ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, SWD(2013) 182 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση πλαισίου σχετικά με την πρόσβαση στην αγορά λιμενικών υπηρεσιών και τη χρηματοοικονομική διαφάνεια των λιμένων {COM(2013) 296 final} {SWD(2013) 181 final} {SWD(2013) 183 final} EL EL

2 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση πλαισίου σχετικά με την πρόσβαση στην αγορά λιμενικών υπηρεσιών και τη χρηματοοικονομική διαφάνεια των λιμένων Επικεφαλής ΓΔ: ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ 1. ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η Ευρώπη αποτελεί μία από τις πλέον πυκνοκατοικημένες λιμενικές περιφέρειες παγκοσμίως. Η ΕΕ, ως ο μεγαλύτερος διεθνής εμπορικός συνασπισμός, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το σύστημα θαλάσσιων μεταφορών. Το 37% των αγαθών που ανταλλάσσονται στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς της διέρχονται μέσω των λιμένων. Όσον αφορά τις επιβατικές μεταφορές, οι λιμένες εξυπηρετούν την κυκλοφορία σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, αποσκοπώντας στη σύνδεση περιφερειακών και νησιωτικών περιοχών. Οι λιμένες συμβάλλουν ουσιαστικά στην ενίσχυση της οικονομίας, καθώς επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την εφοδιαστική και αποτελούν σημαντικό παράγοντα δημιουργίας θέσεων απασχόλησης. Οι 319 λιμένες του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), οι οποίοι αντιστοιχούν στο 96% της διέλευσης αγαθών και στο 93% της διέλευσης επιβατών από τους λιμένες της ΕΕ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο ευρωπαϊκό σύστημα μεταφορών. 2. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Το βασικό πρόβλημα έγκειται στο χάσμα διαρθρωτικών επιδόσεων σε ορισμένους θαλάσσιους λιμένες του ΔΕΔ-Μ. Το πρόβλημα επιδεινώνεται λόγω της ανάγκης προσαρμογής των λιμένων στις νέες απαιτήσεις μεταφορών και εφοδιαστικής, σε μια περίοδο κατά την οποία η δημόσια χρηματοδότηση είναι λιγοστή. Κάτι τέτοιο δημιουργεί κινδύνους συμφόρησης και διακυβεύει τη λειτουργία ενός αποτελεσματικού, διασυνδεδεμένου και βιώσιμου ΔΕΔ-Μ και, ως εκ τούτου, την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Σε ένα σενάριο διατήρησης της υφιστάμενης κατάστασης, η εκτιμώμενη αύξηση των μεταφορών, οι αλλαγές στις απαιτήσεις μεταφορών και εφοδιαστικής και τα διαρθρωτικά χάσματα στις τρέχουσες επιδόσεις των λιμένων θα προκαλέσουν προβλήματα μεταφορικής ικανότητας και θα επιδεινώσουν την τρέχουσα μη ισορροπημένη χρήση του δικτύου. Κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε προβλήματα περιορισμένης μεταφορικής ικανότητας σε ορισμένους λιμένες και σε περαιτέρω συμφόρηση στην ευρύτερη ενδοχώρα τους. Αυτό θα υπονομεύσει την ανάπτυξη θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων. Οι χαμηλές επιδόσεις ορισμένων λιμένων του ΔΕΔ-Μ αποτελούν μια χαμένη ευκαιρία για την οικονομική ανάπτυξη των περιοχών που εξυπηρετούν και, ως εκ τούτου, για ολόκληρη την Ένωση. Οι υποβαθμισμένες και μη εκσυγχρονισμένες λιμενικές υποδομές μπορούν να επηρεάσουν την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών. Εάν δεν αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα, διακυβεύεται η επίτευξη των στόχων του ΔΕΔ-Μ. EL 2 EL

3 Τέλος, σημαντικό πρόβλημα αποτελεί και ο αθέμιτος ανταγωνισμός μεταξύ λιμένων, ο οποίος συνδέεται με τις πρακτικές δημόσιας χρηματοδότησης. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις λιμενεργατών αντιτίθενται στις διατάξεις της ΕΕ οι οποίες αφορούν τα υφιστάμενα καθεστώτα λιμενικής εργασίας στα κράτη μέλη. 3. ΒΑΘΥΤΕΡΑ ΑΙΤΙΑ Η Επιτροπή εντόπισε τρεις αιτίες του προβλήματος. Η πρώτη είναι η έλλειψη επαρκών συνδέσεων μεταξύ των λιμένων και των σιδηροδρομικών και οδικών δικτύων και των εσωτερικών πλωτών οδών. Η αιτία αυτή αντιμετωπίζεται από την πολιτική ΔΕΔ-Μ και συνεπώς δεν εξετάζεται περαιτέρω στην εκτίμηση επιπτώσεων. Οι άλλες αιτίες περιγράφονται στη συνέχεια Αιτία προβλήματος 1: Ανεπαρκείς λιμενικές εργασίες και υπηρεσίες σε ορισμένους θαλάσσιους λιμένες του ΔΕΔ-Μ. Τρεις βασικές αιτίες συνδέονται με αυτό το πρόβλημα: (1) πολλές από τις λιμενικές υπηρεσίες υπόκεινται σε ασθενή ανταγωνιστική πίεση λόγω περιορισμών στην πρόσβαση στην αγορά (2) τα αποκλειστικά ή ειδικά δικαιώματα, παρόλο που δικαιολογούνται σε αρκετές περιπτώσεις, μπορούν να οδηγήσουν σε καταχρήσεις της αγοράς και (3) σε ορισμένους λιμένες, οι χρήστες έχουν να αντιμετωπίσουν τεράστιο διοικητικό φόρτο, λόγω έλλειψης συντονισμού εντός των λιμένων Αιτία προβλήματος 2: Το πλαίσιο λιμενικής διακυβέρνησης δεν είναι αρκετά ελκυστικό για επενδύσεις σε όλους τους θαλάσσιους λιμένες του ΔΕΔ-Μ. Δύο βασικές αιτίες επεξηγούν το γενικό μη ελκυστικό επενδυτικό κλίμα που επικρατεί σε αρκετούς λιμένες: (4) οι ασαφείς οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δημόσιων αρχών, των λιμενικών αρχών και των παρόχων λιμενικών υπηρεσιών και (5) η ασθενής αυτονομία των λιμένων ως προς τον καθορισμό των τελών υποδομών και η αδιαφανής σύνδεσή τους με το κόστος. 4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑΣ Τα άρθρα 58, 90 και 100 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) επεκτείνουν στους λιμένες τους στόχους μιας γνήσιας εσωτερικής αγοράς στο πλαίσιο της κοινής πολιτικής μεταφορών. Παρά τον ειδικό χαρακτήρα του και τη μακρόχρονη τοπική ιστορία και πολιτισμική σημασία του, ο λιμενικός τομέας έχει ισχυρή διεθνή και ευρωπαϊκή διάσταση. Εξαιτίας της τελευταίας, αλλά και για λόγους εσωτερικής αγοράς και επιπτώσεων στο διασυνοριακό δίκτυο, η προτεινόμενη πρωτοβουλία που απευθύνεται στους λιμένες του ΔΕΔ-Μ συνάδει με την αρχή της επικουρικότητας. 5. ΣΤΟΧΟΙ 5.1. Γενικός στόχος Ο γενικός στόχος έγκειται στη βελτίωση της απόδοσης των θαλάσσιων λιμένων του ΔΕΔ-Μ, προκειμένου να συμβάλουν στο στόχο για μια πιο αποτελεσματική, διασυνδεδεμένη και βιώσιμη λειτουργία του ΔΕΔ-Μ, σύμφωνα με τους στόχους της Λευκής βίβλου για τις EL 3 EL

4 μεταφορές και της στρατηγικής Ευρώπη 2020 για μια αποδοτική από πλευράς πόρων ανάπτυξη Ειδικοί στόχοι (ΕΣ) ΕΣ1. Εκσυγχρονισμός των λιμενικών υπηρεσιών και εργασιών σε όλους τους θαλάσσιους λιμένες του ΔΕΔ-Μ. ΕΣ2. Βελτιστοποίηση των πλαισίων λιμενικής διακυβέρνησης, ώστε να επιτευχθεί ένα πιο ελκυστικό επενδυτικό κλίμα Επιχειρησιακοί στόχοι (ΕπΣ) Εκσυγχρονισμός των λιμενικών υπηρεσιών και εργασιών α) ΕπΣ1. Αποσαφήνιση και διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά λιμενικών υπηρεσιών β) ΕπΣ2. Πρόληψη της κατάχρησης αγοράς από αναγνωρισμένους παρόχους λιμενικών υπηρεσιών γ) ΕπΣ3. Διασφάλιση της διαβούλευσης με χρήστες των λιμένων ως προς τις βασικές αποφάσεις που επηρεάζουν τη λειτουργία του λιμένα σε όλους (100%) τους λιμένες του ΔΕΔ-Μ κατά την ημερομηνία υλοποίησης της πρωτοβουλίας Δημιουργία βασικών συνθηκών οι οποίες προσελκύουν επενδύσεις σε λιμένες δ) ΕπΣ4. Διασφάλιση της διαφάνειας στις οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δημόσιων αρχών, των λιμενικών αρχών και των παρόχων λιμενικών υπηρεσιών και σε όλους (100%) τους λιμένες του ΔΕΔ-Μ κατά την ημερομηνία υλοποίησης της πρωτοβουλίας ε) ΕπΣ5. Διασφάλιση της ελευθερίας όλων (100%) των λιμενικών αρχών του ΔΕΔ-Μ να καθορίζουν αυτόνομα τα τέλη λιμενικών υποδομών τους κατά την ημερομηνία υλοποίησης της πρωτοβουλίας, με τη δυνατότητα διαμόρφωσης των τελών ανάλογα με τις περιβαλλοντικές επιδόσεις. 6. ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ 6.1. Απορριφθέντα μέτρα πολιτικής Η Επιτροπή απέρριψε τα ακόλουθα μέτρα κατόπιν διαβούλευσης με τους ενδιαφερόμενους φορείς: (1) Η μεταρρύθμιση της αγοράς λιμενικών εργασιών δεν λαμβάνεται υπόψη, ούτε προτείνεται σε καμία από τις δέσμες μέτρων (ΔΜ), λόγω της πρόσφατης προόδου στη διαμόρφωση του κοινωνικού διαλόγου μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών: η επιτροπή κοινωνικού διαλόγου για τους λιμενεργάτες πρέπει να έχει συσταθεί και να έχει αναλάβει καθήκοντα κατά τη διάρκεια του (2) Από τη διαβούλευση προκύπτει ότι το ζήτημα της εξυπηρέτησης δι' ιδίων μέσων δεν αποτελεί πλέον θέμα που πρέπει να εξεταστεί σε ενωσιακό επίπεδο. (3) Δεδομένου ότι η ΣΛΕΕ προβλέπει ευρεία διακριτική ευχέρεια για τα κράτη μέλη όσον αφορά την οργάνωση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος κατά την κρίση τους, καμία από τις δέσμες μέτρων δεν θίγει αυτό το περιθώριο διακριτικής ευχέρειας. EL 4 EL

5 6.2. Δέσμες μέτρων ΔΜ1: «Οριζόντια μέσα και διαφάνεια» Η ΔΜ1 συνδυάζει τη χρήση οριζόντιων μέσων, ενός «ήπιου» μέτρου για την πρόσβαση στην αγορά και νομικά δεσμευτικών διατάξεων ως προς τη χρηματοοικονομική διαφάνεια, τον ενδο-λιμενικό συντονισμό και τα τέλη για πρόσβαση στις λιμενικές υποδομές. Το ήπιο μέτρο συνιστά μη δεσμευτική ανακοίνωση της Επιτροπής, η οποία ερμηνεύει τους κανόνες της ΣΛΕΕ σχετικά με την απαγόρευση των διακρίσεων και τη μελλοντική οδηγία για τις παραχωρήσεις ΔΜ2: «Ελεγχόμενος ανταγωνισμός» Η ΔΜ2 εισάγει την ελευθερία παροχής υπηρεσιών στη διάταξη περί λιμενικών υπηρεσιών. Αυτή η ελευθερία μπορεί να περιοριστεί, εφόσον είναι απαραίτητο, βάσει αντικειμενικών και διαφανών λόγων που σχετίζονται με την έλλειψη χώρου ή για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Κατά τον περιορισμό της ελευθερίας, η δημόσια ή λιμενική αρχή θα πρέπει να συνάψει συμβατική ρύθμιση με έναν πάροχο λιμενικών υπηρεσιών μέσω ανοιχτής διαδικασίας, εκτός εάν πρόκειται για δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις. Η διαφάνεια επιβάλλεται στις περιπτώσεις εκείνες όπου προβλέπεται δημόσια χρηματοδότηση προκειμένου να είναι δυνατή η παρακολούθηση πιθανών στρεβλωτικών κρατικών ενισχύσεων και διεπιδοτήσεων μεταξύ των λιμενικών υπηρεσιών. Εάν η υπηρεσία παρέχεται από εσωτερικό φορέα εκμετάλλευσης ή άλλο φορέα με αποκλειστικό δικαίωμα, η υποχρέωση περιορισμού διασφαλίζει την αμοιβαιότητα στην πρώτη περίπτωση, ενώ η ρυθμιστική εποπτεία των τιμών αποτρέπει τις καταχρήσεις σε αμφότερες τις περιπτώσεις. Η επιβολή των τελών για τη χρήση των λιμενικών υποδομών γίνεται με διαφάνεια και βάσει του κόστους. Μια επιτροπή χρηστών του λιμένα συμβάλλει στον προσανατολισμό των λιμενικών δραστηριοτήτων κυρίως προς τους χρήστες και τους πελάτες του λιμένα ΔΜ2α: «Ελεγχόμενος ανταγωνισμός και αυτονομία λιμένα» Η ΔΜ2α συνίσταται στη ΔΜ2 με τις ακόλουθες παραλλαγές: Η υποχρέωση προσφυγής σε ανοικτή διαδικασία σε περίπτωση περιορισμών χώρου ή υποχρεώσεων δημόσιας υπηρεσίας δεν ισχύει μόνο για νέες συμβάσεις, αλλά και για ουσιώδεις αλλαγές σε υφιστάμενες συμβάσεις. Η ρυθμιστική εποπτεία των παρόχων υπηρεσιών με αποκλειστικά δικαιώματα ισχύει μόνο για τις αγορές οι οποίες δεν έχουν κατακυρωθεί μέσω ανοιχτής διαδικασίας (εάν δεν έχει διεξαχθεί ανοιχτή διαδικασία, η αγορά δεν μπορεί να αμφισβητηθεί). Σε κάθε λιμένα έχει παραχωρηθεί το δικαίωμα αυτοκαθορισμού της διάρθρωσης και του επιπέδου των τελών για τις λιμενικές υποδομές, εφόσον η πολιτική χρεώσεων παραμένει διαφανής. Η πρωτοβουλία ενθαρρύνει επίσης μια διαφοροποίηση σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των πλοίων ή των καυσίμων ΔΜ3: «Πλήρης ανταγωνισμός και αυτονομία λιμένα» Η ΔΜ3 βασίζεται στη ΔΜ2α, απαιτώντας επιπλέον τουλάχιστον δύο ανταγωνιστικούς και ανεξάρτητους φορείς εκμετάλλευσης για κάθε λιμενική υπηρεσία, όπου ο αριθμός των φορέων εκμετάλλευσης περιορίζεται λόγω ανεπάρκειας χώρου. Προβλέπεται επίσης λειτουργικός νομικός διαχωρισμός. Για τη διασφάλιση της λειτουργίας του λιμένα, ενισχύεται ο κεντρικός συντονιστικός ρόλος των λιμενικών αρχών. EL 5 EL

6 7. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 7.1. Οικονομικές επιπτώσεις Έχουν εκτιμηθεί οι επιπτώσεις των δεσμών μέτρων όσον αφορά το κόστος μεταφοράς. Η δυνητική εξοικονόμηση των συνολικών δαπανών που σχετίζονται με τους λιμένες παρουσιάζονται στον πίνακα 1 κατωτέρω. Πίνακας 1: Επιπτώσεις των δεσμών μέτρων στην εξοικονόμηση συνολικών λιμενικών τελών (PwC, 2013) Αλλαγή (%) στα συνολικά λιμενικά τέλη Ετήσια εξοικονόμηση (εκατ. ευρώ) ΔΜ1-2,0% 318,15 ΔΜ2-3,0% 481,47 ΔΜ2α -6,8% 1.071,37 ΔΜ3-7,9% 1.245,21 Προκειμένου να εκτιμηθεί εάν οι δέσμες μέτρων προσελκύουν περισσότερες επενδύσεις, έχουν αξιολογηθεί με βάση τέσσερα κριτήρια. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στον πίνακα 2. Η χρηματοοικονομική διαφάνεια θα ενθαρρύνει την αποτελεσματικότερη κατανομή δημοσίων πόρων και θα μειώσει τον κίνδυνο στρεβλωτικών κρατικών ενισχύσεων. Οι ιδιώτες επενδυτές θα έχουν να αντιμετωπίσουν λιγότερους κινδύνους αθέμιτου ανταγωνισμού που προκύπτουν από πιθανώς παράνομες κρατικές ενισχύσεις. EL 6 EL

7 Πίνακας 2: Επίπτωση των δεσμών μέτρων στο επενδυτικό κλίμα ΔΜ1 ΔΜ2 ΔΜ2α ΔΜ3 Αποτελεσματική κατανομή της δημόσιας χρηματοδότησης Μικρότεροι κίνδυνοι στρεβλωτικών κρατικών ενισχύσεων προς τους λιμένες Ευνοϊκότερο κλίμα για ιδιωτικές επενδύσεις Οικονομικός ορθολογισμός των λιμενικών τελών (το σύμβολο «+» αναφέρεται στην ένταση μιας θετικής συσχέτισης: για παράδειγμα, στην περίπτωση «χαμηλών κινδύνων στρεβλωτικών κρατικών ενισχύσεων προς λιμένες», το σύμβολο «+» σημαίνει μικρότερο κίνδυνο για στρεβλωτικές κρατικές ενισχύσεις) Οι συνολικές διοικητικές δαπάνες των δεσμών μέτρων υπολογίστηκαν και παρουσιάζονται στον πίνακα 3. Πίνακας 3: Επιπρόσθετες διοικητικές δαπάνες ανά δέσμη μέτρων ως προς το σενάριο αναφοράς (PwC, 2013) Επαναλαμβανόμενες (εκατ. ευρώ / έτος) Εφάπαξ (εκατ. ευρώ) Δημόσιος τομέας Επιχειρήσεις Δημόσιος τομέας Επιχειρήσεις ΔΜ1 9,0 16,2 9,9 15,7 ΔΜ2 7,7 14,0 32,4 15,7 ΔΜ2α 2,3 2,2 24,4 0,8 ΔΜ3 33,0 3,9 121,8 0,8 Για τις ΜΜΕ και τις μικροεπιχειρήσεις, η συνολική επίπτωση είναι δύσκολο να εκτιμηθεί. Σε γενικές γραμμές, ένα ευνοϊκότερο επιχειρηματικό περιβάλλον θα συμβάλει στη δημιουργία νέων ΜΜΕ στον λιμενικό τομέα, παρέχοντας ευκαιρίες επενδύσεων και δημιουργίας θέσεων απασχόλησης. Οι επιπτώσεις της πολυτροπικότητας, των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων και της στροφής της κυκλοφορίας από χερσαία σε θαλάσσια μέσα έχουν επίσης εκτιμηθεί. Οι περιφερειακές επιπτώσεις είναι διαφοροποιημένες, λόγω της άνισης (και ποικίλης) κατανομής των ροών φορτίων. Αυτό εξηγεί για ποιον λόγο συγκεκριμένες περιοχές θα επωφεληθούν περισσότερο από τις θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων συγκριτικά με τον μέσο όρο της ΕΕ (πίνακας 4). Από την άποψη της διεθνούς ανταγωνιστικότητας, οι ευρωπαϊκοί λιμένες (της περιοχής της Μεσογείου και της Βαλτικής), οι οποίοι επί του παρόντος χάνουν επιχειρήσεις μεταφόρτωσης έναντι λιμένων εκτός της ΕΕ, θα ενισχυθούν μέσω μιας υγιούς επενδυτικής βάσης. Ενώ θα πρέπει να εξεταστούν πιθανές δεσπόζουσες θέσεις που προκύπτουν από κάθετη ολοκλήρωση, η πρόσβαση στην ανοικτή αγορά μπορεί να διευκολύνει τις διεθνείς επενδύσεις και θα μπορούσε να συνοδεύεται από αμοιβαία πρόσβαση στις αγορές τρίτων χωρών για φορείς εκμετάλλευσης ευρωπαϊκών λιμένων και τερματικών σταθμών. EL 7 EL

8 Πίνακας 4: Δυνητικές αυξήσεις (%) χωρητικότητας θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων μεταξύ περιοχών (PwC, 2013) Δυνητικές αυξήσεις (%) θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων μεταξύ διαφόρων παράκτιων περιοχών Ανατολική Μεσόγειος Κεντρική Μεσόγειος Δυτική Μεσόγειος / Ατλαντικός Ηνωμένο Βασίλειο / Ιρλανδία Βόρεια Ζώνη (North Range) Ανατολική Μεσόγειος Κεντρική Μεσόγειος Δυτική Μεσόγειος / Ατλαντικός Ηνωμένο Βασίλειο / Ιρλανδία Βόρεια Ζώνη (North Range) Σκανδιναβί α / Βαλτική 1,51 6,50 1,98 0,68 0,64 0,24 8,39 6,12 6,43 0,25 2,68 1,19 1,25 4,79 6,56 2,67 2,35 0,83 0,16 0,07 3,90 3,23 1,10 1,36 0,51 4,54 1,80 1,54 4,34 2,59 Σκανδιναβία / Βαλτική 0,37 0,84 3,09 5,04 5,35 2,49 Οι κατηγορίες καλύπτουν: την Ανατολική Μεσόγειο (Ελλάδα, Εύξεινος Πόντος ΕΕ, Σλοβενία) την Κεντρική Μεσόγειο (Ιταλία, Μάλτα, γαλλική Μεσόγειος) τη Δυτική Μεσόγειο / Ατλαντικό (Ισπανία, Πορτογαλία, γαλλικός Ατλαντικός) το Ηνωμένο Βασίλειο / Ιρλανδία Βόρεια Ζώνη - North Range (Αμβούργο - Χάβρη) Σκανδιναβία / Βαλτική 7.2. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Όλες οι δέσμες μέτρων συμβάλλουν στην άμβλυνση των συνολικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων των μεταφορών. Τα συνολικά αποτελέσματα παρουσιάζονται στον πίνακα 5: Πίνακας 5: Επιπτώσεις των δεσμών μέτρων στην ετήσια εξοικονόμηση εξωτερικού κόστους (PwC, 2013) Εξοικονόμηση εξωτερικού κόστους (εκατ. ευρώ/έτος) ΔΜ1 23 ΔΜ2 34 ΔΜ2α 69 ΔΜ Κοινωνικές επιπτώσεις Όλες οι δέσμες μέτρων δημιουργούν ένα καλύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον, το οποίο θα συμβάλει στην αύξηση της δραστηριότητας και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Δεδομένου ότι τα μέτρα που αφορούν τα εργασιακά καθεστώτα έχουν απορριφθεί, δεν αναμένονται ιδιαίτερες επιπτώσεις όσον αφορά τους μισθούς, τις εργασιακές σχέσεις και τις συνθήκες εργασίας. Πίνακας 6: Σύνοψη των συνολικών οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων Επιπτώσεις συγκριτικά με τη γραμμή βάσης Μ1 Μ2 Μ2α Μ3 Αποδοτικότητα EL 8 EL

9 Επενδύσεις Διοικητικός φόρτος ΜΜΕ Επιπτώσεις στις μεταφορές Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Κοινωνικές επιπτώσεις Το σύμβολο «+» αναφέρεται σε μια θετική συσχέτιση: π.χ. στην περίπτωση του διοικητικού φόρτου, τα περισσότερα «+» αντιστοιχούν σε μικρότερο φόρτο, στην περίπτωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τα περισσότερα «+» αντιστοιχούν σε προσεκτικότερη εξέταση των περιβαλλοντικών ζητημάτων 8. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ 8.1. Αποτελεσματικότητα Όλες οι δέσμες μέτρων θα είναι αποτελεσματικές, παρόλο που έκαστη εξ αυτών θα εμφανίσει αποτελέσματα σε διαφορετικό χρονοδιάγραμμα και με διαφορετική αξιοπιστία Αποδοτικότητα Όσον αφορά τον καθαρό ετήσιο ρυθμό βελτίωσης της αποτελεσματικότητας, η ΔΜ3 παρέχει τα καλύτερα αποτελέσματα, με τη ΔΜ2α να έπεται με μικρή διαφορά. Ο διοικητικός φόρτος της ΔΜ2α είναι σημαντικά χαμηλότερος από εκείνον της ΔΜ3, ενώ για τις επιχειρήσεις είναι σχεδόν μηδενικός. Τα αποτελέσματα των ΔΜ1 και ΔΜ2 είναι αρκετά χαμηλότερα από εκείνα των ΔΜ2α και ΔΜ Συνοχή Όλες οι δέσμες μέτρων είναι σύμφωνες με την υλοποίηση της εσωτερικής αγοράς των μεταφορών και συνάδουν με τους στόχους πολιτικής της ΕΕ που αντικατοπτρίζονται στην πράξη για την Ενιαία Αγορά, τη Λευκή βίβλο για τις μεταφορές και τη στρατηγική για την ανάπτυξη «Ευρώπη 2020». Οι ΔΜ2 και ΔΜ2α και, σε μεγαλύτερο βαθμό, η ΔΜ3, παρουσιάζουν σημαντική αντιστάθμιση μεταξύ των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων Σύνοψη της σύγκρισης δεσμών μέτρων πολιτικής Πίνακας 7: αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα και συνοχή των δεσμών μέτρων πολιτικής ΔΜ1 ΔΜ2 ΔΜ2α ΔΜ3 Αποτελεσματικότητα Αποσαφήνιση και διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά λιμενικών υπηρεσιών 002 Πρόληψη της κατάχρησης αγοράς από παρόχους λιμενικών υπηρεσιών με αποκλειστικά ή ειδικά δικαιώματα 003 Βελτίωση των μηχανισμών συντονισμού εντός των λιμένων 004 Διασφάλιση ενός διαφανέστερου πλαισίου για οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δημόσιων αρχών, των λιμενικών αρχών και των παρόχων λιμενικών υπηρεσιών 005 Διασφάλιση ότι τα τέλη λιμενικών υποδομών έχουν τεθεί αυτόνομα, EL 9 EL

10 επιτρέποντας την εσωτερικοποίηση του εξωτερικού κόστους Αποδοτικότητα Συνοχή Ελάχιστο αντιστάθμι σμα Περιορισμένο αντιστάθμισμα εκτός της περίπτωσης διακίνησης φορτίου (σημαντικό αντιστάθμισμα) Περιορισμένο αντιστάθμισμα εκτός της περίπτωσης διακίνησης φορτίου (σημαντικό αντιστάθμισμα) Σημαντικό αντιστάθμι σμα Το σύμβολο «+» αναφέρεται στην ένταση μιας θετικής συσχέτισης, ενώ δεν έχουν εντοπιστεί αρνητικές ή ουδέτερες συσχετίσεις 9. ΠΡΟΤΙΜΩΜΕΝΗ ΕΠΙΛΟΓΗ Βάσει της ανάλυσης που παρουσιάζεται στην εκτίμηση επιπτώσεων, η προτιμώμενη επιλογή πολιτικής είναι η ΔΜ2α. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η ΔΜ2α θα αποφέρει εξοικονόμηση επί των λιμενικών τελών ύψους 1 δις ευρώ ετησίως. Θα περιλαμβάνει επιπλέον κυκλοφορία θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων ύψους περίπου 13,3 δις τονοχιλιομέτρων (αύξηση έως και 6,5% σε δεδομένο αριθμό δρομολογίων). Κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε αύξηση των λιμενικών δραστηριοτήτων, γεγονός το οποίο θα δημιουργήσει θέσεις απασχόλησης που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τους λιμένες. Ωστόσο, αυτή η εκτίμηση επιπτώσεων συνιστά προσοχή όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά διακίνησης φορτίων, λόγω τριών παραμέτρων: Υπάρχει σημαντική αντιστάθμιση των κοινωνικών ζητημάτων. Οι υπηρεσίες διακίνησης φορτίων είναι ήδη εκτεθειμένες σε ανταγωνιστικές πιέσεις σε ορισμένους λιμένες. Οι περισσότερες υπηρεσίες διακίνησης φορτίων συνιστούν παραχώρηση η οποία καλύπτεται από τη μελλοντική οδηγία για τις παραχωρήσεις. Συνεπώς, όσον αφορά τη διασαφήνιση και τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά υπηρεσιών διακίνησης φορτίου, η προσέγγιση ΔΜ1 ενδεχομένως να είναι επαρκώς κατάλληλη. Εάν επρόκειτο να επιλεγεί αυτή η παραλλαγή της ΔΜ2α 1, η ένταση των επιπτώσεων που είχαν αρχικά εκτιμηθεί για τη ΔΜ2α θα μειωνόταν ελαφρώς, αλλά σε γενικές γραμμές θα κυμαινόταν σε παρόμοια επίπεδα. Η εξοικονόμηση επί των λιμενικών τελών θα εξακολουθούσε να αντιστοιχεί σε έως και 10 δις ευρώ έως το Οι λεπτομέρειες των ποσοτικών επιπτώσεων παρουσιάζονται στον πίνακα 8. Πίνακας 8: Σύγκριση της ΔΜ2α και της «παραλλαγής της ΔΜ2α» (εξαιρουμένων των μέτρων πρόσβασης στην αγορά διακίνησης φορτίων) (PwC, 2013) ΔΜ2α Παραλλαγή ΔΜ2α Αλλαγή (%) στα συνολικά λιμενικά τέλη -6,8-4 Ετήσια εξοικονόμηση επί των συνολικών λιμενικών τελών (εκατ. ευρώ) 1071, «Παραλλαγή ΔΜ2α» = η ΔΜ2α με μία διαφορά: μια επεξηγηματική ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής των ισχυόντων κανόνων στις υπηρεσίες διακίνησης φορτίων αντί της πρότασης νέων νομικών διατάξεων επί του θέματος. EL 10 EL

11 Αύξηση των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων (%) 1,63 0,97 Προκύπτοντα τονοχιλιόμετρα (δις) σε λιμένες της ΕΕ 13,311 7,205 Διοικητικές δαπάνες (επαναλαμβανόμενες - δημόσιος τομέας) (εκατ. ευρώ) 2,3 2,1 Διοικητικές δαπάνες (επαναλαμβανόμενες - επιχειρήσεις) (εκατ. ευρώ) 2,2 1,7 Ετήσια εξοικονόμηση εξωτερικού κόστους (εκατ. ευρώ) Η ίδια αιτιολόγηση μπορεί να ισχύει για υπηρεσίες μεταφοράς επιβατών και συνεπώς μπορεί να προβλεφθεί μια παρόμοια προσέγγιση. Ωστόσο, λόγω της έλλειψης διαθέσιμων δεδομένων, δεν ήταν δυνατόν να υπολογιστούν χωριστά οι επιπτώσεις. 10. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η Επιτροπή θα παρακολουθεί την εφαρμογή και την αποτελεσματικότητα της πρωτοβουλίας μέσω ενός συνόλου βασικών δεικτών. Για τη συλλογή των δεδομένων θα χρησιμοποιηθεί μια μέθοδος που αναπτύχθηκε από το έργο PPRISM 2 και το έργο ΠΠ7-ΕΤΑ, το οποίο προωθεί η Επιτροπή για τη συνεχή παροχή δεδομένων. Σχετικά με την αξιολόγηση, στόχος ήταν, τρία χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της προτεινόμενης νομοθεσίας, η Επιτροπή να αξιολογήσει εάν επετεύχθησαν οι στόχοι της πρωτοβουλίας. Η εν λόγω αξιολόγηση θα βασίζεται εν μέρει στους βασικούς δείκτες προόδου που αναφέρονται ανωτέρω. 2 EL 11 EL