Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων Αγράφων 3-5, Μαρούσι, 15123,

Transcript

1 ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ & ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ.) ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ Ενημερωτικό Δελτίο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων Αγράφων 3-5, Μαρούσι, 15123, Δεκέμβριος 2016 Αρ.67/ Έτος 6ο ISSN Το Τεύχος αυτό είναι αφιερωμένο στα Επιδημιολογικά δεδομένα το πρώτο δεκάμηνο του 2016 και στη Διασύνδεση στη θεραπεία και δέσμευση στη φροντίδα των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού στην HIV/AIDS λοίμωξη Σελ. 3 Ενημερωθείτε για την Ευρωπαϊκή Κοινή Δράση JA «Ποιότητα της πρόληψης HIV/AIDS/STI, της Ηπατίτιδας και της Φυματίωσης και σύνδεση με την φροντίδα υγείας» Σελ. 9 Δείτε δύο από τα δημοφιλέστερα διεθνή επιστημονικά άρθρα για το HIV/AIDS κατά το 2016, στην καθιερωμένη στήλη Νέα από τη Διεθνή Βιβλιογραφία» Σελ. 18 Περιεχόμενα Κυρίως θέμα: Επιδημιολογικά δεδομένα για την HIVλοίμωξη για το πρώτο δεκάμηνο του Δραστηριότητες- δράσεις 9 Νέα από τη διεθνή βιβλιογραφία 18 Το αίνιγμα του μήνα 20 Για να κάνουμε το AIDS παρελθόν! Κι ο πλέον αυστηρός κριτής δεν θα μπορούσε σήμερα να μην παραδεχθεί ότι η πρόοδος που έχει συντελεστεί στο πεδίο αντιμετώπισης της HIV/AIDS λοίμωξης, από τότε που αυτή πρωτοπαρουσιάστηκε στον πλανήτη, τριάντα πέντε χρόνια πριν, είναι μεγάλη. Όσοι ζουν με τον ιό μπορούν πλέον όχι μόνο να μακροημερεύσουν αλλά και να απολαύσουν μια φυσιολογική ζωή χάρη στα μέσα που παρέχει σήμερα η επιστήμη. Και τα μέσα αυτά είναι σήμερα διαθέσιμα σε περισσότερους ανθρώπους από ποτέ. Παγκοσμίως, όλο και λιγότεροι άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από αίτια σχετιζόμενα με την HIV/AIDS λοίμωξη. Από το 2010 έως σήμερα, οι μολύνσεις παιδιών από τις οροθετικές μητέρες τους έχουν μειωθεί στο μισό ενώ, κατά την τελευταία 5ετία, ο αριθμός όσων έχουν πρόσβαση στα σωτήρια φάρμακα έχει διπλασιαστεί. Περισσότερα στη σελίδα 2

2 Μήνυμα του Προέδρου ΚΕΕΛΠΝΟ Στη χώρα μας, η μείωση του ρυθμού των νέων διαγνώσεων κατά την τελευταία τριετία αντικατοπτρίζει την επιτυχή συλλογική προσπάθεια κρατικών φορέων, Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και πανεπιστημιακών ιδρυμάτων να αναχαιτιστεί η επιδημική έξαρση του HIV, που είχε παρατηρηθεί στους χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών. Οι ενάρξεις αντιρετροϊκής αγωγής έχουν διπλασιαστεί κατά την τελευταία πενταετία. Η υιοθέτηση των διεθνών οδηγιών για την αντιρετροϊκή αγωγή, σε συνδυασμό με το νομικό πλαίσιο που διέπει την πρόσβαση των ευάλωτων πληθυσμών στο σύστημα υγείας, διασφαλίζουν την καθολική πρόσβαση στη θεραπεία. Τέλος, η προώθηση του ανώνυμου και εθελοντικού ελέγχου στην κοινότητα, που έχει υποστηριχθεί από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς την τελευταία πενταετία, ευελπιστούμε ότι θα συμβάλει στην έγκαιρη διάγνωση της HIV/AIDS λοίμωξης, ειδικά σε πληθυσμούς με δύσκολη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. Πέρα όμως από την επιστημονική πρόοδο, σε πολιτικό επίπεδο, η διαπίστωση πως η οριστική επίλυση αυτού του παγκόσμιου προβλήματος υγείας είναι άρρηκτα δεμένη με την πρόοδο σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η εξάλειψη των εχθροπραξιών, οι ανισότητες των φύλων και εν γένει τα ανθρώπινα δικαιώματα, είναι από μόνη της ένα σημαντικό επίτευγμα. Αυτή η ολοκληρωμένη προσέγγιση του AIDS, όπως αναδεικνύεται από τον στρατηγικό σχεδιασμό του ειδικού προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNAIDS) και σε πλήρη σύμπνοια με τους Αειφόρους Αναπτυξιακούς Στόχους (Sustainable Development Goals/SDGs) που έχουν θέσει τα Ηνωμένα Έθνη, καθοδηγεί τα επόμενα βήματα εκείνων που λαμβάνουν τις καθοριστικές για τις τύχες των λαών αποφάσεις παγκοσμίως. Κι όσο κι αν ο στόχος του UNAIDS φαντάζει σε κάποιους υπερβολικά φιλόδοξος, είναι η πρόοδος που μας έχει πιστωθεί μέχρι σήμερα, που μας κάνει να ατενίζουμε με περισσότερη αισιοδοξία το μέλλον, υπό την αδιαπραγμάτευτη, όμως, προϋπόθεση πως καθείς μας θα πράξει αυτό που του αναλογεί. Το ΚΕΕΛΠΝΟ, ως η εθνική ηγετική Αρχή για την αντιμετώπιση τους AIDS στη χώρα μας, εστιάζει και κινητοποιεί τις δυνάμεις του στην υπηρεσία τριών πρωταρχικών και αλληλένδετων προτεραιοτήτων: Την πρώιμη διάγνωση, την έγκαιρη διασύνδεση του διαγνωσθέντος περιστατικού με τη θεραπεία και, τέλος, την παραμονή στη θεραπεία. Κι όλα αυτά μέσα σε ένα πνεύμα σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συμπόρευσης με την κοινωνία των πολιτών. Γιατί μπορούμε να κάνουμε το AIDS παρελθόν. Γιατί η παράδοση στις μελλοντικές γενιές ενός κόσμου ελεύθερου από AIDS είναι μια υπέρτατη αποστολή στην οποία δεν έχουμε την πολυτέλεια να αποτύχουμε. Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ αν.καθ. Χειρουργικής ΕΚΠΑ Πρόεδρος ΔΣ ΚΕΕΛΠΝΟ 2

3 Κυρίως θέμα Επιδημιολογικά δεδομένα για την HIV λοίμωξη για το πρώτο δεκάμηνο του 2016 Η επιδημία του HIV συνεχίζει να αποτελεί ένα σημαντικό διακύβευμα για τα συστήματα υγείας σε ολόκληρο τον κόσμο. Το 2015, στην Ελλάδα, καταγράφηκαν και πάλι αρκετά νέα περιστατικά HIV λοίμωξης, τα οποία όμως είναι, σε απόλυτο αριθμό, τα λιγότερα της τελευταίας πενταετίας, καταδεικνύοντας ότι έχει τεθεί υπό έλεγχο, τουλάχιστον προσωρινά, η επιδημική έκρηξη που παρατηρήθηκε μεταξύ των ατόμων που χρησιμοποιούν εξαρτησιογόνες ουσίες με ενέσιμο τρόπο (ΧΕΝ). Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το σύστημα υποχρεωτικής δήλωσης, μέχρι και την 31η Οκτωβρίου του 2016, έχουν καταγραφεί στο ΚΕΕΛΠΝΟ περιστατικά HIV λοίμωξης (82,7% άνδρες). Από το σύνολο των ατόμων αυτών, έχουν εμφανίσει AIDS και περίπου βρίσκονται υπό αντιρετροϊκή θεραπεία. Ο συνολικός αριθμός των θανάτων ανέρχεται στους Τους πρώτους δέκα μήνες του 2016 διαγνώστηκαν και δηλώθηκαν στο ΚΕΕΛΠΝΟ 453 HIV λοιμώξεις (4,1 ανά πληθυσμού), εκ των οποίων οι 367 (81%) αφορούσαν σε άνδρες και οι 86 (19%) σε γυναίκες. Ο αριθμός των περιστατικών του 2016 είναι ο χαμηλότερος που έχει καταγραφεί από το 2010, όπως φαίνεται στο σχήμα 1 που ακολουθεί. Σχήμα 1. Διαγνώσεις HIV λοίμωξης ανά πληθυσμού (περίοδος Ιανουαρίου- Οκτωβρίου ). Μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2016, ο συνολικός αριθμός των ατόμων που ξεκίνησαν θεραπεία ήταν 549, με πρόβλεψη ο αριθμός αυτός να αυξηθεί κατά πολύ μέχρι το τέλος του έτους. Μέσα στο έτος 2016, οι ενάρξεις θεραπείας αφορούν και παλαιότερες διαγνώσεις, δεδομένου ότι οι κατευθυντήριες οδηγίες προτείνουν την έναρξη αντιρετροικής αγωγής. Η πλειοψηφία των ενάρξεων αφορά σε μεταδόσεις μέσω σεξουαλικής επαφής μεταξύ ανδρών (Menwhohavesexwithmen, MSM) (61,2%). Από τις 234 διαγνώσεις του πρώτου εξαμήνου του 2016, 181 άτομα (77,4%) ξεκίνησαν θεραπεία. Ασφαλώς, το ΚΕΕΛΠΝΟ, σε αγαστή συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους κρατικούς φορείς, τα ακαδημαικά ιδρύματα, τις επιστημονικές εταιρείες και την κοινωνία των πολιτών, τελεί 3

4 Κυρίως θέμα σε εγρήγορση, διασφαλίζοντας τις κατάλληλες παρεμβάσεις που αφορούν όλες τις ομάδες του πληθυσμού που εμφανίζουν συμπεριφορές υψηλού κινδύνου. Συμπερασματικά,στην Ελλάδα, μετά τη μεγάλη επιδημία την περίοδο , παρατηρείται σημαντική μείωση των περιστατικών HIV λοίμωξης στην ομάδα των ΧΕΝ την τελευταία διετία. Οι περισσότερες μεταδόσεις του ιού αποδίδονται και πάλι στη σεξουαλική επαφή, κυρίως σε αυτή μεταξύ ανδρών. Όπως φαίνεται και στο Σχήμα 2, οι νέες δηλώσεις στους ΧΕΝ έχουν μειωθεί σημαντικά.ως εκ τούτου, τα μηνύματα που προκύπτουν από τα δεδομένα του συστήματος υποχρεωτικής δήλωσης, όσον αφορά στον πληθυσμό των ΧΕΝ, είναι θετικά, χωρίς όμως να μπορεί να υπάρξει εφησυχασμός. Σχήμα 2. Διαγνώσεις HIV λοίμωξης στους ΧΕΝ (περίοδος πρώτο εξάμηνο ) Εκτός των βασικών προληπτικών μέτρων, είναι ιδιαιτέρως αναγκαία αφενός η διατήρηση και συστηματική υλοποίηση ολοκληρωμένων παρεμβάσεων πρόληψης στους ΧΕΝ, αφετέρου η ενίσχυση των προγραμμάτων, ιδίως αυτών που βασίζονται σε σύγχρονες μεθόδους, στην ομάδα των ανδρών που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, όπου καταγράφεται η υψηλότερη συχνότητα νέων διαγνώσεων HIV λοίμωξης. Τα υπάρχοντα ελληνικά δεδομένα, αναφορικά με την εκπλήρωση του στόχου που έχει θέσει το UNAIDSγια το 2020, δείχνουν ότι βρισκόμαστε ακόμη μακριά από τον στόχο, δεδομένου ότι το 78,1% όσων ατόμων ζούν με τον HIVέχουν διαγνωστεί, το 67,5% των διαγνωσμένων είναι υπό θεραπεία και το 73,4% έχουν μη ανιχνεύσμο ιικό φορτίο (Σχήμα 3). Να σημειωθεί ότι τα δεδομένα αυτά αφορούν το έτος 2013 ύστερα από επεξεργασία των σχετικών δεδομένων, σε συνεργασία με το ECDC. Σχήμα 3. Εκπλήρωση του στόχου που έχει θέσει το UNAIDSγια το 2020, με βάση τα δεδομένα του

5 Κυρίως θέμα Προκειμένου λοιπόν για την αναχαίτιση της επιδημίας, απαιτείται μια συντονισμένη δράση που θα πρέπει να περιλαμβάνει τα κάτωθι: Ενίσχυση παρεμβάσεων πρόληψης σε ΧΕΝ και ΑΣΑ Εντατικοποίηση της στοχευμένης ενημέρωσης για την εξέταση ανίχνευσης του HIV και διευκόλυνση της πρόσβασης στην εξέταση Διενέργεια μελετών επιπολασμού, επίπτωσης και συμπεριφοράς: 2ης γενιάς επιτήρηση Υποστήριξη των εργαστηριακών κέντρων διάγνωσης και παρακολούθησης Υποστήριξη των Μονάδων Λοιμώξεων Η διεπιστημονική προσέγγιση του HIV συνεχίζεται σε διεθνές επίπεδο και τα ενθαρρυντικά μηνύματα από κάποιες ερευνητικές προσπάθειες ελπίζουμε ότι ίσως θα αλλάξουν, σε θετική κατεύθυνση, την πορεία του προβλήματος, εντός και εκτός της χώρας μας. Δήμητρα Παρασκευά, Ιατρός Παθολόγος, MSc, Υπεύθυνη Γραφείο HIV & ΣΜΝ, ΚΕΕΛΠΝΟ 5

6 Κυρίως θέμα Διασύνδεση στη θεραπεία και δέσμευση στη φροντίδα των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού στην HIV/AIDS λοίμωξη Η αλληλουχία των σταδίων της συνέχειας της φροντίδας για την αντιμετώπιση της HIV/AIDS λοίμωξης (HIV treatment cascade) αποτελεί μια απεικόνιση του ποσοστού των ατόμων που ζουν με το HIV/AIDS και εμπλέκονται σε κάθε στάδιο της ιατρικής φροντίδας που παρέχεται στους HIV (+) οροθετικούς ασθενείς, από τη στιγμή της διάγνωσης μέχρι το στάδιο εκείνο που θα επιτευχθεί καταστολή του ιικού φορτίου σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα. Η καθολική πρόσβαση στην αντιρετροïκή θεραπεία υψηλής δραστικότητας είναι εξαιρετικής σημασίας και συμβάλλει στην επίτευξη μη ανιχνεύσιμου ιικού φορτίου στο πλάσμα των HIV οροθετικών ασθενών (Gill VS et al, 2010, Das M et al, 2010). Παράλληλα, η δέσμευση και η παραμονή των ασθενών στη φροντίδα υγείας συμβάλλει τόσο στη διασφάλιση της ατομικής υγείας τους όσο και στην προαγωγή της δημόσιας υγείας. Η συστηματική λήψη της αντιρετροïκής αγωγής και η συμμόρφωση στην εν γένει θεραπεία συμβάλλει μακροπρόθεσμα στην καταστολή του ιικού φορτίου σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα, και στη μείωση του ιϊκού φορτίου της κοινότητας. Το ιϊκό φορτίο της κοινότητας αποτελεί έναν προγνωστικό δείκτη της αποτελεσματικής συμμόρφωσης στην αντιρετροïκή αγωγή και σύμφωνα με τη βιβλιογραφία συμβάλλει στη μείωση της επίπτωσης του HIV, ανεξάρτητα από την υιοθέτηση συμπεριφορών υψηλού κινδύνου (Miller WC et al, 2013). Παρόλα τα οφέλη που απορρέουν από τη χορήγηση της αντιρετροïκής αγωγής, έχουν διαπιστωθεί κενά στα στάδια στην εμπλοκή στη συνέχεια της φροντίδας που δημιουργούν σημαντικά εμπόδια στην επίτευξη του βέλτιστου θεραπευτικού αποτελέσματος (Gardner ΕΜ, 2011). Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα και μέχρι το τέλος του 2013, άτομα είχαν μολυνθεί από τον HIV και ήταν εν ζωή. Το ποσοστό των ατόμων που δε γνώριζαν το προφίλ HIV οροθετικότητας αδιάγνωστων ατόμων ανερχόταν στο 22%. Από τα άτομα τα οποία είχαν διαγνωσθεί, το 86% [97,3% μεταξύ των ανδρών που κάνουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες (ΑΣΑ) και 82,6% μεταξύ των χρηστών ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών (ΧΕΝ)] είχε διασυνδεθεί με κάποια μονάδα υγείας. Από αυτά τα άτομα, ένα ποσοστό της τάξης του 78,5% ξεκίνησε θεραπεία (83,1% μεταξύ των ΑΣΑ, 65,3% μεταξύ των ΧΕΝ), ενώ το 84,5% των ασθενών που ξεκίνησαν θεραπεία, παρέμειναν υπό παρακολούθηση. Το 74,5% από το σύνολο των ατόμων που ξεκίνησε θεραπεία ανεξάρτητα από την παραμονή του στη θεραπεία, είχε επιτύχει καταστολή του ιικού φορτίου σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα (Γ. Βουρλή και συν, 2016). Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, οι HIV χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά άρνησης έναρξης αντιρετροïκής θεραπείας και συχνές διακοπές της θεραπευτικής αγωγής, καθυστερημένη διασύνδεση με τις υπηρεσίες υγείας, χαμηλότερους ρυθμούς εξέτασης για τη διάγνωση του HIV, διάφορες συννοσηρότητες, ψυχικές διαταραχές, έλλειψη σταθερού τόπου διαμονής και υποστηρικτικού δικτύου. Όλα τα παραπάνω επηρεάζουν δραματικά τη θεραπευτική αντιμετώπισή τους (Wolfe D et al, 2012). Η συμμόρφωση δε στη θεραπεία σχετίζεται με τη μείωση του ιικού φορτίου, την επιβράδυνση της εμφάνισης κλινικού συνδρόμου AIDS και τη βελτίωση των ποσοστών επιβίωσης (Millo MJ et al, 2012). Ειδικότερα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα αναδρομικής μελέτης που διεξήχθη από το γραφείο HIV λοίμωξης του ΚΕΕΛΠΝΟ που αφορούσε στους ΧΕΝ που παραπέμφθηκαν έστω και μια φορά σε κάποια Μονάδα Λοιμώξεων (ΜΛ) ή Εξωτερικό Ιατρείο παρακολούθησης HIV οροθετικών ασθενών (ΕΙ) κατά την τριετία στην Αθήνα, το 1/3 των ΧΕΝ δεν είχε διασυνδεθεί αποτελεσματικά (σε χρονικό διάστημα εντός 3 μηνών) με τις ΜΛ ή ΕΙ από τη στιγμή της διάγνωσής τους. Από το σύνολο των ΧΕΝ που ξεκίνησε θεραπεία, ένας στους δύο φάνηκε να λαμβάνει αδιάλειπτα την αγωγή του, ενώ 95% συμμόρφωση στην ART τους τελευταίους 6 μήνες επετεύχθη από το 70,78% των ΧΕΝ. Όσο αφορά στο ποσοστό των ατόμων που διέκοψαν τη θεραπεία, το ποσοστό των ΧΕΝ που εξαφανίστηκαν ενώ είχε ξεκινήσει αντιρετροïκή αγωγή 6

7 Κυρίως θέμα είναι πολύ μικρότερο σε σύγκριση με το αντίστοιχο ποσοστό που δεν είχε ξεκινήσει. Επίσης, η συμμόρφωση στην αντιρετροïκή αγωγή οδήγησε σε στατιστικά σημαντική μείωση του ιικού φορτίου της κοινότητας σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα. Είναι εμφανές ότι η συμμόρφωση στην αντιρετροïκή αγωγή οδηγεί στη μείωση του ιϊκού φορτίου της κοινότητας και κατ επέκταση στη μείωση της επίπτωσης. Η εμπλοκή των ΧΕΝ στη θεραπεία ενδεχομένως αποτελεί και ένα μέσο δέσμευσης στη φροντίδα. Τέλος, η συμβολή της θεραπευτικής αντιμετώπισης της HIV λοίμωξης καταδείχθηκε ως ένα σημαντικό μέσο πρόληψης της μετάδοσης του ιού, καθώς συνέβαλε στη μείωση της επιδημικής έξαρσης της επιδημίας HIV/AIDS. Ωστόσο, φάνηκε να παρατηρείται κάποιο κενό στις ήδη πραγματοποιηθείσες παρεμβάσεις σχετικά με την αποτελεσματική παραπομπή και διασύνδεση των ΧΕΝ σε ΜΛ και ΕΙ ή και με τη συμμόρφωση και παραμονή τους στη φροντίδα υγείας. Επιπρόσθετα, ιδιαίτερη πρόκληση για το σύστημα δημόσιας υγείας αποτελούν οι μετακινούμενοι πληθυσμοί. Ειδικότερα, όσο αφορά στην HIV/AIDS λοίμωξη, οι μετακινούμενοι πληθυσμοί καθίστανται ιδιαίτερα ευάλωτοι για διάφορους κοινωνικο-οικονομικούς, πολιτισμικούς, νομικούς περιορισμούς. Επιπρόσθετα, οι γλωσσικοί περιορισμοί αποτελούν έναν σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα για την πρόσβαση και την παραμονή στη θεραπεία (Col P, 2007, Prost A et al, 2008). Η HIV λοίμωξη θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μία χρόνια νόσος. Ένα ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό σύστημα παραπομπής αποτελεί ένα πλαίσιο συνεργασίας, μέσω του οποίου οι εμπλεκόμενοι φορείς στοχεύουν στη διασφάλιση της καλύτερης δυνατής παροχής υπηρεσιών θεραπείας, φροντίδας και κοινωνικής και συναισθηματικής υποστήριξης, πρόληψης, συμβουλευτικής, μείωσης βλάβης, προαγωγής αναπαραγωγικής και σεξουαλικής υγείας, διάγνωσης και θεραπείας φυματίωσης και άλλων ευκαιριακών λοιμώξεων, θεραπείας και παραμονής στη θεραπεία της HIV λοίμωξης, συνοδείας χρηστών στις δομές παραπομπής, σε υπηρεσίες σίτισης, υγιεινής και ημιδιαμονής και νομικής υποστήριξης. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να αναπτυχθεί και να διασφαλιστεί ένα σύστημα ολιστικής θεώρησης και αντιμετώπισης των αναγκών των ατόμων που ζουν με την HIV/AIDS λοίμωξη, των παιδιών τους και των οικογενειών τους (Κατευθυντήριες οδηγίες για τη παραπομπή και διασύνδεση των HIV (+) ΧΕΝ. Υπό έκδοση). Η ενεργητική διαδικασία για τη σύνδεση των HIV (+) ασθενών με κάποια ΜΛ/ΕΙ γίνεται με την παραπομπή τους από οποιοδήποτε άλλο αρχικό σημείο επαφής με το χρήστη (για παράδειγμα δομή αρχικού ελέγχου/διάγνωσης HIV/AIDS, πρόγραμμα απεξάρτησης, ιατρείο ΜΚΟ/δράση δρόμου στην κοινότητα/σημείου ελέγχου φιλικό προς το χρήστη). Σημείο αναφοράς μπορεί να είναι ή πρώτη προγραμματισμένη επίσκεψη σε κάποια ΜΛ/ΕΙ ή ο πρώτος εργαστηριακός έλεγχος. Η διασφάλιση της συνέχισης της φροντίδας απαιτεί ένα δίκτυο Κυβερνητικών και Κυβερνητικών Φορέων Οργανώσεων που εδράζουν στην κοινότητα που συνεργάζονται και διασυνδέουν αποτελεσματικά (Κατευθυντήριες οδηγίες για τη παραπομπή και διασύνδεση των HIV (+) ΧΕΝ. Υπό έκδοση). Σε μια εποχή βαθιάς οικονομικής κρίσης, θα πρέπει οι παρεμβάσεις να είναι καινοτόμες και στοχευμένες, ώστε να επιτυγχάνεται η μέγιστη αποτελεσματικότητα με την ορθότερη διαχείριση των πόρων. Θα πρέπει να ενισχυθούν παρεμβάσεις έγκαιρης διάγνωσης, αποτελεσματικής διασύνδεσης με τη φροντίδα και κατ επέκταση άμεση έναρξη αντριρετροïκής θεραπείας τόσο της HIV λοίμωξης αλλά και των υπολοίπων συλλοιμώξεων και τέλος παρεμβάσεις παραμονής και δέσμευσης στη φροντίδα ειδικά των ευάλωτων πληθυσμών. Θα πρέπει να διασφαλίζεται ο επιτυχής συντονισμός των παρεμβάσεων ώστε να αποφεύγεται η αλληλοεπικάλυψη και να επιτυγχάνεται η αποτελεσματική κατανομή των πόρων. Μόνο έτσι οι εθνικοί στόχοι θα μπορούν να συνταχθούν με τους στόχους του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών που έχει θέσει για την αντιμετώπιση του HIV/AIDS (UNAIDS) : το 90% των ατόμων που ζουν με τον ιό να έχουν διαγνωσθεί και να γνωρίζουν το προφίλ της HIV οροθετικότητάς τους, το 90% από αυτά τα άτομα να λαμβάνουν αντιρετροïκή θεραπεία και το 90% από τα άτομα που λαμβάνουν θεραπεία να έχουν επιτύχει καταστολή του ιικού φορτίου σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα (UNAIDS, 2014). 7

8 Κυρίως θέμα Βιβλιογραφία 1. Βουρλή Γ, Νικολόπουλος Γ, Παπαρίζος Β, Σκουτέλης Α, Μεταλλίδης Σ, Γαργαλιάνος- Κακολύρης Π και συν. Εκτίμηση των σταδίων φροντίδας των HIV οροθετικών ατόμων συνδυάζοντας δεδομένα της μελέτης AMACS και δεδομένα επιτήρησης του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ AIDS, 2016; 24 (Suppl 1): Cole P. Human rights and the national interest: migrants, healthcare and social justice. J Med Ethics 2007, 33(5): Das M, Chu PL, Santos GM, et al. Decreases in community viral load are accompanied by reductions in new HIV infections in San Francisco. PLoS One, 2010; 5:e Gardner ΕΜ, McLees MP, Steiner J, Del Rio C, Burman JA. The Spectrum of Engagement in HIV Care and its Relevance to Test-and-Treat Strategies for Prevention of HIV Infection. Clinical Infectious Diseases 2011; 52(6): Gill VS, Lima VD, Zhang W, et al. Improved virological outcomes in British Columbia concomitant with decreasing incidence of HIV type 1 drug resistance detection. Clin Infect Dis 2010; 50: Joint United Nations Programme on HIV/AIDS (UNAIDS) An ambitious treatment target to help end the AIDS epidemic Miller WC, Powers KA, Smith MK, Cohen MS. Community viral load as a measurement of HIV treatment as prevention. Lancet Infect Dis, 2013; 13: Milloy MJ, Marshall BD, Kerr J, Buxton J, Rhodes T, Montaner J, Wood E (2012) Social and structural factors associated with HIV disease progression among illicit drug users: A systematic review. AIDS, 26(9): Prost A, Elford J, Imrie J, Petticrew M, Hart GJ. Social, behavioural, and intervention research among people of SubSaharan African origin living with HIV in the UK and Europe: literature review and recommendations for intervention. AIDS Behav 2008;12(2): Wolfe D, Carrieri MP, Shepard D (2012) Treatment and care for injecting drug users with HIV infection: a review of barriers and ways forward. Lancet, 376: Πύλλη Μαγδαληνή, RN, MSc, PhD, Γραφείο HIV λοίμωξης & ΣΜΝ, ΚΕΕΛΠΝΟ 8

9 Δραστηριότητες- Δράσεις Κοινή Δράση JA «Ποιότητα της πρόληψης HIV/AIDS/STI, της Ηπατίτιδας και της Φυματίωσης και σύνδεση με την φροντίδα υγείας» 3ο Πρόγραμμα Δράσης της ΕΕ στον τομέα της Υγείας ( ) Η HIV λοίμωξη αποτελεί, ως γνωστό, ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε παγκόσμια κλίμακα. Η ιδιότητα του HIV να μεταλλάσσεται ταχύτατα ως ρετροϊός, έχει ως αποτέλεσμα η αντιμετώπιση και η θεραπεία της HIV λοίμωξης να μην είναι εύκολη. Ωστόσο, σήμερα θεωρείται χρόνια νόσος, υπό την προϋπόθεση ότι οι ασθενείς λαμβάνουν συστηματικά τη θεραπεία τους. Η έγκαιρη χορήγηση συνδυασμού αντιρετροϊκών φαρμάκων υψηλής δραστικότητας (Highly Active Antiretroviral Therapy HAART) επιβραδύνει σημαντικά την εξέλιξη του νοσήματος, και σύμφωνα με τις πρόσφατες οδηγίες συστήνεται αμέσως μετά τη διάγνωση. Το Γραφείο HIV λοίμωξης & ΣΜΝ του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. επιτηρεί επιδημιολογικά την HIV/AIDS λοίμωξη μέσω του συστήματος υποχρεωτικής δήλωσης. Παράλληλα, με τη συμμετοχή σε δράσεις προσβλέπει στην καλύτερη επιτήρηση και αντιμετώπιση του νοσήματος, συμβάλλοντας στην χάραξη εθνικής στρατηγικής για την πρόληψη της μετάδοσης του HIV, την προστασία και την προαγωγή της Δημόσιας Υγείας. Στο πλαίσιο του Τρίτου Προγράμματος Υγείας , το ΚΕΕΛΠΝΟ συμμετέχει στην υλοποίηση της Κοινής Δράσης «Ποιότητα της πρόληψης HIV/ AIDS/STI, της Ηπατίτιδας και της Φυματίωσης καθώς και σύνδεση με την φροντίδα υγείας» του Ετήσιου Προγράμματος Εργασίας Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα υγείας παρέχει στήριξη στα κράτη-μέλη, σε τομείς προτεραιότητας, έχοντας ως στόχο την προστασία και τη βελτίωση της υγείας των πολιτών καθώς και την ανάπτυξη αποδοτικών και βιώσιμων συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης. Ειδικότερα, για τη συγκεκριμένη Κοινή δράση στην οποία συμμετέχουμε, αποτελεί στόχος η στήριξη των αποτελεσματικών προγραμμάτων και η προώθηση καινοτόμων παρεμβάσεων, οι οποίες θα αξιολογηθούν για την αποτελεσματικότητά τους, με σκοπό την αντιμετώπιση μεταδοτικών νόσων, όπως είναι το HIV/AIDS, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ), η ιογενής ηπατίτιδα (B και C) και η φυματίωση, καθώς και η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών για τα συγκεκριμένα νοσήματα. Η διαμόρφωση της πρότασης είναι σε εξέλιξη αυτή τη χρονική περίοδο, και ως εκ τούτου το περιεχόμενο των πακέτων εργασίας (WP) της Κοινής Δράσης JA «Ποιότητα της πρόληψης HIV/AIDS/STI, της Ηπατίτιδας και της Φυματίωσης και σύνδεση με την φροντίδα υγείας, εν συντομία Link2Care, δεν έχει πλήρως καθοριστεί. Εντούτοις, το περιεχόμενο των πακέτων εργασίας δε θα προσδιορίζεται ανά νόσημα, καθόσον συχνά παρατηρούνται συλλοιμώξεις, ιδιαιτέρως του HIV/AIDS με τα υπόλοιπα νοσήματα, παθήσεις οι οποίες είναι είτε ενδεικτικές της HIV λοίμωξης είτε προσδιορίζουν τη νόσο AIDS. (4) Η γνώση αυτή καθίσταται αναγκαία για την καλύτερη πρόληψη και παροχή φροντίδας στα άτομα τόσο για την HIV λοίμωξη όσο και τα άλλα νοσήματα. Σύμφωνα με την πρόσφατη προτεινόμενη πρόταση διαμόρφωσης των WPs, οι άξονες αναλύονται σε επιμέρους στόχους, που θα πρέπει να υλοποιηθούν ως το 2020, ως ακολούθως: Την υποστήριξη για συνεργατική ανάπτυξη και εφαρμογή δράσεων. Οι ενδιαφερόμενοι φορείς της ΕΕ μέσω παρεχόμενης ηλεκτρονικής πλατφόρμας θα μπορούν να συζητήσουν καινοτομίες και αναδυόμενα ζητήματα που αφορούν στην πρόληψη, στην εξέταση και 9

10 Δραστηριότητες- Δράσεις στη διασύνδεση, ενώ θα μπορεί να γίνεται ανταλλαγή των βέλτιστων πρακτικών Την υποστήριξη των εθνικών φορέων, με σκοπό την επανεξέταση και αναθεώρηση των εθνικών πολιτικών και σχέδιων δράσεων, ούτως ώστε να συμπεριληφθούν ολοκληρωμένες προσεγγίσεις που αφορούν στη διάγνωση, στην παρακολούθηση των εργαστηριακών εξετάσεων, στην ενημέρωση των συντρόφων, στην ποιότητα ζωής των ατόμων σε όλα τα στάδια φροντίδας, με τη συμμετοχή όλων όσων εμπλέκονται στην παροχή υπηρεσών υγείας και όσων μετέχουν στη λήψη αποφάσεων για τον σχεδιασμό δράσεων και πολιτικών. Τη βελτιστοποίηση και την υποστήριξη για ομαλοποίηση των διαδικασιών που αφορούν στην εξέταση και στη διασύνδεση για τη φροντίδα υγείας για τα 4 νοσήματα, με την υιοθέτηση και την εφαρμογή καινοτόμων εργαλείων, καθώς και με ενίσχυση της εξέτασης στην κοινότητα Τη βελτίωση του συστήματος παρακολούθησης/επιτήρησης των εργαστηριακών εξετάσεων με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στη διαδικασία Τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της συνδυαστικής πρόληψης, με την υιοθέτηση και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών πρόληψης Τη διασφάλιση καλύτερης κατάρτισης των επαγγελματιών υγείας, αρμόδιων φορέων δημόσιας υγείας, αλλά και άλλων φορέων και οργανώσεων, με την εκπαίδευση σε συγκεκριμένες βέλτιστες πρακτικές σχετικές με τις παρεχόμενες υπηρεσίες εξέτασης και την ενσωμάτωση δεδομένων στα εθνικά συστήματα επιτήρησης Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων είναι απαραίτητη η αποτύπωση των διαφορετικών νομοθετικών πλαισίων των χωρών της Ευρώπης για το σχεδιασμό στρατηγικής παρεμβάσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις Κοινές Δράσεις ενσωματώνεται πακέτο εργασίας, WP4-Policy development and sustainability, εξαιτίας της αναγκαιότητας για πολιτική δέσμευση και υποστήριξη των καλών πρακτικών, προκειμένου να υιοθετηθούν /ενσωματωθούν στις εθνικές πολιτικές. Ο εντοπισμός των κενών που αφορούν σε συγκεκριμένους πληθυσμούς (MSM, φυλακισμένοι, χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών, μετανάστες), η καταγραφή των υφιστάμενων προβλημάτων ή αναγκών και των βέλτιστων πρακτικών καθώς και η αξιολόγηση των υπηρεσιών κρίνεται ιδιαιτέρως χρήσιμη. Εντούτοις, η συγκέντρωση περισσότερων ποιοτικών δεδομένων θα συνέβαλλε στην ανάπτυξη αποδοτικότερης μεθοδολογίας προσέγγισης των διάφορων πληθυσμών. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζουν οι μελέτες που σχετίζονται με την ποιότητα ζωής των ατόμων που έχουν προσβληθεί από τον HIV, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ηπατίτιδα Β και C ή τη φυματίωση, καθώς και οι μελέτες στους επαγγελματίες του τομέα της υγείας. Το ΚΕΕΛΠΝΟ αποσκοπεί στην ολιστική προσέγγιση των ζητημάτων που αφορούν τα ως άνω νοσήματα. Αναφορικά με την HIV λοίμωξη, το Γραφείο HIV λοίμωξης & ΣΜΝ ευελπιστεί στην ενίσχυση της προσπάθειας για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων « », που είχε θέσει το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNAIDS) το 2014, για την αντιμετώπιση του HIV/ AIDS έως το (1) 10

11 Δραστηριότητες- Δράσεις Πηγή: ECDC, 2015 Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από το ECDC και το Περιφερειακό Γραφείο του ΠΟΥ στην Ευρώπη, σχεδόν νέα HIV περιστατικά που διαγνώστηκαν δηλώθηκαν στις 31 χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ το έτος Κατά τις εκτιμήσεις του ECDC, σήμερα 1 στους 7 ανθρώπους που ζουν με HIV στην Ευρώπη (περίπου άτομα) δεν το γνωρίζουν. Ο εκτιμώμενος χρόνος μεταξύ της μόλυνσης από τον HIV και τη διάγνωση υπολογίζεται στα τέσσερα έτη, γεγονός που έχει ως αποτέλεσµα σηµαντικά ποσοστά καθυστερημένης διάγνωσης και μετάδοσης της νόσου. (2) Στη υτική Ευρώπη, διαγιγνώσκεται και λαµβάνει καθυστερηµένη θεραπεία (αριθµό CD4+ Τ λεμφοκύτταρα <350 κύτταρα/μl) το 45-50% των νεοδιαγνωσθέντων ατόμων. Αντίστοιχα ποσοστά εμφανίζει και η Ελλάδα, προσεγγίζοντας το ποσοστό του 55,5% των νέων διαγνώσεων που δηλώθηκαν για το 2015, και για τις οποίες υπήρχαν διαθέσιμες τιμές των CD4+ (74,1%) κατά τη διάγνωση. (3) Πηγή: Infographics: HIV and AIDS in Europe, ECDC,2016 (5) 11

12 Δραστηριότητες- Δράσεις Τα οφέλη από την έγκαιρη διάγνωση και διασύνδεση στη φροντίδα υγείας είναι πολλά, όπως η μειωμένη νοσηρότητα και θνησιμότητα, η καλύτερη ανταπόκριση στη θεραπεία, η μείωση του κόστους της υγειονομικής περίθαλψης, καθώς και η μείωση της μεταδοτικότητας, και επομένως πρέπει να αποτελεί βασική στρατηγική για την προστασία της δημόσιας υγείας από το HIV/AIDS. (4) Επισημαίνεται, επίσης, η σημαντικότητα της παραμονής στη θεραπεία και όχι απλώς της διασύνδεσης του ατόμου για φροντίδα. Η κάλυψη των κενών που εντοπίζονται για την έγκαιρη διάγνωση, με εύκολη πρόσβαση στην εξέταση, η πρόσβαση όλων στη θεραπεία, ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη προγραμμάτων που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες προστασίας της δημόσιας υγείας (π.χ. υπηρεσίες μείωσης βλάβης, πρόληψη στους ευάλωτους πληθυσμούς, προαγωγή της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας), με παράλληλη βελτίωση των παρεμβάσεων αλλά και την αντιμετώπιση του στίγματος αποτελούν προτεραιότητα για την αντιμετώπιση της HIV λοίμωξης. Επιπρόσθετα, η ανάπτυξη υποχρεωτικού συστήματος επιτήρησης και η αξιολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών σε διάφορα επίπεδα με συνεχή πολιτική καθοδήγηση, αποτελούν αναγκαιότητα και συμπεριλαμβάνονται στους στόχους της Κοινής Δράσης. Ανακεφαλαιώνοντας, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα στον τομέα της υγείας, μέσω των Κοινών Δράσεων, ενθαρρύνει και υποστηρίζει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών για τη διασυνοριακή προώθηση της υγείας στην Ευρώπη και τη βελτίωση των πολιτικών, που οφείλουν να εναρμονίζονται με τους κανονισμούς και τη νομοθεσία που αφορά στα ευαίσθητα δεδομένα υγείας. Βιβλιογραφία 1. European Centre for Disease Prevention and Control. Thematic report: HIV continuum of care. Monitoring implementation of the Dublin Declaration on Partnership to Fight HIV/AIDS in Europe and Central Asia: 2014 progress report. Stockholm: ECDC; ECDC PRESS RELEASE, 1 in 7 people living with HIV in the EU/EEA are not aware of their HIV status, Stockholm 29/11/ Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων. Δελτίο Επιδημιολογικής επιτήρησης της HIV/AIDS λοίμωξης στην Ελλάδα (Τεύχος 30). Αθήνα keelpno.gr 4. Guidance document: HIV Indicator Conditions: Guidance for Implementing HIV Testing in Adults in Health Care Settings CHIP_Guidance%20in%20short_UK_updated%20JUN2016_mlj.pdf 5. Infographics: HIV and AIDS in Europe, ECDC, healthtopics/aids/pages/infographics.aspx Αικατερίνη Μ.Ίσαρη, Βιολόγος, BSc, MSc, Γραφείο HIV λοίμωξης & ΣΜΝ, Επιστημονικά υπεύθυνη συμμετοχής ΚΕΕΛΠΝΟ στη Κοινή Δράση JA

13 Δραστηριότητες- Δράσεις «Επίσκεψη του Προέδρου του ΚΕΕΛΠΝΟ στο νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός» για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS» Ο Πρόεδρος του ΚΕΕΛΠΝΟ αν. καθηγητής κ. Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ επισκέφτηκε την 1η Δεκεμβρίου 2016 (Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS), τη Μονάδα Συμβουλευτικής Υποστήριξης του ΚΕΕΛΠΝΟ στο νοσοκομείο Ανδρέας Συγγρός. Με τη συμβολική αυτή επίσκεψη υπογραμμίστηκε η σημασία της ψυχολογικής υποστήριξης, της αλληλεγγύης και της σταθερής συμπαράστασης σε επιστημονικό και κοινωνικό επίπεδο στους ανθρώπους που ζουν με το AIDS. Γραφείο Τύπου & Επικοινωνίας 13

14 Δραστηριότητες- Δράσεις Συμπαράσταση στις 11 οροθετικές που συνελήφθησαν το 2012 Με αφορμή την έναρξη εκδίκασης της υπόθεσης των έντεκα οροθετικών γυναικών τον Νοέμβριο, που συνελήφθησαν το 2012, ο Πρόεδρος του ΚΕΕΛΠΝΟ αν. καθηγητής κ. Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ και το Δ.Σ. του ΚΕΕΛΠΝΟ εξέφρασαν μέσω ανακοίνωσής τους την αμέριστη συμπαράσταση και υποστήριξή τους στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών αυτών, με στόχο την ηθική και ουσιαστική αποκατάστασή τους στην κοινωνία. Στη συνέχεια, ο πρόεδρος του ΚΕΕΛΠΝΟ, κατέθεσε και ως μάρτυρας υπεράσπισης στη δίκη των γυναικών αυτών τονίζοντας ότι ο σεβασμός του ιατρικού απορρήτου και των ατομικών δικαιωμάτων του ασθενούς βρίσκεται στο επίκεντρο της αποστολής του Οργανισμού. Το ΚΕΕΛΠΝΟ υποστηρίζει την ευαίσθητη αυτή κοινωνική ομάδα και βρίσκεται αρωγός στα ιατρικά και κοινωνικά προβλήματα των ευπαθών ομάδων, με γνώμονα την προαγωγή και προστασία της Δημόσιας Υγείας. Γραφείο Τύπου & Επικοινωνίας 14

15 Δραστηριότητες- Δράσεις Φωταγώγηση Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Το ΚΕΕΛΠΝΟ, με κεντρικό μήνυμα «Εξετάσου για τον ιό HIV» και σε μία κίνηση υψηλού συμβολισμού προς τιμή της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του HIV/AIDS, φωταγώγησε το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών έως και την 1η Δεκεμβρίου. Τα Προπύλαια σε κόκκινο χρώμα, ενώ δεξιά κι αριστερά του ιστορικού κτηρίου του κέντρου της Αθήνας προβλήθηκε η γνωστή κόκκινη κορδέλα, το σύμβολο αλληλεγγύης προς όλους όσοι ζουν με τον HIV/AIDS. Μπροστά σ αυτό το υποβλητικό φόντο, κλιμάκια του ΚΕΕΛΠΝΟ διένειμαν ενημερωτικό υλικό, ενώ όσοι ενδιαφερόμενοι επιθυμούσαν, υποβλήθηκαν σε τεστ ταχείας ανίχνευσης του ιού μέσα στην κινητή μονάδα του Οργανισμού, που βρισκόταν σταθμευμένη στα προπύλαια για το λόγο αυτό. Γραφείο Τύπου & Επικοινωνίας 15

16 Δραστηριότητες- Δράσεις Δράσεις ΚΕΕΛΠΝΟ στο πλαίσιο της 1ης Δεκεμβρίου, Παγκόσμιας Ημέρας κατά του HIV/AIDS Το ΚΕΕΛΠΝΟ αναγνωρίζει και υποστηρίζει την αναγκαιότητα παρέμβασης στο γενικό πληθυσμό και ειδικότερα σε νέους, άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες (MSM), και λοιπές ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες με σκοπό να συνεισφέρει στην ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του HIV/AIDS. Το κεντρικό μήνυμα της φετινής εκστρατείας για την παγκόσμια ημέρα κατά του AIDS - 1η Δεκεμβρίου ήταν «εξετάσου για τον ιό HIV». Στο πλαίσιο αυτό σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε Εκστρατεία Πρόληψης για τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (Σ.Μ.Ν.) και για τον HIV/ AIDS. Ενδεικτικά αναφέρονται τα κάτωθι: Πρόγραμμα δρόμου με δρώμενα μέσα στην πόλη με ομάδα- στόχο τους νέους και τους άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες σε Γκάζι, Θησείο, Μοναστηράκι, Ψυρρή, Πανόρμου, Γλυφάδα, Κορυδαλλός, Μπουρνάζι, Ν. Ερυθραία, Πλ. Καρύτση, Αγ. Ειρήνη κ.α. Συνεργασία με την Εταιρεία παραγωγής των προφυλακτικών Durex για διανομή σε δράσεις του Οργανισμού Ενημερωτική Εκδήλωση σε συνεργασία με το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Παιδαγωγικό τμήμα του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο ΙΕΚ «ΑΚΜΗ» και στο ΤΕΙ Πελοποννήσου Καλαμάτα. Ενημερωτική Παρέμβαση στο Δήμο Ν. Ηρακλείου Παράλληλα, το ΚΕΕΛΠΝΟ Θεσσαλονίκης διοργάνωσε εκδηλώσεις στις Πλατείες Αριστοτέλους και Καμάρας, καθώς και στο Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης. Πραγματοποίησε Ενημερωτικές Παρεμβάσεις σε Σχολικές Μονάδες της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης, συμμετείχε σε δράση του Κέντρου Ζωής στο Δήμο Καλαμαριάς ενώ σε συνεργασία με τον Φαρμακευτικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης, διένειμε έντυπο ενημερωτικό υλικό στα συνεργαζόμενα φαρμακεία της Θεσσαλονίκης και σε συνεργασία με τον Οργανισμό Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης και με τη βοήθεια του «Thess Checkpoint», ανήρτησε την αφίσα της εκδήλωσης στα αστικά λεωφορεία της πόλης. Γραφείο Τύπου & Επικοινωνίας 16

17 Δραστηριότητες- Δράσεις Ενημερωτική παρέμβαση από το ΚΕΕΛΠΝΟ Θεσσαλονίκης για τον HIV Eνημερωτική παρέμβαση πραγματοποιήθηκε από το Γραφείο του ΚΕΕΛΠΝΟ στη Θεσσαλονίκη, σε συνεργασία με το ΑΤΕΙΘ Νοσηλευτικής, την Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2016, με κύριο σύνθημα «Ενημερώσου, Προφυλάξου, Στήριξε, Αγκάλιασε, Κάνε την εξέταση». Στόχος ήταν η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των φοιτητών σχετικά με τους τρόπους μετάδοσης του HIV, τους τρόπους προστασίας και τη σωστή χρήση του προφυλακτικού. Δόθηκε έμφαση στην ευαισθητοποίηση των νέων σχετικά με θέματα στιγματισμού και κοινωνικού αποκλεισμού των οροθετικών ατόμων. Παράλληλα, υπήρχε εξειδικευμένο προσωπικό του ΚΕΕΛΠΝΟ στην κεντρική είσοδο του ΑΤΕΙΘ με δύο promo-stand, από τις 10:00 έως τις 14:00, το οποίο διένειμε έντυπο ενημερωτικό υλικό του ΚΕΕΛΠΝΟ προς ενημέρωση των φοιτητών όλων των Σχολών του ΑΤΕΙΘ. Γραφείο Τύπου & Επικοινωνίας 17

18 Νέα από τη διεθνή βιβλιογραφία Παρέμβαση σε κοινωνικά δίκτυα για τον εντοπισμό ατόμων που έχουν μολυνθεί πρόσφατα με τον HIV:Το Ερευνητικό Πρόγραμμα Παρέμβασης για τη Μείωση της Μετάδοσης του HIV (Transmission Reduction Intervention Project - TRIP) Nikolopoulos GK, Pavlitina E, Muth SQ, etal. SciRep 2016; 6: H πρώιμη έναρξη αντιρετροϊκής αγωγής, σε σύντομο χρονικό διάστημα από την μόλυνση με τον HIV, μειώνει τον κίνδυνο της περαιτέρω μετάδοσης του ιού και επιφέρει σημαντικά οφέλη στους ασθενείς. Στο πλαίσιο του ΕρευνητικούΠρογράμματος Παρέμβασης για τη Μείωση της Μετάδοσης του HIV (Transmission Reduction Intervention Project - TRIP), το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα κατά τη χρονική περίοδο , μελετήθηκαν τα δίκτυα μεταξύ των χρηστών ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών. Βάσει της κατάστασης της HIV οροθετικότητας, του ιστορικού ελέγχου γιαhiv και των αποτελεσμάτων μιας δοκιμασίας που ανιχνεύει τις πρόσφατες μολύνσεις, το TRIP ταξινόμησε τους αρχικά επιλεγμένους χρήστες ( Seeds ) σε δύο ομάδες, τους Recent Seeds με πρόσφατη HIV λοίμωξη, (RS) και τους Control Seeds, με μη πρόσφατη HIV λοίμωξη (LCS). Επιπλέον, ιχνηλατήθηκαν τα μέλη των δικτύων των RS και LCS. Στην ανάλυση εισήχθησαν 23 RS, 171 μέλη του δικτύου των RS, 19 LCS και 65 μέλη του δικτύου των LCS. Ο αριθμός των πρόσφατων λοιμώξεων ανά seed που εντοπίστηκαν στο δίκτυο των RSήταν πενταπλάσιος του αντίστοιχου αριθμού στο δίκτυο των LCS [Ratio RS vs. LCS: 5,23; 95% Confidence Interval (CI):1,54-27,61]. Επίσης, το ποσοστό των πρόσφατων μολύνσεων μεταξύ των HIV θετικών στο δίκτυο των RS (27%) ήταν σχεδόν τριπλάσιος (Ratio RS vs. LCS: 3,30; 95% CI: 1,04-10,43) συγκριτικά με το αντίστοιχο ποσοστό στο δίκτυο των LCS (8%). Τα ευρήματα του TRIP αναδεικνύουν τη συμβολή της ανεύρεσης των μελών των δικτύων ατόμων που έχουν μολυνθεί πρόσφατα από τον HIV, στις προσπάθειες για την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των HIVθετικών. Αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της από του στόματος προφυλακτικής αντιρετροϊκής αγωγής πριν την έκθεση στον HIV [pre-exposureprophylaxis (PrEP)]: Συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση Fonner VA, Dalglish SL, Kennedy CE, etal. AIDS 2016; 30: Στην παρούσα συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση αξιολογήθηκαν τα δεδομένα σχετικά με τη χρήση της από του στόματος προφυλακτικής αντιρετροϊκής αγωγής με tenofovir disoproxil fumarate (TDF) πριν την έκθεση στον HIV [pre-exposure prophylaxis (PrEP)], ως επιπλέον στρατηγικής για την πρόληψη της μετάδοσης του ιού. Πραγματοποιήθηκε αναζήτηση σε τρεις ηλεκτρονικές βάσεις βιβλιογραφικών δεδομένων και οι συνολικοί εκτιμητές υπολογίστηκαν μέσω της χρήσης μοντέλων τυχαίων επιδράσεων. Κατόπιν της ποσοτικής σύνθεσης 18 μελετών, οι οποίες διερευνούσαν την αποτελεσματικότητα της PrEPέναντι της χρήσης placebo, προέκυψε ότι η PrEP μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο μόλυνσης από τον HIV. Ειδικότερα, η αποτελεσματικότητα της PrEP ήταν υψηλότερη συγκριτικά με τoplacebo στις μελέτες, όπου η χρήση της ήταν μεγαλύτερη από 70% (Συνολικό RR = 0,30, 95% CI: 0,21-0,45, p < 0,001), ενώ στις μελέτες με χαμηλά ποσοστά χορήγησης PrEP, ο συνολικός εκτιμητής ήταν στατιστικά μη σημαντικός. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν παρόμοιες μεταξύ των δύο ομάδων (PrEP και placebo). Η επίπτωση της HIV λοίμωξης με ανθεκτικά στελέχη του ιού κατά τη διάρκεια της PrEP ήταν χαμηλή, ενώτα περισσότερα περιστατικά ανθεκτικής HIV λοίμωξης παρουσιάστηκαν μεταξύ όσων ξεκίνησαν PrEP κατά την οξεία φάση της λοίμωξης. Δεν παρατηρήθηκε συσχέτιση μεταξύ της PrEP και της τροποποίησης σεξουαλικών συμπεριφορών, καθώς και της αποτελεσματικότητας των λαμβανόμενων αντισυλληπτικών. Η συγκεκριμένη συστηματική ανα- 18

19 Νέα από τη διεθνή βιβλιογραφία σκόπηση και μετα-ανάλυση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η PrEP δρα προστατευτικά έναντι της μόλυνσης από τον HIV και σχετίζεται με την εκδήλωση λίγων σημαντικών ανεπιθύμητων ενεργειών, ενώ δεν φάνηκε να οδηγεί στην τροποποίηση των σεξουαλικών συμπεριφορών. Για την αποτελεσματική χρήση της PrEP είναι αναγκαία η ανάπτυξη των βέλτιστων πρακτικών προώθησης της χρήσης της και της συμμόρφωσης σε αυτήν από τα άτομα που διατρέχουν σημαντικό κίνδυνο να μολυνθούν από τον HIV. Χρύσα Τσιάρα, Γραφείο HIVκαι ΣΜΝ ΚΕΕΛΠΝΟ 19

20 Το αίνιγμα του μήνα Ποιο από τα παρακάτω είναι το ορθό; Ο κυριότερος τρόπος μετάδοσης του HIV στην Ελλάδα είναι: Α. η σεξουαλική επαφή μεταξύ ανδρών Β. η ετεροφυλοφιλική σεξουαλική επαφή Γ. η χρήση ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών Δ. όλα τα παραπάνω Οι απαντήσεις θα αποστέλλονται στην ακόλουθη ηλεκτρονική διεύθυνση: Επιστημονικός Υπεύθυνος Έκδοσης: Θ. Ρόζενμπεργκ Πρόεδρος ΚΕΕΛΠΝΟ Επιστημονική Επιτροπή: Ν. Βακάλης Ε. Βογιατζάκης Π. Γαργαλιάνος- Κακολύρης Μ. Δαιμονάκου- Βατοπούλου Β. Καραούλη Χ. Λιονής Γ. Πάνος Β. Παπαευαγγέλου Γ. Σαρόγλου Α. Τσακρής Χ. Χατζηχριστοδούλου Συντονισμός ύλης: Μ. Γάτση Φ. Κουκουριτάκης Μ. Φωτεινέα Συντακτική ομάδα: Ρ. Βώρου Μ. Γάτση Θ. Γεωργακοπούλου Χ. Κεφαλούδη Φ. Κουκουριτάκης Τ. Όντρια Τ. Πατουχέας Β. Ρουμελιώτη Β. Σμέτη Μ. Φωτεινέα Γραφιστική επιμέλεια: Ε. Λαζανά Επιμέλεια κειμένων: Ρ. Βώρου Μ. Γάτση Φ. Κουκουριτάκης Γ. Μελιγκώνης Υπεύθυνος έκδοσης: Θ. Ρόζενμπεργκ Πρόεδρος ΚΕΕΛΠΝΟ