Πρόσφατοι μετασχηματισμοί στο θεσμικό πλαίσιο για τη ρύθμιση του χώρου

Transcript

1 Πρόσφατοι μετασχηματισμοί στο θεσμικό πλαίσιο για τη ρύθμιση του χώρου Το παράδειγμα του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού Φερενίκη Βαταβάλη

2 Πρόσφατες αλλαγές στα θέματα της γης ιδιωτικοποίηση δημόσιας περιουσίας πίεση στη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία (φόροι, κατασχέσεις) ειδικό καθεστώς φορολόγησης για μεγάλες επενδύσεις αναμόρφωση πολεοδομικής, χωροταξικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας ως μνημονιακή υποχρέωση νομιμοποίηση αυθαιρέτων κτηματολόγιο νέα εργαλεία κατοχής και εκμετάλλευσης της γης νέοι παίκτες στην αγορά ακινήτων αγορές ή μακροχρόνιες εκμισθώσεις μεγάλων εκτάσεων γης κατακόρυφη πτώση των τιμών των ακινήτων

3 Στόχος των πρόσφατων μεταρρυθμίσεων στα ζητήματα της γης - δημιουργία νέων ευκαιριών, νέων αγορών, νέων πεδίων επένδυσης κεφαλαίου - αναδιανομή του πλούτου προς όφελος λίγων Ειδικότερα επιδιώκεται: η διευκόλυνση των επενδύσεων και ιδιαίτερα των μεγάλης κλίμακας έργων η ιδιωτικοποίηση της δημόσιας περιουσίας η εξασφάλιση ευελιξίας, ασφάλειας και υψηλής κερδοφορίας για τους μεγάλους επενδυτές

4 Ρητορική - αποπληρωμή του δημόσιου χρέους - σωτηρία της χώρας και έξοδος από την κρίση - πάταξη γραφειοκρατίας - ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας - προσέλκυση επενδύσεων - δημιουργία νέων θέσεων εργασίας - επανεκκίνηση της εθνικής οικονομίας - αύξηση του ΑΕΠ - ενίσχυση του «κράτους δικαίου» - ανάπτυξη ανάπτυξη ανάπτυξη

5 1. Διαδικασίες που ήταν σε εξέλιξη και πριν το ξέσπασμα της κρίσης, αλλά γίνονται πιο έντονες, εξελίσσονται πιο γρήγορα και εκδηλώνονται με νέες μορφές και μηχανισμούς.

6 2. Διαδικασίες που θέτουν νέα δεδομένα για το χωρικό σχεδιασμό - Απόσυρση του κρατικού μηχανισμού και δημιουργία νέων δομών λήψης αποφάσεων - Νέα εργαλεία σχεδιασμού που εξασφαλίζουν ευελιξία - Συγκεντροποίηση διαδικασίας σχεδιασμού & έλλειψη συμμετοχικότητας - Μεγάλες αναπτύξεις, κατάργηση περιορισμών στη χωροθέτηση των χρήσεων, νομιμοποίηση αυθαιρέτων

7 3. Διαδικασίες που δεν είναι τοπικό, αλλά παγκόσμιο φαινόμενο. υφαρπαγή της γης συσσώρευση μέσω της αποστέρησης (accumulation by dispossession) περιφράξεις των κοινών (enclosures commons)

8 Κατηγοριοποίηση νομοθετικών αλλαγών Ειδικές ρυθμίσεις για τη δημόσια περιουσία και στρατηγικές επενδύσεις Κανόνες και ρυθμίσεις για τη δόμηση Πολεοδομικός και χωροταξικός σχεδιασμό Προστασία περιβάλλοντος Τακτοποίηση αυθαίρετων κατασκευών και πλήθος φωτογραφικών ρυθμίσεων

9 Ιδιωτικοποιήσεις αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας Ν. 3986/2011: «Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής », και η τροποποίησή του με τον Ν. 4062/2012: «Αξιοποίηση του πρώην Αεροδρομίου Ελληνικού Πρόγραμμα ΗΛΙΟΣ Προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (Ενσωμάτωση Οδηγίας 2009/28/ΕΚ) Κριτήρια Αειφορίας Βιοκαυσίμων και Βιορευστών (Ενσωμάτωση Οδηγίας 2009/30/ΕΚ)» και τον Ν. 4092/2012: «Κύρωση της από 6 Σεπτεμβρίου 2012 ΠΝΠ«Τροποποίηση του τελευταίου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 3 του νόμου 3986/2011 «Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής » (Α' 152), όπως ισχύει» (,Α' 174), της από 7 Σεπτεμβρίου 2012 ΠΝΠ «Κατάργηση ελάχιστου ποσοστού Ελληνικού Δημοσίου σε ΕΛΠΕ, ΔΕΗ, ΟΠΑΠ, ΟΔΙΕ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΕΛΤΑ, ΟΛΠ καθώς και κατάργηση του άρθρου 11 του ν. 3631/2008 (Α' 6), (Α' 175)» και άλλες διατάξεις». Ν.4336/2015: «Συνταξιοδοτηικές διατάξεις Κύρωση του Σχεδίου Σύμβασης Οικονομικής Ενίσχυσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και Ρυθμίσεις για την υλοποίηση της Συμφωνίας Χρηματοδότησης» Ν.4422/2016: «Κύρωση της από Σύμβασης Αγοραπωλησίας Μετοχών για την απόκτηση του 100% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε. και της από Τροποποιητικής Σύμβασης και ρύθμιση λοιπών συναφώνθεμάτων.»

10 Πολεοδομικός και χωροταξικός σχεδιασμός Ν.4277/2014: «Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας-Αττικής» Ν.4280/2014 :«Περιβαλλοντική αναβάθμιση και ιδιωτική πολεοδόμηση Βιώσιμη ανάπτυξη, εγκαταλελειμμένοι οικισμοί και Οικοδομικοί Συνεταιρισμοί Χρήσεις Γης» Ν.4269/2014: «Χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός» Ν.4315/2014: «Πράξεις εισφοράς σε γη και σε χρήμα Ρυμοτομικές απαλλοτριώσεις» Ν.4447/2016: «Χωρικός Σχεδιασμός -Βιώσιμη Ανάπτυξη και άλλες διατάξεις» Στρατηγικές επενδύσεις Ν. 3894/2010: Επιτάχυνση και διαφάνεια υλοποίησης Στρατηγικών Επενδύσεων (fast track). Ν. 4072/2012: «Βελτίωση επιχειρηματικού περιβάλλοντος - Νέα εταιρική μορφή - Σήματα - Μεσίτες Ακινήτων - Ρύθμιση θεμάτων ναυτιλίας, λιμένων και αλιείας και άλλες διατάξεις». Ν. 4146/2013: «Διαμόρφωση Φιλικού Αναπτυξιακού Περιβάλλοντος για τις Στρατηγικές και Ιδιωτικές Επενδύσεις και άλλες διατάξεις»

11 Δομημένο περιβάλλον Ν. 3843/2010: «Ταυτότητα κτιρίων, υπερβάσεις δόμησης και αλλαγές χρήσης, μητροπολιτικές αναπλάσεις και άλλες διατάξεις» Ν. 3889/2010: Χρηματοδότηση περιβαλλοντικών παρεμβάσεων, Πράσινο Ταμείο, Κύρωση Δασικών Χαρτών και άλλες διατάξεις Ν. 4014/2011: «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας ΥΠΕΚΑ» Ν. 4030/2011: «Νέος τρόπος έκδοσης αδειών δόμησης, ελέγχου κατασκευών και λοιπές διατάξεις» Ν. 4042/2011: «Ποινική προστασία του περιβάλλοντος Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ Ρύθμιση θεμάτων ΥΠΕΚΑ (για σχεδιασμό διαχείρισης αποβλήτων, αλλά και για αυθαίρετα)» Ν. 4067/2012: «Νέος Οικοδομικός Κανονισμός» Ν. 4178/2013: «Αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης Περιβαλλοντικό ισοζύγιο και άλλες διατάξεις»

12 Περιβαλλοντική νομοθεσία Ν. 3818/2010: «Προστασία δασών και δασικών εκτάσεων του Νομού Αττικής, σύσταση Ειδικής Γραμματείας Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας και λοιπές διατάξεις» Ν. 3827/2010: «Κύρωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης του Τοπίου» Ν. 3983/2011: «Εθνική στρατηγική για την προστασία και διαχείριση του θαλάσσιου περιβάλλοντος Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17ης Ιουνίου 2008 και άλλες διατάξεις». Ν. 3937/2011: «Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις» Ν. 4109/2013: «Κατάργηση και συγχώνευση νομικών προσώπων του δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα Σύσταση Γενικής Γραμματείας για τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου και άλλες διατάξεις» Ν.4351/2015: Βοσκήσιμες γαίες Ελλάδας και άλλες διατάξεις Ν. 4389/2016: Κεφάλαιο Θ «Επίσπευση διαδικασιών κατάρτισης, θεώρησης και κύρωσης των δασικών χαρτών και λοιπές διατάξεις»

13 Δομές λήψης αποφάσεων Επενδύστε στην Ελλάδα Α.Ε. : με το άρ. 4 το ν. 3894/2010 «Επιτάχυνση και διαφάνεια υλοποίησης Στρατηγικών επενδύσεων» ΤΑΙΠΕΔ Α.Ε. : με τον ν. 3986/2011 «Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής » ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε. : με το άρ. 42 του ν. 3943/2011 «Καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, στελέχωση των ελεγκτικών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Οικονομικών» Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε. (ΕΤΑΔ): ως συγχώνευση βάσει απορρόφησης της Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε. (πρώην Ολυμπιακά Α.Ε.) με την Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου Α.Ε. Η ΕΤΑΔ Α.Ε. δημιουργείται δυνάμει των διατάξεων του ν. 4002/2011 σε συνδυασμό με την υπ αρ. Δ6Α ΕΞ 2011 ΚΥΑ (ΦΕΚ 2779/Β/ ) Παράκτιο Αττικό Μέτωπο Α.Ε. : με το Αρ.16 του N. 4146/2013 «Διαμόρφωση Φιλικού Αναπτυξιακού Περιβάλλοντος για τις Στρατηγικές και Ιδιωτικές Επενδύσεις και άλλες διατάξεις.» Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας ( Υπερταμείό ): με το Αρ Ν.4389/2016 «Επείγουσες διατάξεις για την εφαρμογή της συμφωνίας δημοσιονομικών στόχων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και άλλες διατάξεις»

14 Όσον αφορά τη χρήση γης, έως τον Σεπτέμβριο του 2015, η κυβέρνηση θα συγκαλέσει εκ νέου τη διυπουργική επιτροπή χωροταξικού σχεδιασμού, με τη συμμετοχή ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων. Με βάση τις συμβουλές της και σε συμφωνία με τους θεσμούς, η κυβέρνηση θα προτείνει, τον Οκτώβριο του 2015, χρονικά προσδιορισμένο χάρτη πορείας για επιλεγμένες βελτιώσεις της νομοθεσίας χωροταξικού σχεδιασμού, συμπεριλαμβανομένων των τμημάτων που αφορούν τις κατηγορίες χρήσεων γης, και για την πλήρη θέσπιση δευτερογενούς νομοθεσίας έως τον Ιούνιο του 2016, ώστε να εξασφαλιστεί ότι η νομοθεσία θα διευκολύνει αποτελεσματικά τις επενδύσεις, θα απλουστεύσει και θα συντομεύσει τις διαδικασίες σχεδιασμού, ενώ θα προβλέπει τις αναγκαίες διασφαλίσεις. Εάν δεν υπάρξει συμφωνία για τις αναγκαίες αλλαγές, θα εφαρμοστεί πλήρως ο νόμος περί χωροταξικού σχεδιασμού του 2014 (βασικό παραδοτέο)." 3ο Μνημόνιο - ΦΕΚ 94Α/2015 (σ.1028)

15

16

17

18

19

20 ΥΠΕΚΑ ΟΡΣΑ 2007

21 ΕΜΠ 2010

22 Προς την ιδιωτικοποίηση

23

24

25 Σχέδιο Joseph Acebillo τμ νέων κατασκευών και κατεδάφιση υφιστάμενων κτιρίων και υποδομών νέες κατοικίες για άτομα «νέο-τριτογενής» τομέας: χρηματοπιστωτικός τομέας, κυβερνητικές υπηρεσίες, πανεπιστήμιο, έρευνα και ανάπτυξη, malls Περιβαλλοντικός σχεδιασμός κτιρίων και ελεύθερων χώρων Ελεύθερη πρόσβαση στην παραλία

26 ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε. 2012

27 Lamda Development 2014 Πρόταση 2.000στρ πάρκα ελεύθερη πρόσβαση στην παραλία Financial offer 915εκατ. 1,25δισ. επενδύσεις σε υποδομές (πάρκα, δρόμοι, παιδικές χαρές, συγκοινωνίες, κτλ) Οφέλη Αύξηση 1,2% του ΑΕΠ θέσεις εργασίας Φόροι 2δισ. /χρόνο επιπλέον επισκέπτες

28 Πρώην αεροδρόμιο Ελληνικού 1. Από τη ρητορική για την «αξιοποίηση» στο «ξεπούλημα» της δημόσιας περιουσίας.

29 Πρώην αεροδρόμιο Ελληνικού 1. Από τη ρητορική για την «αξιοποίηση» στο «ξεπούλημα» της δημόσιας περιουσίας.

30 Πρώην αεροδρόμιο Ελληνικού 2. Δημιουργία νέων δομών λήψης αποφάσεων και αδειοδότησης ΤΑΙΠΕΔ ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε., με σκοπό τη διοίκηση, διαχείριση και αξιοποίηση της έκτασης, Γραφείο Ελληνικού στο Υπουργείο Οικονομικών, μία «υπηρεσία μιας στάσης» αρμόδια για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις Ομάδες εμπειρογνωμόνων Συμμετοχή ξένων ειδικών: ένας παρατηρητής από την Ευρωζώνη και ένας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμμετέχουν στο ΤΑΙΠΕΔ πέντε διεθνείς ειδικοί γνωμοδοτούν για την έγκριση του master plan. Joseph Acebillo, τον Ισπανό αρχιτέκτονα που συντόνισε τα μεγάλα έργα αναπλάσεων στη Βαρκελώνη Σπύρος Πολλάλης, καθηγητής στο Χάρβαρντ και πρόεδρος της ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ ( ) Sir Norman Foster, μελετητική ομάδα αρχιτεκτόνων

31 Πρώην αεροδρόμιο Ελληνικού 3. Κατά παρέκκλιση ρυθμίσεις παράκαμψη περιβαλλοντικής νομοθεσίας, θεσμοθετημένων χρήσεων γης και όρων δόμησης παράκαμψη προτάσεων τοπικής αυτοδιοίκησης και τοπικών κινημάτων για την έκταση αποκλεισμός τοπικής αυτοδιοίκησης, φορέων και κινημάτων από τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων ακύρωση δημόσιου χαρακτήρα παραλίας και αιγιαλού

32 Πρώην αεροδρόμιο Ελληνικού 4. Προς ένα νέο μοντέλο αστικής ανάπτυξης Παγκόσμιοι επενδυτικοί όμιλοι και κατασκευαστικές εταιρείες Αγοραστές / καταναλωτές από το εξωτερικό και ιδιαίτερα από χώρες εκτός ΕΕ Οι πολλοί θα επωμιστούν τις οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις Θύλακας πλούτου και πολυτέλειας για λίγους. Νεοφιλελεύθερο πρότυπο ανάπτυξης: «Ιδιωτικοποίηση του κέρδους, κοινωνικοποίηση του κόστους»

33