ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Προστασίας των Καταναλωτών 20 εκεµβρίου 2001 ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ 2001/0248 (CNS) * ΣΧΕ ΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά µε την πρόταση απόφασης του Συµβουλίου για την έγκριση, εξ ονόµατος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, του Πρωτοκόλλου του Κυότο, της σύµβασης πλαίσιο των Ηνωµένων Εθνών για την αλλαγή του κλίµατος και την από κοινού ανταπόκριση στις αντιστοίχως αναλαµβανόµενες υποχρεώσεις (COM(2001) 579 C5-.../ /0248(CNS) Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Προστασίας των Καταναλωτών Εισηγητής: Jorge Moreira da Silva PR\ doc PE

2 Υπόµνηµα για τα χρησιµοποιούµενα σύµβολα * ιαδικασία διαβούλευσης πλειοψηφία των ψηφισάντων **I ιαδικασία συνεργασίας (πρώτη ανάγνωση) πλειοψηφία των ψηφισάντων **II ιαδικασία συνεργασίας (δεύτερη ανάγνωση) πλειοψηφία των ψηφισάντων για έγκριση της κοινής θέσης πλειοψηφία των βουλευτών που αποτελούν το Κοινοβούλιο για απόρριψη ή τροποποίηση της κοινής θέσης *** Σύµφωνη γνώµη πλειοψηφία των βουλευτών που αποτελούν το Κοινοβούλιο εκτός από τις περιπτώσεις που µνηµονεύονται στα άρθρα 105, 107, 161 και 300 της Συνθήκης ΕΚ και στο άρθρο 7 της Συνθήκης ΕΕ ***I ιαδικασία συναπόφασης (πρώτη ανάγνωση) πλειοψηφία των ψηφισάντων ***II ιαδικασία συναπόφασης (δεύτερη ανάγνωση) πλειοψηφία των ψηφισάντων για έγκριση της κοινής θέσης πλειοψηφία των βουλευτών που αποτελούν το Κοινοβούλιο για απόρριψη ή τροποποίηση της κοινής θέσης ***III ιαδικασία συναπόφασης (τρίτη ανάγνωση) πλειοψηφία των ψηφισάντων για έγκριση του κοινού σχεδίου (Η ενδεικνυόµενη διαδικασία στηρίζεται στη νοµική βάση που πρότεινε η Επιτροπή) Τροπολογίες σε νοµοθετικό κείµενο Στις τροπολογίες του Κοινοβουλίου η σήµανση γίνεται µε έντονους πλάγιους χαρακτήρες. Η σήµανση µε απλά πλάγια απευθύνεται στις τεχνικές υπηρεσίες και αφορά στοιχεία του νοµοθετικού κειµένου για τα οποία προτείνεται διόρθωση ενόψει της επεξεργασίας του τελικού κειµένου (για παράδειγµα, στοιχεία εµφανώς λανθασµένα ή που έχουν παραλειφθεί σε µια γλωσσική έκδοση). Αυτές οι προτάσεις διόρθωσης υπόκεινται στη συγκατάθεση των αρµόδιων τεχνικών υπηρεσιών. PE /11 PR\ doc

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ... 4 ΣΧΕ ΙΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ... 5 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΈΚΘΕΣΗ... 6 PR\ doc 3/11 PE

4 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Με την από επιστολή του, το Συµβούλιο κάλεσε το Κοινοβούλιο να γνωµοδοτήσει, σύµφωνα µε το άρθρο 300, παράγραφος 3, πρώτο εδάφιο της Συνθήκης ΕΚ, σχετικά µε την πρόταση απόφασης του Συµβουλίου για την έγκριση, εξ ονόµατος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, του Πρωτοκόλλου του Κυότο, της σύµβασης πλαίσιο των Ηνωµένων Εθνών για την αλλαγή του κλίµατος και την από κοινού ανταπόκριση στις αντιστοίχως αναλαµβανόµενες υποχρεώσεις (COM(2001) /0248(CNS). Κατά τη συνεδρίαση της 5ης Νοεµβρίου 2001, η Πρόεδρος του Κοινοβουλίου ανακοίνωσε ότι παρέπεµψε την εν λόγω πρόταση, για εξέταση επί της ουσίας, στην Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Προστασίας των Καταναλωτών και, για γνωµοδότηση, στην Επιτροπή Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας και στην Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής, Μεταφορών και Τουρισµού (C5-xxxx). Κατά τη συνεδρίασή της στις 5 Νοεµβρίου 2001, η Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Προστασίας των Καταναλωτών όρισε εισηγητή τον κ. Jorge Moreira da Silva. Κατά τη συνεδρίασή της στις 19 εκεµβρίου 2001, εξέτασε την πρόταση του Συµβουλίου καθώς και το σχέδιο έκθεσης. Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση, η επιτροπή ενέκρινε το σχέδιο νοµοθετικού ψηφίσµατος µε xxx ψήφους υπέρ έναντι xxx κατά, µε xxx αποχές. Ήσαν παρόντες κατά την ψηφοφορία οι βουλευτές:..., (πρόεδρος/ασκών/ασκούσα την προεδρία)... (και...), (αντιπρόεδρος/αντιπρόεδροι)..., (εισηγητής/εισηγήτρια)...,... (αναπλ....),... (αναπλ...., σύµφωνα µε το άρθρο 153, παράγραφος 2 του Κανονισµού)),... και... Οι γνωµοδοτήσεις της Επιτροπής Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας και της Επιτροπής Περιφερειακής Πολιτικής, Μεταφορών και Τουρισµού επισυνάπτονται στην παρούσα έκθεση. Η έκθεση κατατέθηκε στις PE /11 PR\ doc

5 ΣΧΕ ΙΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ Πρόταση ψηφίσµατος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά µε την πρόταση απόφασης του Συµβουλίου για την έγκριση, εξ ονόµατος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας του Πρωτοκόλλου του Κυότου, της σύµβασης πλαίσιο των Ηνωµένων Εθνών για την αλλαγή του κλίµατος και την από κοινού ανταπόκριση στις αντιστοίχως αναλαµβανόµενες υποχρεώσεις (COM(2001) 579 C5-xxxx/ /0248(CNS) ( ιαδικασία διαβούλευσης) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη την πρόταση απόφασης του Συµβουλίου (COM(2001) ), έχοντας υπόψη τα άρθρα 174, παράγραφος 4 και 300, παράγραφος 2, πρώτο εδάφιο, πρώτη πρόταση της Συνθήκης ΕΚ, έχοντας κληθεί από το Συµβούλιο να γνωµοδοτήσει σύµφωνα µε το άρθρο 300, παράγραφος 3, πρώτο εδάφιο της Συνθήκης ΕΚ (C5-0000/2001), έχοντας υπόψη τα άρθρα 67 και 97, παράγραφος 7 του Κανονισµού του, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Προστασίας των Καταναλωτών (A5-0000/2001), 1. εγκρίνει την πρόταση απόφασης του Συµβουλίου για την έγκριση, εξ ονόµατος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, του Πρωτοκόλλου του Κυότο, της σύµβασης πλαίσιο των Ηνωµένων Εθνών για την αλλαγή του κλίµατος και την από κοινού ανταπόκριση στις αντιστοίχως αναλαµβανόµενες υποχρεώσεις 2. αναθέτει στην πρόεδρό του να διαβιβάσει τη θέση του στο Συµβούλιο και στην Επιτροπή, καθώς και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών µελών και στα συµβαλλόµενα µέρη του Πρωτοκόλλου του Κυότο. 1 εν έχει δηµοσιευθεί ακόµη στην ΕΕ. PR\ doc 5/11 PE

6 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 1. Σύνοψη Στο πλαίσιο της διαδικασίας διαβούλευσης, το Κοινοβούλιο καλείται να γνωµοδοτήσει σχετικά µε την απόφαση του Συµβουλίου για τη σύναψη του Πρωτοκόλλου του Κυότο. Η συγκεκριµένη απόφαση του Συµβουλίου περιλαµβάνει την έγκριση του Πρωτοκόλλου του Κυότο, την εφαρµογή του Πρωτοκόλλου από την Κοινότητα και τα κράτη µέλη της, σύµφωνα µε τις υποχρεώσεις που καθορίσθηκαν το 1998 στο πλαίσιο της «συµφωνίας επιµερισµού του φορτίου», και τη µετατροπή των σχετικών υποχρεώσεων που καθορίσθηκαν για το κάθε κράτος µέλος σε απόλυτα επίπεδα εκποµπών αερίων που συµβάλλουν στο φαινόµενο του θερµοκηπίου, εκπεφρασµένα σε ισοδύναµους τόνους διοξειδίου του άνθρακα και προσδιορισµένα βάσει έγκυρων επιστηµονικών µεθόδων. Ο εισηγητής συνιστά την έγκριση της παρούσας απόφασης του Συµβουλίου. 2. Πλαίσιο Η διαδικασία για τη δηµιουργία µίας νοµικής πράξης για την αντιµετώπιση της αλλαγής του κλίµατος, αποδεκτής από µεγάλο µέρος της διεθνούς κοινότητας, ξεκίνησε πριν από περισσότερα από 10 χρόνια στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Στη Συνάντηση Κορυφής της Γης στο Ρίο το 1992, χώρες από ολόκληρο τον κόσµο δέχτηκαν την πρόκληση να αντιµετωπίσουν την αλλαγή του κλίµατος υιοθετώντας τη σύµβαση πλαίσιο των Ηνωµένων Εθνών για την αλλαγή του κλίµατος (UNFCCC). Στόχος των µερών της σύµβασης αυτής είναι η σταθεροποίηση «των συγκεντρώσεων των αερίων που συµβάλουν στο φαινόµενο του θερµοκηπίου στην ατµόσφαιρα σε επίπεδο που να παρεµποδίζει κάθε επικίνδυνη ανθρωπογενή παρέµβαση στο κλίµα». Τα µέρη της σύµβασης σύντοµα συνειδητοποίησαν ότι, για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, η δέσµευση που αναφέρεται στη σύµβαση για σταθεροποίηση των εκποµπών αερίων θερµοκηπίου στα επίπεδα του 1990 έως το έτος του 2000 έπρεπε να ενισχυθεί για τις βιοµηχανικές χώρες. Κατά την πρώτη συνεδρίαση των µερών της σύµβασης (COP 1) στο Βερολίνο το 1995, συνάφθηκε για το σκοπό αυτό συµφωνία και ξεκίνησαν διαπραγµατεύσεις για την προετοιµασία και κατάρτιση µίας νοµικής πράξης η οποία θα συµπεριλάµβανε αυτές τις νέες δεσµεύσεις. Στο Κυότο το 1997 (COP 3) τα µέρη της σύµβασης υιοθέτησαν αυτή τη νοµική πράξη, η οποία ονοµάζεται Πρωτόκολλο του Κυότο της σύµβασης πλαίσιο των Ηνωµένων Εθνών για την αλλαγή του κλίµατος. Το Πρωτόκολλο του Κυότο καλύπτει έξι αέρια θερµοκηπίου και καθορίζει στόχους εκποµπών που θα πρέπει να επιτευχθούν κατά την περίοδο δέσµευσης για τις βιοµηχανικές χώρες. Προκειµένου να δοθεί στις χώρες η δυνατότητα ευελιξίας όσον αφορά τον τρόπο εκπλήρωσης των στόχων, το Πρωτόκολλο του Κυότο εισάγει τρεις µηχανισµούς: εµπορία εκποµπών, από κοινού εφαρµογή (ώστε οι βιοµηχανικές χώρες να έχουν τη δυνατότητα να επενδύουν σε έργα εξοικονόµησης εκποµπών σε άλλες PE /11 PR\ doc

7 βιοµηχανικές χώρες) και µηχανισµός καθαρής ανάπτυξης (ώστε οι βιοµηχανικές χώρες να έχουν τη δυνατότητα να επενδύουν σε έργα εξοικονόµησης εκποµπών σε αναπτυσσόµενες χώρες). Το Πρωτόκολλο τέθηκε προς υπογραφή από τις 16 Μαρτίου 1998 έως τις 15 Μαρτίου 1999 στην έδρα των Ηνωµένων Εθνών στη Νέα Υόρκη και ως τις 15 Μαρτίου 1999 το Πρωτόκολλο είχε λάβει 84 υπογραφές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσµεύθηκε να επιτύχει µείωση εκποµπών 8% σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 1990 έως την περίοδο και τον Ιούνιο του 1998 συνάφθηκε συµφωνία για τον επιµερισµό του φορτίου, βάσει της οποίας κάθε κράτος µέλος αναλαµβάνει ένα ποσοστό µείωσης των εκποµπών, το οποίο θα έπρεπε να εφαρµόσει προκειµένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος µείωσης 8%. Καθώς πολλά αµφιλεγόµενα ζητήµατα δεν είχαν επιλυθεί στο Πρωτόκολλο του Κυότο, τα µέρη της σύµβασης αποφάσισαν να υιοθετήσουν ένα σχέδιο δράσης κατά τη διάρκεια της τέταρτης συνόδου τους (COP 4) στο Μπουένος Άιρες το Σκοπός του σχεδίου δράσης του Μπουένος Άιρες ήταν να βοηθήσει τα µέρη στην επίτευξη συµφωνίας σχετικά µε τον τρόπο µε τον οποίο θα έπρεπε να εφαρµοστούν βασικά στοιχεία του Πρωτοκόλλου. Κατά την επανάληψη της έκτης συνόδου (COP 6α) στη Βόννη το 2001, µετά από συνεδριάσεις που είχαν πραγµατοποιηθεί στη Χάγη νωρίτερα το ίδιο έτος (COP 6) και στη Βόννη το 1999 (COP 5), τα µέρη συµφώνησαν τελικά σχετικά µε τον τρόπο µε τον οποίο θα έπρεπε να εφαρµόζονται αυτά τα βασικά στοιχεία. Η συµφωνία που επιτεύχθηκε στη Βόννη οριστικοποιήθηκε στο Μαρακές (COP 7) το 2001, όπου απέκτησε µορφή νοµικού κειµένου. Σήµερα, για να µπορέσει το Πρωτόκολλο να τεθεί σε ισχύ, είναι αναγκαίο να επικυρωθεί από περισσότερες από 55 χώρες υπό την προϋπόθεση ότι αυτές καλύπτουν άνω του 55% των συνολικών εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα. Αναµένεται ότι αυτή η έναρξη ισχύος θα λάβει χώρα πριν από τη ιάσκεψη «Ρίο+10», η οποία θα πραγµατοποιηθεί τον Σεπτέµβριο του 2002 στο Γιοχάνεσµπουργκ. 3. Απολογισµός δέκα ετών διαπραγµατεύσεων α) Χάθηκαν δέκα χρόνια µε διαπραγµατεύσεις και συνοµιλίες. Και στη διάρκεια αυτής της χαµένης δεκαετίας, από τη ιάσκεψη του Ρίο όπου τέθηκε επί τάπητος η ιδέα της χάραξης µίας πολιτικής σε παγκόσµιο επίπεδο µε στόχο την επίλυση του προβλήµατος του φαινοµένου του θερµοκηπίου, µέχρι τη ιάσκεψη του Μαρακές, όπου ολοκληρώθηκε η σύνταξη του Πρωτοκόλλου του Κυότο, το πρόβληµα απλώς επιδεινώθηκε. β) Το γεγονός ότι οι Ηνωµένες Πολιτείες, που ευθύνονται για άνω του 25% του συνόλου των εκποµπών, δεν προσχώρησαν στο Πρωτόκολλο του Κυότο καθιστά την εµβέλεια αυτού του εγγράφου λιγότερο σηµαντική από το επιθυµητό. γ) Το Πρωτόκολλο είναι λιγότερο φιλόδοξο απ' ό,τι διαφαινόταν στην αρχή. Με την επιµονή της στην προσδοκία να επιτύχει ένα συµβιβασµό, η Ευρωπαϊκή Ένωση υποχρεώθηκε να προβεί σε υποχωρήσεις σε σχέση µε την αρχική της θέση και τελικώς αποδέχθηκε την υπερβολικής έκτασης αναφορά στις καταβόθρες δέσµευσης άνθρακα (σχετικά µε τις οποίες PR\ doc 7/11 PE

8 δεν υπάρχει ακόµη επαρκής επιστηµονική βεβαιότητα). Παρά ταύτα, δ) Η εναλλακτική διέξοδος απέναντι στο µικρό αυτό θετικό βήµα ήταν ασύγκριτα χειρότερη. Εάν δεν υπήρχε η πολιτική συµφωνία που επιτεύχθηκε στη Βόννη και έλαβε νοµοθετική µορφή στο Μαρακές, το Πρωτόκολλο του Κυότο θα αποτελούσε σήµερα νεκρό γράµµα και, αντί να προχωρήσουµε σε δράση, θα χρειαζόταν τώρα να χάσουµε άλλα δέκα χρόνια σε διαπραγµατεύσεις προκειµένου να επινοήσουµε ένα νέο Πρωτόκολλο. ε) Οι αλλαγές του κλίµατος, πέραν του ότι συνιστούν ένα σοβαρότατο περιβαλλοντικό πρόβληµα, άρχιζαν να εκλαµβάνουν συµβολική διάσταση στο πλαίσιο των διαµαρτυριών κατά των ολέθριων συνεπειών της παγκοσµιοποίησης. Μπορούµε εποµένως να πούµε πως η προαναφερθείσα συµφωνία σχετικά µε το Πρωτόκολλο του Κυότο υπήρξε ιδιαίτερα σηµαντική από τη σκοπιά της διευθέτησης των ζητηµάτων της παγκοσµιοποίησης και της διεθνούς διακυβέρνησης. στ) Η Ευρωπαϊκή Ένωση έδωσε δείγµατα ηγετικών ικανοτήτων. ίχως την εµµονή της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα υπήρχε δυνατότητα διάσπασης της Οµάδας Umbrella, αποτρέποντας έτσι το ενδεχόµενο να συµπαραταχθούν και άλλοι µε τις Ηνωµένες Πολιτείες και λυτρώνοντας το Πρωτόκολλο από σχεδόν βέβαιο θάνατο. ζ) Γεννήθηκε η οικονοµία του άνθρακα. Το εξωτερικό κόστος της αύξησης της παγκόσµιας θερµοκρασίας (καταστροφή των παράκτιων περιοχών, καταβύθιση ορισµένων νησιών, µείωση των αποθεµάτων σε τρόφιµα, 150 εκατοµµύρια εκτοπισµένα άτοµα, έξαρση των κρουσµάτων σπάνιων ασθενειών, απώλεια της βιοποικιλότητας) θα αποτελεί πλέον εσωτερικό κόστος της οικονοµίας µας. Θα καθορίζεται στο εξής µια τιµή στην αγορά για τον κάθε τόνο άνθρακα, ενώ οι εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα θα αποτελούν πλέον έναν συντελεστή κόστους, ο οποίος πρέπει να συνυπολογίζεται κατά τον γενικό καθορισµό των τιµών όλων των προϊόντων και δραστηριοτήτων. Όσοι επιδείξουν ικανότητα να παράγουν τα ίδια µε τη χρήση πιο καθαρών τεχνολογιών, θα βγουν κερδισµένοι. 4. Ο επιµερισµός των υποχρεώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ο επιµερισµός της ποσόστωσης που ανατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Κυότο (µείωση, από το 2008 έως το 2012, των εκποµπών αερίων που συµβάλλουν στο φαινόµενο του θερµοκηπίου κατά 8% σε σχέση µε τα αντίστοιχα επίπεδα του 1990) ανάµεσα στα δεκαπέντε κράτη µέλη καθορίσθηκε το 1998 µε βάση τη συµφωνία επιµερισµού του φορτίου, γνωστή ως burden sharing. εν συντρέχει κανένας λόγος που να αιτιολογεί οποιαδήποτε τροποποίηση της προαναφερθείσας συµφωνίας, µε την οποία καθορίστηκαν οι σχετικές υποχρεώσεις των εκαπέντε όσον αφορά τις εκποµπές αερίων. Η µετατροπή των παραπάνω σχετικών υποχρεώσεων σε απόλυτα επίπεδα εκποµπών αερίων, εκπεφρασµένα σε ισοδύναµους τόνους διοξειδίου του άνθρακα, θα πρέπει να ολοκληρωθεί µέχρι τα τέλη του Προς αποφυγή κάθε αµφιβολίας που θα µπορούσε να υπονοµεύσει την αξιοπιστία του Πρωτοκόλλου του Κυότο, έχει θεµελιώδη σηµασία να προσδιορισθούν για το κάθε κράτος µέλος τα επίπεδα εκποµπών του έτους αναφοράς (1990) βάσει έγκυρων επιστηµονικών PE /11 PR\ doc

9 µεθόδων, όπως αυτές που ορίσθηκαν από τη σύµβαση-πλαίσιο των Ηνωµένων Εθνών και από το Πρωτόκολλο του Κυότο. 5. Η σηµερινή κατάσταση Μια σύντοµη αναδροµή στα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισµού Περιβάλλοντος που αφορούν την εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τοµέα των εκποµπών θα µπορούσε να µας εµπνεύσει εµπιστοσύνη σε ό,τι αφορά την εκπλήρωση των στόχων του Κυότο: από το 1990 ως το 1999 µειώσαµε κατά 4% τις εκποµπές µας σε αέρια που συµβάλλουν στο φαινόµενο του θερµοκηπίου και, εποµένως, εκπληρώσαµε κατά το ήµισυ τη δέσµευση που αναλάβαµε στο Κυότο (µείον 8%). Εντούτοις, η πραγµατικότητα δεν είναι και τόσο ρόδινη. Εάν ανατρέξουµε στα επιµέρους στοιχεία του κάθε κράτους, θα συµπεράνουµε ότι η καλή αυτή επίδοση οφείλεται κατά βάση σχεδόν αποκλειστικά στις µειώσεις που επιτεύχθηκαν στην Αγγλία (14%) και στη Γερµανία (19%). Οι επιδόσεις της µεγάλης πλειοψηφίας των υπολοίπων κρατών µελών απέχουν πολύ από τα αναµενόµενα. Όµως ακόµη και οι µειώσεις που σηµειώθηκαν στην Αγγλία και στη Γερµανία είναι µάλλον αποτέλεσµα εξωγενών παραγόντων, που συνίστανται, στην πρώτη περίπτωση, στην αντικατάσταση του γαιάνθρακα από το φυσικό αέριο ως καύσιµο για τους σταθµούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και, στη δεύτερη περίπτωση, στη βιοµηχανική µετατροπή της πρώην Λ Γ, και όχι τόσο στην εφαρµογή κάποιας στρατηγικής που προσβλέπει ειδικότερα στην αντιµετώπιση του προβλήµατος του φαινοµένου του θερµοκηπίου. Σε αυτό το ιδιαίτερα ανησυχητικού πλαίσιο, αξίζει να υπογραµµιστεί ο τοµέας των µεταφορών. Σύµφωνα µε τον Ευρωπαϊκό Οργανισµό Περιβάλλοντος, οι εκποµπές που προέρχονται από τον συγκεκριµένο τοµέα ενδέχεται να αυξηθούν κατά 50% στη διάρκεια της επόµενης δεκαετίας, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο την εκπλήρωση, από πλευράς µας, των δεσµεύσεων του Πρωτοκόλλου του Κυότο. 6. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο της οικονοµίας του άνθρακα α) Οι κοινές και συντονισµένες πολιτικές στον τοµέα των αλλαγών του κλίµατος Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ασχοληθεί µε τον σχεδιασµό ενός συνόλου κοινοτικών µέσων µε σκοπό τη µείωση των αερίων που συµβάλλουν στο φαινόµενο του θερµοκηπίου. Μια τέτοια "ανάντη" προσέγγιση, πέραν του ότι θα οδηγήσει σε εξοικονοµήσεις µεγάλης κλίµακας, προσφέροντας έτσι τη δυνατότητα επίτευξης ταχύτερων και φθηνότερων µειώσεων σε εθνικό επίπεδο, θα επιτρέψει επίσης να παρακαµφθεί, µέσω της κοινοτικής παρέµβασης, µία ορισµένη αδράνεια που παρατηρείται σε εθνικό επίπεδο. Η κοινοτική προσέγγιση θεµελιώνεται σε δύο βασικά µέσα: το πρώτο συνίσταται στην καθιέρωση ενός ευρωπαϊκού συστήµατος εµπορίας δικαιωµάτων εκποµπής διοξειδίου του άνθρακα, που προβλέπεται να δροµολογηθεί το Το δεύτερο κοινοτικό µέσο είναι το Ευρωπαϊκό Πρόγραµµα για την Αλλαγή του Κλίµατος (ECCP), το οποίο έχει ήδη εντοπίσει πάνω από 40 πιθανά µέτρα για τη µείωση των εκποµπών σε όλους τους τοµείς της οικονοµικής δραστηριότητας, τα οποία θα συγκεκριµενοποιηθούν σε ένα πακέτο δέκα οδηγιών και νοµοθετικών πρωτοβουλιών οι οποίες αναµένεται να υποβληθούν την επόµενη διετία. Όσον αφορά δε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στα ψηφίσµατά του «Για ένα Ευρωπαϊκό PR\ doc 9/11 PE

10 Πρόγραµµα για την Αλλαγή του Κλίµατος» και σχετικά µε το Πράσινο Βιβλίο για τη δηµιουργία ενός ευρωπαϊκού συστήµατος εµπορίας δικαιωµάτων εκποµπής διοξειδίου του άνθρακα, έθεσε δύο προϋποθέσεις για την εφαρµογή των προαναφερθέντων κοινοτικών µέσων, τους οποίους ο εισηγητής θα ήθελε γι' άλλη µία φορά να υπενθυµίσει: 1) παρά τις πολλαπλές δυνατότητες που προσφέρουν οι µηχανισµοί της αγοράς (όπως η εµπορία εκποµπών), η δράση σε ευρωπαϊκή κλίµακα στον τοµέα της µείωσης των εκποµπών αερίων που συµβάλλουν στο φαινόµενο του θερµοκηπίου θα πρέπει να επικεντρωθεί πρωτίστως στη χάραξη πολιτικών και στη λήψη µέτρων, τόσο σε εθνικό όσο και σε κοινοτικό επίπεδο 2) οι πολιτικές για τη µείωση των εκποµπών θα πρέπει να διασφαλίζουν την οριζόντια κάλυψη όλων των τοµέων οικονοµικής δραστηριότητας. β) Ο ρόλος των κρατών µελών εν θα ήταν επιθυµητό, για την τήρηση του Πρωτοκόλλου του Κυότο, τα κράτη µέλη να χαράξουν µία στρατηγική η οποία να προβλέπει απλώς και µόνο την εφαρµογή, σε εθνικό επίπεδο, ορισµένων µέτρων µείωσης των εκποµπών τα οποία θα συνεπάγονται ταυτόχρονα χαµηλό οικονοµικό κόστος και χαµηλό πολιτικό κόστος. Επί της ουσίας, αυτό θα ισοδυναµούσε µε προσπάθεια επίλυσης του προβλήµατος µέσω της επιβολής µειώσεων εκποµπών στη βιοµηχανία και στην παραγωγή ενέργειας, αφήνοντας απ' έξω τον τοµέα των µεταφορών και τις κτιριακές εγκαταστάσεις (δηλαδή τον τοµέα των κατασκευών). Από την πλευρά του περιβάλλοντος, µια τέτοια επιλογή θα ήταν παραπλανητική και, από οικονοµικής άποψης, παράλογη. Τα κράτη µέλη, αποφεύγοντας να εφαρµόσουν µία πολιτική σε συγκεκριµένους τοµείς (όπως αυτός των µεταφορών, όπου προβλέπεται άνω του 50% αύξηση των εκποµπών αερίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση στη διάρκεια της επόµενης δεκαετίας), εκτός του ότι θα έχαναν µια ευκαιρία να προχωρήσουν σε τεχνολογική µετατροπή, θα κινδύνευαν επίσης να επωµιστούν αργότερα ένα πολύ µεγαλύτερο κόστος για τη µείωση των εκποµπών αερίων. Μια ορθολογική από οικονοµικής και περιβαλλοντικής πλευράς στρατηγική πρέπει να συνίσταται στην εισαγωγή µετατροπών σε όλους τους τοµείς της οικονοµίας. Το Κυότο θα συνεχίσει να ισχύει και πολύ µετά το 2012, µε µειώσεις εκποµπών, άλλωστε, που θα υπερβαίνουν κατά πολύ τον σηµερινό στόχο του 5,2%. Εποµένως, εάν τα κράτη µέλη πράγµατι επιθυµούν να µετριάσουν τις επιπτώσεις της αλλαγής του κλίµατος και να εξασφαλίσουν την ανταγωνιστικότητά τους στη νέα αυτή οικονοµία - όπου θα βγουν κερδισµένοι εκείνοι που θα παράγουν τα ίδια µε λιγότερες εκποµπές - θα πρέπει να προβούν σε αναπροσανατολισµό των οικονοµικών τους πολιτικών, ενσωµατώνοντας το περιβαλλοντικό κόστος του φαινοµένου του θερµοκηπίου σε όλους τους τοµείς της οικονοµίας. Αυτό σηµαίνει ότι, εκτός από την εισαγωγή µέτρων που τυγχάνουν ευρείας συναίνεσης, όπως η προώθηση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και του φυσικού αερίου, το στοίχηµα της βιολογικής γεωργίας και της ενεργειακής απόδοσης της βιοµηχανίας και των κτιρίων, η λήψη µέτρων που ευνοούν τις θαλάσσιες και σιδηροδροµικές µεταφορές εµπορευµάτων και επιβατών, η επέκταση του δικτύου των δηµοσίων συγκοινωνιών και η έρευνα στον τοµέα των νέων καυσίµων και των νέων κινητήρων, είναι επίσης απαραίτητο να τεθούν σε εφαρµογή και ορισµένα µέτρα µε σαφώς µη δηµοφιλή χαρακτήρα. Θα µπορούσα να αναφέρω, επί παραδείγµατι, την κατάργηση των επιδοτήσεων στη βιοµηχανία ορυκτών καυσίµων και την επιβολή φόρου στην ενέργεια και τις εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα του τοµέα των PE /11 PR\ doc

11 µεταφορών. PR\ doc 11/11 PE