ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ

Transcript

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ Χριστίνα Μπάνου & Μάριος Πούλος Α εξάμηνο, Ακαδ. έτος Ο ΜΑΘΗΜΑ

2 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 10-2

3 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons

4 Περιβάλλον της δημοσίευσης Συμβατικό έντυπο περιβάλλον (έντυπο βιβλίο Ηλεκτρονικό περιβάλλον (υπό διαρκή εξέλιξη και σε ευρεία χρήση)

5 Περιβάλλον της δημοσίευσης Η πράξη της Δημοσίευσης πραγματοποιείται εν μέσω ενός συνόλου αλληλεπιδρώντων παραγόντων και παραμέτρων Σημαντικότερος παράγων: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Συμβατικό έντυπο περιβάλλον Ηλεκτρονικό περιβάλλον (υπό διαρκή εξέλιξη και σε ευρεία χρήση)

6 Είδη δημοσιευμάτων Με κριτήριο Την πρώτη ύλη Χαρτώα Ηλεκτρονικά Άλλο είδος υλικού Τη μορφή αποτύπωσης της πληροφορίας Γραπτά Ηχητικά άλλο

7 Έντυπη δημοσίευση Δεξαμενή γνώσης και πληροφοριών Περιρρέουσα ιδεολογική ατμόσφαιρα Κοινωνικές, πολιτισμικές, οικονομικές συνθήκες Δημιουργός του έργου Εκδότης του έργου Διακινητής /διαθέτης Βιβλιοπώλης

8 H εκδοτική αλυσίδα. Από τον συγγραφέα στον αναγνώστη Συγγραφέας Εκδότης Επιμελητής Διορθωτής Ατζέντης Τυπογράφος Βιβλιοδέτης Εργαζόμενοι στον εκδοτικό οίκο, στα επί μέρους τμήματα Διαθέτης Βιβλιοπώλης Βιβλιοθηκονόμος επιστήμονας της πληροφόρησης Κριτικός Λέσχες ανάγνωσης Αναγνώστης

9 Το έντυπο βιβλίο. Διττή υπόσταση Διττή υπόσταση εντύπου βιβλίου - Ως κείμενο (περιεχόμενο, διανοητικό κεφάλαιο) - Ως αντικείμενο (τυπογραφική μορφή)

10 «Αλυσίδα αξίας». Η εκδοτική διεργασία δίδει αξία στο κείμενο Επιμέλεια κειμένου Διόρθωση κειμένου Σχεδιασμός έκδοσης Εκτύπωση βιβλιοδεσία Προώθηση Διαφήμιση Διακίνηση Αποθήκευση αντιτύπων

11 Η εκδοτική αλυσίδα

12 Ψηφιακή Δημοσίευση Ψηφιακό δημοσίευμα = η δημοσίευση σε δίκτυο (με όρους, εργαλεία, συνθήκες και δυνατότητες χρήσης του Διαδικτύου) Διαφοροποιεί κοινωνικές δραστηριότητες όχι μόνο τον τομέα της δημοσίευσης Εξαιρετικά ρευστή πραγματικότητα Η εξέλιξη συνεχίζεται με ραγδαίους ρυθμούς Κοινά δομικά στοιχεία με το περιβάλλον της έντυπης δημοσίευσης Ριζικές διαφορές

13 Είδη δημοσιευμάτων Με βάση την περιοδικότητα Μονογραφίες Περιοδικά Τον τρόπο δημοσίευσης Εντός εμπορίου Εκτός εμπορίου Το επίπεδο επεξεργασίας περιεχομένου Πρωτογενή Δευτερογενή τριτογενή

14 Το ηλεκτρονικό βιβλίο Ιδιότυπο είδος ψηφιακού δημοσιεύματος Επιδιώκει να προσομοιώσει στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό το συμβατικό έντυπο Προσπάθεια συνδυασμού των πλεονεκτημάτων δύο διαφορετικών κόσμων Μακροχρόνια συνήθεια του αναγνωστικού κοινού στο έντυπο δημοσίευμα Ωριμότητα μορφής του έντυπου Εξαιρετικές δυνατότητες εκμετάλλευσης και ευελιξία χρήσης ψηφιακού δημοσιεύματος

15 Το ηλεκτρονικό βιβλίο Ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει ποικίλες μορφές ψηφιακών δημοσιευμάτων Είναι διαθέσιμο από το διαδίκτυο Γενικής ή ειδικής χρήσης εξοπλισμός (PC, EBOOK READER) Γενικής ή ειδικής χρήσης λογισμικό

16 Ηλεκτρονικό βιβλίο: πλεονεκτήματα Ο δημιουργός έχει τον πλήρη έλεγχο στην υλοποίηση του έργου. Αλλαγή στην εκδοτική αλυσίδα Μηδενικό κόστος δημοσίευσης, συγκρινόμενο με το έντυπο βιβλίο Μηδενικό κόστος διάθεσης ανάλογα με τη πολιτική του εκδότη. Δεν υπάρχουν όρια αντιτύπων ή όρια τοπικού εύρους διάθεσης

17 Το ηλεκτρονικό βιβλίο: κατηγορίες Εμπορική εκδοτική Επιχορηγούμενη εκδοτική Ατομική εκδοτική

18 Το ηλεκτρονικό βιβλίο: μορφές Απλό κείμενο HTML PDF Ειδικό λογισμικό παραγωγής ηλεκτρονικών βιβλίων (π.χ. Epub)

19 Το ηλεκτρονικό βιβλίο: ανάγνωση Επιτραπέζιοι/φορητοί Η/Υ PDA Εξειδικευμένα συστήματα λογισμικού και εξοπλισμού Ebook readers tablets

20 Το ηλεκτρονικό βιβλίο: ebook readers BOOKEEN NETRONIX Battery life: 8000p.

21 Το ηλεκτρονικό βιβλίο: ebook readers SONY PORTABLE READER SONY Battery life: 7500p.

22 Το ηλεκτρονικό βιβλίο: ebook readers READIUS POLYMER VISION Battery life: 30hr

23 Το ηλεκτρονικό βιβλίο: ebook readers V3 JINKIE ELECTRONICS Battery life: 9000p.

24 Το ηλεκτρονικό βιβλίο: ebook readers KINDLE AMAZON Battery life: 168hrs (wireless on)

25 ebook readers: Kindle

26 ebook readers (και όχι μόνο): Ipad

27 Το ηλεκτρονικό βιβλίο: σύντομη ιστορική αναδρομή Πρώτο ebook: 1971, United States Declaration of Independence (Michael S. Hart - XEROX) Project Gutenberg (1971) Πρώιμη εφαρμογή, 1970s, Dynabook, PARC 1990: Πρώτο κείμενο hypertext fiction (Afternoon Story by Michael Joyce) : πρώτο ebook reader: Incipit (πτυχιακή εργασία στο πολυτεχνείο του Μιλάνου) 1998: Oι αμερικανικές βιβλιοθήκες παρέχουν ελεύθερη πρόσβαση σε ebooks 2000: Microsoft Reader with ClearType 2000: Stephen King Riding the bullet μπορεί να διαβαστεί μόνο σε υπολογιστή 2007: Kindlle (Amazon) 2010(Ιανουάριος): ipad (Apple) 2010 (ιούλιος): η Amazon ανακοινώνει πως οι πωλήσεις ηλεκτρονικών βιβλίων ξεπέρασαν εκείνες των εντύπων

28 Το ηλεκτρονικό βιβλίο: ebook readers Τα ebook readers έγιναν ξανά ιδιαίτερα δημοφιλή λόγω του eink (2004 Sony-Librie ebook Reader) eink (ή epaper) ονομάζεται η τεχνολογία απεικόνισης που σχεδιάστηκε για να μιμηθεί την εμφάνιση της μελάνης στο χαρτί Χρησιμοποιεί την αντανάκλαση του φωτός στην οθόνη για να αποδώσει την εικόνα χωρίς να χρησιμοποιεί άλλη πηγή ενέργειας Αναπτύχθηκε από το ΜΙΤ

29 Το ηλεκτρονικό βιβλίο: ebook readers Τρεις ανταγωνιστικές τεχνολογίες EPD (eink) ChLCD: σπειροειδής σχηματισμός LCD για να παράγει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Όπως και το eink απαιτεί την χρήση μπαταρίας μόνο για το ξεφύλλισμα IMOD: πιο γρήγορη ανταπόκριση από τα προηγούμενα αλλά απαιτεί μια μικρή ποσότητα ενέργειας για να αποδώσει τη σελίδα. Αποδίδει καλύτερα το εφέ του έγχρωμου χαρτιού

30 Το ηλεκτρονικό βιβλίο EBOOKS διατίθενται Α. δωρεάν και Β. επί πληρωμή Βιβλιοπωλεία: amazon.com, ebookcity, zeus publications κ.α. Ποικιλία εργαλείων κατασκευής, ποικιλία μορφών, ποικιλία συστημάτων αναπαραγωγής International Digital Publishing Forum (πρώην OPEN EBOOK FORUM (OeBF) Ανάπτυξη και καθιέρωση κοινών προτύπων.epub Open Publication Structure Specification Open Packaging Format Open Container Format Πρόκληση για βιβλιοθήκες και υπηρεσίες πληροφόρησης

31 Πληροφοριακή ζωή των δημοσιευμάτων Πληροφοριακή ζωή Η περίοδος ουσιαστικής παρουσίας και συμμετοχής ενός δημοσιεύματος στο έργο των βιβλιοθηκών και στο πληροφοριακό έργο γενικότερα Πληροφοριακή αξία Παράμετροι Ποιότητα Είδος δημοσιεύματος Γνωστικός τομέας Ενδιαφέροντα / ανάγκες κοινού Πληροφοριακή ζωή ανάλογα με τον επιστημονικό τομέα

32 Πληροφοριακή ζωή δημοσιευμάτων

33 Βιβλιομετρία. Τι είναι; Μελέτη της χρήσης και της πληροφοριακής ζωής των δημοσιευμάτων Απαραίτητη για τον βιβλιοθηκονόμο Περίοδος μισής ζωής / ημιζωής Χρόνος κατά τον οποίο πραγματοποιείται η μισή από τη συνολική χρήση ενός δημοσιεύματος Αριθμός δανεισμών Αριθμός παραπομπών κ.λπ.

34 Κύκλωμα διακίνησης πληροφορίας Παραγωγός πληροφορίας Χρήστης πληροφορίας

35 Κύκλωμα διακίνησης της πληροφορίας Τυπικοί δίαυλοι Παραγωγή της γνώσης Άτυποι δίαυλοι ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ δημοσιεύματα βιβλιοθήκες Αδημοσίευτα τεκμήρια Υπηρεσίες πληροφόρη-σης Αρχεία κλπ Πρωτογενή δεδομένα Τράπεζες δεδομένων Προσωπικές συζητήσεις, επαφές, συνέδρια, συναντήσεις κλπ Κατάλογοι βιβλιοθηκών Ειδικές βιβλιογραφίες ευρετήρια ΤΕΛΙΚΟΣ ΧΡΗΣΤΗΣ

36 ΑΤΥΠΟΙ ΔΙΑΥΛΟΙ Τα μέσα και οι διαδικασίες που υποστηρίζουν τη διακίνηση της πληροφορίας από την παραγωγή στον χρήστη της, χωρίς αυτός να είναι ο κύριος ή ο τυπικός τους ρόλος Άμεσες ή έμμεσες προσωπικές επαφές, επιστημονικές ή άλλες συναντήσεις, συζητήσεις, συνέδρια κλπ

37 ΤΥΠΙΚΟΙ ΔΙΑΥΛΟΙ Μηχανισμοί που έχουν ως κύριο και αποκλειστικό έργο τη δημοσίευση, συγκέντρωση και κατάλληλη επεξεργασία και οργάνωση των πληροφοριών, προκειμένου να είναι δυνατή η αξιοποίησή τους από τον ενδιαφερόμενο τελικό χρήστη Βιβλιοθήκες, υπηρεσίες πληροφόρησης, κέντρα τεκμηρίωσης, αρχειακές υπηρεσίες, τράπεζες δεδομένων κλπ.