της Αγγλίας της Σκοτίας της Ουαλίας και της Β. Ιρλανδίας

Transcript

1 TO ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ United Kingdom Το Πολιτικό Σύστηµα του Ηνωµένου Βασιλείου της Αγγλίας της Σκοτίας της Ουαλίας και της Β. Ιρλανδίας ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΙΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ Α. ΚΑΤΣΙΟΣ

2 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 10-1

3 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons

4 Χάρτες 2

5 Βασικά στοιχεία για το ΗΒ Πληθυσµός: 59,8 εκατοµµύρια Ανεξάρτητο ενιαίο κράτος: από τον 12ο αιώνα Πολίτευµα: Βασιλευόµενη Κοινοβουλευτική ηµοκρατία Αρχηγός κράτους: Βασίλισσα (Ελισάβετ ΙΙ) Αρχηγός κυβέρνησης: Πρωθυπουργός Θρησκεία: Αγγλικανική Προτεσταντική ( ιαµαρτυρόµενοι, Πρεσβυτεριανοί, Μεθοδιστές), Ρωµαιοκαθολικοί, Μουσουλµάνοι, Σιχ, Ινδουϊστές, Εβραίοι 3

6 Ένα Στέµµα Πέντε Έθνη M. ΒΡΕΤΑΝΙΑ (GREAT BRITAIN) ΑΓΓΛΙΑ (ENGLAND) ΣΚΟΤΙΑ (SCOTLAND) ΟΥΑΛΙΑ (WALES) ΒΟΡΕΙΟΣ ΙΡΛΑΝ ΙΑ (NORTHERN IRLAND) Προτεσταντική πλειοψηφία που ελέγχει τη τοπική κυβέρνηση 4

7 Union flag & naval jack (ι) 5

8 Union flag & naval jack (ιι) 6

9 Σηµαίες Αγγλίας, Σκωτίας, Ουαλίας και Β. Ιρλανδίας 7

10 Σύµβολα Royal Standard Commonwealth 8

11 Ιστορία (ι) Magna Carta (1215): παραχώρηση προνοµίων από τον βασιλιά στην αριστοκρατία Glorious revolution (ένδοξη επανάσταση) 1688: εκπροσώπηση των εµπόρων και αστών στην κυβέρνηση µε παραχώρηση του Bill of Rights (1689) Μετά από το Act of Settlement (1701) τέθηκε οριστικά ο Νόµος υπεράνω της βασιλικής βούλησης και τα βασιλικά προνόµια ενσωµατώθηκαν στο νοµολογιακό άγραφο δίκαιο (common law) Σταδιακή επέκταση του δικαιώµατος ψήφου από το 1832 (First Reform Act) µέχρι το 1928 έτος εισαγωγής του γενικού δικαιώµατος ψήφου 9

12 Ιστορία (ιι) Το γενικό δικαίωµα ψήφου διέκοψε τη κοινωνική συνοχή των µέχρι τότε απόλυτα ανεξάρτητων βουλευτών (members of Parliament) Άνοδος των κοµµάτων µέσα στο House of Commons (forum εκφώνησης πολιτικών λόγων) Ύπαρξη νοµιµοποιηµένου πολιτικού συστήµατος πριν από την άνοδο του πολιτικού ρόλου της εργατικής τάξης, στο πλαίσιο του οποίου ενσωµατώθηκε και αγωνίστηκε για επέκταση των δικαιωµάτων του Απορρόφηση νέων κοινωνικών τάξεων στο πολιτικό σύστηµα 10

13 Ιστορία (ιιι) Συνταγµατική ηµοκρατία Άµεση σχέση µεταξύ εκβιοµηχάνισης και πολιτικών εξελίξεων Κράτος πρόνοιας και µικτή οικονοµία Κοµµατική διακυβέρνηση 11

14 Κυριότερα χαρακτηριστικά Κοσµικό κράτος από την ρήξη του Ερρίκου VIII µε τη Καθολική Εκκλησία Το βρετανικό (Westminster) µοντέλο διακυβέρνησης: ανεξαρτησία κοινοβουλίου ενιαίο κράτος συγχώνευση εξουσιών (βλ. κυβέρνηση) Βιοµηχανική επανάσταση Απώλεια της αυτοκρατορίας Ταραγµένες σχέσεις µε την ηπειρωτική Ευρώπη 12

15 ιεθνής θέση και επιρροή Ευρωπαϊκό κράτος µε µέση επιρροή σε περιφερειακά και παγκόσµια ζητήµατα Μετα-αποικιακή ισχύ στη βάση πολιτιστικών και οικονοµικών δεσµών µε τις πρώην αποικίες (Commonwealth-Κοινοπολιτεία) Επιφύλαξη σε φεντεραλιστικές προσεγγίσεις στην ΕΕ Μη ισότιµος εταίρος της ειδικής σχέσης που διατηρεί µε τις ΗΠΑ 13

16 ηµοκρατική κουλτούρα στη Μ. Βρετανία Κοινοβουλευτικές παραδόσεις αναγόµενες ήδη πριν από τον 12ο αιώνα Β Παγκόσµιος Πόλεµος Παροχή τοπικής αυτονοµίας Σκωτία Ουαλία Β. Ιρλανδία (ειρηνευτική διαδικασία) 14

17 Το πολιτικό περιβάλλον Πολιτικά σχίσµατα Το Ηνωµένο Βασίλειο της Μ. Βρετανίας και Βορείου Ιρλανδίας είναι ένωση κι όχι οµοσπονδία Μ. Βρετανία: Αγγλία, Σκωτία, Ουαλία Η Αγγλία έχει το 56% του πληθυσµού της Μ. Βρετανίας Πολυεθνική σύνθεση πληθυσµού 6% του πληθυσµού ως αποτέλεσµα της βρετανικής αποικιοκρατίας 15

18 Πολιτικά και κοινωνικά δεδοµένα (ι) Με εξαίρεση την Β. Ιρλανδία οι πολιτικές αντιπαραθέσεις δεν οφείλονται στην εθνική καταγωγή και τη θρησκεία Τα δηµοψηφίσµατα του 1979 συγκράτησαν σε µεγάλο βαθµό τις αυτονοµιστικές τάσεις στη Σκοτία και Ουαλία µε τα οποία απορρίφθηκε µία µεγάλης κλίµακας περιφερειακή αυτονοµία (devolution) Η σπουδαιότερη γραµµή αντιπαράθεσης στη Μ. Βρετανία είναι οι ταξικές συγκρούσεις. Το κοµµατικό - εκλογικό σύστηµα απορροφά τους κοινωνικούς κλυδωνισµούς µειώνοντας ή απενεργοποιώντας τις κοινωνικές συγκρούσεις Η βρετανική αποτελεί την κατεξοχήν ευρωπαϊκή ταξική κοινωνία εν γίνεται προσπάθεια απόκρυψης του όπως στις Η.Π.Α. 16

19 Πολιτικά και κοινωνικά δεδοµένα (ιι) Το Εργατικό Κόµµα (Labour Party) λαµβάνει τα ¾ των ψήφων του από την εργατική τάξη Το Συντηρητικό Κόµµα (Conservative Party-Tories) λαµβάνει το ½ των ψήφων του από την εργατική τάξη Το Εργατικό Κόµµα λειτουργεί ως απορροφητήρας κραδασµών των ταξικών αντιπαραθέσεων 17

20 Νησιωτισµός, εµπλοκή και αποµόνωση Σταδιακός περιορισµός των στρατιωτικών και διπλωµατικών υποχρεώσεων Περιορισµένη λαϊκή υποστήριξη και καχυποψία ιδιαίτερα µετά τον πόλεµο του Ιράκ Εξάρτηση από το ιεθνές Εµπόριο Συµµετοχή σε οικουµενικούς οργανισµούς Κοινοπολιτεία (Commonwealth) Ηνωµένα Έθνη (United Nations) Ευρωπαϊκή Ένωση (European Union) Μη ευρωπαϊκή συνείδηση των πολιτών + 50% Η Μάγχη χωρίζει συµβολικά και κυριολεκτικά 18

21 Νησιωτισµός και Ευρωπαϊκή Ένωση 1957 ίδρυση της Ε.Ε. και µη συµµετοχή του Η.Β περιορισµένη συµµετοχή του Η.Β. µε πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Edward Heath 1975 δηµοψήφισµα % υπέρ της ένταξης στην Ε.Ε. Η ένταξη παρέµεινε διαφιλονικούµενη Αντίθεση της κυβέρνησης Thatcher στη Συνθήκη του Μάαστριχτ Τελικά επικυρώνεται οριακά από τη κυβέρνηση Major το

22 Πολιτικοί θεσµοί Κοινοβούλιο (Parliament) Η Κάτω Βουλή (House of Commons) Βουλή των Λόρδων (House of Lords) Κυβέρνηση (Government) Πρωθυπουργός (Prime Minister) Βασίλισσα (Queen) 20

23 Τα Κοινοβούλια του Η.Β. Βρετανικό Κοινοβούλιο (δύο σωµάτων) House of Commons + House of Lords (max 5 χρόνια) Σκωτικό Κοινοβούλιο Ουαλική Συνέλευση 1997 δηµοψηφίσµατα Σκοτία και Ουαλία Η βρετανική κυβέρνηση θέσπισε νοµοθεσία για τη σύσταση των Scottish Parliament και Welsh Assembly Εκλογές έγιναν στις 6 Μαίου Η Ουαλική Συνέλευση άρχισε τις εργασίες της στις 26.5 και το Σκωτικό Κοινοβούλιο στις Τα τοπικά νοµοθετικά σώµατα ανέλαβαν το σύνολο των αρµοδιοτήτων που ασκούνταν µέχρι τότε από τα Υπουργεία Σκωτίας και Ουαλίας 21

24 Κοινοβουλευτική νοµιµοποίηση Πηγές της νοµιµοποίησης; Συνήθεια και παράδοση Κουλτούρα που ενισχύει πολιτική κοινωνικοποίηση Θεωρία της καταπιστευµατικής διακυβέρνησης (trusteeship theory of government) Οι ηγέτες λειτουργούν µε γνώµονα το δηµόσιο συµφέρον αλλά επιδεικνύοντας ατοµική πρωτοβουλία Συντηρητικό κόµµα / Νέοι Εργατικοί Η Συλλογική Θεωρία (Collectivist theory) Εξισορρόπηση αντικρουόµενων συµφερόντων των πολιτών Παραδοσιακοί Συντηρητικοί Ατοµιστική Θεωρία (Individualist Theory) Άµεση εκπροσώπηση των πολιτών Φιλελεύθερο ηµοκρατικό Κόµµα 22

25 British Parliament Βρετανικό Κοινοβούλιο (British Parliament) ύο σώµατα (bicameral) Κάτω Βουλή (House of Commons) Η κυβέρνηση σχηµατίζεται από τη Κάτω Βουλή Κάθε µέλος εκλέγεται Άνω Βουλή (House of Lords) Ισοβιότητα αξιώµατος Αξίωµα Λόρδου 23

26 House of Commons (ι) H Κάτω Βουλή (House of Commons) House of Commons (659 έδρες) Μάιος 1997: νέες εκλογικές περιφέρειες αύξησαν τις έδρες από 651 σε : ίδρυση της κοινοβουλευτικής επιτροπής (selective committee) για τον εκσυγχρονισµό του Προώθηση της τοπικής αυτόνοµης διοίκησης (devolution) και περιόρισε µε το House of Lords Act του 1999 τις κληρονοµικές έδρες Λόρδων από 678 σε 92 Αποκλειστική αρµοδιότητα στα οικονοµικά 24

27 Ηouse of Commons (ιι) H Κάτω Βουλή (House of Commons) εκλέγεται άµεσα από τους πολίτες δεν δεσµεύεται συνταγµατικά από άλλο όργανο υποχώρηση της εξουσίας του έναντι της εκτελεστικής εξουσίας νοµοθετική πρωτοβουλία στη κυβέρνηση µέσω της υπουργικής γραφειοκρατίας (Civil Service) πενταετής θητεία αυξανόµενη σηµασία των οµάδων συµφερόντων (Lobbys) µε απευθείας σχέσεις µε την κυβέρνηση παρακάµπτοντας τις κοινοβουλευτικές επιτροπές (Select Committees) 25

28 House of Lords Βουλή των Λόρδων (House of Lords) ιατηρεί µέσω των Law Lords πλέον µόνο δικαστική εξουσία ως ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο (Judicial House of Lords) Μπορεί να ελέγχει, να τροποποιήσει ή προσωρινά να καθυστερήσει κάθε νοµοσχέδιο εκτός αυτών που αφορούν τον προϋπολογισµό (περιορισµένη δυνατότητα καθυστέρησης του νοµοθετικού έργου του House of Commons) 1999 η κυβέρνηση κατάργησε το αυτόµατο κληρονοµικό δικαίωµα διαδοχής των Λόρδων στο House of Lords Αποτελείται από διορισµένους ισόβιους Λόρδους και 92 κληρονοµικές έδρες Λόρδων που θα διατηρηθούν µόνο µέχρι την ολοκλήρωση και την εφαρµογή των µεταρρυθµίσεων 26

29 Prime Minister Πρωθυπουργός (Prime Minister - PM) Αποτελεσµατική πολιτική εκτελεστική εξουσία Ορίζει όχι µόνο τις κατευθυντήριες γραµµές αλλά και την ίδια την κυβερνητική πολιτική, διεθνείς σχέσεις Αρχηγός του κόµµατος, διαχειριστής της κοµµατικής πολιτικής κατάστασης Πατρονάρισµα, κοινοβουλευτική απόδοση και εξισορρόπηση µεταξύ frontbenchers και backbenchers Εκλογή του ως αρχηγού του κόµµατος Ηγείται των εκλογικών αναµετρήσεων 27

30 The Executive-Cabinet, Government (ι) Έµφαση στους κεντρικούς ρόλους της κυβέρνησης (εφαρµογή πολιτικής, έλεγχος κυβέρνησης, συντονισµός των υπουργείων) Ο PM επιλέγει πιστούς υποστηρικτές του (frontbenchers) για τις υπουργικές θέσεις Τα µέλη απαιτείται να είναι µέλη του κοινοβουλίου Πολύπλευρος ο ρόλος τους ιεύθυνση του υπουργείου τους Κοινοβουλευτικά καθήκοντα Καθήκον πίστης στον PM Καθήκον πίστης στην επικρατούσα κοµµατική πολιτική τάση 28

31 The Executive-Cabinet, Government (ιι) Αρχή της Συλλογικής ευθύνης Απαιτείται από όλους τους υπουργούς να επιδεικνύουν πειθαρχία στην υποστήριξη κάθε απόφασης ή δράσης που λαµβάνεται στο όνοµα της κυβέρνησης Έλεγχοι στον PM Οι PMs χρειάζονται την υποστήριξη της πλειοψηφίας των υπουργών τους (Cabinet) για σοβαρές αποφάσεις Πρόταση δυσπιστίας από Κάτω Βουλή (Commons) Ο PM µπορεί να απολύσει την κυβέρνηση (Cabinet) 29

32 Συµπεράσµατα και συγκρίσεις Ο διαθέτει λιγότερη τυπική εξουσία από έναν Πρόεδρο (όπως τον Πρόεδρο των Η.Π.Α.) Συλλογικά η βρετανική κυβέρνηση διαθέτει περισσότερες αρµοδιότητες από έναν Πρόεδρο (όπως τον Πρόεδρο των Η.Π.Α.) Οι περιστάσεις καθώς και τα πρόσωπα της κυβέρνησης παίζουν σοβαρό ρόλο 30

33 Τα πολιτικά κόµµατα στο ΗΒ Μ. Βρετανία - ικοµµατικό σύστηµα µε δύο πλειοψηφικά κόµµατα (και τρίτο µικρότερο κόµµα συνεργαζόµενο ή µη) Συντηρητικοί (Conservative), Εργατικοί (Labour), Ελεύθεροι ηµοκράτες (Liberal Democrats - Φιλελεύθερο και Σοσιαλοδηµοκρατικό κόµµα) Σκωτία - Scottish National Party Ουαλία - Plaid Cymru (Party of Wales) Β. Ιρλανδία Ulster Unionist party, Social Democratic and Labour Party, Democratic Unionist Party, Sinn Fein, Alliance Party και άλλα µικρότερα κόµµατα ικαίωµα ψήφου: βρετανοί υπήκοοι, πολίτες άλλων µελών της κοινοπολιτείας, ιρλανδοί κάτοικοι του Η.Β., ηλικία 18 ετών 31

34 ικαστική εξουσία Judiciary (ι) Magistrates courts (ειρηνοδικεία), county courts (περιφερειακά δικαστήρια), high courts (ανώτερα δικαστήρια), appelate courts (εφετεία), House of Lords Ανεξάρτητα αλλά χωρίς δικαστικό ιεραρχικό έλεγχο Μάλλον πιο περιορισµένα από τα αντίστοιχα δικαστικά συστήµατα της ηπειρωτικής Ευρώπης και των Η.Π.Α. Η κυριαρχία του κοινοβουλίου περιορίζει τη δικαστική εξουσία 32

35 ικαστική εξουσία Judiciary (ιι) Εξουσία µόνο να προσδιορίσουν κατά πόσο οι πολιτικές οδηγίες και οι διοικητικές πράξεις παραβιάζουν το άγραφο νοµολογιακό δίκαιο (common law) ή µία πράξη του κοινοβουλίου (Parliament) Περιορισµένη επιρροή / µη πολιτικοποιηµένη Τάση να γίνεται συχνότερη επίκληση τους στη πολιτική διαµάχη µε αβέβαιες συνέπειες για τη λειτουργία του πολιτεύµατος Ρόλος του ικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων 33

36 Λόγοι της αδιάκοπης πολιτικής νοµιµοποίησης του συστήµατος Πίστη στη τήρηση «των κανόνων του παιγνιδιού» (rules of the game) Προθυµία των πολιτών να κυβερνηθούν Ακόµα και οι Σκότοι και οι Ουαλοί αποδέχονται τη νοµιµότητα του θεσµού του κοινοβουλίου, επιθυµούν και το δικό τους Μεγαλύτερη τοπική αυτονοµία (devolution) Παράδοση (tradition) Συνήθεια (habit) 34

37 Οικονοµία Σύγχρονη Ιστορία Η ηγεµονική πολιτική και οικονοµική θέση της χώρας οδήγησε σε αυταρέσκεια Εξάρτηση από το ελεύθερο εµπόριο και τις πρώτες ύλες των αποικιών Από το 1890 άρχισε η υστέρηση στους τοµείς της τεχνικής επινοητικότητας, εγχώρια παραγωγή και στις κλίµακες παραγωγής (υποδοµές) 35

38 Οικονοµία-Παλαιότερες προσεγγίσεις Κεϋνσιανισµός Τα ελλείµµατα του δηµόσιου τοµέα χρηµατοδοτούν την ζήτηση και τις επενδύσεις όταν υπάρχει επιβράδυνση της οικονοµίας Μεταπολεµική περίοδος ευηµερίας Ο Κεϋνσιανισµός λειτουργεί µέχρι τη δεκαετία του 70 Ο οικονοµικός παρεµβατισµός του κράτους αποσκοπεί στην ισορροπία της ισχύος ηµόσιος/ιδιωτικός τοµέα µέσω ιδιωτικοποιήσης βιοµηχανίας (τέλος δεκαετίας 70 και 80) Ενίσχυση του management των επιχειρήσεων χωρίς κρατικά επιδοτούµενο σχεδιασµό 36

39 Οικονοµία-Μετάβαση σε νεώτερες προσεγγίσεις Περιορισµός της Μακρο-οικονοµικής πολιτικής λόγω έλλειψης πολιτικής συναίνεσης Εξαίρεση οι εθνικοποιηµένες βιοµηχανίες Η Μ. Βρετανία περιορίζεται στην ανάπτυξη πολιτικών εργαλείων σχεδιασµένων για επίτευξη γενικευµένων αποτελεσµάτων (δηµόσια έσοδα και έξοδα) Η ύφεση της δεκαετίας του 70 δείχνει τα όρια του Κεϋνσιανισµού 37

40 Οικονοµία-Νεώτερες προσεγγίσεις Ανυπαρξία θεσµικής σχέσης κυβέρνησης και οργανωµένων ιδιωτικών συµφερόντων Σχέση laissez faire µεταξύ κυβέρνησης και οικονοµικών παραγόντων Κράτος µε περιορισµένο ρόλο στην οικονοµική και κοινωνική ζωή 38

41 ΤΕΛΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Ευχαριστώ για τη προσοχή σας Σταύρος Κάτσιος, Αν. Καθηγητής, 2010 Ιόνιο Πανεπιστήµιο, ΤΞΓΜ, GEOLAB