ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2013) 638 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Εφαρμογή της ανακοίνωσης σχετικά με την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και τη διεθνή συνεργασία και των συμπερασμάτων του Συμβουλίου Ενέργειας του Νοεμβρίου του 2011 {SWD(2013) 334 final} EL EL

2 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Εφαρμογή της ανακοίνωσης σχετικά με την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και τη διεθνή συνεργασία και των συμπερασμάτων του Συμβουλίου Ενέργειας του Νοεμβρίου του 2011 Η παρούσα έκθεση εξετάζει τα κύρια επιτεύγματα της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ από το 2011 όσον αφορά τις εξωτερικές της πτυχές. Εκπονήθηκε από τις υπηρεσίες της Επιτροπής σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ασφαλής, βιώσιμη και ανταγωνιστική ενέργεια είναι θεμελιώδους σημασίας για την οικονομία, τη βιομηχανία και τους πολίτες της ΕΕ. Η επίτευξη των εν λόγω στόχων πολιτικής απαιτεί, αφενός, τη δράση της ΕΕ στο εσωτερικό και, αφετέρου, τα κατάλληλα μέσα για την προώθηση των συμφερόντων της ΕΕ στο εξωτερικό. Για την ενίσχυση της εξωτερικής διάστασης της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ, η Επιτροπή εξέδωσε στις 7 Σεπτεμβρίου 2011 ανακοίνωση σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού και τη διεθνή συνεργασία: «Η ενεργειακή πολιτική της ΕΕ: η συνεργασία με τους πέραν των συνόρων μας εταίρους» 1. Η ανακοίνωση όρισε για πρώτη φορά μια ολοκληρωμένη εξωτερική ενεργειακή πολιτική και περιέγραψε 43 συγκεκριμένες δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν. Η πρόταση αυτή ανταποκρίθηκε στο αίτημα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 4 ης Φεβρουαρίου 2011 για περαιτέρω βελτίωση της συνέπειας και της συνοχής της εξωτερικής δράσης στον τομέα της ενέργειας, στο πλαίσιο της συμβολής της στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ για την ενεργειακή πολιτική. Η εξωτερική ενεργειακή στρατηγική που ορίστηκε το 2011 έδωσε μια σημαντική ώθηση σε μια σειρά πρωτοβουλιών της ΕΕ στον τομέα αυτό. Η ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ έχει ενισχυθεί μέσω προσπαθειών ανάπτυξης και αξιοποίησης των εγχώριων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και διαφοροποίησης των εξωτερικών πηγών ενέργειας, του ενεργειακού εφοδιασμού και των οδών μεταφοράς, καθώς και με τη διατήρηση αμοιβαίως επωφελούς συνεργασίας με τους υφιστάμενους προμηθευτές της Ευρώπης. Με τις πρόσφατες εξελίξεις όσον αφορά την επιλογή διαδρομής για τον Νότιο Διάδρομο, η ΕΕ βρίσκεται ακόμη πιο κοντά στη δημιουργία άμεσης σύνδεσης με την πλούσια σε πόρους περιοχή της Κασπίας. Συνεχίσθηκε η στενή συνεργασία με τη Ρωσία, η οποία αντικατοπτρίζει τον καίριο ρόλο της ως προμηθευτή ενέργειας της ΕΕ, και δόθηκε επίσης προτεραιότητα στον εκσυγχρονισμό του συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου της Ουκρανίας του κύριου διαδρόμου για τις παραδόσεις ρωσικού φυσικού αερίου στην ΕΕ. Στο πλαίσιο των παγκόσμιων εξελίξεων, όπως είναι η παραγωγή σχιστολιθικού φυσικού αερίου και πετρελαίου στις ΗΠΑ και οι νέες ανακαλύψεις στην Ανατολική Μεσόγειο και την Αφρική, οι προσπάθειες διαφοροποίησης της ΕΕ θα έχουν συνέχεια. Στο πλαίσιο αυτό, σημαντική θα είναι η περαιτέρω βελτίωση των διασυνδέσεων των υποδομών με τις γειτονικές χώρες. Ο πρώτος κατάλογος της ΕΕ με τα έργα κοινού ενδιαφέροντος θα περιλαμβάνει μερικές συνδέσεις με χώρες εκτός ΕΕ, ενώ στο μέλλον θα εξεταστούν οι δυνατότητες διασύνδεσης με τρίτες χώρες για τη στήριξη της δημιουργίας μιας πραγματικά πανευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας. 1 COM(2011) 539. EL 2 EL

3 Πέραν της ενεργειακής ασφάλειας, η βιώσιμη ενεργειακή πολιτική, η προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης, καθώς και οι προσπάθειες για τεχνολογική έρευνα και καινοτομία αποτέλεσαν το επίκεντρο της συνεργασίας της ΕΕ με τις περισσότερες χώρες εταίρους και στο πλαίσιο των διεθνών οργανισμών. Έχουν σημειωθεί σημαντικές εξελίξεις στους τομείς αυτούς σε πολλές χώρες εταίρους της ΕΕ, και η ΕΕ είναι σε θέση να μοιραστεί την κανονιστική πείρα και τις πολιτικές προσεγγίσεις της. Τα θέματα αυτά είναι εξίσου σημαντικά για τις σχέσεις με χώρες κατανάλωσης, όπως η Κίνα, αλλά έχουν επίσης αποκτήσει εξέχουσα σημασία στο πλαίσιο των συζητήσεων της ΕΕ με χώρες παραγωγής, συμπεριλαμβανομένων των χωρών της Νότιας Μεσογείου και των παραδοσιακών προμηθευτών, όπως η Σαουδική Αραβία. Η ΕΕ εξακολουθεί να προωθεί διαφανείς και ανταγωνιστικές παγκόσμιες αγορές ενέργειας με μεγάλο βαθμό ρευστότητας σε όλες τις προσπάθειες συνεργασίας της. Βασικές αρχές για το εμπόριο και τις επενδύσεις, όπως η μη διακριτική μεταχείριση και η πρόσβαση στην αγορά, έχουν ήδη αποτελέσει και εξακολουθούν να αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο διμερών συμφωνιών και πολυμερών νομικών πλαισίων. Τα ανωτέρω συμπληρώνονται με πρωτοβουλίες όπως η συνεργασία με την Ιαπωνία σχετικά με τις εξελίξεις στις παγκόσμιες αγορές φυσικού αερίου, με συζητήσεις στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ενέργειας ΕΕ-ΗΠΑ σχετικά με τις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου των ΗΠΑ, καθώς και με προσπάθειες για την ενίσχυση της βιομηχανικής συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας σε πολλούς από τους διαλόγους της ΕΕ. Οι δράσεις που συμβάλλουν στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ θα εξακολουθήσουν να αποτελούν καθοριστικό τμήμα του διαλόγου της ΕΕ για την ενέργεια. Η ανταγωνιστικότητα της ΕΕ έναντι των παγκόσμιων οικονομικών ομολόγων της θα αποτελέσει σημαντικό μέρος της ανάλυσης σχετικά με την εξέλιξη του ενεργειακού κόστους και των τιμών που βρίσκεται επί του παρόντος στο στάδιο της προετοιμασίας από την Επιτροπή, κατόπιν αιτήματος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Μάιο του Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την εξωτερική διάσταση της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ 2, που εγκρίθηκαν τον Νοέμβριο του 2011, η Επιτροπή κλήθηκε να υποβάλει έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της στρατηγικής έως τα τέλη του Ο σκοπός της παρούσας έκθεσης είναι να ενημερώσει το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο σχετικά με την πρόοδο όσον αφορά την υλοποίηση των προτεραιοτήτων που περιγράφονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής και στα συμπεράσματα του Συμβουλίου του Νοεμβρίου Η παρούσα έκθεση θα τροφοδοτήσει επίσης τη συζήτηση μεταξύ των κρατών μελών σχετικά με τις εξελίξεις στην εξωτερική ενεργειακή πολιτική της ΕΕ, βάσει της συμφωνίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Μάιο του 2013 ότι τα κράτη μέλη θα ενισχύσουν τη συνεργασία τους για την υποστήριξη της εξωτερικής διάστασης της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ, δεδομένων των αυξανόμενων συνδέσεων μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών αγορών ενέργειας. 2. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΕ Όταν η Επιτροπή πρότεινε τις προτεραιότητες εξωτερικής ενεργειακής πολιτικής τον Σεπτέμβριο του 2011, οι βασικοί παράγοντες για τον καθορισμό των προτεραιοτήτων της ΕΕ ήταν το αυξανόμενο μερίδιο των αναδυόμενων οικονομιών στην παγκόσμια ενεργειακή ζήτηση, η αύξηση της εξάρτησης της ΕΕ από τις εισαγωγές και η ανάγκη ανάληψης 2 Συμπεράσματα του Συμβουλίου Μεταφορών, Τηλεπικοινωνιών και Ενέργειας της 24 ης Νοεμβρίου 2011 σχετικά με την ανακοίνωση για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και τη διεθνή συνεργασία - «Η ενεργειακή πολιτική της ΕΕ: η συνεργασία με τους πέραν των συνόρων μας εταίρους» (17615/11). EL 3 EL

4 παγκόσμιας δράσης για την αντιμετώπιση προβλημάτων κλιματικής, περιβαλλοντικής και ανταγωνιστικής φύσης. Δύο χρόνια μετά, οι παγκόσμιες αυτές εξελίξεις εξακολουθούν να ισχύουν σε μεγάλο βαθμό και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν καταστεί πιο σημαντικές. Η αύξηση της ζήτησης στις αναδυόμενες οικονομίες της Ασίας και σε άλλα μέρη του κόσμου παραμένει αδιάπτωτη, ωθώντας τη στροφή προς ανατολάς των παγκόσμιων εμπορικών ροών ενέργειας. Το 2012, σχεδόν το 90% της καθαρής αύξησης της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας αποδόθηκε στην Κίνα και την Ινδία 3 και έως το 2035 αναμένεται να παρατηρηθεί αύξηση της αντίστοιχης ενεργειακής ζήτησής τους κατά περίπου 60% και 100% 4. Λόγω της εν λόγω αύξησης της κατανάλωσης, οι αναδυόμενες χώρες αρχίζουν να διαδραματίζουν έναν πιο ενεργό ρόλο στις παγκόσμιες συζητήσεις για την ενέργεια και αυτό θα συμβάλει αναπόφευκτα στην εξέλιξη της παγκόσμιας διακυβέρνησης ενέργειας. Οι γεωπολιτικές προεκτάσεις των εξελίξεων αυτών και οι επιπτώσεις τους στην ενεργειακή ασφάλεια και στα συμφέροντα εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ χρήζουν περαιτέρω αξιολόγησης. Με βάση τις σημερινές προβλέψεις διαφαίνεται ότι η ΕΕ θα εξακολουθεί να βασίζεται σε εισαγωγές ενέργειας στο μέλλον, σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90% της συνολικής κατανάλωσης πετρελαίου στην ΕΕ και σε ποσοστό μεγαλύτερο του 70% της συνολικής κατανάλωσης φυσικού αερίου στην ΕΕ. Μολονότι δεν έχει ακόμη επιτευχθεί παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα, πολλές χώρες εφαρμόζουν σήμερα εγχώριες δράσεις σε τομείς όπως η ενεργειακή απόδοση και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των στόχων ενεργειακής έντασης και κατανάλωσης στην Κίνα, των προτύπων του χαρτοφυλακίου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις περισσότερες πολιτείες των ΗΠΑ, του υποχρεωτικού συστήματος εμπορίας για υποχρεώσεις ενεργειακής απόδοσης στην Ινδία ή των στόχων για ανανεώσιμες πηγές και ενεργειακή απόδοση στην Τουρκία. Στον βαθμό που οι διεθνείς διαπραγματεύσεις για την αλλαγή του κλίματος περιλαμβάνουν τη διάσταση της ενεργειακής πολιτικής, η εξωτερική πολιτική της ΕΕ πρέπει να προσπαθήσει να στηρίξει τις διεθνείς αυτές διαπραγματεύσεις κατά τις επαφές της με τις βασικές χώρες κατανάλωσης ενέργειας. Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική εξακολουθεί να είναι ευμετάβλητη και αυτό επηρεάζει τις αγορές ενέργειας. Η γεωπολιτική κατάσταση έχει μετριάσει την ταχύτητα και το βάθος της ενεργειακής συνεργασίας της ΕΕ με τις χώρες της περιοχής, επιβεβαιώνοντας παράλληλα την ανάγκη για ρεαλιστικές και στοχευμένες δράσεις. Το ατύχημα της Φουκουσίμα έχει εντείνει τις εκκλήσεις για διασφάλιση των υψηλότερων δυνατών προτύπων πυρηνικής ασφάλειας σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ την ίδια στιγμή έχει ως αποτέλεσμα να αποσύρεται η πυρηνική ενέργεια από τον κατάλογο των επιλογών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε ορισμένες χώρες. Έχει οδηγήσει στην αυξημένη συνεργασία στον τομέα της πυρηνικής ασφάλειας με τους υφιστάμενους εταίρους μας και σε διεθνείς προσπάθειες, όπως στο πλαίσιο του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ). Ίσως η πιο σημαντική εξέλιξη κατά την τελευταία διετία να υπήρξε η απότομη αύξηση της παραγωγής μη συμβατικού πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Βόρεια Αμερική. Το ανταγωνιστικό αντισυμβατικό αέριο εκτόπισε τον άνθρακα στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας των ΗΠΑ, γεγονός που συνέβαλε στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της χώρας κατά 3,8% το 2012, περίπου κατά το ήμισυ ως αποτέλεσμα της εν 3 4 BP Statistical Review of World Energy 2012 (Στατιστική επισκόπηση της παγκόσμιας ενέργειας από την ΒΡ για το 2012), World Energy Outlook 2012 (Παγκόσμιες ενεργειακές προοπτικές 2012), Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας. EL 4 EL

5 λόγω μεταστροφής 5, και προσέδωσε ιδίως στις ενεργοβόρες βιομηχανίες των ΗΠΑ (π.χ. πετροχημικών, διύλισης, αλουμινίου και χάλυβα) ένα σαφές ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Στην Ευρώπη, η ζήτηση άνθρακα αυξήθηκε το 2012 κατά 2,8% σε σύγκριση με την κατά μέσο όρο πτώση του 1,3% κατά την τελευταία δεκαετία. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε στην αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, όπως στη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο 6. Οι διαφορές στην τελική τιμή του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας στην αμερικανική, την ευρωπαϊκή και την ασιατική αγορά έχουν προκαλέσει ανησυχίες όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Το ενδεχόμενο εξαγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου των ΗΠΑ έχει επίσης αρχίσει να εγείρει ερωτήματα σχετικά με τις συνέπειες που θα επιφέρουν στις προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ και τον ρόλο τους στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας. Περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο, οι εξελίξεις αυτές επιβεβαίωσαν ότι οι αγορές ενέργειας είναι διασυνδεμένες και η ενεργειακή πολιτική της ΕΕ πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα δρώμενα εκτός των συνόρων της εξίσου με τις εσωτερικές εξελίξεις. Το δυναμικό σχιστολιθικού φυσικού αερίου σε άλλες χώρες έθεσε νέες προοπτικές στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας, την ίδια στιγμή που εμφανίζονται νέοι προμηθευτές συμβατικών ορυκτών καυσίμων από την Ανατολική Μεσόγειο έως την Ανατολική Αφρική. Οι νέες αυτές δυνητικές πηγές ενέργειας θα μπορούσαν να διαδραματίσουν ολοένα και αυξανόμενο ρόλο στη στρατηγική διαφοροποίησης της ΕΕ στο μεσοπρόθεσμο μέλλον. Επιπλέον, θα χρειαστεί να εξεταστούν περαιτέρω οι επιπτώσεις των εξελίξεων αυτών στις πολιτικές σκοπιμότητες για την ενέργεια και τις εξωτερικές υποθέσεις των άλλων μεγάλων εξαγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου, όπως η Ρωσία, το Κατάρ, το Ιράκ και άλλοι. Στο πλαίσιο αυτής της εξελισσόμενης σύνθετης πραγματικότητας, η ενεργειακή ασφάλεια, η ανταγωνιστικότητα και η βιωσιμότητα θα εξακολουθήσουν να αποτελούν τον κινητήριο μοχλό των εξωτερικών ενεργειακών προτεραιοτήτων της ΕΕ. 3. ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΕ Για τη βελτίωση της συνοχής και του συντονισμού σε επίπεδο ΕΕ όσον αφορά τα μηνύματα προς συγκεκριμένες χώρες-εταίρους, η Επιτροπή πρότεινε μια σειρά από δράσεις παρακολούθησης, μεταξύ άλλων για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τις διακυβερνητικές συμφωνίες τους (ΔΣ) με τρίτες χώρες. Η πρόταση για τη θέσπιση μηχανισμού ανταλλαγής πληροφοριών σε σχέση με τις εν λόγω συμφωνίες υποβλήθηκε στο πλαίσιο της ανακοίνωσης της Επιτροπής τον Σεπτέμβριο του Κατόπιν των διαπραγματεύσεων μεταξύ των συν-νομοθετών, η απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση του μηχανισμού εκδόθηκε στις 25 Οκτωβρίου «Redrawing the Energy-Climate Map», World Energy Outlook Special Report («Επαναπροσδιορισμός του χάρτη για το κλίμα και την ενέργεια», ειδική έκθεση για τις παγκόσμιες ενεργειακές προοπτικές), Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, Ιούνιος «Redrawing the Energy-Climate Map», World Energy Outlook Special Report («Επαναπροσδιορισμός του χάρτη για το κλίμα και την ενέργεια», ειδική έκθεση για τις παγκόσμιες ενεργειακές προοπτικές), Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, Ιούνιος Απόφαση αριθ. 994/2012/ΕΕ, ΕΕ L 299/13 της EL 5 EL

6 Διαφάνεια όσον αφορά τις διακυβερνητικές συμφωνίες Ο μηχανισμός ανταλλαγής πληροφοριών όσον αφορά τις διακυβερνητικές συμφωνίες (ΔΣ) μεταξύ των κρατών μελών και τρίτων χωρών στον τομέα της ενέργειας (απόφαση 994/2012/ΕΕ) τέθηκε σε ισχύ στις 17 Νοεμβρίου Προβλέπει την υποχρέωση των κρατών μελών να υποβάλλουν τις υφιστάμενες νομικά δεσμευτικές συμφωνίες τους που έχουν επιπτώσεις στην επιχειρησιακή εκμετάλλευση ή τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς ενέργειας ή στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, καθώς και τις νέες συμφωνίες τους, αφού κυρωθούν. Οι συμφωνίες γνωστοποιούνται στη συνέχεια στα άλλα κράτη μέλη, λαμβανομένων υπόψη τυχόν ζητημάτων εμπιστευτικότητας. Ο μηχανισμός παρέχει επίσης στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να ενημερώνουν την Επιτροπή για τις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις τους σχετικά με τη σύναψη διακυβερνητικών συμφωνιών, να συναινούν στη συμμετοχή της Επιτροπής στις εν λόγω διαπραγματεύσεις και να ζητούν τη διενέργεια ελέγχου συμβατότητας του σχεδίου διακυβερνητικής συμφωνίας. Κατόπιν της έγκρισης του μηχανισμού έχει δημιουργηθεί μια ασφαλής βάση δεδομένων. Η Επιτροπή έχει λάβει μέχρι στιγμής 114 διακυβερνητικές συμφωνίες, τις ανέλυσε ως προς τη συμβατότητά τους με τη νομοθεσία της ΕΕ και εξέτασε περιορισμένο αριθμό περιπτώσεων με τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη. Οι περισσότερες διακυβερνητικές συμφωνίες έχουν γνωστοποιηθεί στο σύνολό τους σε άλλα κράτη μέλη. Η επανεξέταση των διακυβερνητικών συμφωνιών που έχουν υποβληθεί έως τώρα έχει καταστήσει δυνατό τον εντοπισμό μερικών διατάξεων οι οποίες ενέχουν υψηλότερο κίνδυνο ασυμβατότητας με τη νομοθεσία της ΕΕ. Πριν από το τέλος του 2013, η Επιτροπή θα διοργανώσει συνάντηση ανταλλαγής πληροφοριών με τα κράτη μέλη σχετικά με τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τις υποβληθείσες συμφωνίες, τα κοινά προβλήματα που εντοπίστηκαν και τις πιθανές δράσεις για τον μετριασμό των ασυμβατοτήτων. Εκτός από την εν λόγω νομοθετική πράξη, έχουν αναληφθεί και άλλες πρωτοβουλίες για την αύξηση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών σε θέματα σχετικά με τις εξωτερικές ενεργειακές σχέσεις. Στην ομάδα εργασίας για την ενέργεια του Συμβουλίου πραγματοποιούνται μηνιαίες συζητήσεις, κατά τις οποίες η Επιτροπή ενημερώνει τα κράτη μέλη για τις δραστηριότητες της ΕΕ και για σημαντικές συναντήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί, και διατυπώνονται οι θέσεις της ΕΕ, εφόσον απαιτούνται. Η ομάδα συντονισμού για το φυσικό αέριο έχει διευκολύνει τον συντονισμό των μέτρων ασφάλειας του εφοδιασμού σε επίπεδο ΕΕ και προέβη σε ανταλλαγές με χώρες προμήθειας, κατανάλωσης και διαμετακόμισης, όπως η Ρωσία, η Ουκρανία, η Αλγερία, η Ελβετία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. Όπως και στο παρελθόν, στην ημερήσια διάταξη των επίσημων συνεδριάσεων του Συμβουλίου Ενέργειας περιλαμβάνεται ένα θέμα που αφορά τις διεθνείς ενεργειακές σχέσεις, όπου είναι δυνατή η ανταλλαγή πληροφοριών και η συζήτηση σε υπουργικό επίπεδο. Κατά τη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Μάιο του 2013, τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν τη συνεργασία τους για τη στήριξη της εξωτερικής διάστασης της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ και να επανεξετάσουν τις εξελίξεις όσον αφορά την εξωτερική ενεργειακή πολιτική της ΕΕ. Η συχνότητα των συζητήσεων για την εξωτερική ενεργειακή πολιτική έχει επίσης ενταθεί σε άλλες συνθέσεις του Συμβουλίου και στις ομάδες εργασίας και τα άτυπα δίκτυα του Συμβουλίου, όπως η επιτροπή πολιτικής και ασφάλειας, το άτυπο δίκτυο των γενικών διευθυντών για παγκόσμια ζητήματα των Υπουργείων Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ και οι ομάδες εργασίας του Συμβουλίου για συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εξωτερική ενεργειακή πολιτική βρισκόταν στην ημερήσια διάταξη του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων τον Ιούλιο του 2012 και τον Απρίλιο του 2013, όπου οι υπουργοί εξωτερικών της ΕΕ επέδειξαν έντονο ενδιαφέρον για την εξεύρεση τρόπων με τους EL 6 EL

7 οποίους μπορεί η εξωτερική πολιτική να στηρίξει τους στόχους ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ. Προκειμένου να δημιουργήσει ένα φόρουμ όπου θα μπορούσαν να συζητηθούν με μεγαλύτερη λεπτομέρεια οι στρατηγικές και οι πρωτοβουλίες έναντι τρίτων χωρών, η Επιτροπή σύστησε τη στρατηγική ομάδα για τη διεθνή ενεργειακή συνεργασία. Στόχος της ομάδας αυτής, στην οποία συμμετέχουν τα Υπουργεία Ενέργειας και Εξωτερικών Υποθέσεων των κρατών μελών και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), είναι να εντοπίσει και να συζητήσει τις κοινές προτεραιότητες, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ανάληψη κοινών πρωτοβουλιών και στη λήψη κοινών θέσεων έναντι τρίτων χωρών και περιοχών. Η στρατηγική ομάδα έχει συνεδριάσει πέντε φορές από τη σύστασή της το 2012 και έχει συζητήσει τις σχέσεις με την Κίνα, την Ουκρανία, τη Νότια Μεσόγειο, τις ΗΠΑ και την Ανατολική Εταιρική Σχέση. Στις συνεδριάσεις αυτές κατέστη δυνατή η καλύτερη αναγνώριση των κοινών προτεραιοτήτων και των επόμενων βημάτων της ενεργειακής συνεργασίας με τους εταίρους αυτούς. Ωστόσο, το έργο της στρατηγικής ομάδας θα μπορούσε να ωφεληθεί από την ενισχυμένη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών σχετικά με τις δραστηριότητές τους σε τρίτες χώρες, η οποία είναι μέχρι στιγμής περιορισμένη. Υπάρχει ήδη θεμελιωμένη πρακτική τακτικών συνεδριάσεων συντονισμού της ΕΕ στις Βρυξέλλες και ορισμένες φορές σε τοπικό επίπεδο, οι οποίες λαμβάνουν χώρα πριν από τις συνεδριάσεις των διοικητικών οργάνων της Ενεργειακής Κοινότητας, της Συνθήκης για τον Ενεργειακό Χάρτη (ΣΕΧ), του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΔΟΕ) και του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA). Η προσέγγιση της ΕΕ είναι ιδιαιτέρως αναγκαία όσον αφορά ζητήματα στρατηγικής σημασίας για τους εν λόγω οργανισμούς, όπως για παράδειγμα η διαδικασία σύνδεσης του ΔΟΕ και ο εκσυγχρονισμός και η προβολή της ΣΕΧ. Μολονότι δεν υπήρξε κανένας επίσημος συντονισμός σε επίπεδο ΕΕ μεταξύ των συμμετεχόντων κρατών μελών της ΕΕ και της Επιτροπής στο πλαίσιο της Διεθνούς Πλατφόρμας Συνεργασίας για την Ενεργειακή Απόδοση (IPEEC), του Διεθνούς Φόρουμ για την Ενέργεια (IEF), της υπουργικής διάσκεψης για την καθαρή ενέργεια (CEM) και των G8/G20, σε ορισμένες περιπτώσεις λαμβάνουν χώρα άτυπες ανταλλαγές. Μια πιο συντονισμένη προσέγγιση θα βοηθήσει την ΕΕ να διαδραματίσει έναν ισχυρό και αποτελεσματικό ρόλο στις παγκόσμιες συζητήσεις για την ενέργεια και στους οργανισμούς. Όλες οι εν λόγω προσπάθειες ευνοούνται από τη στενή σχέση συνεργασίας μεταξύ της Επιτροπής και του ύπατου εκπροσώπου της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας και της ΕΥΕΔ. Ενώ οι προσπάθειες που περιγράφηκαν ανωτέρω έχουν καθιερώσει ένα μεγαλύτερο επίπεδο διαφάνειας στις δραστηριότητες της ΕΕ, εξακολουθεί να υφίσταται σημαντικό κενό γνώσεων όσον αφορά τις ενεργειακές δραστηριότητες που διεξάγουν τα ίδια τα κράτη μέλη σε τρίτες χώρες. Θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν σε μεγαλύτερο βαθμό οι αντιπροσωπείες της ΕΕ για την υποβολή εκθέσεων και την ανάλυση, και να ενισχυθούν τα δίκτυα των τοπικών ενεργειακών συμβούλων. Οι προσπάθειες για την αύξηση της ανταλλαγής πληροφοριών και την επιδίωξη κοινών στόχων σε θέματα ενωσιακής στρατηγικής σημασίας θα συνέβαλλαν στην επιτυχή υλοποίηση των εξωτερικών ενεργειακών στόχων της ΕΕ. 4. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΕ ΜΕ ΤΙΣ ΓΕΙΤΟΝΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ Οι σχέσεις με τις χώρες άμεσης γειτονίας της ΕΕ κατέχουν εξέχουσα θέση στην εξωτερική ενεργειακή στρατηγική, σύμφωνα και με τους στόχους της πολιτικής γειτονίας της ΕΕ. Ενώ η ολοκλήρωση της αγοράς ενέργειας και η κανονιστική σύγκλιση παραμένουν κοινός στόχος με πολλές από τις γειτονικές μας χώρες, ο ρυθμός της προόδου ως προς την ενσωμάτωση των EL 7 EL

8 κανονιστικών πλαισίων και της υλικής υποδομής απαιτεί χρόνο, καθώς εξαρτάται τόσο από τον ρυθμό των εσωτερικών μεταρρυθμίσεων όσο και από τη διαπραγμάτευση και την εφαρμογή σύνθετων νομικά δεσμευτικών συμφωνιών. Τούτο απαιτεί την υιοθέτηση μιας διαφοροποιημένης προσέγγισης. Με την Ελβετία, οι διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία ηλεκτρικής ενέργειας άρχισαν το 2007 και δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί. Αμφότερες οι πλευρές προσπαθούν επί του παρόντος να αναβιώσουν τη διαδικασία, με στόχο τη σύναψη συμφωνίας ηλεκτρικής ενέργειας το 2014, η οποία είναι απαραίτητη για να συνεχιστεί η συμμετοχή των ελβετικών εταιρειών ενέργειας στην εναρμονισμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ. Πέραν των ζητημάτων όπως οι συνθήκες ισότιμου ανταγωνισμού για τις κρατικές επιδοτήσεις, η εφαρμογή των κανόνων διαφάνειας και άλλα τεχνικά ζητήματα, τα θεσμικά ζητήματα, ιδίως αυτά που αφορούν έναν ουδέτερο βαθμό διαιτησίας για την επίλυση νομικών διαφορών, θα είναι ζωτικής σημασίας για τη σύναψη της συμφωνίας. Η Ενεργειακή Κοινότητα, με την ένταξη της Ουκρανίας και της Μολδαβίας το 2011, την πρόσφατη αίτηση της Γεωργίας για ένταξη και τους παρατηρητές από την Αρμενία, τη Νορβηγία και την Τουρκία, εξακολουθεί να αποτελεί βασικό μέσο για την επέκταση της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ στη γειτονιά της. Κατά τα τελευταία δύο έτη, το συμβούλιο υπουργών έχει διευρύνει το κεκτημένο της Ενεργειακής Κοινότητας ώστε να περιλαμβάνει τους κανόνες της τρίτης δέσμης μέτρων για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, την οδηγία 2009/28/ΕΚ σχετικά με την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, την οδηγία 2009/119/ΕΚ σχετικά με τα αποθέματα πετρελαίου, και τον κανονισμό 2008/1099/ΕΚ και την οδηγία 2008/92/ΕΚ σχετικά με τις στατιστικές. Επιπλέον, λαμβάνονται μέτρα για την εφαρμογή της οδηγίας 2012/27/EE για την ενεργειακή απόδοση και της οδηγίας 2010/75/EE για τις βιομηχανικές εκπομπές. Εκτός από την επέκταση του κεκτημένου που καλύπτεται από την Ενεργειακή Κοινότητα, οι δραστηριότητες των τελευταίων δύο ετών έχουν επικεντρωθεί στην επίτευξη απτής προόδου όσον αφορά την ενσωμάτωση των δικτύων φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας των συμβαλλομένων μερών μέσω της εντατικότερης παρακολούθησης και επιβολής των νομικών διατάξεων για τη διασύνδεση, την πρόσβαση τρίτων και τις διασυνοριακές ανταλλαγές. Επίκεντρο των εργασιών υποδομής έχουν αποτελέσει η ενεργός προώθηση ενός περιορισμένου αριθμού βασικών επενδυτικών σχεδίων που είναι αναγκαία για την αύξηση των διασυνοριακών ροών και της ασφάλειας του εφοδιασμού, καθώς και για να αντιμετωπιστεί η υφιστάμενη κατάσταση των ανεπαρκών επενδύσεων. Ο κατάλογος των έργων ενδιαφέροντος για την ενεργειακή κοινότητα (PECI) πρόκειται να εγκριθεί από το Συμβούλιο Υπουργών τον Οκτώβριο του 2013 και περιλαμβάνει έργα υψηλού περιφερειακού ενδιαφέροντος με διασυνοριακό αντίκτυπο. Η εκτεταμένη δημόσια διαβούλευση κατέληξε σε 100 προτεινόμενα έργα, εκ των οποίων 33 συμπεριελήφθησαν στον κατάλογο PECI. Τέλος, οι προπαρασκευαστικές εργασίες έχουν ολοκληρωθεί προκειμένου να ληφθεί απόφαση σχετικά με την παράταση της Συνθήκης για την Ενεργειακή Κοινότητα πέραν του 2016, δεδομένου ότι η αρχική περίοδος ισχύος της Συνθήκης είχε οριστεί σε 10 έτη, καθώς και σχετικά με τη σύσταση ομάδας προβληματισμού υψηλού επιπέδου για την αξιολόγηση της λειτουργίας της και του ενδεχομένου βελτιώσεων. Η Ανατολική Εταιρική Σχέση αποτελεί ένα ακόμη πλαίσιο που αποσκοπεί στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ και των ανατολικών εταίρων της, συμβάλλοντας παράλληλα στην επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας. Η δραστηριότητα της πλατφόρμας της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης για την ενεργειακή ασφάλεια συνεχίστηκε με τακτικές συνεδριάσεις, δύο φορές ετησίως, με εξειδικευμένες εργομηγύρεις και επιτόπιες επισκέψεις σε ενεργειακές εγκαταστάσεις. Επικεντρώνεται στην EL 8 EL

9 ανταλλαγή πληροφοριών με στόχο την ευαισθητοποίηση όσον αφορά τις βέλτιστες πρακτικές, για παράδειγμα στους τομείς της ενεργειακής απόδοσης και του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στις χώρες της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης. Η διμερής συνεργασία αποτέλεσε μια ακόμη σημαντική δίοδο για τις σχέσεις με πολλές από τις γειτονικές μας χώρες. Η εφαρμογή του μνημονίου συμφωνίας στον τομέα της ενέργειας εξακολούθησε να αποτελεί σημαντικό μέρος της ατζέντας σύνδεσης ΕΕ-Ουκρανίας, η οποία προετοιμάζεται για τη συμφωνία σύνδεσης με τη σφαιρική και σε βάθος ζώνη ελευθέρων συναλλαγών. Η ΕΕ αποδίδει μεγάλη σημασία στη διασφάλιση της αξιοπιστίας και της διαφάνειας του ουκρανικού συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου και η Επιτροπή εξακολουθεί να παρέχει την ενεργό στήριξή της για την αναβάθμιση της υποδομής μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ουκρανία και τη διασφάλιση ότι θα παραμείνει βασικό τμήμα του πανευρωπαϊκού δικτύου ενέργειας. Οι προσπάθειες προσανατολίζονται στην εξεύρεση τριμερούς λύσης που θα αφορά τις προμήθειες φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς την ΕΕ μέσω Ουκρανίας. Ωστόσο, η Ουκρανία έχει επίσης την ευκαιρία να αυξήσει την ενεργειακή ασφάλειά της μέσω της διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασμού και να αναπτυχθεί πέραν του σημαντικού παραδοσιακού ρόλου της ως χώρας διέλευσης λόγω του εκτεταμένου δικτύου αγωγών της, των συμβατικών και μη συμβατικών πηγών φυσικού αερίου, καθώς και των σημαντικών εγκαταστάσεων αποθήκευσης φυσικού αερίου, που αποτελούν σημαντικό πλεονέκτημα για την ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή. Ελήφθησαν ειδικά μέτρα προκειμένου να επιτραπούν οι αντίστροφες ροές φυσικού αερίου από την ΕΕ προς την Ουκρανία. Προϋπόθεση είναι η ανάπτυξη ενός σταθερού νομικού και κανονιστικού πλαισίου που δεν εισάγει διακρίσεις, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Ενεργειακής Κοινότητας της Ουκρανίας. Αυτό ήταν το θέμα της στρογγυλής τράπεζας υψηλού επιπέδου για την εξέλιξη της ουκρανικής αγοράς φυσικού αερίου, η οποία συγκλήθηκε τον Μάιο του 2013 από τον αρμόδιο για την ενέργεια ευρωπαίο Επίτροπο και τον υπουργό Καυσίμων και Ενέργειας της Ουκρανίας. Συμφωνήθηκε η σύσταση ομάδας αποτελούμενης από εκπροσώπους της Επιτροπής και των ουκρανικών αρχών, τη Γραμματεία της Ενεργειακής Κοινότητας, τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη της ΕΕ και ενδιαφερόμενες εταιρείες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, η οποία θα λειτουργεί ως φόρουμ για την υποστήριξη της συνεχούς διαδικασίας μεταρρυθμίσεων στον τομέα του φυσικού αερίου στην Ουκρανία. Στη Μολδαβία, μέσω διαφόρων μέσων όπως η δημοσιονομική στήριξη και η τεχνική βοήθεια, η ΕΕ στηρίζει την ενσωμάτωση της αγοράς ενέργειας της Μολδαβίας στην αγορά ενέργειας της ΕΕ, τόσο στον τομέα του φυσικού αερίου όσο και στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Η ΕΕ στηρίζει επί του παρόντος την κατασκευή του αγωγού διασύνδεσης φυσικού αερίου μεταξύ Μολδαβίας και Ρουμανίας, ο οποίος θα μπορεί να μεταφέρει φυσικό αέριο και προς τις δύο κατευθύνσεις. Σε γενικές γραμμές, η ΕΕ στηρίζει την εν εξελίξει διαδικασία μεταρρύθμισης που πραγματοποιείται στον τομέα της ενέργειας μετά την προσχώρηση της Μολδαβίας στη Συνθήκη για την Ενεργειακή Κοινότητα το Τον Οκτώβριο του 2012, η Ενεργειακή Κοινότητα δημοσίευσε τη δική της «Ετήσια έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του κεκτημένου στο πλαίσιο της Συνθήκης για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας», στην οποία περιλαμβάνονταν, για πρώτη φορά, η Ουκρανία και η Μολδαβία. Στο πλαίσιο του θετικού προγράμματος για τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, συμφωνήθηκε να ενισχυθεί η συνεργασία στον ενεργειακό τομέα, με έμφαση στον μακροπρόθεσμο προγραμματισμό, στην ολοκλήρωση της αγοράς και στην ανάπτυξη υποδομών, στη βιώσιμη ενεργειακή πολιτική και στις βιώσιμες τεχνολογίες, καθώς και στην πυρηνική ασφάλεια και στην προστασία από την ακτινοβολία. Τον Φεβρουάριο και τον Απρίλιο του 2013 EL 9 EL

10 πραγματοποιήθηκαν δύο συνεδριάσεις, μία για την ηλεκτρική ενέργεια και μία για το φυσικό αέριο, αντίστοιχα. Η επόμενη συνεδρίαση θα εξετάσει τη συνεργασία όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και έχει επί του παρόντος προγραμματιστεί για το φθινόπωρο του Με στόχο τη διευκόλυνση της ενδεχόμενης ενοποίησης των αγορών ενέργειας της ΕΕ και της Τουρκίας, η συνεργασία αυτή μπορεί επίσης να συμβάλει στην αύξηση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού και στη δημιουργία επιχειρηματικών ευκαιριών για αμφότερες τις πλευρές. Οι χώρες στην περιοχή της Κασπίας, με τους άφθονους φυσικούς πόρους και τη στρατηγική γεωγραφική θέση που διαθέτουν στην ευρύτερη γειτονιά της ΕΕ, κατέχουν ένα σημαντικό δυναμικό για τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού και των οδών εφοδιασμού της Ευρώπης, ιδίως όσον αφορά τις προμήθειες φυσικού αερίου. Σύμφωνα με τη δήλωση του 2011 για τον Νότιο Διάδρομο φυσικού αερίου, η ΕΕ συνέχισε να συνεργάζεται στενά με τις χώρες και τις εταιρείες της περιοχής με σκοπό το άνοιγμα του Νοτίου Διαδρόμου φυσικού αερίου. Σημειώθηκε σημαντική πρόοδος ενόψει της υλοποίησης του στρατηγικού αυτού σχεδίου για την ΕΕ το 2012 με την υπογραφή της διακυβερνητικής συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας και Αζερμπαϊτζάν για τον ανατολικό αγωγό φυσικού αερίου (Trans-Anatolian Pipeline - TANAP) και την επακόλουθη κύρωσή της. Στις 28 Ιουνίου 2013, η κοινοπραξία Shah Deniz II ανακοίνωσε την απόφασή της να επιλέξει τον αδριατικό αγωγό φυσικού αερίου (Trans Adriatic Pipeline - TAP) ως την ευρωπαϊκή διαδρομή διαφυγής για το φυσικό αέριό της στον Νότιο Διάδρομο φυσικού αερίου. Η τελική απόφαση για την επένδυση αναμένεται να ληφθεί πριν από το τέλος του 2013, ενώ η πρώτη ροή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη θα λάβει χώρα τον Ιανουάριο του Η ΕΕ θα συνεχίσει να συνεργάζεται με το Αζερμπαϊτζάν, καθώς και με χώρες στην περιοχή της Κασπίας για την επέκταση του διαδρόμου και την περαιτέρω αύξηση των προμηθειών, με στόχο την προμήθεια τουλάχιστον του 10% της ευρωπαϊκής ζήτησης σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα μέσω του εν λόγω διαδρόμου. Η Επιτροπή υποστηρίζει ενεργά την περαιτέρω ενοποίηση των αγορών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στο πλαίσιο αυτό. Η Επιτροπή έλαβε οδηγίες διαπραγμάτευσης από το Συμβούλιο τον Σεπτέμβριο του 2011 προκειμένου να διαπραγματευθεί μια τριμερή συμφωνία με το Τουρκμενιστάν και το Αζερμπαϊτζάν για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου που διασχίζει την Κασπία (Trans-Caspian Pipeline - TCP) και οι συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη. Η Επιτροπή συνεργάζεται στενά με την ύπατη εκπρόσωπο της ΕΕ και τον ειδικό εκπρόσωπό της για την Κεντρική Ασία για να διαδώσει τη στρατηγική σημασία του TCP στις χώρες της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας. Η Επιτροπή, σε συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα, έχει δρομολογήσει μια διερευνητική περιβαλλοντική μελέτη για τον TCP, προκειμένου να δοθούν απαντήσεις στις ανησυχίες που εκφράστηκαν από παράκτιες χώρες της Κασπίας Θάλασσας όσον αφορά τις πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός τέτοιου αγωγού φυσικού αερίου. Η μελέτη αυτή αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του Ο ενεργειακός διάλογος με τη Ρωσία εξακολουθεί να είναι εντατικός και οι ενεργειακές σχέσεις συζητούνται τακτικά στα υψηλότερα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένων των συνόδων κορυφής ΕΕ-Ρωσίας. Οι εποικοδομητικές ανταλλαγές οδήγησαν στην έγκριση της συμφωνίας για τον χάρτη πορείας ΕΕ-Ρωσίας για το 2050, τον Μάρτιο του Από τις αρχές του 2012 διενεργούνται τακτικά εποικοδομητικές διαπραγματευτικές συνεδρίες μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας σχετικά με τη συμφωνία ηλεκτρικής ενέργειας για τη βελτίωση του συντονισμού μεταξύ των συγχρονισμένων συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας των χωρών της Βαλτικής, της Ρωσικής Ομοσπονδίας και της Λευκορωσίας και για να επιτραπεί στα κράτη της Βαλτικής η εφαρμογή των κανόνων της εσωτερικής αγοράς για την ηλεκτρική ενέργεια. Οι διαπραγματεύσεις αυτές αναμένεται να οριστικοποιηθούν στο εγγύς μέλλον. EL 10 EL

11 Ο μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης ΕΕ-Ρωσίας στον τομέα της ενέργειας, ο οποίος προβλέπει κοινές δράσεις που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, στον μετριασμό των συνεπειών τους και στην πρόληψη παρόμοιων καταστάσεων στο μέλλον, επικαιροποιήθηκε τον Φεβρουάριο του Επίσης, διεξάγονται συζητήσεις με τη Ρωσία σε σχέση με την εφαρμογή της δεύτερης και της τρίτης δέσμης μέτρων 8 στην ΕΕ και στην Ενεργειακή Κοινότητα, όπως ο διαχωρισμός των δραστηριοτήτων στη Λιθουανία, η εξαίρεση για τον αγωγό OPAL, κ.λπ. Εξετάζεται η υιοθέτηση ρεαλιστικών λύσεων, όπως στην περίπτωση του αγωγού Γιαμάλ στην Πολωνία. Αβεβαιότητα επικρατεί σε σχέση με το μακροπρόθεσμο νομικό πλαίσιο που θα διέπει τις σχέσεις μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας: ενώ η ανάγκη για νομική σαφήνεια καθίσταται εμφανής από τον αυξανόμενο αριθμό των υποθέσεων που σχετίζονται με την ενέργεια μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας, οι θέσεις των δύο πλευρών σχετικά με το κεφάλαιο για την ενέργεια ενός νέου συνολικού νομικού πλαισίου, της νέας συμφωνίας, εξακολουθούν να διαφέρουν σημαντικά. Χάρτης πορείας ΕΕ-Ρωσίας για το 2050 Κατά τη διάρκεια του 2011 και του 2012, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η ρωσική κυβέρνηση συνεργάστηκαν για τον ενεργειακό χάρτη πορείας ΕΕ-Ρωσίας έως το 2050, προκειμένου να καθορίσουν μια μακροπρόθεσμη προοπτική συνεργασίας και να επιτύχουν ένα ανεκτό επίπεδο αβεβαιότητας στις ενεργειακές σχέσεις τους. Ο χάρτης πορείας για την ενεργειακή συνεργασία ΕΕ-Ρωσίας έως το 2050 υπεγράφη από τον αρμόδιο για την ενέργεια Επίτροπο κ. Oettinger και τον υπουργό Ενέργειας κ. Novak τον Μάρτιο του Ο εγκριθείς χάρτης πορείας απηχεί τα ισχυρά κοινά συμφέροντα και οφέλη που θεμελιώνουν τις ενεργειακές σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας. Θέτει τον στρατηγικό στόχο της δημιουργίας ενός κοινού ενεργειακού χώρου έως το 2050, με μια ολοκληρωμένη υποδομή δικτύου εν λειτουργία, με ανοικτές, διαφανείς, αποδοτικές και ανταγωνιστικές αγορές, ο οποίος θα συμβάλει στον απαραίτητο βαθμό στη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας και την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης της ΕΕ και της Ρωσίας. Ο χάρτης πορείας είναι ένα μελλοντοστραφές, εξελισσόμενο έγγραφο, που καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που βρίσκονται στο επίκεντρο των ενεργειακών σχέσεων μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας. Ειδικότερα, προωθεί τη συνεργασία για την ενεργειακή απόδοση, καθώς και τη συνεργασία στους τομείς της ηλεκτρικής ενέργειας, του φυσικού αερίου, του πετρελαίου και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Για καθέναν από αυτούς τους τομείς, ο χάρτης πορείας διατυπώνει συγκεκριμένες συστάσεις για μια σειρά από μέτρα με σκοπό την ενίσχυση της ενεργειακής συνεργασίας ΕΕ-Ρωσίας κατά τις επόμενες δεκαετίες. Οι συστάσεις και οι συγκεκριμένες δράσεις που προτείνονται στον χάρτη πορείας θα παρακολουθούνται - και θα αναθεωρούνται - στο πλαίσιο του ενεργειακού διαλόγου ΕΕ- Ρωσίας και οι συστάσεις που έχουν διατυπωθεί θα ληφθούν υπόψη στα αντίστοιχα προγράμματα εργασίας όλων των θεματικών ομάδων που λειτουργούν στο πλαίσιο του ενεργειακού διαλόγου ΕΕ-Ρωσίας. Κατά συνέπεια, θα καθίσταται δυνατή η διεξοδική παρακολούθηση της υλοποίησης της διμερούς ενεργειακής συνεργασίας σε όλους τους τομείς. Η ΕΕ συμμετέχει πλήρως στη διαδικασία μετασχηματισμού της Νότιας Μεσογείου, όπως αναφέρεται στην κοινή ανακοίνωση του Μαρτίου του 2011 με τίτλο «Μια εταιρική σχέση για τη δημοκρατία και την κοινή ευημερία 9», για την κινητοποίηση σημαντικών πρόσθετων πόρων, την προσφορά αυξημένων ευκαιριών για το εμπόριο και την αγορά, και την ενίσχυση COM(2011)200 τελικό. EL 11 EL

12 της συνεργασίας της με την κοινωνία των πολιτών. Η δημιουργία μιας περιφερειακής ευρωμεσογειακής εταιρικής σχέσης στον τομέα της ενέργειας, η οποία αρχικά θα επικεντρώνεται στην ηλεκτρική ενέργεια και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συγκαταλεγόταν στις βασικές προτάσεις της εξωτερικής ενεργειακής στρατηγικής για το Δεδομένων των δυσχερών πολιτικών συνθηκών και των εσωτερικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι χώρες της περιοχής, η θέσπιση ενός πολυμερούς περιφερειακού κανονιστικού πλαισίου για την ενέργεια παραμένει ένας πιο μακροπρόθεσμος στόχος. Ωστόσο, έχει σημειωθεί πρόοδος σε διάφορους τομείς. Εφαρμόζονται σημαντικά προγράμματα δημοσιονομικής στήριξης με στόχο τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ενέργειας, καθώς και προγράμματα αδελφοποίησης σε αρκετές χώρες της περιοχής. Οι διαπραγματεύσεις με το Μαρόκο έχουν ξεκινήσει για μια σφαιρική και σε βάθος συμφωνία ελευθέρων συναλλαγών (DCFTA), η οποία περιλαμβάνει ένα σημαντικό κεφάλαιο για την ενέργεια, ενώ δύο γύροι διαπραγματεύσεων έχουν λάβει χώρα μέχρι στιγμής εντός του Η υπογραφή του μνημονίου συμφωνίας για την ενέργεια με την Αλγερία, τον Ιούλιο του 2013, αναμένεται να ενισχύσει τη συνεργασία με την εν λόγω βασική προμηθεύτρια χώρα. Η ΕΕ παρέχει στήριξη σε έργα παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας μέσω διαφόρων χρηματοδοτικών μέσων και σε στενή συνεργασία με τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Η συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών της Μεσογείου για την ενέργεια, η πρώτη που πραγματοποιείται μετά το 2007, έχει προγραμματιστεί να λάβει χώρα στις Βρυξέλλες τον Δεκέμβριο του Το εν λόγω Συμβούλιο θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία για την έγκριση του μεσογειακού σχεδίου ηλιακής ενέργειας, καθώς για τη συζήτηση ενός σχεδίου δημιουργίας της «Μεσογειακής ενεργειακής κοινότητας». Οι ανακαλύψεις φυσικού αερίου στη λεκάνη Λεβαντίνη στις ακτές του Ισραήλ και της Κύπρου το 2009 και το 2011 αντίστοιχα, έχουν διανοίξει νέες προοπτικές για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και θα μπορούσαν ενδεχομένως να παράσχουν σε ορισμένες χώρες της περιοχής τη δυνατότητα μεταστροφής από καθαρούς εισαγωγείς φυσικού αερίου σε εξαγωγείς φυσικού αερίου. Η ΕΕ παρακολουθεί τις τρέχουσες εξελίξεις όσον αφορά τις εν εξελίξει δραστηριότητες εξερεύνησης στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου. Η στενή συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και των χωρών της περιοχής είναι καίριας σημασίας προκειμένου να αξιοποιηθεί στο έπακρο το δυναμικό φυσικού αερίου της περιοχής. Επιπλέον, η επιλογή των διαδρομών, τα μέσα μεταφοράς και η τιμή πώλησης θα είναι καθοριστικής σημασίας για πιθανές εισαγωγές φυσικού αερίου της ΕΕ από την εν λόγω περιοχή. Υπ αυτή την έννοια, εκτός των επιλογών που έχουν ήδη αξιολογηθεί, όπως ένας τερματικός σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο και ένας αγωγός στα ανοικτά της Κύπρου έως την Ελλάδα μέσω Κρήτης, πρέπει να εξετασθούν όλες οι πιθανές διαδρομές και να αξιολογηθούν από την άποψη της ενεργειακής ασφάλειας. Ο ενεργειακός διάλογος με το Ισραήλ έχει καθιερωθεί για την προώθηση της συνεργασίας σε θέματα που σχετίζονται με την πρόσβαση της ΕΕ στην αγορά φυσικού αερίου, την τιμολόγηση του φυσικού αερίου και τις υποδομές, αλλά και για τη συνεργασία στον τομέα της έρευνας, την προώθηση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την ανάπτυξη έξυπνων δικτύων και τη διαχείριση της απόκρισης στη ζήτηση. Δεδομένου ότι ο Λίβανος θα ξεκινήσει σύντομα τις εξερευνήσεις, η ΕΕ πρόκειται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην παροχή τεχνικής υποστήριξης και στη δημιουργία υποδομών. Η ΕΕ θα διαδραματίσει επίσης ρόλο στην περιφερειακή συνεργασία για τη διασφάλιση των υψηλότερων επιπέδων ασφάλειας όσον αφορά την υπεράκτια εξερεύνηση υδρογονανθράκων και το περιβάλλον. Η βελτίωση των διασυνδέσεων με τις γειτονικές χώρες εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό στόχο της ΕΕ. Ο πρώτος κατάλογος έργων κοινού ενδιαφέροντος πρόκειται να εγκριθεί το φθινόπωρο του 2013, ως μέρος της εφαρμογής των προσφάτως εκδοθεισών κατευθυντηρίων EL 12 EL

13 γραμμών για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές 10. Αναμένεται ότι ο κατάλογος αυτός θα περιλαμβάνει ορισμένα έργα για τη δημιουργία συνδέσμων με χώρες εκτός ΕΕ. Στο μέλλον θα εξετασθεί επίσης η βελτίωση των διασυνδέσεων των υποδομών με τρίτες χώρες και η ανάπτυξη μιας πραγματικά πανευρωπαϊκής αγοράς. Επιπλέον, η ΕΕ υποστηρίζει ένα ευρύ φάσμα επενδύσεων στον τομέα της ενέργειας: μέσω της Επενδυτικής Διευκόλυνσης Γειτονίας (NIF) η Επιτροπή έχει ήδη συνεισφέρει 150 εκατ. ευρώ στη χρηματοδότηση της επιχορήγησης επενδύσεων ή τεχνικής βοήθειας στην περιοχή που καλύπτεται από την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας (ΕΠΓ) στον τομέα της ενέργειας, με δάνεια των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων ύψους περίπου 2 δισεκατ. ευρώ. Παρέχει επίσης τεχνική βοήθεια και προωθεί την περιφερειακή συνεργασία στον ενεργειακό τομέα, μέσω διαφόρων προγραμμάτων, όπως το INOGATE 11 και το Σύμφωνο των Δημάρχων ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΤΑΙΡΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ Οι εξελίξεις των τελευταίων δύο ετών στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας απέδειξαν ότι η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει να προωθεί διαφανείς και ανταγωνιστικές παγκόσμιες αγορές ενέργειας με μεγάλο βαθμό ρευστότητας στις σχέσεις της με τους προμηθευτές ενέργειας. Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να παραμείνει ανοικτή και ευέλικτη στο ενδεχόμενο συνεργασίας με αναδυόμενους νέους προμηθευτές που ενδιαφέρονται για την πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ. Όσον αφορά τη συνεργασία με τους προμηθευτές ενέργειας, οι προσπάθειες της ΕΕ εξακολούθησαν να επικεντρώνονται στις σχέσεις με παραδοσιακούς προμηθευτές, ιδίως με τη Ρωσία. Οι σχέσεις της ΕΕ με τη Νορβηγία οδήγησαν στην επίτευξη ενός νέου ορόσημου το 2012, καθώς οι εξαγωγές φυσικού αερίου από τη Νορβηγία προς την ΕΕ έχουν αυξηθεί σε επίπεδα συγκρίσιμα με τις ρωσικές εξαγωγές φυσικού αερίου. Πέραν του ρόλου της ως ενεργειακού προμηθευτή, η Νορβηγία, η οποία συνδέεται με την ΕΕ μέσω του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ), εξακολουθεί να αποτελεί προνομιούχο εταίρο για την ΕΕ. Η συνεχιζόμενη θετική συνεργασία έχει προαχθεί μέσω των ετήσιων υπουργικών συνόδων ΕΕ- Νορβηγίας, οι οποίες συμπληρώνονται με εξειδικευμένες συναντήσεις όπως το συνέδριο ΕΕ- Νορβηγίας για τον ρόλο του φυσικού αερίου που έλαβε χώρα τον Μάρτιο του Είναι σημαντικό ο ΕΟΧ και τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών, συμπεριλαμβανομένης της Νορβηγίας, να μεταφέρουν στο εθνικό δίκαιό τους και να εφαρμόσουν την τρίτη δέσμη μέτρων για την ενέργεια, το συντομότερο δυνατό. Η προσέγγιση σε πολιτικό επίπεδο των προμηθευτών στη Μέση Ανατολή έχει αυξηθεί την τελευταία διετία μέσω άμεσων ανεπίσημων συνομιλιών με χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, καθώς και με τη συμμετοχή του αρμόδιου για την ενέργεια Επιτρόπου σε εκδηλώσεις υψηλού επιπέδου, όπως οι υπουργικές συνεδριάσεις ΕΕ-ΟΠΕΚ και η υπουργική διάσκεψη του διεθνούς φόρουμ για την ενέργεια. Μολονότι βασικός κορμός των σχέσεων της ΕΕ με τους προμηθευτές ενέργειας είναι οι συμβατικές σχέσεις μεταξύ των εμπορικών φορέων εκμετάλλευσης, η οικοδόμηση εμπιστοσύνης σε πολιτικό επίπεδο και η στοχευμένη συνεργασία σε τομείς που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους εταίρους μας θα μπορούσαν να διευκολύνουν τις εμπορικές σχέσεις. Στα παραδείγματα πρόσφατων δραστηριοτήτων σε επίπεδο εργασιών συγκαταλέγονται η κοινή συζήτηση στρογγυλής τραπέζης ΕΕ-ΟΠΕΚ για την ασφάλεια της υπεράκτιας βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2012, και η συνεργασία για την Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 347/2013, ΕΕ L 115/39 της EL 13 EL

14 ενεργειακή απόδοση με τον Σύνδεσμο Αραβικών Κρατών και με μεμονωμένες χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία. Οι παραγωγοί ενέργειας στην Αφρική, για παράδειγμα η Νιγηρία και η Αγκόλα, είναι ήδη σημαντικοί προμηθευτές, μεταξύ άλλων της ΕΕ. Λαμβανομένων υπόψη των νέων ανακαλύψεων πετρελαίου και φυσικού αερίου στην ήπειρο, η σημασία της στον ενεργειακό εφοδιασμό και την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ είναι πιθανό να αυξηθεί. Η ΕΕ θα συνεχίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις αυτές, τις οποίες θα λάβει δεόντως υπόψη στις προσπάθειες συνεργασίας της. Πιο απτή πρόοδος παρατηρήθηκε στην ανάπτυξη της συνεργασίας με χώρες κατανάλωσης, ιδίως με την Κίνα. Η ενέργεια έχει πλέον αναχθεί σε ένα από τα κορυφαία θέματα στη σχέση ΕΕ-Κίνας, μετά από την επιτυχή συνεδρίαση υψηλού επιπέδου ΕΕ-Κίνας για την ενέργεια που πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2012 στην οποία μετείχαν, αφενός, βασικοί φορείς χάραξης πολιτικής από την κινεζική πλευρά και, αφετέρου, οι υπουργοί Ενέργειας των κρατών μελών της ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή 13. Η ενεργειακή ασφάλεια αποτελεί έναν νέο τομέα συνεργασίας που συμφωνήθηκε στη συνάντηση υψηλού επιπέδου, ο οποίος θα δώσει την ευκαιρία διενέργειας στρατηγικών συζητήσεων με τους κινέζους ομολόγους μας με στόχο τη διασφάλιση ασφαλών, σταθερών και βιώσιμων παγκόσμιων αγορών ενέργειας. Στη συνεδρίαση υψηλού επιπέδου εγκαινιάστηκε επίσης η εταιρική σχέση ΕΕ-Κίνας για την αστικοποίηση. Μολονότι το πεδίο εφαρμογής της είναι ευρύτερο, τα θέματα που σχετίζονται με τον ενεργειακό εφοδιασμό, την ενεργειακή απόδοση και τον σχεδιασμό διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Η ενεργειακή συνεργασία με την Κίνα υποστηρίζεται επίσης από τον διάλογο ΕΕ-Κίνας με αντικείμενο τη συνεργασία στον τομέα της καινοτομίας. Οι προτεραιότητες της νέας κινεζικής κυβέρνησης εναρμονίζονται σε ικανοποιητικό βαθμό με τις καθορισμένες προτεραιότητες της ΕΕ για την ενεργειακή συνεργασία με την Κίνα. Ως εκ τούτου, παρατηρείται, σε επίπεδο εργασιών, μια εκθετική ροή δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των δράσεων σχετικά με τη ρύθμιση της ηλεκτρικής ενέργειας, την ανάπτυξη της αγοράς φυσικού αερίου, τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, την παγκόσμια διακυβέρνηση ενέργειας, καθώς και την πυρηνική ασφάλεια και το ενδεχόμενο σύναψης συμφωνίας Ευρατόμ η οποία στη συνέχεια θα υλοποιηθεί μέσω διμερούς συμφωνίας συνεργασίας σε θέματα Ε&Α στον τομέα των ειρηνικών χρήσεων της πυρηνικής ενέργειας. Η ενεργειακή συνεργασία με την Κίνα θα αποτελέσει σημαντικό στοιχείο του εγγράφου που θα περιγράφει τις προτεραιότητες της στρατηγικής εταιρικής σχέσης ΕΕ-Κίνας, το οποίο πρόκειται να εγκριθεί κατά την επόμενη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Κίνας. Εταιρική σχέση ΕΕ-Κίνας για την αστικοποίηση Η εταιρική σχέση ΕΕ-Κίνας για την αστικοποίηση, η οποία εγκαινιάστηκε τον Μάιο του 2012 από τον τότε αντιπρόεδρο Li Keqiang και τον πρόεδρο της Επιτροπής Barroso, είναι μια ανοικτή πολιτική πλατφόρμα στο πλαίσιο της οποίας τα ενδιαφερόμενα μέρη από την Ευρώπη και την Κίνα συνεργάζονται και ανταλλάσσουν εμπειρίες όσον αφορά την αντιμετώπιση των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων της αστικοποίησης. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το επίπεδο της αστικοποίησης στην Κίνα αναμένεται να αυξηθεί ραγδαία από το σημερινό επίπεδο του 50% και ότι τα τρία τέταρτα του ευρωπαϊκού πληθυσμού ζει σε αστικές περιοχές, αμφότεροι οι εταίροι προσπαθούν να αναπτύξουν καινοτόμες προσεγγίσεις για την αστικοποίηση. 13 Τρεις δηλώσεις εγκρίθηκαν στη συνεδρίαση υψηλού επιπέδου ΕΕ-Κίνας για την ενέργεια τον Μάιο του 2012, συμπεριλαμβανομένης της κοινής δήλωσης ΕΕ-Κίνας για ενισχυμένη συνεργασία στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, της δήλωσης ΕΕ-Κίνας σχετικά με την ενεργειακή ασφάλεια και της κοινής δήλωσης για την εταιρική σχέση ΕΕ-Κίνας για την αστικοποίηση. EL 14 EL

15 Η εν λόγω εταιρική σχέση είναι ο πρώτος μηχανισμός αυτού του είδους. Θα εκτείνεται σε πολλούς τομείς, όπως η βιώσιμη πολεοδομία, ο ενεργειακός εφοδιασμός και η διαχείριση της ζήτησης, η κινητικότητα, τα πράσινα κτίρια και η αστική διακυβέρνηση. Περιλαμβάνει επίσης ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων μερών, συμπεριλαμβανομένων των τοπικών αρχών, των επιχειρήσεων, των μη κυβερνητικών οργανώσεων, των δεξαμενών σκέψης και των ενώσεων του κλάδου. Η εταιρική σχέση υλοποιείται μέσω ενός ετήσιου φόρουμ αστικοποίησης, το οποίο περιλαμβάνει μια σειρά από θεματικά επιμέρους φόρα και μια έκθεση για τη βιώσιμη αστικοποίηση. Περιλαμβάνει, επίσης, ιδιωτικές και τοπικές πρωτοβουλίες. Η εταιρική σχέση έχει σκοπό να αξιοποιήσει τις υπάρχουσες δραστηριότητες συνεργασίας και να προωθήσει νέες με τη δημιουργία συνεργειών, όπου είναι δυνατόν. Με τις ΗΠΑ, η συνεργασία συνεχίστηκε στο πλαίσιο των ετήσιων συνεδριάσεων του Συμβουλίου Ενέργειας ΕΕ-ΗΠΑ και των τριών ομάδων εργασίας του για την ενεργειακή ασφάλεια, τις ενεργειακές τεχνολογίες και την ενεργειακή πολιτική. Κατά τη διάρκεια τακτικών συζητήσεων εξετάστηκαν θέματα, όπως οι παγκόσμιες αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου, οι εξελίξεις στις γειτονικές χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του Νότιου Διαδρόμου φυσικού αερίου, η ενεργειακή απόδοση, η δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, τα έξυπνα δίκτυα, η υπεράκτια και πυρηνική ασφάλεια. Στους τομείς προτεραιότητας που εξετάστηκαν στο πλαίσιο της ερευνητικής συνεργασίας περιλαμβάνονται, επίσης, τα έξυπνα δίκτυα και η αποθήκευση, οι τεχνολογίες υδρογόνου και κυψελών καυσίμου, καθώς και τα υλικά για την παραγωγή ενέργειας και την πυρηνική σύντηξη. Επίσης, έχουν αναληφθεί συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της διεργαστηριακής συνεργασίας μεταξύ των κοινών προγραμμάτων για τις Ευρωπαϊκές Συμμαχίες Έρευνας, του ΚΚΕρ και των αντίστοιχων ενεργειακών προγραμμάτων, εργαστηρίων και οργανισμών των ΗΠΑ, μολονότι σημαντικά θέματα όπως η αμοιβαιότητα δεν έχουν ακόμη εξεταστεί. Ωστόσο, με τις απότομες αυξήσεις της παραγωγής συμβατικού πετρελαίου και φυσικού αερίου των ΗΠΑ, αναδύεται μια νέα δυναμική στις ενεργειακές σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ, εστιάζοντας παράλληλα σε ζητήματα διμερών συναλλαγών και στη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα. Οι διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν προσφάτως σχετικά με τη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό κοινών κανόνων σχετικά με το εμπόριο και τις επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας και των πρώτων υλών. Η θέσπιση των κανόνων αυτών θα μπορούσε να συμβάλει επακόλουθα στην ανάπτυξη παγκόσμιων κανόνων και προτύπων. Κατόπιν της τριπλής καταστροφής τον Μάρτιο του 2011, ηγετικοί φορείς της ΕΕ και της Ιαπωνίας ζήτησαν την ενίσχυση της συνεργασίας στον ενεργειακό τομέα. Επί του παρόντος βρίσκεται σε εξέλιξη η συνεργασία για τη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς η Ιαπωνία προετοιμάζει νομοθετικές προτάσεις τόσο στον τομέα αυτό όσο και για τις αγορές φυσικού αερίου, με στόχο την ανταλλαγή αναλύσεων σχετικά με τις πρόσφατες εξελίξεις και τη συζήτηση τρόπων με τους οποίους οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τη μετάβαση προς μια ευέλικτη παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου με μεγαλύτερο βαθμό ρευστότητας. Πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες επαφές για την καθιέρωση τακτικών ανταλλαγών σχετικά με την πυρηνική ασφάλεια, ενώ ο ρυθμός της ερευνητικής συνεργασίας εντείνεται συνεχώς όσον αφορά την ασφάλεια των αντιδραστήρων και τη διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, καθώς η Ιαπωνία επαναξιολογεί την ενεργειακή στρατηγική της και τις σχετικές ερευνητικές προτεραιότητες. Η κοινή δήλωση για την ενισχυμένη συνεργασία στον τομέα της ενέργειας με την Ινδία εγκρίθηκε στη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Ινδίας τον Φεβρουάριο του 2012, δίνοντας έμφαση στην EL 15 EL