ΕΚΚΛΗΣΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ ( )

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΚΚΛΗΣΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ ( )"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΔΟΓΜΑΤΟΣ, ΔΙΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΛΕΑΡΧΟΣ Δ. ΣΑΡΑΝΤΙΔΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ ( ) ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Π. ΧΡΗΣΤΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2016

2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ ( ) ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΛΕΑΡΧΟΣ Δ. ΣΑΡΑΝΤΙΔΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Π. ΧΡΗΣΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΟΥΚΟΥΣΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΑΚΑΣ 2

3 3

4 Την παρούσα μελέτη αφιερώνω στην οικογένεια μου και ιδιαίτερα στη σύζυγό μου Γεωργία για την ανεξάντλητη υπομονή της 4

5 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΕΙΡΩΝ... 6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗ Δ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΤΟ ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΥΟΥΣΑΣ (1204) ΚΑΙ Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΡΡΟΕΣ ΤΗΣ ΣΤΗ ΣΕΡΒΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΟΥ Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ Α ΛΑΣΚΑΡΙ ( ) Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Γ ΒΑΤΑΤΖΗ ( ) ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΟΔΟ ΣΤΟ ΘΡΟΝΟ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ Β ΛΑΣΚΑΡΙ ΕΩΣ ΤΗΝ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΣΕΡΒΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ ( ) ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΔΕΣΠΟΤΑΤΟΥ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΟΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΙ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ ( ) Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ - Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ Α ΛΑΣΚΑΡΙ ( ) Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Γ ΒΑΤΑΤΖΗ ( ) ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΣΤΗ ΝΙΚΑΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 1254 ΕΩΣ ΤΟ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ-ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ SUMMARY ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΑΡΧΩΝ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ ( )

6 ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΕΙΡΩΝ BSGR: Biblioteca Scriptorum Graecorum et Romanorum Byz: Byzantion. Revue International des Études Byzantines BZ: Byzantinische Zeitschrift CFHB: Corpus Fontium Historiae Byzantinae CSHB: Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae ΕΕΒΣ: Ἐπετηρίς Ἑταιρείας Βυζαντινῶν Σπουδῶν EO: ÉChos d Orient GRBS: Greek, Roman and Byzantine Studies ΙΕΕ: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους JӦBG: Jahrbuch der Ӧsterreichischen Byzantinischen Gesellschaft ΚυπρΣπ: Κυπριακές Σπουδές ΜΒ: Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη (Κ. Ν. Σάθα) OCP: Orientalia Christiana Periodica ODB: The Oxford Dictionary of Byzantium PG: Patrologia Graeca REB: Revue des Études Byzantines StChH: Studies in Church History ΘΗΕ: Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια 6

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην παρούσα μελέτη αναδεικνύουμε την ιστορία του Βυζαντίου σε μία περίοδο καμπής και μεγάλης κρίσης. Η Αυτοκρατορία της Νικαίας ( ) ξεπήδησε κυριολεκτικά μέσα από τη λαίλαπα της κατάλυσης του Βυζαντινού κράτους (1204). Εξετάζουμε λοιπόν, με γνώμονα δύο κεντρικούς τομείς της ιστορίας της Νικαίας, την Εκκλησία και την πνευματική της ανέλιξη, στην πορεία των πενήντα επτά χρόνων της ύπαρξής της. Στο πρώτο μέρος και προκειμένου να ενταχθούμε στο γενικότερο κλίμα της εποχής, κρίνεται σκόπιμο αρχικά η προσοχή μας να στραφεί στην ιστορική εικόνα της Δ Σταυροφορίας κατά την άλωση της Κωνσταντινούπολης (1204), αλλά και στους πραγματικούς στόχους της. Στη συνέχεια, εκθέτοντας τα καταιγιστικά γεγονότα που ακολούθησαν μετά την κατάλυση του Βυζαντίου, παρακολουθούμε την πορεία και τους αγώνες του Θεοδώρου Α Λάσκαρι από τη λεηλατημένη Βασιλεύουσα προς τα εδάφη της Βιθυνίας στη δυτική Μικρά Ασία. Αναφερόμαστε στις αποτυχίες αλλά και στα επιτεύγματά του, τα οποία είχαν τελικά ως αποτέλεσμα την ίδρυση της Αυτοκρατορίας της Νικαίας και τη στέψη του σε αυτοκράτορα (1207 ή 1208). Κατόπιν, στρεφόμαστε στην περιγραφή της κρισιμότητας της επιβίωσης του κράτους, όπως το δημιούργησε ο Θεόδωρος Α κατά τα πρώτα έτη της εξουσίας του. Ωστόσο, όπως αναλύεται στη συνέχεια, το επόμενο χρονικό διάστημα και ως το θάνατό του, δηλαδή κατά το έτος 1222, εκδηλώνεται μία σταθεροποίηση και τίθενται οι βάσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη της αυτοκρατορίας. 1 Μετά τον Θεόδωρο Α την εξουσία του κράτους της Νικαίας κατέλαβε ο Ιωάννης Γ Βατάτζης, ο οποίος ενδυνάμωσε το κράτος εσωτερικά, τόσο στον οικονομικό, όσο και στον κοινωνικό τομέα. Έτσι, ως συνέχεια περιγράφουμε το κατόρθωμά του να επεκτείνει τα σύνορα της αυτοκρατορίας σε ευρωπαϊκά εδάφη, ερχόμενος σε ένοπλη αντιπαράθεση με τους Βουλγάρους, τους Λατίνους, αλλά κυρίως με το ισχυρό Δεσποτάτο της Ηπείρου. Το τρίτο ιδρυθέν ελληνικό κράτος μετά την Δ Σταυροφορία, η αυτοκρατορία της 1 Vasiliev, Ιστορία,

8 Τραπεζούντας, είχε ήδη αποδυναμωθεί και αποτραβηχτεί, τουλάχιστον από το διάστημα που επιχειρήθηκε η ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης. 2 Σε επόμενο στάδιο, επιχειρούμε να περιγράψουμε το ιστορικό πλαίσιο της Αυτοκρατορίας της Νικαίας κατά την τελευταία περίοδό της ( ), διάστημα στο οποίο περιλαμβάνεται η βασιλεία του Θεοδώρου Β Λάσκαρι ( ) και η τακτική την οποία ακολούθησε ως συνεχιστής του έργου του Βατάτζη, κυρίως όσον αφορά την εξωτερική πολιτική του. Όταν απεβίωσε ο Θεόδωρος Β, ο διάδοχός του Ιωάννης Δ ήταν ακόμη ανήλικος, με συνέπεια την άνοδο στην εξουσία του Μιχαήλ Η Παλαιολόγου. Ο τελευταίος, μέσω των παράνομων ενεργειών του, παραγκώνισε σταδιακά το νόμιμο διάδοχο του θρόνου. Ο σφετερισμός της εξουσίας σύντομα λησμονήθηκε, καθώς ο Μιχαήλ Η ήταν τελικά ο ηγεμόνας, ο οποίος έδωσε τέλος στη λατινική κατοχή του Βυζαντίου τον Ιούλιο του έτους Στο πρώτο υποκεφάλαιο του δεύτερου μέρους της εργασίας μας εξετάζουμε τις διεξαχθείσες συνομιλίες για την ένωση των Εκκλησιών Δύσης και Ανατολής, αρχής γενομένης από τα πρώτα χρόνια της λατινικής κατοχής και επί της βασιλείας του Θεοδώρου Α Λάσκαρι. Η περιγραφή των ενωτικών προσπαθειών συνεχίζεται και για τη χρονική περίοδο της εξουσίας του Ιωάννη Γ Βατάτζη ( ). Παρόλο που η αποτυχία των προσπαθειών ήταν προδιαγεγραμμένη, αυτές συνεχιζόταν και έπειτα από την παρέλευση κάποιου χρονικού διαστήματος, στη βάση συγκεκριμένων διεθνών πολιτικών εξελίξεων. Οι αγεφύρωτες διαφορές σε δογματικό επίπεδο αντανακλούσαν τις πολιτικές, διπλωματικές και στρατιωτικές συγκρούσεις μεταξύ της Δύσης και της Ανατολής. 3 Στη συνέχεια της μελέτης αναλύουμε τις εκκλησιαστικές σχέσεις μεταξύ Νικαίας και Ηπείρου, με τις έντονες αντιπαραθέσεις τους, οι οποίες επεκτείνονταν ταυτόχρονα στην επιδίωξη της πολιτικής επικράτησης των ηγεμόνων τους. Επιπλέον, αναφερόμαστε και στις προσωπικότητες εκείνες που τελικά αναδείχθηκαν οικουμενικοί πατριάρχες με έδρα τη Νίκαια. Μετά την επισκόπηση της δράσης του πρώτου πατριάρχη Μιχαήλ Δ Αυτωρειανού, προβαίνουμε σε εξέταση των επόμενων, με αποκορύφωμα τον πρωτοπόρο 2 Vasiliev, Ιστορία, 646. Κρικώνης, Θεοδώρου Β Λόγοι, Γιαρένης, Αυτοκρατορία της Νίκαιας, 253. Κουκουσάς, Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας,

9 Γερμανό Β, έως το έτος 1240, για να καταλήξουμε στον πατριάρχη Αρσένιο Α Αυτωρειανό και στις ενστάσεις του έναντι των ενεργειών του Μιχαήλ Η. Η παιδεία στην Αυτοκρατορία της Νικαίας, ως το βασικότερο συστατικό στοιχείο ενός ελληνοκεντρικού πολιτισμού, αποτελεί το αντικείμενο της μελέτης μας κατά το τρίτο μέρος της. Η πορεία της εκπαίδευσης περιγράφεται αντίστοιχα με την περίοδο εξουσίας του κάθε αυτοκράτορα. Επί Θεοδώρου Α ξεκινά ήδη η προσπάθεια ανασύνταξης του εκπαιδευτικού συστήματος, το οποίο επικεντρώνεται πλέον στην αρχαία κλασική γραμματεία. Εντοπίζονται δύο στάδια εκπαίδευσης, η βασική και η εγκύκλιος, με απώτερο, όμως, στόχο την οργάνωση ανωτέρων σπουδών. Συνεχίζοντας με την εποχή της βασιλείας του Ιωάννη Γ Βατάτζη, θα αναφερθούμε στη δημιουργία νέων σχολείων, με πρωτοπόρο εκείνο του Βλεμμύδη. Παράλληλα εκδηλώνονται και ενέργειες για την ίδρυση μίας ανώτερης σχολής, οι οποίες όμως εν τέλει θα αποτύχουν. Παρόλα αυτά, η δημιουργία μίας σχολής με πανεπιστημιακό πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια των τεσσάρων χρόνων της βασιλείας του λόγιου αυτοκράτορα Θεοδώρου Β Λάσκαρι και είχε ως έδρα της το ναό του Αγίου Τρύφωνος στη Νίκαια. Όταν, όμως, απεβίωσε ο Θεόδωρος Β (1258) και ο Μιχαήλ Η ανέλαβε την εξουσία, το επίτευγμα αυτό υποτιμήθηκε και τελικά απαξιώθηκε, εξαιτίας πολιτικών επιδιώξεων και αντιπαραθέσεων. 4 Ολοκληρώνοντας, στο τελευταίο μέρος της μελέτης, παρατίθενται ορισμένες πληροφορίες σχετικά με την παρουσία και το πνευματικό έργο των λογίων στη Νίκαια. Η αναφορά μας περιλαμβάνει επιπρόσθετα και ορισμένους πατριάρχες, οι οποίοι παρουσίασαν αξιόλογο συγγραφικό έργο, καθώς και κάποιες λιγότερο γνωστές πνευματικές προσωπικότητες της αυτοκρατορίας. 4 Vasiliev, Ιστορία, 686. Χρήστου, Μορφωτικά κέντρα, 47. 9

10 1. ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 1.1 ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗ Δ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΤΟ 1204 Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 12 ου αι., το Βυζάντιο αντιμετώπισε πληθώρα ανυπέρβλητων προβλημάτων, κάποια από τα οποία υπήρξαν πρωτόγνωρα και απαιτούσαν ειδικούς χειρισμούς από ικανούς αυτοκράτορες. Ήδη, όμως, από τα μέσα του 11 ου αι. και έπειτα, περίπου εκατόν πενήντα χρόνια πριν από την άλωση του 1204, το Βυζάντιο δεχόταν επιθέσεις από διάφορους εξωτερικούς εχθρούς. Οι επιθέσεις αυτές αφορούσαν, τόσο τον στρατιωτικό τομέα και προερχόταν από ανατολικά, όσο και τον οικονομικό ή πολιτικό, όπου επρόκειτο για επεμβάσεις από ξένες δυνάμεις της Δύσης, με απρόβλεπτες επιπτώσεις στις κοινωνικές δομές του κράτους. 5 Ειδικότερα, η οικονομική διείσδυση των Βενετών εκδηλώθηκε έντονα μετά την παραχώρηση εμπορικών προνομίων από τη δυναστεία των Κομνηνών τον 12 ο αι.. Το Βυζαντινό Κράτος άρχισε πλέον να στερείται τον πλούτο από τις εμπορικές συναλλαγές, γεγονός το οποίο είχε άμεσο αντίκτυπο στη διάθεση του χρήματος για την κάλυψη των αμυντικών αναγκών της αυτοκρατορίας. Βέβαια, εκτός από τη μείωση των οικονομικών πόρων, υπήρξαν και άλλοι λόγοι της προφανούς παρακμής. Η σύνθεση των στρατιωτικών σωμάτων είχε πλέον μεταβληθεί, αφού ένα αρκετά μεγάλο μέρος τους αποτελούνταν από μισθοφόρους στρατιώτες. Το αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών εξηγεί εν μέρει και τις οδυνηρές ήττες των Βυζαντινών στο Μαντζικέρτ (1071) και στο Μυριοκέφαλο (1176), οι οποίες οδήγησαν στην αλματώδη πρόοδο του Ισλάμ στη Μικρά Ασία. 6 Μετά το τέλος της βασιλείας του Μανουήλ Α (1180), αυτοκράτορες αναδείχθηκαν για τα επόμενα πέντε χρόνια ο Αλέξιος Β και Ανδρόνικος Α Κομνηνός. Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην εξουσία ξέσπασαν εμφύλιες συρράξεις, διατάχθηκε η σφαγή των Φράγκων της Κωνσταντινούπολης, ενώ πραγματοποιήθηκε και η εισβολή των Νορμανδών και η κατάληψη της Θεσσαλονίκης (1185). Οι ιδιαίτερα φιλικές 5 Άμαντος, Ιστορία, Σαββίδης, Βυζαντινά στασιαστικά,

11 διαθέσεις του Μανουήλ Α προς τους Φράγκους διαταράχθηκαν ανεπανόρθωτα, ενώ οι Βενετοί απαιτούσαν ολοένα και περισσότερα προνόμια συνοδευόμενα από ατελείωτες αποζημιώσεις. Επιπλέον, η αυτοκρατορική φρουρά διοικούνταν από μισθοφόρους και έπαιζε τον δικό της κρίσιμο ρόλο στις εξελίξεις, ενώ γενικότερα η συμπεριφορά των ξένων ήταν προκλητική για το λαό της Κωνσταντινούπολης. 7 Πριν την διεξαγωγή της Δ Σταυροφορίας η κατάσταση του Βυζαντινού Κράτους είχε αποβεί απελπιστική, τόσο από οικονομικής, όσο και από κοινωνικής, πολιτικής ή στρατιωτικής άποψης. Από το έτος 1185 στο θρόνο του Βυζαντίου εδραιώθηκε η δυναστεία των Αγγέλων, με πρώτο αυτοκράτορα τον Ισαάκιο Β ( ). Ακολούθησε, έπειτα από εκδήλωση συνομωσίας, ο αδελφός του Αλέξιος Γ, ο οποίος τύφλωσε τον Ισαάκιο, προκειμένου να τον αποκλείσει δια παντός από τη διεκδίκηση του θρόνου. Ο Αλέξιος Γ βασίλευσε έως το έτος 1203, κατά τη διάρκεια του οποίου κηρύχθηκε και η Δ Σταυροφορία. 8 Μέσα σε μία ατμόσφαιρα πνιγηρή για την τύχη της Κωνσταντινούπολης, την εξουσία κατέλαβε, με τη βοήθεια των Λατίνων σταυροφόρων, ο Αλέξιος Δ, ανεψιός του Αλέξιου Γ, αφού ο τελευταίος εγκατάλειψε τη Βασιλεύουσα στη ζοφερή τύχη της. Ωστόσο, η κατάληψη του αυτοκρατορικού θρόνου από τον Αλέξιο Δ, αλλά και από τον πατέρα του Ισαάκιο Β, δεν διήρκεσε παρά μόνο μερικούς μήνες. Τον Ιανουάριο του 1204, μετά από επιτυχημένο κίνημα, τον αυτοκρατορικό θρόνο κατέλαβε ο Αλέξιος Ε ο Μούρτζουφλος. Και αυτός όμως εγκατέλειψε την Κωνσταντινούπολη κατά τη χρονική στιγμή της άλωσης, κατέφυγε δε στη Μοσυνόπολη της Θράκης. Σε αυτή την πόλη, όμως, έμελλε να τυφλωθεί, με διαταγή του Αλεξίου Γ. 9 Όλοι οι προαναφερθέντες αυτοκράτορες, δηλαδή μέχρι και την είσοδο των σταυροφόρων στην Κωνσταντινούπολη, προέβησαν σε «άμετρη κατασπατάληση της δημόσιας περιουσίας». 10 Παράλληλα, όμως, με τους εξωτερικούς κινδύνους του Βυζαντινού Κράτους, δυτικούς και ανατολικούς εχθρούς, στα τέλη του 12 ου αι. είχε ξεφύγει πλέον από τον 7 Άμαντος, Ιστορία, Σαββίδης, Μελέτες Βυζαντινής Ιστορίας, Άμαντος, Ιστορία, Σαββίδης, Βυζαντινά στασιαστικά,

12 έλεγχο της κεντρικής εξουσίας και η εσωτερική του διακυβέρνηση. Στις διάφορες επαρχίες του κράτους, σε όσες είχαν απομείνει στο Βυζάντιο, οι τοπικοί άρχοντες είχαν μετατραπεί σχεδόν σε ανεξάρτητους ηγεμόνες. Επιπλέον, είχε ολοκληρωθεί εν πολλοίς η αναπτυσσόμενη από τον 11 ο αι. φεουδαλική μορφή ανάπτυξης των επαρχιών. Το μεγαλύτερο μέρος της καλλιεργούμενης γης ανήκε στους «δυνατούς», οι οποίοι βασιζόταν στην υποστήριξη του τοπικού πληθυσμού και στη στρατιωτική τους ισχύ. Οι τοπάρχες επιδίωκαν τον συνεχή και άμετρο πλουτισμό τους, κατόρθωναν δε να καταβάλλονται οι οφειλόμενοι κρατικοί φόροι των επαρχιών στους ίδιους. Ταυτόχρονα, οι μικρομεσαίοι αγρότες δεχόταν και τις πιέσεις των διεφθαρμένων φοροεισπρακτόρων του κράτους, οι οποίοι δρούσαν σχεδόν ανεξέλεγκτα. 11 Όταν εκδηλώθηκε και οργανώθηκε η Δ Σταυροφορία, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήδη βρισκόταν σε μία δίνη. 12 Η Βενετία και οι Φράγκοι, με την παρακίνηση του πάπα Ιννοκέντιου Γ, επιδόθηκαν με ζήλο στην προετοιμασία της εκστρατείας, υποτίθεται κατά των απίστων Μουσουλμάνων, αλλά στην πραγματικότητα εναντίον των «αιρετικών» Χριστιανών της Ανατολής. Οι δυνάμεις των σταυροφόρων αρχικά θα μεταφερόταν, έπειτα από συμφωνία με τους Βενετούς, με καράβια στην Αίγυπτο. Εξαιτίας, όμως, της αδυναμίας των Φράγκων να ανταποκριθούν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις, οι οποίες αφορούσαν τη μεταφορά τους, δέχθηκαν την πρόταση των Βενετών να προβούν στην κατάληψη της πόλης Ζάρας της Δαλματίας ως αντάλλαγμα. Η Ζάρα όντως καταλήφθηκε το Νοέμβριο του 1202, και αφού οι σταυροφόροι τη λεηλάτησαν, παρέμειναν εκεί προκειμένου να περάσουν το χειμώνα, ώστε έπειτα να συνεχίσουν την πορεία τους προς τα ανατολικά. 13 Αναπάντεχη, όμως, βοήθεια στους σταυροφόρους παρουσιάστηκε από τους ίδιους τους Βυζαντινούς. Ο υιός του Ισαάκιου Β, ο Αλέξιος Δ, υποσχέθηκε συνδρομή και υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον πάπα, αν οι σταυροφόροι τον βοηθούσαν να καταλάβει τον θρόνο. Μετά από τη συμφωνία με τους Βενετούς και τον αρχηγό της σταυροφορίας Βονιφάτιο το Μομφερατικό, το Μάιο του 1203 στην Κέρκυρα, τα 11 Όπ.π., Angold, A Byzantine Government, Φειδάς, Εκκλησιαστική Ιστορία,

13 σταυροφορικά στρατεύματα έπλευσαν προς την Κωνσταντινούπολη. Η πρώτη τμηματική κατάληψη και η εν μέρει είσοδος των σταυροφόρων στην Πόλη πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του Η εξουσία τότε περιήλθε στον Αλέξιο Δ και στον πατέρα του Ισαάκιο Γ Άγγελο, ενώ ο Αλέξιος Γ δραπέτευσε από τη Βασιλεύουσα. Η αδυναμία, όμως, του αυτοκράτορα να τηρήσει τις υποσχέσεις του, αλλά και η επιμονή των Βενετών, οδήγησαν στη λήψη της απόφασης για την τελική κατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Προηγουμένως βέβαια, μετά από εξέγερση του λαού, νέος αυτοκράτορας ανακηρύχθηκε ο Αλέξιος Ε ο Μούρτζουφλος (Ιανουάριος του 1204), αφού φονεύθηκε ο Αλέξιος Δ και φυλακίστηκε ο Ισαάκιος Β. 14 Λίγο αργότερα, το Μάρτιο του 1204, και ενώ συνεχιζόταν η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης, οι αρχηγοί των σταυροφόρων συνεδρίασαν και αποφάσισαν την κατάληψη της Πόλης. Το γεγονός αυτό θα σήμαινε προφανώς την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Έτσι, συμφώνησαν, με όρκους στο Ευαγγέλιο, τον τρόπο εκλογής του αυτοκράτορα και του πατριάρχη τους. Ακόμη, καθόρισαν τον διαμερισμό της Πόλης ανάμεσα στους Βενετούς και τους Φράγκους. Μετά από αυτά, ορίστηκε η τελική επίθεση για την κατάληψη της Πόλης να πραγματοποιηθεί λίγες ημέρες πριν το Πάσχα του Οι πρώτες συγκρούσεις ξεκίνησαν το πρωί της 9 ης Απριλίου, κατά τις οποίες οι Λατίνοι αποκρούστηκαν από τους αμυνόμενους με επιτυχία. Με τα κηρύγματα, όμως, των επισκόπων και των ιερέων του πάπα οι «στρατιώτες του Χριστού» πείστηκαν για το δίκαιο του αγώνα τους εναντίον των Ελλήνων «αιρετικών». Η τελική επίθεση πραγματοποιήθηκε το πρωί της 12 ης Απριλίου, ενώ η πλήρης κατάληψη της Βασιλεύουσας ολοκληρώθηκε στις 13 Απριλίου του Τα γεγονότα που ακολούθησαν την κατάληψη της Πόλης περιγράφονται με αξιόπιστο και ειλικρινή τρόπο από τον αυτόπτη μάρτυρα και σταυροφόρο Ροβέρτο του Κλαρί. Ο πλούτος της Πόλης ήταν ανεξάντλητος, ενώ η λεηλασία που ακολούθησε υπήρξε ευρύτατη και συγκεντρώθηκε μέγας θησαυρός, ο οποίος διαμοιράστηκε μεταξύ των εισβολέων. Ο έτερος Φράγκος χρονικογράφος της άλωσης του 1204 Βιλεαρδουίνος, αφού αναφέρει και αυτός τον απερίγραπτο πλούτο της Πόλης, δεν παραλείπει να μας 14 Όπ.π., Robert de Clari, Η κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης,

14 πληροφορήσει επιπλέον ότι «από τότε που χτίστηκε ο κόσμος δεν πάρθηκαν τόσα πολλά λάφυρα από μία μόνο πόλη». 16 Αδιάψευστα αποκαλυπτική μαρτυρία για τη λεηλασία της Βασιλεύουσας, αποτελεί και η με ανείπωτη θλίψη περιγραφή του αυτόπτη μάρτυρα όλων αυτών των γεγονότων και ιστορικού Νικήτα Χωνιάτη: «ἡ Κωνσταντίνου καλλίπολις ἑάλω τε καὶ τοῦ πλούτου παντὸς κεκένωται» Χριστοφιλοπούλου, Βυζαντινή Ιστορία, Νικήτας Χωνιάτης, Χρονική Διήγηση,

15 1.2 ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΥΟΥΣΑΣ (1204) ΚΑΙ Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ Αφού πραγματοποιήθηκε ο πρώτος στόχος των σταυροφόρων, απέμεινε να ολοκληρωθεί η κατάκτηση των βυζαντινών εδαφών που εκτεινόταν πέρα από την Κωνσταντινούπολη. Οι Φράγκοι και οι Ενετοί ξεκίνησαν έναν αγώνα κατανομής και κυριότητας του κράτους σύμφωνα με τη μεταξύ τους συμφωνία (Απρίλιος Μάιος 1204), η οποία ονομάστηκε «Partitio terrarum imperii Romaniae». Βασισμένοι σε αυτή τη συνθήκη, οι Λατίνοι διαμοίρασαν το πρώην Βυζαντινό Κράτος σε μικρότερα μέρη, με κύριο πολιτικό ρόλο στο φεουδαρχικό σύστημα διακυβέρνησης. 18 Τα φραγκικά κράτη τα οποία δημιουργήθηκαν ήταν αρχικά η Λατινική ή Κωνσταντινουπολίτικη Αυτοκρατορία, με πρώτο αυτοκράτορα τον Κόμη της Φλάνδρας Βαλδουίνο. Ακολουθούσε σε ισχύ το Βασίλειο της Θεσσαλονίκης, που εκτεινόταν στη Μακεδονία και τη Θεσσαλία, με ανώτατο άρχοντα τον Βονιφάτιο του Μονφερά. Κατόπιν το Πριγκιπάτο της Αχαΐας στην Πελοπόννησο, με ηγεμόνα πρώτα τον Γουλιέλμο του Champlitte και έπειτα τον Γοδεφρείδο Βιλεαρδουίνο. Τέλος, ο Όθων ντε λα Ρος έγινε ο πρώτος δούκας των Αθηνών και των Θηβών. Η παραπάνω συμφωνία παραχωρούσε στους Βενετούς την Κρήτη, τα κυριότερα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου Πελάγους, τα σημαντικότερα λιμάνια της πρώην Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, αλλά και εμπορικά προνόμια μέσα στην ίδια την Κωνσταντινούπολη. 19 Αμέσως μετά την καταστροφή της άλωσης του 1204, άρχισαν να εμφανίζονται οι πρώτες σοβαρές αντιδράσεις από τη βυζαντινή πλευρά. Ήδη, βέβαια, είχε πραγματοποιηθεί η ίδρυση της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας από τους αδελφούς Δαβίδ και Αλέξιο Κομνηνό, λίγους μήνες πριν την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Επιπλέον, ο δεσπότης Θεόδωρος Α Λάσκαρις, γαμπρός του αυτοκράτορα Αλεξίου Γ Άγγελου, προβλέποντας ίσως την επερχόμενη πτώση της αυτοκρατορίας, διέφυγε από την Κωνσταντινούπολη με την οικογένειά του στη Νίκαια της Βιθυνίας, τους τελευταίους μήνες του Εκεί, μετά από αρκετές περιπέτειες, κατάφερε να συγκροτήσει τη μετέπειτα Αυτοκρατορία της Νικαίας ( ). Τέλος, ένα τρίτο 18 Vasiliev, Ιστορία, Όπ.π.,

16 σημαντικό ρεύμα προσφύγων κατέφυγε προς την πλευρά της κυρίως Ελλάδας. Με κέντρο την Άρτα, ο Μιχαήλ Κομνηνός Δούκας, εξάδελφος του Αλεξίου Γ Άγγελου, κατόρθωσε να αναλάβει την εξουσία του θέματος Νικοπόλεως και εν συνεχεία να ιδρύσει το Κράτος της Ηπείρου. 20 Ωστόσο, από τα τρία αυτά κυριότερα ελληνικά κράτη, τα οποία αναδείχθηκαν μετά την πτώση της Βασιλεύουσας, επικράτησε τελικά το κράτος της Νικαίας. Ο σημαντικότερος λόγος της μεγαλύτερης βαρύτητας της Νικαίας ήταν ότι οι σταυροφόροι δεν κατόρθωσαν, για διαφόρους λόγους, να επεκταθούν στη Μικρά Ασία. Εξάλλου η Νίκαια δέχθηκε τη μεγαλύτερη ροή προσφύγων της Κωνσταντινούπολης και θεωρήθηκε από την αρχή ως η συνέχεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και της αντίστασης στους Λατίνους. 21 Εκτός, όμως, από τα ελληνικά κράτη που αντιστάθηκαν στην υποταγή στους Λατίνους, ορισμένες περιοχές στην κυρίως Ελλάδα, προκειμένου να διαφυλάξουν το παλαιό καθεστώς διακυβέρνησής τους, συνθηκολόγησαν, είτε με τους Φράγκους, είτε με τους Βενετούς. Η διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας προκάλεσε μεγάλη σύγχυση και αναταραχή, με αποτέλεσμα πολλοί άρχοντες ή «δυνατοί» να αντιδράσουν σπασμωδικά και αλλοπρόσαλλα. Κάποιοι επιχείρησαν να διαφύγουν σε ελεύθερες περιοχές, ενώ άλλοι υποτάχθηκαν, επιδιώκοντας να διατηρήσουν τα προ καταστροφής προνόμιά τους. Μία τέτοια συμπεριφορά, «ταπεινωτική και άτιμη» κατά το Νικήτα Χωνιάτη 22, συνέβη στην πόλη της Θεσσαλονίκης, στην οποία η διατήρηση των παλαιών κοινοτικών θεσμών, και όχι η αντίσταση στους Φράγκους, ήταν ο κύριος όρος υποταγής. 23 Τοιουτοτρόπως, οι Λατίνοι επιδίωκαν να επιβάλουν την πολιτική εξουσία τους μέσω της εγκαθίδρυσης της φεουδαρχικής τάξης πραγμάτων, συμπεριλαμβάνοντας σταδιακά τους εντόπιους γαιοκτήμονες στη σχετική ιεραρχία της. Οι κατακτητές, όμως, ζητούσαν και την υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας, έτσι ώστε να επιτευχθεί μια μόνιμη 20 Γιαρένης, Τα Κράτη της Νίκαιας, Τσικνάκης, Ο διαμελισμός της αυτοκρατορίας, Βακαλόπουλος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, Όπ.π.,

17 εγκατάστασή τους. Παρά την αναγνώριση της πολιτικής εξουσίας των Λατίνων, ο κλήρος της Κωνσταντινούπολης αιτήθηκε στον πάπα την εκλογή νέου ορθόδοξου πατριάρχη. Η αίτηση αυτή δήλωνε ξεκάθαρα ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν αναγνώριζε τον Λατίνο πατριάρχη Μοροζίνη, εξέφραζε δε την άρνηση υποταγής στον πάπα, μέσω της διαμαρτυρίας στον Φράγκο αυτοκράτορα Ερρίκο: «ᾄλλου γεγονότες γένους καὶ ᾄλλον ἀρχιερέα ἔχοντες τῶν ἀδυνάτων πάντῃ καθέστηκεν». 24 Η στήριξη της πολιτικής εξουσίας των Λατίνων στο φεουδαρχικό σύστημα αποτελούσε μία εντελώς ξένη για τη βυζαντινή κοσμοθεωρία επιβολή, εφόσον η κοινωνική θέση των πολιτών εξασφαλιζόταν από την αυτοκρατορική πολιτική εξουσία του Βυζαντινού Κράτους και όχι από τους φεουδαρχικούς δεσμούς ιεράρχησης, όπως στη Δύση. 25 Ιδρυτής της Αυτοκρατορίας της Νικαίας θεωρήθηκε ο Θεόδωρος Λάσκαρις, γαμπρός του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Αλέξιου Γ Άγγελου. Ο Θεόδωρος εγκατέλειψε την πρωτεύουσα του Βυζαντίου λίγο πριν την πτώση της στους Λατίνους, αναζητώντας ένα νέο κέντρο αντίστασης στους εισβολείς. Η στρατηγική θέση της πόλης της Νικαίας, σε κοντινή απόσταση από την Κωνσταντινούπολη, με ισχυρά τείχη, σε εύφορη περιοχή, όπως επίσης και η πλούσια ιστορία της ως κέντρου δύο Οικουμενικών Συνόδων, αποτέλεσαν τα κριτήρια για την εκλογή της ως τη μέλλουσα πρωτεύουσα του νέου κράτους. Η Νίκαια του 13 ου αι. υπήρξε μία πόλη, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των συγγραφέων της εποχής, με λαμπρές εκκλησίες, επιβλητικά ανάκτορα και καλή οχύρωση. 26 Όμως, οι αποφάσεις και οι πρώτες ενέργειες του Θεοδώρου υπήρξαν κρίσιμες και αγωνιώδεις. Ακόμη και η επιλογή της Νικαίας δεν ήταν άμεση, αφού ο μελλοντικός αυτοκράτορας, αρχικά τουλάχιστον, εγκαταστάθηκε στην πόλη της Προύσας. 27 Ο πληθυσμός της Νικαίας απέρριψε το αίτημα του Θεοδώρου για είσοδο στην πόλη, λόγω της υψηλής θέσης του, ως δεσπότη, στη βυζαντινή ιεραρχία. Τα αξιώματα αυτά δημιουργούσαν δυσπιστία, έντονη επιφυλακτικότητα και τελικά άρνηση, σε πρώτη φάση, και μέχρι την πλήρη ρήξη του με τον Αλέξιο Γ Άγγελο, της διεκδίκησής του για την 24 Γεώργιος Ακροπολίτης, Χρονική Συγγραφή, Γουναρίδης, Οι πολιτικές προϋποθέσεις, Vasiliev, Ιστορία, Γεώργιος Ακροπολίτης, Χρονική Συγγραφή, 10,

18 κυριαρχία στη Νίκαια. Ο Θεόδωρος κατόρθωσε να εισέλθει, ως ηγέτης στη Νίκαια, μόνο το 1205, όταν επικράτησε στρατιωτικά επί των ισχυρών τοπικών αρχόντων. 28 Ο Θεόδωρος υπήρξε κατάλληλος ηγέτης για την εποχή του, η οποία είχε την ανάγκη ενός αυτοκράτορα με οξεία ορμή. 29 Στην αρχή της βασιλείας του αντιμετώπισε, με επιτυχία ή αποτυχία, σκληρούς αντιπάλους. Πολύ σημαντικό βήμα για την ίδρυση της νέας αυτοκρατορίας ήταν η διαγραφή των οποιονδήποτε αντιρρήσεων και αντιδράσεων ως προς την κατάληψη της εξουσίας. Βέβαια, οι αντίπαλοί του στηριζόταν σε πραγματικά γεγονότα προκειμένου να αντικρούσουν τον Θεόδωρο. Ο Αλέξιος Γ Άγγελος δεν είχε παραιτηθεί της αυτοκρατορικής εξουσίας. Ο αδελφός του Κωνσταντίνος Λάσκαρις είχε αναγορευθεί αυτοκράτορας του Βυζαντίου, χωρίς όμως επίσημη στέψη, και ακόμη δεν είχε αποβιώσει. Ένα ακόμη σοβαρό πρόβλημα για τον Θεόδωρο, υπήρξε η απουσία του πατριάρχη και η επιμονή του να μην εμφανιστεί στη Νίκαια. Διεκδικητές, επίσης, της συνέχειας της βυζαντινής εξουσίας εμφανίσθηκαν οι αδελφοί Αλέξιος και Δαβίδ Κομνηνοί, ιδρυτές της προηγηθείσας Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας. 30 Προκειμένου να εδραιώσει την εξουσία του στη Νίκαια, ο Θεόδωρος Λάσκαρις διεξήγαγε έναν πολυμέτωπο αγώνα. Στο εσωτερικό μέτωπο θα έπρεπε να δράσει διπλωματικά και στρατιωτικά. Στον διπλωματικό τομέα αγωνίστηκε να εμποτίσει στον απλό λαό, αλλά και στους τοπικούς άρχοντες, την εξαιρετική σημασία της αντιπαράθεσης στους Λατίνους κατακτητές. Παρά τις ταξικές διαφορές, ο Θεόδωρος κατόρθωσε, μέσω των κοινοτικών οργανώσεων και συντεχνιών, να συγκεντρώσει αρχόμενους και άρχοντες σε έναν κοινό ξεσηκωμό εναντίον των Φράγκων. 31 Βέβαια, οι ενέργειες αυτές του Θεοδώρου Λάσκαρι ευνοήθηκαν και από τις πολιτικές συγκυρίες. Οι Λατίνοι δεν επέδειξαν την πρέπουσα σημασία για την περιοχή της Μικράς Ασίας, ίσως επειδή αγνοούσαν τη ζωτική σπουδαιότητά της για το Βυζάντιο. Ο Βονιφάτιος του Μομφερά προτίμησε να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη, θεωρώντας τη 28 Γιαρένης, Τα κράτη της Νίκαιας, Χωραΐτης, Βατάτζης, Λαμψίδης, Ο ανταγωνισμός των κρατών, Βακαλόπουλος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, 72. Σάθας, Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη,

19 σημαντικότερη ως πόλη μετά τη Βασιλεύουσα, παρά τη Νίκαια. Έτσι, δόθηκε ο κατάλληλος χρόνος στον Θεόδωρο και στους ακολούθους του να συγκεντρωθούν στη Νίκαια. 32 Οπωσδήποτε, όμως, η συγκρότηση του νέου κράτους ήταν πολύ δύσκολη υπόθεση, τόσο στην εσωτερική οργάνωση, όσο και στην αντιμετώπιση των εσωτερικών και εξωτερικών επιβουλών. Προκειμένου να κατορθώσει να επιβιώσει το κράτος, θα έπρεπε κατά πρώτο λόγο να αντιμετωπίσει την τάση ανεξαρτητοποίησης ορισμένων αρχόντων στις δυτικές περιοχές της Μικράς Ασίας, καθώς και την απειλή του νεοσύστατου κράτους της Τραπεζούντας. Στη Φιλαδέλφεια είχε αναδειχθεί ως τοπικός ηγεμόνας ο Θεόδωρος Μαγκαφάς, στην περιοχή γύρω από τον ποταμό Μαίανδρο δρούσε ανεξάρτητα ο Μανουήλ Μαυροζώμης, ενώ στην πόλη Σαμψούντα της περιοχής της Μιλήτου εμφανίστηκε ως ανεξάρτητος άρχοντας ο Σάββας Ασιδηνός. 33 Ο Θεόδωρος Α αποφάσισε να αντιμετωπίσει κατά πρώτο λόγο τον επικίνδυνο άρχοντα Μαυροζώμη, εγκαταλείποντας προς το παρόν τις αψιμαχίες του με τον Δαβίδ της Τραπεζούντας. Στα τέλη του 1205, ο Δεσπότης της Νικαίας αντιμετώπισε και διέλυσε τις δυνάμεις του Μαυροζώμη μαζί με τους Τουρκομάνους και Σελτζούκους. Κατόπιν, όμως, ο Θεόδωρος υποχρεώθηκε, λόγω των πολλών αντιπάλων της νεοσύστατης αυτοκρατορίας του, να συνθηκολογήσει με τον ισχυρό γαμπρό του Μαυροζώμη, τον σουλτάνο του Ικονίου Καϊχοσρόη Α. Με τη συμφωνία αυτή των αρχών του 1206, ο Μαυροζώμης κατόρθωσε να διατηρήσει υπό την εξουσία του ένα μέρος της Φρυγίας, γεγονός το οποίο δυσχέραινε τον αγώνα του Λάσκαρι εναντίον των Φράγκων κατακτητών. Πάντως ο Θεόδωρος είχε ισχυροποιήσει ουσιαστικά τη θέση του έναντι του Μαυροζώμη, του οποίου η σπουδαιότητα κατόπιν αγνοήθηκε. Η συνέχεια της δράσης αυτού του τοπάρχη δεν εντοπίζεται στις βυζαντινές πηγές, τουρκικά έγγραφα, όμως, τον αναφέρουν ως συνεργάτη στις διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις του Καϊχοσρόη και των μετέπειτα σουλτάνων Ostrogorsky, Ιστορία, Ostrogorsky, Ιστορία, Σαββίδης, Βυζαντινά στασιαστικά,

20 Την ίδια περίπου περίοδο ο Θεόδωρος Α Λάσκαρις ήρθε για τελευταία φορά σε σύγκρουση με τον Θεόδωρο Μαγκαφά ή Μωροθεόδωρο. Και αυτός συνεργάστηκε με τους Τουρκομάνους, τους οποίους μάλιστα προσέλαβε ως μισθοφόρους, προκειμένου να πραγματοποιεί επιθέσεις εναντίον ελληνικών περιοχών. Το έτος 1205, όμως, ο Μαγκαφάς ηττήθηκε από τον φραγκικό στρατό του Ερρίκου της Φλάνδρας. Τελικά, ο Μωροθεόδωρος παραδόθηκε από τον ίδιο το σύμμαχό του, τον σουλτάνο Καϊχοσρόη Α, στο Λάσκαρι, οπότε χάθηκε πλέον η παρουσία αλλά και η αναφορά του ονόματός του στις πηγές της εποχής. 35 Ένας άλλος φιλόδοξος τοπικός άρχοντας, ο Σάββας Ασιδηνός, στασίασε στα μέσα περίπου του έτους 1204 και κήρυξε την ανεξαρτησία της Σαμψούντας και αρκετών περιοχών στην κοιλάδα του ποταμού Μαιάνδρου. Η κυριαρχία του στην περιοχή διήρκεσε ως τα τέλη του έτους Ο Θεόδωρος, απαλλαγμένος πλέον από τις εχθρικές ενέργειες των υπολοίπων τοπικών ηγετών, κατόρθωσε μέσα στους τελευταίους μήνες του 1209 να καθυποτάξει τον Ασιδηνό. Ο τελευταίος, υποχρεώθηκε να συναινέσει σε συμφωνία. Ο Θεόδωρος κατέλαβε τις ημιανεξάρτητες περιοχές του Ασιδηνού δημιουργώντας παράλληλα μαζί του φιλικούς και οικογενειακούς δεσμούς, αφού τιμήθηκε πλέον ως σεβαστοκράτορας. 36 Τα πρώτα αυτά χρόνια της εξουσίας του, ο Θεόδωρος Α κατέβαλε τεράστιες προσπάθειες συγκρότησης ενός νέου κρατικού μηχανισμού και παράλληλα ισχυροποίησης των τοπικών δυνάμεων εναντίον των εξωτερικών εχθρών και της γενικότερης αναρχίας. 37 Επιπλέον, όφειλε να σταθεροποιήσει τη θέση του ως αυτοκράτορα απέναντι στους εσωτερικούς αντιπάλους του, στηριζόμενος στον τοπικό πληθυσμό. Η στήριξη αυτή τελικά παραχωρήθηκε στον Θεόδωρο Α μετά την αρχική δυσπιστία προς το πρόσωπό του, εξαιτίας της νέας ιδεολογίας, η οποία επικράτησε στο κράτος της Νικαίας. Ως νέα ιδεολογία, αναφέρεται η ανυποχώρητη επιδίωξη της 35 Σαββίδης, Μελέτες Βυζαντινής Ιστορίας, Σαββίδης, Βυζαντινά στασιαστικά, 247. Γεώργιος Ακροπολίτης, Χρονική Συγγραφή, 12, Angold, A Byzantine Government,

21 ανάκτησης της Κωνσταντινούπολης και η υποστήριξη της πλήρους αντιπαράθεσης της Ορθοδοξίας προς τον Καθολικισμό. 38 Ο Θεόδωρος Α Λάσκαρις ενίσχυσε την ηγετική του θέση στη Νίκαια ύστερα από την αναγόρευσή του σε αυτοκράτορα το καλοκαίρι του 1205, γεγονός το οποίο συνέβη ως επακόλουθο της ήττας των Λατίνων από τους Βουλγάρους και το οποίο επηρέασε δραστικά την απόφαση της σύγκλησης μίας συνέλευσης αξιωματούχων στη Νίκαια. 39 Εν τω μεταξύ οι Λατίνοι, στα τέλη του 1204, εξεστράτευσαν εναντίον της Νικαίας με σκοπό να διαλύσουν τη νέα ελληνική αυτοκρατορία και πράγματι πέτυχαν σοβαρές νίκες κατά των δυνάμεων του Θεοδώρου (Ποιμανηνό). Όμως, οι εχθρικές ενέργειες του Βούλγαρου ηγεμόνα Καλογιάννη εναντίον της Λατινικής Αυτοκρατορίας, υποχρέωσαν τους σταυροφόρους να εγκαταλείψουν τον αγώνα εναντίον του Θεοδώρου. Η συντριπτική τους ήττα από τους Βουλγάρους στη μάχη της Αδριανούπολης (1205), ουσιαστικά διέσωσε την απρόσκοπτη πορεία της Αυτοκρατορίας της Νικαίας στο μέλλον. 40 Και πάλι, όμως, οι Λατίνοι, με αρχηγό αυτή τη φορά τον Ερρίκο ως αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης, στη θέση του φονευθέντος από τους Βουλγάρους Βαλδουίνου της Φλάνδρας, επέδραμαν εναντίον της Νικαίας. Αλλά την άνοιξη του 1207, συμφωνήθηκε διετής ειρήνη με τις δυνάμεις του Θεοδώρου. Η συμφωνία επιτεύχθηκε λόγω των νέων επιδρομών των Βουλγάρων στη Θράκη, οι οποίοι πίεζαν τους Λατίνους, αλλά και λόγω των εχθρικών κινήσεων των Σελτζούκων εναντίον του Λάσκαρι. 41 Μετά την αναγόρευσή του σε αυτοκράτορα, ο Θεόδωρος επιχείρησε, στο πλαίσιο της συνέχειας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, να ολοκληρώσει το φλέγον θέμα της στέψης του και του χρίσματός του ως αυτοκράτορα της Νικαίας. Ωστόσο, μεταξύ των μελετητών, εντοπίζεται μια διχογνωμία σχετικά με τον προσδιορισμό της επακριβούς ημερομηνίας του εν λόγω γεγονότος. Μερικοί υποστηρίζουν ότι η στέψη πραγματοποιήθηκε το Πάσχα του έτους 1207, μετά τις επιχειρήσεις εναντίον του Δαβίδ 38 Γλύκατζη, Η πολιτική ιδεολογία, ODB, 3,2040. Ostrogorsky, Ιστορία, Vasiliev, Ιστορία, Ostrogorsky, Ιστορία, 105. Vasiliev, Ιστορία, 635. Καλλιγάς, Μελέτες Βυζαντινής Ιστορίας, 161,

22 Κομνηνού στην Πλουσιάδα και Ηράκλεια, πριν τις επιδρομές των Λατίνων του Αρκετοί, όμως, μελετητές, υποδεικνύουν ως χρόνο στέψης του Θεοδώρου Α, το Πάσχα του έτους Οι τελευταίοι επικαλούνται ένα σιλέντιο, δηλαδή ομιλία του αυτοκράτορα ενώπιον των αξιωματούχων, στην αρχή της Τεσσαρακοστής, το οποίο θεωρείται ως ομιλία του Θεοδώρου με την ευκαιρία της στέψης του 43. Οι αγώνες του Θεοδώρου συνεχίστηκαν κατά την διάρκεια των επομένων ετών. Το 1210 οι σχέσεις με το σουλτανάτο του Ικονίου διαταράχθηκαν, εξαιτίας των βλέψεων του σουλτάνου Καϊχοσρόη για κατάληψη της δυτικής Μικράς Ασίας. Αφορμή για τους Σελτζούκους ήταν η απαίτησή τους να αναλάβει το θρόνο της Αυτοκρατορίας της Νικαίας ο Αλέξιος Γ Άγγελος. Είχαν προηγηθεί (1209) οι μυστικές συμφωνίες και συμμαχίες, από τη μία των Λατίνων με τους Σελτζούκους και από την άλλη των Βυζαντινών με τον βασιλέα της Μικρής Αρμενίας στην Κιλικία, Λέοντα Β. Οι συγκρούσεις των δυο αντιπάλων έλαβαν χώρα γύρω από τον ποταμό Μαίανδρο. Η αποφασιστική μάχη δόθηκε πιθανώς την άνοιξη του 1211 κοντά στην πόλη της Αντιόχειας του Μαιάνδρου. Οι δυνάμεις του Θεοδώρου, αν και μικρότερες σε αριθμό, κατόρθωσαν τελικά να νικήσουν τους Σελτζούκους, φονεύθηκε μάλιστα και ο ίδιος ο σουλτάνος και αιχμαλωτίσθηκε ο Αλέξιος Γ, ο οποίος απεβίωσε αργότερα σε ένα μοναστήρι στη Νίκαια. 44 Μετά τη νίκη του αυτή, ο Θεόδωρος Α σύναψε ειρήνη με τους Σελτζούκους, η οποία έμελλε να διαρκέσει ως το θάνατό του (1222). Όμως, οι Λατίνοι για μία ακόμη φορά εισέβαλαν στη Μικρά Ασία με ηγέτη τους τον Ερρίκο, προκειμένου να αποτρέψουν τον Θεόδωρο από μία πιθανή επίθεση εναντίον της Κωνσταντινούπολης. 45 Οι Λατίνοι κατόρθωσαν και πάλι να επιβληθούν στα πεδία των μαχών, με σπουδαιότερη τη μάχη στον ποταμό Ρύνδακο, τον Οκτώβριο του Όμως, φάνηκε πλέον ότι οι δύο αντίπαλοι ήταν ισοδύναμοι, γεγονός το οποίο τους οδήγησε στη σύναψη ειρήνης, με τη 42 Γουναρίδης, Οι πολιτικές προϋποθέσεις, Ostrogorsky, Ιστορία, 104. Vasiliev, Ιστορία, Γιαρένης, Αυτοκρατορία Νίκαιας, 69. Vasiliev, Ιστορία, 636. Ostrogorsky, 106. Καλλιγάς, Μελέτες Βυζαντινής Ιστορίας, ODB, 3,

23 συμφωνία στο Νυμφαίο το έτος 1214, με την οποία καθορίσθηκαν τα όρια των συνόρων ανάμεσα στη Νίκαια και στην Κωνσταντινούπολη. 46 Μετά τη συνθήκη αυτή ο Θεόδωρος προτίμησε να ασχοληθεί περισσότερο με την οργάνωση της διοίκησης και την ανάπτυξη της οικονομίας του κράτους του, προκειμένου να το ισχυροποιήσει και εσωτερικά, με απώτερο στόχο την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Το Δεσποτάτο της Ηπείρου δεν είχε αναδειχθεί ακόμη σε επικίνδυνο αντίπαλο, ο Ερρίκος απεβίωσε το έτος 1216 χωρίς να καθορίσει διάδοχο, και το βουλγαρικό κράτος, προς το παρόν, δεν είχε δημιουργήσει ιδιαίτερα προβλήματα. 47 Ο Θεόδωρος, μάλιστα, ανέπτυξε ιδιαίτερα τη δύναμη της διπλωματίας έναντι κυρίως των Λατίνων. Εξάλλου, γνώριζε τέλεια την αμυντική δυνατότητα της Κωνσταντινούπολης και για τον λόγο αυτό θα προτιμούσε ένα καλά προγραμματισμένο σχέδιο επίθεσης με ισχυρές ναυτικές και χερσαίες δυνάμεις. Ενίσχυσε, ακόμη, τις θέσεις του με το Λατινικό Κράτος ερχόμενος σε γάμο, το έτος 1218, με την κόρη του φονευθέντος αυτοκράτορα Πέτρου του Κουρτεναί, Μαρία. Επίσης, για να ενισχύει το εμπόριο, ο Θεόδωρος Α Λάσκαρις υπέγραψε συμφωνία με τη Βενετία, στην οποία παραχωρήθηκε το δικαίωμα του ελεύθερου εμπορίου στις κτήσεις και στα εδάφη της Νικαίας. 48 Ο Θεόδωρος Α Λάσκαρις απεβίωσε το έτος 1222, αφήνοντάς στο διάδοχό του, Ιωάννη Γ Δούκα Βατάτζη, ένα κράτος με σταθερά θεμέλια, επάνω στα οποία ο νέος αυτοκράτορας θα ανέπτυσσε και θα ισχυροποιούσε το κράτος της Νικαίας. Ο Ιωάννης Γ πράγματι υπήρξε το καταλληλότερο πρόσωπο το οποίο θα μπορούσε, στον συγκεκριμένο κρίσιμο χρόνο, να ηγηθεί της αυτοκρατορίας. Xαρακτηρίσθηκε ως ένας ηγεμόνας με σωφροσύνη και προνοητικότητα στην άσκηση της πολιτικής του. 49 Ο Βατάτζης από την αρχή της βασιλείας του αντιμετώπισε σφοδρές αντιδράσεις και αντιπαραθέσεις, τόσο στο εσωτερικό του κράτους, όσο και στις εξωτερικές υποθέσεις. Οι αδελφοί του Θεοδώρου Α, Αλέξιος και Ισαάκιος, διεκδικητές του θρόνου της Νικαίας, 46 Ostrogorsky, Ιστορία, Ostrogorsky, Ιστορία, Nicol, Οι τελευταίοι αιώνες, Χωραΐτης, Βατάτζης,

24 στασίασαν εναντίον του Ιωάννη Γ, δείχνοντας έντονα τη δυσαρέσκειά τους για αυτή την εκλογή. Συμμάχησαν με τον Λατίνο αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης Ροβέρτο του Κουρτεναί, προκειμένου να πετύχουν την πτώση της εξουσίας του Βατάτζη. Σε σύντομο, όμως, χρονικό διάστημα, τέλος του 1224, η προδοτική τους στάση έναντι του αυτοκράτορα τερματίσθηκε άδοξα. Ο Βατάτζης νίκησε στο Ποιμανηνό, κοντά στην Κύζικο, τις ενωμένες δυνάμεις των Λατίνων και των δύο στασιαστών, θέτοντας τέλος στις φιλοδοξίες των δύο αδελφών του Θεοδώρου Α. 50 Ωστόσο, παρά την τιμωρία τους με τύφλωση, οι δύο Λασκαρίδες αδελφοί υποστήριξαν με θέρμη την εξέγερση εναντίον του Ιωάννη Βατάτζη, η οποία οργανώθηκε από τους αδελφούς Ανδρόνικο και Ισαάκιο Νεστόγγο. Η στρατιωτική αριστοκρατία υποστήριξε εν μέρει το κίνημα των Νεστόγγων, με σημαντικές προσωπικότητες της αριστοκρατίας, όπως ο αρχηγός της αυτοκρατορικής φρουράς, Φλαμούλης και ο δούκας του θέματος Θρακησίων, Μαυρηνός. Όμως, η αποφασιστική και ταχεία αντίδραση του Βατάτζη, όπως και η αποτυχία των στασιαστών να αποκτήσουν ικανή στρατιωτική και λαϊκή βάση, οδήγησε την ανταρσία σε πλήρη αποτυχία. Οι αδελφοί Νεστόγγοι και οι υπόλοιποι τιμωρήθηκαν από τον αυτοκράτορα, με δυσανάλογες βέβαια ποινές. Ο Ισαάκιος υπέστη τύφλωση και «χειρός εγκοπή», ενώ ο Ανδρόνικος και οι υπόλοιποι κρίθηκαν επιεικέστερα αφού «ὁ βασιλεὺς φιλανθρωπότερον τούτοις διατεθεὶς, ἢ ὡς οἱ νόμοι ἐκέλευον» και φυλακίστηκαν για μικρό χρονικό διάστημα. 51 Η γεωπολιτική κατάσταση στη βαλκανική χερσόνησο μετά το 1225, έτος κατά το οποίο ο Ιωάννης Βατάτζης υπέγραψε ευνοϊκή για τη Νίκαια συνθήκη ειρήνης με τους Λατίνους, διαμορφωνόταν εξίσου περίπλοκη, όπως ακριβώς και πριν από είκοσι χρόνια. Η Βουλγαρία, με ηγέτη τον τσάρο Ιωάννη Ασάν Β, διεκδικούσε την κατάληψη της Λατινικής Αυτοκρατορίας. Το βασίλειο της Θεσσαλονίκης, με ηγεμόνα τον Θεόδωρο Άγγελο, επίσης πρόβαλε με αξιώσεις ένα σχέδιο ανακατάληψης της κατεχόμενης από τους Λατίνους Βασιλεύουσας. Το Λατινικό Κράτος, με αυτοκράτορα τον Ροβέρτο του Κουρτεναί, ο οποίος απεβίωσε το 1228 αφήνοντας διάδοχο τον ανήλικο αδελφό του 50 Σαββίδης, Βυζαντινά στασιαστικά, Σαββίδης, Βυζαντινά στασιαστικά, 216. Θεόδωρος Σκουταριώτης, Σύνοψις Χρονική, 417,

25 Βαλδουίνο Β, περιορίστηκε στα στενά όρια της Κωνσταντινούπολης με τις γύρω κοντινές περιοχές και μόνο τη Νικομήδεια στη Μικρά Ασία. 52 Οι συμμαχίες μεταξύ αυτών των τεσσάρων διεκδικητών της Κωνσταντινούπολης μεταβάλλονταν τάχιστα και διαμορφωνόταν σε εχθρότητες. Η Νίκαια, προς το παρόν, σύναψε ειρήνη με τους Λατίνους, ενώ η Βουλγαρία του Ασάν Β συμμάχησε με τους Λατίνους, απορρίπτοντας το Δεσπότη της Ηπείρου Θεόδωρο Άγγελο. Ο τελευταίος, μετά το θάνατο του Ροβέρτου, επιτέθηκε και κατέλαβε την Αδριανούπολη, την οποία είχε στην κατοχή του ο Βατάτζης. Λίγο αργότερα, ο Θεόδωρος Άγγελος διέλυσε τη συμμαχία με τον Βούλγαρο ηγεμόνα και στράφηκε εναντίον του, προκειμένου να ξεκαθαρίσει τη διεκδίκηση της κατάληψης της Κωνσταντινούπολης. Όμως, στην κρίσιμη μάχη της Κλοκότνιτσας την άνοιξη του 1230, οι Βούλγαροι διέλυσαν τις δυνάμεις του Θεοδώρου, ο οποίος συνελήφθη αιχμάλωτος και λίγο μετά τυφλώθηκε. Την εξουσία στη Θεσσαλονίκη ανέλαβε ο αδελφός του Μανουήλ, ενώ το κράτος της Ηπείρου απώλεσε τελειωτικά την ευκαιρία της δόξας, να καταλάβει δηλαδή τη Βασιλεύουσα και να καταστεί συνεχιστής του Βυζαντίου. 53 Στη συνέχεια, ο Ιωάννης Ασσάν Β και ο Ιωάννης Γ Βατάτζης υπέγραψαν συνθήκη ειρήνης και στράφηκαν αμέσως εναντίον του Λατινικού Κράτους. 54 Όμως, η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης απέτυχε, χάρη στη βοήθεια της Βενετίας, ο Βούλγαρος τσάρος στράφηκε κατά του Βατάτζη, συμμάχησε με του Λατίνους και εισέβαλαν μαζί στα εδάφη της Νικαίας. Τελικά, οι Βούλγαροι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν και να υπογράψουν συνθήκη ειρήνης με την Αυτοκρατορία της Νικαίας (1237). Η δύναμη της Βουλγαρίας μειώθηκε αισθητά μετά από το θάνατο του Ιωάννη Ασάν Β (1241) και την εισβολή των Μογγόλων. Ο Ιωάννης Βατάτζης απέδιδε μεγάλη σημασία στην επίτευξη του υπέρτατου σκοπού, της ανακατάληψης της Κωνσταντινούπολης και στις σχέσεις του με τον Γερμανό αυτοκράτορα Φρειδερίκο Β Hohenstaufen. Ο τελευταίος, υπήρξε ένας αυτοκράτορας με φιλοσοφικές και επιστημονικές γνώσεις, όπως επίσης και εχθρός της εξουσίας του πάπα 52 Ostrogorsky, Ιστορία, Vasiliev, Ιστορία, 648. Καλλιγάς, Μελέτες Βυζαντινής Ιστορίας, Vasiliev, Ιστορία, 650. Καλλιγάς, Μελέτες Βυζαντινής Ιστορίας,

26 και του υποστηριζόμενου από αυτόν Λατινικού Κράτους της Κωνσταντινούπολης. Οι επιδιώξεις των δύο αυτοκρατόρων συνέπιπταν σε αρκετά σημεία, ώστε να καταστεί μια ισχυρή μεταξύ τους φιλία και συμμαχία. Οι στενότερες σχέσεις τους ξεκίνησαν γύρω στο έτος 1240, για να ενισχυθούν λίγο αργότερα, μετά τον θάνατο της αυτοκράτειρας Ειρήνης, με το γάμο του Βατάτζη και της νεαρής κόρης του Φρειδερίκου Κωνσταντίας, της μετέπειτα ορθόδοξης Άννας. 55 Ακόμη, οι δύο ηγεμόνες διατηρούσαν συχνή αλληλογραφία, κατά την οποία διακρίνεται καθαρά η θετική στάση του Φρειδερίκου προς την ορθοδοξία και την ελληνική παιδεία. Παρά την απογοήτευσή του για τις επαφές του Βατάτζη με τον πάπα, σε μία επιστολή του εκφράζει την αγαπητική συμπάθεια και προσπάθεια, με την προβολή νουθεσιών. 56 Πριν από το θάνατο του Φρειδερίκου (1250) και αφού απεβίωσε ο Ιωάννης Ασάν Β της Βουλγαρίας, ο Βατάτζης, περί τα μέσα της δεκαετίας 1240, εισέβαλε με ισχυρό στρατό στο εσωτερικό της Μακεδονίας και της Θράκης. Οι Βούλγαροι είχαν αποδυναμωθεί λόγω της ανικανότητας των διαδόχων του Ιωάννη Ασάν και ήταν αδύνατο να αντισταθούν στο Βατάτζη. Έτσι, σε σύντομο χρονικό διάστημα κατέλαβε σχεδόν όλες τις πόλεις της Μακεδονίας και της Θράκης οι οποίες είχαν υποκύψει προηγουμένως στους Βουλγάρους. Το 1246 ο Βατάτζης κατέλαβε και τη Θεσσαλονίκη, σχεδόν αμαχητί, καταλύοντας έτσι ουσιαστικά το κράτος της δυτικής Ελλάδας και πλήττοντας ανεπανόρθωτα το δεσποτάτο της Ηπείρου. Όμως, για τελευταία φορά και μέχρι το έτος 1252, το δεσποτάτο, με το Μιχαήλ Β υποβοηθούμενο από τον αμετανόητο Θεόδωρο, αντέδρασε, καταλαμβάνοντας πόλεις της δυτικής Μακεδονίας. Ο Βατάτζης αντέδρασε δυναμικά και υποχρέωσε το Μιχαήλ σε υποχώρηση και σύναψη ειρήνης με όρους υποταγής στη Νίκαια. 57 Η περίοδος της βασιλείας του Ιωάννη Γ Δούκα Βατάτζη έληξε το Νοέμβριο του 1254, όταν απεβίωσε ο εξαιρετικός αυτοκράτορας, μετά από κρίσεις επιληψίας. Το γεγονός της ανύψωσης του Βατάτζη σε έναν από τους ικανότερους αυτοκράτορες του 55 Καλλιγάς, Μελέτες Βυζαντινής Ιστορίας, 213. Νικηφόρος Γρηγοράς, Ιστορία, Festa, Le lettere Greche, 25. Vasiliev, Ιστορία, 655. Ostrogorsky, Ιστορία, Ostrogorsky, Ιστορία, 120. Vasiliev, Ιστορία, 658. Καλλιγάς, Μελέτες Βυζαντινής Ιστορίας, 214, 215,

27 Βυζαντίου αποδεικνύεται από τα γραφόμενα των ιστορικών της περιόδου της Νικαίας. 58 Τα θετικότατα σχόλιά τους βασίστηκαν βέβαια και στην επίτευξη και τη θωράκιση από τον Βατάτζη ενός συστήματος άμυνας της αυτοκρατορίας, σύμφωνα με το θεσμό των θεμάτων. Στο εσωτερικό τους κράτους ακολούθησε πολιτική καταπολέμησης της διαφθοράς στη διοίκηση. Ευνοήθηκαν ιδιαίτερα τα φτωχότερα αγροτικά στρώματα του πληθυσμού, ενώ με τις προνομιακές παραχωρήσεις του στην μεσαία στρατιωτική αριστοκρατία, κατάφερε να περιορίσει σημαντικά την ανώτερη. 59 Στον κοινωνικό τομέα ίδρυσε, με τη βοήθεια της αυτοκράτειρας Ειρήνης, μονάδες περίθαλψης του πληθυσμού, διάφορα ευαγή ιδρύματα και πτωχοκομεία. Μεγάλη επιτυχία είχε εξάλλου η οικονομική του πολιτική, την οποία εφάρμοσε με χαρακτηριστική αυστηρότητα. Ο πληθυσμός της Αυτοκρατορίας της Νικαίας επί της βασιλείας του Βατάτζη, ήταν υποχρεωμένος να καταναλώνει μόνο τα παραγόμενα στην επικράτειά της προϊόντα. Το πρότυπο αυτό υιοθέτησε πρώτα η αυτοκρατορική οικογένεια, ως παράδειγμα για τους υπόλοιπους. Η πολιτική αυτή στρεφόταν ουσιαστικά κατά των εμπορικών προνομίων των ιταλικών πόλεων. Δεν ήταν δυνατόν να επιβάλλει φόρους στην εισαγωγή προϊόντων, καταργώντας τις συμφωνίες των προηγούμενων αυτοκρατόρων. Όμως, στο εσωτερικό του κράτους του, η εφαρμογή οποιονδήποτε πολιτικών ήταν δικαίωμα του αυτοκράτορα. 60 Ο γιος και διάδοχος του Βατάτζη, Θεόδωρος Β Λάσκαρις ( ), έλαβε το επώνυμό του από τη μητέρα του Ειρήνη. 61 Ο Θεόδωρος παρέλαβε μία ισχυρή αυτοκρατορία, η οποία εκτεινόταν πλέον και στα ευρωπαϊκά εδάφη της Μακεδονίας και της Θράκης, μέχρι την Αδριατική θάλασσα. Οι αντίπαλες δυνάμεις της Νικαίας είχαν ηττηθεί, η δε Λατινική Αυτοκρατορία είχε περιορισθεί στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης, μη δυνάμενη πλέον να αντιδράσει αποτελεσματικά Νικηφόρος Γρηγοράς, Ιστορία, 24. Γεώργιος Ακροπολίτης, Χρονική Συγγραφή, 2, 112. Vasiliev, Ιστορία, Ahrweiler, La politique agraire, Ostrogorsky, Ιστορία, Άμαντος, Βατάτζης, Ostrogorsky, Ιστορία, 122. Vasiliev, Ιστορία,

28 Ο Θεόδωρος Β υπήρξε ο φιλόσοφος ηγεμόνας της Αυτοκρατορίας της Νικαίας, γοητευτικός και παράλληλα εκδικητικός, ενώ αδιαμφισβήτητα είχε πολλές ικανότητες στον στρατιωτικό και πολιτικό τομέα. 63 Ο Θεόδωρος Β κατόρθωσε να διατηρήσει τις κτήσεις της αυτοκρατορίας στην Ευρώπη, ακολουθώντας την εξωτερική πολιτική του προκατόχου του. Πραγματοποίησε εκστρατείες για την ανακατάληψη μακεδονικών και θρακικών πόλεων από τους Βουλγάρους, τους οποίους τελικά κατόρθωσε να υποτάξει (1256). Σοβαρότερος κίνδυνος για τη Νίκαια αποδείχθηκε το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Ο ηγέτης της Μιχαήλ Β συμμάχησε με τον Μανφρέδο της Σικελίας και τον Βιλεαρδουίνο της Αχαΐας, εναντίον του Θεοδώρου Β, ενώ συγχρόνως κατάφερε να καταλάβει σημαντικές πόλεις της δυτικής Μακεδονίας. Όμως, τον Αύγουστο του 1258 ο Θεόδωρος Β Λάσκαρις απεβίωσε σε ηλικία τριάντα έξι ετών και έτσι δεν κατάφερε να απωθήσει την τριπλή αυτή συμμαχία. 64 Διάδοχος του Θεοδώρου Β υπήρξε ο υιός του Ιωάννης Δ, ο οποίος, όμως, τότε διένυε μόλις το όγδοο έτος της ηλικίας του. Ο Θεόδωρος συμπεριφερόταν με πολύ συμπάθεια προς το λαό. Θεωρούσε ότι στο πλήθος υπήρχαν ικανότατοι άνθρωποι, τους οποίους μάλιστα δε δίστασε να χρησιμοποιήσει στη διοίκηση, γεγονός, όμως, το οποίο εξόργιζε τους αριστοκράτες. 65 Εκτός αυτού, ο Θεόδωρος Β, ακολουθώντας την πολιτική του πατέρα του για τη διασφάλιση των συνόρων του κράτους, προχώρησε ακόμη περισσότερο. Επιχείρησε να οργανώσει ένα στρατό, ο οποίος θα αποτελούνταν μόνο από Έλληνες και καθόλου από μισθοφόρους, πράγμα το οποίο δυσαρέστησε ακόμη περισσότερο τη στρατιωτική αριστοκρατία. 66 Η εχθρότητα των στρατιωτικών απέναντι στους Λασκαρίδες και στις κατώτερες τάξεις κατέστη τότε άμεσα έκδηλη. Ο καθορισμένος από το Θεόδωρο επίτροπος του ανήλικου Ιωάννη Δ, Γεώργιος Μουζάλων, δολοφονήθηκε, και ηθικός αυτουργός θεωρήθηκε ο Μιχαήλ Η Παλαιολόγος. Κανένας από τους δολοφόνους δεν τιμωρήθηκε, αλλά αντίθετα ο τελευταίος θεωρήθηκε ο μόνος ικανός να ανταπεξέλθει στην 63 ODB, 3, Καραγιαννόπουλος, Το Βυζαντινό Κράτος, Καραγιαννόπουλος, Το Βυζαντινό Κράτος, Vasiliev, Ιστορία, 661. Nicol, Οι τελευταίοι αιώνες, 58. Καλλιγάς, Μελέτες Βυζαντινής Ιστορίας, Καραγιαννόπουλος, Το Βυζαντινό Κράτος, Miller, The emperor of Nicaea, 505. Vasiliev, Ιστορία,

29 αντιμετώπιση των εξωτερικών εχθρών του κράτους. Αναδείχθηκε, έτσι, γρήγορα σε αντιβασιλέα και στις αρχές του 1259 συναυτοκράτορας του Ιωάννη Δ, παρά τις αντιρρήσεις του πατριάρχη και επιτρόπου Αρσενίου. Ο πατριάρχης τελικά υποχώρησε στις πιέσεις του Μιχαήλ, προκειμένου να επιτύχει την πραγματοποίηση της στέψης. Όμως, πριν ενδώσει, κατάφερε να αποσπάσει έναν όρκο από το Μιχαήλ Η, σύμφωνα με τον οποίο θα παραχωρούσε την αυτοκρατορική εξουσία στον Ιωάννη Δ, μετά την ενηλικίωσή του. 67 Ο κίνδυνος της κατάλυσης της Αυτοκρατορίας της Νικαίας από τη συμμαχία του Μιχαήλ Β της Ηπείρου, αλλά και οι ικανότητες του ίδιου του Μιχαήλ Η, επιτάχυναν την ανέλιξη του τελευταίου στον αυτοκρατορικό θρόνο. Όμως, τώρα θα έπρεπε να αποδείξει τη στρατιωτική και διπλωματική του δυναμική. Πράγματι, το φθινόπωρο του έτους 1259 στη μάχη της Πελαγονίας ο στρατός της Νικαίας, με αρχηγό τον σεβαστοκράτορα Ιωάννη Παλαιολόγο, κατατρόπωσε τις ενωμένες δυνάμεις της Ηπείρου, της Αχαΐας, του Μανφρέδου και των Σέρβων. 68 Το επόμενο έτος, ο Μιχαήλ Η κατόρθωσε να σταθεί απέναντι από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης, ωστόσο τα μέσα, τα οποία διέθετε για την εκπόρθησή της, δεν επαρκούσαν. Η συμβολή εξάλλου των Βενετών στην άμυνα της Βασιλεύουσας ήταν καθοριστική, με αποτέλεσμα ο Μιχαήλ να υπογράψει εκεχειρία για ένα έτος. Έτσι, ο αυτοκράτορας έλαβε την απόφαση να αντιμετωπίσει τη ναυτική δύναμη της Βενετίας, θέτοντας ως αντίβαρο τους ανταγωνιστές τους Γενουάτες. Το Μάρτιο του 1261 υπογράφηκε στο Νυμφαίο συμφωνία, με τον όρο η Γένουα να υποστηρίζει στρατιωτικά με πλοία τη Νίκαια, με αντάλλαγμα πολλές φορολογικές και τελωνειακές απαλλαγές σε διάφορα λιμάνια, αλλά και στην ίδια την Κωνσταντινούπολη. 69 Βέβαια, η συνθήκη αυτή με τις παραχωρήσεις της δεν πραγματοποιήθηκε στην πράξη ως στήριγμα για την κατάληψη της Πόλης, αλλά μόνο ως προς το υπόλοιπο μέρος της, αυτό των απαλλαγών και διευκολύνσεων. Αυτό το γεγονός ήταν αποτέλεσμα της 67 Καλλιγάς, Μελέτες Βυζαντινής Ιστορίας, 232. Nicol, Οι τελευταίοι αιώνες, 63. Καραγιαννόπουλος, Το Βυζαντινό Κράτος, 236. Chapman, Michele Paleologue, Ostrogorsky, Ιστορία, 130. Καλλιγάς, Μελέτες Βυζαντινής Ιστορίας, 239. Nicol, Οι τελευταίοι αιώνες, Καλλιγάς, Μελέτες Βυζαντινής Ιστορίας, 242. Nicol, Οι τελευταίοι αιώνες,

30 αναίμακτης σχεδόν κατάληψης της Βασιλεύουσας από τον στρατηγό Αλέξιο Στρατηγόπουλο, στις 25 Ιουλίου του έτους Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Η Παλαιολόγος εισήλθε θριαμβευτικά στην Κωνσταντινούπολη στις 15 Αυγούστου Ο πατριάρχης Αρσένιος έστεψε για δεύτερη φορά αυτοκράτορα το Μιχαήλ Η, την αυτοκράτειρα Θεοδώρα και το διάδοχο του θρόνου, τον τριετή Ανδρόνικο. Τοιουτοτρόπως, εγκαθιδρύθηκε η μακροβιότερη δυναστεία στο Βυζάντιο, η οποία επισφραγίστηκε λίγους μήνες αργότερα, με τη διαταγή τύφλωσης του νόμιμου διαδόχου του θρόνου Ιωάννη Δ Λάσκαρι Ostrogorsky, Ιστορία, Καλλιγάς, Μελέτες Βυζαντινής Ιστορίας, Nicol, Οι τελευταίοι αιώνες,

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Νικόλαος Γ. Χαραλαμπόπουλος Τμήμα Φιλολογίας

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Νικόλαος Γ. Χαραλαμπόπουλος Τμήμα Φιλολογίας ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Διάλεξη 15 Ο Δωδέκατος Αιώνας (β μέρος): Δυναστεία Αγγέλων: Ισαάκιος Β Άγγελος (1185-1195) - Αλέξιος Γ Άγγελος (1195-1203) - Ισαάκιος Β και Αλέξιος Δ Άγγελοι (1203-1204) - Αλέξιος Ε Μούρτζουφλος

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ (13ος - 18ος αι.)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ (13ος - 18ος αι.) ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ (13ος - 18ος αι.) Ενότητα #2: H Δ Σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους Σχόλια για τα γεγονότα της προηγούμενης ενότητας Νικόλαος

Διαβάστε περισσότερα

Ανασκόπηση Στο προηγούμενο μάθημα είδαμε πως μετά το θάνατο του Βασιλείου Β : το Βυζάντιο έδειχνε ακμαίο, αλλά είχαν τεθεί οι βάσεις της κρίσης στρατι

Ανασκόπηση Στο προηγούμενο μάθημα είδαμε πως μετά το θάνατο του Βασιλείου Β : το Βυζάντιο έδειχνε ακμαίο, αλλά είχαν τεθεί οι βάσεις της κρίσης στρατι Εσωτερική κρίση εξωτερικοί κίνδυνοι 1054-10811081 Στο σημερινό μάθημα θα δούμε: 1. τα εσωτερικά προβλήματα 2. τους εξωτερικούς κινδύνους 3. κυρίως τη μάχη στο Ματζικέρτ και τις συνέπειές της Ανασκόπηση

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ (13ος - 18ος αι.)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ (13ος - 18ος αι.) ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ (13ος - 18ος αι.) Ενότητα #3: Λατινική αυτοκρατορία Κωνσταντινούπολης Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ (13ος - 18ος αι.)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ (13ος - 18ος αι.) ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ (13ος - 18ος αι.) Ενότητα #1: H Δ Σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους Γεγονότα Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους

30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους 30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους Οι σταυροφόροι βοηθούμενοι από τους Βενετούς καταλαμβάνουν την Πόλη. Πολλοί Έλληνες αναγκάζονται να φύγουν και να ιδρύσουν

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912)

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913 Ιστορία Γ Γυμνασίου Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Χρονολόγιο 1897-1908 Μακεδόνικος Αγώνας 1912-1913 Βαλκανικοί πόλεμοι 1914-1918 Α' Παγκόσμιος

Διαβάστε περισσότερα

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Διάλεξη 14

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Διάλεξη 14 ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Διάλεξη 14 Ο Δωδέκατος Αιώνας (α μέρος): Αλέξιος Α Κομνηνός (1081-1118) - Ιωάννης Β Κομνηνός (1118-1143) - Μανουήλ Α Κομνηνός (1143-1180) - Αλέξιος Β Κομνηνός (1180-1183) - Ανδρόνικος

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ. Οι πρεσβευτές πρόσωπα σεβαστά και απαραβίαστα

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ. Οι πρεσβευτές πρόσωπα σεβαστά και απαραβίαστα Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ Α. Η βυζαντινή διπλωματία Οι πρεσβευτές πρόσωπα σεβαστά και απαραβίαστα Μέθοδοι της βυζαντινής διπλωματίας: Ευκαιριακές αποστολές πρέσβεων Χορηγίες ( χρήματα ή δώρα

Διαβάστε περισσότερα

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία 29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία Οι Σελτζούκοι Τούρκοι και οι Νορμανδοί απειλούν την αυτοκρατορία και την Πόλη. Η Ανατολική και η Δυτική εκκλησία χωρίζονται οριστικά.

Διαβάστε περισσότερα

1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Τα ΠΑΙ ΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ Το 958 µ.χ.. γεννιέται ο Βασίλειος ο Β, γιος του Ρωµανού και της Θεοφανώς. Γιαγιά του από την πλευρά του πατέρα του

1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Τα ΠΑΙ ΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ Το 958 µ.χ.. γεννιέται ο Βασίλειος ο Β, γιος του Ρωµανού και της Θεοφανώς. Γιαγιά του από την πλευρά του πατέρα του ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ο ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΣ (976-1025) 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Τα ΠΑΙ ΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ Το 958 µ.χ.. γεννιέται ο Βασίλειος ο Β, γιος του Ρωµανού και της Θεοφανώς. Γιαγιά του από την πλευρά του πατέρα του ήταν η Ελένη,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3. Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ )

Κεφάλαιο 3. Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 5 η ενότητα «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 3 Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ. 186 189) Οι προσδοκίες, που καλλιέργησε στους υπόδουλους χριστιανικούς λαούς το κίνηµα των Νεοτούρκων το

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Επανάληψη Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ο Κωνσταντίνος Βυζάντιο 1. Αποφασίζει τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Ανατολή κοντά στο αρχαίο Βυζάντιο: νέο διοικητικό κέντρο η Κωνσταντινούπολη 2. 313

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ α. η αραβική εξάπλωση με την καθοδήγηση των δύο πρώτων χαλιφών οι Άραβες εισέβαλαν και κατέκτησαν σε σύντομο χρονικό διάστημα τις πλούσιες χώρες της Εγγύς

Διαβάστε περισσότερα

3. Μιχαήλ Η' και Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγοι. α. Η εξωτερική πολιτική του Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου

3. Μιχαήλ Η' και Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγοι. α. Η εξωτερική πολιτική του Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου 3. Μιχαήλ Η' και Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγοι α. Η εξωτερική πολιτική του Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου Στόχοι: Ο Μιχαήλ Η' (1261-1282) έπρεπε: να αντιμετωπίσει την επιθετικότητα των Λατίνων και να αποκαταστήσει

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, φιλόλογος

ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, φιλόλογος ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ Η ιδέα των σταυροφοριών (σύμφωνα με επικρατέστερη άποψη) ήταν ξένη τότε στο Βυζάντιο. Η ιδέα των σταυροφοριών γεννιέται στη Δυτική Ευρώπη τον 11 ο αι., Οι αιτίες α. Η αναβίωση της αρχαίας

Διαβάστε περισσότερα

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή 32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή Η Θεσσαλονίκη, από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια, είναι η δεύτερη σημαντική πόλη της αυτοκρατορίας. Αναπτύσσει σπουδαία εμπορική, πνευματική και πολιτική κίνηση, την

Διαβάστε περισσότερα

2. Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (610-641). ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

2. Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (610-641). ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ 2. Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (610-641). ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Συμπλήρωση κενών Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από τις ακόλουθες λέξεις (τρεις

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Οι βυζαντινοί ήταν καλά πληροφορημένοι για τις γειτονικές χώρες από δικούς τους ανθρώπους. Όταν έφταναν επισκέπτες, έμποροι, μισθοφόροι ή στρατιωτικοί φυγάδες, ή ακόμα κρατικές

Διαβάστε περισσότερα

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 867 886 912 913

Διαβάστε περισσότερα

Ευρύκλεια Κολέζα ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΩΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ (565-843)

Ευρύκλεια Κολέζα ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΩΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ (565-843) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΩΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ (565-843) μεγάλες εδαφικές απώλειες ενίσχυση ελληνικότητας νέοι θεσμοί πλαίσιο μέσα στο οποίον το Βυζάντιο

Διαβάστε περισσότερα

7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ. αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις

7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ. αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις 7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις πώς διαχειρίστηκε ο Ηράκλειος τόσο τους κινδύνους που απειλούσαν τα σύνορα του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους όσο και τα σοβαρά προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 6 ος 9 ος αι Οικονομική κατάσταση στο Βυζάντιο από το β μισό του 6 ου αι. αρχές 9 ου αι. το κίνημα του Θωμά του Σλάβου 6 ος 8 ος αι. Προβλήματα δημογραφικά Προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

Βενετοί Μέρος Κωνσταντινούπολης + νησιά + λιμάνια Αιγαίου, Ιονίου

Βενετοί Μέρος Κωνσταντινούπολης + νησιά + λιμάνια Αιγαίου, Ιονίου Αυτοκρατορία Κωνσταντινούπολης Βαλδουίνος της Φλάνδρας Βασίλειο Θεσσαλονίκης Θρακικά, μακεδονικά εδάφη Βονιφάτιος Μομφερατικός Δουκάτο Αθηνών Καταλανοί (πρωτεύουσα Θήβα) Μαγιόλοι Βενετοί Μέρος Κωνσταντινούπολης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Διάλεξη 13

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Διάλεξη 13 ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Διάλεξη 13 Ο Ενδέκατος Αιώνας (β μισό) - Το τέλος της Μακεδονικής Δυναστείας: Θεοδώρα Πορφυρογέννητος (1055-1056) - Μιχαήλ Ϛ Στρατιωτικός (1056-1057) Δυναστεία Δουκών και Κομνηνών (1057-1185):

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1o ΘΕΜΑ

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1o ΘΕΜΑ Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 6400 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1o ΘΕΜΑ 1.α. Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: 1. Η ομηρική εποχή ονομάζεται επίσης:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ "

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ 1911-1913" Κεφάλαιο 4 Ο πόλεμος των τριάντα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ "

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ 1911-1913" Κεφάλαιο 3 Η δεύτερη φάση και το

Διαβάστε περισσότερα

H ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΟΜΝΗΝΩΝ

H ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΟΜΝΗΝΩΝ H ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΟΜΝΗΝΩΝ Στο θρόνο βρίσκεται ο Αλέξιος Α Κομνηνός 1081 1118 (ιδρυτής δυναστείας Κομνηνών) Ο Αλέξιος Α Κομνηνός μπροστά στο Χριστό Ο Αλέξιος Α διαπραγματεύεται με τους σταυροφόρους

Διαβάστε περισσότερα

Γενικά. ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, φιλόλογος

Γενικά. ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, φιλόλογος Γενικά α. Τα Λατινικά κράτη Στη θέση της βυζαντινής αυτοκρατορίας που καταλύθηκε εγκαθίστανται οι Φράγκοι: ένα μωσαικό κρατιδίων και ηγεμονιών. Αυτό σημαίνει ότι η εξουσία τους είναι δύναμη λόγω των πολλών

Διαβάστε περισσότερα

H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ

H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ ΓΙΑΤΙ ΕΡΧΟΜΑΣΤΕ ΣΤΟ ΣXOΛEIO; ΓΙΑ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ!!! Ο Μιχαήλ Γ (842-867) ήταν ο τελευταίος αυτοκράτορας της δυναστείας του Αμορίου. Όταν

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ Ἱστορίης Ἐπίσκεψις Μάθημα: Βυζαντινή Ιστορία ιδάσκουσα: Ειρήνη Χρήστου Ειρήνη Χρήστου Βυζαντινή Ιστορία Ειρήνη

Διαβάστε περισσότερα

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»;

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Ο όρος«βυζαντινόν» αναφέρεται στο Μεσαιωνικό κράτος που εδιοικείτο από την Κωνσταντινούπολη, τη μεγάλη πόλη των ακτών του Βοσπόρου. Οι ιστορικοί χρησιμοποιούν τον όρο αυτόν

Διαβάστε περισσότερα

Η σταδιακή επέκταση του κράτους των Βουλγάρων

Η σταδιακή επέκταση του κράτους των Βουλγάρων 1 ΙΣΤΟΡΙΑ Ε ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ : ΟΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ Οι Βούλγαροι Οι Ονογούροι Βούλγαροι. Οι πρώτες Βουλγαρικές φυλές πρέπει να έφθασαν στην περιοχή ανάμεσα στον Καύκασο και την Αζοφική Θάλασσα στα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑÏΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑÏΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2018-2019 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑÏΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2018-2019 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 03-06-2019 ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες (10:30-12:30) ΟΔΗΓΙΕΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους Α. Οι Βούλγαροι α μέρος

Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους Α. Οι Βούλγαροι α μέρος Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους Α. Οι Βούλγαροι α μέρος Βούλγαροι Αρχικά ζουν σε εδάφη του Βυζαντίου εμποδίζουν άλλους λαούς να μετακινηθούν Αργότερα ιδρύουν κράτος προσπαθούν

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία. Κουτίδης Σιδέρης

Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία. Κουτίδης Σιδέρης Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία Κουτίδης Σιδέρης Η βυζαντινή κοινωνική διαστρωμάτωση Εισαγωγή Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπήρξε μία από τις πλέον μακραίωνες κρατικές δομές στην μέχρι τώρα ανθρώπινη

Διαβάστε περισσότερα

1.3 1.Ποια κατάσταση επικρατούσε στην προϊσλαµική Αραβία; 2.Ποια η δράση του Μωάµεθ µεταξύ ;

1.3 1.Ποια κατάσταση επικρατούσε στην προϊσλαµική Αραβία; 2.Ποια η δράση του Μωάµεθ µεταξύ ; 1. Από την αρχαιότητα στο Μεσαίωνα 2. Ποια γεγονότα προετοίµασαν το πέρασµα από την αρχαιότητα στο Μεσαίωνα; 3. Γιατί η περίοδος 330-641 έχει διπλή ονοµασία; 4.Ποια πολιτισµικά στοιχεία διακρίνουν το ανατολικό

Διαβάστε περισσότερα

Ο Αλέξιος Γ Μέγας Κομνηνός

Ο Αλέξιος Γ Μέγας Κομνηνός Ο Αλέξιος Γ Μέγας Κομνηνός ήταν αυτοκράτορας της Τραπεζούντας από τις 22 Δεκεμβρίου 1349 ως τις 20 Μαρτίου 1390. Ήταν γιος του Αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Βασίλειου Α και της ερωμένης του, Ειρήνης, κόρης

Διαβάστε περισσότερα

α. Βασίλειο πόλεις-κράτη ομοσπονδιακά κράτη συμπολιτείες Η διάσπαση του κράτους του Μ. Αλεξάνδρου (σελ ) απελευθερωτικοί αγώνες εξεγέρσεις

α. Βασίλειο πόλεις-κράτη ομοσπονδιακά κράτη  συμπολιτείες Η διάσπαση του κράτους του Μ. Αλεξάνδρου (σελ ) απελευθερωτικοί αγώνες εξεγέρσεις ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 323 [Θάνατος Μ. Αλεξάνδρου] ΕΩΣ 30 π.χ. [κατάληψη της Αιγύπτου από τους Ρωμαίους ολοκληρώνεται η κατάκτηση της Ανατολής από τους Ρωμαίους, ξεκινά η περίοδος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας]

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΕΡΓΙΑΝΝΙΔΗ ΣΤΑΘΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΕΡΓΙΑΝΝΙΔΗ ΣΤΑΘΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΕΡΓΙΑΝΝΙΔΗ ΣΤΑΘΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΣΧΊΣΜΑ Με τον όρο Σχίσμα εννοούμε τη διάσπαση της χριστιανικής εκκλησίας σε Ανατολική Ορθόδοξη και Δυτική Καθολική, που συνέβη

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία Β Γυμνασίου - Επαναληπτικές ερωτήσεις εφ όλης της ύλης Επιμέλεια: Νεκταρία Ιωάννου, φιλόλογος

Ιστορία Β Γυμνασίου - Επαναληπτικές ερωτήσεις εφ όλης της ύλης Επιμέλεια: Νεκταρία Ιωάννου, φιλόλογος ΙΣΤΟΡΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ερωτήσεις ανά ενότητα του σχολικού εγχειριδίου Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία 1.1.1. Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη [σ. 7-9] α] Ποια μέτρα πήρε ο Κωνσταντίνος Α για την ανόρθωση του κράτους;

Διαβάστε περισσότερα

Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Π Ρ Ο Τ Υ Π Ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Α Ν Α Β Ρ Υ Τ Ω Ν Σ Χ Ο Λ Ι Κ Ο Ε Τ Ο Σ : 2 0 1 7-2 0 1 8 Υ Π Ε Υ Θ Υ Ν Η Κ Α Θ Η Γ Η Τ Ρ Ι Α : Β. Δ Η Μ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Τ Α

Διαβάστε περισσότερα

Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4 ος -5 ος αι. μ.χ)

Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4 ος -5 ος αι. μ.χ) Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4 ος -5 ος αι. μ.χ) 1.1 Ο Διοκλητιανός και η αναδιοργάνωση της αυτοκρατορίας Επιμέλεια, Δ. Πετρουγάκη, Φιλόλογος Οι διοικητικές αλλαγές Ο Διοκλητιανός (284 μ.χ.) επεδίωξε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΕΛΠ 11: Ελληνική Ιστορία Ακ. Έτος: 2008-9 ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΘΕΜΑ: Η βυζαντινή αριστοκρατία κατά τους 9 ο έως 12 ο αιώνα: δομή και χαρακτηριστικά, ανάπτυξη και σχέσεις

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 6: Ιστορικό Πλαίσιο 8ου-9ου αιώνα: Σκοτεινοί αιώνες-εικονομαχία. Θεοφάνης: Βίος και Έργο. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι φοιτητές θα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ "

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ 1911-1913" Κεφάλαιο 5 Ο χάρτης των Βαλκανίων

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ )

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 4 η Ενότητα «Η Ελλάδα στον 19 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 6 Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ. 170 173) Στη διάρκεια του 19ου αιώνα η Οθωµανική Αυτοκρατορία αντιµετώπισε πολλά προβλήµατα και άρχισε σταδιακά

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Ενότητα 2-Δ Α6: Οι θεολόγοι του 13ου αιώνα Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ 3 o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ Σ.Χ. ΕΤΟΣ 2011-2012 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΕΣ ΜΑΣ» ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ Εργασία της μαθήτριας:

Διαβάστε περισσότερα

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι Οι προσδοκίες, που καλλιέργησε στους υπόδουλους χριστιανικούς λαούς το κίνημα των Νεοτούρκων το 1908, γρήγορα διαψεύστηκαν. Παρά τις επίσημες διακηρύξεις για ισότητα όλων των υπηκόων,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογοςιστορικός

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογοςιστορικός ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ 1 ΒΥΖΑΝΤΙΟ Η ΜΑΚΡΟΒΙΟΤΕΡΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ 2 ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ Συνομωσίες, ίντριγκες και μηχανορραφίες. Θρησκευτικός φανατισμός Δεισιδαιμονία.

Διαβάστε περισσότερα

Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 13: Χρονογραφία της Ύστερης περιόδου. Γεώργιος Σφραντζής: Βίος και Έργο

Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 13: Χρονογραφία της Ύστερης περιόδου. Γεώργιος Σφραντζής: Βίος και Έργο Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 13: Χρονογραφία της Ύστερης περιόδου. Γεώργιος Σφραντζής: Βίος και Έργο Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι φοιτητές θα έρθουν σε επαφή

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 20 - Από την έξωση του Όθωνα (1862) έως το κίνημα στο Γουδί (1909) Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η άφιξη του βασιλιά Γεωργίου του Α.

Ενότητα 20 - Από την έξωση του Όθωνα (1862) έως το κίνημα στο Γουδί (1909) Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η άφιξη του βασιλιά Γεωργίου του Α. Ενότητα 20 - Από την έξωση του Όθωνα (1862) έως το κίνημα στο Γουδί (1909) Ιστορία Γ Γυμνασίου Η άφιξη του βασιλιά Γεωργίου του Α. Χρονολόγιο 1844: Συνταγματική μοναρχία (σύνταγμα) 1862: Έξωση του Όθωνα

Διαβάστε περισσότερα

Το χρονικό κατάρρευσης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας 1025-1461 μ.χ. Λευκή σελίδα

Το χρονικό κατάρρευσης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας 1025-1461 μ.χ. Λευκή σελίδα Δημήτρης Σπυρόπουλος Το χρονικό κατάρρευσης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας 1025-1461 μ.χ. Λευκή σελίδα http://www.lefkiselida.gr Αυτό το κείμενο που δημοσιεύεται από τις εκδόσεις «Λευκή σελίδα», προστατεύεται

Διαβάστε περισσότερα

Ύλη Β Γυμνασίου ομάδα μαθημάτων Α (τμήμα ένταξης)

Ύλη Β Γυμνασίου ομάδα μαθημάτων Α (τμήμα ένταξης) 5 ο Γυμνάσιο Ν. Ιωνίας Σχολ. Έτος 2017-18 Εξεταστέα ύλη προαγωγικών εξετάσεων περιόδου Ιουνίου ΜΑΘΗΜΑ: ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Γιώργος Ιωάννου «Να σαι καλά δάσκαλε» σελ 32 Άννα Φράνκ «Το ημερολόγιο

Διαβάστε περισσότερα

ΛΑΝΙΤΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑÏΟΥ- IOYNIOY ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Β ΤΑΞΗ

ΛΑΝΙΤΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑÏΟΥ- IOYNIOY ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Β ΤΑΞΗ ΛΑΝΙΤΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2016-2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑÏΟΥ- IOYNIOY ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Β ΤΑΞΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: ΑΡΙΘΜΟΣ: ΩΡΑ: 10.30 12.30 μ.μ ( διάρκεια 2 ώρες ) ΒΑΘΜΟΣ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:

Διαβάστε περισσότερα

Εικονογραφία. Μιχαήλ Βόδας Σούτσος Μεγάλος Διερµηνέας και ηγεµόνας της Μολδαβίας Dupré Louis, 1820

Εικονογραφία. Μιχαήλ Βόδας Σούτσος Μεγάλος Διερµηνέας και ηγεµόνας της Μολδαβίας Dupré Louis, 1820 Φαναριώτες Ονοµασία που δόθηκε στα µέλη της παλαιάς βυζαντινής αριστοκρατίας (µεταξύ εκείνων που δεν διέφυγαν στη Δύση ή δεν εξισλαµίσθηκαν) και σε εµπόρους από τις περιοχές του Πόντου, της Ανατολίας (:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ ΤΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ - Ο ΑΡΧΙΔΑΜΕΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ ΤΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ - Ο ΑΡΧΙΔΑΜΕΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ ΤΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ - Ο ΑΡΧΙΔΑΜΕΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Ποιος πόλεμος ονομάζεται Πελοποννησιακός: Ο καταστροφικός εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Αθήνας - Σπάρτης και των συμμαχικών τους πόλεων-κρ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 6ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 27/28/29/30

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 6ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 27/28/29/30 ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ ΑΙΤΙΑ: (συμπληρώστε τα κενά) Α/ Οικονομικά αίτια 1893: 1898: Αρχές 20 ου αι. : κάνει δύσκολη τη διάθεση των ελληνικών προϊόντων στις ξένες αγορές και περιόρισε τα εμβάσματα των Ελλήνων

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 5

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 5 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2013-2014 ΛΕΜΕΣΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/Ο6/2014 ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 5 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ---------------------------------------------------------

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4. Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ )

Κεφάλαιο 4. Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης Ε Ενότητα «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 4 Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ. 190 193) Το 1914 ξέσπασε στην Ευρώπη ο Α' Παγκόσµιος Πόλεµος. Η Ελλάδα, αφού οδηγήθηκε σε διχασµό

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 4459 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ

Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 4459 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 4459 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1ο ΘΕΜΑ 1.α. (Ι). Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως προς την ορθότητά τους, γράφοντας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα από τον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΒΙΕΤΝΑΜ. Εργασία της μαθήτριας Έλλης Βελέντζα για το πρόγραμμα ΣινΕφηβοι

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΒΙΕΤΝΑΜ. Εργασία της μαθήτριας Έλλης Βελέντζα για το πρόγραμμα ΣινΕφηβοι Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΒΙΕΤΝΑΜ Εργασία της μαθήτριας Έλλης Βελέντζα για το πρόγραμμα ΣινΕφηβοι Ο πόλεμος του Βιετνάμ(1965-1975) ήταν η μεγαλύτερη ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Δύσης και Ανατολής κατά την διάρκεια του

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ "

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ 1911-1913" Κεφάλαιο 2 Η πρώτη φάση του Α Βαλκανικού

Διαβάστε περισσότερα

4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους

4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους I. ΠΑΓΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗ Μ. ΑΣΙΑ 4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους (σελ. 39-40) Ο Μιχαήλ Γ ως αρματοδρόμος στα ανάκτορα του Αγίου Μάμαντα.

Διαβάστε περισσότερα

2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ 2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ Συμπλήρωση κενών ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): βιβλιοθήκη, Βαλκανική, ανθρωπιστικός, πανεπιστήμιο, χειρόγραφο, Ιταλική, τυπογραφία, σπάνιος. Η Αναγέννηση και

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα: 9 Μέγεθος: 56 cm ² Μέση κυκλοφορία: 1030 Επικοινωνία εντύπου:

Σελίδα: 9 Μέγεθος: 56 cm ² Μέση κυκλοφορία: 1030 Επικοινωνία εντύπου: Σελίδα: 16 Μέγεθος: 510 cm ² Μέση κυκλοφορία: 7510 Επικοινωνία εντύπου: (210) 8113000 Σελίδα: 9 Μέγεθος: 56 cm ² Μέση κυκλοφορία: 1030 Επικοινωνία εντύπου: 210 5231.831-4 Είδος: Εφημερίδα / Κύρια / Οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ π.χ.

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ π.χ. ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 323 30 π.χ. Θάνατος του Μ. Αλεξάνδρου Έλλειψη διαδόχου (νόμιμου και ικανού) διασπαστικές τάσεις: 1. Εξεγέρσεις (Αθηναίων και Αιτωλών) εναντίον των Μακεδόνων υποταγή των Αθηναίων 2. Εξεγέρσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑΔΑ Α. Α. 1. α. Επιλέξτε τη σωστή απάντηση: 1. Ο αρχηγός της αποστολής κατά το β αποικισμό ονομαζόταν: α) ευγενής β) ιδρυτής γ) οικιστής

ΟΜΑΔΑ Α. Α. 1. α. Επιλέξτε τη σωστή απάντηση: 1. Ο αρχηγός της αποστολής κατά το β αποικισμό ονομαζόταν: α) ευγενής β) ιδρυτής γ) οικιστής ΟΜΑΔΑ Α Α. 1. α. Επιλέξτε τη σωστή απάντηση: 1. Ο αρχηγός της αποστολής κατά το β αποικισμό ονομαζόταν: α) ευγενής β) ιδρυτής γ) οικιστής 2. Η σάρισα ήταν: α) Η επίσημη ονομασία της μακεδονικής φάλαγγας.

Διαβάστε περισσότερα

1. Οι Σκλαβηνίες ήταν νησίδες Σλάβων εποίκων διασκορπισμένες ανάμεσα στο γηγενή πληθυσμό

1. Οι Σκλαβηνίες ήταν νησίδες Σλάβων εποίκων διασκορπισμένες ανάμεσα στο γηγενή πληθυσμό ΟΜΑΔΑ Α 1. α. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν με την ένδειξη Σωστό (Σ) ή Λάθος ( Λ) 1. Οι Σκλαβηνίες ήταν νησίδες Σλάβων εποίκων διασκορπισμένες ανάμεσα στο γηγενή πληθυσμό 2. Οι εκστρατείες

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Γυμνάσιο Μελισσίων Σχολικό έτος: Τμήμα: Γ 2 Μάθημα: Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία. Επιμέλεια παρουσίασης: Μαμίτσα Μαρία, Μάστορα Βεατρίκη

2 ο Γυμνάσιο Μελισσίων Σχολικό έτος: Τμήμα: Γ 2 Μάθημα: Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία. Επιμέλεια παρουσίασης: Μαμίτσα Μαρία, Μάστορα Βεατρίκη 2 ο Γυμνάσιο Μελισσίων Σχολικό έτος: 2017-2018 Τμήμα: Γ 2 Μάθημα: Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Επιμέλεια παρουσίασης: Μαμίτσα Μαρία, Μάστορα Βεατρίκη Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ευ. Δανίκα Γεννήθηκε στην Κέρκυρα

Διαβάστε περισσότερα

Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 11: 13ος - μέσα 15ου αι.: Ιστορικό πλαίσιο και Ιστοριογραφία. Γεώργιος Ακροπολίτης: Βίος και Έργο.

Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 11: 13ος - μέσα 15ου αι.: Ιστορικό πλαίσιο και Ιστοριογραφία. Γεώργιος Ακροπολίτης: Βίος και Έργο. Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 11: 13ος - μέσα 15ου αι.: Ιστορικό πλαίσιο και Ιστοριογραφία. Γεώργιος Ακροπολίτης: Βίος και Έργο. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι Ενότητα #4: Για αρχάριους Οι Σταυροφορίες Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1. Από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεµο του 1897 στον Μακεδονικό Αγώνα (σελ )

Κεφάλαιο 1. Από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεµο του 1897 στον Μακεδονικό Αγώνα (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 5 η Ενότητα «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 1 Από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεµο του 1897 στον Μακεδονικό Αγώνα (σελ. 178 181) Μετά την ήττα στον πόλεµο µε την Τουρκία, το 1897, το ελληνικό

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Βελγίου: «Αναμένοντες τον Πατριάρχη του Γένους»

Μητρ. Βελγίου: «Αναμένοντες τον Πατριάρχη του Γένους» 27/09/2019 Μητρ. Βελγίου: «Αναμένοντες τον Πατριάρχη Γένους» Οικουμενικό Πατριαρχείο / Μητροπόλεις Οικουμενικού Θρόνου Το έτος 2019, με συμπλήρωση πενήντα ετών από ίδρυση Ιεράς Μητροπόλεως Βελγίου, Εξαρχίας

Διαβάστε περισσότερα

6ο Colloquium Υποψήφιων Διδακτόρων και Μεταπτυχιακών Φοιτητών του Τομέα Αρχαίας Ελληνικής & Ρωμαϊκής, Βυζαντινής & Μεσαιωνικής Ιστορίας

6ο Colloquium Υποψήφιων Διδακτόρων και Μεταπτυχιακών Φοιτητών του Τομέα Αρχαίας Ελληνικής & Ρωμαϊκής, Βυζαντινής & Μεσαιωνικής Ιστορίας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Φιλοσοφική Σχολή - Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας 6ο Colloquium Υποψήφιων Διδακτόρων και Μεταπτυχιακών Φοιτητών του Τομέα Αρχαίας Ελληνικής & Ρωμαϊκής, Βυζαντινής

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία Ενότητα 1η: Εισαγωγή Ελευθερία Μαντά, Λέκτορας Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας Ιστορίας και Αρχαιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας. κατεύθυνσης των Πανελλαδικών εξετάσεων 2014

Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας. κατεύθυνσης των Πανελλαδικών εξετάσεων 2014 Θέμα Α1 Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας κατεύθυνσης των Πανελλαδικών εξετάσεων 2014 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α) Με τη βιομηχανική επανάσταση καθώς η κατοχή γης έπαυε προοδευτικά να είναι πηγή εξουσίας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ ΣΥΓΚΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ-Βουλευτές:

ΤΑΞΗ ΣΥΓΚΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ-Βουλευτές: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣΚΑΙΟΙΠΕΡΙΑΥΤΟΝ ΣΥΓΚΛΗΤΙΚΟΙKAI BOYΛΕΥΤΕΣ (HONESTIORES ΕΝΤΙΜΟΤΑΤΟΙ) - ΣΤΡΑΤΟΣ- ΚΛΗΡΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Αυτοκράτορας: H ανάρρηση στο θρόνο χάρη στο

Διαβάστε περισσότερα

Μικρασιατική καταστροφή

Μικρασιατική καταστροφή Μικρασιατική καταστροφή Η εκστρατεία στη Μ. Ασία Μετά τη λήξη του Α Παγκοσμίου πολέμου οι νικήτριες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, ξεκίνησαν εργασίες με σκοπό τη διανομή των εδαφών. Η απόφαση

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Β Γυμνασίου

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Β Γυμνασίου ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Β Γυμνασίου ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: Τρίτη, 06 Ιουνίου 2017 ΧΡΟΝΟΣ: 2 ώρες ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ: α) Να

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ

ΤΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ Το Χρονολόγιο της Εικονομαχίας αναφέρεται στην θεολογική και πολιτική διαμάχη που ξέσπασε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία τον 8 ο και 9 ο αιώνα, γύρω από τη λατρεία των χριστιανικών

Διαβάστε περισσότερα

Σεμνύνεται η πόλη του Διδυμοτείχου όχι μόνο για την πλούσια ιστορία της και τα μοναδικά μνημεία της ή διότι χρημάτισε έδρα βυζαντινών

Σεμνύνεται η πόλη του Διδυμοτείχου όχι μόνο για την πλούσια ιστορία της και τα μοναδικά μνημεία της ή διότι χρημάτισε έδρα βυζαντινών 5 Νοεμβρίου 2018 «Βατάτζεια 2018» / Επικαιρότητα Σεμνύνεται η πόλη του Διδυμοτείχου όχι μόνο για την πλούσια ιστορία της και τα μοναδικά μνημεία της ή διότι χρημάτισε έδρα βυζαντινών αυτοκρατόρων, φιλόχριστος

Διαβάστε περισσότερα

Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤ Κ*ΑΤοΡ1Α. Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤ*Κ*ΑΤοΡ1Α. Η 3υζαντινή εποχή Γ* - * **-^ Διασυνδέσεις. ΒιΒλιογραφία Τ Τ"*-*

Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤ Κ*ΑΤοΡ1Α. Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤ*Κ*ΑΤοΡ1Α. Η 3υζαντινή εποχή Γ* - * **-^ Διασυνδέσεις. ΒιΒλιογραφία Τ Τ*-* Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΚΑΤοΡ1Α Η 3υζαντινή εποχή Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤ ΚΑΤοΡ1Α Κωνσταντινούπολη, Μ' ένα λεωφορείο τριγυρνάμε όλοι μέσα στην πόλη, σελ. 59-63. Βυζαντινή αυτοκρατορία, Εμπορικοί δρόμοι, σελ 34 Μύθοι και

Διαβάστε περισσότερα

Καρατάσος-Καρατάσιος,

Καρατάσος-Καρατάσιος, Επώνυµο Όνοµα Προσωνυµία Υπογραφή Καρατάσος-Καρατάσιος, Δηµήτρης Τσάµης Ιδιότητα Στρατιωτικός Τόπος Γέννησης Διχαλεύρι Νάουσας Χρόνος Γέννησης 1798 Τόπος Καταγωγής Μακεδονία Τόπος Θανάτου Βελιγράδι Χρόνος

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΥΠΟΓΡΑΦΗ. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:.ΤΜΗΜΑ:.ΑΡ...

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΥΠΟΓΡΑΦΗ. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:.ΤΜΗΜΑ:.ΑΡ... ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/06/2018 ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ ΒΑΘΜΟΣ ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ.. ΥΠΟΓΡΑΦΗ. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:.ΤΜΗΜΑ:.ΑΡ...

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ

Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΧΟΥΧΛΙΑ ΜΑΡΘΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΙΝΑΣ Προσπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Νικόλαος Γ. Χαραλαμπόπουλος Τμήμα Φιλολογίας

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Νικόλαος Γ. Χαραλαμπόπουλος Τμήμα Φιλολογίας ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Διάλεξη 12 Ενδέκατος Αιώνας (α μισό): Βασίλειος Β Βουλγαροκτόνος (976-1025) Κων/νος Η (1025-1028) - Ρωμανός Γ Αργυρός (1028-1034) - Μιχαήλ Δ Παφλαγών (1034-1041) - Μιχαήλ Ε Καλαφάτης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ εμφανίζεται ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΙΤΑΛΙΑ Επηρεάζεται από το ελληνικό και ρωμαϊκό πολιτισμό ΟΥΜΑΝΙΣΜΟΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ Αξία στον ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ ΣΑΙΞΠΗΡ ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ Άνθρωπο ΜΙΧΑΗΛ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 8. Η γερµανική επίθεση και ο Β' Παγκόσµιος Πόλεµος (σελ )

Κεφάλαιο 8. Η γερµανική επίθεση και ο Β' Παγκόσµιος Πόλεµος (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης Ενότητα Ε - «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 8 Η γερµανική επίθεση και ο Β' Παγκόσµιος Πόλεµος (σελ. 208 211) Μετά την αποτυχία των Ιταλών να καταλάβουν την Ελλάδα, έσπευσαν να τους

Διαβάστε περισσότερα

κάντε κλικ στη Τρίτη επιλογή : Οι Θεσσαλονικείς αδελφοί ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος

κάντε κλικ στη Τρίτη επιλογή : Οι Θεσσαλονικείς αδελφοί ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος ΤΑΞΗ Δ ΜΑΘΗΜΑ : ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Κύριλλος και Μεθόδιος : Ιεραπόστολοι στους σλαβικούς λαούς. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ 1. Να αντιληφθούν οι μαθητές ότι μέσα από την ιεραποστολή του Κυρίλλου

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ. Ονοματεπώνυμο:.. Τμήμα: Αρ.:.

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ. Ονοματεπώνυμο:.. Τμήμα: Αρ.:. ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2017 2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 01-06-2018 ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες (10:30-12:30) ΤΑΞΗ: Β Βαθμός :..... Ολογράφως

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α1 α. σχολικό βιβλίο, σελ. 46. Φεντερασιόν: ήταν μεγάλη πολυεθνική εργατική οργάνωση της Θεσσαλονίκης, με πρωτεργάτες σοσιαλιστές από την ανοικτή σε νέες ιδέες

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ Ονοματεπώνυμο: Τμήμα:. Αριθμός:..

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ Ονοματεπώνυμο: Τμήμα:. Αριθμός:.. ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016 2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 02 /06/2017 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ΩΡΕΣ Βαθμός: Ολογράφως:.. Υπογραφή: Ονοματεπώνυμο:

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 9 Πρώτες προσπάθειες των επαναστατημένων Ελλήνων για συγκρότηση κράτους

Ενότητα 9 Πρώτες προσπάθειες των επαναστατημένων Ελλήνων για συγκρότηση κράτους Ενότητα 9 Πρώτες προσπάθειες των επαναστατημένων Ελλήνων για συγκρότηση κράτους Ιστορία Γ Γυμνασίου Ivan Aivazovskiy (1846): Ναυμαχία στο Ναβαρίνο στις 2 Οκτωβρίου 1827 Πρώτες προσπάθειες των επαναστατημένων

Διαβάστε περισσότερα

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός κεφάλαιο 6 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΕΣΤΦΑΛΙΑΣ (1453-1648) 2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός Ορισμός Πρόκειται για μια γενικότερη πνευματική

Διαβάστε περισσότερα

ΙΙ. Η εποχή της ακμής: από τον τερματισμό της Εικονομαχίας ως το Σχίσμα των δύο εκκλησιών ( ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

ΙΙ. Η εποχή της ακμής: από τον τερματισμό της Εικονομαχίας ως το Σχίσμα των δύο εκκλησιών ( ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 1. Προοίμιο της ακμής του Βυζαντινού Κράτους (843-867) ακόλουθες λέξεις (τρεις περισσεύουν): Σερβία, Μοραβία, Μεθόδιος, Νικόλαος, Ρατισλάβος, Βόρης, Φώτιος, Σέργιος. Οι Βυζαντινοί ιεραπόστολοι Κωνσταντίνος-Κύριλλος

Διαβάστε περισσότερα

Α] Ερωτήσεις. 1. Πώς και πότε εκχριστιανίστηκαν οι Σλάβοι της Μοραβίας; 2. Για ποιους λόγους οδηγήθηκαν οι δύο Εκκλησίες στο Πρώτο Σχίσμα;

Α] Ερωτήσεις. 1. Πώς και πότε εκχριστιανίστηκαν οι Σλάβοι της Μοραβίας; 2. Για ποιους λόγους οδηγήθηκαν οι δύο Εκκλησίες στο Πρώτο Σχίσμα; Ιστορία του μεσαιωνικού & νεότερου κόσμου Τράπεζα Θεμάτων Κεφάλαιο 2 ο : Η εποχή της ακμής: Από τον τερματισμό της Εικονομαχίας ως το Σχίσμα των δύο Εκκλησιών (843 1054) Ενότητα 2.1. Προοίμιο της ακμής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Επισκόπηση της Ελληνικής Ιστορίας, Β. Θ. Θεοδωρακόπουλος, Ph.D. Διόρθωση - Επιμέλεια: Λίλυ Πανούση Εκδόσεις Γιαλός Αθήνα, Δεκέμβριος 2015 ISBN: 978 960 82275 0 7 Εκδόσεις

Διαβάστε περισσότερα