Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2017) 195 final.

Transcript

1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 16 Μαρτίου 2017 (OR. en) 7379/17 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: CORDROGUE 37 SAN 109 ENFOPOL 131 RELEX 245 Για τον Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής 15 Μαρτίου 2017 κ. Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης COM(2017) 195 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Αξιολόγηση της εφαρμογής της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά και του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά : συνεχής ανάγκη για σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2017) 195 final. συνημμ.: COM(2017) 195 final 7379/17 γπ DGD 2C EL

2 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2017) 195 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Αξιολόγηση της εφαρμογής της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά και του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά : συνεχής ανάγκη για σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά {SWD(2017) 95 final} EL EL

3 I. Η αξιολόγηση και η ανάγκη εκπόνησης σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά για την περίοδο Η στρατηγική της ΕΕ για τα ναρκωτικά ( ) 1 και το πρώτο σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά ( ) 2 ορίζουν το πολιτικό πλαίσιο και τις προτεραιότητες της ευρωπαϊκής πολιτικής για τα ναρκωτικά. Η στρατηγική προβλέπει ένα ενιαίο και τεκμηριωμένο πλαίσιο για την καταπολέμηση των ναρκωτικών εντός και εκτός της ΕΕ, και είναι διαρθρωμένη με βάση πέντε πυλώνες αποτελούμενους από: δύο κύριους τομείς πολιτικής τη μείωση της ζήτησης ναρκωτικών και τη μείωση της προσφοράς ναρκωτικών, και τρία οριζόντια ζητήματα: τον συντονισμό, τη διεθνή συνεργασία και την έρευνα, την ενημέρωση, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση. Η στρατηγική απαιτεί από την Επιτροπή «να ξεκινήσει μια εξωτερική ενδιάμεση αξιολόγηση της στρατηγικής μέχρι το 2016, με σκοπό την εκπόνηση ενός δεύτερου σχεδίου δράσης για την περίοδο ». Στο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια 3 προβλέπεται ότι η Επιτροπή θα αξιολογήσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή του σχεδίου δράσης ( ) και θα αποφασίσει κατά πόσο θα προτείνει ένα νέο σχέδιο δράσης για την περίοδο Την περίοδο Απριλίου-Νοεμβρίου 2016, η Επιτροπή διενήργησε με τη συνδρομή εξωτερικού αναδόχου 4 την ενδιάμεση αξιολόγηση της στρατηγικής και την τελική αξιολόγηση του σχεδίου δράσης 5. Εξαιτίας της συμπληρωματικότητας και της διασύνδεσής τους, οι εν λόγω αξιολογήσεις παρουσιάζονται υπό μορφή ενιαίας, συνολικής. Στην παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της 6 και προτείνονται οι επόμενες ενέργειες. Υπό το πρίσμα των συνολικών πορισμάτων της, η Επιτροπή αποφάσισε να προτείνει νέο σχέδιο δράσης για την περίοδο Με βάση τα αποτελέσματα της, και δεδομένου ότι το στρατηγικό πλαίσιο δεν πρόκειται να τροποποιηθεί πριν από το 2020, το νέο σχέδιο δράσης που προτείνεται αποτελεί επικαιροποιημένη έκδοση του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά ( ), στο οποίο έχουν εφαρμοστεί ορισμένες τροποποιήσεις. Αντικατοπτρίζει τα πορίσματα και τις συστάσεις της που κρίθηκαν χρήσιμα από την Επιτροπή, καθώς και σειρά πρόσθετων δράσεων για την αντιμετώπιση των νέων και αναδυόμενων προτεραιοτήτων που δεν καλύπτονταν επαρκώς από το προηγούμενο σχέδιο δράσης αλλά οι οποίες θεωρούνται συναφείς στο πλαίσιο των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν επί του παρόντος τα κράτη μέλη της ΕΕ. Το προτεινόμενο σχέδιο δράσης της Επιτροπής για τα ναρκωτικά ( ) παρατίθεται στο παράρτημα κατωτέρω ΕΕ C 402 της , σ. 1. ΕΕ C 351 της , σ. 1. COM(2015) 185. Κοινοπραξία μεταξύ Ernst & Young και RAND Europe. Στην παρούσα ανακοίνωση επισυνάπτεται επίσης επισκόπηση των αποτελεσμάτων της με τη μορφή εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής - SWD (2017)95. Η επικαιροποίηση της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά, η οποία ισχύει μέχρι το 2020, δεν αποτελεί στόχο της παρούσας ανακοίνωσης. Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι τροποποιήσεις που προτείνονται στο νέο σχέδιο δράσης είναι σύμφωνες με την ισχύουσα στρατηγική. 2

4 II. Πλαίσιο Η αγορά ναρκωτικών είναι η πιο δυναμική αγορά εγκλήματος, όπως επιβεβαιώθηκε και στο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια. Εκτιμάται ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες δαπανούν πάνω από 24 δισ. EUR ετησίως για ναρκωτικά 8. Το ανθρώπινο και κοινωνικό κόστος της τοξικομανίας είναι τεράστιο και συνεπάγεται κόστος για τη δημόσια υγεία (πρόληψη των ναρκωτικών, υγειονομική και νοσοκομειακή περίθαλψη), τη δημόσια ασφάλεια, το περιβάλλον και την παραγωγικότητα κατά την εργασία 9. Όσον αφορά τη ζήτηση ναρκωτικών, η χρήση παράνομων ναρκωτικών εξακολουθεί να αποτελεί μια από τις παλαιότερες απειλές για τις κοινωνίες μας και επηρεάζει άμεσα ή έμμεσα τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων. Τουλάχιστον 83,2 εκατομμύρια Ευρωπαίων δήλωσαν ότι έχουν κάνει χρήση κάνναβης τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους, ενώ 17,1 και 12 εκατομμύρια άτομα παραδέχτηκαν ότι έχουν δοκιμάσει κοκαΐνη και αμφεταμίνες, αντίστοιχα. Επιπλέον, 1,3 εκατομμύρια ενήλικες είναι χρήστες οπιοειδών υψηλού κινδύνου. Ο επιπολασμός των καταγεγραμμένων περιπτώσεων χρήσης οπιοειδών υψηλού κινδύνου έχει σταθεροποιηθεί και, σε ορισμένες χώρες, μειωθεί από το 2013, ο επιπολασμός των λοιμωδών ασθενειών παρουσιάζει, συνολικά, μείωση. Εκτιμάται ότι τουλάχιστον άτομα πέθαναν λόγω υπερβολικής δόσης ουσιών στην ΕΕ το Το πρόβλημα της χρήσης ναρκωτικών αφορά κυρίως νέα άτομα (ηλικίας 15 έως 34 ετών) εκτιμάται ότι κατά το περασμένο έτος έκαναν χρήση ναρκωτικών 17,8 εκατομμύρια νέοι ενήλικες. Φαίνεται ότι ο αριθμός των θανάτων που συνδέονται με τα ναρκωτικά παρουσίασε αύξηση από το 2013, ενώ δεν καταγράφεται μείωση της χρήσης ναρκωτικών 11. Όσον αφορά την προσφορά ναρκωτικών, τα τελευταία τέσσερα χρόνια νέες ψυχοτρόπες ουσίες διατίθενται ολοένα και περισσότερο στην ανοικτή αγορά και/ή στο διαδίκτυο και συνιστούν σοβαρές απειλές για την υγεία. Το 2015 εντοπίστηκαν συνολικά 98 νέες ψυχοτρόπες ουσίες, με αποτέλεσμα οι υπό παρακολούθηση νέες ουσίες να υπερβαίνουν πλέον τις 560, 70 % των οποίων εντοπίστηκε την τελευταία πενταετία. Ο αριθμός των καταγεγραμμένων κατασχέσεων ναρκωτικών δεν παρουσίασε σημαντική μεταβολή τα έτη 2013 και 2014 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, αλλά σημειώθηκε αύξηση του συνολικού όγκου κατασχεθέντων ναρκωτικών. Όσον αφορά τον συντονισμό, οι υφιστάμενοι μηχανισμοί σε επίπεδο ΕΕ, οι οποίοι τέθηκαν σε εφαρμογή στην πλειονότητά τους πριν από την υφιστάμενη στρατηγική, είναι αποτελεσματικοί. Η Οριζόντια Ομάδα για τα ναρκωτικά του Συμβουλίου της ΕΕ (ΟΟΝ), ο πλέον εξέχων συντονισμού, θεωρείται ότι διαδραματίζει αποτελεσματικό ρόλο στην υλοποίηση του σχεδίου δράσης και τη διευκόλυνση του διαλόγου σχετικά με την κατάσταση του φαινομένου των ναρκωτικών στην Ευρώπη. Υπάρχουν στοιχεία που καταδεικνύουν την ύπαρξη συνέπειας μέσα στον χρόνο και συνοχή μεταξύ των διαφορετικών Προεδριών. Επιπλέον, όλα τα κράτη μέλη ανέφεραν ότι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών συμμετείχαν στην εκπόνηση, την παρακολούθηση και/ή την αξιολόγηση της εθνικής τους πολιτικής για τα ναρκωτικά. Όσον αφορά τη διεθνή συνεργασία, οι σχετικές με τα ναρκωτικά προτεραιότητες ενσωματώθηκαν στις εξωτερικές ενωσιακές πολιτικές, στρατηγικές και δράσεις έναντι τρίτων χωρών και περιοχών. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια βελτιώθηκε η συνεργασία σε επίπεδο ΕΕ με σκοπό τη συμμετοχή της ΕΕ στα διεθνή όργανα με μια ενιαία φωνή Έκθεση για τις αγορές ναρκωτικών της ΕΕ 2016 της Ευρωπόλ και του ΕΚΠΝΤ. Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ναρκωτικά 2016 του ΕΚΠΝΤ. Ο εν λόγω αριθμός αντιπροσωπεύει αύξηση σε σχέση με τα στοιχεία του Το σύνολο των στοιχείων που περιλαμβάνονται στην εν λόγω παράγραφο προέρχονται από την Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ναρκωτικά 2016 του ΕΚΠΝΤ. 3

5 Τέλος, σε ό,τι αφορά την ενημέρωση, την έρευνα, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση κατά τα τελευταία πέντε έτη, η ΕΕ έχει στηρίξει αρκετά ερευνητικά έργα στο πλαίσιο διαφόρων χρηματοδοτικών μηχανισμών 12, τα οποία άπτονταν ποικίλων πτυχών του προβλήματος των ναρκωτικών και των σχετικών επιστημονικών κλάδων. Απαιτούνται συνεχείς προσπάθειες προκειμένου οι προτεραιότητες της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης να μεταφραστούν σε ερευνητικούς στόχους. Η ύπαρξη και λειτουργία του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για νέες ψυχοτρόπες ουσίες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (ΕΚΠΝΤ) αντικατοπτρίζει τη βελτίωση στην κοινή χρήση εγκληματολογικών και τοξικολογικών δεδομένων σε επίπεδο ΕΕ τα τελευταία έτη. Η εν λόγω δραστηριότητα έγκαιρης προειδοποίησης επιτρέπει στην ΕΕ να λαμβάνει τεκμηριωμένες και ταχείες αποφάσεις σχετικά με επιβλαβείς ουσίες. III. Πορίσματα της ενδιάμεσης της στρατηγικής και της τελικής του σχεδίου δράσης ( ) Η αξιολόγηση κάλυψε την περίοδο και το σύνολο των 28 κρατών μελών. Εξετάστηκαν τόσο οι εσωτερικές όσο και οι εξωτερικές διαστάσεις της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης. Η αξιολόγηση βασίστηκε σε εκτεταμένη ανασκόπηση των συναφών δεδομένων και εγγράφων της ΕΕ και των κρατών μελών που αφορούν τις αγορές ναρκωτικών, τις τάσεις και τις στρατηγικές για τα ναρκωτικά 13. Τα πορίσματα της αναφέρονται τόσο στην ενδιάμεση αξιολόγηση της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά όσο και στην τελική αξιολόγηση του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά για την περίοδο Ορισμένες από τις κύριες προκλήσεις της ήταν το γεγονός ότι τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από όλα τα κράτη μέλη για την τροφοδότησή της δεν ήταν πάντα συγκρίσιμα, καθώς και η έλλειψη βασικών μέτρων και επικαιροποιημένων στατιστικών στοιχείων για ορισμένες περιοχές 14. Αυτό δυσχεραίνει την αποτύπωση και την αξιολόγηση των πιθανών τάσεων και εξελίξεων στο πλαίσιο της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης, γεγονός που επηρέασε την ανάλυση της αποτελεσματικότητας της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης από την άποψη του ποσοτικού προσδιορισμού των επιπτώσεων και της απόδοσης των αλλαγών που αντιστοιχούν στους στόχους αποκλειστικά και μόνο στη στρατηγική και στο σχέδιο δράσης. Ωστόσο, χρησιμοποιήθηκαν πολλές ερευνητικές μέθοδοι 15 για την αξιολόγηση και συνδυάστηκαν τα πορίσματα από κάθε πηγή δεδομένων, γεγονός που συνέβαλε στο βάρος της απόδειξης. Η αξιολόγηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η στρατηγική και το σχέδιο δράσης συνεχίζουν να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της πολιτικής για τα ναρκωτικά σε ενωσιακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Όλοι οι τομείς που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της στρατηγικής και του Συμπεριλαμβανομένου του εβδόμου προγράμματος-πλαισίου, του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» και του προγράμματος για την υγεία ( ) Πραγματοποιήθηκαν πάνω από 90 συνεντεύξεις με εκπροσώπους από το σύνολο των κρατών μελών, τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, τους οργανισμούς, τρίτες χώρες, και άλλους ενδιαφερομένους φορείς επιγραμμική έρευνα στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) σε χώρες εκτός ΕΕ επιγραμμική δημόσια διαβούλευση και στρογγυλή τράπεζα με εκπροσώπους του φόρουμ της κοινωνίας των πολιτών για τα ναρκωτικά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν παρέχουν όλα τα κράτη μέλη στοιχεία σχετικά με όλα τα μέτρα, στο γεγονός ότι διάφοροι δείκτες καλύπτουν διαφορετικές χρονικές περιόδους, στο ότι ορισμένοι δείκτες βασίζονται σε μητρώα ή έρευνες και μπορούν να ποσοτικοποιηθούν, ενώ άλλοι βασίζονται σε γνώμες εμπειρογνωμόνων ή σε ποιοτικές αξιολογήσεις. Συνεντεύξεις, έρευνες, έρευνα τεκμηρίωσης, δημόσιες διαβουλεύσεις, συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης. 4

6 σχεδίου δράσης εξακολουθούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του συνόλου των πτυχών του φαινομένου των ναρκωτικών. Κατά την αξιολόγηση εφαρμόστηκαν τα πέντε τυπικά κριτήρια: αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα, συνοχή, συνάφεια και προστιθέμενη αξία για την ΕΕ. A. Αποτελεσματικότητα Ως πρώτο βήμα για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας, αξιολογήθηκε ο βαθμός υλοποίησης του συνόλου των 54 δράσεων του σχεδίου δράσης, καθώς και ο αντίκτυπός τους. Στο διά κατωτέρω απεικονίζεται η πρόοδος που επιτεύχθηκε στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για καθέναν από τους πέντε πυλώνες: Η αξιολόγηση κατέδειξε ότι η υλοποίηση της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά είναι αποτελεσματική, σε διαφορετικό βαθμό, ως προς το σύνολο των πέντε πυλώνων. Οι δράσεις έχουν υλοποιηθεί στην πλειονότητά τους - 53% των δράσεων έχουν ολοκληρωθεί ή αναμένεται να ολοκληρωθούν, ενώ 47% των δράσεων παρουσιάζει ορισμένη πρόοδο αλλά 5

7 και καθυστέρηση στην υλοποίηση - ενώ σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί σε ό,τι αφορά 15 συγκεκριμένους στόχους του σχεδίου δράσης. Σε ό,τι αφορά τη μείωση της ζήτησης ναρκωτικών, οι καθυστερήσεις αφορούν τους στόχους της πρόληψης της χρήσης ναρκωτικών και της καθυστέρησης της έναρξης χρήσης ναρκωτικών καθώς και της ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας της απεξάρτησης και αποκατάστασης. Ο στόχος της ενσωμάτωσης συντονισμένων, ποιοτικών προσεγγίσεων και βέλτιστων πρακτικών προκειμένου να μειωθεί η ζήτηση ναρκωτικών βρίσκεται σε καλό δρόμο. Σε ό,τι αφορά τη μείωση της προσφοράς ναρκωτικών, η επίτευξη των στόχων του αποτελεσματικότερου συντονισμού και της συνεργασίας στο πλαίσιο εφαρμογής του νόμου καθώς και της αποτελεσματικότερης δικαστικής συνεργασίας και νομοθεσίας παρουσιάζει καθυστέρηση, ενώ ο στόχος της αποτελεσματικής αντιμετώπισης των υφιστάμενων και νέων τάσεων στις σχετιζόμενες με τα ναρκωτικά δραστηριότητες θεωρήθηκε ότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Σε ό,τι αφορά τον συντονισμό, οι στόχοι της διασφάλισης αποτελεσματικού συντονισμού σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο των συνδεόμενων με τα ναρκωτικά πολιτικών και της διασφάλισης της συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών στη χάραξη της πολιτικής για τα ναρκωτικά θεωρήθηκαν ότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Σε ό,τι αφορά τις διεθνείς σχέσεις, ο στόχος της ενσωμάτωσης της στρατηγικής στο γενικό πλαίσιο της ενωσιακής εξωτερικής πολιτικής θεωρήθηκε ότι παρουσιάζει καθυστέρηση, ενώ αναμένεται να ολοκληρωθούν οι στόχοι της βελτίωσης της συνοχής της προσέγγισης και της προβολής της ΕΕ στον ΟΗΕ και της υποστήριξης της διαδικασίας προσαρμογής και ευθυγράμμισης των προσχωρουσών, υποψήφιων και δυνάμει υποψήφιων χωρών με το κεκτημένο της ΕΕ στον τομέα των ναρκωτικών. Όσον αφορά τον τομέα της ενημέρωσης, έρευνας, παρακολούθησης και, απαιτείται η επίτευξη περαιτέρω προόδου προκειμένου να εξασφαλιστούν επαρκείς επενδύσεις στην έρευνα, τη συλλογή δεδομένων, την παρακολούθηση, την αξιολόγηση και την ανταλλαγή πληροφοριών, και προκειμένου να βελτιωθεί η διάδοση των αποτελεσμάτων της παρακολούθησης, της έρευνας και της σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο. Σημειώθηκε ικανοποιητική πρόοδος σε ό,τι αφορά τη διατήρηση της δικτύωσης και της συνεργασίας, καθώς και την ανάπτυξη ικανοτήτων εντός και σε όλο το φάσμα των υποδομών γνώσης της ΕΕ για την ενημέρωση, έρευνα, παρακολούθηση και αξιολόγηση των ναρκωτικών, ιδίως των παράνομων. B. Αποδοτικότητα Δεδομένης της απουσίας μιας συνολικής και επικαιροποιημένης επισκόπησης των δαπανών που συνδέονται με τα ναρκωτικά, η αξιολόγηση περιείχε αναφορές για τον βαθμό επάρκειας των χρηματοδοτικών πόρων που διατέθηκαν σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών. Η αξιολόγηση δεν κατέληξε σε συμπεράσματα σχετικά με την αποδοτικότητα της παρέμβασης, λόγω έλλειψης διαθέσιμων εναρμονισμένων ποσοτικών δεδομένων σχετικά με τις δαπάνες και τα σχετικά οφέλη των συναφών δράσεων στα κράτη μέλη της ΕΕ. Εντούτοις, η στρατηγική και το σχέδιο δράσης για τα ναρκωτικά πέτυχαν να διαμορφώσουν ένα κοινό ενωσιακό πλαίσιο, όπως επεξηγείται στο τμήμα «Προστιθέμενη αξία για την ΕΕ» κατωτέρω. Δεδομένης της απουσίας μιας συνολικής και επικαιροποιημένης επισκόπησης των δαπανών που συνδέονται με τα ναρκωτικά, η αξιολόγηση επικεντρώθηκε στο κατά πόσον οι διατεθέντες χρηματοδοτικοί πόροι σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών θεωρούνταν επαρκείς. Γενικά, τα ενδιαφερόμενα μέρη θεωρούσαν ότι οι πόροι για τη στρατηγική και το σχέδιο δράσης της ΕΕ ήταν επαρκείς, ιδίως σε ό,τι αφορά τη ζήτηση και την προσφορά ναρκωτικών. 6

8 Γ. Συνοχή Διαπιστώθηκε ότι αφενός οι προτεραιότητες και οι δράσεις στο πλαίσιο της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης παρουσιάζουν συνοχή με την πλειονότητα των υπόλοιπων συναφών ενωσιακών πολιτικών και στρατηγικών, όπως το ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια και η ευρωπαϊκή συναίνεση για την ανάπτυξη 16, αφετέρου δε υπάρχει ανάγκη ανάπτυξης περισσότερων συνεργειών με τη στρατηγική της ΕΕ για την υγεία 17. Για παράδειγμα, η αξιολόγηση επισημαίνει το γεγονός ότι δεν αντικατοπτρίζονται οι προκλήσεις που θέτει η γήρανση του πληθυσμού στην Ευρώπη ή ο πιθανός αντίκτυπος των νέων τεχνολογιών στον τομέα της πρόληψης, όπως προσδιορίζεται στη στρατηγική της ΕΕ για την υγεία. Δ. Συνάφεια Σύμφωνα με την αξιολόγηση, τα ενδιαφερόμενα μέρη έκριναν ότι η στρατηγική και το σχέδιο δράσης διατηρούν την αρχική τους συνάφεια. Η διάρθρωση των πέντε πυλώνων εξακολουθεί να ανταποκρίνεται στις περισσότερες από τις υφιστάμενες ανάγκες της πολιτικής για τα ναρκωτικά σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο. Όλοι οι τομείς που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης για την περίοδο εξακολουθούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του συνόλου των πτυχών του φαινομένου των ναρκωτικών. Ε. Προστιθέμενη αξία για την ΕΕ Η στρατηγική και το σχέδιο δράσης παρείχαν προστιθέμενη αξία στις στρατηγικές μεμονωμένων κρατών μελών (και μη κρατικών φορέων) μέσω της διαμόρφωσης ενός κοινού πλαισίου σε επίπεδο ΕΕ και της θεσμοθέτησης μιας διαδικασίας διαμόρφωσης συναινέσεων σχετικά με την πολιτική για τα ναρκωτικά. Παρόλο που ούτε η στρατηγική ούτε το σχέδιο δράσης συνεπάγονται νομικές υποχρεώσεις για τα κράτη μέλη της ΕΕ, διαπιστώθηκε κατά την αξιολόγηση ότι τα κράτη μέλη πέτυχαν να ενεργήσουν σε μεγάλο βαθμό συλλογικά στον τομέα των ναρκωτικών, σε ενωσιακό και διεθνές επίπεδο, και να προαγάγουν ένα κοινό μοντέλο και μια φιλοσοφία καθορισμού προτεραιοτήτων, στόχων, δράσεων και δεικτών για τη μέτρηση των επιδόσεων. Κατά την αξιολόγηση διαπιστώθηκε επίσης ότι η προστιθέμενη αξία για την ΕΕ φαίνεται να είναι πιο έκδηλη σε ό,τι αφορά τις δραστηριότητες μείωσης της ζήτησης και τις νέες προκλήσεις. Στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας για την ανάπτυξη, τα κράτη μέλη αναγνώρισαν την προστιθέμενη αξία που προκύπτει από τον συλλογικό καθορισμό ενός κοινού στρατηγικού πλαισίου για τις δράσεις σε ενωσιακό επίπεδο. Η «φωνή» της ΕΕ είναι πλέον πιο ισχυρή στα διεθνή όργανα και τις διεθνείς σχέσεις. Το γεγονός αυτό αποτελεί σημαντική πηγή καθοδήγησης για τις υποψήφιες χώρες και συνιστά πλαίσιο διμερούς συνεργασίας με χώρες εκτός ΕΕ. ΣΤ. Συμπέρασμα Συνολικά, η αξιολόγηση επιβεβαίωσε ότι ένα νέο σχέδιο δράσης για την περίοδο θα χαιρετιζόταν ευρέως από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Τα ενδιαφερόμενα μέρη θεώρησαν απαραίτητο να συνεχιστεί ο καθορισμός σαφών προτεραιοτήτων και δράσεων σε σχέση με κάθε επιμέρους στόχο, η ανάθεση αρμοδιοτήτων και η διαμόρφωση συγκεκριμένων και Κοινή δήλωση του Συμβουλίου και των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών συνερχομένων στα πλαίσια του Συμβουλίου, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής σχετικά με την αναπτυξιακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης: «Η ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη» ΕΕ C/46/1 της Το COM (2007) 630 final και οι στόχοι που προσδιορίστηκαν το 2007 θα συνεχίσουν να ισχύουν για την επόμενη δεκαετία στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, το τρίτο πρό για την υγεία επισημαίνει παρόμοιες προκλήσεις 7

9 μετρήσιμων δεικτών. Ο περιεκτικός χαρακτήρας της στρατηγικής επιτρέπει στα ενδιαφερόμενα μέρη να βελτιώνουν την επικέντρωση των προτεραιοτήτων κατά τη διάρκεια υλοποίησής της, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα έναν εύλογο βαθμό συνοχής. Επιπλέον, τα ενδιαφερόμενα μέρη τάχθηκαν υπέρ της επικαιροποίησης του σχεδίου δράσης για την περίοδο με βάση τις νέες εξελίξεις και τα αναδυόμενα ζητήματα. Κατά την αξιολόγηση διαπιστώθηκε η ανάγκη ενίσχυσης ή προσθήκης ορισμένων δράσεων προκειμένου να αντιμετωπίζονται τα εξελισσόμενα ζητήματα και να δημιουργούνται περισσότερες συνέργειες με άλλους ενωσιακούς τομείς πολιτικής, όπως η πολιτική της ΕΕ για την υγεία. Η αξιολόγηση επισημαίνει επίσης την ανάγκη μεγαλύτερης επικέντρωσης στη χρήση νέων τεχνολογιών επικοινωνίας για την παραγωγή και διακίνηση παράνομων ναρκωτικών και στον ρόλο του διαδικτύου στην πρόληψη των ναρκωτικών. Η αξιολόγηση καταδεικνύει ότι ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών επισήμαναν το γεγονός της παράλειψης διεξαγωγής συζήτησης σχετικά με τις πρόσφατες τάσεις της πολιτικής για την κάνναβη, παράλειψη η οποία αποτελούσε ένα από τα στοιχεία που αναφερόταν συχνότερα στο πλαίσιο της διερεύνησης του εάν υπάρχουν ζητήματα που δεν καλύπτονται από τη στρατηγική. Η αξιολόγηση επισημαίνει εξάλλου ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης της υλοποίησης και της πρόσβασης σε μέτρα μείωσης του κινδύνου και των βλαβών στα διάφορα κράτη μέλη και ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη από την κοινωνία των πολιτών εξέφρασαν την ανησυχία τους σχετικά με την έκταση και την ποιότητα των εν λόγω μέτρων. Τέλος, κατά την αξιολόγηση διαπιστώθηκε ότι ένα μελλοντικό σχέδιο δράσης θα πρέπει να συνεχίσει να περιλαμβάνει δράσεις παρακολούθησης των νέων ψυχοτρόπων ουσιών, μείωσης της ζήτησης και της προσφοράς αυτών, καθώς και μείωσης των βλαβών που συνδέονται με τη χρήση τους. IV. Το νέο σχέδιο δράσης για την περίοδο νέα στοιχεία και επικαιροποιήσεις Με βάση τα πορίσματα και τις συστάσεις της, η Επιτροπή προτείνει σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά για την περίοδο , το οποίο θα καλύψει τα υπόλοιπα έτη της υφιστάμενης στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά, η οποία ισχύει μέχρι το Με βάση τα αποτελέσματα της, στο σχέδιο δράσης διατηρούνται και ενισχύονται οι υφιστάμενες δράσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που εξακολουθούν να απειλούν την υγεία και την ασφάλεια. Επίσης, περιλαμβάνονται νέες δράσεις ώστε να αποτυπώνονται οι εξελίξεις μετά το 2013 και να αντιμετωπίζονται οι νέες προκλήσεις που δεν καλύπτονταν προηγουμένως. Ορισμένες από τις νέες δράσεις, όπως όσες αφορούν τη χρήση νέων τεχνολογιών για την πρόληψη ή την εμπεριστατωμένη ανάλυση των εξελίξεων που σχετίζονται με τα μοντέλα πολιτικής για την κάνναβη, βασίζονται στα πορίσματα της έρευνας. Άλλες είναι το αποτέλεσμα αναστοχασμού με βάση πηγές όπως η έκθεση για την αγορά ναρκωτικών της ΕΕ, οι εξελίξεις στην πολιτική σε επίπεδο ΕΕ, ιδίως στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού θεματολογίου για την ασφάλεια, και η συμβολή της κοινωνίας των πολιτών. Τέτοιες δράσεις είναι: η συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων σχετικά με πιθανές διασυνδέσεις μεταξύ της διακίνησης ναρκωτικών και της χρηματοδότησης τρομοκρατικών ομάδων και δραστηριοτήτων, της λαθραίας διακίνησης μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων η ρητή συμπερίληψη ευάλωτων ομάδων στις δράσεις για τη ζήτηση ναρκωτικών Στη συνέχεια παρουσιάζονται συνοπτικά οι νέες δράσεις και οι επικαιροποιήσεις που σχετίζονται με τους πέντε πυλώνες της στρατηγικής. 8

10 A. Μείωση της ζήτησης ναρκωτικών Θα δημιουργηθούν ισχυρότερες συνέργειες μεταξύ του νέου σχεδίου δράσης και της στρατηγικής της ΕΕ για την υγεία, ιδίως σε ό,τι αφορά τη χρήση των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ) με σκοπό την πρόληψη. Η χρήση των ΤΠΕ είναι καίριας σημασίας για την ευαισθητοποίηση, ιδίως των παιδιών και των νέων, σχετικά με τους κινδύνους και τις συνέπειες της χρήσης ναρκωτικών 18. Λαμβάνεται υπόψη η πρόσφατη εργασία της Οριζόντιας Ομάδας για τα Ναρκωτικά (ΟΟΝ) σχετικά με την κατάχρηση συνταγογραφούμενων οπιούχων και άλλων ψυχοτρόπων φαρμάκων 19. Δεδομένης της γήρανσης του πληθυσμού της ΕΕ, υπάρχει ανάγκη αντιμετώπισης της αναδυόμενης πρόκλησης των ηλικιωμένων χρηστών ναρκωτικών, όπως περιγράφεται συνοπτικά και στη στρατηγική της ΕΕ για την υγεία 20. Η χρήση ναρκωτικών στις ευάλωτες κοινότητες θα αντιμετωπιστεί μέσω της εξειδίκευσης των στοχευμένων μέτρων του σχεδίου δράσης ( ) 21. Μεγαλύτερη εστίαση σε μέτρα μείωσης του κινδύνου και των βλαβερών συνεπειών, που αποσκοπούν στην ελαχιστοποίηση των δυσμενών συνεπειών στην υγεία και την κοινωνία από την κατάχρηση ναρκωτικών, και τα οποία διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην αποτελεσματική πολιτική για τα ναρκωτικά, μεταξύ άλλων εντός των φυλακών 22. Εφαρμογή και παρακολούθηση της εφαρμογής των συμπερασμάτων του Συμβουλίου του σχετικά με τα ελάχιστα πρότυπα ποιότητας για τη μείωση της ζήτησης ναρκωτικών στην ΕΕ 24. B. Μείωση της προσφοράς ναρκωτικών Απαιτείται μεγαλύτερη επικέντρωση στη δικαστική συνεργασία στο πλαίσιο υποθέσεων που συνδέονται με ναρκωτικά σε ενωσιακό επίπεδο. Με σκοπό τη διαμόρφωση μιας πιο ολοκληρωμένης εικόνας του αντικτύπου των προσπαθειών μείωσης της προσφοράς, η Ευρωπόλ, η Eurojust και το ΕΚΠΝΤ θα πρέπει να συνεχίσουν το έργο τους για τη συγκέντρωση δεικτών και τη συμπλήρωση της συλλογής δεδομένων, όπου είναι δυνατόν, με ποιοτικές πληροφορίες και πληροφορίες πλαισίου 25. Θα πρέπει να δοθεί έμφαση στη συνέχιση της εφαρμογής των βασικών δεικτών που θεσπίστηκαν από τα συμπεράσματα του Συμβουλίου του 2013 σχετικά με τη βελτίωση της παρακολούθησης της προσφοράς ναρκωτικών στην ΕΕ 26. Έχουν αναπτυχθεί επτά Εισήχθη νέα δράση 3 και έχει επικαιροποιηθεί η δράση 4. Η δράση 5 έχει επικαιροποιηθεί: αφορά πλέον την «κατάχρηση ψυχοτρόπων φαρμάκων» σε αυτήν περιλαμβάνεται κάθε τύπος ψυχοτρόπων/εθιστικών ουσιών που χρησιμοποιείται για θεραπεία, όλα τα φάρμακα που επιδρούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα, καθώς και τα οπιούχα και τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία με υποκατάστατα οπιούχων. Οι δράσεις 6 και 7 έχουν επικαιροποιηθεί. Ο στόχος 2, αρκετές δράσεις του πυλώνα μείωσης της ζήτησης ναρκωτικών, και η δράση 48 έχουν τροποποιηθεί προκειμένου να ληφθεί υπόψη η εν λόγω εξέλιξη. Σε αυτό το πλαίσιο, προτείνεται να διερευνηθούν συνέργειες με το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης. Οι δράσεις 8 και 9 έχουν ενισχυθεί προκειμένου να ληφθεί υπόψη ο κεντρικός στόχος των θέσεων της ΕΕ για την Ειδική Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών (UNGASS). Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την υλοποίηση του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά για την περίοδο όσον αφορά τα ελάχιστα πρότυπα ποιότητας για τη μείωση της ζήτησης ναρκωτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση 11985/15 Η δράση 10 έχει επικαιροποιηθεί. Η δράση 11 έχει επικαιροποιηθεί. Συμπεράσματα του Συμβουλίου για τη βελτίωση της παρακολούθησης της προσφοράς ναρκωτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, 15 Νοεμβρίου

11 δείκτες και ένας οδικός χάρτης για την εφαρμογή τους. Πλήρης συλλογή στοιχείων βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη για την πλειονότητα των δεικτών ή πρόκειται να ξεκινήσει το Η δέσμη νομοθετικών μέτρων για τις νέες ψυχοτρόπες ουσίες (NPS) θα πρέπει να εγκριθεί σύντομα και να εφαρμοστεί ταχέως κατά τα προσεχή έτη θα απαιτηθεί επίσης η παρακολούθηση των επιπτώσεων των νέων νομοθετικών μέτρων 28. Εφαρμογή της 29 ενωσιακής νομοθεσίας για τις πρόδρομες ουσίες ναρκωτικών, η οποία ενισχύθηκε το 2013 με την έγκριση σημαντικών τροποποιήσεων στους δύο κανονισμούς 30. Θα πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή σε εναλλακτικές ποινές για τοξικομανείς παραβάτες. Σε όλα τα κράτη μέλη υφίσταται τουλάχιστον μία διαθέσιμη εναλλακτική ποινή, ενώ στην πλειονότητά τους υφίστανται περισσότερες από μία 31. Οι συνηθέστερες διαθέσιμες δυνατότητες είναι η απεξάρτηση και η αναστολή εκτέλεσης των ποινών με την επιλογή της απεξάρτησης 32. Μεγαλύτερη έμφαση στη χρήση ΤΠΕ στην παραγωγή και διακίνηση ναρκωτικών 33, όπως προσδιορίστηκε στη συνεδρίαση εμπειρογνωμόνων που οργάνωσε η Επιτροπή τον Ιούνιο του στο πλαίσιο του φόρουμ της ΕΕ για το διαδίκτυο. Γ. Συντονισμός Η ενίσχυση της συνοχής και του συντονισμού με τις άλλες ομάδες εργασίας του Συμβουλίου θα συνδράμει την ΟΟΝ να εκπληρώσει τον ρόλο της όσον αφορά την παρακολούθηση της υλοποίησης της στρατηγικής, να διασφαλίσει τη συνοχή μεταξύ των δραστηριοτήτων μείωσης της ζήτησης και της προσφοράς και να εντοπίσει σχετικές συνέργειες Η δράση 17 έχει επικαιροποιηθεί. Η δράση 19 έχει επικαιροποιηθεί. Η δράση 20 τροποποιήθηκε αναλόγως. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 273/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί των προδρόμων ουσιών των ναρκωτικών (ΕΕ L 47 της , σ. 1 10) και κανονισμός (EK) αριθ. 111/2005 του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση κανόνων για την παρακολούθηση του εμπορίου πρόδρομων ουσιών ναρκωτικών μεταξύ της Κοινότητας και τρίτων χωρών (ΕΕ L 22 της , σ. 1-10). 31 «Study on alternatives to coercive sanctions as response to drug law offences and drug-related crimes» (Μελέτη εναλλακτικών προς τις καταναγκαστικές ποινές δυνατοτήτων για την αντιμετώπιση των παραβάσεων του νόμου περί ναρκωτικών και των σχετιζόμενων με τα ναρκωτικά εγκλημάτων), Μάιος 2016, για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. 32 Η δράση 22 έχει επικαιροποιηθεί. 33 Η δράση 23 έχει επικαιροποιηθεί. Οι προκλήσεις σχετίζονται με παράγοντες όπως η ασφαλής κρυπτογράφηση, η φιλοξενία web και η τάση μετακίνησης από τους επιφανειακούς στους κρυμμένους διαδικτυακούς τόπους ή/και το «Σκοτεινό Διαδίκτυο» η ανάδυση νέων μορφών πληρωμής (όπως τα bitcoin) και η αύξηση των διαφημίσεων και των ανταλλαγών ναρκωτικών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στη χρήση του διαδικτύου για την πώληση συνταγογραφούμενων φαρμάκων και νέων ψυχοτρόπων ουσιών. 34 Έκθεση της συνεδρίασης εμπειρογνωμόνων «Διαδίκτυο και ναρκωτικά», Ιούνιος Η δράση 24 έχει τροποποιηθεί σύμφωνα με τη σύσταση της για την επανεξέταση των υφιστάμενων μηχανισμών συντονισμού μεταξύ της ΟΟΝ και της Μόνιμης Επιτροπής Επιχειρησιακής Συνεργασίας σε θέματα Εσωτερικής Ασφάλειας (COSI). Επιπλέον, οι δράσεις 24 και 28 (όπως τροποποιήθηκαν) καλύπτουν επίσης την ανάγκη βελτίωσης του συντονισμού μεταξύ της ΟΟΝ και των θεματικών ομάδων εργασίας του Συμβουλίου, π.χ. η ομάδα «Ηνωμένα Έθνη» και η ομάδα «Ανθρώπινα Δικαιώματα». Κατ αυτόν τον τρόπο θα βελτιωθούν οι συνέργειες και η συνεργασία στο πλαίσιο των διεθνών σχέσεων, ιδίως δε στο πλαίσιο της διαδικασίας του 2019 της πολιτικής δήλωσης 10

12 Θα πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή και να εξασφαλισθεί περισσότερος χρόνος όσον αφορά τη συζήτηση σχετικά με την υλοποίηση του σχεδίου δράσης κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων της ΟΟΝ 36. Όπως υποστηρίζεται από την ΕΕ στα παγκόσμια φόρουμ, θα πρέπει να αναζητηθούν περαιτέρω ευκαιρίες ενίσχυσης της συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών στη διαμόρφωση, την υλοποίηση, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των πολιτικών για τα ναρκωτικά σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο 37. Δ. Διεθνής συνεργασία Κατά την αξιολόγηση διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης της ικανότητας των αντιπροσωπειών της ΕΕ να δραστηριοποιούνται σε θέματα ναρκωτικών και να δικτυώνονται μεταξύ τους σε επίπεδο περιφερειών 38. Θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην καταπολέμηση της παράνομης καλλιέργεια ναρκωτικών και στην ενίσχυση της εναλλακτικής ανάπτυξης 39. Για την επαρκή αντιμετώπιση ανησυχιών που σχετίζονται με εξωδικαστικές εκτελέσεις συνδεόμενες με τα ναρκωτικά και τη χρήση της θανατικής ποινής, η ΕΕ θα πρέπει να διερευνήσει τρόπους συνεργασίας με άλλες χώρες σε περιπτώσεις που ανακύπτουν σοβαρά ζητήματα που συνδέονται με τα ναρκωτικά 40. Λαμβάνονται επίσης υπόψη οι πρόσφατες εξελίξεις στην ομάδα του Δουβλίνου 41, η οποία επιδιώκει να εκσυγχρονίσει τις μεθόδους εργασίας της 42. Καθώς οι οικείοι φορείς δεν έκριναν απαραίτητη τη διεξαγωγή διαλόγου σε ετήσια βάση σχετικά με την παροχή συνδρομής σε θέματα ναρκωτικών από την ΕΕ και τα κράτη μέλη προς τρίτες χώρες, η σχετική δράση απαλείφθηκε από το σχέδιο δράσης 43. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι βασική παράμετρος μέσω της οποίας η στρατηγική και το σχέδιο δράσης εξασφαλίζουν προστιθέμενη αξία είναι η παροχή στην ΕΕ της δυνατότητας να «εκφράζει ενιαία άποψη» στα διεθνή όργανα, όπως καταδείχθηκε ενόψει της UNGASS Σήμερα χρειάζεται εστίαση στην υλοποίηση των συμπερασμάτων της UNGASS και στην προετοιμασία της διαδικασίας επανεξέτασης, το 2019, της πολιτικής δήλωσης του ΟΗΕ και του σχεδίου δράσης για τη διεθνή συνεργασία προς μια του ΟΗΕ και του σχεδίου δράσης για τη διεθνή συνεργασία προς μια ολοκληρωμένη και ισόρροπη στρατηγική αντιμετώπισης του παγκόσμιου προβλήματος των ναρκωτικών του Η δράση 26 έχει επικαιροποιηθεί. Η δράση 31 έχει επικαιροποιηθεί. Η δράση 34 έχει τροποποιηθεί κατά τρόπον ώστε να υποστηρίζει πλήρως τον ρόλο των αντιπροσωπειών της ΕΕ σε ό,τι αφορά την παρακολούθηση των εξελίξεων των πολιτικών για τα ναρκωτικά σε χώρες εκτός ΕΕ, και την υποβολή εκθέσεων στην Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ). Οι πρώην δράσεις 34 και 35 έχουν συγχωνευτεί στη δράση 35 καθώς αφορούσαν παρόμοια θέματα: η παράνομη καλλιέργεια ναρκωτικών και η εναλλακτική ανάπτυξη εξακολουθούν να αποτελούν θέματα που ενδιαφέρουν. Η δράση 38 έχει επικαιροποιηθεί υπό το πρίσμα της αποκατάστασης των διπλωματικών σχέσεων, το Ιράν προστέθηκε στον κατάλογο των χωρών με τις οποίες η ΕΕ θα επιδιώξει στενότερη συνεργασία και διεξαγωγή διαλόγου για τα ναρκωτικά. Η ομάδα του Δουβλίνου είναι ένας ευέλικτος, άτυπος μηχανισμός διαβούλευσης και συντονισμού για παγκόσμια, περιφερειακά και ειδικά ανά χώρα προβλήματα παράνομης παραγωγής, διακίνησης και ζήτησης ναρκωτικών. Βασίζεται στη συναίνεση και την αμοιβαία συνδρομή. Μέλη της είναι τα κράτη μέλη της ΕΕ, η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Νορβηγία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το UNODC. Η δράση 39 έχει επικαιροποιηθεί. Η πρώην δράση 40 έχει διαγραφεί. 11

13 ολοκληρωμένη και ισόρροπη στρατηγική αντιμετώπισης του παγκόσμιου προβλήματος των ναρκωτικών του Ε. Έρευνα, ενημέρωση, παρακολούθηση και αξιολόγηση Θα πρέπει να υπάρχουν σαφείς δείκτες μέτρησης του αντικτύπου των έργων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ 45. Λαμβάνεται υπόψη το έργο για την προαγωγή της επιστημονικής των πολιτικών και των παρεμβάσεων σε εθνικό, ενωσιακό και διεθνές επίπεδο 46. Για την αντιμετώπιση της έλλειψης απτών αποδεικτικών στοιχείων 47, μια νέα δράση 48 επικεντρώνεται στην τεκμηρίωση των πιθανών διασυνδέσεων μεταξύ της διακίνησης ναρκωτικών και: της χρηματοδότησης τρομοκρατικών ομάδων και δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων τυχόν αλληλεπικαλύψεων μεταξύ των καθιερωμένων διαδρομών παραγωγής ναρκωτικών και των περιοχών διακίνησης, των ζωνών συγκρούσεων και των χρηματοδοτικών πόρων των τρομοκρατικών πυρήνων στην ΕΕ, της παράνομης διακίνησης μεταναστών, μέσω της δημιουργίας συνεργειών με το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών 49, και της εμπορίας ανθρώπων, μέσω της δημιουργίας συνεργειών με τη στρατηγική της ΕΕ για την εξάλειψη της εμπορίας ανθρώπων Υπό το πρίσμα της υφιστάμενης συζήτησης σε ορισμένα κράτη μέλη και διεθνώς, θα αναλυθούν διεξοδικότερα τα υφιστάμενα μοντέλα πολιτικής για την κάνναβη σε παγκόσμιο επίπεδο καθώς και ο αντίκτυπός τους 51. Λαμβάνεται υπόψη το έργο για τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των δικτύων τελωνειακών αρχών και εργαστηρίων εγκληματολογικών ερευνών, καθώς και μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής όσον αφορά την καταπολέμηση των νέων ψυχοτρόπων ουσιών (NPS) 52. V. Συμπεράσματα Η ενδιάμεση αξιολόγηση της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά για την περίοδο και η τελική αξιολόγηση του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά για την περίοδο επιβεβαίωσαν τη συνεχιζόμενη συνάφεια της υφιστάμενης στρατηγικής και κατέδειξαν την ύπαρξη συναίνεσης μεταξύ πολλών ενδιαφερόμενων μερών υπέρ ενός επικαιροποιημένου σχεδίου δράσης για τα υπόλοιπα έτη ισχύος της στρατηγικής Η δράση 41 έχει επικαιροποιηθεί. Η δράση 45 έχει επικαιροποιηθεί. Η δράση 46 έχει επικαιροποιηθεί. 47 Βλέπε υποσημείωση 8. Νέα δράση 47. COM (2015) 285 final. COM (2012) 286 final. Η δράση 48 επικαιροποιήθηκε. Η κάνναβη είναι το πλέον διαδεδομένο ναρκωτικό στην ΕΕ. Τα τελευταία έτη, σε ορισμένες χώρες εκτός ΕΕ σημειώθηκε σειρά εξελίξεων από την άποψη των νομοθετικών μεταρρυθμίσεων για την κάνναβη, π.χ. η αποποινικοποίηση της χρήσης, η ρύθμιση της αγοράς ή η νομιμοποίηση της χρήσης. Η δράση 52 έχει επικαιροποιηθεί. 12

14 Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει σχέδιο δράσης για την περίοδο στο πλαίσιο του οποίου διατηρούνται και ενισχύονται οι υφιστάμενες δράσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που εξακολουθούν να απειλούν την υγεία και την ασφάλεια. Το σχέδιο δράσης περιλαμβάνει επίσης νέες δράσεις ώστε να αποτυπώνονται οι εξελίξεις μετά το 2013 και αντιμετωπίζει τις νέες προκλήσεις που δεν καλύπτονταν προηγουμένως. Η τελική αξιολόγηση της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης για την περίοδο , όπως απαιτείται από την ίδια τη στρατηγική, θα παρουσιαστεί το Το 2019 θα διεξαχθεί επίσης αξιολόγηση του ΕΚΠΝΤ, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος Reitox 53, όπως απαιτείται βάσει του κανονισμού για την ίδρυση του ΕΚΠΝΤ 54. Δεδομένου ότι οι ανωτέρω αξιολογήσεις θα παράσχουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την υλοποίηση του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την περίοδο , δεν είναι απαραίτητη η εκπόνηση ενδιάμεσης έκθεσης προόδου. Η Επιτροπή θα ξεκινήσει διάλογο σχετικά με το προτεινόμενο σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά για την περίοδο με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο Το Reitox είναι το Ευρωπαϊκό δίκτυο πληροφόρησης για τα ναρκωτικά και την τοξικομανία. Δημιουργήθηκε ταυτόχρονα με το ΕΚΠΝΤ και απαρτίζεται από «εθνικά εστιακά σημεία» ή «εθνικά παρατηρητήρια ναρκωτικών» (εντεταλμένοι εθνικοί οργανισμοί ή υπηρεσίες υπεύθυνες για τη συλλογή δεδομένων και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τα ναρκωτικά και την τοξικομανία. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1920/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβούλιου, της 12ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (αναδιατύπωση) 13

15 1. ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 55 Συμβολή στη μετρήσιμη μείωση της χρήσης παράνομων ναρκωτικών, της προβληματικής χρήσης ουσιών, της εξάρτησης από τα ναρκωτικά, των υγειονομικών και κοινωνικών κινδύνων και βλαβών που αυτά προκαλούν καθώς και στην καθυστέρηση της έναρξης της χρήσης ναρκωτικών Στόχος Δράση Χρονοδιά 1. Πρόληψη της χρήσης ναρκωτικών και, δεύτερον, καθυστέρηση της έναρξης χρήσης ναρκωτικών 1. Βελτίωση της διαθεσιμότητας και της αποτελεσματικότητας των τεκμηριωμένων 56 μέτρων πρόληψης τα οποία λαμβάνουν υπόψη: α. πληθυσμιακούς παράγοντες κινδύνου όπως η ηλικία, το φύλο, πολιτιστικοί και κοινωνικοί παράγοντες, β. περιστασιακούς παράγοντες κινδύνου όπως η έλλειψη στέγης, η μετανάστευση και αναζήτηση ασύλου, η χρήση ναρκωτικών στη νυχτερινή ζωή και κατά τη διασκέδαση, στον εργασιακό χώρο και στην οδήγηση υπό την επήρεια ναρκωτικών, και γ. προσωπικούς παράγοντες κινδύνου όπως η νοητική υγεία, η προβληματική Σε εξέλιξη Γενικοί δείκτες 1, 11, 12 Βαθμός λήψης τεκμηριωμένων, καθολικών και περιβαλλοντικών προληπτικών μέτρων σε επίπεδο κρατών μελών Βαθμός λήψης τεκμηριωμένων στοχοθετημένων μέτρων πρόληψης, συμπεριλαμβανομένων μέτρων που βασίζονται στην οικογένεια και την κοινωνική ομάδα, σε επίπεδο Βαθμός λήψης των τεκμηριωμένων ενδεδειγμένων προληπτικών μέτρων σε επίπεδο δεδομένων/μ ηχανισμοί Εκθέσεις ΕΚΠΝΤ Εθνικές εκθέσεις στο πλαίσιο του Reitox Εκθέσεις των σχετικά με τα αποτελέσματ α των μέτρων Στο σχέδιο δράσης, με έντονη τοσειρά επισημαίνονται τα νέα τμήματα και με διακριτή διαγραφή τα τμήματα που η Επιτροπή προτείνει να απαλειφθούν Ο όρος «τεκμηριωμένων» θα πρέπει να ερμηνευτεί στο παρόν πλαίσιο ως «βασιζόμενων στα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία και την εμπειρία» 14

16 συμπεριφορά και η ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και άλλους παράγοντες που επηρεάζουν τον βαθμό ευπάθειας του κάθε ατόμου απέναντι στα ναρκωτικά, όπως γενετικές επιδράσεις και οικογενειακές καταστάσεις 2. Επιπροσθέτως της πρόληψης της χρήσης ναρκωτικών, ενίσχυση και καλύτερη στόχευση των προληπτικών και αποτρεπτικών μέτρων για την καθυστέρηση της ηλικίας πρώτης χρήσης παράνομων ναρκωτικών 3. Ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σχετικά με τον τρόπο υλοποίησης των προληπτικών δράσεων ώστε να απευθύνονται στα παιδιά και τους νέους, συμπεριλαμβανομένων: α. προγραμμάτων και εκστρατειών στο πλαίσιο της τυπικής και της μη 15 Σε εξέλιξη Γενικοί δείκτες 1, 5, 12 Σε εξέλιξη Κοινωνία των πολιτών EMCDDA (ΕΚΠΝΤ) Βαθμός λήψης τεκμηριωμένων προληπτικών και αποτρεπτικών μέτρων, σε επίπεδο, με στόχο τους νέους εντός του περιβάλλοντος της οικογένειας, της κοινωνικής ομάδας και της τυπικής ή μη τυπικής εκπαίδευσης Τύπος ανταλλαγών βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των Θετικές αξιολογήσεις συμπεριφορικών αποτελεσμάτων των παρεμβάσεων βέλτιστων πρακτικών (εφόσον υπάρχουν) δεδομένων/μ ηχανισμοί Εκθέσεις ΕΚΠΝΤ Εκθέσεις των σχετικά με τα αποτελέσματ α των μέτρων Πύλη βέλτιστων πρακτικών του ΕΚΠΝΤ Εκθέσεις Πληροφόρη ση από την

17 δεδομένων/μ ηχανισμοί τυπικής εκπαίδευσης, β. επιγραμμικών προγραμμάτων και εκστρατειών, κοινωνία των πολιτών γ. συνεργασίας με διαδικτυακές επιχειρήσεις για σκοπούς πρόληψης, και δ. τρόπων αξιοποίησης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για την καλύτερη κατανόηση της χρήσης ναρκωτικών και τη βελτίωση των τρόπων μείωσης της ζήτησης 4. Ευαισθητοποίηση σχετικά με τους κινδύνους και τις επιπτώσεις της χρήσης παράνομων ναρκωτικών και άλλων ψυχοτρόπων ουσιών, μεταξύ άλλων μέσω της συνεργασίας με διαδικτυακές επιχειρήσεις και εμπειρογνώμονες της πρόληψης για την καλύτερη στοχοθέτηση όσον αφορά τα παιδιά και τους νέους Σε εξέλιξη COM (ΕΠΙΤΡ) EMCDDA (ΕΚΠΝΤ) Γενικοί δείκτες 5, 12 Βαθμός ευαισθητοποίησης του γενικού και του νεανικού πληθυσμού σχετικά με υγιεινούς τρόπους ζωής και τους κινδύνους και τις επιπτώσεις από τη χρήση παράνομων ναρκωτικών και άλλων ψυχοτρόπων ουσιών Εκθέσεις ΕΚΠΝΤ Έρευνες του Ευρωβαρόμε τρου ESPAD HBSC 16

18 5. Δυνατότητα μιας πιο τεκμηριωμένης αντιμετώπισης του φαινομένου της κατάχρησης των συνταγογραφούμενων και των μη υποχρεωτικώς συνταγογραφούμενων οπιούχων ψυχοτρόπων φαρμάκων Ομάδα του Συμβουλίου (ΟΟΝ) EMA EMCDDA (ΕΚΠΝΤ) δεδομένων από τα για τον αριθμό και τη σύνθεση της συνταγογράφησης ψυχοτρόπων φαρμάκων έως τα τέλη του 2014 Αριθμός των πρωτοβουλιών που εστιάζουν στην προαγωγή της κατάλληλης χρήσης των ψυχοτρόπων φαρμάκων αποδεικτικών στοιχείων και διεθνών παραδειγμάτων σχετικά με τον τρόπο μείωσης των κινδύνων εκτροπής και κατάχρησης των ψυχοτρόπων φαρμάκων Κατάρτιση των ιατρών και άλλων επαγγελματιών του τομέα υγείας στη χρήση φαρμάκων για τον έλεγχο του πόνου και την αντιμετώπιση του ψυχικού πόνου δεδομένων/μ ηχανισμοί Εκθέσεις EMCDDA (ΕΚΠΝΤ) Εκθέσεις του σχεδίου Alice RAP 17

19 2. Βελτίωση της αποτελεσματικότ ητας των υπηρεσιών απεξάρτησης και αποκατάστασης, συμπεριλαμβανο μένων των υπηρεσιών για άτομα με συννοσηρότητα, προκειμένου να μειωθεί η χρήση παράνομων ναρκωτικών, η προβληματική χρήση ουσιών, η συχνότητα νέων κρουσμάτων εξάρτησης και οι κίνδυνοι και οι βλάβες για την υγεία και την κοινωνία που οφείλονται στα ναρκωτικά και να υποστηριχθεί η 6. Η ανάπτυξη και επέκταση της πολυμορφίας, της διαθεσιμότητας, της κάλυψης και της προσβασιμότητας σε τεκμηριωμένες συνολικές και ολοκληρωμένες υπηρεσίες περίθαλψης. Η διασφάλιση ότι οι εν λόγω υπηρεσίες αντιμετωπίζουν τις περιπτώσεις πολυτοξικομανίας (συνδυασμένη χρήση νόμιμων και/ή παράνομων ουσιών, συμπεριλαμβανομένου του αλκοόλ και του καπνού), τις αναδυόμενες ανάγκες του γηράσκοντος πληθυσμού χρηστών ναρκωτικών και ζητήματα που σχετίζονται με το φύλο. Η ανάπτυξη προγραμμάτων έγκαιρης παρέμβασης/αντιμετώπισης και προγραμμάτων θεραπείας για παιδιά και εφήβους χρήστες ναρκωτικών. Σε εξέλιξη Γενικοί δείκτες 1, 6, 11 Επέκταση της πολυμορφίας των τεκμηριωμένων συνολικών και ολοκληρωμένων υπηρεσιών περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών αντιμετώπισης της πολυτοξικομανίας και των αναγκών του γηράσκοντος πληθυσμού χρηστών ναρκωτικών σε επίπεδο Στοιχεία των σχετικά με τη συνέχιση της θεραπείας και τα αποτελέσματα της δεδομένων/μ ηχανισμοί Εκθέσεις ΕΚΠΝΤ Reitox Εθνικές εκθέσεις Πύλη βέλτιστων πρακτικών του ΕΚΠΝΤ Τελική αξιολόγηση της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά Εκθέσεις 18

20 απεξάρτηση και η κοινωνική επαν/ένταξη των προβληματικών και εξαρτημένων χρηστών και των ευάλωτων κοινοτήτων, μέσω, μεταξύ άλλων, της διαμόρφωσης συνεργειών με το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης. 7. Επέκταση της παροχής υπηρεσιών απεξάρτησης/αποκατάστασης με έμφαση σε υπηρεσίες που: α. επικεντρώνονται στην παροχή συνεχούς φροντίδας ατόμων, μέσω ενός συστήματος διαχείρισης υποθέσεων και διυπηρεσιακής συνεργασίας, β. επικεντρώνονται στην υποστήριξη της κοινωνικής επαν/ένταξης (συμπεριλαμβανομένης της απασχολησιμότητας και της στέγασης) προβληματικών και εξαρτημένων χρηστών, συμπεριλαμβανομένων των κρατουμένων και των ηλικιωμένων χρηστών ναρκωτικών, ανάλογα με την περίπτωση, γ. ενισχύουν τη διαδικασία διάγνωσης και θεραπείας της ψυχιατρικής και σωματικής συννοσηρότητας που οφείλεται σε χρήση ναρκωτικών, π.χ. μέσω της διενέργειας ταχέων δοκιμών για την ηπατίτιδα 19 Σε εξέλιξη Γενικός δείκτης 11 Στοιχεία των σχετικά με: τον βαθμό αύξησης των υπηρεσιών απεξάρτησης/αποκατάστασης που υιοθετούν συστήματα διαχείρισης υποθέσεων και διυπηρεσιακές προσεγγίσεις, τον βαθμό αύξησης του αριθμού των προγραμμάτων απεξάρτησης/αποκατάστασης που σχετίζονται με το φύλο, τον βαθμό αύξησης του αριθμού των συνολικών κοινοτικών προγραμμάτων φροντίδας, ιδίως αυτών που στοχεύουν τους χρήστες ναρκωτικών με προβλήματα συννοσηρότητας, τα οποία προβλέπουν συνεργασία μεταξύ υπηρεσιών ψυχικής υγείας και υπηρεσιών απεξάρτησης/αποκατάστασης και σωφρονιστικών ιδρυμάτων, τον βαθμό και τη διάρκεια αποχής από την κατανάλωση παράνομων και/ή νόμιμων ναρκωτικών από άτομα που εγκαταλείπουν τη θεραπεία δεδομένων/μ ηχανισμοί Εκθέσεις ΕΚΠΝΤ Έκθεση των σχετικά με τα αποτελέσματ α των υπηρεσιών

21 δεδομένων/μ ηχανισμοί Β και C και τον ιό HIV, καθώς και άλλες σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες και τη φυματίωση, σύμφωνα με τα ελάχιστα πρότυπα ποιότητας για τη μείωση της ζήτησης ναρκωτικών που θεσπίστηκαν από το Συμβούλιο το 2015, απεξάρτησης, τη διαθεσιμότητα εναλλακτικών επιλογών θεραπείας σε περιπτώσεις υποτροπής με επιστροφή στη χρήση ναρκωτικών και ηλικιωμένων χρηστών ναρκωτικών δ. λαμβάνουν υπόψη ανάγκες που σχετίζονται με το φύλο, και ε. απευθύνονται σε ευάλωτες κοινότητες, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών και των εφήβων, των εθνοτικών μειονοτήτων, των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο, των ΛΟΑΔΜ, των εκδιδόμενων ατόμων και των κρατουμένων, των ατόμων με HIV/AIDS και των αστέγων. 8. α) Κλιμάκωση της πρόσβασης σε υπηρεσίες μείωσης των βλαβών, π.χ. προγράμματα Σε εξέλιξη EMCDDA Γενικοί δείκτες 2, 3, 4, 11 Βαθμός αύξησης της διαθεσιμότητας Εκθέσεις ΕΚΠΝΤ 20

22 δεδομένων/μ ηχανισμοί ανταλλαγής βελονών και συρίγγων, θεραπεία με υποκατάστατα οπιούχων, προγράμματα κατανάλωσης ναλοξόνης κατ οίκον Εξασφάλιση ότι η θεραπεία και οι γενικότερες υπηρεσίες ενέχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε επιλογές περιορισμού του κινδύνου και των βλαβών για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων από τη χρήση ναρκωτικών και τη σημαντική μείωση του αριθμού των άμεσων και έμμεσων σχετιζόμενων με τα ναρκωτικά θανάτων και λοιμωδών ασθενειών που μεταδίδονται με το αίμα και σχετίζονται με τη χρήση ναρκωτικών χωρίς όμως να περιορίζονται στον HIV και στην ιογενή ηπατίτιδα, καθώς και σε σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες και φυματίωση β) Προσδιορισμός και υπέρβαση των εμποδίων πρόσβασης στη θεραπεία για την ηπατίτιδα C από χρήστες (ΕΚΠΝΤ) COM (ΕΠΙΤΡ) Φόρουμ της κοινωνίας των πολιτών για τα ναρκωτικά Φόρουμ της κοινωνίας των πολιτών για τον ιό HIV/AIDS, την ιογενή ηπατίτιδα και τη φυματίωση και της προσβασιμότητας σε τεκμηριωμένα μέτρα περιορισμού του κινδύνου και των βλαβών στα Τύπος ανταλλαγών βέλτιστων πρακτικών σχετικά με τα μέτρα μείωσης του κινδύνου και των βλαβών Αριθμός που συμμορφώνονται προς τη σύσταση της ΠΟΥ για διανομή ελάχιστου ορίου 200 αποστειρωμένων βελονών και συρίγγων ανά χρήστη ενδοφλέβιων ναρκωτικών ετησίως Αριθμός ατόμων με εξάρτηση σε οπιούχα που συμμετέχουν σε προγράμματα θεραπείας με υποκατάστατα οπιούχων Βαθμός αύξησης της διαθεσιμότητας προγραμμάτων κατανάλωσης ναλοξόνης κατ οίκον και προγραμμάτων μείωσης των βλαβών κατά τη νυχτερινή ζωή Αριθμός προγραμμάτων που διευκολύνουν την πρόσβαση χρηστών ενδοφλέβιων ναρκωτικών στη θεραπεία για τον ιό της ηπατίτιδας C (HCV) και αριθμός Εθνικές εκθέσεις στο πλαίσιο του Reitox Εκθέσεις των σχετικά με τις υπηρεσίες 21

23 δεδομένων/μ ηχανισμοί ενδοφλέβιων ναρκωτικών, συμπεριλαμβανομένων των κρατουμένων και άλλων ευπαθών ομάδων γ) Ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σχετικά με τα μέτρα μείωσης του κινδύνου και των βλαβών, π.χ. προγράμματα ανταλλαγής βελονών και συρίγγων, θεραπεία με υποκατάστατα οπιούχων, χώροι επιτηρούμενης χρήσης ναρκωτικών, προγράμματα κατανάλωσης ναλοξόνης κατ οίκον, παρεμβάσεις βασιζόμενες σε ομοιοπαθείς, προγράμματα απεξάρτησης εκτός δομών, θεραπεία της ηπατίτιδας C, εργαστηριακός έλεγχος για τη σύνθεση των χαπιών για χρήστες (pill testing), τεστ αυτοδιάγνωσης του ιού HIV/AIDS, κ.λπ. ατόμων που συμμετέχουν σε αυτά Αριθμός προγραμμάτων μείωσης των βλαβών που απευθύνονται σε ευάλωτες κοινότητες, π.χ. εθνοτικές μειονότητες, μετανάστες και αιτούντες άσυλο, ΛΟΑΔΜ, εκδιδόμενα άτομα και κρατούμενους Βαθμός υλοποίησης της καθοδήγησης ECDC/ΕΚΠΝΤ σχετικά με την πρόληψη και τον έλεγχο των μολυσματικών ασθενειών στους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών Βαθμός υλοποίησης των ελάχιστων προτύπων ποιότητας της ΕΕ στη μείωση της ζήτησης ναρκωτικών III (Οι υπηρεσίες θεραπείας παρέχουν τη δυνατότητα εθελοντικής υποβολής σε δοκιμή λοιμωδών ασθενειών που μεταδίδονται με το αίμα, συμβουλές κατά των επικίνδυνων συμπεριφορών και βοήθεια για τη διαχείριση της ασθένειας) 22

24 9. Κλιμάκωση της ανάπτυξης, της διαθεσιμότητας και του εύρους των μέτρων υγειονομικής περίθαλψης των χρηστών ναρκωτικών τόσο κατά την παραμονή τους σε σωφρονιστήρια όσο και μετά την αποφυλάκισή τους με σκοπό την παροχή περίθαλψης ίδιου επιπέδου με αυτή που παρέχεται εντός της κοινότητας Σε εξέλιξη Γενικός δείκτης 10 Διαθεσιμότητα υπηρεσιών που απευθύνονται σε χρήστες ναρκωτικών εντός των σωφρονιστικών ιδρυμάτων (συμπεριλαμβανομένης της θεραπείας με υποκατάστατα οπιούχων και προγραμμάτων ανταλλαγής βελονών και συρίγγων) και βαθμός στον οποίο οι πολιτικές και οι πρακτικές υγειονομικής περίθαλψης στα σωφρονιστήρια ενσωματώνουν πρότυπα περίθαλψης που ακολουθούν βέλτιστες πρακτικές για την αξιολόγηση των αναγκών και τη συνεχή φροντίδα των κρατουμένων κατά τη διάρκεια της φυλάκισης Βαθμός μείωσης των σχετιζόμενων με τα ναρκωτικά προβλημάτων σωματικής και ψυχικής υγείας στους κρατούμενους Βαθμός στον οποίο οι υπηρεσίες των σωφρονιστηρίων και οι υπηρεσίες της κοινότητας παρέχουν συνεχή φροντίδα στους κρατούμενους μετά την αποφυλάκισή τους, με ιδιαίτερη έμφαση στην αποφυγή λήψης υπερβολικής δόσης δεδομένων/μ ηχανισμοί Εκθέσεις ΕΚΠΝΤ Εθνικές εκθέσεις στο πλαίσιο του Reitox Εκθέσεις των σχετικά με τις υπηρεσίες 23