ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Προσωρινή επιτροπή για τις προκλήσεις πολιτικής και τα δηµοσιονοµικά µέσα της διευρυµένης Ένωσης ηµοσιονοµικές προοπτικές ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ αριθ. 20 σχετικά µε την έρευνα και τη βιοµηχανική πολιτική Προσωρινή επιτροπή για τις προκλήσεις πολιτικής και τα δηµοσιονοµικά µέσα της διευρυµένης Ένωσης Εισηγητής: Reimer Böge DT\ doc PE v01-00

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Η επιστηµονική έρευνα, η τεχνολογική ανάπτυξη και η καινοτοµία αποτελούν τον πυρήνα της οικονοµίας της γνώσης και διαδραµατίζουν σηµαντικότατο ρόλο για την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και την απασχόληση. Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή έχει ήδη παρουσιάσει µια σειρά εγγράφων πολιτικής, όπως την Ανακοίνωση για τη βιοµηχανική πολιτική σε µια διευρυµένη Ευρώπη 1, την Πράσινη Βίβλο για την επιχειρηµατικότητα 2, την Ανακοίνωση σχετικά µε την πολιτική για την καινοτοµία 3, τις Ανακοινώσεις µε τίτλο "Επενδύοντας στην έρευνα: το σχέδιο δράσης για την Ευρώπη" 4 και "Η επιστήµη και η τεχνολογία, κλειδιά του µέλλοντος της Ευρώπης Κατευθυντήριες γραµµές της πολιτικής της Ένωσης υπέρ της έρευνας". 5 Επιπλέον, η Επιτροπή έχει σκιαγραφήσει τις προτεραιότητές της όσον αφορά την ευρωπαϊκή διαστηµική πολιτική στη Λευκή Βίβλο 6 µε τίτλο "Το διάστηµα: νέοι ευρωπαϊκοί ορίζοντες για µια διευρυνόµενη Ένωση: Σχέδιο δράσης για την εφαρµογή της ευρωπαϊκής διαστηµικής πολιτικής", (η οποία θα ενταχθεί στο πεδίο αρµοδιότητας της Κοινότητας όταν κυρωθεί η συνθήκη περί θέσπισης Συντάγµατος) Πρόσφατα η Επιτροπή παρουσίασε δύο ανακοινώσεις για τους στρατηγικούς στόχους και την αναζωογόνηση της στρατηγικής της Λισσαβώνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση 9, στις οποίες σκιαγράφησε τις προτεραιότητές της σχετικά µε τη βιοµηχανική πολιτική, την απασχόληση και την έρευνα. I. Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΕ 3. Κυριότερος στόχος της µελλοντικής βιοµηχανικής πολιτικής της ΕΕ είναι η «Ευηµερία». Προκειµένου να επιτύχει το στόχο αυτό, η Επιτροπή προτείνει τα εξής : αναζωογόνηση της στρατηγικής της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση µεταρρύθµιση του Συµφώνου Ανάπτυξης και Σταθερότητας για την ενίσχυση της σταθερότητας στη ζώνη του ευρώ δηµιουργία µιας νέας γενιάς ερευνητικών προγραµµάτων, που θα αποτελέσουν ένα τεράστιο βήµα προόδου όσον αφορά την ερευνητική παραγωγή της Ευρώπης θέσπιση ενός νέου προγράµµατος για την προώθηση της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηµατικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων (ΠΚΠ) έγκριση µιας δέσµης µέτρων βελτίωσης της νοµοθεσίας που θα εξασφαλίζουν απλούστερη, υψηλής ποιότητας νοµοθεσία της ΕΕ, και λιγότερη γραφειοκρατία. 1 COM(2002)714 τελικό 2 COM(2003)27 τελικό 3 COM(2003)112 τελικό 4 COM(2003)226 τελικό 5 COM(2004)353 τελικό 6 COM(2003) 673, Λευκή Βίβλος 7 Άρθρο III και άρθρο I της Συνθήκης περί θέσπισης Συντάγµατος 8 COM(2005)12 τελικό Ευρώπη : Μια εταιρική σχέση για την ανανέωση της Ευρώπης - Ευηµερία, Αλληλεγγύη και Ασφάλεια 9 COM(2005) 24 Συνεργασία για την οικονοµική µεγέθυνση και την απασχόληση, νέο ξεκίνηµα για τη στρατηγική της Λισσαβώνας ΡΕ v /14 DT\ doc

3 4. Επί του παρόντος, η βιοµηχανική πολιτική της ΕΕ χρηµατοδοτείται κυρίως από τα κονδύλια του προϋπολογισµού για τον τοµέα πολιτικής 02 Επιχειρήσεις (που καταρτίζεται και διορθώνεται σε ετήσια βάση ανάλογα µε τα επίπεδα του ΑΕΕ και τη διακύµανση των τιµών) και από το «Πολυετές πρόγραµµα για τις επιχειρήσεις και την επιχειρηµατικότητα, ιδίως για τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις» (MAP), που καταρτίστηκε για την περίοδο µε παράταση ενός έτους έως τα τέλη του (προκειµένου να υπάρχει αντιστοιχία µε την περίοδο των νέων δηµοσιονοµικών προοπτικών). Table 1- Policy area 02: annual budgets (without research activities) in 2004 prices in mio Euro Η αρχική χρηµατοδότηση του MAP για την περίοδο ήταν 450 εκατ. ευρώ. Με την παράταση του προγράµµατος έως τα τέλη του 2006, η συνολική χρηµατοδότηση ανέρχεται σε 531,5 εκατ. ευρώ για την περίοδο Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αύξησε στη συνέχεια τον προϋπολογισµό προσθέτοντας 5 εκατ. το 2003, 33 εκατ. το 2004 και 49 εκατ. το 2005, αυξάνοντας το σύνολο σε 618,5 εκατ. ευρώ (χωρίς να συνυπολογίζεται ενδεχόµενη αύξηση για το 2006). Table 2: Budget for programme MAP in 2004 prices in mio Euro Τα χρηµατοδοτικά µέσα του MAP αποτελούν µακράν τον πιο σηµαντικό πυλώνα του MAP όσον αφορά τον όγκο των πιστώσεων (72% του συνολικού σωρευτικού προϋπολογισµού µέχρι τα τέλη του 2003). Ο µηχανισµός εγγυήσεων υπέρ των ΜΜΕ αποτελεί το µεγαλύτερο από τα χρηµατοδοτικά µέσα, αντιπροσωπεύοντας το 90% του προϋπολογισµού των χρηµατοδοτικών µέσων για το Ακολουθούν οι «ενισχύσεις εκκίνησης» του Ευρωπαϊκού Μηχανισµού για τις Τεχνολογίες (ΕΜΤ) που ήταν µικρότερες του 10%. 7. Η δράση «αρχικά ίδια κεφάλαια» έχει χρησιµοποιηθεί ελάχιστα µέχρι στιγµής λόγω της ύφεσης της αγοράς και της συνακόλουθης έλλειψης προσλήψεων στον κλάδο των εταιρειών επιχειρηµατικού κεφαλαίου. Η Joint European Venture (JEV) θεωρήθηκε, εξαρχής, υπερβολικά γραφειοκρατική και είχε ελάχιστη ζήτηση, µε αποτέλεσµα τη χαµηλή αποδοτικότητα και αποτελεσµατικότητα. Η JEV έκλεισε στις 29 εκεµβρίου Ο µηχανισµός εγγυήσεων υπέρ των ΜΜΕ και οι ενισχύσεις εκκίνησης του ΕΜΤ συνεισέφεραν σηµαντικά στη βελτίωση της οικονοµικής κατάστασης των επιχειρήσεων, ως µέσα δηµόσιας πολιτικής που διευκολύνουν την πρόσβαση των ΜΜΕ σε χρηµατοδότηση. Μέχρι τώρα οι πόροι που διατέθηκαν από το MAP µέσω των 9 Απόφαση του Συµβουλίου (2000/819 EΚ) 10 COM (2004) Απόφαση αριθ. 593/2004 περί τροποποίησης της απόφασης αριθ. 2000/819 του Συµβουλίου. DT\ doc 3/14 PE v01-00

4 χρηµατοδοτικών µέσων του βοήθησαν περίπου ΜΜΕ σε σύνολο 22 εκατ. ΜΜΕ στην ΕΕ (0,81%). 9. Οι δράσεις πολιτικής στο πλαίσιο του MAP συνεπάγονται προστιθέµενη αξία (ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, κατευθυντήριες γραµµές, µεγαλύτερη ευαισθητοποίηση, ανάπτυξη δεικτών και εργαλείων, κ.λπ), προσδίδοντας µια ευρωπαϊκή διάσταση στις εθνικές πολιτικές για τις ΜΜΕ. Τα υπόλοιπα προς εκκαθάριση στο πλαίσιο του MAP στις 10/12/04 ήταν 268,1 εκατ. ευρώ και για το σύνολο του τοµέα πολιτικής (02) Επιχειρήσεις ήταν 282,0 εκατ. ευρώ. Νέο πρόγραµµα για την περίοδο (προς δηµοσίευση στις 6 Απριλίου 2005) 10. Το πρόγραµµα-πλαίσιο Ανταγωνιστικότητα και Καινοτοµία (ΠΚΠ), το οποίο ανακοίνωσε η Επιτροπή στις 14 Ιουλίου, έχει ως στόχο να αποτελέσει ένα µέσο ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και της καινοτοµίας στην ενιαία αγορά. Το πρόγραµµα θα συγχωνεύσει τα ακόλουθα κοινοτικά προγράµµατα: το Πολυετές Πρόγραµµα για τις επιχειρήσεις και την επιχειρηµατικότητα, ιδίως για τις ΜΜΕ (MAP), το πρόγραµµα «Ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη», ορισµένες καινοτόµες δράσεις που θα αφαιρεθούν από το πρόγραµµα-πλαίσιο Ε & ΤΑ, δραστηριότητες προώθησης και επίδειξης περιβαλλοντικών τεχνολογιών που επί του παρόντος καλύπτονται από το πρόγραµµα Life, και προγράµµατα µε επίκεντρο την τεχνολογία πληροφορικής και επικοινωνίας (ICT Modinis, econtent και eten). 11. Βάσει πρόσφατων στοιχείων, υπάρχει σαφής συσχετισµός µεταξύ της δραστηριότητας στον τοµέα της καινοτοµίας και της αύξησης του ΑΕΠ. Και όµως, εντός της ΕΕ, ο δείκτης καινοτοµίας 12 δείχνει ότι η ΕΕ των 10 βρίσκεται κάτω από το µέσο όρο όσον αφορά την καινοτοµία. Συνολικά, η Ευρώπη υστερεί σε σχέση µε τις ΗΠΑ σε 10 από τους 11 δείκτες καινοτοµίας, συµπεριλαµβανοµένων του επιχειρηµατικού κεφαλαίου αρχικού σταδίου και της επιχειρηµατικής έρευνας και ανάπτυξης. 12. Επιπλέον, η Ευρώπη δεν έχει επαρκείς δυνατότητες να µετατρέψει τις γνώσεις σε προϊόντα και υπηρεσίες, ιδίως εµπορικές, καθιστώντας τις οικονοµική επιτυχία. Οι αιτήσεις ευρωπαϊκών επιχειρήσεων για χορήγηση διπλώµατος ευρεσιτεχνίας ανέρχονται σε 170 ετησίως ανά εκατοµµύριο κατοίκων, έναντι 400 για τις αµερικανικές επιχειρήσεις. Και το ετήσιο έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου της Ένωσης για προϊόντα υψηλής τεχνολογίας είναι περίπου 23 δισεκατοµµύρια ευρώ. II. ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ο Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας και ο στόχος του 3% 13. Η µακροπρόθεσµη ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και οι θέσεις εργασίας που µπορούν να δηµιουργήσουν εξαρτώνται σε µεγάλο βαθµό από τις δραστηριότητες 12 Πίνακας αποτελεσµάτων στον τοµέα της καινοτοµίας 2004, SEC (2004) 1475, σ ΡΕ v /14 DT\ doc

5 Ε & ΤΑ, παράγοντα σηµαντικό για τη στήριξη και άλλων πολιτικών, όπως η προστασία των καταναλωτών ή η προστασία του περιβάλλοντος. 14. Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της για το µελλοντικό δηµοσιονοµικό πλαίσιο της Ένωσης, κατέστησε την ενίσχυση της ευρωπαϊκής έρευνας βασικό στόχο, προτείνοντας την αύξηση του προϋπολογισµού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την έρευνα: αν ληφθεί υπόψη το σύνολο των δραστηριοτήτων, ο προϋπολογισµός πρέπει να διπλασιαστεί 13. Οι ευρωπαϊκές προσπάθειες έρευνας, οι οποίες αντιπροσωπεύουν σήµερα το 2% του ΑΕΕ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υστερούν σε σχέση µε τις αντίστοιχες προσπάθειες των ΗΠΑ (2,8%) και της Ιαπωνίας (πάνω από 3%) Οι δηµόσιες δαπάνες Ε & Α στην ΕΕ των 25 το 2003 ήταν 0,81% του ΑΕΠ (0,76% από εθνικές πηγές και 0,05% από την ΕΕ). Προκειµένου να προσεγγίσει το στόχο του 1% µέχρι το , το µερίδιο της Κοινότητας στη συνολική δηµόσια χρηµατοδότηση των δαπανών Ε & Α αναµένεται να αυξηθεί στο 11% των δηµόσιων δαπανών Ε & Α το (από 5,7% σήµερα) αυτό σηµαίνει ότι οι δηµόσιες επενδύσεις των κρατών µελών, στο πλαίσιο του στόχου της Βαρκελώνης, θα ανέλθουν στο 0,87% και η προτεινόµενη χρηµατοδότηση από την ΕΕ στο 0,09%. 13 COM (2004) τελικό * Κρατικές δαπάνες για την Ε & Α DT\ doc 5/14 PE v01-00

6 Table: R&D intensities and targets in member States and beyond (source: European Commission DG Research/M/ ) R&D intensity (GERD* as % of GDP) [1] Member State Targets (GERD as % of GDP) Country Total [2] Private sector funding [3] Total Private-sector funding Belgium % ( ) 2% ( ) Czech Republic % ( ) 1% ( ) Denmark % ( ) 2% ( ) Germany % ( ) 2% ( ) Estonia % (2004) 1.5% (2006) - Greece % ( ) 0.6% ( ) Spain % (2007) -0.9% (2007) France % ( ) 2% ( ) Ireland % ( ) % ( ) Italy % (2006) 0.75% (2006) Cyprus % (2006) - Latvia % ( ) 1 % ( ) Lithuania % (2006) 0.8% (2006) Luxembourg % ) [4] - Hungary % ( ) 1 % ( ) Malta [5] Netherlands Close to EU max ( ) > EU average (2005) Austria % (2006) 3% ( ) - Poland % (2006) 0.9% (2006) Portugal % (2006) 1.6% ( Slovenia % ( ) 2% ( ) Slovakia % ( ) 1.2% ( ) Finland 3.49 [6] 2.35 > 3.5% from onwards Sweden Maintain current level - United Kingdom % ( ) 1.7% ( ) EU % ( ) 2% ( ) EU % ( ) 2% ( ) Iceland Norway 1.60 (1.67) 0.82(0.81) OECD average (2005) 60% of total R&D funding (2005) Switzerland approx. 2.8 (2007) approx. 1.8 (2007) Bulgaria Accelerate current rate of improvement accelerate current rate of improvement Romania % (2007) 0.5% (2007) Turkey United States Japan Israel Maintain current levels - ΡΕ v /14 DT\ doc

7 TABLE 2: R&D investment Snapshot (source:ibid) Country Planned public funding Anticipated private sector f di Direct funding 2003 Direct funding 2004 Fiscal and other indirect measures 2003 Fiscal and other indirect measures EUR million EUR million EUR million EUR million EUR million EUR million Belgium Czech Republic # Denmark # Germany Estonia Greece Spain France * Ireland Italy Cyprus Latvia ,5 Lithuania Luxembourg Hungary Malta Netherlands Austria Poland # Portugal Slovenia Slovakia Finland Sweden # United Kingdom # Iceland # Norway # Switzerland Bulgaria Romania Turkey United States # * Japan #* Israel Data in current values (-) Data unavailable (#) Calculated from data in national currency (*) Data for direct public funding excludes regional and local government DT\ doc 7/14 PE v01-00

8 2.1. Ενίσχυση των ευρωπαϊκών ερευνητικών προσπαθειών 16. Η έρευνα γίνεται όλο και πιο δαπανηρή, λόγω της αυξανόµενης πολυπλοκότητάς της: σε 20 χρόνια, το κόστος ανάπτυξης ενός φαρµάκου έχει υπερδιπλασιαστεί και το κόστος ενός νέου µικροηλεκτρονικού µηχανισµού έχει τριπλασιαστεί. Και υπάρχουν πολλές ανάγκες έρευνας, στις οποίες δεν µπορούν να ανταποκριθούν αποδοτικά τα κράτη µέλη µεµονωµένα. 17. Μια ευρωπαϊκή βιοµηχανική πολιτική, ιδίως σε ιδιαίτερα ανταγωνιστικούς τοµείς όπως οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίας, η βιοτεχνολογία και η νανοτεχνολογία, η αεροναυπηγική και το διάστηµα και η τεχνολογία ενέργειας υδρογόνου, απαιτεί την ενοποίηση των ερευνητικών προσπαθειών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. 18. Επί του παρόντος, οι δαπάνες έρευνας της ΕΕ για το 6ο πρόγραµµα-πλαίσιο (6 ο ΠΠ) αντιστοιχούν στο 0,05% του ΑΕΕ των 25. Ο προϋπολογισµός της ΕΕ για την έρευνα χρησιµοποιείται κυρίως για τη διάρθρωση και το συντονισµό της ευρωπαϊκής ερευνητικής δραστηριότητας και για τη συγχρηµατοδότηση σηµαντικών σχεδίων προτεραιότητας και την προώθηση της κινητικότητας. Στο νέο πλαίσιο υπάρχει η σαφής ανάγκη χρηµατοδότησης νέων κατηγοριών δραστηριοτήτων ως απόκριση στα πιεστικά αιτήµατα των ερευνητών και της βιοµηχανίας. 19. Σύµφωνα µε την πρόταση που συζητείται αυτή τη στιγµή στο Συµβούλιο, πάνω από το 50% του συνόλου της υποκατηγορίας 1α πρέπει να κατανεµηθεί στη δηµιουργία ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, στην προώθηση της επιστηµονικής και τεχνολογικής υπεροχής και στην επίτευξη επενδύσεων 3% σε δραστηριότητες έρευνας και καινοτοµίας. Αυτό αντιπροσωπεύει περίπου 69,7 δισεκατοµµύρια ευρώ στη διάρκεια επταετούς περιόδου 16 και περιλαµβάνει τρεις κύριες δραστηριότητες, δηλ. ασφάλεια, δραστηριότητες στο διάστηµα και πρόγραµµα ανταγωνιστικότητας και καινοτοµίας (ΠΚΠ). 2.2.Προστιθέµενη αξία 20. Προκειµένου να ενισχύσει τις ευρωπαϊκές ερευνητικές προσπάθειες και να συντελέσει στη δηµιουργία της πιο ανταγωνιστικής και δυναµικής οικονοµίας της γνώσης στην υφήλιο, το 7 ο ΠΠ θέτει τους ακόλουθους στόχους : - δηµιουργία µιας «κρίσιµης µάζας» πόρων (µε διπλασιασµό των σηµερινών δαπανών), ιδίως σε βασικούς τοµείς για την ανάπτυξη, όπως η µικροηλεκτρονική, οι τηλεπικοινωνίες, οι βιοτεχνολογίες και η αεροναυπηγική, - ενίσχυση της υπεροχής µέσω του ανταγωνισµού σε ευρωπαϊκό επίπεδο και της διεθνικής συνεργασίας µε τη δηµιουργία δικτύων και κέντρων υπεροχής, - άσκηση «καταλυτικής» επιρροής στις εθνικές πρωτοβουλίες και βελτίωση του συντονισµού των δραστηριοτήτων των κρατών µελών σε τοµείς κοινού ή µερικού ενδιαφέροντος. 16 ελτίο της Επιτροπής αριθ. 14 της 7ης Μαΐου 2004 ΡΕ v /14 DT\ doc

9 2.3. Σηµαντικοί στόχοι του 7 ου ΠΠ (µε σηµαντικά αυξηµένο προϋπολογισµό) ιεθνική συνεργασία: δηµιουργία ευρωπαϊκών κέντρων υπεροχής µέσω της συνεργασίας εργαστηρίων Ανάληψη ευρωπαϊκών τεχνολογικών πρωτοβουλιών Ενίσχυση της δηµιουργικότητας της βασικής έρευνας µέσω του ανταγωνισµού µεταξύ οµάδων σε ευρωπαϊκό επίπεδο Μετατροπή της Ευρώπης σε χώρο πιο ελκυστικό για τους κορυφαίους ερευνητές Ανάπτυξη υποδοµών έρευνας ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος Ενίσχυση του συντονισµού των εθνικών ερευνητικών προγραµµάτων 21. Μια εντονότερη προσπάθεια σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης θεωρείται ότι θα ασκήσει ισχυρή και πολλαπλασιαστική επίδραση στις ιδιωτικές επενδύσεις σε ερευνητικές δραστηριότητες. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις επενδύουν λιγότερο στην έρευνα από ό,τι οι αντίστοιχες αµερικανικές και ιαπωνικές επιχειρήσεις. Και όταν αποφασίζουν να επενδύσουν, συχνά το κάνουν εκτός Ευρώπης. Η συγχρηµατοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση µπορεί να ενθαρρύνει αυτές τις επιχειρήσεις να επενδύουν περισσότερο στην Ευρώπη, συµβάλλοντας έτσι: στη θέσπιση ενός πλαισίου για µεγάλα τεχνολογικά σχέδια µε συνεργασία επιχειρήσεων και πανεπιστηµίων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τα οποία µπορούν να σχεδιαστούν µόνο σε αυτό το επίπεδο, στην αύξηση του ανθρώπινου δυναµικού: ένας στόχος που αντιστοιχεί στον στόχο του 3% είναι να αυξηθεί ο αριθµός ερευνητών στην Ευρώπη σε 8 ανά εργαζόµενους (σήµερα 6 ανά 1.000), όπως και στις Ηνωµένες Πολιτείες, στη δηµιουργία κρίσιµης µάζας «κέντρων υπεροχής» 17, ικανών να προσελκύσουν ιδιωτικές επενδύσεις. 22. Οι εργασίες θα επικεντρωθούν σε βασικά θέµατα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, εξασφαλίζοντας τη συνέχεια µε τις θεµατικές προτεραιότητες του 6 ου ΠΠ, καθώς και σε δύο νέους τοµείς προτεραιότητας ύο νέοι τοµείς για την Ένωση: διάστηµα και ασφάλεια Εφαρµογή της ευρωπαϊκής διαστηµικής πολιτικής 23. Ο τοµέας του διαστήµατος έχει αναγνωριστεί ως πιθανός τοµέας ενίσχυσης της τεχνολογικής καινοτοµίας που είναι αναγκαία για τη διατήρηση των στόχων της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας. 24. Το 1ο ιαστηµικό Συµβούλιο το Νοέµβριο του 2004 ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναπτύξει αρχές βιοµηχανικής πολιτικής σύµφωνα µε τις δραστηριότητες που χρηµατοδοτεί το Ευρωπαϊκό ιαστηµικό Πρόγραµµα. Η ΕΕ θα πρέπει να αναπτύξει 17 Βλέπε COM(2003) 58 DT\ doc 9/14 PE v01-00

10 περαιτέρω τη βιοµηχανική πολιτική της, ώστε να δηµιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη της διαστηµικής κατασκευαστικής βιοµηχανίας, και να ετοιµάσει το έδαφος για τη δηµιουργία µιας αγοράς µε επίκεντρο την εφαρµογή. 25. Στο µέλλον, το Ευρωπαϊκό ιαστηµικό Πρόγραµµα θα επικεντρωθεί στα εξής: τεχνολογίες για την εκµετάλλευση του διαστήµατος στους τοµείς της δορυφορικής πλοήγησης (σχέδιο Galileo), των συστηµάτων παγκόσµιας παρακολούθησης περιβάλλοντος και ασφάλειας (GMES) και των δορυφορικών τηλεπικοινωνιών, - τεχνολογίες διαστηµικών µεταφορών, βασικές για την εξασφάλιση ανεξάρτητης πρόσβασης της Ευρώπης στο διάστηµα, - επιστηµονικές δραστηριότητες στο διάστηµα, για παράδειγµα στο πλαίσιο της χρήσης του ιεθνούς ιαστηµικού Σταθµού και σε σχέση µε την εξερεύνηση του διαστήµατος Έρευνα στην υπηρεσία της ασφάλειας 26. Ενώπιον του οργανωµένου εγκλήµατος, της διεθνούς τροµοκρατίας και των φυσικών καταστροφών, η ασφάλεια αποτελεί σηµαντικότατη πρόκληση για την Ευρώπη: η ασφάλεια των συνόρων, η ασφάλεια των ατόµων, η ασφάλεια των υποδοµών και εγκαταστάσεων, η αποκατάσταση της ασφάλειας σε περίπτωση κρίσης. Η αύξηση της ασφάλειας συνεπάγεται την εξέλιξη της γνώσης όσον αφορά τον εντοπισµό, τις πληροφορίες, την αναγνώριση και την επιτήρηση, καθώς και την υψηλή διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών διάσωσης. 27. Με βάση την έκθεση µιας ευρωπαϊκής οµάδας υψηλού επιπέδου, πρόκειται να εφαρµοστεί, στο πλαίσιο του 7ου ΠΠ, ένα σαφώς προσδιορισµένο Ευρωπαϊκό Ερευνητικό Πρόγραµµα για την Ασφάλεια, όπως ορίζεται στην Ανακοίνωση της Επιτροπής µε τίτλο «Έρευνα για την Ασφάλεια: τα επόµενα βήµατα» (COM (2004) 590 τελικό). 28. Έχοντας στη διάθεσή του σηµαντικούς πόρους, το πρόγραµµα θέτει ως στόχο: να αυξήσει την προστασία του πολίτη της ΕΕ, να βελτιώσει τη βιοµηχανική ανταγωνιστικότητα του κλάδου ασφάλειας της ΕΕ, να συνεισφέρει στην ανάπτυξη ευρωπαϊκής πολιτικής ασφάλειας Μελλοντική εφαρµογή 29. Η διαδικασία λήψης αποφάσεων που αφορά τα χρηµατοδοτούµενα από την Κοινότητα ερευνητικά προγράµµατα αποτελείται από διπλό µηχανισµό. Κάθε τέσσερα χρόνια, το Συµβούλιο και το Κοινοβούλιο εγκρίνουν πολυετές πρόγραµµα-πλαίσιο (ΠΠ) µε σαφώς καθορισµένους επιστηµονικούς και τεχνικούς στόχους. 30. Στο πλαίσιο αυτό, ο εισηγητής θα ήθελε να θέσει ορισµένα ερωτήµατα: ποια θα πρέπει να είναι η διάρκεια ενός ΠΠ, κατά πόσο οι κανόνες εκτέλεσης των ερευνητικών ΠΠ αρκούν για την εφαρµογή του ιαστηµικού Προγράµµατος της ΕΕ (όπου η στήριξη για τις υποδοµές και την κατασκευή εκτοξευτών είναι βασικά στοιχεία) ή αν είναι σκοπιµότερο να θεσπιστεί ειδικό πρόγραµµα που θα επιτρέπει την προσαρµογή των κανόνων. 31. Για λόγους διαφάνειας, και προκειµένου να αποφευχθεί η αλληλεπικάλυψη ΡΕ v /14 DT\ doc

11 αρµοδιοτήτων, θα ήταν ίσως σκόπιµο να εξεταστεί η καθιέρωση τριών χωριστών τοµέων πολιτικής ή υποκατηγοριών (στο πλαίσιο της υποκατηγορίας 1α) µε επαρκή χωριστή νοµική βάση, που θα αφορούν αντιστοίχως: 1. την έρευνα και ασφάλεια 2. τις ευρωπαϊκές διαστηµικές δραστηριότητες 3. το πρόγραµµα ανταγωνιστικότητας και καινοτοµίας (ΠΚΠ). 32. Απουσία πρότασης της Επιτροπής, ο εισηγητής θα ήθελε να διερευνήσει δύο δυνατότητες: τη δηµιουργία υποκατηγοριών, δηλαδή την οριοθέτηση των χρηµατοδοτικών χορηγήσεων, ή την καθιέρωση χωριστών τοµέων πολιτικής που δεν συνεπάγεται οριοθέτηση των χορηγήσεων αλλά µεγαλύτερη ευελιξία. 3. Εφαρµογή του 6 ου ΠΠ για την έρευνα Προκειµένου να ληφθεί υπόψη η διεύρυνση, η συνολική χρηµατοδότηση για το 6ο ΠΠ αυξήθηκε (COM(2003)777) από 17,5 18 σε 19,235 δισεκατοµµύρια. Στο πλαίσιο του προϋπολογισµού του 6ου ΠΠ τα ειδικά κονδύλια έρευνας για τις ΜΜΕ ανέρχονταν σε 473 εκατ. ευρώ. Table 2: : 5 FP and 6 FP in current prices. Source Fiscal programming SEC( ) Ttotal projection over the period billion Euro including administrative expenditure (in current 1999 prices) in mio Euro 2000 & Οι ερευνητικές δραστηριότητες της ΕΕ στο πλαίσιο του 6 ου ΠΠ καλύπτουν τους ακόλουθους θεµατικούς τοµείς προτεραιότητας: επιστήµες της ζωής, γονιδιωµατική και βιοτεχνολογία στην υπηρεσία της υγείας, τεχνολογίες της κοινωνίας της πληροφορίας, νανοτεχνολογίες και νανοεπιστήµες, πολυλειτουργικά υλικά βασισµένα στη γνώση και νέες διεργασίες και διατάξεις παραγωγής, αεροναυπηγική και διάστηµα, ποιότητα και ασφάλεια τροφίµων, βιώσιµη ανάπτυξη, (ενεργειακά συστήµατα, βιώσιµες επίγειες µεταφορές), πλανητική µεταβολή και οικοσυστήµατα, πολίτες και διακυβέρνηση στην κοινωνία της γνώσης. 35. Μέχρι στιγµής, το 6 ο πρόγραµµα πλαίσιο υπήρξε µάλλον επιτυχές. Ωστόσο, από τις χιλιάδες προτάσεις που έχουν ληφθεί, µόνο 1 στις 5 µπόρεσε να χρηµατοδοτηθεί λόγω της έλλειψης κονδυλίων. Πιο συγκεκριµένα, κάτι λιγότερο από το 50% των σχεδίων που κρίθηκαν πολύ υψηλού επιπέδου µπόρεσαν να χρηµατοδοτηθούν. Όσον αφορά τον προϋπολογισµό, τα ποσοστά χρησιµοποίησης των πιστώσεων για την ανάληψη υποχρεώσεων και των πιστώσεων για πληρωµές ήταν 99,98% και 96,9% αντιστοίχως. 18 ΕΕ L 232/ 1 της και για την Ευρατόµ ΕΕ L 232/34 της DT\ doc 11/14 PE v01-00

12 36. Στις 10/12/04 ο όγκος των υπολοίπων προς εκκαθάριση για τον τοµέα πολιτικής 08 Έρευνα ήταν 6,730 δισεκατοµµύρια ευρώ. Το γενικό σύνολο των υπολοίπων προς εκκαθάριση στους τοµείς πολιτικής: MAP, 02 Επιχειρήσεις, 08 Έρευνα και 10 Άµεση Έρευνα ήταν 7,419 δισεκατοµµύρια ευρώ στις 10/12/ Ειδική έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για το Ο συνολικός απολογισµός των δράσεων Ε & ΤΑ είναι πολύ θετικός. Ωστόσο, φαίνεται ότι για τις συµβάσεις έµµεσων δράσεων Ε & ΤΑ στο πλαίσιο του 5ου ΠΠ, τις οποίες έλεγξε το Συνέδριο την περίοδο , το βασικό πρόβληµα που εξακολουθεί να παρατηρείται είναι οι υπερβολικές πληρωµές για έµµεσες δράσεις Ε & ΤΑ. Ως αποτέλεσµα του ελέγχου, οι υπηρεσίες της Επιτροπής προέβησαν σε δηµοσιονοµικές προσαρµογές που αντιστοιχούσαν, κατά µέσο όρο, στο 21,6% 19 των εξόδων που δήλωσαν οι δικαιούχοι. 38. Προκειµένου να αντιµετωπίσουν το θέµα, οι πέντε γενικές διευθύνσεις που διαχειρίζονται από κοινού τις δραστηριότητες Ε & ΤΑ ενέκριναν κοινή δράση. Το Συνέδριο, ωστόσο, θεωρεί ότι οι δράσεις που ανελήφθησαν στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης της Επιτροπής, και οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 2003, µαζί µε τις τροποποιήσεις της νοµικής βάσης του πλαισίου Ε & ΤΑ για το 6 ο ΠΠ εξακολουθούν να είναι ανεπαρκείς για να αντιµετωπίσουν τον κίνδυνο υπερβολικών πληρωµών για έµµεσες δράσεις Ε & ΤΑ. Το Συνέδριο θεωρεί επίσης ότι είναι απολύτως αναγκαία η απλούστευση και ενοποίηση των διοικητικών διαδικασιών και από τις δύο πλευρές, το δικαιούχο και την Επιτροπή, ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση στα κεφάλαια και να διασφαλιστεί η διαφάνεια των δαπανών. 3.2 Αξιολόγηση 39. Η στήριξη που χορηγήθηκε για τη διεθνική πρόσβαση σε σηµαντικές ερευνητικές υποδοµές, δίκτυα, κοινή έρευνα, µελέτες σχεδιασµού, ανάπτυξη επικοινωνιακών δικτύων και δηµιουργία νέων υποδοµών συνέβαλε στην ενοποίηση κατακερµατισµένων ερευνητικών δραστηριοτήτων σε επίπεδο ΕΕ, στη µεγαλύτερη ανταλλαγή τεχνογνωσίας και τη στενότερη συνεργασία µεταξύ των κρατών µελών. Η συνεργασία σε επίπεδο ΕΕ περιορίζει επίσης τον κίνδυνο διπλασιασµού των ερευνητικών προσπαθειών. 40. Κρίνονται αναγκαία τα εξής: εκσυγχρονισµός των ερευνητικών δραστηριοτήτων προκειµένου να ανταποκρίνονται στα ταχέως µεταβαλλόµενα τεχνολογικά και οικονοµικά δεδοµένα, καθορισµός της διάρκειας του πλαισίου (τέσσερα ή παραπάνω έτη), απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών, βελτίωση των οικονοµικών ελέγχων από τα κράτη µέλη, θέσπιση συστηµάτων δηµοσιονοµικών κινήτρων για την ενθάρρυνση των επενδύσεων ιδιωτικών επιχειρήσεων στην έρευνα στην Ευρώπη. ηµιουργία ενός ευνοϊκού νοµικού πλαισίου που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ερευνητικών επιχειρήσεων και θα τις 19 Ελεγκτικό Συνέδριο, ετήσια έκθεση, σηµείο 6.31, σελ. 240 ΡΕ v /14 DT\ doc

13 ενθαρρύνει να επενδύουν στην ΕΕ, ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναµικού και ενθάρρυνση των νέων για σπουδές στον επιστηµονικό κλάδο, παραµονή των ερευνητών στην Ευρώπη και προσέλκυση κορυφαίων ερευνητών στην Ευρώπη, ενίσχυση της βιοµηχανικής πολιτικής και δηµιουργία ευνοϊκών όρων πρόσβασης της βιοµηχανίας και ιδίως των ΜΜΕ στην έρευνα, αξιολόγηση της επάρκειας των ισχυόντων µηχανισµών εκτέλεσης εντός του προγράµµατος-πλαισίου για την εφαρµογή του Ευρωπαϊκού ιαστηµικού Προγράµµατος, διασαφήνιση των αρµοδιοτήτων των εµπλεκόµενων Επιτρόπων, για λόγους διαφάνειας και προκειµένου να αποφευχθεί η αλληλεπικάλυψη των αρµοδιοτήτων, το ενδεχόµενο καθιέρωσης τριών σαφώς χωριστών τοµέων (στο πλαίσιο της υποκατηγορίας 1α): έρευνα και ασφάλεια, ευρωπαϊκές διαστηµικές δραστηριότητες και ανταγωνιστικότητα και καινοτοµία, καθορισµός σαφών προτεραιοτήτων για τη βιοµηχανική πολιτική της ΕΕ και παροχή κρίσιµης µάζας χρηµατοδότησης που είναι αναγκαία για την εφαρµογή τους. αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά µε τη σηµασία της έρευνας, της βιοµηχανικής πολιτικής και της ανταγωνιστικότητας στην καθηµερινή ζωή. 4. ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ Θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόµενο έγκρισης περισσότερων ευρωπαϊκών σχεδίων µεγάλης κλίµακας, βάσει του υποδείγµατος της διαστηµικής βιοµηχανίας και του σχεδίου Galileo συγκεκριµένα Θα ήταν καταλληλότερα µικρότερα αλλά πιο εξειδικευµένα σχέδια µε συγκεκριµένους στόχους και µε αυξηµένη συγχρηµατοδότηση από την ΕΕ για την προώθηση των ερευνητικών δραστηριοτήτων Προκειµένου να βελτιωθεί το ποσοστό µετατροπής των αποτελεσµάτων της έρευνας σε εµπορικές εφαρµογές, θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόµενο θέσπισης κοινοτικού διπλώµατος ευρεσιτεχνίας, όταν τα αποτελέσµατα της έρευνας διατίθενται σε ολόκληρη την ΕΕ και ιδίως για τις ΜΜΕ. 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ έχοντας υπόψη τα παραπάνω 1. Οι ερευνητικές δραστηριότητες αντιπροσωπεύουν την υψηλότερη προστιθέµενη αξία από την άποψη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Συγκεντρώνουν όχι µόνο ερευνητές και την τεχνογνωσία τους αλλά και τον βιοµηχανικό κλάδο, τις ΜΜΕ και επιστηµονικά όργανα. Οι δραστηριότητες έρευνας συµβάλλουν στη δηµιουργία θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης οι οποίες είναι σήµερα (και στο µέλλον ακόµη περισσότερο) αναγκαίες για να επιτρέψουν στην ευρωπαϊκή οικονοµία να παραµείνει ανταγωνιστική στις παγκόσµιες αγορές, εξασφαλίζοντας έτσι ευηµερία, απασχόληση και ποιότητα ζωής. 2. Ο όγκος των πιστώσεων που διατίθενται για ερευνητικά προγράµµατα θα πρέπει να αντικατοπτρίζει µια κρίσιµη µάζα συγχρηµατοδότησης από την Κοινότητα η οποία είναι αναγκαία για την προώθηση της έρευνας και, κατ επέκταση, των βιοµηχανικών DT\ doc 13/14 PE v01-00

14 δραστηριοτήτων, και να ανέρχεται τουλάχιστον στο επίπεδο του 0,09% του ΑΕΕ της ΕΕ, γεγονός που υποδηλώνει διπλασιασµό των δαπανών της ΕΕ για έρευνα (σήµερα ανέρχονται στο 0,05 %). 3. Η συγχρηµατοδότηση ερευνητικών προγραµµάτων «καινοτοµίας στην εφαρµογή» από την Κοινότητα πρέπει να αυξηθεί στο 80%, εξασφαλίζοντας την πρόσβαση στα αποτελέσµατα της έρευνας. 4. Ο όγκος των πιστώσεων για τον τοµέα πολιτικής «Ανταγωνιστικότητα και Καινοτοµία» που θα περιλαµβάνει τη µελλοντική βιοµηχανική και επιχειρηµατική πολιτική της ΕΕ 20 πρέπει να φθάσει σε κρίσιµη µάζα, προκειµένου να επιτευχθούν οι στόχοι της Λισσαβώνας. 5. Οι διαστηµικές δραστηριότητες πρέπει να εντάσσονται σε χωριστό τοµέα πολιτικής (σύµφωνα µε το άρθρο III-254 της Συνθήκης περί θέσπισης Συντάγµατος). Το ποσό που κατανέµεται σε αυτήν την υποκατηγορία πρέπει να καλύπτει όλες τις δραστηριότητες που αφορούν το διάστηµα: έρευνα για εφαρµογές στον τοµέα της επιστήµης και της τεχνολογίας, κατασκευή δορυφορικών εκτοξευτών, στήριξη για υποδοµές (Galileo, GMES) και πρόσβαση της ΕΕ στο διάστηµα. 20 COM(2005) 12 και COM(2005) 24 ΡΕ v /14 DT\ doc