Κυρίαρχες κατευθύνσεις πολιτικής μητροπολιτικού σχεδιασμού για την Αθήνα: από την Ολυμπιακή εποχή στη σημερινή συγκυρία

Transcript

1 ΔΠMΣ APXITEKTONIKH ΣXEΔIAΣMOΣ TOY XΩPOY Κατεύθυνση: Πολεοδομία - Χωροταξία Θέματα αστικού σχεδιασμού Κυρίαρχες κατευθύνσεις πολιτικής μητροπολιτικού σχεδιασμού για την Αθήνα: από την Ολυμπιακή εποχή στη σημερινή συγκυρία Θάνος Παγώνης Αθήνα, Μάρτιος 2013

2 Εισαγωγικές Έννοιες Αστική Πολιτική (urban policy) Μητροπολιτικός Σχεδιασμός (και Διακυβέρνηση) Πεδίο: Αθήνα, Ερωτήματα: ποιες είναι οι κυρίαρχες αντιλήψεις που καθοδηγούν την ανάπτυξη της μητροπολιτικής περιοχής; σε ποιο πλαίσιο διαμορφώνονται; πως μεταβάλλονται μέσα στο χρόνο; ποιος ο βαθμός υλοποίησης;

3 Μεθοδολογική προσέγγιση διερεύνησης πλαισίου διαμόρφωσης πολιτικής Αναζήτηση συνδέσεων ανάμεσα σε αλληλο-συσχετιζόμενα πεδία: 1. πολιτικο-κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο 2. κυρίαρχες ιδέες, συλλήψεις πολεοδομικής ανάπτυξης 3. οργανωτικές θεσμικές μεταβολές 4. νομοθεσία 5. σχέδια, προγράμματα, έργα και δράσεις 6. εφαρμογές, πραγματοποιήσεις

4 Φάσεις εξέλιξης της πολιτικής μητροπολιτικού σχεδιασμού για την Αθήνα : 1. Δεκαετία του 80 Θεσμική μεταρρύθμιση Αλλαγή - Τα πρώτα βήματα μιας νέας πορείας. 2. Δεκαετία του 90 η επίδραση των ευρωπαϊκών πολιτικών και η ενσωμάτωση τους στο επίσημο πλαίσιο του σχεδιασμού. 3. Τέλος δεκαετίας του 90 έως το 2007 (Ολυμπιακή και Μετα-Ολυμπιακή εποχή) η επίδραση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών η μετάβαση της Αθήνας προς ένα νέο κυρίαρχο λόγο 4. Μετά το 2008 Η επίδραση της κρίσης στο πλαίσιο άσκησης πολιτικής στροφή στις εστιάσεις της πολιτικής, θεματικοί και χωρικοί επαναπροσδιορισμοί 1. Το ΡΣΑ του Αειφορία 3. Ολυμπιακοί Αγώνες 4. Οικονομική Κρίση

5 A. Οι βάσεις διατύπωσης της πολιτικής μητροπολιτικού σχεδιασμού ( ) Πλαίσιο Κυρίαρχες ιδέες / συλλήψεις Θεσμικές μεταβολές Νομοθεσία Σχεδιασμοί Πραγματοποιήσε ις Είσοδος της Ελλάδας στην ΕΟΚ Ανάσχεση ρυθμών αστικοποίησης ένταση προαστιοποίησης Πρώτη κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ οικονομική και κοινωνική μεταρρύθμιση Πρώτες κοινοτικές χρηματοδοτήσεις (ΜΟΠ, 1986) Ανάσχεση περαιτέρω συγκέντρωσης πληθυσμού και δραστηριοτήτων στην Αθήνα Πρώτη Συστηματική προσπάθεια διαμόρφωσης ενός συνολικού πλαισίου πολεοδομικού σχεδιασμού Αναγνώριση της πραγματικής πόλης και ενσωμάτωση των αυθαιρέτων περιοχών στο Σχέδιο Πόλης Ίδρυση και στελέχωση ΥΠΕΧΩΔΕ Ίδρυση Οργανισμού Αθήνας Ίδρυση Τμήματος Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Ν.1337/1983 Επέκταση των πολεοδομικών σχεδίων, οικιστική ανάπτυξη και σχετικές ρυθμίσεις Ν.1585/1985 Νόμος ΡΣΑ Αθήνας Διάταγμα Χρήσεων Γης ΦΕΚ 166 Δ 1987 ΓΟΚ 1985 Ν. 1650/1986 Για την Προστασία του Περιβάλλοντος ΡΣΑ 1985 ΓΠΣ Δήμων Αθήνας και Πειραιά + Πολεοδομικές Μελέτες Ενσωμάτωση 8000 ha περιοχών α κατοικίας και 7000 ha β κατοικίας στο Σχέδιο Πόλης Θετική αντιμετώπιση - αισιοδοξία Προβλήματα εφαρμογής των διατάξεων στο έδαφος Έλλειμμα αποτελεσματικότητ ας Χρονοβόρες διαδικασίες έγκρισης μελετών

6 Περιφέρεια Αττικής: Πληθυσμιακά μεγέθη συγκριτικά με το σύνολο της χώρας Attica Region Population * % change ,797,836 3,369,443 3,523,407 3,756,607 3,950, Country 8,768,372 9,739,589 % share of Attica populatio n to the country s total 10,259, ,939, ,359, % 34.6% 34.3% 34.3% 34.8% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Απογραφή Πληθυσμού 1971, 1981, 1991, 2001, Τα στοιχεία για το 2011 βασίζονται σε προβολές

7

8 Διαδικασία προσθετικής ανάπτυξης Πηγή: Μαλούτας κ.α 2001

9 Πηγή: Μαλούτας κ.α 2001

10 Το σημείο αφετηρίας: ΡΣΑ, 1985 (όπως τροποποιήθηκε το 1991) Πηγή: Οργανισμός Αθήνας

11 ΓΠΣ, Δήμος Αθηναίων 1988

12 Αθήνα και πάλι Αθήνα

13 Πολιτικές περιβαλλοντικού σχεδιασμού: Το Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης Πύργου Βασιλίσσης

14 Πραγματοποιήσεις ( ) Ελπιδοφόρο ξεκίνημα αισιοδοξία για ένα νέο ρόλο του σχεδιασμού στην επίδραση της μελλοντικής πορείας ανάπτυξης της πόλης βάσει μιας προδιαγεγραμμένης πορείας Πρωτοποριακές θέσεις και πολιτικές δεσμεύσεις ως προς το ζήτημα της προστασίας του περιβάλλοντος, την αντιμετώπιση ανισοτήτων και ανισορροπιών του μοντέλου ανάπτυξης Αντίφαση ανάμεσα στο υψηλό πεδίο διατύπωσης πολιτικής και στο πεδίο των πραγματοποιήσεων : Προβλήματα εφαρμογής των διατάξεων στο έδαφος Έλλειμμα αποτελεσματικότητας περιορισμένες αρμοδιότητες φορέων σχεδιασμού Χρονοβόρες διαδικασίες έγκρισης μελετών

15 Πολιτικό οικονομικό Πλαίσιο Κατάρρευση Κομμουνιστικών Καθεστώτων Ιδεολογική στροφή νεοφιλελευθερισμός Έναρξη ΚΠΣ (α και β προγραμματικές περίοδοι και ) Αύξηση βιοτικού επιπέδου και δεικτών κατανάλωσης στην Αθήνα Η Ελλάδα μετατρέπεται σε χώρα εισροής μεταναστών Συνεχιζόμενη προαστιοποίηση στην μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας B. Ενσωμάτωση κατευθύνσεων ευρωπαϊκών πολιτικών ( ) Κυρίαρχες ιδέες / συλλήψεις Αειφορία - Βιώσιμη οικιστική ανάπτυξη Συνετή διαχείριση φυσικών και πολιτισμικών πόρων Παρεμβάσεις μητροπολιτικής εμβέλειας Αναθεματοποίηση των κοινωνικών στόχων μέσα από το πρίσμα της προστασίας του περιβάλλοντος Θεσμικές μεταβολές Δημιουργία ενός οργανωτικού πλαισίου σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο για τη διαχείριση των πόρων των ΚΠΣ Θεσμικός ανταγωνισμός μεταξύ Υπουργείων Οικονομικών και ΠΕΧΩΔΕ στο σχεδιασμό του χώρου Ίδρυση της Αττικό Μετρό Ίδρυση του Οργανισμού Διοίκησης Περιφέρειας Αττικής Νομοθεσία Σχεδιασμοί Πραγματοποιήσεις Τροποποίηση του ΡΣΑ, 1991 Ανάδυση του ρόλου της νομολογίας του ΣτΕ στις εγκρίσεις πολεοδομικών ρυθμίσεων Ενσωμάτωση της φιλοσοφίας της αειφορίας στο θεσμικό πλαίσιο του χωρικού και πολεοδομικού σχεδιασμού Ν. 2508/1997 και Ν.2742/1999 Μελέτη Ανάπτυξης Μετρό Σχέδιο Δράσης Αθήνα Αττική SOS Μέτρα καταπολέμησης του νέφους Μεγάλα προγράμματα μητροπολιτικών παρεμβάσεων, ΟΡΣΑ ΠΔ Προστασίας φυσικού περιβάλλοντος και εξωαστικού χώρου στην Αττική Κοινοτική Πρωτοβουλία Urban I Αυξανόμενη πολυπλοκότητα αδύναμες δομές μητροπολιτικής διακυβέρνησης Απόσταση μεταξύ στόχων επίσημου θεσμικού πλαισίου και πραγματικότητας Συνεχιζόμενα προβλήματα εφαρμογής των διατάξεων στο έδαφος Αδυναμία καθιέρωσης του σχεδιασμού ως βασικού μηχανισμού ελέγχου της πολεοδομικής ανάπτυξης

16 Το πρόταγμα της βιώσιμης ανάπτυξης: όραμα και το σχέδιο για τη σωτηρία(!) της Αττικής Αττική SOS Ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης, 1994 στόχοι: ριζική και αποτελεσματική καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ουσιαστική αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής μας δημιουργία μιας βιώσιμης και ανθρώπινης πόλης κατοχύρωση της παραγωγικής και της κοινωνικής συνοχής της Αττικής, όπως και της περιβαλλοντικής και πολιτισμικής της προστασίας.

17 Πλαίσιο Προστασίας του Περιβάλλοντος και Σχεδιασμού του Εξωαστικού Χώρου στην Αττική

18 Πρόγραμμα Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας

19 Ανάπλαση του Ελαιώνα

20 Επιπτώσεις από τη χωροθέτηση διεθνούς αερολιμένα στα Σπάτα και επανάχρηση πρώην αεροδρομίου Ελληνικού

21 Μελέτη Ανάπτυξης Μετρό, 1996

22 Στρατηγικό Πλαίσιο Χωρικής Ανάπτυξης Αθήνας Αττικής

23 Πραγματοποιήσεις ( ) Αυξανόμενη πολυπλοκότητα αδύναμες δομές μητροπολιτικής διακυβέρνησης Απόσταση μεταξύ στόχων επίσημου θεσμικού πλαισίου και πραγματικότητας Συνεχιζόμενα προβλήματα ελέγχου της οικιστικής ανάπτυξης με βάση τις προβλεπόμενες διατάξεις, και στην εφαρμογή των σχεδίων Αδυναμία καθιέρωσης του σχεδιασμού ως βασικού μηχανισμού ελέγχου της πολεοδομικής ανάπτυξης

24 Γ. Κυριαρχία νεοφιλελεύθερων στρατηγικών ( ) Πλαίσιο Κυρίαρχες ιδέες / συλλήψεις Ανάληψη διοργάνωσης Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, 1997 Είσοδος της Ελλάδας στη ζώνη ευρώ 2001 Άνοδος κόστους ζωής Γ ΚΠΣ ( ) προσανατολισμένο σε έργα υποδομής για την Αθήνα Τάσεις αστικής διάχυσης στη μητροπολιτική περιφέρεια - τα μεγάλα έργα υποδομής Αυξανόμενη παρουσία μεταναστών στις κεντρικές περιοχές της Αθήνας Η προώθηση του στόχου της ανταγωνιστικότητας ως κεντρικός στόχος του μητροπολιτικού σχεδιασμού Ενίσχυση του ρόλου της Αθήνας ως περιφερειακού κέντρου της ΕΕ στην ΝΑ Μεσόγειο με στόχο την προσέλκυση επενδύσεων Βελτίωση των λειτουργικών προβλημάτων του αστικού χώρου Επανεφεύρεση της εικόνας της πόλης ενίσχυση της ελκυστικότητας του αστικού χώρου για τους επισκέπτες Θεσμικές μεταβολές Αθήνα 2004 Οργανωτική Επιτροπή Ειδικός κυβερνητικό σχήμα διαχείρισης των θεμάτων της Ολυμπιάδας Ίδρυση ΕΑΧΑ, 1997 Ίδρυση ΕΥΔΕ για τη διαχείριση δημόσιων έργων Ίδρυση εταιρίας Ολυμπιακά Ακίνητα, 2002 Νομοθεσία Σχεδιασμοί Πραγματοποιήσεις Τροποποίηση του ΡΣΑ για την ενσωμάτωση των Ολυμπιακών Έργων, Ν. 2730/1999 Ειδικό σώμα Ολυμπιακής νομοθεσίας Νομοθετικό πλαίσιο αξιοποίησης Ολυμπιακής κληρονομιάς L. 3342/2005 Προώθση νομικού πλαισίου για τη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός 4 πλατειών Αθήνας Υλοποίηση ενοποίησης αρχαιολογικών χώρων Αθήνας Ανάπλαση θαλασσίου μετώπου Φαληρικού όρμου Υλοποίηση μεγάλων έργων υποδομής μητροπολιτικών μεταφορών (μετρό, προαστιακός, διεθνές αεροδρόμιο, κτλ) Ολυμπιακό Χωριό και εγκαταστάσεις Προσπάθεια αναθεώρησης ΡΣΑ, 2009 Παράκαμψη του επίσημου πλαισίου σχεδιασμού - δημιουργία ενός προσωρινού διαχειριστικού μηχανισμού Μεταβολή της συμπεριφοράς του κράτους υιοθέτηση επιχειρηματικών στρατηγικών Ανάδυση μητροπολιτικής κλίμακας ζητημάτων Έμφαση σε βραχυπρόθεσμους στόχους, έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού Εισαγωγή πρακτικών εμπορευματοποίησης του αστικού χώρου -

25 Εισαγωγή στη συγκυρία σχεδιασμού Ολυμπιακών Αγώνων Μελέτες Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, (Δ. Οικονόμου): 1. Διεθνής ρόλος της πρωτεύουσας και εντοπισμός δραστηριοτήτων που απαιτούνται για την υλοποίηση του, (1998) Ερευνητικό πρόγραμμα με ανάθεση από ΟΡΣΑ στα πλαίσια διαδικασίας επικαιροποίησης ΡΣΑ αποτέλεσε το βασικό πλαίσιο προγραμματισμού δημόσιων επενδύσεων για την Αττική στην περίοδο Γ ΚΠΣ 2. Χωρικές επιπτώσεις των Ολυμπιακών Αγώνων και σύνδεσή τους με το προγραμματικό πλαίσιο, (1997) αποτέλεσε το πλαίσιο χωροταξικής μελέτης για την πρόταση χωροθέτησης των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων στο φάκελο υποψηφιότητας. 3. Επιχειρησιακό Σχέδιο Δράσης για την αναβάθμιση της εικόνας και της λειτουργίας της πόλης (ΕΣΔΑΑ, 1999). Στροφή προς τις εντυπώσεις των επισκεπτών, εστίαση σε πόλους ενδιαφέροντος, προγραμματισμός έργων προτεραιότητας. Οι χωροθετήσεις των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων προωθούνται με τροποποίηση του ΡΣΑ σε επιλεγμένες τοποθεσίες (Ν. 2730/1999) Ειδικό νομοθετικό πλαίσιο για αισθητικές επεμβάσεις στα πεζοδρόμια και τις όψεις των κτιρίων σε επιλεγμένους άξονες και τοποθεσίες (Ν. 2947/2001) Χωροθέτηση του Ολυμπιακού Χωριού με νόμο σε τοποθεσία άσχετη με τις κατευθύνσεις του ΡΣΑ (...) Ο σχεδιασμός των Ολυμπιακών μεταφορών οδηγεί σε τροποποίηση της εφαρμογής της μελέτης του Αττικό Μετρό (ΜΑΜ) για τη χάραξη του τραμ και την εξυπηρέτηση των Ολυμπιακών επισκεπτών. Θεσμοθέτηση Ολυμπιακών οδικών έργων με Ν. 2833/2000 Σημαντικοί πόροι κατευθύνονται μέσω του Γ ΚΠΣ προς τις Ολυμπιακές πόλεις και ιδιαίτερα την Αθήνα σε αστικές υποδομές (τομεακά και περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα)

26 Το Ολυμπιακό Masterplan Πηγή: Ρωμανός 2004

27 Ενέργειες προβολής της πόλης «...Κοινή είναι η πεποίθηση ότι η Αθήνα μετά το 2000 όχι μόνο έχει μπει σε άλλη τροχιά (λειτουργίας, εμφάνισης, ψυχολογίας), αλλά έχει ως ένα βαθμό μεταμορφωθεί... Πρώτα απ όλα οι ίδιοι οι κάτοικοι, όσοι τέλος πάντων από αυτούς αγαπούν την Αθήνα, είχαν κουραστεί να ζουν σε μια τόσο υποτιμημένη πόλη...σήμερα με έκπληξη διαπιστώνει κανείς...πως παρά τα προβλήματα τα γνωστά, η Αθήνα είναι σχεδόν...ωραία...» (τα συν και τα πλην της Αθήνας, Ν. Βατόπουλος, Η Καθημερινή, )

28 Πηγή: Αναβάθμιση της εικόνας της πόλης: Ο μεγάλος περίπατος της ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων

29

30

31 Σύνδεση της πόλης με τη θάλασσα: Η ανάπλαση του Φαληρικού όρμου

32 Νέες οργανωμένες μορφές οικιστικής ανάπτυξης Λόφος Έντισον, Παλλήνη Πηγή: Ρωμανός, 2004

33 Στροφή της πολεοδομίας προς ένα νέο επιχειρηματικό πρότυπο

34 H δημόσια περιουσία ως όχημα προσέλκυσης επενδύσεων σε έργα εντατικής αστικής ανάπτυξης

35 Ειδικό προσωρινό πλαίσιο σχεδιασμού: παράκαμψη συμβατικής πορείας Πηγή: Παγώνης, 2006

36 Μετασχηματισμοί δομών αστικής διακυβέρνησης Χαρακτηριστικά νέου οργανωτικού περιβάλλοντος Μεγάλος αριθμός νέων φορέων Επιμερισμός και εξειδίκευση αντικειμένου Προσθετική λογική Έμφαση στην υλοποίηση εφαρμογή σχεδιασμού που έχει προηγηθεί Αντικατάσταση ιεραρχικών σχέσεων από ειδικές συμβάσεις περιορισμένου χρόνου Διείσδυση νοοτροπίας και μηχανισμών ιδιωτικού τομέα Έμφαση στην προβολή του έργου των φορέων Πηγή: Παγώνης, 2006

37 Το σχέδιο ανάπτυξης του χώρου του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, 2006

38 Δυναμικές αστικής διάχυσης Πηγή: Chorianopoulos, Pagonis et al, 2010

39 Σχέδιο Νόμου Σουφλιά 2009, Αναθεώρηση ΡΣΑ Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α ΤΟ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ 2009 ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ, Ανάδυση χωρικής ανταγωνιστικότητας σε κεντρικό στόχο του σχεδιασμού ετεροχρονισμένη προσπάθεια νομιμοποίησης νεοφιλελεύθερου προτύπου

40 Πηγή: Εμμανουήλ, 2008 Επεκτάσεις Σχεδίου Πόλης και

41 Πραγματοποιήσεις ( ) Σημαντική συγκυρία μεταμόρφωσης των δομών διακυβέρνησης αλλά και αναπροσαρμογής των στόχων και των προσανατολισμών του σχεδιασμού του χώρου στα πλαίσια της στροφής της πολεοδομίας προς ένα νέο επιχειρηματικό πρότυπο. Δεν πρόκειται για σχεδιασμένη μεταρρύθμιση αλλά για ad hoc χειρισμούς του κράτους που καταγράφονται ως στροφή της συλλογιστικής Μεγάλος αριθμός προσωρινών ρυθμίσεων με σκοπό να μη θίξουν υφιστάμενο πλαίσιο - βραχυπρόθεσμη αύξηση αποτελεσματικότητας, Αποσπασματικότητα Έλλειμμα δημοκρατικού ελέγχου - Σχέση μόνιμου προσωρινού πλαισίου αντιστρόφως ανάλογη Σχιζοειδής συμπεριφορά του κράτους διάσταση ανάμεσα σε προσωρινό και μόνιμο πλαίσιο Εγκατάσταση μόνιμης δυναμικής αναβολής των προβλημάτων (φαύλος κύκλος) Ιδιαιτερότητα πορείας της Αθήνας προς τα μονοπάτια της παγκοσμιοποίησης Οι μεταβολές στην πολεοδομία δεν αποτελούν προϊόν αναδιοργάνωσης του οργανωτικού πεδίου με σκοπό την εξυπηρέτηση ενός νέου στόχου προώθησης του διεθνούς προσανατολισμού της πόλης. Αντίθετα, ο στόχος είναι κάτι που προκύπτει στην πορεία

42 Δ. Στρατηγικές μητροπολιτικού σχεδιασμού για την κρίση Πολιτικό οικονομικό Πλαίσιο Παγκόσμια οικονομική κρίση επηρεάζει την Ελλάδα και τη Ν. Ευρώπη, 2009 Υπογραφή μνημονίου, 2010, Πολιτική αστάθεια, πόλωση Κλίμα κοινωνικής δυσαρέσκειας, συνεχείς ταραχές στο κέντρο Οικονομική δυσπραγία, αύξηση της ανεργίας, αστική κρίση στο κέντρο της Αθήνας 4 η προγραμματική περίοδος ( ) Υιοθέτηση Συνθήκης της Λισαβόνας Κυρίαρχες ιδέες / συλλήψεις Μείωση δαπανών του δημοσίου ιδιωτικοποίηση δημόσιας περιουσίας Εξοικονόμηση ενέργειας, πράσινη ανάπτυξη, περιβαλλοντική αναβάθμιση κεντρικών περιοχών Οικονομική αναζωογόνηση του κέντρου της Αθήνας, επιστροφή των κατοίκων Στοχοποίηση μεταναστών για τα προβλήματα του κέντρου της Αθήνας Θεσμικές μεταβολές Ίδρυση ΥΠΕΚΑ, 2009 Διεύρυνση ρόλου και αντικειμένου ΕΑΧΑ, 2010 Ίδρυση Πράσινου Ταμείου, 2010 Ίδρυση ΤΑΙΠΕΔ και ΓΓ για την αξιοποίηση δημόσιας περιουσίας Ίδρυση φορέα Ελληνικό ΑΕ Πρώτη απευθείας εκλεγμένη περιφερειακή αυτοδιοίκηση στην Αττική Νομοθεσία Σχεδιασμοί Πραγματοποιήσεις Νόμος Καλλικράτη Ν. 3852/2010 μεσοπρόθεσμο πλαίσιο δημοσιονομικής πολιτικής Ν.3985 & 3986/2011 Εργαλεία για τη χρηματοδότηση χώρων πρασίνου Ν.3889/2010 Νομιμοποίηση αυθαιρέτων, περιβαλλοντικό ισοζύγιο Ν.4014/2011, Ν. 3819/2010 Αναθεώρηση ΓΟΚ και διαδικασίας έκδοσης αδειών, Ν. 4030/2011 Ν. 4067/2012 Νόμος για Ελληνικό, Ν. 4062/2012 Πρόγραμμα Αθήνα- Αττική 2014 Νέο Σχέδιο Αναθεώρησης ΡΣΑ, Αθήνα, Μεσογειακή Πόλη, 2011 Αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί ΕΑΧΑ Ερευνητικό πρόγραμμα ΥΠΕΚΑ για τα συζυγή κέντρα Αθήνας και Πειραιά, διαγωνισμός για Πανεπιστημίου Σχέδιο Δράσης Δήμου Αθήνας για το κέντρο. Ανάδυση κοινωνικών κινημάτων πόλης και πρωτοβουλιών αυτό-οργάνωσης Συνεχείς θεσμικές αλλαγές, ρευστότητα Πάγωμα προγράμματος δημόσιων επενδύσεων, έλλειψη πόρων Ρήξη μεταξύ πολεοδομικής και δημοσιονομικής πολιτικής Συζήτηση αναθεώρησης συστήματος χωρικού σχεδιασμού με στόχο τη προσέλκυση επενδύσεων Νέα προσπάθεια αναθεώρησης ΡΣΑ με στόχο την ενσωμάτωση των κατευθύνσεων του μνημονίου

43 Ποσοστιαία Μεταβολή του πληθυσμού των Καλλικρατικών Δήμων (χωρίς και με την επίδραση της διεθνούς μετανάστευσης) Πηγή: Πανεπιστήμιο Πειραιώς, 2011

44 Πηγή: Πανεπιστήμιο Πειραιά, 2011

45 Η χωρική κατανομή του μεταναστευτικού πληθυσμού Πηγή: Μαλούτας, 2007

46

47 Πορεία Αξιοποίησης Ολυμπιακών εγκαταστάσεων Συγχώνευση Ολυμπιακών Ακινήτων με ΕΤΑ, Αλλαγή χρήσεων Φαλήρου, 2010 Πρόβλεψη Κατεδάφισης Badminton, Διάταγμα Υμηττού, Εκχώρηση των Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων Ελληνικού στην Ελληνικό ΑΕ, 2011

48

49 Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού Αγίου Κοσμά, 2012 Μικτός συντελεστής δόμησης εφαρμοζόμενος στην έκταση του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού Αγίου Κοσμά: 0,5. Τουρισμός αναψυχή: 0,2 Επιχειρηματικά πάρκα: 0,3 Θεματικά πάρκα εμπορικά κέντρα αναψυχή: 0,3 Χρήσεις μεταφορικών, τεχνικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών υποδομών και λειτουργιών: 0,2 Μικτές χρήσεις: 0,4

50 Αρχιτεκτονικές Στρατηγικές για την αντιμετώπιση της κρίσης?

51 Στρατηγικές λειτουργικής αναδιάρθρωσης και συμβολικής ανακατάληψης του κέντρου

52

53

54 Πραγματοποιήσεις (2009-) Συνεχείς θεσμικές μεταλλαγές και αναθεωρήσεις, ρευστότητα Πάγωμα προγράμματος δημόσιων επενδύσεων, έλλειψη πόρων Ρήξη μεταξύ πολεοδομικής και δημοσιονομικής πολιτικής Συζήτηση αναθεώρησης συστήματος χωρικού σχεδιασμού με στόχο τη προσέλκυση επενδύσεων Νέα προσπάθεια αναθεώρησης ΡΣΑ με στόχο την ενσωμάτωση των κατευθύνσεων του μνημονίου

55 Καταληκτικές σκέψεις - Αξιολογήσεις Ως προς τη μεταβολή των κυρίαρχων ιδεών και τις μετατοπίσεις του κυρίαρχου λόγου για την πόλη Ως προς το οργανωτικό περιβάλλον, τις δομές διακυβέρνησης - οριζόντιας και κάθετης συνεργασίας- το επίπεδο πληροφόρησης (αδύναμη και περιστασιακή θεσμική συνεργασία, έλλειψη συστηματικής προσέγγισης, έμφαση στην προσωρινή και ad hoc επίλυση των προβλημάτων) Ως προς τη δημοκρατικότητα του σχεδιασμού και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, τις συμμετοχικές διαδικασίες (αμφιταλάντευση μεταξύ αδράνειας και λογικής κατεπείγοντος) Ως προς το ζήτημα της αποτελεσματικότητας και της εφαρμοσιμότητας των στόχων του σχεδιασμού (απόσταση από το υψηλό επίπεδο της διατύπωσης πολιτικής έως το επίπεδο των πραγματοποιήσεων). Ως προς την δυνατότητα του σχεδιασμού να εκφράσει μια ευρείας εμβέλειας συναίνεση πάνω στις γενικές κατευθύνσεις πολιτικής (πόλωση θέσεων στις κρίσιμες κλίμακες)

56 Αναφορές: Εμμανουήλ, Δ. (2008) Πολεοδομικός χώρος, κατοικία και τιμές στην Αθήνα ( ). Αθήνα: ΕΚΚΕ Chorianopoulos, I, Pagonis, A, Koukoulas, S. and S. Drymoniti (2010) Planning, competitiveness and sprawl in the Mediterranean city: the case of Athens. Cities, 27 (4), pp Μαλούτας, Θ. (Επιμ.) (2000) Οι πόλεις: κοινωνικός και οικονομικός άτλας της Ελλάδας. ΕΚΚΕ- Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας. Baldwin-Edwards, M. (2008) Immigrants in Greece: Characteristics and issues of regional distribution. Working Paper, Mediterranean Migration Observatory Maloutas, T (2007) Segregation, Social Polarization and Immigration in Athens during the 1990s: Theoretical Expectations and Contextual Difference. International Journal of Urban and Regional Research. Volume 31.4 December Mantouvalou M, Mavridou M, Vaiou D, 1995, Processes of social integration and urban development in Greece: Southern challenges to European unification European Planning Studies 3(2) Παγώνης, Θ. (2006) Ολυμπιακή και Μετα-Ολυμπιακή Αθηναική Πολεοδομία. Η μετατόπιση της συλλογιστικής του σχεδιασμού του χώρου ως συνέπεια του κατακερματισμού των δομών αρμοδιότητας. Αδημοσίευτη Διδακτορική Διατριβή, ΕΜΠ, Τομέας Πολεοδομίας και Χωροταξίας.