ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΊΣΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗΣ ΑΚΕ-ΕΕ

Transcript

1 ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΊΣΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗΣ ΑΚΕ-ΕΕ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΊΣΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗΣ ΑΚΕ-ΕΕ Επιτροπή Οικονομικής Ανάπτυξης, Οικονομικών και Εμπορίου ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την ηπειρωτική ζώνη ελεύθερων συναλλαγών στην Αφρική: δυνατότητες τόνωσης των συναλλαγών στην αφρικανική ήπειρο και ενδεχόμενα πλεονεκτήματα για τις χώρες ΑΚΕ Επιτροπή Οικονομικής Ανάπτυξης, Οικονομικών και Εμπορίου Συνεισηγητές: Jean-Marie Bulambo (Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό) Marielle de Sarnez (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο) ΜΕΡΟΣ B: ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ DR\ doc AP v01-00

2 Εισαγωγή 1. Η ηπειρωτική ζώνη ελεύθερων συναλλαγών (ΖΕΣ) στην Αφρική αποτελεί έκφραση της πολιτικής βούλησης των κρατών μελών της Αφρικανικής Ένωσης (ΑΕ): οι αρχηγοί κρατών αποφάσισαν τη δημιουργία της, σε σύνοδο το 2012 στην Αντίς Αμπέμπα, και όρισαν να υλοποιηθεί έως το Η 29 η σύνοδος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ, η οποία διεξήχθη στη Σούβα, στις Νήσους Φίτζι, τον Ιούνιο του 2015, ενέκρινε την απόφαση αυτή και συνέστησε μια περαιτέρω ανάλυση σχετικά με τα οφέλη και προβλήματα από τη δημιουργία μιας ζώνης ελεύθερων συναλλαγών σε ηπειρωτικό επίπεδο στην Αφρική. Το σχέδιο θα αποτελέσει αντικείμενο της 25 ης έκθεσης της Επιτροπής Οικονομικής Ανάπτυξης, Οικονομικών και Εμπορίου. 3. Αποφασίζοντας τη δημιουργία της ζώνης ελεύθερων συναλλαγών στην Αφρική, η Αφρικανική Ένωση επιθυμεί να διορθώσει την πολύ σημαντική ανισορροπία του ενδοαφρικανικού εμπορίου σε σύγκριση με τις άλλες ηπείρους. Η επίτευξη του στόχου αυτού είναι μακρόπνοο έργο και θα απαιτήσει την θερμή πολιτική εμπλοκή όλων των χωρών της Αφρικανικής Ένωσης. 4. Το παρόν έγγραφο εργασίας με αντικείμενο την ηπειρωτική ζώνη ελεύθερων συναλλαγών στην Αφρική διαρθρώνεται γύρω από τέσσερις άξονες: - πλεονεκτήματα μιας ζώνης ελεύθερων συναλλαγών στο επίπεδο της αφρικανικής ηπείρου - αταξία των διασυνοριακών αγορών και έλλειψη θωράκισης των τελωνειακών και φορολογικών διοικήσεων - θέση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) και των μικρομεσαίων βιομηχανιών (ΜΜΒ) στον αφρικανικό οικονομικό ιστό - αξιολόγηση των δράσεων για την ευθυγράμμιση των οικονομιών των αφρικανικών κρατών. Πλεονεκτήματα μιας ζώνης ελεύθερων συναλλαγών στο επίπεδο της αφρικανικής ηπείρου 5. Η δημιουργία ζώνης ελεύθερων συναλλαγών στην Αφρική θα σηματοδοτήσει μια καμπή στις ενδοαφρικανικές εμπορικές σχέσεις και στις σχέσεις μεταξύ Αφρικής και Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και μεταξύ των τριών συνόλων που απαρτίζουν την ομάδα ΑΚΕ: την Αφρική, την Καραϊβική και τον Ειρηνικό. Θα καταστήσει εφικτή την εντατικοποίηση των οικονομικών και πολιτιστικών συναλλαγών στο επίπεδο της αφρικανικής ηπείρου, καθώς και στο σύνολο της ΑΚΕ. 6. Η ΖΕΣ θα προαγάγει το ενδοαφρικανικό εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών και ενδεχομένως την ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων και προσώπων. Θα αφορά 54 κράτη και θα αντιπροσωπεύει μια αγορά με περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο κατοίκους το Αναμένεται ότι θα συμβάλει στην αύξηση του ΑΕγχΠ της ηπείρου σε ποσοστό της τάξης του 4,5 έως 5 % στο διάστημα , αύξηση η οποία θα υποστηριχθεί από την AP v /5 DR\ doc

3 εντατικοποίηση των συναλλαγών. Οι εμπορικές συναλλαγές θα πρέπει να είναι προσεγμένες. Πράγματι, θα πρέπει να διακρίνουν τις ορθές από τις εσφαλμένες πρακτικές και θα πρέπει να αναπτυχθούν σταδιακά, μέσω της ενοποίησης πιο περιορισμένων περιφερειακών συνόλων, όπως η Κοινότητα για την Ανάπτυξη της Μεσημβρινής Αφρικής-Κοινή Αγορά Ανατολικής και Μεσημβρινής Αφρικής-Κοινότητα Ανατολικής Αφρικής (SADC-COMESA-CAE), η οποία περιλαμβάνει 26 από τα 54 αφρικανικά κράτη και πληθυσμό 568 εκατομμυρίων κατοίκων. 7. Η ΖΕΣ εμφανίζει πολλά πλεονεκτήματα: την 40ετή πείρα από τις σχέσεις ΑΚΕ-ΕΕ υποπεριφερειακές οικονομικές κοινότητες δραστηριοποιούμενες στην αφρικανική ήπειρο ενστερνισμό των ισχυρών σημείων των συμφωνιών του Κοτονού διαπραγμάτευση νέας συμφωνίας για την περίοδο μετά το 2020 σε συνέχεια των συμφωνιών του Κοτονού συγκέντρωση, υπό ενιαίο συντονισμό, του τμήματος «Αφρική» της ομάδας ΑΚΕ απέναντι στους εταίρους του, και ιδίως την Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να προληφθούν τυχόν ψυχολογικά εμπόδια και ο προστατευτισμός μεταξύ των οικονομικών συνασπισμών της ηπείρου μείωση των αρνητικών συνεπειών πολλών υποπεριφερειακών οικονομικών συγκεντρώσεων προώθηση των διαπραγματεύσεων των συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης (ΣΟΕΣ) και πρόοδο στις διαπραγματεύσεις της ΣΟΕΣ της κεντρικής Αφρικής συνένωση των διάφορων υφιστάμενων ΖΕΣ και οικονομικών κοινοτήτων καθώς και ενίσχυση των λειτουργικών και τεχνολογικών ικανοτήτων τους δράσεις για την εξάλειψη της ανησυχίας ορισμένων κρατών ότι, αφενός, θα απολέσουν δημοσιονομικά έσοδα λόγω της κατάργησης των τελωνειακών συνόρων και, αφετέρου, θα καταστούν αγορά για τα άλλα κράτη χωρίς να μπορούν τα ίδια να προσφέρουν παραγωγή. Ωστόσο, για να καταστεί πλήρως λειτουργική, η ΖΕΣ θα πρέπει να διαθέτει ισχυρές πειθαρχικές εξουσίες για τη διοχέτευση των ενισχύσεων, των επιδοτήσεων και άλλων κοινοτικών πόρων, ευελπιστώντας, μεταξύ άλλων, στην εξάλειψη της φτώχειας στην ήπειρο. Αταξία των διασυνοριακών αγορών 8. Το διασυνοριακό εμπόριο διεξάγεται εκατέρωθεν των μακρών συνόρων μεταξύ κρατών που κατοικούνται στις περισσότερες περιπτώσεις από τους ίδιους λαούς. Αυτές οι σημαντικές, αλλά μη ρυθμιζόμενες, ροές διασυνοριακού εμπορίου δεν λαμβάνονται υπόψη στο ορθό επίπεδό τους στις στατιστικές απογραφές των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των κρατών. 9. Το συγκεκριμένο εμπόριο τροφοδοτεί το άτυπο δίκτυο και έχει αρνητικό αντίκτυπο στις προσπάθειες ρύθμισης και ανάπτυξης του ιδιωτικού τομέα, ο οποίος διαθέτει στο εν λόγω δίκτυο ευρύ φάσμα μικρών λαθραίων και ανθηρών οικονομιών που διακινούν σημαντικά DR\ doc 3/5 AP v01-00

4 χρηματικά ποσά τα οποία διαφεύγουν των δημόσιων ταμείων των κρατών. 10. Επιπλέον, τα κράτη έχουν τεράστια έλλειψη δημοσιονομικών μέσων και τα φορολογικά καθεστώτα αποδεικνύονται αναποτελεσματικά λόγω απάτης, λαθρεμπορίου, φοροαποφυγής, υπερβολικών φορολογικών απαλλαγών ή απουσίας συνείδησης των πολιτών. Οι φορολογικές αδυναμίες και η έλλειψη θωράκισης των φορολογικών και τελωνειακών διοικήσεων αποτελούν πρόβλημα το οποίο πρέπει να καταπολεμηθεί, ιδίως στο πλαίσιο της ελευθέρωσης του εμπορίου, όπως και οι διάφορες μορφές λαθρεμπορίου που πλήττουν το σύνολο των κρατών της ηπείρου. Ακόμη και αν οι πληθυσμοί θεωρούν συμφέρουσα την παράλληλη αυτή οικονομία, αυτή είναι αβέβαιη και δεν μπορεί να συγκριθεί με τα οφέλη που μπορεί να τους προσφέρει η εγκαθίδρυση της ΖΕΣ. Η ΖΕΣ θα αυξήσει τον όγκο των συναλλαγών, πράγμα το οποίο θα ωφελήσει τον πληθυσμό στο σύνολό του και θα συμβάλει στην ενσωμάτωση της ηπείρου στο παγκόσμιο εμπόριο. Το πρόβλημα της εσωτερικής προσφοράς 11. Η ΖΕΣ πρέπει να διορθώσει την αναντιστοιχία μεταξύ, αφενός, της εσωτερικής προσφοράς αγαθών και υπηρεσιών της ηπείρου, η οποία εξακολουθεί να υπολείπεται των δυνητικών πόρων της, και, αφετέρου, της ζήτησης για τα ίδια αγαθά και τις ίδιες υπηρεσίες, η οποία εξακολουθεί να απαιτεί αντισταθμιστικές εισαγωγές, ώστε να υπάρξει αποτελεσματική επίδραση στις εμπορικές συναλλαγές (την προσφορά και τη ζήτηση) στο επίπεδο της ηπείρου. 12. Η υλοποίηση της ΖΕΣ πρέπει να συνδεθεί κατά προτεραιότητα με την ανασύσταση και τη σταθεροποίηση του οικονομικού ιστού για την προσαρμογή του στην απαίτηση των δράσεων ανάπτυξης στον τομέα της καινοτομίας. Αυτές οι δράσεις τόνωσης της δυναμικότητας και ανάπτυξης του οικονομικού ιστού πρέπει να περιλαμβάνουν όλες τις δραστηριότητες που στοχεύουν στην αύξηση της παραγωγής, στη βελτίωση των διαύλων εμπορικών συναλλαγών καθώς και στη στήριξη της αγοραστικής δύναμης των πολιτών, της κατανάλωσης και της αύξησης της εσωτερικής ζήτησης. 13. Η πρωτοβουλία αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει δράσεις στήριξης των τοπικών ΜΜΕ και ΜΜΒ. Οι ΜΜΕ και οι ΜΜΒ πρέπει να τύχουν φορολογικών ελαφρύνσεων, στήριξης από ειδικευμένα λογιστικά και φοροτεχνικά γραφεία και άλλα αναγνωρισμένα κέντρα διαχείρισης, ώστε να παροτρυνθούν να ελευθερώσουν την παραγωγική ικανότητά τους, να παραγάγουν πλούτο και να δημιουργήσουν θέσεις απασχόλησης. 14. Η ΖΕΣ θα πρέπει να αποδώσει ιδιαίτερη σημασία στη χρηματοδότηση της παραγωγικής δραστηριότητας των αγροτών για τη στήριξη της επισιτιστικής ασφάλειας της ηπείρου και τη διατήρηση των πλεονασμάτων παραγωγής. Η πρόσβαση στη χρηματοδότηση παραμένει ισχνή στην Αφρική. Επομένως, θα πρέπει να προβλεφθεί κατάλληλος τρόπος χρηματοδότησης. Πόλοι ανάπτυξης, ενοποιητικά σχέδια και διάδρομοι ανάπτυξης 15. Οι ανισότητες της ανάπτυξης στην Αφρική, η οποία διαθέτει ελάχιστες αναδυόμενες οικονομίες, οι οποίες δεν οδηγούν σε συνεργασία και μεταφορά τεχνολογίας Νότου- Νότου, και το επίπεδο της παραγωγής της, το οποίο είναι πολύ κατώτερο της ζήτησης, AP v /5 DR\ doc

5 αποτελούν προβλήματα που παραμένουν παρά τις πολλές οικονομικές ζώνες που δημιουργήθηκαν στην ήπειρο. Το έλλειμμα της προσφοράς στην Αφρική σε σχέση με τη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση αποτελεί μείζον διακύβευμα, το οποίο θα πρέπει να αντιμετωπίσει η ΖΕΣ. Πράγματι, η ΖΕΣ θα πρέπει να συμβάλει σε έναν νέο σχεδιασμό της πρωτογενούς παραγωγής και των διαύλων εμπορικής διάθεσής της. Επομένως, θα απαιτηθούν καινοτομίες. Η Αφρική διαθέτει σημαντικούς πόρους στο έδαφος και στο υπέδαφός της, μοναδική σε παγκόσμιο επίπεδο υδρογραφία και νεαρό πληθυσμό. Η ΖΕΣ θα πρέπει να δώσει έμφαση στην αναγκαιότητα βιώσιμης αξιοποίησης των εν λόγω πόρων και μείωσης των διαφορών ανάπτυξης μεταξύ χωρών στηρίζοντας τις λιγότερο αναπτυγμένες εξ αυτών. Είναι απαραίτητη η υλοποίηση μεγάλων ενοποιητικών σχεδίων με πολλαπλασιαστικά και δευτερογενή αποτελέσματα. Συναφώς, η ΖΕΣ θα πρέπει να συμβάλει στην υλοποίηση έργων, όπως η αποξήρανση της λίμνης Τσαντ, η εκμετάλλευση του μεθανίου της λίμνης Κίβου από τη Ρουάντα και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, και η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας στο φράγμα Ίνγκα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. 16. Η ΖΕΣ πρέπει να επαναπροσδιορίσει τις διάφορες οδούς ανάπτυξης, υποπεριφερειακές στο παρελθόν, ώστε να ενοποιήσει τις ανάγκες ολόκληρης της Αφρικής και να διασυνδέσει μεταξύ τους τα κράτη και τις πόλεις της ηπείρου μέσω κατάλληλων υποδομών. Πέρα από τις προαναφερθείσες πτυχές, γύρω από τους αναμενόμενους αυτούς διαδρόμους πρέπει να αναπτυχθούν διάφορες οικονομικές δραστηριότητες με πραγματικό αντίκτυπο. 17. Η εγκαθίδρυση πόλων ανάπτυξης υπήρξε ελάχιστα αποδοτική για τον απλό λόγο ότι δεν δόθηκε αρκετή προσοχή στις ηπειρωτικές ΜΜΕ, οι οποίες είναι ταυτόχρονα πελάτες, προμηθευτές, υπεργολάβοι και διαφόρων ειδικοτήτων. Αυτές είναι που θα έπρεπε να τύχουν στήριξης από τους πόλους ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, η ΖΕΣ θα πρέπει να αναλάβει επειγόντως παράλληλη δράση ανάπτυξης στην Αφρική. 18. Η ΖΕΣ δεν θα επιλύσει από μόνη της το σύνολο των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η αφρικανική ήπειρος, αλλά θα παράσχει προοπτικές βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης και θα συμβάλει στο άνοιγμα της ηπείρου προς άλλα οικονομικά σύνολα, και πρωτίστως την Ευρώπη και τη ζώνη Ειρηνικού/Καραϊβικής. 19. Οι Αφρικανοί έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης στα όσα συμβαίνουν στην ήπειρό τους. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να αναπτυχθεί ένα μοντέλο ανάπτυξης συμβατό με την Αφρική, να προσαρμοστούν οι νομοθεσίες, να τεθεί τέλος στις λεόντειες συμβάσεις που καταστρέφουν την ήπειρο και να αποκτηθούν όλα τα αναγκαία μέσα για μια ανάπτυξη που θα ωφελήσει κατά πρώτο λόγο την Αφρική και τους Αφρικανούς. DR\ doc 5/5 AP v01-00