Ζώντας καλά με τον ιό HIV: Ασκήσεις

Transcript

1 : Ασκήσεις Σκοπός: Να διεξαχθεί μία συνεδρία καθοδηγούμενη από μια συντονίστρια, φορέα του ιού HIV, με θέμα:. Αποτελέσματα εκμάθησης: Στο τέλος της συνεδρίας, οι συμμετέχουσες θα έχουν αυξήσει: Τις γνώσεις τους για μία σειρά ζητημάτων υγείας που μας επηρεάζουν ως γυναίκες-φορείς του ιού της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV) και που περιλαμβάνουν το άγχος, την κατάθλιψη και τις ανησυχίες γύρω από την εικόνα του σώματός μας, τί βοήθεια υπάρχει και πώς να την προσεγγίσουμε. Την κατανόηση θεμάτων γύρω από το αλκοόλ, το κάπνισμα και άλλες ναρκωτικές ουσίες και το πώς επηρεάζουν τη θεραπεία, την τήρησή της και τη γενική υγεία και ευεξία. Τη γνώση και κατανόηση του να ζει κανείς με ιό HIV και άλλες παθήσεις όπως η Ηπατίτιδα Β (HBV), η Ηπατίτιδα C (HCV), ο έρπης ή η φυματίωση (TB). Την κατανόηση του πώς ο ρόλος μας ως ασθενών επηρεάζει την ταυτότητα, την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή μας, Τις γνώσεις μας και την κατανόηση για τον ιό HIV, την εργασία, τα δικαιώματα και τις ευθύνες μας εντός αυτής. Άσκηση 1: και άλλα σχετικά θέματα Στόχος: Να μπούμε στη διαδικασία να σκεφτούμε πώς ο ιός HIV επηρεάζει την υγεία και άλλους τομείς της ζωής μας. Απαραίτητα υλικά: Πίνακας σεμιναρίων, στυλό Σημειώσεις συντονίστριας/προτεινόμενα βήματα: Συντονίστρια «Η διάγνωση του ιού HIV είναι ένα γεγονός που σου αλλάζει τη ζωή, ένα γεγονός που για τους περισσότερους ανθρώπους μοιάζει σαν να πηγαίνουν ένα ταξίδι που δεν είχαν προγραμματίσει και μάλιστα χωρίς χάρτη. Ποια πράγματα σας έρχονται λοιπόν στο μυαλό όταν σκέφτεστε ότι θα πάτε ένα τέτοιο ταξίδι; Όταν το μάθατε για πρώτη φορά; Και μετά την πάροδο του χρόνου; Συντονίστρια Ενθαρρύνετε τις συμμετέχουσες να μοιραστούν ιδέες. Εκμαιεύστε τις εμπειρίες τους συσχετίζοντάς τες με θέματα, ευκαιρίες και προκλήσεις που βιώνουμε ως γυναίκες-φορείς του ιού HIV. Καταγράψτε τις απαντήσεις σε έναν πίνακα σεμιναρίων. - 1 Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμόδιου επαγγελματία υγείας. Την ευθύνη της ενημέρωσης φέρει η εταιρεία ΜΠΡΙΣΤΟΛ-ΜΑΓΙΕΡΣ ΣΚΟΥΙΜΠ Α.Ε. Υπεύθυνος του περιεχομένου: Μιλτιάδης Ζήσης, Ιατρικός Διευθυντής της ΜΠΡΙΣΤΟΛ-ΜΑΓΙΕΡΣ ΣΚΟΥΙΜΠ Α.Ε. / VIRGR13NP , 24/7/2013

2 : Ασκήσεις : Ασκήσεις Συντονίστρια «Ευχαριστούμε που μοιραστήκατε τις εμπειρίες σας μαζί μας. Δεν μπορούμε να γενικεύσουμε το πώς ο ιός HIV επηρεάζει τους ανθρώπους. Καθεμία από εμάς αντιδρά διαφορετικά σε μία θετική διάγνωση με ιό HIV και όλες μας οι εμπειρίες είναι αποδεκτές. Επομένως, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε όλες μας τις αντιδράσεις. Όσο κι αν φαίνεται δύσκολο, το ενθαρρυντικό είναι ότι σήμερα τα πράγματα είναι καλύτερα. Υπάρχει βοήθεια εκεί έξω και πολλές από εμάς καταφέραμε να προχωρήσουμε και να αρχίσουμε να ξαναχτίζουμε τις ζωές μας. Η συνεδρία αυτή σκοπεύει να θίξει ορισμένες από τις βασικές διαστάσεις που εμπλέκονται στην προώθηση της θετικής αντιμετώπισης της ζωής και της συναισθηματικής ευεξίας που θα μας βοηθήσουν να προχωρήσουμε παρακάτω και να ζήσουμε πιο υγιεινά. Θα σας ζητήσω να σκεφτείτε για λίγα λεπτά η καθεμιά ξεχωριστά το τί πιστεύετε για την υγεία, για τις συνθήκες διαβίωσής σας και για τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζετε στη ζωή. Ζητήστε από όλες τους να κάνουν ένα σύντομο γύρο και να μοιραστούν τις σκέψεις τους πάνω σε αυτό το ζήτημα. «Λοιπόν, για να είμαστε όλες στο ίδιο μήκος κύματος, θα ήθελα να ερευνήσουμε την έννοια της υγείας, τους παράγοντες που την επηρεάζουν και το πώς μπορούμε αυτό να το τοποθετήσουμε στο πλαίσιο του να ζούμε καλά με τον ιό HIV. Θα εξετάσουμε επίσης ορισμένα από τα βασικά θέματα που μας επηρεάζουν ως γυναίκεςφορείς του ιού HIV.» Συντονίστρια Μοιράστε το φυλλάδιο Ορισμός της Υγείας Κάντε/δείξτε την παρουσίαση PowerPoint και διεξάγετε μία συνεδρία ερωταπαντήσεων. Χρησιμοποιήστε το περιεχόμενο του φυλλαδίου για την εμπέδωση του θέματος. Άσκηση 2: Ψυχική Υγεία Σκοπός: Να αναπτύξουμε και να αυξήσουμε το επίπεδο ευαισθητοποίησης και κατανόησής μας για την επιρροή που ασκεί ο ιός HIV στην ψυχική μας υγεία. Σημειώσεις συντονίστριας/προτεινόμενα βήματα: 1. Ενθαρρύνετε την αυθόρμητη αναφορά ιδεών (brainstorm) ρωτώντας τις συμμετέχουσες: Ερώτηση «Τι διαφορετικά αισθήματα ή αντιδράσεις μπορεί να έχουμε ως φορείς του ιού HIV;» 2. Καταγράψτε τις απαντήσεις σε έναν πίνακα σεμιναρίων. 3. Ενθαρρύνετε τις συμμετέχουσες να σκεφτούν όσο το δυνατόν περισσότερες καταστάσεις και παραδείγματα, αρνητικά, ουδέτερα ή θετικά. 4. Μετά τον καταιγισμό ιδεών ρωτήστε τις συμμετέχουσες: Ερώτηση «Ποιός λοιπόν πιστεύετε ότι είναι ο πιθανός αντίκτυπος αυτών των συναισθημάτων και αντιδράσεων στην υγεία μας;» «Τί επίδραση έχει αυτό στην υγεία μας και στη γενική ευεξία μας;» «Συγκεκριμένα, στην ψυχική μας υγεία;» 5. Και πάλι, αφήστε/ενθαρρύνετε τις συμμετέχουσες να μοιραστούν/ συνεισφέρουν και χρησιμοποιήσουν το περιεχόμενο του φυλλαδίου για να συμπληρώσουν απαντήσεις. 6. Μοιράστε το φυλλάδιο Ψυχική Υγεία 7. Κάντε/δείξτε την παρουσίαση PowerPoint και διεξάγετε μία συνεδρία Ερωταπαντήσεων. 8. Χρησιμοποιήστε το περιεχόμενο του φυλλαδίου για την εμπέδωση του θέματος. Άσκηση 3: Διαχείριση του άγχους και της κατάθλιψης Σκοπός: Να κατανοήσουμε περισσότερο τα σημεία και τα συμπτώματα του άγχους και της κατάθλιψης, το ποιά βοήθεια έχουμε στη διάθεσή μας για να τα αντιμετωπίσουμε και το πώς μπορούμε να αποκτήσουμε πρόσβαση σε αυτή τη βοήθεια. Σημειώσεις συντονίστριας/προτεινόμενα βήματα: 1. Προετοιμάστε τις συμμετέχουσες για εργασία σε μικρές ομάδες. 2. Πείτε τους να χωριστούν σε τρεις ομάδες. 3. Ζητήστε από κάθε ομάδα να πάρει χαρτιά σεμιναρίου και μαρκαδόρους και να κάνει ένα από τα παρακάτω: Να σχεδιάσει μία λίστα με τα σημεία του άγχους. Να σχεδιάσει μία λίστα με τα σημεία της κατάθλιψης. Να συζητήσει τη διαθέσιμη βοήθεια, καθώς και το πού και το πώς είναι διαθέσιμη. 4. Ζητήστε από κάθε ομάδα να κρεμάσει τις σημειώσεις της στον τοίχο. 5. Ζητήστε από τις ομάδες να κοιτάξουν η μία τη δουλειά της άλλης, σημειώνοντας οτιδήποτε τους κάνει εντύπωση και θεωρούν ότι χρειάζεται περαιτέρω συζήτηση ή διευκρίνιση. 6. Ζητήστε από τις ομάδες να συγκεντρωθούν για να ξαναγίνουν μία μεγάλη ομάδα. Απολογισμός Ερωτήσεις «Πώς αισθανθήκατε με αυτές τις δραστηριότητες;» «Τί σας προέκυψε;» «Κάτι νέο/απροσδόκητο;» «Υπήρξε καμία επιπλέον ερώτηση/σχόλιο;» Μοιράστε το φυλλάδιο Διαχείριση του Άγχους και της Κατάθλιψης. Κάντε/δείξτε την παρουσίαση PowerPoint και διεξάγετε μία συνεδρία Ερωταπαντήσεων

3 : Ασκήσεις : Ασκήσεις Χρησιμοποιήστε το περιεχόμενο του φυλλαδίου για την εμπέδωση του θέματος, συμπληρώνοντας το εξής: «Είναι σημαντικό να πάρετε τα σημεία και τα συμπτώματα στα σοβαρά, ώστε να λάβετε βοήθεια εγκαίρως.» Άσκηση 4: Κάπνισμα, αλκοόλ και άλλες ναρκωτικές ουσίες Στόχος: Να κατανοήσουν οι συμμετέχουσες περισσότερο το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσουν το αλκοόλ, το κάπνισμα και άλλες ναρκωτικές ουσίες στη μετάδοση του ιού HIV, στους ενεχόμενους κινδύνους και στην τήρηση της θεραπείας και τις επιπτώσεις αυτών στη γενική υγεία και ευεξία. Σημειώσεις συντονίστριας/προτεινόμενα βήματα: 1. Μοιράστε το φυλλάδιο με θέμα «Αλκοόλ, Κάπνισμα και Άλλες Ναρκωτικές Ουσίες». 2. Κάντε/δείξτε την παρουσίαση PowerPoint και διεξάγετε μία συνεδρία Ερωταπαντήσεων. 3. Χρησιμοποιήστε το περιεχόμενο του φυλλαδίου για την εμπέδωση του θέματος. Άσκηση 5: Ιός HIV και σχετικές παθήσεις (συλλοιμώξεις) Στόχος: Να αυξήσουμε τις γνώσεις μας και την κατανόηση των ζητημάτων σωματικής υγείας που σχετίζονται με το να ζει κανείς με ιό HIV και παθήσεις όπως η ηπατίτιδα Α, η ηπατίτιδα Β, ο έρπης και η φυματίωση (TB). Απαραίτητα υλικά: Πίνακας σεμιναρίων, στυλό Σημειώσεις συντονίστριας/προτεινόμενα βήματα: 1. Προετοιμαστείτε για μία συζήτηση σε μεγάλη ομάδα. 2. Μοιράστε τα φυλλάδια με θέμα «Ιός HIV και Σχετικές Παθήσεις» Ηπατίτιδα Β (HBV) Ηπατίτιδα C (HCV) Έρπης (HSV) Φυματίωση (TB) 3. Κάντε/δείξτε την παρουσίαση PowerPoint και διεξάγετε μία συνεδρία Ερωταπαντήσεων. 4. Βάλτε τις συμμετέχουσες να συμμετάσχουν εκμαιεύοντας τις εμπειρίες και τις γνώσεις τους. 5. Καταγράψτε τις απαντήσεις σε έναν πίνακα σεμιναρίων. Ετοιμαστείτε για την μελέτη περιστατικού 6. Βάλτε την ομάδα να χωριστεί σε τρεις ομάδες. 7. Δώστε σε κάθε ομάδα το ακόλουθο σενάριο μελέτης περιστατικού. 8. Βάλτε κάθε ομάδα να ερευνήσει και να ασχοληθεί και με τα τρία ζητήματα. Μελέτη Περιστατικού Η Άννι είναι 38 ετών και εδώ και 10 χρόνια φορέας του ιού HIV. Εδώ και έξι χρόνια ακολουθεί αγωγή για τον ιό HIV. Τα τελευταία δύο χρόνια η Άννι παρατήρησε αλλαγές στο σώμα της και αυτό άρχισε να φαίνεται στη στάση και στη συμπεριφορά της. Έχασε το ενδιαφέρον της για το σεξ και αρνείται να έχει σωματική επαφή με το σύντροφό της, Φίλιξ. Δεν βγαίνει πια πολύ και περνά τον περισσότερο χρόνο της με το να κοιμάται ή να βλέπει τηλεόραση. Ερωτήσεις 1. Ποιά είναι τα θέματα που έχει η Άννι; 2. Πώς μπορεί να τα αντιμετωπίσει/τί βοήθεια χρειάζεται; 3. Πώς μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση στη διαθέσιμη βοήθεια; Επανεστιάστε στη μεγαλύτερη ομάδα και βάλτε τις συμμετέχουσες να μιλήσουν για τις εμπειρίες και τις γνώσεις τους. Μοιράστε το/τα φυλλάδιο/α: Απομόνωση, λιποδυστροφία και σωματική εικόνα Αίσθημα μη ελκυστικότητας Λήψη βοήθειας Κλινική επίδραση Τί μπορώ να κάνω γι αυτό; Πρακτικές απαντήσεις Σχέση γιατρού/ασθενή Πολιτισμός και θρησκεία Εξηγήστε ότι : «Όπως είδαμε ότι έγινε με την Άννι, πολλές από μας χάνουμε την εμπιστοσύνη μας ή αισθανόμαστε μη ελκυστικές και άχρηστες όταν ορισμένα πράγματα αλλάζουν στη ζωή μας. Όλα αυτά είναι φυσιολογικά, ωστόσο δε χρειάζεται απαραίτητα να είναι έτσι διότι ως άνθρωποι είμαστε σημαντικότεροι από τα πράγματα που συνήθως μας προσδιορίζουν. Επιπλέον, ως ασθενείς με χρόνια πάθηση, πρέπει να μάθουμε να διαχειριζόμαστε οι ίδιες την υγεία μας με τη βοήθεια των ιατρικών ομάδων που μας φροντίζουν. Ερευνητές έχουν περιγράψει τρεις κατηγορίες πραγμάτων που μπορούμε να κάνουμε ως ασθενείς με χρόνια πάθηση, τα οποία θα μας βοηθήσουν να διαχειριστούμε την πάθησή μας: 1. Διαχείριση της ασθένειας (όπως το να μάθουμε να παίρνουμε τα φάρμακα και να παρακολουθούμε την κατάστασή μας). 2. Να συνεχίσουμε τους συνήθεις ρόλους και τις δραστηριότητές μας. 3. Διαχείριση του αντικτύπου της ασθένειας στα συναισθήματά μας. Ορισμένα ζητήματα θα συζητηθούν σε άλλες συνεδρίες (π.χ. σεξ και σχέσεις, γυναίκες-φορείς του ιού HIV και φαρμακευτική αγωγή. Ταυτότητα, αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση Σκοπός: Στο τέλος αυτής της δραστηριότητας θα έχουμε ερευνήσει τις έννοιες ταυτότητα, αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση καθώς και τα διάφορα στοιχεία που διαμορφώνουν την προσωπικότητά μας. «Έχοντας εξετάσει όλα τα παραπάνω μπορούμε εύλογα να πούμε ότι ορισμένες από εμάς, αν όχι όλες, μπορεί να κολλήσουμε με, να βυθιστούμε ή να υιοθετήσουμε το ρόλο του ασθενή και να βλέπουμε στον εαυτό μας μόνο την εικόνα του ασθενούς ή του φορέα του ιού. Επομένως είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως, παρά το ότι είμαστε φορείς του ιού, δεν είναι ο ιός αυτός που μας προσδιορίζει. Παρόλο που είμαστε φορείς του ιού HIV, η ασθένεια ή ο ρόλος του ασθενή δεν είναι αυτό που είμαστε. Όλα αυτά είναι καταστάσεις και - 4-5

4 : Ασκήσεις στοιχεία που αλλάζουν και τα οποία βιώνουμε μέσω του «Εγώ». Ανεξάρτητα από τους ρόλους και τις εμπειρίες μας, είμαστε και εξακολουθούμε να είμαστε το «Εγώ». Επομένως το «Εγώ» δεν είναι κάποια κατάσταση που βρίσκεται εκεί έξω, την οποία χρειάζεται να ψάξουμε και να προσπαθήσουμε επίπονα να βρούμε ή να αφήσουμε πίσω, αλλά η καθαρή εσωτερική σιωπή μέσα από την οποία βιώνουμε τη ζωή και το συνεχώς μεταβαλλόμενο περιεχόμενό της, είτε πρόκειται για αισθήσεις, για συναισθήματα, για επιθυμίες, για σκέψεις ή για ρόλους. ii Το «Εγώ» (το Κέντρο ή ο Πυρήνας μας) μπορεί επίσης να οριστεί ως το μόνο μέρος του εαυτού μας που παραμένει πάντοτε το ίδιο ενώ η κατάσταση, οι ρόλοι, οι ταυτότητες, οι αντιλήψεις μας για τον εαυτό μας, το σώμα μας κ.τ.λ. μπορεί να αλλάζουν. Για παράδειγμα θα ήταν μία καλή αρχή να αφιερώσουμε λίγο χρόνο για να σκεφτούμε ποιές είμαστε και ποια χαρακτηριστικά μας προσδιορίζουν, τόσο κατά τη διάγνωσή μας όσο και μετά από αυτή. Τι άλλαξε και γιατί; Τι έμεινε το ίδιο και γιατί; Αφιερώστε 5 λεπτά για να σκεφτείτε τα θέματα που τίθενται σε αυτό το φυλλάδιο.» Διανείμετε τα φυλλάδια με θέμα «Εγώ και τα Πολλά Εγώ Μου» με διάγραμμα ρόλων και ερωτήσεις. Με βάση τις ερωτήσεις που υπάρχουν στα φυλλάδια, ζητήστε από τις συμμετέχουσες να συμπληρώσουν το διάγραμμα σύμφωνα με το πώς βλέπουν/έβλεπαν τον εαυτό τους. Ορισμένα παραδείγματα ρόλων/ταυτότητας (Ασθενής και Γυναίκα) έχουν ήδη συμπληρωθεί για να τις βοηθήσουν να ξεκινήσουν. Ζητήστε από τις συμμετέχουσες να λειτουργήσουν φιλόδοξα και να σκεφτούν και/ή να αποκαλύψουν πιθανούς μελλοντικούς ρόλους/ ταυτότητες. Ενθαρρύνετέ μας όλες να ονειρευτούμε. Όταν θα τα έχουν ολοκληρώσει, αν οι συμμετέχουσες γνωρίζονται μεταξύ τους, ζητήστε τους να δώσουν τα φύλλα και στις υπόλοιπες να τα συμπληρώσουν, προσθέτοντας ρόλους/ταυτότητες όπως εκείνες μπορεί να τις βλέπουν. Μπορούν να βάλουν σε κύκλο περισσότερους από έναν ρόλους, αλλά να μην διαγράψουν κανέναν. Όταν θα έχουν όλες προσθέσει κάτι στο φύλλο κάποιας άλλης, κρεμάστε τα συμπληρωμένα φύλλα (συμπεριλαμβανομένου και του έτοιμου) στον τοίχο για να τα βλέπουν όλες. Συγκεντρώστε πάλι τις συμμετέχουσες όλες μαζί και μοιραστείτε τις τελικές σκέψεις μέσα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: Ερωτήσεις Πώς επιλέξατε/αποφασίσατε το τί σας προσδιορίζει; Από τους ρόλους που σας έδωσαν οι άλλες, ποιόν αποδεχτήκατε/ απορρίψατε; Γιατί; Πώς σας κάνει να αισθάνεστε αυτό; Σας εξέπληξε κάτι; Εξηγήστε «Είμαστε όλες διαφορετικές και δε θα πρέπει να συγκρίνουμε πάντα τον εαυτό μας με τους άλλους αλλά να προσπαθούμε να βαδίσουμε το προσωπικό μας μονοπάτι. Όσο καλό είναι για μας να εμπνέουμε, να ενθαρρύνουμε η μία την άλλη αλλά και να μαθαίνουμε η μία από την άλλη, το ίδιο σημαντικό είναι οι ζωές που δημιουργούμε να έχουν νόημα, να είναι αληθινές για μας και να επιτυγχάνονται στο δικό μας χρόνο και χώρο. Ένας τρόπος για να πραγματοποιήσουμε αυτή την αλλαγή είναι να αναπτύξουμε και να χρησιμοποιήσουμε ένα σχέδιο δράσης που θα μας καθοδηγήσει στο να κάνουμε τα όνειρά μας πραγματικότητα.» Ενημερώστε τις συμμετέχουσες ότι το πλαίσιο αυτό μπορεί να αναθεωρείται περιοδικά σε διαφορετικές φάσεις της ζωής μας. Ενθαρρύνετε όλες τις συμμετέχουσες να συμπληρώσουν το πλαίσιο με την οικογένεια και τους φίλους τους στο σπίτι κ.τ.λ. και αρχίστε να δουλεύετε ένα σχέδιο δράσης. Αξιολόγηση, παρατηρήσεις και ερωταπαντήσεις Προετοιμάστε το κλείσιμο της συνεδρίας. Ασχοληθείτε με οποιοδήποτε φλέγον ζήτημα από τον κατάλογο με τα εναπομείναντα θέματα από προηγούμενες συνεδρίες. Κάντε ένα πρώτο κλείσιμο, ζητώντας από κάθε μία να πει ένα θετικό πράγμα που θα πάρει μαζί της ή θα κάνει διαφορετικά ως αποτέλεσμα της συμμετοχής της σε αυτή τη συνεδρία. Ζητήστε τους να συμπληρώσουν το έντυπο αξιολόγησης. Κλείσιμο Δικτύωση Στοιχεία ενημέρωσης: Ορισμός της υγείας Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ορίζει την υγεία ως «μία κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο ως απουσία ασθένειας ή αναπηρίας.» Οι πρόσφατες αλλαγές στην υγειονομική περίθαλψη αναγνωρίζουν αυτή την προσέγγιση, δηλαδή ότι τα ψυχολογικά και σωματικά στοιχεία ενός ατόμου δεν είναι ξεχωριστά, απομονωμένα και άσχετα μεταξύ τους, αλλά αποτελούν στοιχεία ενός καθολικού συστήματος τα οποία συνδέονται μεταξύ τους ζωτικά. Επομένως η υγεία γίνεται ολοένα και περισσότερο αντιληπτή ως μία ισορροπία ανάμεσα σε πολλές παραμέτρους, όπως σωματικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες, συναισθηματικές και ψυχολογικές καταστάσεις, διατροφικές συνήθειες και μοτίβα άσκησης. Καθώς ο αριθμός των γυναικών-φορέων του ιού HIV αυξάνεται και η πρόσβαση στις θεραπείες είναι πλέον ευκολότερη, εστιάζουμε πλέον περισσότερο στην ευτυχία και την υγεία των γυναικών-φορέων του ιού HIV. Η συνεδρία αυτή αναγνωρίζει ορισμένες από τις ειδικές ανάγκες που έχουμε ως γυναίκες-φορείς του ιού HIV που δεν έχουν καλυφθεί. Παρέχονται συμβουλές και πληροφορίες για το πώς να αντιμετωπίσουμε τα υπό συζήτηση θέματα, ποιά βοήθεια είναι διαθέσιμη και πώς να τη βρούμε. Ψυχική Υγεία Όλες έχουμε αντιμετωπίσει ποικίλους βαθμούς πίεσης, στρες και απογοητεύσεων και στιγμές πένθους στη ζωή μας. Οι περισσότερες βρίσκουμε τρόπους να ανταπεξέλθουμε σε αυτά τα προβλήματα, αλλά πολλές από μας χρειαζόμαστε βοήθεια για να ξαναβρούμε την ισορροπία στη ζωή μας

5 Οι επιπτώσεις της κακής ψυχικής υγείας είναι πολλές: κακή ποιότητα ζωής, κοινωνικός αποκλεισμός και στιγματισμός όσων από εμάς αντιμετωπίζουν ψυχολογικά ή συναισθηματικά προβλήματα και σημαντικές απώλειες και επιβαρύνσεις στο οικονομικό, το κοινωνικό, το εκπαιδευτικό και το ποινικό σύστημα. v Καθεμία από εμάς αντιδρά διαφορετικά σε μία θετική διάγνωση για τον ιό HIV. Είναι μία εμπειρία που μπορεί να προκαλέσει κρίση, όχι μόνο σε εμάς ως το άτομο που είναι φορέας του ιού HIV, αλλά και στην οικογένεια και στους ανθρώπους που αγαπάμε. Είναι μία σκληρή αλήθεια που θα πρέπει να αποδεχτούμε και να μάθουμε να ζούμε με αυτήν, και πολλές από εμάς βιώνουμε διαφορετικά συναισθήματα και αντιδράσεις όπως σοκ, θυμός, άρνηση, κατάθλιψη και μοναξιά, και συναισθήματα απώλειας, αβεβαιότητας, πόνου και θλίψης. Για πολλές από εμάς, η αποδοχή της μπορεί να πάρει αρκετό καιρό. Οι διακρίσεις και η περιθωριοποίηση είναι δύο ακόμη παράγοντες που περιπλέκουν την κατάσταση. Για τις γυναίκες, οι πιθανές επιπτώσεις του στιγματισμού που σχετίζεται με τον ιό HIV είναι η απώλεια εισοδήματος/μέσου βιοπορισμού ή του γάμου και της πιθανότητας γέννησης ενός παιδιού, η ελλιπής φροντίδα που προσφέρει ο τομέας της υγείας, η παραίτησή τους από την παροχή φροντίδας στο σπίτι, η απώλεια ελπίδας, αισθήματα αναξιότητας και η απώλεια του γοήτρου. vii Η μετανάστευση συνιστά μία ακόμη επιπλοκή viii : στο Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) για παράδειγμα, οι έγχρωμοι Αφρικανοί είναι εκείνοι που πλήττονται περισσότερο, με τη μετανάστευση να υπονομεύει κάθε πλευρά της ζωής τους και να έχει αρνητική επίδραση στην πρόσβασή τους στα απαραίτητα για την καθημερινότητα. ix Για τους νεότερους, ειδικότερα ζητήματα περιλαμβάνουν τη φροντίδα των μελών της οικογένειάς τους, την τήρηση της θεραπείας, την αποκάλυψη της κατάστασής τους στο ευρύτερο περιβάλλον τους, τη μετάβαση από τη φροντίδα παιδιών στη φροντίδα ενηλίκων και το να μοιράζονται την υγειονομική περίθαλψη με τα πιο ηλικιωμένα μέλη της οικογένειάς τους. Δεδομένων όλων αυτών, είναι πολύ πιθανό πολλές από εμάς να αποκτήσουμε κάποια στιγμή κακή ψυχική υγεία. Με την κατάλληλη συναισθηματική υποστήριξη θα μπορέσουμε να αποδεχτούμε την κατάστασή μας, να βρούμε τρόπους να τη χειριστούμε και να αποκτήσουμε ελπίδα για το μέλλον. Η ελπίδα είναι το πιο ζωτικό από όλα τα συστατικά της «θέλησης για ζωή». Η «θέληση για ζωή» είναι μία δύναμη που υπάρχει μέσα σε όλες μας να πολεμήσουμε για να επιβιώσουμε όταν η ζωή μας κινδυνεύει από μία απειλητική για τη ζωή πάθηση. Παρόλα αυτά, σε άλλες η δύναμη αυτή είναι μεγαλύτερη απ ό,τι σε άλλες. Οι γιατροί που ειδικεύονται στον καρκίνο επιβεβαιώνουν ξεκάθαρα ότι η έκφραση αυτή έχει νόημα και ότι μπορεί να βελτιώσει κατά πολύ την ποιότητα της ζωής μας. Ελπίδα είναι η συναισθηματική και ψυχική κατάσταση που μας κινητοποιεί να συνεχίσουμε να ζούμε, να κατορθώνουμε πράγματα και να επιτυγχάνουμε. Όταν δεν έχουμε ελπίδα μπορεί να παραιτηθούμε από τη ζωή και να χάσουμε τη θέληση να ζήσουμε. Χωρίς την ελπίδα, δεν έχουμε και πολλά για να ζήσουμε. Ωστόσο, αν έχουμε ελπίδα μπορούμε να είμαστε αισιόδοξες, να ενισχύουμε την αποφασιστικότητά μας, να ακονίζουμε τις δεξιότητες που μας βοηθούν να ανταπεξέλθουμε, και να δίδουμε και να λαμβάνουμε πιο ελεύθερα αγάπη και υποστήριξη. Ακόμη κι αν η διάγνωσή μας είναι τέτοια που το μέλλον φαίνεται περιορισμένο, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε τις ελπίδες μας. Το να έχουμε ελπίδα μας βοηθά να συνεχίσουμε. Προσθέστε ελπίδα και θα αυξήσετε τις πιθανότητες που έχετε για το μέλλον. Αποδεχόμενες τη διάγνωση για τον ιό HIV, θα μπορούμε να σκεφτούμε και να ζήσουμε με αισιοδοξία και με ελπίδα. Αυτό είναι σημαντικό γιατί μας δίνει κάτι στο οποίο προσβλέπουμε και, επομένως, τη δύναμη να αντιμετωπίζουμε τις ασθένειες και τις προκλήσεις που θα έρχονται στο δρόμο μας, βοηθώντας μας να πολεμήσουμε τον ιό HIV και το AIDS και να ζήσουμε περισσότερο. Είναι φυσικό κάποια που διαγνώστηκε πρόσφατα με τον ιό HIV να αισθάνεται αισιοδοξία τη μία μέρα και μελαγχολία την άλλη. Το σημαντικό είναι να ανακτούμε αυτό το αίσθημα ελπίδας το συντομότερο δυνατό. Διαχείριση του άγχους και της κατάθλιψης Το άγχος είναι ένα αίσθημα νευρικότητας, φόβου και δέους. Η κατάθλιψη είναι ένα αίσθημα λύπης και απελπισίας. Και τα δύο είναι πολύ πιθανό να προσβάλουν όσες από εμάς είμαστε φορείς του ιού HIV περισσότερο Ορισμένα από τα σημεία του άγχους είναι: Υπερφαγία ή έλλειψη επιθυμίας να φάμε Δυσκολίες στην αναπνοή Ρίγη, εφίδρωση και τάση λιποθυμίας Αίσθηση ότι η καρδιά μας χτυπά δυνατά Αίσθηση μυρμηγκιάσματος, για παράδειγμα, στα χέρια Αϋπνία (δυσκολία ή αδυναμία ύπνου) Ταχυπαλμία Αίσθηση απώλειας ελέγχου Έλλειψη συγκέντρωσης Αίσθηση νευρικότητας ή ευερεθιστότητας Αίσθηση μεγάλης ανησυχίας από το γενικό πληθυσμό. Μελέτες έχουν δείξει ότι υψηλά ποσοστά ατόμων που βρέθηκαν θετικά στον ιό HIV βιώνουν κατάθλιψη και άγχος, συμπεραίνοντας ότι ο ιός HIV και το AIDS σχετίζονται συνήθως με υψηλά ποσοστά ψυχιατρικών και συναισθηματικών προβλημάτων. Η παρούσα έρευνα ανακάλυψε ότι τα προβλήματα αυτά συμβάλλουν στο να μην ακολουθούν τα άτομα τις θεραπευτικές αγωγές τους. Ότι μπορεί xi, xii ακόμη και να επιταχύνουν την εξέλιξη της νόσου. Οι αιτίες της κατάθλιψης ποικίλλουν. Πολλές μελέτες κάνουν αναφορά στο στίγμα, αλλά οι αιτίες μπορεί να αφορούν και σε άλλους παράγοντες. Τόσο το άγχος όσο και η κατάθλιψη θεωρούνται φυσιολογικές αντιδράσεις μέχρι ενός σημείου. Ωστόσο, όταν αρχίσουν να γίνονται έντονες, να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια και να εμποδίζουν τις καθημερινές μας δραστηριότητες, τότε καθίστανται απειλή για την υγεία Ορισμένα από τα σημεία της κατάθλιψης είναι: Αίσθηση απελπισίας και ανημπορίας σαν να μη ξέρετε τι να κάνετε Αίσθηση κόπωσης και έλλειψη ενέργειας Δεν βρίσκουμε ευχαρίστηση ή καλό σε τίποτα Αισθανόμαστε ευερέθιστες με το παραμικρό ή χωρίς λόγο Κοιμόμαστε υπερβολικά ή όχι αρκετά Τρώμε πολύ ή δε θέλουμε να φάμε καθόλου Αποφεύγουμε τις συνήθεις κοινωνικές δραστηριότητες Αισθανόμαστε άχρηστες και σκεφτόμαστε την αυτοκτονία Μειωμένη διάθεση για σεξ ή υπερβολική σεξουαλική επιθυμία - 8-9

6 μας. Η κατάθλιψη και το άγχος μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα που μοιάζουν κατά πολύ με μία σωματική ασθένεια ή λοίμωξη. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να μας δυσκολέψουν ακόμη περισσότερο στο να ζήσουμε καλά με τον ιό HIV. Επομένως, είναι σημαντικό να αντιληφθούμε τα σημεία του άγχους και της κατάθλιψης νωρίς και να τα λάβουμε σοβαρά υπόψη μας για να ζητήσουμε βοήθεια. Λήψη βοήθειας Προσπαθήστε να επικοινωνήσετε με κάποιον ομοιοπαθή ή να λάβετε υποστήριξη από έναν επαγγελματία υγείας. Βρείτε άλλα άτομα στην κοινότητα που προσαρμόστηκαν καλά στη νέα κατάσταση ζωής τους, διάγουν μία ζωή υγιεινή και θετική και είναι πρόθυμα να μιλήσουν γι αυτό. Συναντήστε τα ή διαβάστε γι αυτά ώστε να πάρετε υποστήριξη και έμπνευση. Βρείτε άλλες κοινότητες και ομάδες στήριξης, όπου εσείς και η οικογένειά σας θα γίνετε μέλη. Θα βρείτε σχετικές πληροφορίες στο γιατρό σας καθώς και σε οργανώσεις που παρέχουν οικονομική βοήθεια, συμβουλές, φύλαξη παιδιών, μεταφορά ή βοήθεια για άλλες ανάγκες. Προσπαθήστε να μη χρησιμοποιείτε ναρκωτικά και αλκοόλ διότι μπορεί να χειροτερέψουν το άγχος και την κατάθλιψη. Εναλλακτικές λύσεις, όπως ο ενσυνείδητος διαλογισμός, έχει αποδειχτεί κλινικά ότι περιορίζουν την κατάθλιψη. xiii Αν δεν σας τα έχει συνταγογραφήσει γιατρός, αποφύγετε τη χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων καθώς μπορεί να έχουν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Ακόμη κι αν σας τα έχουν συνταγογραφήσει, βεβαιωθείτε ότι δεν κάνετε κατάχρησή τους. Πρόσβαση σε συμβουλευτική, ψυχολογία, ψυχιατρική Είναι σημαντικό για εμάς να καταφύγουμε σε βοήθεια αν πιστεύουμε ότι βιώνουμε συμπτώματα κατάθλιψης. Αυτό μπορεί να σημαίνει να μιλήσουμε στο σύντροφό μας, σε ένα καλό μας φίλο ή σε ένα μέλος της οικογένειάς μας για το πώς νιώθουμε. Αν πιστεύουμε ότι χρειαζόμαστε τη βοήθεια ενός επαγγελματία, ένα καλό μέρος για να ξεκινήσουμε θα ήταν η ομάδα για τον ιό HIV. Πολλές από τις μεγαλύτερες κλινικές με εμπειρία στον ιό HIV διαθέτουν ειδικές ομάδες ψυχικής υγείας για τον ιό HIV. Θεραπεία κατά της κατάθλιψης Η κατάθλιψη πρέπει να αντιμετωπιστεί. Διάφορες προσεγγίσεις όπως η ψυχοθεραπεία ή ο ενσυνείδητος διαλογισμός μπορεί να βοηθήσουν. xiv, xv Μπορεί να χρειαστεί να ληφθούν αντικαταθλιπτικά κατόπιν σύστασης γιατρού. Όσον αφορά στην αλληλεπίδραση των φαρμάκων, όσες από εμάς λαμβάνουμε φάρμακα για τον ιό HIV θα πρέπει να ενημερώσουμε το γιατρό μας ώστε να διασφαλίσουμε ότι το ένα φάρμακο δεν έχει αρνητική επίδραση στο άλλο. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να αναφέρουμε στον σύμβουλο για τον ιό HIV τί φάρμακα μας συνταγογράφησε ο κλινικός γιατρός, εάν χρειάζεται να αναθεωρηθούν τα φάρμακα που λαμβάνουμε για τον ιό HIV. Υπάρχουν και άλλα πολύ χρήσιμα εργαλεία εκτός από τα αντικαταθλιπτικά για να βοηθήσουν με την κατάθλιψη, ανάλογα με τη σοβαρότητα αυτής, και μπορούμε να συζητήσουμε κάθε ειδική περίπτωση με κάποιο κλινικό γιατρό. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι αποτελεσματική μία ψυχοθεραπεία ή μία θεραπεία μέσω συζήτησης. Αυτό μπορεί να γίνει από έναν σύμβουλο, ψυχοθεραπευτή ή ψυχολόγο. Πολλές από εμάς είδαμε ότι η συμβουλευτική, η στήριξη από ομοιοπαθείς και μία καλή ομάδα φροντίδας της υγείας βοήθησαν να χειριστούμε τα συναισθήματά μας. Το να μπορούμε να αποκαλύψουμε ότι είμαστε φορείς του ιού HIV και το να έχουμε φίλους και μία οικογένεια που μας φροντίζει χωρίς να μας κρίνει, το να είμαστε μέλη μιας θρησκευτικής κοινότητας που θα μας υποστηρίξει, καθώς και η προσωπική μας πίστη και πνευματικότητα, όλα αυτά μπορούν να συμβάλουν στο να αισθανθούμε ότι είμαστε κάτι «παραπάνω από ένας φορέας του ιού». Εύρεση συμβούλου ή θεραπευτή Συχνά ο καλύτερος τρόπος για να βρούμε έναν σύμβουλο ή θεραπευτή υποστήριξης είναι μέσω προσωπικών συστάσεων. Στο ΗΒV για παράδειγμα, πολλά Ιατρεία Γενικής Ιατρικής προσφέρουν κάποια μορφή συμβουλευτικής και, αν χρειαστεί, μπορεί να σας παραπέμψουν σε κάποιον ειδικό. Εναλλακτικά, η δική μας ειδική κλινική ή η οργάνωση για τον ιό HIV θα πρέπει να διαθέτουν πληροφορίες και τηλέφωνα επικοινωνίας. Μπορούμε επίσης να βρούμε έναν σύμβουλο ή θεραπευτή μέσω ενός εθνικά αναγνωρισμένου οργανισμού ή μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης ψυχικής υγείας. Να βεβαιώνεστε πάντοτε ότι οι θεραπευτές αυτοί είναι αναγνωρισμένοι και έχουν άδεια άσκησης επαγγέλματος. Εύρεση συμπληρωματικού θεραπευτή Οι συμπληρωματικές θεραπείες όπως ο βελονισμός ή το μασάζ μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικές στη μείωση των σωματικών ενοχλήσεων ή του στρες. Οι περισσότερες οργανώσεις για τον ιό HIV εξακολουθούν να προσφέρουν συμπληρωματικές θεραπείες. Εναλλακτικά, μπορούμε να αναζητήσουμε κάποιον υπεύθυνο μέσω ενός αναγνωρισμένου πρακτορείου. Συναισθηματική στήριξη και υποστήριξη από ομοιοπαθείς Η ατομική, η ομαδική στήριξη και η υποστήριξη από ομοιοπαθείς έχουν και αυτές την θέση τους στην διαδικασία του να ζει κανείς με τον ιό HIV και να μιλά γι αυτόν είναι. Άλλοι μπορεί να προτιμούν το ένα ή το άλλο ή να βρίσκουν και τα δύο εξίσου χρήσιμα. Τα οφέλη από τη συμμετοχή σε ομάδες αλληλοϋποστήριξης περιλαμβάνουν καλύτερους τρόπους αντιμετώπισης της κατάστασης, λιγότερη θλίψη και βελτίωση στην ποιότητα ζωής των συμμετεχόντων. Οι ομάδες αλληλοϋποστήριξης είναι αποτελεσματικές για πολλούς λόγους. Πρώτον, έχοντας περάσει από την ίδια κατάσταση, οι ασθενείς μπορούν να ακούσουν και να μοιραστούν εμπειρίες της ασθένειάς τους, xvii καταλήγοντας στην ανταλλαγή κοινωνικής βοήθειας. Οι ομάδες αλληλοϋποστήριξης επιτρέπουν την κοινωνική σύγκριση με ομοιοπαθείς, και μπορούν να κάνουν τις ασθενείς να αισθάνονται «λιγότερο μόνες» στην μάχη κατά της ασθένειας. Η ανταλλαγή πληροφοριών για εμπειρίες μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση των γνώσεων της ασθενούς ενισχύοντάς την στη διαδικασία της φροντίδας υγείας. Τέλος, μία σημαντική θεραπευτική αξία αυτών των ομάδων είναι ότι οι συμμετέχουσες όχι μόνο λαμβάνουν βοήθεια αλλά έχουν την ευκαιρία να βοηθήσουν τις άλλες ενισχύοντας την ψυχολογική τους ευεξία xx και αυξάνοντας την αυτοπεποίθηση και το αίσθημα αυτοαξίας τους. (Ανατρέξτε στη Λευκή ενότητα που αποτελεί εισαγωγή στο πρόγραμμα και στη Μπλε ενότητα που είναι αφιερωμένη στη διάγνωση). Ωστόσο, οι ομάδες αλληλοϋποστήριξης μπορεί να έχουν και αρνητικές επιπτώσεις, επιδεινώνοντας το άγχος ή την κατάθλιψη κάποιου, για παράδειγμα όταν τα άλλα μέλη εκφράζουν υπερβολικά αρνητικά συναισθήματα, ή όταν έχουν εμπειρίες που εσείς δεν καταλαβαίνετε ή είναι διαφορετικές από τις δικές σας. xxi Η κοινωνική υποστήριξη που παρέχεται μπορεί επίσης να βιωθεί αρνητικά, π.χ. όταν οι άλλες σας κριτικάρουν ή σας προσφέρουν καλοπροαίρετες μεν αλλά ανεπιθύμητες συμβουλές. Κατά καιρούς, κάποιο μέλος της ομάδας μπορεί να παραβιάζει το απόρρητο. Όλα αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε μειωμένη ψυχική ευεξία. xxii

7 Αλληλοϋποστήριξη για νέους Είτε έχει υπάρξει κάθετη μετάδοση είτε όχι, οι περισσότερες από εμάς θα χρειαστούμε βοήθεια για να αποκαλύψουμε την κατάστασή μας στα παιδιά μας. Έχει αποδειχτεί ότι η δημιουργία ομάδας αλληλοϋποστήριξης είναι μία πολύ αποτελεσματική μέθοδος εργασίας με παιδιά και νέους. Από την άλλη, η τρέχουσα πρακτική να συμπεριλαμβάνονται παιδιάφορείς ή μη του ιού HIV στην ίδια ομάδα υποστήριξης δημιουργεί προβληματισμούς. Οι νέοι-φορείς του ιού HIV αντιμετωπίζουν πολύ ειδικά και προσωπικά ζητήματα τα οποία μπορεί να μην επιθυμούν να μοιραστούν με συνομηλίκους τους που είτε δεν είναι φορείς του ιού HIV είτε δεν έχουν ακόμη ελεγχθεί γι αυτό. Πολλά από αυτά σχετίζονται με την υγεία τους και με την ουσιώδη επίπτωση που αυτό έχει στις ζωές τους. Είναι εξαιρετικά ωφέλιμο να βρουν έναν χώρο όπου θα μπορούν να πάρουν πληροφορίες και να μοιραστούν τις εμπειρίες τους. Αυτό μπορεί να είναι στα πλαίσια ξεχωριστών ομάδων που θα συνέρχονται μηνιαία ή μοναδικών συνεδριών. Τέτοιου είδους ευαισθησίες μπορεί να είναι τεράστια στήριξη για εμάς που είμαστε φορείς του ιού HIV και μητέρες τους. xxiii Online Ομάδες υποστήριξης Οι online ομάδες υποστήριξης ασχολούνται με ορισμένους από τους προβληματισμούς που προαναφέρθηκαν, επιτρέποντας σε κάποιον να συμμετέχει χωρίς να παίρνει ενεργά μέρος ή χωρίς να φαίνεται. Μας επιτρέπουν επίσης να πλησιάσουμε ένα ευρύτερο φάσμα από ομοιοπαθείς, αποκτώντας πρόσβαση σε ακόμη περισσότερες πληροφορίες. Πληροφορίες για το πού μπορείτε να απευθυνθείτε για συμβουλές και υποστήριξη θα βρείτε στο τέλος αυτής της ενότητας. Αλκοόλ, κάπνισμα και άλλα ναρκωτικά Για πολλές από εμάς, το να πιούμε ένα ποτό, να καπνίσουμε ή να κάνουμε περιστασιακή χρήση άλλων ναρκωτικών είναι ένα ευχάριστο κομμάτι της ζωής μας. Το αλκοόλ και τα άλλα ψυχαγωγικά ναρκωτικά χρησιμοποιούνται ορισμένες φορές για βραχυπρόθεσμη ανακούφιση όταν βιώνουμε δύσκολα συναισθήματα. Μπορεί να προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση, αλλά μακροπρόθεσμα, το να βασίζεται κανείς σε αυτά είναι πολύ πιθανό να κάνει την αντιμετώπιση των συναισθημάτων δυσκολότερη. Η παρατεταμένη και υπερβολική λήψη αλκοόλ και ναρκωτικών μπορεί επίσης να βλάψει τη σωματική υγεία, επηρεάζοντας το πώς το σώμα απορροφά φάρμακα κατά του ιού HIV και τη συμμόρφωση με τη φαρμακευτική αγωγή. xxiv Οι μελέτες δεν έδειξαν μόνο ότι η συχνή χρήση αλκοόλ επιταχύνει την εξέλιξη της ασθένειας του ιού HIV αλλά και ότι οι φορείς του ιού HIV που έχουν προβλήματα αλκοολισμού και ναρκωτικών έχουν μικρότερη πιθανότητα να λάβουν αγωγή κατά του ιού HIV και χαμηλότερα ποσοστά συμμόρφωσης με αυτή. xxv Η επικίνδυνη χρήση αλκοόλ σε άτομα που έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV έχει συσχετιστεί με το ακόλουθο φάσμα αρνητικών επιπτώσεων: xxvi Μειωμένη συμμόρφωση με φαρμακευτικές αγωγές για θεραπεία της λοίμωξης από τον ιό HIV. Έλλειψη σχέσης με έναν πάροχο φροντίδας της υγείας για την αντιμετώπιση της λοίμωξης από τον ιό HIV. Καθυστερημένη σύνδεση με το δίκτυο ιατρικής φροντίδας για τον ιό HIV. Αύξηση επικίνδυνων σεξουαλικών συμπεριφορών και αυξημένη πιθανότητα μετάδοσης ΣΜΝ. Εξέλιξη της λοίμωξης από τον ιό HIV. Άτομα με κακή πνευματική υγεία είναι λιγότερο πιθανό να ξεκινήσουν αγωγή κατά του ιού HIV ενώ πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις. Ωστόσο, οι ασθενείς που υποφέρουν από κατάθλιψη και/ή άγχος και λαμβάνουν ψυχιατρικά φάρμακα έχουν παρόμοια ποσοστά να ξεκινήσουν θεραπεία για τον ιό HIV με τους ασθενείς που δεν εμφανίζουν κατάθλιψη/άγχος, που σημαίνει ότι η θεραπεία για την κατάθλιψη/το άγχος σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας μπορεί να βελτιώσει την πρόσβαση στη θεραπεία κατά του ιού HIV για άτομαφορείς του ιού HIV. Ασφαλέστερη χρήση ναρκωτικών Κάνουμε ενέσεις με ασφάλεια, χρησιμοποιώντας καθαρές ή αποστειρωμένες βελόνες και αν είναι δυνατό δε μοιραζόμαστε κουτάλια και φίλτρα. xxvii Αν κάνετε χρήση ναρκωτικών, σκεφτείτε τις πιθανές αλληλεπιδράσεις των ναρκωτικών με τη φαρμακευτική αγωγή. Προσπαθήστε να συζητήσετε σχετικά με τη χρήση ναρκωτικών με ένα γιατρό που θα σας στηρίξει. Πολλοί γιατροί για τον ιό HIV έχουν μεγάλη εμπειρία στη θεραπεία ναρκομανών και μαζί μπορούμε να προσπαθήσουμε να βρούμε μία φαρμακευτική αγωγή που να είναι ασφαλέστερη να ληφθεί με ναρκωτικά. Βρείτε υποστήριξη από ομοιοπαθείς - μπορεί να είναι δύσκολο να συζητάμε με μία μεγάλη ομάδα το ότι κάνουμε χρήση ναρκωτικών, αλλά είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν εκεί και άλλες γυναίκες που είναι ή έχουν υπάρξει χρήστριες. Θεραπεία Η λήψη θεραπείας για χρήση ουσιών αυξάνει την πιθανότητα να καταφέρετε να λάβετε την φαρμακευτική σας αγωγή αξιόπιστα και επομένως να αποκομίσετε από αυτή τα μέγιστα οφέλη. Εκτός από τα οφέλη της θεραπείας για κατάθλιψη/άγχος, άλλα οφέλη που σχετίζονται με τη θεραπεία χρήσης ουσιών περιλαμβάνουν την τακτική πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, τη συμμόρφωση με την αγωγή κατά του ιού HIV και, γενικά, καλύτερα αποτελέσματα για άτομα θετικά στον ιό HIV xxviii. Οι γυναίκες-φορείς του ιού HIV που αντί για ή εκτός από αλκοόλ και καπνό κάνουν χρήση και άλλων ουσιών έχουν τα ίδια δικαιώματα με όλους τους άλλους. Όταν οι γυναίκες-φορείς του ιού HIV που κάνουν χρήση ναρκωτικών λαμβάνουν υποστήριξη και έχουν πρόσβαση σε προγράμματα μείωσης επιβλαβών συνεπειών, υποκατάστασης οπιούχων και φαρμακευτική αγωγής, μπορούν να ζουν, να εργάζονται κανονικά, να κάνουν παιδιά και να τα φροντίζουν. Κάπνισμα και ιός HIV Στον γενικό πληθυσμό, το κάπνισμα είναι γνωστό αίτιο πρόκλησης ασθενειών και θανάτων που σχετίζονται με καρκίνο. Μπορεί να καπνίζουμε για διάφορους λόγους. Ωστόσο, ως γυναίκες-φορείς του ιού HIV, θα πρέπει να κατανοήσουμε πώς το κάπνισμα μπορεί να μας επηρεάσει ειδικότερα, ώστε να πάρουμε τις δικές μας αποφάσεις και αν θέλουμε να αναζητήσουμε υποστήριξη για να το σταματήσουμε. Για τους φορείς του ιού HIV, έχει αποδειχθεί ότι το κάπνισμα εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα. Επίσης αυξάνει τον κίνδυνο ορισμένων λοιμώξεων που σχετίζονται με τον ιό HIV, ιδιαίτερα εκείνων που προσβάλουν το στήθος. xxix

8 Το κάπνισμα ενέχει επίσης αυξημένο κίνδυνο παθήσεων που σχετίζονται με τον ιό HIV ή τη θεραπεία του. Αυτές περιλαμβάνουν την οστεοπόρωση (αδύναμα οστά), το έμφραγμα, παθήσεις των πνευμόνων και υψηλότερα επίπεδα λίπους (λιπιδίων) στο αίμα. xxx Η διακοπή του καπνίσματος έχει βρεθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο εμφράγματος σε άτομα με ιό HIV περισσότερο από άλλους παράγοντες, όπως η αλλαγή φαρμάκων. Η διακοπή του καπνίσματος (ή η μη έναρξή του) θα μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο να αναπτύξουμε καρδιοπάθεια και άλλες καρδιαγγειακές παθήσεις. Αν έχουμε κίνητρα τότε θα έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες να σταματήσουμε το κάπνισμα και να μην το ξαναρχίσουμε. xxxi Το να γνωρίζουμε τα γεγονότα σημαίνει ότι μπορούμε να αποφασίσουμε και να λάβουμε εμπεριστατωμένες αποφάσεις. Αν θέλουμε να σταματήσουμε το κάπνισμα, υπάρχει διαθέσιμη υποστήριξη. Aν θέλουμε να σταματήσουμε το κάπνισμα, καλό θα ήταν να επισκεφτούμε τον οικογενειακό μας γιατρό. Αυτός μπορεί να μας δώσει βοήθεια και συμβουλές για τη διακοπή του και να μας παραπέμψει στην πηρεσία διακοπής καπνίσματος του Εθνικού Συστήματος Υγείας.Οι υπηρεσίες αυτές προσφέρουν την καλύτερη υποστήριξη για άτομα που θέλουν να σταματήσουν το κάπνισμα. Μελέτες έχουν δείξει ότι όσα άτομα απευθύνονται στο ΕΣΥ έχουν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να σταματήσουν το κάπνισμα. Αν δε θέλουμε να πάμε σε μία Υπηρεσία Διακοπής Καπνίσματος του ΕΣΥ, ο γιατρός μας μπορεί να μας παράσχει ο ίδιος θεραπεία, υποστήριξη και συμβουλές για να μας βοηθήσει να σταματήσουμε το κάπνισμα. Ο οικογενειακός μας γιατρός μπορεί να μας συνταγογραφήσει μία αγωγή διακοπής καπνίσματος για να μας βοηθήσει να το σταματήσουμε. Οι διαθέσιμες θεραπείες είναι πολλές και ο τύπος της θεραπείας που θα μας συνταγογραφήσει θα εξαρτηθεί από τις προσωπικές μας προτιμήσεις, από το αν έχουμε υποβληθεί σε προηγούμενη αγωγή διακοπής του καπνίσματος και σε ποια, καθώς και από τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες που αυτή μπορεί να προκαλέσει. Ιός HIV και σχετικές παθήσεις Ένας φορέας του ιού HIV μπορεί να πάσχει παράλληλα και από άλλες παθήσεις. Ενώ η θεραπεία του ιού HIV έχει βελτιώσει δραματικά τις ζωές μας, υπάρχουν ορισμένες ασθένειες που συνδέονται με αυτόν και που θα πρέπει να προσέξουμε καθώς βελτιώνεται το προσδόκιμο ζωής μας ως φορέων του ιού HIV. Για παράδειγμα, οι παθήσεις που σχετίζονται με την ηπατίτιδα Β και C είναι σήμερα ανάμεσα στις κύριες αιτίες εισαγωγής στο νοσοκομείο και θανάτου για τους φορείς του ιού HIV. Η επαρκής διαχείριση αυτών των παθήσεων αποτελεί πλέον προτεραιότητα για τα άτομα με ιό HIV. Ηπατίτιδα Β (HBV) Τα άτομα που είναι φορείς των ιών HBV και HIV διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν εξέλιξη της ηπατικής ίνωσης και αυξημένα ποσοστά μη αντιρροπούμενης ηπατικής λειτουργίας, κίρρωσης, καρκίνου του ήπατος ή ηπατική ανεπάρκεια. Επομένως, σε όσους είναι ταυτόχρονα φορείς των ιών HBV και HIV συνιστάται η αποφυγή της ανάπτυξης σοβαρής ανοσοανεπάρκειας (ορίζεται ως <200 CD4 κύτταρα/mm 3 ). Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι ο ιός HBV επηρεάζει την εξέλιξη της νόσου του ιού HIV ή μεταβάλει την αντίδραση του ιού HIV στη φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, η έναρξη θεραπείας μπορεί να συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ηπατικής φλεγμονής σε άτομα που πάσχουν και από τις δύο παθήσεις. Αυτό μπορεί να αντανακλά μία ανοσολογική ανταπόκριση κατά του ιού HBV και/ή μία τοξικότητα από φάρμακα. Ορισμένες θεραπείες μπορούν να προκαλέσουν ηπατοτοξικότητα. Αυτό είναι περισσότερο συνηθισμένο σε ασθενείς με συλλοιμώξεις. Πώς μεταδίδεται ο ιός HBV; Ο ιός HBV αποκτάται συνήθως μέσω της σεξουαλικής δραστηριότητας και/ή της ενδοφλέβιας χρήσης ναρκωτικών. Όπως και με την ηπατίτιδα Α, υπάρχει επίσης εμβόλιο και για τον ιό HBV. Προληπτικός έλεγχος και θεραπεία Ως φορείς του ιού HIV, συνιστάται να υποβαλλόμαστε σε προληπτικό έλεγχο για ιογενή ηπατίτιδα (Α, Β και C). Όσες από εμάς βρεθούμε θετικές για Ηπατίτιδα Β (HBV) θα πρέπει να αναζητήσουμε φροντίδα από έναν ηπατολόγο. (Όσες είμαστε ταυτόχρονα φορείς και του ιού HBV και του HIV και δεν έχουμε ανοσία στην Ηπατίτιδα Α θα πρέπει να εμβολιαστούμε για να προστατευτούμε από το να αποκτήσουμε μία επιπλέον ηπατική λοίμωξη). Πολλοί φορείς του ιού ΗΒV καθαρίζουν από τη λοίμωξη αυτόματα, χωρίς αγωγή, ωστόσο, ορισμένοι ασθενείς αναπτύσσουν χρόνια ασθένεια και χρήζουν ειδικής αγωγής. Ο κύριος στόχος της θεραπείας κατά του ιού HBV είναι να σταματήσει ή να επιβραδυνθεί η δραστηριότητα του ιού HBV όσο το δυνατό περισσότερο και για όσο το δυνατό μεγαλύτερο διάστημα. Η αγωγή για ιούς HIV/HBV προτείνεται, ωστόσο δεν είναι πάντοτε επιτυχής. Ηπατίτιδα C (HCV) Ενώ ο ιός HCV μπορεί να προσβάλει τον καθένα, συναντάται συχνά σε αιμοφιλικούς, σε όσους παίρνουν ναρκωτικά ενδοφλεβίως και σε φορείς του ιού HIV. Αν έχουμε ταυτόχρονα ιό HIV και HCV οι αποφάσεις για θεραπεία θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις πιθανές αλληλεπιδράσεις. xxxix Αν είμαστε ταυτόχρονα φορείς των ιών HIV και HCV θα έχουμε περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουμε οστεοπόρωση (πορώδη οστά) και να υποστούμε κατάγματα, σε σχέση με όσους είναι φορείς μόνο του ενός από τους δύο ιούς. xi Ενώ υπάρχουν στοιχεία ότι τα άτομα που έχουν προσβληθεί από ιούς HIV/HCV διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για οστικά κατάγματα, η οστεοπόρωση ήταν ανέκαθεν μία ασθένεια που προσέβαλλε γυναίκες μετά την ηλικία της εμμηνόπαυσης. Ωστόσο, μελέτες έδειξαν ότι η οστεοπόρωση είναι συχνή και σε άντρες όλων των ηλικιών που έχουν βρεθεί θετικοί στον ιό HIV και σε ορισμένες νεότερες γυναίκες που έχουν βρεθεί θετικές στον HIV. Αναφέρεται επίσης ότι ο ιός HCV δεν προκαλεί άμεσα αλλαγές στα οστά, αλλά ότι η χρόνια ηπατίτιδα C μπορεί να προκαλέσει κίρρωση του ήπατος, έναν γνωστό παράγοντα κινδύνου για οστικές βλάβες. Υπάρχουν ορισμένοι κοινωνικοί και ορμονικοί παράγοντες που απαντώνται συχνά σε ασθενείς θετικούς στον ιό HIV και που αυξάνουν τον κίνδυνο διαταραχών του οστικού μεταβολισμού. Αυτοί περιλαμβάνουν την σωματική αδράνεια, την υποβέλτιση πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D, το κάπνισμα, τη χρήση αλκοόλ και οπιούχων, την κατάθλιψη και τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης. Η φαρμακευτική αγωγή από μόνη της μπορεί να συσχετίζεται με μειωμένη οστική πυκνότητα. Η πρόληψη και θεραπεία της οστεοπόρωσης χωρίζεται σε φαρμακευτική και μη φαρμακευτική. xiv Προτείνονται αλλαγές σε διατροφή, άσκηση και κάπνισμα. Η βέλτιστη διατροφή λειτουργεί υποστηρικτικά στη θεραπεία (ή πρόληψη) της οστεοπόρωσης και περιλαμβάνει επαρκή πρόσληψη θερμίδων (για την αποφυγή υποσιτισμού), ασβεστίου και βιταμίνης D xivi. Μετά την εμμηνόπαυση οι γυναίκες θα πρέπει να λαμβάνουν

9 επαρκές συμπλήρωμα ασβεστίου σε διαιρεμένες δόσεις κατά τη διάρκεια του φαγητού, ώστε η συνολική πρόσληψη ασβεστίου, συμπεριλαμβανομένου και εκείνου που προσλαμβάνουν από την τροφή, να φτάνει στα κατάλληλα επίπεδα. Επιπλέον, οι προσβεβλημένοι ασθενείς θα πρέπει να αποφεύγουν, κατά το δυνατό, φάρμακα που αυξάνουν την οστική απώλεια. Οι γυναίκες θα πρέπει να λαμβάνουν κατάλληλη ποσότητα βιταμίνης D καθημερινά. Υψηλότερες δόσεις απαιτούνται αν έχουν κακή απορρόφηση ή υψηλό μεταβολισμό βιταμίνης D, λόγω παράλληλης φαρμακευτικής θεραπείας. Επιπλέον πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι οι φορείς του ιού HIV διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σκλήρυνσης των αρτηριών (αρτηριοσκλήρυνσης) και καρδιαγγειακών νόσων. Η διαπίστωση αυτή οδήγησε τις ιατρικές μας ομάδες στο να μας παρακολουθούν στενότερα ψάχνοντας για σημεία τέτοιων παθήσεων έγκαιρα, και έπειτα να παρέχουν αγωγή ώστε να μειώνεται ο κίνδυνος κακής υγείας. Ωστόσο, λίγες είναι οι μελέτες που έχουν εξετάσει το συσχετισμό μεταξύ των ιών HIV και HCV και του αυξημένου κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου και υπάρχουν ακόμη λιγότερα στοιχεία για τη σχέση μεταξύ αυτών των δύο παθήσεων και της αρτηριακής νόσου. Ο ιός HCV επηρεάζει τις γυναίκες διαφορετικά απ ό,τι τους άντρες. Σε σχέση με τους άντρες, εμείς οι γυναίκες, ιδιαίτερα αν κατά την περίοδο που αποκτάμε τον ιό βρισκόμαστε σε νεαρή ηλικία, έχουμε λιγότερες πιθανότητες να εξελιχθεί η λοίμωξη HCV από οξεία σε χρόνια. Επομένως παρουσιάζουμε υψηλότερο ποσοστό φυσικής ιικής κάθαρσης από τους άντρες. Οι γυναίκες, ιδιαίτερα όσες βρίσκονται πριν την εμμηνόπαυση, φαίνεται να περνούν στο στάδιο της κίρρωσης λιγότερο συχνά απ ό,τι οι άντρες. Πράγματι, έρευνες έδειξαν ότι οι γυναίκες φορείς του ιού HCV έχουν μόνο 5% πιθανότητα να προχωρήσουν στην κίρρωση, εν συγκρίσει με πιθανότητα 20-30% για τους άντρες. Επιπλέον, πολλές έρευνες βρήκαν ότι οι άντρες έχουν τέσσερις φορές μεγαλύτερες πιθανότητες από τις γυναίκες να αναπτύξουν καρκίνο του ήπατος λόγω ιού HCV. Τέλος, φαίνεται ότι εμείς ανταποκρινόμαστε καλύτερα σε ορισμένες θεραπείες (συμβουλευτείτε τον κλινικό γιατρό σας για τη δική σας περίπτωση). Επομένως, οι γυναίκες - φορείς του ιού HCV έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα ίασης από τους άντρες. Ενώ οι διαφορές αυτές μεταξύ αντρών και γυναικών έχουν τεκμηριωθεί, πολλά από τα θέματα που αφορούν ειδικά τις γυναίκες που υποβάλλονται σε θεραπεία δεν έχουν μελετηθεί εκτενώς. Πώς μεταδίδεται ο ιός HCV; Ο ιός HCV μεταδίδεται κυρίως μέσω του μολυσμένου αίματος και κάποιες φορές μέσω της σεξουαλικής επαφής. Ο ιός HCV μεταδίδεται επίσης πολύ εύκολα από ξυραφάκια, νυχοκόπτες, κτλ. κοινής χρήσης. Ένας άλλος τρόπος μετάδοσης του ιού είναι η κοινή χρήση εξοπλισμού λήψης ενέσιμων ναρκωτικών ουσιών όπως κουτάλια, φίλτρα, κτλ. Προληπτικός έλεγχος και θεραπεία Η θεραπεία του ιού HCV στα πρώτα στάδια, όταν τα συμπτώματα είναι ήπια και η βλάβη δεν έχει ακόμη εδραιωθεί μπορεί να είναι πιο ωφέλιμη για τους ασθενείς. Η πρώιμη θεραπεία αυξάνει τις πιθανότητες κάθαρσης του ιού και, όταν αυτό δεν επιτυγχάνεται, ο ιός μπορεί να κατασταλεί. Με την κατάλληλη ιατρική υποστήριξη, οι φορείς του ιού HIV πολύ συχνά καθαρίζουν από τον HCV. Όσες από εμάς βρεθούμε θετικές στον ιό HCV θα πρέπει να αναζητήσουμε σχετικά με τη λήψη φροντίδας από έναν ηπατολόγο. Υπάρχει διαθέσιμη θεραπεία και πολλές από εμάς που λαμβάνουμε θεραπεία κατά του ιού HCV θα απαλλαγούμε από την πάθηση. Αυτό δε μας παρέχει ανοσία στο μέλλον απέναντι στην ηπατίτιδα C. Αν για παράδειγμα συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε ενέσιμα ναρκωτικά με μη αποστειρωμένες βελόνες κινδυνεύουμε να ξανακολλήσουμε τον ιό HCV μετά τη λήψη των φαρμάκων. Δυστυχώς, υπάρχουν ανεπιθύμητες ενέργειες που καθιστούν τη θεραπεία κάπως δύσκολη, παρόλο που αυτές δε διαρκούν συνήθως πολύ. Γενικά, οι γυναίκες που λαμβάνουν συνδυαστική αγωγή κατά του ιού HCV παρουσιάζουν ανεπιθύμητες ενέργειες συχνότερα από τους άντρες. Ιδιαίτερα οι γυναίκες μπορεί να χρειαστεί να σκεφτούμε καλά πότε να ξεκινήσουμε θεραπεία κατά του ιού HCV, διότι, κατά τη διάρκεια της θεραπείας ή για έξι μήνες μετά το πέρας αυτής, δε θα πρέπει να μείνουμε έγκυες, λαμβάνοντας τις κατάλληλες προφυλάξεις. (Βρείτε περισσότερα στην Κίτρινη ενότητα για τα γενικά και αναπαραγωγικά ζητήματα υγείας.) Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με τη θεραπεία κατά του ιού HCV περιλαμβάνουν συμπτώματα γρίπης, κόπωση και αιμολυτική αναιμία. Άλλες συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται ειδικά με την ιντερφερόνη, περιλαμβάνουν μείωση του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων (στοιχείο πήξης του αίματος). Μπορεί επίσης να παρουσιαστούν κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, διαταραχές του ύπνου, άγχος και αλλαγές στην προσωπικότητα. Γενικά, αυτές είναι διαχειρίσιμες. Όσες από εμάς εμφανίσουμε αυτές τις ανεπιθύμητες ενέργειες μπορούμε να καταφύγουμε σε συμβούλους και ειδικούς για το πώς να τις διαχειριστούμε κλινικά. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας και για έξι μήνες μετά το πέρας αυτής, είναι ζωτικής σημασίας για άντρες και για γυναίκες να χρησιμοποιούν αντισύλληψη με τη μέθοδο του φραγμού, ώστε να διασφαλιστεί ότι δε θα υπάρξει εγκυμοσύνη. Η θεραπεία μπορεί να βλάψει το έμβρυο. Ηπατίτιδα C και εγκυμοσύνη Όσες γυναίκες έχουν ταυτόχρονα ηπατίτιδα C και ιό HIV μπορούν να κάνουν παιδιά. Ωστόσο, θα υπάρξουν επιπλέον πράγματα που θα πρέπει να σκεφτούμε για τον προγραμματισμό μιας εγκυμοσύνης και για τη γέννηση ενός μωρού. Όσες από εμάς διαγιγνώσκονται κατά τη δεκαετία των τριάντα, μπορεί να διστάζουμε να δεσμευτούμε σε μία θεραπεία κατά του ιού HCV γιατί μπορεί να ανησυχούμε για το γεγονός ότι θα πρέπει να αποκλείσουμε την πιθανότητα μίας εγκυμοσύνης για δύο χρόνια. Πρόκειται για μία δύσκολη απόφαση, δεδομένου ότι θα θέλουμε να είμαστε και στην καλύτερη κατάσταση υγείας ώστε να μπορούμε να φροντίσουμε τα παιδιά μας για πολύ καιρό. Επιπλέον, το να ξεκινήσουμε θεραπεία κατά του ιού HCV ενώ μεγαλώνουμε ένα μικρό παιδί μπορεί να είναι επίσης δύσκολο. Και πάλι, η υποστήριξη από ομοιοπαθείς και η συζήτηση με γυναίκες που έχουν περάσει παρόμοιες προκλήσεις μπορεί να μας βοηθήσει να λάβουμε μία εμπεριστατωμένη απόφαση. Όπως και με τον ιό HIV, ένα αγέννητο μωρό μπορεί να κολλήσει ιό HCV από τη μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή της γέννας. Τα καλά νέα είναι ότι η θεραπεία μπορεί να μειώσει τα ποσοστά μετάδοσης. Συνιστάται στις γυναίκες-φορείς των ιών HIV και HCV να κάνουν καισαρική τομή προκειμένου να μειώσουν τον κίνδυνο μετάδοσης του ιούhcv στο μωρό

10 Έρπης (HSV) Ο έρπης προκαλείται από έναν κοινό ιό που ονομάζεται απλός ερπητοϊός (HSV). Από τη στιγμή που τον αποκτήσετε, ο ιός μένει στο δέρμα και στα νευρικά κύτταρα για όλη σας τη ζωή. Πολλοί άνθρωποι με ιό HSV δεν γνωρίζουν ότι είναι φορείς του ιού. Τον περισσότερο καιρό ο ιός είναι σε αδράνεια και δεν προκαλεί συμπτώματα. Κατά καιρούς υπάρχουν εξάρσεις, ιδιαίτερα αν έχετε εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Μία κρίση έρπητα περιλαμβάνει επώδυνες πληγές ή έλκη στο στόμα ή στα γεννητικά όργανα. Σε φορείς του ιού HIV τα επεισόδια έρπητα γεννητικών οργάνων τείνουν να είναι συχνά, περισσότερο σοβαρά, και μπορεί να διαρκούν περισσότερο. Πιστεύεται ότι ο έρπης μπορεί να λειτουργεί ως «συμπαράγοντας» στην εξέλιξη της νόσου του ιού HIV, ενεργοποιώντας τον ιό HIV και καθιστώντας ευκολότερη την εισβολή του ιού HIV σε ορισμένα κύτταρα. Πώς μεταδίδεται ο ιός HSV; Ο ιός HSV είναι ένα συχνό σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα. Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο με τη στοματική ή τη σεξουαλική επαφή όταν υπάρχουν βλάβες. Ο ιός HSV μπορεί επίσης να μεταδοθεί ακόμη και όταν δεν υπάρχουν οι πληγές αν ο ιός HSV βρίσκεται σε φάση αναπαραγωγής. Ο έρπης είναι πιθανότερο να αναπαραχθεί σε άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα. Προληπτικός έλεγχος και θεραπεία Δεν υπάρχει ίαση για τον ιό HSV, αλλά η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει. Τα αντι-ιικά φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της διάρκειας των επεισοδίων. Όταν τα επεισόδια εμφανίζονται τακτικά, η λήψη αντιιικών φαρμάκων μπορεί να βοηθήσει να τα αποφύγουμε. Φυματίωση (TB) Η φυματίωση είναι μία πάθηση που οφείλεται σε βακτήριο και προσβάλει συχνά τους πνεύμονες, αλλά δεν περιορίζεται εκεί. Τα βακτήρια της φυματίωσης μπορεί να περάσουν από τους πνεύμονες ενός προσβεβλημένου ατόμου στα σταγονίδια του αέρα. Τα βακτήρια μπορούν επίσης να εισβάλουν στο αίμα και στο λεμφικό σύστημα μέσω των πνευμόνων, προκαλώντας λοιμώξεις σε άλλα μέρη του σώματος. Όπως και με τον ιό HIV η θεραπεία της φυματίωσης είναι η καλύτερη μέθοδος για την αποτροπή της διάδοσής της. Επίσης μπορεί να επηρεάσει πολλά άλλα μέρη του σώματος. Μπορεί να προσβάλει άτομα όλων των ηλικιών, ακόμη και όσους είναι κατά τα άλλα απόλυτα υγιείς. Όπως πολλές άλλες μεταδοτικές ασθένειες, η φυματίωση είναι περισσότερο συχνή σε περιοχές πτωχές σε πόρους, όπου οι συνθήκες διαβίωσης περιλαμβάνουν συνωστισμό και η σίτιση ή η παροχή νερού είναι ανεπαρκής. Σε τέτοιες συνθήκες, το ανοσοποιητικό σύστημα των ατόμων προσβάλλεται από υψηλά ποσοστά μολυσματικών οργανισμών. Δεν προσβάλλονται όλοι οι φορείς του ιού HIV από φυματίωση, όπως δεν έχουν ιό ΗΙV όλοι όσοι πάσχουν από φυματίωση. Ωστόσο, οι φορείς του ιού HIV έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν ενεργή φυματίωση. Και οι δύο λοιμώξεις έχουν στιγματιστεί διότι θεωρούνται θανατηφόρες και μπορούν να μολύνουν άλλα άτομα. Επιπλέον, η φυματίωση προκαλεί συμπτώματα παρόμοια με εκείνα του ιού HIV, για παράδειγμα χρόνιο παραγωγικό βήχα, λαχάνιασμα, απώλεια βάρους, πυρετό, νυχτερινή εφίδρωση και κόπωση. Προληπτικός έλεγχος και θεραπεία Σημαντικό είναι να αποφεύγεται η επαφή με άτομα που έχουν ενεργή φυματίωση στους πνεύμονες μέχρι η κατάστασή τους να μην είναι πλέον μεταδοτική. Αν εμείς ως φορείς του ιού HIV εκτεθούμε σε κάποιον με φυματίωση, θα πρέπει να επικοινωνήσουμε με το γιατρό μας για να μας δώσει συμβουλές. Με την κατάλληλη αγωγή, η φυματίωση μπορεί να θεραπευτεί. Για όσες από εμάς είμαστε φορείς του ιού HIV η θεραπεία της φυματίωσης μπορεί να παρατείνει και να βελτιώσει τη ζωή μας. Επίσης βελτιώνει τις ζωές πολλών άλλων αφαιρώντας τις πηγές μόλυνσης και ωφελεί την ευρύτερη κοινότητα μειώνοντας τον κίνδυνο να μεταδοθεί η μόλυνση σε άλλους. Ενώ ορισμένα φάρμακα κατά της φυματίωσης αλληλεπιδρούν με τα φάρμακα για τον ιό HIV, η φυματίωση μπορεί να αντιμετωπιστεί επιτυχώς παράλληλα με τον ιό HIV. Η θεραπεία της φυματίωσης θα βοηθήσει να υπάρξει καλύτερη ανταπόκριση στα φάρμακα για τον ιό HIV και γρηγορότερη αποκατάσταση της υγείας. Η θεραπεία της φυματίωσης θα πρέπει να τροποποιείται μόνον όταν οι αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων με αυτά τα φάρμακα για τον ιό HIV δεν επιτρέπουν τη χρήση του βέλτιστου αντιφυματικού σχήματος. Σε ορισμένες από αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί αντιφυματική αγωγή μεγαλύτερης διάρκειας. Αίσθηση μη ελκυστικότητας - επίπτωση στην αυτοεκτίμηση και στις σχέσεις με τους άλλους Ο αγώνας να μην αποκαλύψουμε τη διάγνωση προκύπτει από φόβο μήπως υποστούμε διακρίσεις. Ο στιγματισμός μας κρατά απομονωμένες και δεν αφήνει να επωφεληθούμε από τη διαθέσιμη πρακτική και ψυχολογική υποστήριξη για την κατάστασή μας ως φορέων του ιού HIV. Επιπλέον, το γεγονός ότι είμαστε φορείς του ιού HIV και, σε ορισμένες περιπτώσεις, το γεγονός ότι η εικόνα του σώματός μας αλλάζει, μπορεί να μας κάνουν να πιστεύουμε ότι δεν είμαστε ελκυστικές. Αυτό μας κάνει να αισθανόμαστε ότι δεν είμαστε ελκυστικές και καταλήγουμε να χάνουμε τη λίμπιντο, να μην αντλούμε ευχαρίστηση από το σεξ και να απορρίπτουμε και να αποφεύγουμε τις περισσότερες κοινωνικές, συναισθηματικές και σωματικές δραστηριότητες. Ως γυναίκες-φορείς του ιού HIV, μπορεί να αισθανόμαστε θυμό και να θεωρούμε ότι για τη μόλυνσή μας φταίει το σεξ και άρα μπορεί να μην αισθανόμαστε πια ενδιαφέρον να κάνουμε σεξ. Μπορεί να αγχωνόμαστε να ξεκινήσουμε μία νέα σχέση ή μήπως μεταδώσουμε τον ιό HIV και φοβόμαστε ότι θα μας απορρίψουν αν αποκαλύψουμε την κατάσταση της υγείας μας. Μπορεί να μη γνωρίζουμε πώς να διαπραγματευτούμε ασφαλέστερο σεξ ή πώς να χρησιμοποιήσουμε αντρικά ή γυναικεία προφυλακτικά. Όλα αυτά είναι φυσιολογικά και ευτυχώς για τις περισσότερες από εμάς αυτή είναι μία παροδική φάση. Αυτό που είναι σημαντικό είναι να αναγνωρίσουμε αυτά τα αισθήματα για να αναζητήσουμε λύσεις

11 Στίγμα, αυτοστιγματισμός και διάκριση Το στίγμα είναι μία συχνή ανθρώπινη αντίδραση απέναντι στις ασθένειες. Στην ιστορία υπήρξαν πολλές ασθένειες που συνδέθηκαν με μεγάλο στιγματισμό, όπως η λέπρα, η φυματίωση, ο καρκίνος, οι ψυχικές ασθένειες και πολλές σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες. Ο ιός HIV/το AIDS είναι η τελευταία ασθένεια που έχει στιγματιστεί. Ως στίγμα ορίζεται γενικά μία ανεπιθύμητη ή δυσφημιστική ιδιότητα που έχει ένα άτομο και η οποία μειώνει την υπόστασή του στα μάτια της κοινωνίας. Το στίγμα, αυτή η ταυτόχρονη εμφάνιση χαρακτηρισμού, στερεοτυποποίησης, διαχωρισμού, απώλειας της υπόστασης και διάκρισης είναι μία κατάσταση στην οποία ασκείται εξουσία. Ο αυτοστιγματισμός είναι το φαινόμενο κατά το οποίο οι πάσχοντες από μία ασθένεια στιγματίζουν τον ίδιο τους τον εαυτό. Ο αυτοστιγματισμός ή εσωτερικός στιγματισμός αναφέρεται επομένως στο πώς οι φορείς του ιού HIV θεωρούν τους εαυτούς τους, αλλά και στο πώς βλέπουν τη δημόσια αντίληψη που υπάρχει για τους φορείς του ιού HIV και την εφαρμόζουν στους εαυτούς τους. Η αναγνώριση των συμπτωμάτων εσωτερικοποίησης του στίγματος και η κατανόηση από την εσωτερικοποίηση των πεποιθήσεων και των αρνητικών συμπεριφορών της κοινωνίας είναι κρίσιμα σημεία για να επιτευχθεί η μείωση του αυτοστιγματισμού. Επομένως είναι σημαντικό ως γυναίκες-φορείς του ιού HIV να κατανοήσουμε τη ρίζα του στίγματος και τις επιπτώσεις του. Οι αιτίες του στίγματος περιλαμβάνουν το φόβο της νόσησης, το φόβο μόλυνσης ή μολυσματικότητας και το φόβο του θανάτου. Ο φόβος της νόσησης και ο φόβος για μόλυνση ή μολυσματικότητα είναι μία αντίδραση που μπορεί να βιώσουν ορισμένοι εργαζόμενοι στην υγειονομική περίθαλψη, συνεργάτες και φροντιστές καθώς και ο γενικός πληθυσμός. Οι επιπτώσεις του στίγματος μπορεί να ειδωθούν ως ένα συνεχές, ξεκινώντας από ήπιες αντιδράσεις (π.χ. σιωπή και άρνηση) και φτάνοντας έως τον εξοστρακισμό και τελικά τη βία. Ωστόσο, όποια κι αν είναι η μορφή του στιγματισμού, μας κάνει να υποφέρουμε ως άτομα και εμποδίζει τις προσπάθειές μας να πολεμήσουμε την επιδημία του AIDS. Μείωση του στίγματος Έχει καταστεί το ίδιο σημαντικό να πολεμήσουμε το στίγμα όσο το να αναπτύξουμε ιατρικές θεραπείες για την αποτροπή ή τον έλεγχο της μετάδοσης του ιού HIV. Πολλά μπορούν να γίνουν μέσω μιας ποικιλίας επεμβάσεων, όπως η διάδοση εστιασμένων πληροφοριών, η συμβουλευτική, η απόκτηση δεξιοτήτων αντιμετώπισης και η άμεση επαφή με φορείς του ιού HIV ή του AIDS. Ως γυναίκες-φορείς του ιού HIV, το να εκπαιδευτούμε στα βασικά του ιού HIV και πάνω στα βασικά ανθρώπινα δικαιώματά μας θα συμβάλει στο να μπορέσουμε να επιβάλουμε τα δικαιώματα αυτά μέσω της νομικής διαδικασίας. Λήψη βοήθειας Οι σχέσεις, προσωπικές και κοινωνικές, συμπεριλαμβανομένου του σεξ, της επιθυμίας και της απόλαυσης δε χρειάζεται να σταματήσουν επειδή διαγνωστήκαμε με ιό HIV. Ωστόσο, πολλές από εμάς μπορεί να χρειαζόμαστε υποστήριξη για να ξανανιώσουμε καλύτερα για τον εαυτό μας και να διεκδικήσουμε τις ζωές μας. Αυτό μπορεί να σημαίνει να αναπτύξουμε νέες και διαφορετικές στρατηγικές, να επαναξιολογήσουμε τους εαυτούς και τις επιλογές μας και να λάβουμε την απαραίτητη υποστήριξη. Η αποκάλυψη της κατάστασής μας θα ήταν μία καλή αρχή. Εκτός από τα οφέλη που έχει για την υγεία η μείωση του στρες, η αποκάλυψη βοηθά στη συζήτηση και στη διαπραγμάτευση ασφαλέστερου σεξ, ώστε τα ζευγάρια να το χαίρονται χωρίς να χρειάζεται να θυσιάσουν τη σχέση τους. (Για περισσότερα πάνω στο σεξ και τις σχέσεις ανατρέξτε στην Πράσινη ενότητα). Μπορείτε διακριτικά και ευγενικά να καθησυχάσετε τους γύρω σας όντας ειλικρινείς για το τί θέλετε και τί δε θέλετε να συζητάτε και με το να είστε συγκεκριμένες όσον αφορά το αν και το πότε θέλετε τη βοήθειά τους. Ταυτότητα, αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση Ορισμένες, αν όχι πολλές από εμάς προσηλωνόμαστε και προσκολλούμαστε στο ρόλο της ασθενούς και καταντάμε να βλέπουμε τους εαυτούς μας μόνο ως ασθενείς ή φορείς του ιού. Είναι επομένως σημαντικό και βοηθά να θυμόμαστε ότι, αν και είμαστε φορείς του ιού, δεν είμαστε ο ιός. Η ταυτότητά μας ως ασθενών είναι ένας ρόλος ή ένα κοινωνικό κατασκεύασμα που κρατάμε και βιώνουμε μέσω του «Εγώ» και όχι απαραίτητα το ποιες είμαστε. Αυτό είναι σημαντικό γιατί θα μας βοηθήσει να προσέχουμε να μην ενσωματώνουμε μέσα μας την ταυτότητα του ιού HIV ή του AIDS ή να κατακλυστούμε από το ρόλο της ασθενούς. Ανεξάρτητα από τους ρόλους που ζούμε και βιώνουμε, αυτοί δεν είναι αυτό που είμαστε. Είμαστε ήδη και εξακολουθούμε να είμαστε «Εγώ». Το «Εγώ» (το Κέντρο ή ο Πυρήνας μας) μπορεί επίσης να οριστεί ως το μόνο μέρος του εαυτού μας που παραμένει πάντοτε το ίδιο ενώ η κατάσταση, οι ρόλοι, οι ταυτότητες, οι αντιλήψεις μας για τον εαυτό μας, οι περιστάσεις και τα σώματά μας μπορεί να αλλάζουν. Το «Εγώ» είναι η καθαρή εσωτερική σιγή διαμέσου της οποίας βιώνουμε τη ζωή και τις συνεχείς αλλαγές των ρόλων και του περιεχομένου αυτής της ζωής. Δείτε, για παράδειγμα, το μοντέλο «Εγώ και τα πολλά μου Εγώ». Αυτό μας βοηθά να κατανοήσουμε και να ορίσουμε την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή μας. Αυτοαντίληψη, αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση Αντίληψη Η γνώση, οι υποθέσεις και τα συναισθήματα που έχουμε για τον εαυτό μας. Αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση Υπάρχουν ορισμένες συχνές παρανοήσεις μεταξύ της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησης. Παρά το ότι οι δύο έννοιες σχετίζονται, δεν είναι ίδιες. Αυτοπεποίθηση είναι η εμπιστοσύνη στις ικανότητες, τις δεξιότητες, τα χαρίσματα και τις αρετές που έχουμε αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τα ακαδημαϊκά μας προσόντα, το κοινωνικό μας στάτους, την οικονομική ή επαγγελματική μας επιφάνεια, την εμφάνισή μας, το σώμα μας, κτλ. Αυτοπεποίθηση είναι το πόσο αποτελεσματικό νιώθει ένα άτομο σε μία δεδομένη κατάσταση ή όταν καταπιάνεται με συγκεκριμένα καθήκοντα. Η Αυτοεκτίμηση από την άλλη είναι βαθύτερη από την αυτοπεποίθηση. Είναι ένα άυλο αγαθό του πώς εκτιμάμε τον εαυτό μας, πόσο μας αρέσει ο εαυτός μας (και πόσο τον αγαπάμε) ανεξάρτητα από τις ταμπέλες που μας βάζει η κοινωνία. Είναι το πόση αξία δίνουμε στον εαυτό μας και πόσο νιώθουμε ότι αξίζουμε, ανεξάρτητα από τις περιστάσεις ή τις αρετές μας. Ένα άτομο μπορεί να αισθάνεται καλά για τον εαυτό του (υψηλή αυτοεκτίμηση) την ίδια στιγμή που δεν αισθάνεται θετικά για τα προσόντα, τις ευκαιρίες ή το σύνολο των δεξιοτήτων του σε έναν συγκεκριμένο τομέα (αυτοπεποίθηση). Αυτό μπορεί να συμβαίνει και

12 αντίστροφα. Η αυτοπεποίθηση βασίζεται, επομένως, σε προϋποθέσεις, εξαρτάται από την επιτυχία μας σε διάφορες καταστάσεις της ζωής (π.χ. ακαδημαϊκές, κοινωνικές, οικονομικές, αθλητικές, πνευματικές, αν είμαστε θετικοί στον ιό HIV ή όχι, κτλ) και η αυτοεκτίμηση εξαρτάται από την αντίληψη που έχουμε για τον εαυτό μας. Ας πάρουμε ένα παράδειγμα και ας το συσχετίσουμε με την «επιτυχία». Ας πούμε ότι πήρατε καλούς βαθμούς και τώρα μπορείτε να βρείτε οποιαδήποτε δουλειά θέλετε εντός του τομέα σας (αυτοπεποίθηση) -αυτό είναι ξεχωριστό από το πώς αισθάνεστε για τον εαυτό σας γενικά (αυτοεκτίμηση) και το πόσο θεωρείτε ότι αξίζετε αυτή τη δουλειά. Αντιστρόφως, μπορεί να έχετε μεγάλη αυτοεκτίμηση αλλά να μη μαγειρεύετε καλά και όταν συγκρίνετε τον εαυτό σας με άλλες γυναίκες/ κορίτσια (κοινωνικά πρότυπα, κανόνες, προσδοκίες, κτλ) παρουσιάζετε σημεία που δείχνουν έλλειψη αυτοπεποίθησης παρόλο που η αυτοαξία σας παραμένει άθικτη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η αυτοεκτίμησή μας μπορεί να επηρεάσει άμεσα την αυτοπεποίθησή μας. Από την άλλη, η αυτοπεποίθηση δεν επηρεάζει άμεσα την αυτοεκτίμησή μας. Αυτό που έχουμε και αυτά που μπορούμε να κάνουμε μπορεί να μας κάνουν να νιώσουμε καλύτερα και να μας δώσουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση αλλά όχι απαραίτητα αυτοεκτίμηση. Το πώς αισθανόμαστε για τον εαυτό μας (αυτοαξία) μπορεί να συσχετίζεται άμεσα με το πώς θα τα πάμε σε μία νέα κατάσταση ή όταν οι συνθήκες στη ζωή μας αλλάζουν. Το να έχουμε θετική αυτοεκτίμηση σημαίνει να αγαπάμε τον εαυτό μας παρά τα όσα δε μας αρέσουν σε αυτόν (τα δόντια μου, το μικρό στήθος μου, η κατάσταση της υγείας μου, οι συνθήκες διαβίωσής μου) και να μπορούμε να αλλάξουμε ό,τι μπορούμε και να αποδεχτούμε ό,τι δεν μπορούμε ν αλλάξουμε. Ένα άτομο που δίνει μεγάλη έμφαση σε καταστάσεις ή πράγματα μπορεί να φαίνεται ότι έχει υψηλή αυτοεκτίμηση. Ωστόσο, η αυτοεκτίμηση στην πραγματικότητα επηρεάζεται από το αν ασκούμε την ελεύθερή μας βούληση και όχι από αυτό που έχουμε ή μπορούμε να κάνουμε (καλό σώμα, καλή μαγείρισσα, ακριβά ρούχα, ωραίο αυτοκίνητο, τίτλος θέσης εργασίας, καλοί βαθμοί, κτλ). Επομένως, ενώ όλα αυτά τα πράγματα μπορεί να μας κάνουν να νιώθουμε καλά όσο διαρκούν, μας κάνουν επίσης να αισθανόμαστε ανασφάλεια σε περίπτωση που δε διαρκέσουν, π.χ. αν χάσετε τη δουλειά ή την ομορφιά σας. Οι (εξωτερικές) μας αρετές, δεξιότητες, κτλ, δεν επηρεάζουν την αυτοεκτίμησή μας, διότι αυτή, στην πραγματικότητα, έχει να κάνει μόνο με τη δική μας κρίση για την αξία μας. Εκτίμηση της αυτοαξίας Ο Σαίξπηρ είπε «το μυαλό είναι που κάνει πλούσιο το σώμα». Τα λόγια αυτά μπορεί να μας ενθαρρύνουν να έχουμε αυτοεκτίμηση παρά το γεγονός ότι είμαστε φορείς του ιού HIV και να χρησιμοποιήσουμε τη ζωή μας για να μάθουμε νέα πράγματα και να αναπτύξουμε νέες δεξιότητες. Θα δείτε ότι κανείς δεν έχει αυτοπεποίθηση σε όλους τους τομείς. Η αυτοπεποίθηση σε μία συγκεκριμένη κατάσταση μπορεί να αναπτυχθεί βελτιώνοντας τις σχετικές γνώσεις, δεξιότητες και εμπειρίες στον ανάλογο τομέα. Ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης σημαίνει να μάθουμε να έχουμε καλή γνώμη για τον εαυτό μας, σημαίνει να εκτιμάμε τον εαυτό μας χωρίς όρους ανεξάρτητα από τις συνθήκες ή την ομάδα στην οποία ανήκουμε: ανεξάρτητα από το πόσο πλούσιες ή φτωχές, επιτυχημένες ή αποτυχημένες, αδύναμες ή δυνατές, καλά ή άσχημα, ελκυστικές ή μη, ψηλές ή κοντές, ανάπηρες ή μη είμαστε κτλ. Το μεγαλύτερο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας και στους άλλους είναι η ευκαιρία να μάθουμε να αναπτύσσουμε πραγματική αυτοεκτίμηση που παίζει κρίσιμο ρόλο στην επίτευξη της πνευματικής και συναισθηματικής υγείας, στην ευτυχία και την πληρότητά μας. Να θυμάστε ότι: Η αξία μας δε συνδέεται με το αν οι άλλοι μας εγκρίνουν η όχι. Η αξία μας αφορά μία εσωτερική διεργασία που θα πρέπει να κάνουμε μόνες μας. Αναπλάθοντας το εγώ Το να εξερευνήσουμε την άποψη που έχουμε για το ποιές είμαστε, για την έννοια του «Εγώ» μας, τί μας προσδιορίζει, πώς μπορούμε να εκλογικεύσουμε τη διάγνωσή μας, τους ρόλους μας, τις λειτουργίες και τις προσωπικότητές μας κτλ, μπορεί να μας βοηθήσει να αποκτήσουμε αντίληψη αυτής της κατανόησης. Μπορεί επίσης να χρησιμεύσει στο να μας βοηθήσει να γίνουμε προσγειωμένα άτομα, δίνοντάς μας καλύτερες ευκαιρίες να προσαρμοστούμε στην αλλαγή, να μάθουμε νέες δεξιότητες και να ασχοληθούμε με νέα ενδιαφέροντα και ρόλους που είναι εποικοδομητικοί και μας ικανοποιούν. Το πιο σημαντικό είναι να μην κολλήσουμε σε αυτά τα καλούπια (αποταύτιση) ώστε να μην καταλήξουμε να γίνουμε αυτά. Η ταύτιση μπορεί να συμβεί με μία απώλεια, ένα όνειρο ή μία αυταπάτη. Ταυτιζόμαστε με τα συναισθήματα και τις επιθυμίες μας, με τις απόψεις, τους ρόλους και το σώμα μας. Το πρόβλημα είναι ότι αν για παράδειγμα εγώ ταυτιστώ με μία ιδέα που λατρεύω και που πιστεύω ότι είναι αλήθεια και αυτή η ιδέα κινδυνεύει να αποδειχθεί ή αποδειχθεί τελικά εσφαλμένη, τότε αισθάνομαι ότι είμαι λάθος. Αν το σώμα είναι η εστία της προσοχής μου και η πηγή της δύναμης και της επιτυχίας και εγώ αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου πρωτίστως ως σώμα, τότε, όταν το σώμα μου αποδυναμώνεται, ασθενεί ή γηράσκει, εγώ αισθάνομαι αδύναμη, άρρωστη ή γριά. Αν εξισώνω την ταυτότητά μου με το ρόλο μου («είμαι γιατρός», «είμαι επιχειρηματίας», «είμαι σύζυγος», κτλ) τότε, όταν αυτοί οι ρόλοι παύουν να υφίστανται, εγώ αισθάνομαι ότι η αίσθηση του είναι μου μειώνεται ή ανατρέπεται. Όπως το έθεσε μία γυναίκα, «Όταν λέω υπάρχω, γνωρίζω ότι υπάρχω πριν σκεφτώ, πριν αισθανθώ, πριν ενεργήσω. Συνειδητοποιώ την καθαρή δυνατότητα της ύπαρξης.» «xc Από τη στιγμή που όλοι οι ρόλοι ή τα περιεχόμενα της συνείδησης αλλάζουν και σε κάποιο σημείο αναπόφευκτα παύουν να υπάρχουν, η ταύτιση με οποιοδήποτε από αυτά οδηγεί σε κάποιο είδος θανάτου. Από την άλλη, η ταύτιση με το «Εγώ» οδηγεί στο να βιώσουμε το μόνιμο είναι μας, αυτό το ενστικτώδες κέντρο ή πυρήνα που παραμένει το ίδιο σε όλες τις καταστάσεις της ζωής μας. Αυτή η αποταύτιση ελευθερώνει τη διαθεσιμότητα όλων των άλλων συναισθημάτων, αισθήσεων, επιθυμιών και απόψεων, διευκολύνοντάς μας να παρατηρήσουμε, κανονίσουμε, κατευθύνουμε ή υπερβούμε κάθε μία από τις «ταμπέλες» μας διότι αποταυτιζόμαστε από αυτές. Το να εξερευνήσουμε τη σεξουαλικότητά μας στην ευρύτερη διάστασή της μπορεί επίσης να είναι πολύ χρήσιμο στο να αναδειχτούν πολλές διαστάσεις της προσωπικότητάς μας. Γνωρίζοντας ότι η σεξουαλικότητα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη σεξουαλική επαφή και τη σεξουαλική λειτουργία, μπορεί να είναι πολύ απελευθερωτικό, παρέχοντάς μας τη δυνατότητα να αναπτύξουμε άλλους τρόπους θεώρησης και έκφρασης του εαυτού μας. Υπάρχουν και άλλες διαστάσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως σεξουαλική έκφραση και έκφραση μιας σχέσης εκτός από το σεξ με διείσδυση. Η άποψη ότι μπορούμε να αναπτύξουμε ευρύτερες κοινωνικές σχέσεις, δίκτυα και ενδιαφέροντα που όχι μόνο μας δίνουν

13 ευχαρίστηση, αλλά μας επιτρέπουν να αισθανθούμε ότι είμαστε κάτι περισσότερο, ότι μπορούμε να συμβάλουμε στη ζωή και να βοηθήσουμε άλλους, μπορούν να προσθέσουν στην αίσθηση αυτοαξίας μας και στην αίσθηση του Εγώ και του Είναι. Βασικό ρόλο στο να κάνουμε αυτή την αλλαγή είναι να λάβουμε υποστήριξη στο έργο του να διαχειριζόμαστε τη/τις δική/ές μας χρόνια/ ες πάθηση/παθήσεις, αποκτώντας γνώση για το «Εγώ» μας και για τη κατάσταση της υγείας μας και έχοντας τις δεξιότητες και την αυτοπεποίθηση για να χειριστούμε αποτελεσματικά την πάθηση και τη ζωή μας μόνες μας. Η δημιουργία ενός πλάνου δράσης είναι ουσιώδες μέρος του να κάνουμε τα ειδικά και επιτεύξιμα όνειρα και φιλοδοξίες μας πραγματικότητα, ξεκινώντας αργά και χτίζοντας επιτυχίες. Η ιατρική σας ομάδα (ψυχολόγος ή σύμβουλος) θα μπορούσε να σας βοηθήσει, καμιά φορά όμως το να μιλήσετε με έναν καλό φίλο/η ή με άλλους που είχαν παρόμοιες εμπειρίες μπορεί να βοηθήσει το ίδιο. Λιποδυστροφία, σωματική εικόνα και απομόνωση Ο φόβος ότι οι φίλοι και τα μέλη της οικογένειάς μας μπορεί να μάθουν ότι έχουμε τον ιό HIV έχει ως αποτέλεσμα πολλές από εμάς τις γυναίκες να αισθανόμαστε μοναξιά και απομόνωση. Οι περισσότερες από όσες ερωτήθηκαν ανέφεραν ότι περιόρισαν τον κοινωνικό τους κύκλο, μέχρι του σημείου να αποφεύγουν τελείως μία κοινωνική ζωή. Ακόμη κι εκείνες που ανέφεραν ότι έχουν την στήριξη και κατανόηση των συντρόφους τους, πίστευαν πως οι ψυχολογικές επιπτώσεις της λιποδυστροφίας είχαν αρνητική επίπτωση στις στενές τους σχέσεις, συμπεριλαμβανομένων και των προβλημάτων στη λίμπιντο. Επιπλέον, οι θεραπείες για τον ιό HIV μπορεί να προκαλέσουν αλλαγές στο σώμα που ονομάζονται λιποδυστροφία, μία ανακατανομή του σωματικού λίπους που αλλάζει την εικόνα του σώματος. Σήμερα υπάρχουν νέες αγωγές με λιγότερες επιπτώσεις στη σύσταση του σώματος. Η εικόνα του σώματος περιλαμβάνει τις αντιλήψεις και τις συμπεριφορές που έχει ένα άτομο για το σώμα του, και συνδέεται με την αυτοεκτίμηση, την αυτοπεποίθηση στις διαπροσωπικές σχέσεις, τη διατροφή, την άσκηση, με συμπεριφορές καλλωπισμού, σεξουαλικές εμπειρίες και συναισθηματική σταθερότητα. Η διάγνωση μιας χρόνιας ασθένειας μπορεί να έχει καταστρεπτικές επιπτώσεις στην αυτοεκτίμηση και την εικόνα του σώματος και αρνητική επίπτωση στην ποιότητα της ζωής που σχετίζεται με την εικόνα του σώματος μεταξύ των γυναικών. Οι περισσότερες γυναίκες αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τη λιποδυστροφία κυρίως με το να διακρίνουν φυσικές αλλαγές στο σχήμα του σώματός τους, μέσα από τα σχόλια των άλλων, όταν παρατηρούν ότι τα ρούχα τους δε τους κάνουν πια το ίδιο, ή όταν βλέπουν διαφορές στον εαυτό τους κοιτάζοντας παλιές φωτογραφίες. Όλα αυτά κάνουν τις γυναίκες να αισθάνονται ότι είναι εμφανές στους άλλους ότι είναι φορείς του ιού HIV λόγω των αλλαγών του σώματός τους όταν το συγκρίνουν με γυναίκες που δεν έχουν λιποδυστροφία. Κλινική επίδραση Οι επιδράσεις των φαρμάκων στο σώμα και στην εικόνα του σώματος παρατίθενται συχνά ως λόγοι μη συμμόρφωσης με μία θεραπεία από άτομα με οποιαδήποτε πάθηση και ιδιαίτερα γυναίκες. Το ίδιο περίπου συμβαίνει και για εμάς τις φορείς του ιού HIV, όπου η λιποδυστροφία έχει αποδειχτεί ότι έχει αρνητική επίπτωση στη συμμόρφωση με την αγωγή για τον ιό HIV. Καθώς η λιποδυστροφία είναι πολύ δύσκολα αναστρέψιμη, αν μας απασχολεί, είναι πολύ σημαντικό να την αντιμετωπίσουμε όσο το δυνατό νωρίτερα. Τι μπορώ να κάνω γι αυτό; Ορισμένα από αυτά που μπορούμε να κάνουμε είναι να μετράμε τον εαυτό μας και να σημειώνουμε τις αλλαγές, να ενημερώνουμε το γιατρό μας μόλις παρατηρήσουμε οποιαδήποτε αλλαγή, να ακολουθούμε μία διατροφή χαμηλή σε λιπαρά, να ασκούμαστε τακτικά, κτλ. Πρακτικές απαντήσεις Μία συχνή απάντηση είναι να αναζητήσουμε να μας παραπέμψουν για επιπλέον ψυχολογική βοήθεια, αλλαγές στον τρόπο ζωής όπως διατροφή και άσκηση, ειδικές θεραπείες, ή εγχείριση και ενέσεις κολλαγόνου στα μάγουλα του προσώπου. Άλλα μέτρα περιλαμβάνουν την αλλαγή της φαρμακευτικής αγωγής. Το να αλλάξουμε το στυλ των ρούχων που φοράμε για να κρύψουμε τις αλλαγές στο σώμα μας είναι επίσης μία καλή ιδέα. Συνεργασία με τον ιατρό σας Για να λάβουμε έγκαιρη βοήθεια και να βελτιώσουμε την υγεία μας, θα πρέπει να αναζητήσουμε διαδικασίες τακτικού προληπτικού ελέγχου της σωματικής εικόνας ώστε να παράσχουμε στον κλινικό γιατρό μία τυποποιημένη μέθοδο για να κατανοήσει καλύτερα τις ανησυχίες που βιώνουμε εμείς οι γυναίκες ως ασθενείς και να αυξήσουμε και να βελτιώσουμε την επικοινωνία μεταξύ κάθε γιατρού και κάθε γυναίκας υπό τη φροντίδα της/του. Αυτό περιλαμβάνει το να συνεργαστούμε μεταξύ μας για να αντιμετωπίσουμε τις ανησυχίες μας και να επιλέξουμε τις κατάλληλες θεραπευτικές αγωγές. (Για περισσότερες πληροφορίες ανατρέξτε στην Κόκκινη ενότητα για την φαρμακευτική αγωγή.) Πολιτισμός και θρησκεία Αρκετοί πάροχοι υπηρεσιών έχουν σχολιάσει τη σημασία των Προσφυγικών Οργανώσεων (Refugee and Community Organisations - RCO) που εξυπηρετούν χρήστες διαφόρων πολιτισμικής καταγωγών. Πολλά άτομα βασίζονται στους RCO και στα ανεπίσημα δίκτυα ως πρώτη πηγή συμβουλών για εγγραφή σε γιατρούς και ως πηγή παροχής πολιτισμικού συνδέσμου μεταξύ των ιδίων και των παρόχων φροντίδας της υγείας, ενεργώντας ως πηγές πληροφόρησης και διερμηνείας. Καθώς τα μέρη αυτά μπορεί να μη δέχονται φορείς του ιού HIV, είναι σημαντικό να παρέχεται εκπαίδευση ώστε να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σε αυτές τις οργανώσεις

14 Το μοντέλο «Εγώ και τα πολλά μου Εγώ» της T. Haruperi Αναπτύχθηκε και χρησιμοποιήθηκε στις συνεδρίες εκπαίδευσης και κατάρτισης για να δείξει τους διαφορετικούς ρόλους, τις ταυτότητες και τις λειτουργίες που μπορεί να έχει ένα άτομο εκτός του ρόλου του ασθενούς. Ερωτήσεις αναστοχασμού α. Ποιά είμαι; β. Τί με προσδιορίζει; γ. Πώς νιώθω για τον εαυτό μου; δ. Πώς βλέπω και πώς σκέφτομαι για τον εαυτό μου; ε. Ποιά ήμουν πριν τη διάγνωση; στ. Πώς έβλεπα και πώς αισθανόμουν τον εαυτό μου πριν τη διάγνωσή μου; ζ. Πώς έβλεπα και πώς αισθανόμουν τον εαυτό μου μετά τη διάγνωσή μου; η. Πώς άλλαξε η διάγνωσή μου τον τρόπο με τον οποίο βλέπω και αισθάνομαι τον εαυτό μου; θ. Ποιούς ρόλους, ταυτότητες και λειτουργίες είχα πριν τη διάγνωση που με προσδιόριζαν και/ή με καταξίωναν; ι. Ποιούς ρόλους, ταυτότητες και λειτουργίες έχω τώρα που με προσδιορίζουν και/ή με καταξιώνουν; ια. Τί άλλαξε; Γιατί; ιβ. Πώς αυτό επηρεάζει τις σχέσεις μου με τους άλλους και με τον κόσμο γύρω μου; ιγ. Ποιούς ρόλους και ταυτότητες θα ήθελα να ανακτήσω; ιδ. Ποιούς άλλους ρόλους, ταυτότητες ή λειτουργίες θέλω; Τώρα; Για το μέλλον; ιε. Τέλος, τί με προσδιορίζει πραγματικά; Ποιά μπορώ να είμαι; Ποιά θέλω να είμαι; ιστ. Τί είναι δυνατό για μένα; ιζ. Τί πρέπει να κάνω για να το πετύχω; Χορεύτρια, κόρη, αδελφή, θεία, ασθενής, φίλη, σύζυγος, συγγραφέας, τραγουδίστρια, μάνατζερ, φοιτήτρια, γυναίκα, μητέρα, καλλιτέχνης, φιλενάδα, ερωτική σύντροφος, γραμματέας, συνήγορος, δικηγόρος, καθηγήτρια, εθελόντρια, κομμώτρια, μοδίστρα, νοικοκυρά, μέντορας, μαθήτρια, κ.τ.λ. Το «Εγώ» (Κέντρο ή Πυρήνας) είναι το μόνο μέρος του εαυτού μας που μένει πάντα το ίδιο. Αν κοιτάξουμε μέσα μας προσεκτικά, θα βρούμε ότι υπάρχει ένα μόνιμο στοιχείο. Τα σώματα και οι αισθήσεις των σωμάτων αλλάζουν, τα συναισθήματα ξεθωριάζουν, οι σκέψεις ρέουν αλλά κάποιος παραμένει εκεί να βιώσει αυτή τη ροή. Αυτός ο «κάποιος» είναι το «Εγώ», η εμπειρία μέσω των διαρκώς μεταβαλλόμενων ρόλων, των ταυτοτήτων και των αυτοαντιλήψεων της μητέρας, της συζύγου, της χορεύτριας, της ασθενούς, κτλ

15 Ζωντανό παράδειγμα του πλαισίου Ο ιός HIV στον εργασιακό χώρο Ο Σίγκμουντ Φρόιντ δήλωσε ότι, όπως και η αγάπη, έτσι και η εργασία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ανθρώπινης υπόστασής μας. Πολλές από εμάς τις γυναίκες με ιό HIV θα θέλαμε να έχουμε την ευκαιρία να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε μετά τη διάγνωσή μας με ιό HIV. Ωστόσο, αυτό εμπεριέχει προκλήσεις στο χώρο εργασίας που μπορεί να περιλαμβάνουν: Αποκάλυψη στους εργοδότες Απόρρητο Τήρηση των νοσοκομειακών ραντεβού Φροντίδα άλλων που μπορεί να περιλαμβάνει μέλη της οικογένειας θετικά στον ιό HIV Σε αρκετές χώρες ως φορείς του ιού HIV καλυπτόμαστε από το Νόμο κατά της Διάκρισης των Ατόμων με Αναπηρία (Disability Discrimination Act (DDA)) από τη στιγμή της διάγνωσής μας, που σημαίνει ότι οι εργοδότες μας δεν μπορούν να κάνουν διάκριση εναντίον μας και επομένως θα πρέπει να κάνουν κάποιες λογικές προσαρμογές (για παράδειγμα να μας δώσουν χρόνο για νοσοκομειακά ραντεβού), ώστε να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε. Ωστόσο, πολλά άτομα ανησυχούν μήπως σχολιαστούν και αντιμετωπιστούν διαφορετικά ή άσχημα από τους εργοδότες και τους συναδέλφους. Έτσι, κάποιες από εμάς μπορεί να μην αποκαλύψουμε ποτέ την κατάστασή μας στην εργασία μας, ούτε να αντιταχθούμε σε μία τέτοια διάκριση όταν αυτή συμβεί. Αυτό μπορεί να επηρεάζει ιδιαίτερα εμάς τις γυναίκες, πόσο μάλλον όταν προσπαθούμε να προστατέψουμε και τα παιδιά μας και άλλα μέλη της οικογένειάς μας που μπορεί να επηρεαστούν από αυτό το σχολιασμό και (στην περίπτωση των παιδιών) να αντιμετωπιστούν διαφορετικά στο σχολείο. Αποκάλυψη στην εργασία μας Η αποκάλυψη της κατάστασής μας στην εργασία μας αποτελεί δική μας απόφαση και δε θα πρέπει ποτέ να εξαναγκαστούμε σε αυτή. Πολλές από εμάς μπορεί να αισθανόμαστε ότι είναι εντελώς άσχετη με την εργασία μας και ότι οι άλλοι δεν έχουν το δικαίωμα να γνωρίζουν θέματα της υγείας μας, ιδιαίτερα αν αυτά δεν επηρεάζουν τον τρόπο δουλειάς μας. Ωστόσο, πολλές από εμάς αισθανόμαστε περισσότερο άνετα αν είμαστε ειλικρινείς και δε χρειάζεται να λέμε ψέματα ή να κάνουμε χρήση της ετήσιας άδειάς μας για να τηρήσουν τα νοσοκομειακά μας ραντεβού. Θυμηθείτε, είναι δικαίωμά σας να εργάζεστε και να σας αντιμετωπίζουν όπως όλους τους άλλους στην εργασία. Οι δουλειές που δεν μπορούμε να κάνουμε αν είμαστε θετικές στον ιό HIV είναι πολύ λίγες, όπως η παροχή επεμβατικής ιατρικής φροντίδας (π.χ. χειρουργικές επεμβάσεις). Στις περιπτώσεις αυτές, μπορείτε και πάλι να συνεχίσετε να εργάζεστε στον τομέα της υγείας, πιθανότατα σε κάποιον άλλο ρόλο. Πριν προβούμε σε οποιαδήποτε αποκάλυψη στο χώρο εργασίας, θα πρέπει να ελέγχουμε αν οι εργοδότες μας έχουν πολιτικές απορρήτου που καλύπτουν τα δεδομένα για την κατάσταση της υγείας των εργαζομένων και αν έχουν κάποια πολιτική που να σχετίζεται με τον ιό HIV για παράδειγμα, μπορεί να καλύπτεται από την πολιτική περί ίσων ευκαιριών. Προφανώς δε χρειάζεται να το κοινοποιήσουμε σε όλο το διοικητικό μηχανισμό. Συνήθως θα πρέπει να το αποκαλύψουμε μόνο στο διευθυντή Ανθρωπίνου Δυναμικού, ή, αν πρόκειται για μικρότερη επιχείρηση, στον προϊστάμενό μας. Αν ο οργανισμός δεν διαθέτει πολιτική απορρήτου, μπορούμε να θίξουμε αυτό το ζήτημα στο διευθυντή στον οποίο θα κάνουμε την αποκάλυψη

16 Και πάλι, αξίζει να θυμόμαστε ότι οι άλλοι μπορεί να αντιδράσουν αρνητικά προς εμάς για μία σειρά λόγων, όπως ο φόβος να μην αρρωστήσουν ή μολυνθούν ή φόβος για τη μολυσματικότητα. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, ένα μέρος της δουλειάς που θα πρέπει να κάνουν οι εργοδότες για να προστατέψουν τους φορείς του ιού HIV είναι να διασφαλίσουν ότι η πολιτική τους σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία κατά των διακρίσεων λόγω αναπηρίας καλύπτει και την εκπαίδευση για την ευαισθητοποίηση για τον ιό HIV για όλο το προσωπικό ώστε να βοηθήσει τους άλλους να καταλάβουν ότι ο ιός HIV δεν μεταδίδεται μέσω της κοινωνικής επαφής όπως το να χρησιμοποιούν τις ίδιες τουαλέτες ή κούπες. Αυτό θα συντελέσει αποφασιστικά στο πώς θα αντιδράσουν όταν μάθουν ότι μια/ένας από τους συναδέλφους τους έχει ιό HIV. Επίσης, θα βοηθήσει ώστε οι φορείς του ιού HIV να νιώσουν περισσότερη υποστήριξη. Γυναίκες με ιό HIV που εργάζονται στον Τομέα της Υγείας Συχνά, τα επαγγέλματα που έχουν να κάνουν με τη νοσηλευτική ή άλλη φροντίδα απασχολούν μεγάλο αριθμό γυναικών. Λόγω δε της υψηλότερης εξάπλωσης του ιού HIV μεταξύ των γυναικών, είναι λογικό είναι ορισμένες από αυτές τις γυναίκες να είναι φορείς του ιού HIV. Για όσες από εμάς μπορεί να εργαζόμαστε στον τομέα της υγείας, αν και το να είμαστε ανοικτά θετικές στον ιό HIV στην εργασία μας θα ήταν τεράστιο όφελος για όλες τις υπηρεσίες για την υγεία μας, ο φόβος μας είναι ότι, αν αποκαλυφθεί ότι ένα άτομο είναι φορέας του ιού, αυτό θα επηρεάσει τις πιθανότητες απασχόλησής του και ότι θα μπορούσε να οδηγήσει μέχρι και σε απόλυση. i Improving Chronic Care. Seven: Self-Management Support. Available at: Support&s=49. Accessed April ii Ferrucci, Piero What We May Be: Techniques for Psychological and Spiritual Growth Through Psychosynthesis. iii World Health Organization. Definition: Health. Available at int/hac/about/definitions/en/. iv Your Story Your Script. HIV and Happiness. Available at: yourstoryyourscript.co.uk/hiv-and-happiness.html. Accessed April v Eurobarometer. Mental Health vi Bröring et al. Conclusions and Recommendations. Access to Care: Privilege or Right? Migration and HIV Vulnerability in Europe, Woerden, The Netherlands, NIGZ. European Project on AIDS and Mobility vii International Centre for Research on Women (ICRW). Understanding and Challenging HIV Stigma. Available at: Accessed April viii Bröring et al. Conclusions and Recommendations. Access to Care: Privilege or Right? Migration and HIV Vulnerability in Europe, Woerden, The Netherlands, NIGZ. European Project on AIDS and Mobility ix Dodds et al. Outsider Status: Stigma and Discrimination Experienced by Gay Men and African People with HIV. London: Sigma Research x Cancer Supportive Sponsorship Care. Attitude! When Winning is Everything: The Will to Live. Available at html. Accessed April xi South African Medical Research Council. HIV/AIDS and the human psyche Available at Accessed April xii Tegger et al. Effect of Mental Illness, Substance Use and Treatment of Depression on the Initiation of High AIDS Patient Antiretroviral Therapy among HIV-Infected individuals Accessed April xiii Oxford Mindfulness Centre. Mindfulness and Depression. Available at: oxfordmindfulness.org/about-mindfulness/mindfulness-and-depression/. Accessed April xiv National Institution of Mental Health. How is Depression Detected and Treated? Available at depression/how-is-depression-detected-and-treated.shtml. Accessed April xv Williams M. et al. Review: The Mindful Way Through Depression: Freeing Yourself from Chronic Unhappiness xvi van Uden-Kraan, N. Online Peer Support for Patients with Somatic Diseases xvii van Uden-Kraan, N. Online Peer Support for Patients with Somatic Diseases xviii van Uden-Kraan, N. Online Peer Support for Patients with Somatic Diseases xix van Uden-Kraan, N. Online Peer Support for Patients with Somatic Diseases xx van Uden-Kraan, N. Online Peer Support for Patients with Somatic Diseases xxi van Uden-Kraan, N. Online Peer Support for Patients with Somatic Diseases xxii van Uden-Kraan, N. Online Peer Support for Patients with Somatic Diseases xxiii Conway, M. Developing support services for children, young people and families living with HIV: A handbook for service providers. National Children s Bureau. June xxiv Aidsmap. Alcohol. Available at page/ /. xxv Tegger et al. Effect of Mental Illness, Substance Use and Treatment of Depression on the Initiation of High Aids Patient Antiretroviral Therapy among HIV-Infected individuals Accessed April xxvi Samet et al. Interventions Targeting HIV-Infected Risky Drinkers: Drops in the bottle. Available at xxvii NAM-Safer Drug Use. Available at: page/ /

17 xxviii Tegger et al. Effect of Mental Illness, Substance Use and Treatment of Depression on the Initiation of High Aids Patient Antiretroviral Therapy among HIV-Infected individuals Accessed April xxix Aidsmap. Smoking. Available at page/ /. Accessed April xxx Aidsmap. Factsheets: Smoking. Available at Smoking/page/ /. Accessed April xxxi Aidsmap. Factsheets: Smoking. Available at Smoking/page/ /. Accessed April xxxii NHS Choices. Smoking (Quitting) Treatment. Available at uk/conditions/smoking-(quitting)/pages/treatment.aspx. Accessed April xxxiii Hepatitis B Foundation. HBV/HIV Co-infection: What is HBV/HIV coinfection? Available at xxxiv I-base. HIV, pregnancy and women s health. HIV, hepatitis coinfection and TB. Available at Accessed April xxxv Hepatitis B Foundation. HBV/HIV Co-infection: Management and Treatment. Available at treatment_guidelines.htm. xxxvi Hepatitis B Foundation. HBV/HIV Co-infection: Management and Treatment. Available at treatment_guidelines.htm. xxxvii The Body. HIV and Hepatitis Co-infection. Available at com/content/art2542.html. xxxviii Hepatitis B Foundation. HBV/HIV Co-infection: Management and Treatment. Available at treatment_guidelines.htm. xxxix The Body. HIV and Hepatitis Co-infection. Available at com/content/art2542.html. xl Aidsmap. People with HIV/hepatitis C co-infection more likely to develop osteoporosis. Available at xli AIDSmeds. HIV/HCV Coinfection Further Increases Risk of Bone Fractures. Available at bone_2506_18784.shtml. xlii Aidsmap. Bone Loss. Available at page/ /. Accessed April xliii Aidsmap. People with HIV/hepatitis C co-infection more likely to develop osteoporosis. Available at xliv Uptodate.com. Bone and calcium disorders in HIV-infected patients. Available at Accessed April xlv Uptodate.com. Overview of the management of osteoporosis in postmenopausal women. xlvi Uptodate.com. Overview of the management of osteoporosis in postmenopausal women. xlvii Uptodate.com. Overview of the management of osteoporosis in postmenopausal women. xlviii Uptodate.com. Overview of the management of osteoporosis in postmenopausal women. xlix Hsue P.Y. et al. Progression of atherosclerosis as assessed by carotid intima-media thickness in patients with HIV infection. Circulation : l li lii liii liv lv lvi lvii lviii lix lx lxi lxii Crowe S M. et al. The macrophage: the intersection between HIV infection and atherosclerosis. Journal of Leukocyte Biology : Currier et al. Coronary heart disease in HIV-infected individuals. J Acquir Immune Defic Syndr : Triant V.A. et al. Increased acute myocardial infarction rates and cardiovascular risk factors among patients with human immuno deficiency virus disease. J Clin Endocrinol Metab : Aidsmap. Doubt cast on association between hepatitis co-infection and arterial disease in HIV-positive women. Available at com/doubt-cast-on-association-between-hepatitis-co-infection-and-arterialdisease-in-hiv-positive-women/page/ /. Villa E. et al. Early Menopause Is Associated With Lack of Response to Antiviral Therapy in Women With Chronic Hepatitis C. Gastroenterology Volume 140 Issue 3. March P Liver Disease. Women s Issues With Hepatitis C - Side Effect Management. Available at Accessed April Patient.co.uk. Hepatitis C. Available at Hepatitis-C.htm. Accessed April British Liver Trust. Treatment. Available at home/health-professionals/literature-for-professionals/a-professionals-guideto-hepatitis-c-and-injecting-drug-use/treatment.aspx. Accessed April Avert. Hepatitis C. Available at Accessed April British Liver Trust. Treatment. Available at home/health-professionals/literature-for-professionals/a-professionals-guideto-hepatitis-c-and-injecting-drug-use/treatment.aspx. Accessed April Liver Disease. Women s Issues With Hepatitis C - Side Effect Management. Available at Accessed April British Medical Journal Group. Patient information from the BMJ Group Hepatitis C: what treatments work? Medicinenet.com. Hepatitis C Available at com/script/main/art.asp?articlekey= Accessed April lxiii Highleyman, L. Anemia during Hepatitis C Treatment Predicts Sustained Response to Pegylated Interferon/ribavirin. The Hepatitis C Trust Available at Hepatitis+C+Treatment+Predicts+Sustained+Response+to+Pegylated+Interf eron+ribavirin. Accessed April lxiv Interferon Based Treatment. Possible Side-effects. Available at sinomedresearch.org/hcv/ifn/sides.htm. Accessed April lxv British Liver Trust. Treatment. Available at home/health-professionals/literature-for-professionals/a-professionals-guideto-hepatitis-c-and-injecting-drug-use/treatment.aspx. Accessed April lxvi ibase. Guide to Hepatitis C for People Living with HIV. Available at lxvii The Body. Hepatitis C Transmission. Available at content/art53723.html. lxviii Aidsmap. Factsheet: Herpes. Available at page/ /. Accessed April lxix Aidsmap. Factsheet: Herpes. Available at page/ /. Accessed April lxx Aidsmap. Factsheet: Herpes. Available at page/ /. Accessed April lxxi Aidsmap. HIV Treatments Directory: Symptoms. Available at aidsmap.com/symptoms/page/ /. Accessed April lxxii Aidsmap. Transmission. Available at page/ /. Accessed April lxxiii Aidsmap. Treating TB. Available at page/ /. Accessed April lxxiv British HIV Association. TB/HIV co-infection (2010): Introduction. Available at Accessed April lxxv Dodds et al. Outsider Status: Stigma and Discrimination Experienced by Gay Men and African People with HIV. London: Sigma Research lxxvi Brown et al. Interventions to Reduce HIV/AIDS Stigma: What Have We Learned? Aids Education and Prevention. Volume 15 Issue 1. February P

18 lxxvii Social Stigma. Available at (Goffman, E. Notes on the Management of Spoiled Identity. Stigma. New York: Simon and Shuster, Inc ) lxxviii Ghanean et al, Internalized Stigma of Mental Illness in Tehran, Iran. Stigma Research and Action, Vol 1, No 1, lxxix Brown et al. Interventions to Reduce HIV/AIDS Stigma: What Have We Learned? Aids Education and Prevention. Volume 15 Issue 1. February P lxxx Herek and Capitanio. AIDS Stigma and Sexual Prejudice. American Behavioral Scientist : lxxxi Brown et al. Interventions to Reduce HIV/AIDS Stigma: What Have We Learned? Aids Education and Prevention. Volume 15 Issue 1. February P lxxxii Brown et al. Interventions to Reduce HIV/AIDS Stigma: What Have We Learned? Aids Education and Prevention. Volume 15 Issue 1. February P lxxxiii Cancer Supportive Sponsorship Care. Attitude! When Winning is Everything: The Will to Live. Available at com/attitude.html. Accessed April lxxxiv Accepting Being Poz: The Incorporation of the HIV Identity Into the Self Baumgartner and David. Qual Health Res, December 2009; vol. 19, 12: pp lxxxv Ferrucci, Piero What We May Be: Techniques for Psychological and Spiritual Growth Through Psychosynthesis. lxxxvi Haurupi, T. The Changing Tapestry of my Roles and Identities lxxxvii Ferrucci, Piero What We May Be: Techniques for Psychological and Spiritual Growth Through Psychosynthesis. lxxxviii Shakespeare, William. Quotations Book. Available at com/quote/21364/. lxxxix Ferrucci, Piero What We May Be: Techniques for Psychological and Spiritual Growth Through Psychosynthesis. xc Ferrucci, Piero What We May Be: Techniques for Psychological and Spiritual Growth Through Psychosynthesis. xci Ferrucci, Piero What We May Be: Techniques for Psychological and Spiritual Growth Through Psychosynthesis. xcii Painter, Adams. The Sexuality Flower model. Centre for HIV and Sexual Health in Sheffield. Model originally used in their training manual Sexuality: Explore, Dream, Discover xciii Improving Chronic Care. Seven: Self-Management Support. Available at Support&s=49. Accessed April xciv Kang, E. et al. The Demon Plague and Access to Care Among Asian Undocumented Immigrants Living With HIV Disease in New York City. Journal of Immigrant Health Volume 5 Issue P xcv Power et al. A qualitative study of psychosocial implications of lypodystrophy on HIV positive individuals xcvi Power et al. A qualitative study of psychosocial implications of lypodystrophy on HIV positive individuals xcvii Poz. Swiss Study Finds Less Lipodystrophy in Recent Years. Available at xcviii Huang, et al. Body image in women with HIV: a cross-sectional evaluation. AIDS Research and Therapy 2006, 3:17. xcix Power et al. A qualitative study of psychosocial implications of lypodystrophy on HIV positive individuals c Huang, et al. Body image in women with HIV: a cross-sectional evaluation. AIDS Research and Therapy 2006, 3:17. ci Aidsmap. Lipodystrophy. Available at page/ /#item Accessed June cii Wasp, D. et al. Mapping Health Access for Afghan, Iranian and Somali Refugees and Asylum Seekers in Harrow ciii Ferrucci, Piero What We May Be: Techniques for Psychological and Spiritual Growth Through Psychosynthesis. Εισαγωγή Διάγνωση Πρόσβαση και Χρήση Σεξ και Σχέσεις Θέματα Υγείας Ζώντας καλά με τον ιό HIV Γυναίκες και Αγωγή - 34