Κικέρων ( π.χ.)

Transcript

1 Κικέρων ( π.χ.) Α. Βίος: Ο Κικέρων γεννήθηκε το 106 στο Arpinum. Αν και homo novus, διέτρεξε τα αξιώματα με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα, με κορυφαία κατάληξη την υπατεία του έτους 63 (εξουδετέρωση της συνωμοσίας του Κατιλίνα) : εξορία στην Ελλάδα εξαιτίας της νομικά αμφισβητούμενης εκτέλεσης των οπαδών του Κατιλίνα : ανθυπατεία στην Κιλικία. Το 47 του απονέμεται χάρη από τον Καίσαρα ως οπαδό του Πομπηίου. Το 43 δολοφονείται αγωνιζόμενος κατά του Αντωνίου. Απέκτησε νομική και ρητορική παιδεία στη Ρώμη. Από το 88 παρακολουθεί διαλέξεις του Φίλωνα από τη Λάρισα : εκπαιδευτικό ταξίδι στην Ελλάδα και Μικρά Ασία. Συνεχής άσκηση δικηγορίας και δημοσίευση των λόγων του από το 81 κεξξ. Β. Έργα: 1) Ρητορικοί λόγοι. Περίφημοι είναι π.χ. οι 3 "καισαρικοί", οι 4 "κατιλινικοί" και οι 14 "φιλιππικοί" του και έχουν περιεχόμενο πολιτικό ή δικανικό. Ενδεικτικά: Pro Murena, In Verrem, Pro Caelio, In Catilinam, Pro Flacco κλπ. 2) Ρητορικά έργα. Ενδεικτικά: De oratore, De inventione κλπ. 3) Φιλοσοφικά έργα. Ενδεικτικά: De republica, De legibus, De natura deorum, Tusculane Disputationes κλπ. 4) Επιστολές προς διαφόρους: το φίλο του, Αττικό, τον αδελφό του Κόιντο κλπ.

2 Γ. Το έργο Pro Flacco Υπόθεση: ο Λεύκιος Βαλέριος Φλάκκος ήταν πραίτορας κατά τη διάρκεια της υπατείας του Κικέρωνα (63 π.χ.) και συνέβαλλε τα μέγιστα για την αποκλάλυψη της συνωμοσίας του Κατιλίνα. Στην υπεράσπισή του, ο Κικέρωνας είχε συνεργάτη του και τον ρήτορα Ορτήνσιο. Η κατηγορία είχε διατυπωθεί από τον Πόπλιο Λαίλιο, ο οποίος κατηγόρησε τον Φλάκκο ότι καταχράστηκε τον χρυσό των Εβραίων, που προοριζόταν να αποσταλεί στην Ιερουσαλήμ. Ο Λαίλιος, στην προσπάθειά του να στηρίξει αυτήν την κατηγορία, βασίστηκε σε μαρτυρίες Ελλήνων της Ανατολής. Ο λόγος εκφωνήθηκε το 59 π.χ. (υπατεία Καίσαρα και Μάρκου Καλπούρνιου Βιβούλου). Αποτέλεσμα: αθώωση του Φλάκκου. Δ. Γλώσσα και ύφος: Η γλώσσα του είναι η λατινική της κλασικής πεζογραφίας. Άλλοτε περιέχει σύντομες περιόδους, ενώ άλλοτε πυκνές και το ύφος του γίνεται πυκνό. Χρησιμοποιεί όλα τα τεχνάσματα της ρητορικής τέχνης: αποστροφή στους δικαστές, αποσιωπήσεις, έκκληση στο συναίσθημα, ανάκληση της μνήμης τους για το ηρωικό παρελθόν του Φλάκκου, σκληρή κριτική κατά των αντιπάλων του. Ε. Στάση απέναντι στους Έλληνες: Το έργο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη στάση του Κικέρωνα απέναντι στο ελληνικό έθνος, στο οποίο αναγνώριζε τη συμβολή του

3 στις Τέχνες και στα Γράμματα, αλλά στηλίτευε για την έλλειψη πίστης σε όρκους και αναξιοπιστία. Είναι αξιοσημείωτο ότι φαίνεται ότι υπήρχε μία έντονη τάση της εποχής από μια μερίδα Ρωμαίων συγγραφέων που απέδιδε την ηθική σήψη της Ρώμης στον ελληνικό πολιτισμό. Πρώτος εξέφρασε την άποψη αυτή ο Κάτων ο Τιμητής, έπειτα στο χωρίο που ακολουθεί ο Κικέρων, και αργότερα ο σατιρικός Ιουβενάλης και ο επιγραμματοποιός Μαρτιάλης.

4 Κικέρων, Pro Flacco, 9-11 [9] Verum tamen hoc dico de toto genere Graecorum: tribuo illis litteras, do multarum artium disciplinam, non adimo sermonis leporem, ingeniorum acumen, dicendi copiam, denique etiam, si qua sibi alia sumunt, non repugno; testimoniorum religionem et fidem numquam ista natio coluit, totiusque huiusce rei quae sit vis, quae auctoritas, quod pondus, ignorant. [10] Vnde illud est: 'da mihi testimonium mutuum'? num Gallorum, num Hispanorum putatur? Totum istud Graecorum est, ut etiam qui Graece nesciunt hoc quibus verbis a Graecis dici soleat sciant. Itaque videte quo voltu, qua confidentia dicant; tum intellegetis qua religione dicant. Numquam nobis ad rogatum respondent, semper accusatori plus quam ad rogatum, numquam laborant quem ad modum probent quod dicunt, sed quem ad modum se explicent dicendo. [ ] [11] Graecus testis cum ea voluntate processit ut laedat, non iuris iurandi, sed laedendi verba meditatur; vinci, refelli, coargui putat esse turpissimum; ad id se parat, nihil curat aliud. Itaque non optimus quisque nec gravissimus, sed impudentissimus loquacissimusque deligitur.

5 Είναι αληθές ό,τι θα πω για την ελληνική φυλή. Δεν της αρνούμαι τη λαμπρότητα του λόγου, την επίδοση στα γράμματα και τις καλές τέχνες, ούτε το χάρισμα της ιδιοφυΐας, της ρητορείας και οτιδήποτε άλλο διεκδικήσει, δεν μπορώ παρά να της το αναγνωρίσω. Όμως το έθνος αυτό δεν κατάλαβε ποτέ τη σοβαρότητα της μαρτυρίας, η οποία απαιτεί απόλυτη εντιμότητα. Από πού προέρχεται η φράση «μη δανείζεις μαρτυρία»; (da mihi testimonium mutuum?). Από Γαλάτες ίσως ή από Ισπανούς; Είναι καθαρά ελληνική. Ακόμη και όσοι αγνοούν την ελληνική, γνωρίζουν καλά την έννοια της φράσεως αυτής. Παρακολουθήστε με πόση αυθάδεια συζητούν και με πόση έλλειψη σοβαρότητας διαλέγονται και θα αντιληφθείτε ότι δεν ορρωδούν προ ουδενός. Σε καμιά περίπτωση δεν απαντούν ευθέως στο τιθέμενο ερώτημα. Αντ αυτού πλατειάζουν δολιχοδρομώντας. Ποτέ δεν ενδιαφέρονται να αποδείξουν τους ισχυρισμούς τους, γιατί αποφεύγουν τους κινδύνους της αποδείξεως. [ ] Όταν ένας Έλληνας έρχεται ως μάρτυρας θέλοντας να βλάψει κάποιον, δεν σκέφτεται καθόλου τα λόγια του όρκου που παίρνει, αλλά το τι θα πει για να τον βλάψει. Θεωρεί ότι είναι πιο επαίσχυντο πράγμα να ηττηθεί ο ίδιος, να αποκαλυφθεί από το να επιτρέψει στον εχθρό του να υπερασπιστεί την αθωότητά του. Γι αυτό ετοιμάζεται. Δεν φροντίζει για τίποτε άλλο. Γι αυτό δεν είναι ο καλύτερος και ο σοβαρότερος άνδρας αυτός που επιλέγεται για μάρτυρας, αλλά ο πιο αναιδής και ο λαλίστατος.