλλα, Κοκκίδια, Ροταϊός ΧΟΙΡΟΣ - ΔΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ Ανάμιξη, Απομάκρυνση από χ/μ 33

34 Επίπεδα ενζύμων σε σχέση με την ηλικία του χοίρου Καρβοχαϊδράσες (Αμειλάση, Μαλτάση) Πρωτεάσες (Θρυψίνη, Χυμοθρυψίνη, καρβοξυπεπτιδάσης) Λίπαση Λακτάση Ενζυμική δράση mm/g Εβδομάδες ζωής

35 Επίδραση της ηλικίας απογαλακτισμού στη M.H.A έως τα 35 kg 35

36 Επίδραση της ηλικίας απογαλακτισμού στη M.H.A των παχυνόμενων έως τα 35 kg 36

37 ΜΗΚΟΣ ΤΑΪΣΤΡΑΣ / ΔΙΑΤΡΟΦΗ / Ζ.Β. / ζώο Kg Περιορισμένη διατροφή (mm) Κατά βούληση (mm) ταΐστρα 350 για 10 mm χοίρους 37

38 Θερμοκρασία και είδος δαπέδου / ατομικό ή ομαδικό Είδος δαπέδου Βάρος (Kg) Άχυρο oc Συμπαγές oc Διάτρητο μεταλλικό oc Σχαρωτό oc

39 Παράγοντες που επηρεάζουν τον ρυθμό ανάπτυξης. 39

40 Παράγοντες διαχείρισης που επηρεάζουν το Δ.Μ.Τ. 40

41 Χ.Κ.Θ. Βάρος του χοίρου Πρόσληψη τροφής Παράγοντες που επηρεάζουν τις κριτικές θερμοκρασίες. 40 Kg 40 Kg 1.5 Kg 2.0 Kg 16oC 13oC Περιεχόμενη ενέργεια Παραραχιαίο λίπος Πυκνότητα και αριθμός χοίρων ανά ομάδα Ταχύτητα αέρα και ρεύματα Έλεγχος εξαερισμού Μόνωση κτιρίου και δαπέδου Είδος δαπέδου σχαρωτό συμπαγές Στρωμνή Για κάθε 1οC Χ.Κ.Θ. απώλεια στη Μ.Η.Α 12g Έλεγχος διακυμάνσεων θερμοκρασίας στο θάλαμο 41

42 Στόχοι θνησιμότητας Άριστο Μέτριο 1% 2% 0,5% 1% 12 εβδ. Σφαγή 1% 1,5% Σφαγή αναγκαστική 1% 2,0% 3,5% 6,5% Απογαλακτισμός 3 εβδ. 3 εβδ. μετά 3 εβδ. 12 εβδ. μετά Σύνολο 42

43 Παράγοντες που επηρεάζουν τον Δ.Μ.Τ. (1/2) 43

44 Παράγοντες που επηρεάζουν τον Δ.Μ.Τ. (2/2) 44

45 Ανάγκες για να επιτευχθεί άριστη ανάπτυξη μετά τον απογαλακτισμό Ελαχιστοποίηση του stress στον απογαλακτισμό: Στον απογαλακτισμό το χοιρίδιο αναστατώνεται ψυχολογικά, κυρίως γιατί χάνει την παρουσία της μητέρας του και την ιεραρχία του στην τάξη της τοκετοομάδας από την παρουσία ξένων χοιριδίων στο κελί απογαλακτισμού. Επιπλέον έχει απολέσει την κύρια πηγή των θρεπτικών συστατικών (γάλα) και των ανοσοσφαιρινών (IgA) που περιέχονται σ' αυτό, πράγμα σχεδόν καταστροφικό για την φυσιολογική του συνέχεια. Με τον απογαλακτισμό πρέπει άμεσα το χοιρίδιο να εγκλιματιστεί σε ξένο περιβάλλον (μεταφορά), σε άλλου είδους διατροφική μεταχείριση (συστατικά τροφής) και σε αλλότριες συμπεριφορές άγνωστων χοιριδίων (ανάμειξη τοκετοομάδων). 45

46 Μέτρα που λαμβάνονται για τη μείωση του stress απογαλακτισμού (1/2) Ένωση τοκετοομάδων κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Διατήρηση μητριάς χοιρομητέρας για όσα χοιρίδια δεν αναπτύχθηκαν στο επιθυμητό βάρος απογαλακτισμού. Χορήγηση τροφής πολύ νωρίς στην ηλικία θηλασμού (7 ημερών) ώστε να συνηθίσουν στη λήψη ξηράς ουσίας. Διατήρηση της τοκετοομάδας ή των απογαλακτισμένων στο θάλαμο τοκετών για 7-10 ημέρες μετά την αποχώρηση της χοιρομητέρας, ώστε να αισθάνονται οικεία στο περιβάλλον. 46

47 Μέτρα που λαμβάνονται για τη μείωση του stress απογαλακτισμού (2/2) Ομοιόμορφη κατανομή με βάση το βάρος στον απογαλακτισμό, ώστε να αποφεύγονται οι βίαιες συμπεριφορές των πλέον ανεπτυγμένων στα ελαφρότερα χοιρίδια. Χρήση του μερικού απογαλακτισμού, ώστε τα βαρύτερα να απογαλακτίζονται 5 ημέρες νωρίτερα και τα ελαφρότερα να έχουν τη δυνατότητα αντισταθμιστικής ανάπτυξης. Χρήση ηρεμιστικών (ύστατη μέθοδος) για την αποφυγή κανιβαλισμού. 47

48 Διατήρηση του επιθυμητού μικροκλίματος Διατήρηση της θερμοουδέτερης ζώνης που βρίσκεται ενδιάμεσα της κατώτερης κριτικής θερμοκρασίας (L.C.T.) και της ανώτερης κριτικής θερμοκρασίας (U.C.T.). Ένα χοιρίδιο συγκεκριμένου βάρους και σωματικής σύνθεσης μεταβάλει εύρος της θερμοουδέτερης ζώνης κυρίως από την προσκτημένη ενέργεια (D.E.), το μέγεθος της ομάδας, το είδος του δαπέδου και τα ρεύματα του αέρα στο σημείο εκείνο της εκτροφής. 48

49 Κριτικές θερμοκρασίες για χοιρίδια με συμπαγή επιφάνεια δαπέδου (1/4) 49

50 Κριτικές θερμοκρασίες για χοιρίδια με συμπαγή επιφάνεια δαπέδου (2/4) Από τον ανωτέρω πίνακα είναι εμφανές πως όταν μία ομάδα 10 χοιριδίων αναπτύσσεται από τα 5 στα 10 και τα 20 Kg ζώντος βάρους με διατροφική πυκνότητα ισοδύναμη με 3 φορές τις απαιτήσεις του βασικού μεταβολισμού η κατώτερη κριτική θερμοκρασία μειώνεται από τους 22 στους 21 και στους 16 βαθμούς. Εάν ένα χοιρίδιο 10 Kg σε ομάδα των 10 αυξήσει την κατανάλωση τροφής σε επίπεδα 4 φορές μεγαλύτερα του επιπέδου διατήρησης τότε η L.C.T. ελαττώνεται από 270C στους 170C. 50

51 Κριτικές θερμοκρασίες για χοιρίδια με συμπαγή επιφάνεια δαπέδου (3/4) Ένα χοιρίδιο σε ομάδα των 10 έχει την ίδια L.C.T. όταν αυτή αυξηθεί περαιτέρω (στα 50 χοιρίδια). Αυτό συμβαίνει διότι ένα χοιρίδιο σε ομάδα των 10 ελαχιστοποιεί την απώλεια θερμότητας από την επιφάνειά του τόσο καλά όσο θα έκανε εάν βρισκόταν σε ομάδα των 50 χοιριδίων. Βέβαια όταν το χοιρίδιο είναι μόνο του, η L.C.T. διαφέρει σημαντικά από αυτό που βρίσκεται σε ομάδα των

52 Κριτικές θερμοκρασίες για χοιρίδια με συμπαγή επιφάνεια δαπέδου (4/4) Η ανώτερη κριτική θερμοκρασία (U.C.T.) δεν είναι συνήθως πρόβλημα για τα χοιρίδια και δεν ενοχλούνται από υψηλές θερμοκρασίες, όταν έχουν άνετο χώρο για κατάκλιση, ώστε να παραμένουν χωρίς επαφή με τα άλλα χοιρίδια της τοκετοομάδας, όταν έχουν χαμηλή ενεργειακή πυκνότητα στο σιτηρέσιο, ή τρώνε λίγο, εάν κατακλίνονται σε υγρά δάπεδα, αφού η εξάτμιση της υγρασίας από την επιφάνεια του δέρματος θα απομακρύνει ενέργεια από το σώμα βοηθώντάς το να μειώσει τη θερμοκρασία, εάν έχουν μικρό σωματικό βάρος και τέλος με την αύξηση της ποσότητας του λίπους στο σιτηρέσιο (ο καταβολισμός του λίπους παράγει λιγότερη ενέργεια από τον καταβολισμό των υδατανθράκων). 52

53 Επιφάνεια δαπέδου και θερμική αντίσταση (1/2) 53

54 Επιφάνεια δαπέδου και θερμική αντίσταση (2/2) Με τον ανωτέρω πίνακα αναγνωρίζουμε πόσο η διαφορετική επιφάνεια δαπέδου επιδρά στην L.C.T. Ένα υγρό συμπαγές δάπεδο απαιτεί 2 ⁰C παραπάνω θερμοκρασία για να αντεπεξέλθει φυσιολογικά το νεαρό χοιρίδιο στις μεταβολικές διαταραχές που του δημιουργεί η υγρασία. Η ταχύτητα του αέρα σε επίπεδο δαπέδου για τα νεαρά απογαλακτισμένα χοιρίδια είναι - 0,15 m/sec. Όταν το ρεύμα του αέρα ανέλθει από 0,15 σε 0,5 m/sec αυτό ισοδυναμεί με πτώση της θερμοκρασίας κατά 3 ⁰C, ενώ επιπλέον αύξηση της ταχύτητάς του σε 1m/sec ισοδυναμεί με περαιτέρω πτώση 3 ⁰C. 54

55 Συνθήκες που ευνοούν τη διατήρηση της θερμοκρασίας υπό συνθήκες ψύχους Πολύ καλά μονωμένο δάπεδο. Ομαδικό σύστημα απογαλακτισμού. Υψηλή ενεργειακή πυκνότητα του σιτηρεσίου ή επιπλέον ποσότητα τροφής. Αποφυγή ρευμάτων αέρα ή υγρασίας στο δάπεδο. Υψηλότερα σωματικά βάρη κατά τον απογαλακτισμό. 55

56 Συνθήκες που ευνοούν τη διατήρηση του ψύχους υπό συνθήκες καύσωνα Αύξηση της επιφάνειας του δαπέδου κατά 30-50% Αύξηση της ταχύτητας του αέρα σε επίπεδο δαπέδου κατά 3-5 φορές. Ύγρανση των δαπέδων και των διαδρόμων (δεν συνιστάται λόγω πιθανής επιπλοκής στην υγεία των ζώων). Συστήματα υδρόψυξης (υδροπανέλ τοίχων ή επιφανείας). Μικρότερη ποσότητα χορηγούμενης τροφής ή μείωση της ενεργειακής πυκνότητας της τροφής. Αντικατάσταση του λίπους από άλλες πηγές ενέργειας στο σιτηρέσιο. Αποφυγή περίσσειας πρωτεΐνης στο σιτηρέσιο. 56

57 Διατήρηση θερμοουδέτερου περιβάλλοντος στα χοιρίδια (1/2) Στο θάλαμο τοκετών λόγω της διαφορετικότητας των θερμοκρασιών που απαιτούνται για την ικανοποίηση της χοιρομητέρας και των χοιριδίων ειδικά μέτρα λαμβάνονται ώστε η θερμοκρασία του θαλάμου να βρίσκεται στα όρια των 16-18⁰C, ενώ η θερμοκρασία των νεογέννητων χοιριδίων από 28⁰C - 34⁰C. Αυτό επιτυγχάνεται με: Κάλυψη του δαπέδου με μονωτικό φύλο υλικού (μοριοσανίδα, πλαστικό), κάλυψη του χώρου κατάκλισης ώστε να δημιουργηθεί τεχνητός χώρος θερμοκοιτίδας 57

58 Διατήρηση θερμοουδέτερου περιβάλλοντος στα χοιρίδια (2/2) Θερμαινόμενο δάπεδο με ηλεκτρικό πατάκι που τοποθετείται στο σχαρωτό ή συμπαγές δάπεδο του κελιού τοκετού ή θερμαινόμενο δάπεδο τύπου θερμοφόρας (θερμαινόμενα υγρά). Με πηγή θερμότητας (λαμπτήρας υπέρυθρων, θερμαινόμενες αντιστάσεις). Στον απογαλακτισμό κυρίως η θέρμανση του χώρου εξασφαλίζεται με κεντρικό σύστημα (καλοριφέρ) ή εστιακές πηγές θερμότητας, όπως λαμπτήρες ή θερμαινόμενες αντιστάσεις και σε εξαιρέσεις με αερόθερμα τα οποία όμως εμπεριέχουν τον κίνδυνο της μείωσης της σχετικής υγρασίας και τη δημιουργία ξηρού περιβάλλοντος. 58

59 Θερμαντική πηγή με αντίσταση Aρχείο Γ. Μαγκλάρα 59

60 Διατροφή χοιριδίου Η διατροφή του χοιριδίου (υπό μορφή συμπήκτων = pellets) ιδιαίτερα κατά την περίοδο του θηλασμού παίζει πρωταρχικό ρόλο για τη φυσιολογική ανάπτυξη του ζώου. Ως γνωστό η ικανότητα του πεπτικού συστήματός του να αποδομήσει σάκχαρα εκτός της λακτόζης, πρωτεΐνες εκτός της καζεΐνης και μη γαλακτοματοποιημένα λίπη είναι μηδαμινή. Η πρώιμη χορήγηση συμπήκτων διεγείρει την πρώιμη παραγωγή σουκράσης, μαλτάσης και αμυλάσης επιτρέποντας νωρίτερα του φυσιολογικού την πέψη σακχάρων, αμύλου και πρωτεΐνης. Η χρήση υπό μορφή pellets υψηλής πεπτικότητας σιτηρεσίου είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική βελτίωση των παραγωγικών ιδιοτήτων μετά τον απογαλακτισμό (English et al 1989). 60

61 Αποτελεσματικότητα υψηλής πεπτικότητας τροφής υπό μορφή συμπήκτων σε χοιρίδια ηλικίας 7-24 ημερών (συνολική κατανάλωση pellets 680 g) 61

62 Τα κύρια χαρακτηριστικά διατροφής του χοιριδίου με σύμπηκτα (1/4) Υψηλής περιεκτικότητας συστατικά στην τροφή, όπως και υψηλής ελκυστικότητας για τα χοιρίδια. Παρουσίαση της τροφής υπό μορφή αλεύρων ή συμπήκτων ειδικής διαμέτρου και σκληρότητας. Παρουσίαση της τροφής σε ταΐστρες που εμφανίζουν τη χορηγούμενη τροφή κατά τον καλύτερο τρόπο στα χοιρίδια, ώστε να γίνεται αμέσως ορατή και διαθέσιμη. 62

63 Τα κύρια χαρακτηριστικά διατροφής του χοιριδίου με σύμπηκτα (2/4) Χορήγηση της τροφής με βάση το πρόγραμμα "λίγο και συχνά", ώστε πάντα η τροφή να είναι φρέσκια, καθαρή, ενώ όταν επιμολύνεται με απεκκρίσεις ή υπόκειται οξίνιση από την παρατεταμένη παρουσία και επαφή με τα εκκρίματα των σιελογόνων αδένων των χοιριδίων να απομακρύνεται άμεσα. Ελεύθερη πρόσβαση σε σημεία ποτίσματος, ώστε ανά πάσα στιγμή τα χοιρίδια να βρίσκουν φρέσκο και δροσερό νερό. Αποφυγή ενσωμάτωσης διατροφικών αντιγόνων, ιδιαίτερα φυτικών, στην τροφή, ώστε να μην προκαλούνται αντιδράσεις υπερευαισθησίας. 63

64 Τα κύρια χαρακτηριστικά διατροφής του χοιριδίου με σύμπηκτα (3/4) Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων τροφής κατά τη διάρκεια του θηλασμού (>1.5 κιλά) δημιουργεί ανοχή στο ανοσοποιητικό σύστημα έναντι τροφικών αντιγόνων από φυτικές πρώτες ύλες, ώστε να μην ανταποκρίνεται στα αλλεργιογόνα συστατικά της τροφής και σε εμφάνιση αντιδράσεων υπερευαισθησίας. Ειδάλλως η μειωμένη κατανάλωση τροφής από τα χοιρίδια ευαισθητοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα στα τροφικά αντιγόνα μετά τον απογαλακτισμό, ώστε η αντίδραση να καταστρέφει τις εντερικές λάχνες, να προκαλεί ατροφία λαχνών στο εντερικό επιθήλιο και μείωση του μήκους τους με αποτέλεσμα τον δραματικό πολλαπλασιασμό εντεροβακτηριοειδών και ροταϊών που προκαλούν βαριά διαρροϊκά σύνδρομα. 64

65 Τα κύρια χαρακτηριστικά διατροφής του χοιριδίου με σύμπηκτα (4/4) Η υψηλή πεπτικότητα των συστατικών της τροφής πρέπει να είναι κύριο μέλημα στη σύνθεση του σιτηρεσίου. Η διατροφή μετά τον απογαλακτισμό θα πρέπει στα ποιοτικά της χαρακτηριστικά να προσομοιάζει με το γάλα της χοιρομητέρας. Πρακτικά όμως ισορροπείται μεταξύ της βιολογικά ιδεατής σύνθεσης και της οικονομικής πραγματικότητας. 65

66 Σύνθεση τροφής θηλασμού και απογαλακτισμού 66

67 Προδιαγραφές σιτηρεσίου θηλασμού απογαλακτισμού 67

68 Ανάλυση σιτηρεσίου θηλασμού απογαλακτισμού 68

69 Διαφορές στην ανάπτυξη των απογαλακτισμένων με τη χρήση διαφορετικών μιγμάτων τροφής (1/2) 0,8 απλό σιτηρέσιο για απογαλακτισμό 0,6 ειδικό σιτηρέσιο για απογαλακτισμό M.H.A. (Kg) 0,4 0, ,2-0,4 Ημέρες μετά τον απογαλακτισμό 69

70 Διαφορές στην ανάπτυξη των απογαλακτισμένων με τη χρήση διαφορετικών μιγμάτων τροφής (2/2) Στο ανωτέρω διάγραμμα φαίνεται πως η ποιότητα των πρώτων υλών, η θερμική κατεργασία και η σύνθεση του ειδικού σιτηρεσίου συμβάλλουν στην άμεση κατανάλωση της τροφής από το χοιρίδιο στους ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης και στη μείωση της θερμότητας (από 5,6 % στο 1,4%). 70

71 Τα σιτηρέσια του απογαλακτισμού πρέπει να εκτιμηθούν με τα αυστηρά κριτήρια: (1/2) Της ημερήσιας ανάπτυξης. Του δείκτη μετατρεψιμότητας τροφής. Το κόστος ανά κιλό ζώντος βάρους. Το ποσοστό θνησιμότητας. 71

72 Τα σιτηρέσια του απογαλακτισμού πρέπει να εκτιμηθούν με τα αυστηρά κριτήρια: (2/2) Το ποσοστό των χοιριδίων που εμφάνισαν διαρροϊκό σύνδρομο. Τα φάρμακα που χρησιμοποιήθηκαν. Της επαναληψιμότητας των αποτελεσμάτων. Της απλότητας του συστήματος. Των εύκολων χειρισμών διαχείρισης. Της απόδοσης στο σφαγείο. 72

73 Συστήματα διατροφής (1/7) Τα κυριότερα συστήματα διατροφής του απογαλακτισμένου χοίρου διακρίνονται σε διατροφή κατά βούληση και σε περιορισμένη διατροφή. Η κατά βούληση διατροφή συνίσταται στο αυτόματο γέμισμα της ταΐστρας με ποσότητα τροφής που είναι διαθέσιμη συνεχώς για 24 ώρες στα χοιρίδια. Έτσι το χοιρίδιο τρέφεται ανάλογα με την όρεξή του. Στο σύστημα περιορισμένης διατροφής τα χοιρίδια διατρέφονται με περιορισμένες ποσότητες τροφής σε καθορισμένα χρονικά διαστήματα (4-8 φορές ημερησίως). 73

74 Συστήματα διατροφής (2/7) Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Προσέχουμε να μην παραμένει παλιά τροφή στην ταΐστρα, ώστε κάθε 24 ώρες η τροφή να είναι πάντοτε φρέσκια. Η ταΐστρα να έχει σωστές διαστάσεις ώστε να αποφεύγεται η απώλεια της τροφής. Είναι απλό σύστημα και δεν προκαλεί ανταγωνισμούς. Τα χοιρίδια ικανοποιούν την όρεξή τους. Πρέπει να υπάρχει μεγαλύτερο μήκος ταΐστρας για να επιτρέπει την ταυτόχρονη πρόσβαση όλων των χοιριδίων του κελιού κατά τη διάρκεια της εναπόθεσης της τροφής. Γνώση των διατροφικών αναγκών στο συγκεκριμένο παραγωγικό στάδιο. Τα χοιρίδια είναι πιο ανήσυχα και θορυβούν, ιδιαίτερα πριν την προσκόμιση της τροφής. Ελέγχονται καλύτερα τα ασθενούντα ζώα αφού δεν προσέρχονται στην ταΐστρα ταυτόχρονα με τα άλλα. 74

75 Συστήματα διατροφής (3/7) Σε νέα συστήματα η ξηρά τροφή έρχεται με ειδικούς σωλήνες στην ταΐστρα, με ταυτόχρονο ψεκασμό της με νερό θερμοκρασίας 40⁰C, ενώ η ταχύτητα προσκόμισης της τροφής είναι σταδιακή για να αποφεύγεται η απώλεια της τροφής και η διαβροχή του δαπέδου ή η εφύγρανση του χώρου του κελιού. 75

76 Συστήματα διατροφής (4/7) Βασική προϋπόθεση της υγρής διατροφής είναι μετά τη χορήγησή της να ξεπλένεται με νερό η ταΐστρα, να καθαρίζεται, ενώ το σύστημα του νερού είναι πάντοτε χλωριωμένο. Παραμονή της τροφής στην ταΐστρα σημαίνει ταχύτατες ζυμώσεις και οξίνιση του γάλακτος ή των συστατικών που βασίζονται στο γάλα λόγω των υψηλών θερμοκρασιών του θαλάμου απογαλακτισμού. 76

77 Συστήματα διατροφής (5/7) Η υγρή διατροφή προσφέρεται 2-4 φορές ημερησίως και ελέγχεται από συστήματα υπολογιστών για την ποσότητα που θα διατεθεί ανά κελί, ανά παραγωγικό στάδιο και ηλικία στα ζώα. Η βελτίωση της Μ.Η.Α. με τη χρήση υγρής διατροφής είναι 5-10% συγκριτικά με τα συστήματα ξηράς διατροφής. 77

78 Συστήματα διατροφής (6/7) Οι ποτίστρες είναι καλύτερες από τις πιπίλες γιατί η παρουσία του νερού γίνεται εμφανής από τα χοιρίδια. Όμως η μόλυνση των ποτίστρων από απεκκρίσεις των χοιριδίων δημιουργεί πρόβλημα στην υγιεινή του νερού της ποτίστρας. Η χρήση πιπίλας είναι καλύτερη από πλευράς υγιεινής, όμως η συνεχής διαβροχή του δαπέδου συνιστά βασικό μειονέκτημα όταν τα χοιρίδια παίζουν μ' αυτή ή πιέζουν κατά λάθος τη βαλβίδα εκροής του νερού. 78

79 Συστήματα διατροφής (7/7) Όπου υπάρχουν ενδιάμεσες δεξαμενές νερού (έξω από το κτίριο απογαλακτισμού) για την ελάττωση της πίεσης στο τελικό σημείο εξόδου, αρμόζει να καθαρίζονται τακτικά και να απολυμαίνονται, αφού η περίπτωση διείσδυσης τρωκτικών ή ανάπτυξης μυκήτων θα επιδεινώσει την ποιότητα του νερού, άρα και την υγεία των ζώων. 79

80 Ομαδοποίηση κατά τον απογαλακτισμό (1/5) Τα χοιρίδια μπορεί να απογαλακτισθούν ως αμιγείς τοκετοομάδες των 9 ή 10 χοιριδίων, μπορεί να ενωθούν τα βαρύτερα ζώα δύο ή τριών τοκετοομάδων, μπορούν να απογαλακτισθούν μερικώς και να μετακινηθούν μόνο τα βαρύτερα της τοκετοομάδας, μπορεί να απογαλακτισθούν και να αναμιχθούν με πολλά άλλα σε ομάδες των 10, 20, 30 ή και 50 χοιριδίων. 80

81 Ομαδοποίηση κατά τον απογαλακτισμό (2/5) Ο Wheatley (1987) απέδειξε πως η απόδοση των απογαλακτισμένων χοιριδίων σε ομάδες των 10 ήταν καλύτερη στην ομάδα των 5 χοιριδίων από 2 τοκετοομάδες συγκριτικά με τα 10 χοιρίδια από μια τοκετοομάδα και από 1 χοιρίδιο από δέκα τοκετοομάδες. Το γεγονός εξηγήθηκε με την αιτίαση πως το stress της ελαφράς ανάμειξης μπορεί να διεγείρει την όρεξη και την ανάπτυξη, ενώ της έντονης ανάμειξης υποβάλει τα χοιρίδια σε υπέρμετρο stress με αποτέλεσμα την ελάττωση του ρυθμού ανάπτυξης. 81

82 Ομαδοποίηση κατά τον απογαλακτισμό (3/5) Η καλύτερη στρατηγική είναι ο απογαλακτισμός 10 ομοιόμορφων χοιριδίων, είτε αυτά προέρχονται από μία τοκετοομάδα, είτε από δύο. Σε περίπτωση που το κελί απογαλακτισμού χωράει 30 ζώα τότε είναι συνετό τα ζώα να ενώνονται κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Η ανάπτυξη των χοιριδίων της ομάδας των 30 μπορεί να μην είναι υποδεέστερη εκείνης των 10 μετά 30 ημέρες. 82

83 Ομαδοποίηση κατά τον απογαλακτισμό (4/5) Η ομοιομορφία παραμένει βασική προϋπόθεση απογαλακτισμού χοιριδίων, εφόσον διατηρούμενη διατηρεί αμετάβλητο και τον αριθμό των ζώων στα επόμενα παραγωγικά στάδια και μειώνει την πιθανότητα επανάμειξής τους, σημαντική παράμετρος για το τελευταίο στάδιο πάχυνσης όπου οι χοίροι πρέπει να πωλούνται με το μικρότερο δυνατό εύρος βάρους. 83

84 Ομαδοποίηση κατά τον απογαλακτισμό (5/5) Η ομαδοποίηση των χοιριδίων στον απογαλακτισμό επιφέρει και έτερα πλεονεκτήματα, όπως της δημιουργίας ειδικού κελιού για τα αδύνατα και υποδεέστερα (με ειδική θεραπευτική και διατροφική αγωγή), όπως και η πιθανότητα διαφοροποίησης των ζώων με βάση το φύλο ( αφού τα αρσενικά αναπτύσσονται ταχύτερα των θηλυκών κατά την περίοδο της προπάχυνσης - πάχυνσης). 84

85 Αριθμός χοιριδίων ανά κελί απογαλακτισμού (1/4) Οι Kornegay και Notter (1984) πραγματοποίησαν πειραματικούς σχεδιασμούς προσπαθώντας να απαντήσουν στην ερώτηση: Ποιος είναι ο καλύτερος αριθμός χοίρων ανά κελί απογαλακτισμού; Τα χοιρίδια μελετήθηκαν από το βάρος των 7 Kg έως το βάρος των 21Kg με αριθμούς από 8 έως 30 διατηρώντας την επιφάνεια δαπέδου σταθερή είτε σε πλήρως σχαρωτό, είτε σε μερικώς σχαρωτό. 85

86 Αριθμός χοιριδίων ανά κελί απογαλακτισμού (2/4) Μετά τα 10 χοιρίδια ανά κελί απογαλακτισμού κάθε προσθήκη ενός χοίρου μείωνε κατά 1,2 % την ημερήσια κατανάλωση τροφής (Μ.Η.Κ.Τ.), κατά 0,95% την μέση ημερήσια αύξηση (Μ.Η.Α.), ενώ βελτίωνε κατά 0,27% το δείκτη μετατρεψιμότητας τροφής. 86

87 Αριθμός χοιριδίων ανά κελί απογαλακτισμού (3/4) Όμως νεώτερες έρευνες (Baxter, 1992) απέδειξαν πως η μεταβολή του μεγέθους της ταΐστρας, όπως και η παροχή νερού βελτίωναν τους παραγωγικούς δείκτες στις ομάδες με χοιρίδια, τόσο ώστε οι διαφορές στην ανάπτυξη στα μεγέθη 10 και 30 χοιρίδια ανά κελί να είναι ασήμαντες. Στην πράξη χρησιμοποιούνται κελιά απογαλακτισμού για χοιρίδια. 87

88 Αριθμός χοιριδίων ανά κελί απογαλακτισμού (4/4) Στο N.I.A.R.I. (2001) πειραματισμός 1280 χοιριδίων σε ομάδες των 10,20,30,40, και 60 χοιριδίων ανά κελί από την 4η έως τη 10η εβδομάδα ηλικίας τους με χώρο 0,38 m2 ανά χοίρο δεν έδειξε σημαντικά στατιστικές διαφορές, ούτε μεταβολές στα βάρη των 20% καλύτερων και των 20% χειρότερων χοιριδίων από πλευράς ανάπτυξης στα χοιρίδια των 20 έως 60. Η ανομοιομορφία ήταν πιο αυξημένη στα 10 χοιρίδια ανά κελί. 88

89 Κελιά απογαλακτισμού χοιριδίων 89

90 Ομαδικά κελιά απογαλακτισμού χοιριδίων (1/2) 90

91 Ομαδικά κελιά απογαλακτισμού χοιριδίων (2/2) Αρχείο Γ. Μαγκλάρα 91

92 Απαιτήσεις σε δάπεδο (1/3) Σε ανάλογα πειραματικά βρέθηκε πως έχοντας 0,2m2 δάπεδο/ απογαλακτισμένο χοιρίδιο για κάθε επιπρόσθετο 0,1m2 δαπέδου η μέση ημερήσια πρόσληψη τροφής αυξάνεται κατά 7% και η μέση ημερήσια ανάπτυξη κατά 8,6%, ενώ ο δείκτης μετατρεψιμότητας τροφής χειροτέρευε κατά 1,2%. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την επιφάνεια δαπέδου ανά χοιρίδιο διαμορφώνονται ανάλογα με τις ανάγκες τους, τη φυλή, τη θερμοκρασία: Όταν η θερμοκρασία αγγίζει την ανώτερη κριτική θερμοκρασία τότε αυξάνουμε την επιφάνεια δαπέδου ανά χοιρίδιο επιτρέποντας να αυξηθεί η επιφάνεια απώλειας θερμότητας. 92

93 Απαιτήσεις σε δάπεδο (2/3) Όταν η θερμοκρασία πλησιάζει την κατώτερη κριτική θερμοκρασία, τότε μειώνεται η επιφάνεια δαπέδου ανά χοιρίδιο ώστε να μειωθεί η επιφάνεια απώλειας της θερμότητας αυξάνοντας την πυκνότητά τους ανά τ.μ. Η επιφάνεια δαπέδου είναι μικρότερη για σχαρωτά ή μερικώς σχαρωτά δάπεδα, απ ότι για συμπαγή. Όταν τα χοιρίδια παρουσιάζουν αναπνευστικά προβλήματα, τότε αυξάνεται η επιφάνεια δαπέδου ανά ζώο και μειώνεται η πυκνότητα ανά κελί. Εάν ο εξαερισμός είναι φτωχός ή δεν ικανοποιεί τις απαιτήσεις διατήρησης του CO₂ στα επίπεδα του 0,3%, ή την ανανέωση του αέρα και την οξυγόνωσή του, τότε αυξάνεται η επιφάνεια δαπέδου ανά χοίρο. 93

94 Απαιτήσεις σε δάπεδο (3/3) Τα ενεργά χοιρίδια ή οι φυλές που είναι επιρρεπείς στο stress απαιτούν μεγαλύτερη επιφάνεια δαπέδου. Η παροχή πολλαπλών σημείων για λήψη νερού και οι δυνατότητα εύκολης λήψης της τροφής και του νερού, όπως και ο τρόπος κατανομής τους στο κελί ευνοούν τη μείωση της επιφάνειας του δαπέδου ανά ζώο. Το σχήμα του δαπέδου επηρεάζει τη δυνατότητα πρόσβασης στην ταΐστρα και αυτό έχει επιπτώσεις στην κατανάλωση τροφής, άρα η πυκνότητα των χοίρων μειώνεται ανάλογα με τις δυσκολίες πρόσβασης στα σημεία ταΐσματος ή νερού. 94

95 Απαιτήσεις σε επιφάνεια δαπέδου σχαρωτού ή μερικώς σχαρωτού (m2 / χοίρο) 95

96 Απαιτήσεις επιφάνειας ταΐστρας Η ταΐστρα πρέπει να έχει τις απαιτούμενες διαστάσεις για να διατηρείται ευκολότερη η πρόσβαση σ'αυτή εφ' όσον περιέχει συνεχώς τροφή (διατροφή κατά βούληση). Τα χοιρίδια έχουν την τάση να αντιγράφουν το ένα το άλλο (αλλομιμητική συμπεριφορά), για αυτό και πολλά ακολουθούν το πρώτο, όταν αναζητά την τροφή του στην ταΐστρα. Επιπλέον σε μερικά διατροφικά συστήματα η έλλειψη χώρου στην ταΐστρα οδηγεί ορισμένα χοιρίδια να υπερδιατρέφονται, άρα να καταλήγουν σε πεπτικά σύνδρομα ή διαρροϊκές καταστάσεις, ενώ άλλα να αναπτύσσονται με μικρότερους ρυθμούς. Αυτό οδηγεί σε ανταγωνισμούς, επιθετικότητα, για να διατηρηθεί η ιεραρχία στην ομάδα, με αποτέλεσμα ακόμη και το θάνατο ορισμένων χοιριδίων στο κελί. 96

97 Απαιτήσεις επιφάνειας ταΐστρας για χοιρίδια 7-20 Kg 97

98 Συστήματα διατροφής κατά βούληση Ελάχιστες απαιτήσεις για το μήκος της ταΐστρας στους χοίρους 98

99 Παραγωγικά συστήματα προπαχυνόμενων παχυνόμενων χοίρων (1/4) Οι χοίροι διατηρούνται στην περίοδο του απογαλακτισμού έως του βάρους των Kg που επιτυγχάνεται σε 8 περίπου εβδομάδες ζωής. Το στάδιο από τον απογαλακτισμό έως του βάρους των Kg ονομάζεται προπάχυνση και από το βάρος των 50 Kg έως τη σφαγή ( Kg) ονομάζεται πάχυνση. 99

100 Ζων βάρος (Kg) Παραγωγικά συστήματα προπαχυνόμενων παχυνόμενων χοίρων (2/4) Ημέρες Η τυπική καμπύλη ανάπτυξης του χοίρου έως τα 120 Kg ζώντος βάρους είναι η κάτωθι. 100

101 Παραγωγικά συστήματα προπαχυνόμενων παχυνόμενων χοίρων (3/4) Όπως διακρίνεται στο σχεδιάγραμμα, μόνο όταν ο χοίρος φτάσει τα 120 Kg βάρους η καμπύλη ανάπτυξης αποκλίνει από την ευθεία γραμμή και αρχίζει να είναι παράλληλη του άξονα χ, πράγμα που υποδηλώνει ότι η οικονομικότητα της εκτροφής διαταράσσεται, όπως και τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά του σφάγιου. Το ακριβές στάδιο της ανάπτυξης καθορίζεται από το γενότυπο των ζώων της εκτροφής και το φύλο. 101

102 Παραγωγικά συστήματα προπαχυνόμενων παχυνόμενων χοίρων (4/4) Είναι γνωστό πως η ταχύτερη ανάπτυξη του χοίρου στα στάδια της προπάχυνσης - πάχυνσης θα αποδώσει το βάρος σφαγής σε μικρότερο χρόνο, άρα ο παραγωγός θα πάρει το οικονομικό του όφελος για την επένδυσή του νωρίτερα. Επιπρόσθετα λόγω του ταχύτερου ρυθμού ανάπτυξης ο παραγωγός θα εκτρέφει μεγαλύτερο αριθμό ζώων ανά κτίριο ανά έτος, ώστε το κόστος επένδυσης να αποσβεστεί ταχύτερα, όπως και να μειωθεί το συνολικό κόστος εργασίας ανά κτίριο. 102

103 Ρυθμοί ανάπτυξης από το βάρος των 20 Kg έως τα 90 Kg (Fuller, 1994) 103

104 Κυριότεροι στόχοι της εκτροφής χοίρων από το βάρος 20kg εώς το βάρος σφαγής Διατήρηση της υγείας των ζώων. Διατήρηση του ποσοστού απωλειών κατά τη διάρκεια της εκτροφής στο 1-2%. Διατήρηση της ποιότητας του σφάγιου. Διατήρηση της ποιότητας του κρέατος. Διατήρηση άριστων παραγωγικών δεικτών (Μ.Η.Α., Δ.Μ.Τ.). Χορήγηση σιτηρεσίων άριστης ποιότητας διατροφικών συστατικών, ισόρροπου και ανάγωγου του γευστικού υλικού των ζώων που διατρέφουμε. Διατήρηση των οικονομικών δεικτών με βάση τις αποδόσεις των ζώων και το κόστος ανά κιλό ζώντος βάρους ή κιλού κρέατος. 104

105 Στοιχεία παραγωγικού συστήματος εκτροφής αναπτυσσόμενων - παχυνόμενων χοίρων (1/2) Ποιότητα γενετικού υλικού. Υγεία των ζώων. Διατροφή Σιτηρέσια. Σύστημα χορήγησης τροφής και μορφή σιτηρεσίου. Χορήγηση νερού. Ομαδοποίηση. 105

106 Στοιχεία παραγωγικού συστήματος εκτροφής αναπτυσσόμενων - παχυνόμενων χοίρων (2/2) Ενσταβλισμός (Μονώσεις Πυκνότητα Μέγεθος ταΐστρας). Μικροκλίμα (Θερμοκρασία και εξαερισμός). Διαχείριση εκτροφής. Έλεγχος ποιότητας κρέατος. Έλεγχος και καταγραφή των αποδόσεων και της συμπεριφοράς. Καλό και εξειδικευμένο προσωπικό. 106

107 Ποιότητα γενετικού υλικού (1/2) Τα κυριότερα χαρακτηριστικά στα οποία βασίζεται η επιλογή του κατάλληλου γενετικού υλικού σε εκτροφή πάχυνσης, είναι: Οι παραγωγικοί ρυθμοί ανάπτυξης, ο δείκτης μετατρεψιμότητας τροφής, η όρεξη και η κατανάλωση τροφής, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του σφαγίου και του κρέατος, η μειωμένη εναπόθεση λιπώδους ιστού. Η επιλογή θηλυκών ζώων αναπαραγωγής επιτυγχάνεται είτε μέσω συστημάτων βελτίωσης με αγορά κάπρου αναπαραγωγής και ζώων θηλυκών καθαρόαιμων ή υβριδίων υψηλής γενετικής αξίας, είτε μέσω αγοράς των θηλυκών ζώων τελικής διασταύρωσης (F1) από αναπαραγωγικό οίκο του εξωτερικού. 107

108 Ποιότητα γενετικού υλικού (2/2) Η επιλογή ζώων αναπαραγωγής, εάν ο παραγωγός λειτουργεί παράγοντας τα θηλυκά ζώα που αντικαθιστούν το γενετικό υλικό, βασίζεται σε πιο ιδιαίτερα προγράμματα ανεύρεσης της γενετικής αξίας των ζώων με βάση και κριτήρια αναπαραγωγής, όπως η πολυδυμία, η γαλακτοπαραγωγή, η ήρεμη συμπεριφορά πέραν των γνωστών της μέσης ημερήσιας ανάπτυξης και των φαινοτυπικών χαρακτηριστικών των θηλυκών ζώων. Η επιλογή του καλύτερου γενότυπου στους κάπρους κρεοπαραγωγής, βασίζεται στις απαιτήσεις της τοπικής αγοράς, των καταναλωτών, στο τελικό βάρος σφαγής, στην απόδοση οικονομικών κινήτρων για ποιοτικά σφάγια ή ελαττωμένου ποσοστού παραραχιαίου λίπους. 108

109 Υγεία των ζώων Τα κυριότερα προβλήματα στους αναπτυσσόμενους παχυνόμενους χοίρους, προέρχονται από το αναπνευστικό ή πεπτικό σύστημα. Η διατήρηση της υγείας απαιτεί κανόνες ελέγχου και διασφάλισής της, όπως: ολοκληρωμένο σύστημα διασφάλισης της υγείας. 109

110 Ολοκληρωμένο σύστημα διασφάλισης της υγείας (1/3) Απαγόρευση εισόδου σε επισκέπτες. Απαγόρευση εισόδου σε φορτηγά ή αυτοκίνητα, παρά μόνο μετά από απολύμανση των οχημάτων. Περίφραξη όλης της μονάδας. Σήτες σε όλα τα παράθυρα και τα ανοίγματα, για την αποτροπή εισόδου τρωκτικών ή πουλιών. Σύστημα εκτροφής «όλα μέσα όλα έξω». Απόσταση κτιρίου από κτίριο 300 μέτρα. 110

111 Ολοκληρωμένο σύστημα διασφάλισης της υγείας (2/3) Εφαρμογή συστήματος μονάδας πάχυνσης αποσπασμένης από μονάδα γαλουχίας και απογαλακτισμού. Αγορά κάπρων και θηλυκών ζώων ελεγμένων ορολογικά για απουσία συγκεκριμένων ασθενειών. Αποφυγή εργασίας του προσωπικού σε άλλες εκτροφές ή άλλα είδη ζώων. Ποσοστά θνησιμότητας για όλη την περίοδο 2%. Ξεχωριστός χώρος για νοσηλεία ασθενούντων ζώων. Αγορά κάπρων τεχνητής σπερματέγχυσης για ελαχιστοποίηση των κινδύνων από την αγορά ικανού αριθμού αρσενικών ζώων αναπαραγωγής. 111

112 Ολοκληρωμένο σύστημα διασφάλισης της υγείας (3/3) Διατήρηση μιας πηγής προμήθειας ζώων αναπαραγωγής. Διατήρηση των συνθηκών εκτροφής σε άριστη κατάσταση. Έλεγχος των πρώτων υλών διατροφής ή των συστατικών για παθογόνα βακτήρια ή μύκητες. Χρήση τεχνικών παραγωγής συμπήκτων ή extruder, για την αποφυγή επιμολύνσεων της τροφής ή μείωση του ολικού μικροβιακού της φορτίου. 112

113 Διατροφή Οι ενεργειακές ανάγκες του χοίρου δεν καλύπτονται από ενιαίο σιτηρέσιο σε όλη την περίοδο ανάπτυξης πάχυνσης. Έτσι σημαντικό είναι να διατραφούν οι χοίροι με δυο τουλάχιστον διαφορετικά σιτηρέσια που θα καλύπτουν πληρέστερα τις ανάγκες του σταδίου στο οποίο βρίσκονται. Έτσι χορηγούμε για το στάδιο των κιλών σιτηρέσια με ενεργειακή πυκνότητα MJ D.E./ Kg, ενώ από 50 κιλά έως σφαγής MJ D.E./ Kg. Οι διατροφικές ανάγκες περιγράφονται εκτενώς στο κεφάλαιο της διατροφής και συσχετίζονται με τη φυλή των ζώων που εκτρέφουμε, τα συνθετικά υβρίδια, το βάρος σφαγής, τη φυλή, τη μορφή χορηγούμενων συστατικών. 113

114 Προδιαγραφές σιτηρεσίων ανάπτυξης (1/3) 114

115 Προδιαγραφές σιτηρεσίων ανάπτυξης (2/3) Η χορηγούμενη πρωτεΐνη βασίζεται στα πρώτα στάδια σε μικτές πηγές ζωικής και φυτικής προέλευσης, ενώ στα τελικά στάδια μπορεί να είναι μόνο φυτικής προέλευσης. Συμπληρωματικά χορηγούνται αμινοξέα, ώστε να ισορροπηθεί η πρωτεΐνη. Η χορήγηση κυτταρινών (πιτύρων, πούλπας) είναι περιορισμένη στα πρώτα στάδια της εκτροφής (διότι οι ινώδεις ουσίες δρουν ως σφουγγάρι απορροφώντας πρωτεΐνες και αμινοξέα στη δομή τους). 115

116 Προδιαγραφές σιτηρεσίων ανάπτυξης (3/3) Επίσης μπλοκάρουν τη δράση των υδρολυτικών ενζύμων, αποτρέποντας την υδρόλυση των πρωτεϊνών που παρουσιάζονται στις απορροφητικές επιφάνειες του λεπτού εντέρου. Το πρόβλημα της χρήσης υψηλοκυτταρινικού σιτηρεσίου, δεν συσχετίζεται μόνο με την αφομοιωσιμότητα της πρωτεΐνης, αλλά και με την βιοδιαθεσιμότητα ορισμένων ιχνοστοιχείων, όπως ο Zn. 116

117 Παράγοντες που κυρίως επηρεάζουν τις διατροφικές απαιτήσεις στον χοίρο Διαθεσιμότητα θρεπτικών συστατικών και η σύνθεση του σιτηρεσίου. Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος και οι συνθήκες ενσταβλισμού. Οι τοξίνες, οι αντιθρεπτικοί παράγοντες στις πρώτες ύλες των ζωοτροφών, οι μύκητες. Η ακατάλληλη επεξεργασία, ανάμιξη ή αποθήκευση των πρώτων υλών ή των τελικών μιγμάτων. Η φυλή των ζώων, τα συνθετικά υβρίδια ή το φύλο. Η υγεία των χοίρων. Η απόδοση των χοίρων (παραγωγικοί δείκτες). 117

118 Τα σιτηρέσια συνήθως προδιαγράφονται με τις παρακάτω παραγωγικές αποδόσεις των χοίρων 118

119 Διατροφικό σύστημα και μορφή τελικού μίγματος Τα διατροφικά συστήματα περιλαμβάνουν χορήγηση τροφής κατά βούληση, περιορισμένη χορήγηση τροφής (π.χ. 90% ή 80% της κατά βούληση στο τελικό παραγωγικό στάδιο) και οι μορφές των σιτηρεσίων περιλαμβάνουν τα άλευρα, τα σύμπηκτα, τα extruder, expander, την υγρή διατροφή και την ξηρά διατροφή. Το σύστημα της κατά βούληση διατροφής περιλαμβάνει συνεχή πρόσβαση στην τροφή καθ όλο το εικοσιτετράωρο. Είναι ευρύτερα διαδεδομένο σύστημα και εφαρμόζεται διεθνώς, υπερτερώντας σε παραγωγικές αποδόσεις του συστήματος της περιορισμένης διατροφής. 119

120 Αποτελέσματα 6ωρης και 24ωρης πρόσβασης στην ταΐστρα (Α.R.C., 1991) 120

121 Επίδραση της μείωσης κατά 100 g της ημερήσιας χορηγούμενης τροφής σε μέση κατανάλωση 2,5 Kg σιτηρεσίου 13 MJ D.E./ Kg για χοίρους Kg (Α.R.C., 1991) 121

122 Χοίροι πάχυνσης (1/2) 122

123 Χοίροι πάχυνσης (2/2) 123

124 Απαιτήσεις σε χώρο ταΐστρας (Α.R.C., 1991) 124

125 Διαφορά στις παραγωγικές αποδόσεις συστημάτων διατροφής Ξηράς και Υγρής για χοίρους από Kg (κατά βούληση) (Patterson DC, 1987) 125

126 Ελεγχόμενη υγρή διατροφή (1/2) Η χορήγηση υγρής διατροφής επιτυγχάνεται με αναλογία νερού αλευρώδους μίγματος 2,5 3 προς 1, ώστε να τηρεί τις αναλογίες λήψης νερού και ξηράς τροφής. Το μίγμα χορηγείται με επεξεργασία και μίξη στους oc και διανέμεται στους χοίρους με θερμοκρασία 20 οc στις ταΐστρες 2 4 φορές ημερησίως. Μετά τη χορήγηση του γεύματος οι χοίροι καταναλώνουν νερό κατά βούληση. 126

127 Ελεγχόμενη υγρή διατροφή (2/2) Σε αντικατάσταση του νερού μπορεί να χορηγηθεί τυρόγαλα, που περιέχει θρεπτικά συστατικά και συμπληρωματικό συμπύκνωμα για την εξισορρόπηση του σιτηρεσίου. Τα υγρά συστήματα διατροφής ελέγχονται από ηλεκτρονικό υπολογιστή και η παρεχόμενη ποσότητα τροφής διανέμεται ανάλογα με το παραγωγικό στάδιο του ζώου και το βάρος τους, με αυτόματο σύστημα διανομής. Η συνολική ποσότητα τροφής που χορηγείται ανά κελί, ισοδυναμεί με κατά βούληση διατροφή και μεταβάλλεται ανά εβδομάδα. 127

128 Ο Braude (1986) κατέταξε τα πλεονεκτήματα της ελεγχόμενης υγρής διατροφής σε: (1/2) Καλύτερη ανάπτυξη των χοίρων. Περιορισμένη λήψη νερού, που προλαμβάνει την απώλεια ύδατος. Περιορισμένη απέκκριση νερού, άρα μικρότερη ποσότητα παραγόμενων λυμάτων. Αυτοματοποίηση του συστήματος διατροφής. Η μεταφορά της υγρής τροφής καλύτερα ελεγχόμενη. Έλεγχος διανεμόμενης τροφής. Δεν είναι απαραίτητη η εγκατάσταση ξεχωριστού υδραυλικού συστήματος για λήψη νερού. 128

129 Ο Braude (1986) κατέταξε τα πλεονεκτήματα της ελεγχόμενης υγρής διατροφής σε: (2/2) Η προανάμιξη των συστατικών δεν είναι απαραίτητη. Προθέρμανση στην ανάμιξη του ξηρού και με το υγρό κλάσμα, που σημαίνει μείωση του ποσοστού των παθογόνων μικροοργανισμών. Προσέχουμε οι εγκαταστάσεις μεταφοράς της υγρής διατροφής να είναι από ουδέτερο υλικό (πλαστικό) και όχι μεταλλικό, γιατί υπόκειται διάβρωση. Επιπλέον οι όροι υγιεινής και απολύμανσης των ταΐστρων να είναι υψηλού επιπέδου, ειδάλλως η ανάπτυξη μικροοργανισμών προκαλεί διαρροϊκά φαινόμενα και απόρριψη τροφής. 129

130 Διαφορές στην παρουσίαση της τροφής σε 56 πειραματισμούς (Baxter, 1988) 130

131 Σύμπηκτα (1/2) Η χρήση συμπήκτων βελτιώνει κατά 5% τον δείκτη μετατρεψιμότητας τροφής, όπως και η χρήση νιφάδων (flakes) βελτιώνει κατά 8% τον δείκτη μετατρεψιμότητας και κατά 6% την μέση ημερήσια ανάπτυξη. Οι λόγοι βελτίωσης των αποδόσεων είναι: Μείωση της απώλειας τροφής συγκριτικά με το αλευρώδες μίγμα. Αύξηση του βαθμού πυκνότητας της πρωτεΐνης και βιοδιαθεσιμότητας των συστατικών. Αύξηση της παρεχόμενης ενέργειας από το σιτηρέσιο κατά 6 9%. Μειωμένες πιθανότητες αποκλεισμού της ταΐστρας σε σχέση με το αλευρώδες μίγμα. 131

132 Σύμπηκτα (2/2) Η θερμική κατεργασία μειώνει τα παθογόνα μικρόβια και το συνολικό μικροβιακό φορτίο. Για τα απογαλακτισμένα χοιρίδια χρησιμοποιούνται σύμπηκτα διαμέτρου 2,5 mm, για χοίρους 30-50Kg 5mm και για χοίρους Kg 10mm. Η σκληρότητα των νιφάδων και των συμπήκτων εξαρτά και τον βαθμό επιλογής τους από τους χοίρους, όπως και ο βαθμός θρυμματισμού διευκολύνει ή αποτρέπει την πρόσληψή τους. Η σκληρότητα εξαρτάται από την ποσότητα του ατμού κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας, ενώ η συνεκτικότητα από την υπερβολική ένταξη λιπαρών ουσιών. 132

133 Πυκνότητα χοίρων και επίδραση της στις παραγωγικές αποδόσεις 133

134 Υπολογισμός επιφανειών δαπέδου μέσω της τοπογραφίας του χοίρου Στάση όρθια ή σε κατάκλιση x W0.33=0.047xW0.66 Στάση όρθια x W0.33=0.019xW

135 Χοίροι στην προπάχυνση-πάχυνση με μεγάλη πυκνότητα (1/2) 135

136 Χοίροι στην προπάχυνση-πάχυνση με μεγάλη πυκνότητα (2/2) 136

137 Ανταπόκριση στην αύξηση της επιφάνειας του δαπέδου προπαχυνόμενων παχυνόμενων χοίρων 137

138 Παράγοντες που επηρεάζουν την επιφάνεια του δαπέδου που απαιτείται για την καλύτερη ανάπτυξη των προπαχυνόμενων παχυνόμενων χοίρων Οι απαιτήσεις σε δάπεδο των χοίρων είναι μικρότερες σε σχαρωτό δάπεδο, από μερικώς σχαρωτό ή πλήρως συμπαγές. Μεγαλύτερες ανάγκες παρουσιάζονται όταν υπάρχουν χρόνια αναπνευστικά προβλήματα ή ελλιπής εξαερισμός. Μεγαλύτερες ανάγκες απαιτούνται από φυλές ευέξαπτες, νευρικές και κινητικές. Μικρότερα δάπεδα χρησιμοποιούνται όταν ο σχεδιασμός της ταΐστρας και των σημείων ταΐσματος και χορήγησης νερού είναι αρκετά, ώστε να ικανοποιηθούν όλοι οι χοίροι. Μεγαλύτερη επιφάνεια δαπέδων απαιτείται όταν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες των φυσιολογικών. 138

139 Αποτελέσματα της αύξησης της πυκνότητας στην απόδοση των χοίρων για βάρη Kg 139

140 Χοίροι στην προπάχυνση-πάχυνση (1/2) 140

141 Χοίροι στην προπάχυνση-πάχυνση (2/2) Αρχείο Γ. Μαγκλάρα 141

142 Ανώτερη και ελάχιστη κριτική θερμοκρασία για χοίρους Kg Ζ.Β. σε σχαρωτά δάπεδα (ομαδικό σύστημα) 142

143 Κυριότερες διαφορές μεταξύ των φυλών (1/3) Για την παραγωγή χοίρειου κρέατος εκτρέφονται θηλυκά, αρσενικά και ευνουχισμένα ζώα. Οι βασικές διαφορές στη διαχείρισή τους προέρχονται από: Διαφορές στις απαιτήσεις διατήρησης του μεταβολισμού Οι κάπροι έχουν υψηλότερη παραγωγή θερμότητας και υψηλότερες απαιτήσεις για τη διατήρηση του μεταβολισμού τους. Υπολογίζεται πως στα Golay οι απαιτήσεις διατήρησης των αρσενικών συγκριτικά με τα θηλυκά είναι 10% υψηλότερες και με τα ευνουχισμένα 15%. Ο λόγος των αυξημένων απαιτήσεων πως η περιεκτικότητα σε μυϊκό ιστό των αρσενικών είναι υψηλότερη και προφανώς λόγω της μεταβολικής ενεργότητας του μυϊκού ιστού σε σχέση με τον λιπώδη. 143

144 Κυριότερες διαφορές μεταξύ των φυλών (2/3) Όρεξη Τα ευνουχισμένα ζώα προσλαμβάνουν υψηλότερες ποσότητες τροφής (3 5%) από τα αρσενικά ή τα θηλυκά. Τα οιστρογόνα και τα ανδρογόνα είναι εν μέρει υπεύθυνα για την μειωμένη όρεξη αντίστοιχα των θηλυκών και των αρσενικών. 144

145 Κυριότερες διαφορές μεταξύ των φυλών (3/3) Η μέση ημερήσια ανάπτυξη και ο ρυθμός ανάπτυξης του μυικού ιστού (Ρ.Α.Μ.Ι.) Είναι προφανές πως η ανάπτυξη των μυϊκών μαζών και συνολικότερα η ανάπτυξη, είναι ταχύτερη στα αρσενικά ζώα. Σε χορηγούμενη ενεργειακή πυκνότητα σιτηρεσίου 32 MJ, οι ρυθμοί εναπόθεσης της πρωτεΐνης είναι 130g για τα αρσενικά και 103g για τα θηλυκά (διαφορά 25%). Αυτό ισοδυναμεί με ρυθμό ανάπτυξης μυϊκού ιστού κατά 321 g και 225 g ημερησίως. Για τα ευνουχισμένα το ποσοστό εναπόθεσης της πρωτεΐνης είναι 85 g, με 153 g ρυθμό ανάπτυξης του μυϊκού ιστού. 145

146 Ρυθμός ανάπτυξης Μ.Η.Α. (gr) Ρυθμός ανάπτυξης αρσενικών, θηλυκών και ευνουχισμένων χοίρων Βάρος Σώματος (Kg) ΑΡΣΕΝΙΚΑ (Smith, 1988) ΕΥΝΟΥΧΙΣΜΕΝΑ ΘΗΛΥΚΑ 146

147 Ανταπόκριση του ρυθμού ανάπτυξης στην αύξηση της χορηγούμενης ημερησίως πρωτεΐνης Αρσενικα ζώα Θηλυκά ζώα Ευνουχισσμένα ζώα , , (Yen, 1979) 0, , , Αψσίνη (%) 1,25 1,35 Πρωτεΐνη (%) 1,

148 Συγκριτικές απαιτήσεις και αποδόσεις ώστε να αναπτυχθούν με το μέγιστο του γενετικού δυναμικού 148

149 Κυριότερες διαφορές μεταξύ φυλών και φύλων (1/6) Απαντήσεις διατήρησης και ανάπτυξης με βάση το καθορισμένο γενετικό δυναμικό. Όπως αποδεικνύεται, τα αρσενικά ζώα υπερτερούν στα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά του σφάγιου, αλλά και των παραγωγικών παραμέτρων. Επίσης φυλές όπως L.W. ή η L. υπερτερούν σε δείκτες μετατρεψιμότητας ή δείκτες ανάπτυξης από τις φυλές Βελγικό L. ή Pietrain ή Hamsphire, ενώ φυλές όπως το Pietrain υπερτερούν σε απόδοση μυϊκών μαζών και ποσοστό σφαγίου, ενώ φυλές όπως το Duroc σε ποιοτικά χαρακτηριστικά του σφαγίου (τρυφερότητα, ευχυμότητα). Οι απαιτήσεις διατήρησης των αρσενικών είναι 10% πιο αυξημένες των θηλυκών και 15% πλέον αυξημένες των ευνουχισμένων ζώων. 149

150 Κυριότερες διαφορές μεταξύ φυλών και φύλων (2/6) Η όρεξη, όπου τα ευνουχισμένα ζώα τείνουν να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες τροφής, λόγω των οιστρογόνων και ανδρογόνων που είναι κυρίως υπεύθυνα για την ελαττωμένη όρεξη που παρουσιάζεται στα αρσενικά και θηλυκά ζώα. Η συσχέτιση της ημερήσιας ανάπτυξης και του ρυθμού αύξησης του μυϊκού ιστού που παραχωρεί το πλεονέκτημα στα αρσενικά ζώα, κυρίως στο στάδιο της πάχυνσης (>50 Kg), όπου οι διαφορές συνιστούν ισχυρό οικονομικό πλεονέκτημα. Ο λιπώδης ιστός όπου όπως παρουσιάζεται στο διάγραμμα, ενώ τα αρσενικά ζώα υπερτερούν σε ρυθμούς ανάπτυξης, αυτό δεν συνοδεύεται από αντίστοιχη αύξηση του λιπώδους ιστού συγκριτικά με τα θηλυκά ζώα και τα ευνουχισμένα. 150

151 Κυριότερες διαφορές μεταξύ φυλών και φύλων (3/6) Ανταπόκριση σε αυξημένη χορήγηση πρωτεΐνης στο σιτηρέσιο. Οι εμπειρικές μετρήσεις φανερώνουν πως 100 gr αύξησης της μέσης ημερήσιας χορήγησης τροφής (περίπου 1,5 MJ D.E. ημερησίως) από τα Kg θα έχει αποτέλεσμα την αύξηση κατά gr της μέσης ημερήσιας ανάπτυξης, την αύξηση του παραραχιαίου λίπους (P2) κατά 1mm, την αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης του μυϊκού ιστού κατά gr και του ρυθμού ανάπτυξης του λιπώδους ιστού κατά gr. 151

152 Κυριότερες διαφορές μεταξύ φυλών και φύλων (4/6) Η φύση όμως, των αυξήσεων στις αποδόσεις ευρίσκεται μέσα στα ακραία όρια, όπου όταν το ζώο θα έχει απόλυτη την ανάγκη της αυξημένης χορήγησης τροφής, θα μπορεί να χρησιμοποιεί τα 100 gr καθαρού μυϊκού ιστού (1 Kg μυϊκού ιστού απαιτεί 15 MJ D.E.) ή για 30 gr λιπώδους ιστού (1 Kg λιπώδους ιστού απαιτεί 50 MJ D.E.) και βέβαια όλοι οι συνδυασμοί μεταξύ των δυο ακραίων είναι πιθανοί. Αλληλεπίδραση μεταξύ γενότυπου, φύλου και αυξημένης χορήγησης τροφής. 152

153 Κυριότερες διαφορές μεταξύ φυλών και φύλων (5/6) Η ανταπόκριση του βελτιωμένου γενοτύπου απαιτεί αυξημένη χορήγηση τροφής (πρωτεΐνης και ενέργειας που εναποτίθενται ως μυϊκός ιστός, ενώ αντίθετα στον αβελτίωτο γενότυπο, παρόμοια αύξηση οδηγεί σε υπέρμετρη ανάπτυξη του λιπώδους ιστού. Έτσι γνωρίζουμε πως τα ευνουχισμένα ζώα θα είναι παχύτερα όλων των άλλων σε οποιαδήποτε ανταπόκριση διατροφής, τα θηλυκά από ένα επίπεδο διατροφής άρα και συγκέντρωσης πρωτεΐνης και λυσίνης, το ίδιο όμως δεν ισχύει και για χοίρους που έχουν επιλεγεί για τη δυνατότητα να εναποθέτουν αυξημένες ποσότητες μυϊκού ιστού σε αντίστοιχη αύξηση των διατροφικών ποσοτήτων της πρωτεΐνης και της ενέργειας. 153

154 Κυριότερες διαφορές μεταξύ φυλών και φύλων (6/6) Στα σημερινά συνθετικά υβρίδια άριστος ρυθμός ανάπτυξης του μυϊκού ιστού επιτυγχάνεται με μικρότερη κατανάλωση τροφής, άρα σημαντικά βελτιωμένου του δείκτη μετατρεψιμότητας της τροφής. Είναι γνωστό πως τα νεαρά χοιρίδια και τα απογαλακτισμένα, επειδή μετατρέπουν παραγωγικότερα όλων τα συστατικά της τροφής σε μυϊκό ιστό διατρέφονται κατά βούληση, όμως καθώς οι χοίροι αυξάνονται σε μέγεθος αυξάνουν την κατανάλωση τροφής, ώστε να δομείται αναλογικά μυϊκός και λιπώδης ιστός, ενώ στο τελικό στάδιο της ανάπτυξης η όρεξη δεν συσχετίζεται με την ανάπτυξη του μυϊκού ιστού, με αποτέλεσμα την πάχυνση και την τάση για μη αναλογική αύξηση του λιπώδους ιστού. 154

155 Η επιλογή του σιτηρεσίου της διατροφής εξαρτάται από: Την φύση των συστατικών που εμπεριέχονται σ αυτό (πεπτικότητα, αφομοιωσιμότητα, ελκυστικότητα, υφή, μέγεθος). Τη σημασία με οικονομικούς όρους του ρυθμού ανάπτυξης του ζώου (όσο δηλαδή ανταποκρίνεται στην ποιοτική και ποσοτική μεταβολή του σιτηρεσίου). Την διατροφική συγκέντρωση του σιτηρεσίου (ενεργειακή, πρωτεϊνική, βιταμινών, ιχνοστοιχείων, μεγαλοστοιχείων). Την κληρονομούμενη δυναμική του ζώου για ανάπτυξη και ειδικότερα αύξηση του μυϊκού ιστού. Βελτιωμένοι γενότυποι διατρέφονται περισσότερο χωρίς την πιθανότητα να παχύνουν περισσότερο, αφού ως γνωστόν τα βελτιωμένα ζώα έχουν μειωμένη όρεξη. 155

156 Η διαχείριση των διαφορετικών φύλων μπορεί να επιτευχθεί ως εξής: Διαφοροποίηση στο στάδιο της ανάπτυξης (προπάχυνση πάχυνση) των θηλυκών ζώων από τα αρσενικά ή των θηλυκών από τα ευνουχισμένα. Σφαγή σε διαφορετικά κιλά, δηλαδή των αρσενικών στα κιλά και των θηλυκών στα κιλά. Τον κτιριακό διαχωρισμό των αρσενικών από τα θηλυκά ζώα, ώστε να διατρέφονται με διαφορετική ενεργειακή και πρωτεϊνική πυκνότητα σιτηρεσίου. Τη χρήση περιορισμένης διατροφής για τα ευνουχισμένα ή θηλυκά ζώα. 156

157 Νερό και χοίροι (1/2) Το νερό είναι το μοναδικό διατροφικό στοιχείο που απαιτείται σε τόσο μεγάλες ποσότητες από τα έμβια όντα. Οι χοίροι χρησιμοποιούν το νερό για πληθώρα λόγων που συμπεριλαμβάνουν τις μεταβολικές λειτουργίες του σώματός τους, τη θερμορύθμιση, τη μεταφορά θρεπτικών συστατικών στους ιστούς, την αποβολή των μεταβολικών εκκριμάτων, την παραγωγή γάλακτος, την ανάπτυξη και την αναπαραγωγή. Είναι γεγονός πως το 80% του βάρους του νεογέννητου χοίρου και το 54% του παχυνόμενου αποτελείται από νερό. Ένα ζώο μπορεί πρακτικά να απολέσει όλο του το λίπος και πάνω από το 50% της πρωτεΐνης και να παραμείνει ζωντανό, ενώ η απώλεια απώλεια του 10% της ποσότητας του ύδατος που περικλείει έχει ως αποτέλεσμα το θάνατό του. 157

158 Νερό και χοίροι (2/2) Οι χοίροι καταναλώνουν το νερό κυρίως δια μέσου της πόσης. Παρ' όλα αυτά μερική ποσότητα νερού καταναλώνεται μέσω της τροφής, ενώ ο μεταβολισμός του ζώου παράγει επίσης νερό. Η απώλεια του ύδατος επιτυγχάνεται από το ουροποιητικό σύστημα και τα ούρα, το πεπτικό και τα κόπρανα, το αναπνευστικό και την εκπνοή και μέσω του δέρματος. Η ισορροπία μεταξύ πρόσληψης και αποβολής νερού επηρεάζεται από την υγεία του ζώου, τη διατροφή και το περιβάλλον. 158

159 Απαιτήσεις του χοίρου σε νερό Είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε πως δεν υπάρχει συγκεκριμένη φόρμουλα για να εκτιμηθούν οι ανάγκες ενός ζώου ή και είδους σε νερό. Το ποσόν του ύδατος που καταναλώνεται εξαρτάται από παράγοντες όπως η θερμοκρασία, τα συστατικά της τροφής, η συχνότητα της χορήγησης του νερού, ο ενσταβλισμός και τα stress του περιβάλλοντος. 159

160 Ανάγκες σε νερό του χοίρου (lt/ημέρα) σε θερμοουδέτερο περιβάλλον 160

161 Παράγοντες που επηρεάζουν τη λήψη νερού (1/5) Τα ασθενή ζώα απαιτούν περισσότερη ποσότητα νερού από τα υγιή για την ίδια ηλικία και ζων βάρος. Η απώλεια νερού από διάρροια ή πυρεξία αντισταθμίζεται με αύξηση της πρόσληψης νερού κατά 30-50%. Οι ειδικές ανάγκες των ασθενούντων ζώων συχνά παραγνωρίζονται στις εμπορικές εκτροφές. Αυξημένες ποσότητες νερού είναι δύσκολο να προσληφθούν από χοίρους που ενσταβλίζονται σε μεγάλα κελιά με υψηλή πυκνότητα ζώων ή όταν η παροχή νερού είναι εσκεμμένα περιορισμένη. 161

162 Παράγοντες που επηρεάζουν τη λήψη νερού (2/5) Οι απαιτήσεις σε νερό αυξάνονται αναλογικά με την αύξηση της ολικής πρωτεΐνης της τροφής. Έτσι 3,9 και 5,3 λίτρα νερού θα καταναλωθούν από θηλαζόμενα χοιρίδια που διατρέφονται με τροφή που περιέχει 12 ή 16% συνολική πρωτεΐνη αντίστοιχα. Μελέτες αναφέρουν πως η προσθήκη συνθετικής λυσίνης αυξάνει την κατανάλωση νερού, όπως και η χρήση πελλετοποιημένης τροφής αντί για αλευρώδη μίγμα. Υψηλή χορήγηση άλατος ή καλίου αυξάνει τις απαιτήσεις του χοίρου σε νερό. Η δηλητηρίαση από αλάτι δεν είναι επακόλουθο αυξημένης περιεκτικότητας NaCl στην τροφή per se, αλλά διαταραχή του ισοζυγίου νερού (διακοπή παροχής νερού). 162

163 Παράγοντες που επηρεάζουν τη λήψη νερού (3/5) Οι υψηλές θερμοκρασίες στο κτίριο ενσταβλισμού αυξάνουν τις απαιτήσεις του χοίρου για νερό, ιδιαίτερα των χοιρομητέρων και των παχυνόμενων. Η αυξημένη κατανάλωση που συνοδεύεται και από μεγάλη απώλεια νερού λόγω συχνής διούρησης αποτελούν αντιστάθμιση στους μηχανισμούς για την απώλεια θερμότητας. Η αλλαγή της εσωτερικής θερμοκρασίας από C, σε C, αυξάνει την κατανάλωση νερού κατά 50%. Όταν οι χοίροι διατρέφονται κατά βούληση, η μείωση της καταναλισκόμενης τροφής είναι η τυπική ανταπόκριση στην άνοδο της θερμοκρασίας. 163

164 Παράγοντες που επηρεάζουν τη λήψη νερού (4/5) Η ελαττωμένη πρόσληψη τροφής ελαχιστοποιεί τις ανάγκες του ζώου να απόδοση τη μεταβολική θερμότητα. Ευτυχώς η διακύμανση των θερμοκρασιών επιτρέπει στους χοίρους να τρώνε την τροφή κατά τη διάρκεια των ψυχρότερων ωρών της ημέρας. Σε περιόδους υψηλών θερμοκρασιών οι χοίροι θα καταναλώσουν περίπου τη διπλάσια ποσότητα ψυχρού νερού (70C 380C) (130C) απ' ότι ποσότητα θερμού (280C) νερού. Στις χοιρομητέρες ξηράς περιόδου συνήθως χορηγείται 1,8-2,6 Kg φύραμα ημερησίως. Η περιορισμένη ποσότητα τροφής αντισταθμίζεται με αυξημένη πρόσληψη νερού λόγω της διάθεσης του ζώου να αποκτήσει την αίσθηση του κορεσμού. 164

165 Επίδραση του ρυθμού χορήγησης νερού στις αποδόσεις απογαλακτισμένων χοίρων 3-6 εβδομάδων Ρυθμός χορήγησης νερού (ml/min) (Barber et al., 1989) 165

166 Παράγοντες που επηρεάζουν τη λήψη νερού (5/5) Άλλες μελέτες απέδειξαν πως οι αυξημένοι ρυθμοί χορήγησης νερού ήταν χρήσιμοι στη διατήρηση των αποδόσεων όταν οι εσωτερικές θερμοκρασίες του χώρου ήταν 340C. Όταν η έκθεση των χοίρων αφορούσε περιβάλλον με χαμηλές εσωτερικές θερμοκρασίες οι υψηλοί ρυθμοί χορήγησης νερού ήταν επιβλαβείς για την απόδοση των ζώων. 166

167 Επίδραση του ρυθμού χορήγησης νερού και της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος σε χοίρους ηλικίας εβδομάδων (1/2) (Nienaber και Hahn, 1994) 167

168 Επίδραση του ρυθμού χορήγησης νερού και της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος σε χοίρους ηλικίας εβδομάδων (2/2) Οι μελέτες βασίστηκαν σε χοίρους που ενσταβλίζονταν ανά 12 στο κελί και με μια ποτίστρα ανά κελί. Ο αριθμός των χοίρων ανά ποτίστρα είναι αμφιλεγόμενος και κυμαίνεται από μια ανά 15 χοίρους (4 εβδομάδων) έως μία ανά 5 χοίρους (επίσης τεσσάρων εβδομάδων). 168

169 Κυοφορούσες και θηλάζουσες χοιρομητέρες (1/2) Οι περισσότερες μελέτες απέδειξαν πως η κατανάλωση νερού στις θηλάζουσες χοιρομητέρες έχει εύρος από 8-25 λίτρα ημερησίως ανά χοιρομητέρα. Παράγοντες που το επηρεάζουν αποτελούν το μέγεθος της τοκετοομάδας, η θερμοκρασία του θαλάμου και η ποσότητα και η ποιότητα του φυράματος. Η πιο δραματική επίπτωση της αναστολής χορήγησης νερού στην γαλακτοπαραγωγή της χοιρομητέρας είναι εμφανής κατά τις πρώτες τρεις ημέρες της γαλουχίας. Περιορισμένη ροή νερού (0,5lt/min) μετά τις τρεις πρώτες ημέρες οδηγεί σε λήψη μικρότερης ποσότητας τροφής από τη χοιρομητέρα και σημαντική απώλεια βάρους. 169

170 Κυοφορούσες και θηλάζουσες χοιρομητέρες (2/2) Η βιωσιμότητα και ο ρυθμός ανάπτυξης των χοιριδίων δεν επηρεάζονται. Η μεγάλη απώλεια βάρους της χοιρομητέρας επηρεάζει την μετά τον απογαλακτισμό αναπαραγωγική της απόδοση. Οι κυοφορούσες χοιρομητέρες ελέγχθηκαν για την πρόσληψη νερού σε τέσσερα διαφορετικά συστήματα ενσταβλισμού. Πιπίλες ανά ατομικό κελί ξηράς περιόδου. Ατομικό κελί ξηράς περιόδου με διακοπτόμενη χορήγηση νερού σε ατομική ταΐστρα (15 λεπτά κάθε δύο ώρες). Ατομικό κελί ξηράς περιόδου με συνεχή ταΐστρα και χορήγηση νερού τρεις φορές ημερησίως. Ομαδικό σύστημα ξηράς περιόδου με δύο ποτίστρες (πιπίλα ανά κελί και έξι χοιρομητέρες ανά κελί). 170

171 Ομαδικό σύστημα ενσταβλισμού χοιρομητέρων (1/3) 171

172 Ομαδικό σύστημα ενσταβλισμού χοιρομητέρων (2/3) Αρχείο Γ. Μαγκλάρα 172

173 Ομαδικό σύστημα ενσταβλισμού χοιρομητέρων (3/3) Αρχείο Γ. Μαγκλάρα 173

174 Ατομικό σύστημα ενσταβλισμού χοιρομητέρων (1/2) 174

175 Ατομικό σύστημα ενσταβλισμού χοιρομητέρων (2/2) 175

176 Σύγκριση συστημάτων (1/2) Η μελέτη απέδειξε πως το καλύτερο σύστημα ιδίως για την πρόληψη των μολύνσεων στο ουροποιητικό σύστημα αποτελεί το πρώτο και το τέταρτο. Το σύστημα που εμφάνισε τα περισσότερα προβλήματα ήταν αυτό με τη συνεχή ταΐστρα και τη χορήγηση νερού τρεις φορές ημερησίως. Με ενδιάμεσες αποδόσεις κρίθηκε το δεύτερο σύστημα. Την καλύτερη εξήγηση για αυτές τις διαφορές αποτελεί η χρήση ποτίστρων (πιπίλων) που όπως φαίνεται χορηγεί ποσότητα ύδατος που ικανοποιεί τις ανάγκες των χοιρομητέρων ασχέτως βάρους, ηλικίας, τοκετοομάδας, ή ειδικών απαιτήσεων. Στον παρόντα πειραματισμό φάνηκε πως το νερό που χορηγείται διαλλειπώμενα στις χοιρομητέρες καταλήγει αχρησιμοποίητο στα κανάλια παροχέτευσης των λυμάτων. 176

177 Σύγκριση συστημάτων (2/2) Ο κοινός νους πρέπει να θεωρεί αντικειμενική πρόταση τη μείωση της ποσότητας του νερού που χρησιμοποιείται σήμερα από τους παραγωγούς χωρίς αυτό να διαταράξει την απόδοση και το επίπεδο υγείας των ζώων. Οι μέσοι όροι και η μέση χοιρομητέρα ή η μέση απόδοση των χοίρων δεν αντανακλούν τις ανάγκες ενός αφυδατωμένου ζώου ή της χοιρομητέρας με κυστίτιδα, οι οποίες και μας έχουν διαφύγει. Οι διαφορές μεταξύ ενός καλού και άριστου διαχειριστή της εκτροφής βασίζονται στο κατά πόσο το σύστημα υποστηρίζει τις άτυπες ανάγκες των πλέον ευαίσθητων και τρωτών ζώων χωρίς να δημιουργούν σημαντικές εισροές κόστους και κατανάλωσης ενέργειας και ανθρώπινου δυναμικού. 177

178 Χειρισμοί στον θάλαμο τοκετών Τα νεογέννητα χοιρίδια ταχύτατα εξερευνούν το περιβάλλον μέσα σε ορισμένα λεπτά από τη γέννησή τους βρίσκοντας και τις θηλές της χοιρομητέρας. Λόγω του φυσικού τους ενστίκτου να ανακαλύψουν το χώρο τους είναι απαραίτητο το περιβάλλον του κελιού να είναι άριστο ώστε να μην εκτεθούν σε παθογόνα μικρόβια ή παράσιτα. 178

179 Επιπρόσθετα οι χειρισμοί που πρέπει να αναληφθούν για την ορθή διαχείριση των νεαρών χοιριδίων (1/8) Να αποκοπεί ο ομφάλιος λώρος για την αποφυγή απώλειας αίματος. Απομένει ένα τμήμα 3-5 cm το οποίο και εμβαπτίζεται σε διάλυμα αντισηπτικού. Το τμήμα που παραμένει εντός 3 ημερών αποξηραίνεται και αποπέφτει εγκαταλείποντας ένα καθαρό σημείο ομφαλού. Οι ομφαλίτιδες ή οι σηψαιμίες από μικρόβια που διεισδύουν μέσω του ομφάλιου λώρου σε περίπτωση που αφεθεί μετά τη γέννηση του ζώου δεν είναι σπάνιες με συνέπεια την απώλειά του. 179

180 Επιπρόσθετα οι χειρισμοί που πρέπει να αναληφθούν για την ορθή διαχείριση των νεαρών χοιριδίων (2/8) Αποκοπή των τεσσάρων ζευγαριών οδόντων εκ των οποίων τα τέσσερα είναι κυνόδοντες. Η αποκοπή γίνεται διότι η χρήση τους δεν έχει πρακτική σημασία για τα ίδια, ενώ η παρουσία τους μπορεί να ερεθίσει τη θηλή ή να προκαλέσει τραυματισμούς στο μαστό ή σε άλλα ζώα της τοκετοομάδας κατά τη διάρκεια αψιμαχιών ή παιχνιδιού. Το ύψος της αποκοπής είναι περίπου το μισό του ύψους των οδόντων. 180

181 Επιπρόσθετα οι χειρισμοί που πρέπει να αναληφθούν για την ορθή διαχείριση των νεαρών χοιριδίων (3/8) Σήμανση είτε στο πτερύγιο του αυτιού, είτε στο σώμα του χοιριδίου ώστε το χοιρίδιο να ταυτοποιηθεί την πρώτη ημέρα της ζωής του. Η σήμανση επιτυγχάνεται είτε με tattoo, είτε με αποκοπή τμημάτων του πτερύγιου που αντιστοιχούν σε αριθμούς, είτε με τη χρήση ενωτίων. 181

182 Αναγνώριση - ταυτοποίηση - σήμανση (1/3) Η αναγνώριση όλων των ζώων της εκτροφής επιτυγχάνεται με τη σήμανση αυτών. Οι τρόποι με τους οποίους σημαίνονται οι χοίροι είναι: Χρήση τατουάζ, όπου με ειδικό μηχάνημα αναγράφεται στο αυτί ή στα πλάγια τοιχώματα του σώματος ο κωδικός αριθμός του ζώου. Χρήση ενωτίων, όπου με ειδικό μηχάνημα (τανάλια σήμανσης), τοποθετούνται στο ένα ή σε αμφότερα τα αυτιά. Προσοχή, αποφεύγουμε τα άκρα του αυτιού, όπου διέρχονται οι ωτικές φλέβες. 182

183 Αναγνώριση - ταυτοποίηση - σήμανση (2/3) Χρήση ηλεκτρονικού εμφυτεύματος στο τράχηλο του ζώου, όπου αναγνωρίζεται με ηλεκτρονική συσκευή. Αποκοπή τμήματος του αυτιού σε κωδικά σημεία, όπου από το δεξί αυτί αναγνωρίζεται η τοκετοομάδα και από το αριστερό ο ατομικός αριθμός του ζώου. Η σήμανση γίνεται την πρώτη ημέρα της ζωής και στην συνέχεια παρατίθεται ο τρόπος εφαρμογής της και η αρίθμηση με βάση την περιοχή αποκοπής του αυτιού. 183

184 Αναγνώριση - ταυτοποίηση - σήμανση (3/3) Αποκοπή τμήματος του αυτιού με σκοπό την αριθμητική σήμανση του ζώου. 184

185 Θάλαμος τοκετών (1/2) 185

186 Θάλαμος τοκετών (2/2) 186

187 Χοιρομητέρα σε κελί τοκετού 187

188 Επιπρόσθετα οι χειρισμοί που πρέπει να αναληφθούν για την ορθή διαχείριση των νεαρών χοιριδίων (4/8) Xορήγηση σιδήρου (Fe+++) για πρόληψη της σιδηροπενικής αναιμίας των χοιριδίων. Το νεογέννητο χοιρίδιο έχει περιορισμένα αποθέματα σιδήρου για σύνθεση αιμοσφαιρίνης λόγω της ανεπαρκούς μεταφοράς του από τον πλακούντα στο έμβρυο. Στο ήπαρ είναι αποθηκευμένα περίπου 50 mg Fe και οι ημερήσιες ανάγκες αγγίζουν τα 7 mg. Ως γνωστό το γάλα της χοιρομητέρας δεν περιέχει επαρκής ποσότητες Fe για να αναπληρώσει την απώλειά του και η προσθήκη τροφής από την 7η ημέρα δεν οδηγεί σε λήψη ικανών ποσοτήτων Fe. 188

189 Επιπρόσθετα οι χειρισμοί που πρέπει να αναληφθούν για την ορθή διαχείριση των νεαρών χοιριδίων (5/8) Επομένως η χορήγηση εξωγενούς σκευάσματος Fe είναι απαραίτητη και η λήψη 200 mg Fe+++ την τρίτη ημέρα της ζωής του νεογέννητου είναι κοινή πρακτική. Η λήψη επιτυγχάνεται είτε με τη μορφή ενδομυϊκής έγχυσης στον τράχηλο, είτε με τη μορφή πάστας. Τοξικότητα μπορεί να παρατηρηθεί όταν πενταπλασιαστεί η χορηγούμενη δόση. 189

190 Επιπρόσθετα οι χειρισμοί που πρέπει να αναληφθούν για την ορθή διαχείριση των νεαρών χοιριδίων (6/8) Αποκοπή της ουράς που δεν είναι απαραίτητη ως χειρισμός, όμως σε κλειστά συστήματα εκτροφών που δεν έχουν απόλυτο έλεγχο στο μικροπεριβάλλον και στα παραγωγικά συστήματα της εκτροφής είναι δυνατόν να παρουσιαστούν ενέργειες κανιβαλισμού ή επιθετικότητας με δαγκώματα της ουράς. Η αποκοπή γίνεται με σύστημα άμεσης καυτηρίασης 2-4 cm από την έκφυση της ουράς την ημέρα που κόβουμε και τους κυνόδοντες. 190

191 Επιπρόσθετα οι χειρισμοί που πρέπει να αναληφθούν για την ορθή διαχείριση των νεαρών χοιριδίων (7/8) Χορήγηση τροφής το δυνατόν συντομότερο, ειδικά συμπήκτων (από την 7η ημέρα και εντεύθεν) για να ενθαρρυνθεί η κατανάλωση ξηράς τροφής από το νεογέννητο. Η αφομοιωσιμότητα των συστατικών, η ποιότητά τους και η βελτιωμένη υφή και γεύση είναι απαραίτητες προδιαγραφές για τη λήψη της από τα νεαρά ζώα χωρίς πεπτικές διαταραχές. 191

192 Επιπρόσθετα οι χειρισμοί που πρέπει να αναληφθούν για την ορθή διαχείριση των νεαρών χοιριδίων (8/8) Ο ευνουχισμός των αρσενικών χοιριδίων που δεν ενδείκνυνται γενικώς, μπορεί να γίνει με μικρή χειρουργική επέμβαση από την 1-3 εβδομάδα της ζωής όταν η συγκράτηση του ζώου είναι εύκολη και το stress ελάχιστο. 192

193 Έλεγχος απόδοσης απογαλακτισμένων (1/4) Καταγραφή παραγωγικών δεικτών και παρακολούθησης όλων των παραμέτρων που επιδρούν στη φυσιολογική ανάπτυξη και την υγεία των ζώων. Παρακολούθηση και έλεγχος της συμπεριφοράς των χοίρων. Η συμπεριφορά τους και ο τρόπος μετακίνησης, ξεκούρασης, η στάση, ο ρυθμός των αναπνοών (λαχάνιασμα), το ρίγος, ο τρόπος ανάπαυσης, ο τρόπος κατάκλισης, η επιθετικότητα, μας δηλώνουν εάν το σύστημα που εφαρμόζεται είναι αποδεκτό και ανεκτό από τους χοίρους. 193

194 Έλεγχος απόδοσης απογαλακτισμένων (2/4) Οι χοίροι υποδεικνύουν πού το σύστημα διαχείρισής τους έχει κενά. Είναι θερμό το περιβάλλον ή πολύ ζεστό. Υπάρχει αρκετός χώρος για ανάπαυση. Υπάρχουν αρκετά σημεία διατροφής και οι διαστάσεις τους είναι ικανές να εξασφαλίζουν οπτική επαφή αλλά και διατροφική πληρότητα σε όλους τους χοίρους του κελιού. Είναι η ταΐστρα τοποθετημένη στο σωστό χώρο. Προκαλεί το δάπεδο τραυματισμούς, είναι τοποθετημένο σωστά και τα ανοίγματα στα σχαρωτά έχουν τις σωστές διαστάσεις. 194

195 Έλεγχος απόδοσης απογαλακτισμένων (3/4) Τα σημεία νερού είναι τοποθετημένα στο σωστό ύψος και σε αριθμό τέτοιο ώστε τα ζώα να πίνουν άφθονο νερό όποτε χρειαστούν. Είναι τα ζώα υγιή, γνωρίζουμε τις διαφορές μεταξύ ενός άρρωστου ζώου και ενός υγιούς, ποιος παράγοντας επιδρά στην εμφάνιση της ασθένειας του ζώου. Τα ζώα αναπτύσσονται ομοιόμορφα σε όλα τα στάδια του απογαλακτισμού ή ορισμένα χάνουν βάρος. Πότε ακριβώς συμβαίνει αυτό, ποια η αιτία και πώς το αντιμετωπίζουμε. 195

196 Έλεγχος απόδοσης απογαλακτισμένων (4/4) Ποιο είναι το μικροπεριβάλλον και η ατμόσφαιρα στο χώρο απογαλακτισμού και πώς ελέγχεται. Υπάρχουν ανώμαλες συμπεριφορές (δάγκωμα ουράς, αυτιού, ποια τα αίτιά τους, πώς αντιμετωπίζονται. Αναπτύσσονται φυσιολογικά τα ζώα, τρώνε την απαιτούμενη ποσότητα τροφής, πίνουν την απαιτούμενη ποσότητα νερού. Ποια η οικονομικότητα της εκτροφής στο στάδιο του απογαλακτισμού. Τηρούνται οι προϋποθέσεις ευζωίας και ανθρώπινου χειρισμού των ζώων στο στάδιο αυτό. 196

197 Αποτελέσματα ελέγχου 197

198 Διατροφή και αναπαραγωγική αγέλη Η διατροφή της χοιρομητέρας χρησιμεύει στο να έχει άριστη απόδοση: στον αριθμό χοιριδίων ανά τοκετοομάδα στο βάρος χοιριδίου κατά τον τοκετό στον αριθμό τοκετών ανά έτος στην ποσότητα του παραγόμενου γάλακτος στη διατήρηση και επαύξηση της αναπαραγωγικής τους ζωής στην αύξηση του βάρους και του μεγέθους ιδιαίτερα των νεαρών ζώων. 198

199 Ανταπόκριση εγκύων χοιρομητέρων στις διαφορετικές ποσότητες ημερήσιας κατανάλωσης (1/5) 12 2,7 3,3 Αριθμός νεογέννητων χοιριδίων , ,5 2,7 3,3 199

200 Ανταπόκριση εγκύων χοιρομητέρων στις διαφορετικές ποσότητες ημερήσιας κατανάλωσης (2/5) 450 Αύξηση βάρους χ/μ (g/ημ) , ,

201 Ανταπόκριση εγκύων χοιρομητέρων στις διαφορετικές ποσότητες ημερήσιας κατανάλωσης (3/5) 1,6 1,5 1,4 Βάροςχοιριδίουστοντοκετό(kg) 1,2 1 0,8 0,8 0,6 0,4 0,2 0 1,5 3 Ποιότητα τροφής (kg) 201

202 Ανταπόκριση εγκύων χοιρομητέρων στις διαφορετικές ποσότητες ημερήσιας κατανάλωσης (4/5) Απώλεια βάρους σε 28 ημέρες γαλουχίας (kg) = FIL (kg/ημ) όπου FIL είναι η κατανάλωση τροφής ανά ημέρα την περίοδο γαλουχίας. Απώλεια λίπους σε 28 ημέρες γαλουχίας (mmp2) = FIL (kg/ημ). Άρα μια μέση κατανάλωση τροφής στην περίοδο θηλασμού 6 kg θα ισοδυναμούσε σε απώλεια βάρους 9 kg και μείωση του παραραχιαίου λίπους κατά 30 mm. 202

203 Ανταπόκριση εγκύων χοιρομητέρων στις διαφορετικές ποσότητες ημερήσιας κατανάλωσης (5/5) Η φαινοτυπική διάκριση της θρεπτικής κατάστασης των χοιρομητέρων (κλίμακα 1 10) συσχετίζεται με το παραραχιαίο λίπος στο σημείο P2 όπου αυτό είναι περίπου 3 φορές το σκορ θρεπτικής κατάστασης. Ο δείκτης του σκορ μας φανερώνει τη σωματική κατάσταση της χοιρομητέρας που πριν τον τοκετό πρέπει να είναι κοντά στο 6 και μετά τον απογαλακτισμό στο 4. Οποιαδήποτε άλλα όρια σηματοδοτούν τη διαφοροποίηση των διατροφικών αναγκών της χοιρομητέρας, είτε ποιοτικά είτε ποσοστικά. 203

204 Διαμόρφωση των ημερήσιων απαιτήσεων τροφής ανάλογα με τη σωματική διάπλαση (1/2) * Διατροφή χ/μ στην εγκυμοσύνη 204

205 Διαμόρφωση των ημερήσιων απαιτήσεων τροφής ανάλογα με τη σωματική διάπλαση (2/2) Η πρακτική εφαρμογή κανόνων διατροφικών χειρισμών της χοιρομητέρας έχει ευρεία σημασία και ακολουθεί τα παρακάτω βήματα στην καθ ημέρας πράξη: Οι χοιρομητέρες ελέγχονται με βάση τη θρεπτική τους κατάσταση και ανάλογες διατροφικές ρυθμίσεις εκτελούνται. 205

206 Διατροφικές απαιτήσεις στη διάρκεια της εγκυμοσύνης 206

207 Βαθμός θρεπτικής κατάστασης (1/3) Λιπόσαρκος: εξέχουν τα οστά Μέτριος: τα οστά τα αισθάνεσαι με ψηλάφιση Καλός: τα οστά τα αισθάνεσαι με πίεση Πολύ καλή: τα οστά δεν ψηλαφώνται Παχιά: τα οστά καλύπτονται από το λίπος 207

208 Βαθμός θρεπτικής κατάστασης (2/3) Η μέση ημερήσια κατανάλωση κατά την περίοδο της κυοφορίας είναι kg. H ποσότητα της χορηγούμενης τροφής κατά τον πρώτο μήνα της εγκυμοσύνης είναι σταθερή για όλες τις χοιρομητέρες ανεξάρτητα θρεπτικής κατάστασης ( kg). Τις τελευταίες τρεις εβδομάδες της κυοφορίας αυξάνεται η χορηγούμενη ποσότητα της τροφής κατά 0.5 kg. Κατά τη διάρκεια της γαλουχίας η χοιρομητέρα σιτίζεται κατά βούληση (από 3 12 kg ημερησίως). Ο κανόνας είναι 2.5 kg για την ίδια και 0.5 kg περίπου για κάθε χοιρίδιο που θηλάζει. Η όρεξη της χοιρομητέρας στην περίοδο του θηλασμού είναι βασικός παράγοντας αύξησης της γαλακτοπαραγωγής, ανάπτυξης των νεογέννητων και μείωσης του ποσοστού θνησιμότητας. 208

209 Βαθμός θρεπτικής κατάστασης (3/3) Κατά τον απογαλακτισμό και έως την επόμενη επίβαση η ποσότητα της τροφής που χορηγείται κυμαίνεται από kg την ημέρα, δηλαδή λίγο κατώτερα από τα όρια της φυσιολογικής της όρεξης. Ως γενικός κανόνας για χοιρομητέρα με 2 3 τοκετούς ετησίως η ποσότητα της χορηγούμενης τροφής θα είναι 1.2 tn [(115X2.5X2.3) + (13X3.5X2.3) + (28X6.5X2.3)] Οι χοιρομητέρες ανταποκρίνονται στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της τροφής, όχι μόνο στα ποσοτικά, κατά βάση, κατά βάση στη συγκέντρωση θρεπτικών συστατικών στο φύραμα. Έτσι το ενεργειακό περιεχόμενο της τροφής της εγκύου χοιρομητέρας είναι 13 MJ D.E και της γαλουχούσας 13.5 MJ D.E, ενώ το πρωτεϊνικό περιεχόμενο στην έγκυο χοιρομητέρα είναι 150 g και 165 g στη γαλουχούσα. 209

210 Σχηματική παράσταση κατανάλωσης τροφής στην διάρκεια του αναπαραγωγικού κύκλου 210

211 Σχηματική παράσταση αύξησης σωματικού βάρους χοιρομητέρων/αναπαραγωγικό κύκλο 211

212 Σχηματική παράσταση αύξησης ποσοστού λίπους στο σώμα των χοιρομητέρων/αναπαραγωγικό κύκλο 212

213 Διατροφή χοιρομητέρας κατά τον τοκετό (1/2) Δεν ταΐζουμε κατά βούληση στην ξηρά περίοδο θρεπτική κατάσταση 3. Καταγράφουμε την ημερήσια κατανάλωση τροφής. Ταΐζουμε σταδιακά μετά τον τοκετό: 11η ημέρα kg και 1 kg επιπλέον κάθε ημέρα έως την 5η, οπότε χορηγούμε τροφή κατά βούληση. Οι χ/μ ταΐζονται 2 3 φορές ημερησίως με το γνωστό κανόνα 2.5 kg kg για κάθε χοιρίδιο. 213

214 Διατροφή χοιρομητέρας κατά τον τοκετό (2/2) Διασφαλίζουμε άφθονο και δροσερό νερό (1.5 2 lit/min). Θερμοουδέτερο περιβάλλον για τις χ/μ στο θάλαμο τοκετών (15 18ο C). Για κάθε 1ο C αύξησης της θερμοκρασίας μειώνεται κατά 180 g η κατανάλωσης τροφής της χοιρομητέρας (Βlack, 1999). 214

215 Διαχείριση χοιριδίων Πρώτες 3 ημέρες : Λήψη πρωτογάλακτος επισταμένη επίβλεψη (το 50% των απωλειών) Υιοθεσίες Χορήγηση Fe, κόψιμο ουράς, κόψιμο δοντιών, σήμανση. Προσοχή στη θερμοκρασία (29 35ο C), θερμαντική πηγή, ρεύματα αέρα, είδος δαπέδου. 215

216 Υιοθεσίες Μείωση διαφοροποίησης βαρών, ισοσκελισμός τοκετοομάδων, απώλεια γάλακτος ή χ/μ Μεταξύ 24 48h Συνεχής υιοθεσία κατά την περίοδο του θηλασμού Βελτιώνει την ομοιομορφία κατά 41% Μειώνει το βάρος του απογαλακτισμού της ομάδας κατά 20%. 216

217 Εγκαταστάσεις και διαχείριση παραγωγής (1/2) Οι τρόποι εκτροφής του χοίρου είναι ποικίλοι. Η κλασική μέθοδος εκτροφής περιλαμβάνει τη μονάδα που διαχωρίζεται σε επί μέρους κτίρια: Το κτίριο της Ξηράς Περιόδου (Ξ.Π.) Κάπρων Το κτίριο του τοκετού Το κτίριο του απογαλακτισμού Το κτίριο της προπάχυνσης Το κτίριο της πάχυνσης 217

218 Εγκαταστάσεις και διαχείριση παραγωγής (2/2) Τα κτίρια της μονάδας ευρίσκονται όλα σε συγκεκριμένο χώρο. Σε ορισμένες χώρες η διαδικασία εκτροφής διαχωρίζεται σε δύο τμήματα. Στους παραγωγούς απογαλακτισμένων χοιριδίων και στους παχυντές. Οι πρώτοι έχουν τα κτίρια της Ξ.Π., και του τοκετού ενώ οι δεύτεροι τα κτίρια του απογαλακτισμού, της προπάχυνσης και της πάχυνσης. Η μέθοδος εκτροφής ονομάζεται «Παραγωγή σε δύο εγκαταστάσεις» και ο απογαλακτισμός γίνεται σε ηλικία τριών εβδομάδων, όπου και τα ζώα μεταφέρονται στην άλλη μονάδα. Ο σκοπός αυτής της παραγωγής είναι οι χοίροι να αναπτυχθούν υγιέστερα και καλύτερα. 218

219 Παραγωγή σε δύο εγκαταστάσεις 219

220 Παραγωγή σε τρεις εγκαταστάσεις Το σύνολο της εκτροφής χωρίζεται σε τρεις μονάδες όπου και οι χοίροι γεννιούνται και θηλάζουν στη μονάδα αναπαραγωγής, μεταφέρονται στη μονάδα απογαλακτισμού όπου και διατηρούνται έως το βάρος των 30 Kg και καταλήγουν στη μονάδα που αποτελείται από αριθμό κτιρίων που λειτουργούν με το σύστημα όλα μέσα όλα έξω. Σκοπός του συστήματος το σπάσιμο του κύκλου της μόλυνσης. 220

221 Παραγωγή σε πολλαπλές εγκαταστάσεις (1/2) Η μέθοδος εκτροφής είναι η καλύτερη και δίνει τις πλέον βελτιωμένες αναπτύξεις. Οι χοιρομητέρες βρίσκονται σε ένα ή πολλαπλούς χώρους ή και εκτροφές και την ίδια ημέρα της εβδομάδας όλα τα χοιρίδια απογαλακτίζονται και μεταφέρονται σε ένα κτίριο απογαλακτισμού που απέχει τουλάχιστον 3 Km από το χώρο των τοκετών. Κάθε εβδομάδα η νέα παρτίδα απογαλακτισμένων μεταφέρεται σε ξεχωριστό κτίριο. 221

222 Παραγωγή σε πολλαπλές εγκαταστάσεις (2/2) Μετά 7-8 εβδομάδες το πρώτο κτίριο απογαλακτισμού αδειάζει τα ζώα μεταφέρονται σε κτίριο πάχυνσης τουλάχιστον 3 Km μακρύτερα και κάθε εβδομάδα ένα ξεχωριστό κτίριο απογαλακτισμού μεταφέρεται σε ξεχωριστό κτίριο προπάχυνσης. Σκοπός του συστήματος είναι το σταμάτημα του κύκλου της μόλυνσης και η μεγιστοποίηση της ανάπτυξης και της μετατρεψιμότητας της τροφής. 222

223 Πολλαπλές εγκαταστάσεις 223

224 Διαφορές παραγωγικότητας σε μία εγκατάσταση ή σε πολλαπλές Απογαλακτισμένα χοιρίδια για 49 ημέρες 224

225 Διαφορές μεταφοράς vs διατήρησης μονάδας 225

226 Παράμετροι ελέγχων χοιροτροφικής επιχείρησης 226

227 Έλεγχος παραγωγικών και οικονομικών παραμέτρων των ζώων (1/2) Θάνατοι Μέση ημερήσια ανάπτυξη Μετατρεψιμότητα τροφής Κόστος διατροφής Φαρμακευτικά έξοδα Βαθμός σφάγιου και αξία του Κόστος τροφής / Ζ.Β. (Kg) / Kg σφάγιου / Kg κρέατος. 227

228 Έλεγχος παραγωγικών και οικονομικών παραμέτρων των ζώων (2/2) 228

229 Έξοδα 229

230 Χρήση καταγραμένων παρατηρήσεων για τον έλεγχο της αναπαραγωγής και της υγείας 230

231 Μέσα χαρακτηριστικά του καλού χοιροτρόφου 231

232 Έλεγχος και παρακολούθηση της χοιροτροφικής μονάδας Διαχείριση Κίνητρα για τους εργαζόμενους Επίβλεψη Μετεκπαίδευση 232

233 Κυριότεροι λόγοι επιλογής εργασίας σε χοιροστάσιο 1ος: κυριότερος λόγος, 7ος: τελευταίος λόγος Ευχαρίστηση εργασίας Συμμετοχή στη βελτίωση της ευζωίας των ζώων Βελτίωση της αναγνωρισιμότητας των προσόντων λόγω της εργασίας Ύπαρξη κινήτρων στην εργασία Ύπαρξη κινήτρων για βελτίωση Υποβοήθηση για την καλύτερη απόδοση των ζώων Αυξημένες πιθανότητες για βελτίωση του μισθού 233

234 Κάρτα χρήσης κάπρου 234