«Προστατευόµενες Περιοχές: Γίνε συµµέτοχος στη λύση» ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ ΗΜΕΡΙ ΑΣ

Transcript

1 «Προστατευόµενες Περιοχές: Γίνε συµµέτοχος στη λύση» ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ ΗΜΕΡΙ ΑΣ Εισαγωγή Στις 20 Οκτωβρίου 2004 το WWF Ελλάς οργάνωσε στο Πνευµατικό Κέντρο του ήµου Αθηναίων ηµερίδα µε θέµα «Προστατευόµενες Περιοχές: Γίνε συµµέτοχος στη λύση». Στόχος της ηµερίδας ήταν όχι µόνο να καταγραφούν τα προβλήµατα του εθνικού συστήµατος προστατευόµενων περιοχών (ΠΠ) και των στοιχείων που υποβαθµίζουν τους πυρήνες βιοποικιλότητας της χώρας µας, αλλά κυρίως να παρουσιαστούν λύσεις και συγκεκριµένες προτάσεις για την ουσιαστική και µακροπρόθεσµη αντιµετώπισή τους. Στην ηµερίδα συµµετείχαν κυβερνητικά στελέχη, εκπρόσωποι αρµόδιων φορέων σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, ερευνητικών ιδρυµάτων και περιβαλλοντικών οργανώσεων. Την ηµερίδα τίµησε µε την παρουσία του ο Υφυπουργός ΠΕΧΩ Ε, κος Σταύρος Καλογιάννης. Η ηµερίδα εστίασε σε τρεις θεµατικές ενότητες, κατά τις οποίες παρουσιάστηκαν πρώτα τα προβλήµατα και εν συνεχεία συζητήθηκαν προτεινόµενοι τρόποι αντιµετώπισής τους: Θεσµικό πλαίσιο των Προστατευόµενων Περιοχών και εφαρµογή του Χρηµατοδότηση των Προστατευόµενων Περιοχών Ενσωµάτωση του φυσικού περιβάλλοντος στις άλλες τοµεακές πολιτικές Η κατάσταση που επικρατεί σήµερα Οµιλητές και συµµετέχοντες εξέφρασαν έντονη απογοήτευση για την κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγµή, 8 µήνες µετά την αλλαγή της κυβέρνησης, στη διαχείριση των ΠΠ. Τρία παραδείγµατα από την πράξη σκιαγράφησαν µε τα µελανότερα χρώµατα το αδιέξοδο στο οποίο οδηγούνται οι Προστατευόµενες Περιοχές και το απελπιστικό σηµείο, στο οποίο έχουν περιέλθει οι Φορείς ιαχείρισης (Φ ) 1. Με αναφορά στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλονήσσου-Β.Σποράδων, ο Πάνος ενδρινός, από τη MOm (Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας) και µέλος του.σ. του Φορέα ιαχείρισης, περιέγραψε τον τρόπο που λειτούργησε το πρόγραµµα φύλαξης του Εθνικού Πάρκου από τη MΟm τα προηγούµενα χρόνια. Οι προσπάθειες είχαν αποτέλεσµα, καθώς το 75% των παράνοµων περιστατικών στο ΕΘΠΑΒΣ ( ) διαπιστώθηκε από το πρόγραµµα φύλαξης της MOm. Επιβλήθηκαν πρόστιµα ενώ η ίδια η ύπαρξη του προγράµµατος φύλαξης λειτούργησε τελικά και αποτρεπτικά. Παρατηρήθηκαν, ωστόσο, µεγάλες χρονοτριβές στην επιβολή των προστίµων (που σε ορισµένες περιπτώσεις προσέγγισαν τον 1 χρόνο), κυρίως από την πλευρά του Υπουργείου. Το 2004, λόγω της αδυναµίας υποστήριξης του προγράµµατος από τον τοπικό Φ, οι περιπολίες σταµάτησαν και το σκάφος του λιµεναρχείου τέθηκε εκτός λειτουργίας. Κλείνοντας, ο κ. ενδρινός τόνισε πέρα από τη σπουδαιότητα της ύπαρξης ενός προγράµµατος φύλαξης, την ανάγκη για ένα νέο θεσµικό πλαίσιο επιτήρησης και φύλαξης των προστατευόµενων περιοχών, και για παροχή των απαραίτητων µέσων στο Φ, προκειµένου να µπορέσει να υποστηρίξει ένα τέτοιο πρόγραµµα. 1 Υπενθυµίζεται, ότι µέχρι σήµερα έχουν συσταθεί και λειτουργούν 27 Φορείς ιαχείρισης Προστατευόµενων Περιοχών

2 Η έσποινα Βώκου, Πρόεδρος του Φ Αξιού-Λουδία-Αλιάκµονα, υπήρξε ιδιαίτερα καυστική στο θέµα των «µη» χρηµατοδοτήσεων. Παρά τις εξαγγελίες του ΥΠΕΧΩ Ε για επαρκή στελέχωση των Φ, τους επίσηµους υπολογισµούς για ανάγκες της τάξης των και τις δεσµεύσεις για επιχορηγήσεις της τάξης των για κάθε Φ, τα χρήµατα που τελικά δόθηκαν για τους πρώτους 17 µήνες λειτουργίας των νέων φορέων ήταν µόλις Στην ουσία οι Φ ιδρύθηκαν χωρίς καµιά ουσιαστική δέσµευση της Πολιτείας για τη λειτουργία τους, ή την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και χωρίς πρόβλεψη για επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισµού. υστυχώς όµως η δηµοφιλής ιδέα της αυτοχρηµατοδότησης δεν αποδίδει στην πράξη: Ο Φ Αξιού-Λουδία-Αλιάκµονα προσπάθησε να αξιοποιήσει ένα σηµαντικό εύρος µη-κρατικών πόρων αλλά τα συνολικά του έσοδα από αυτές τις δραστηριότητες ήταν µόλις Το αποτέλεσµα είναι ο Φ να µην µπορεί να καλύψει αυτή τη στιγµή τα τρέχοντα έξοδά του και να κλείσει, εφόσον δε δοθεί σύντοµα λύση. Σχετική επιστολή για τις δυσκολίες επιβίωσης έχει σταλεί στο ΥΠΕΧΩ Ε, και η κα. Βώκου κάλεσε όλους τους Φ να κάνουν το ίδιο, ζητώντας να εξεταστεί το θέµα όχι µόνο από την άποψη των επιχορηγήσεων, αλλά και την παροχή εγγυήσεων για το µέλλον. Την τραγική κατάσταση στην οποία έχει περιπέσει η λίµνη Κορώνεια, χαρακτηριστικό παράδειγµα της έλλειψης περιβαλλοντικής ενσωµάτωσης στην Ελλάδα, περιέγραψε η Θεοδότα Νάντσου, συντονίστρια περιβαλλοντικών δράσεων του WWF Ελλάς. Αν και η λίµνη καλύπτεται από ένα εντυπωσιακό σύνολο καθεστώτων προστασίας σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, συνεχίζει να υποβαθµίζεται από τις εντατικές καλλιέργειες και γεωτρήσεις, τις παράνοµες ενέργειες (µπαζώµατα, χωµατερές), αλλά και τη ρύπανση από τις βιοµηχανίες και τα αγροχηµικά. Η αντιµετώπιση των προβληµάτων γίνεται αποσπασµατικά, µε αποτέλεσµα θλιβερά φαινόµενα κρίσης, όπως οι πρόσφατοι οµαδικοί θάνατοι σπάνιων και απειλούµενων πουλιών. Αξίζει να σηµειωθεί ότι σχεδόν 2 µήνες µετά δεν µπορεί να ειπωθεί µε βεβαιότητα το σε τι οφείλεται η πρόσφατη τραγωδία. Οι λύσεις που έχουν κατά καιρούς προταθεί δείχνουν µε τον καλύτερο τρόπο την ανάγκη για µια συνολική αντιµετώπιση του προβλήµατος, η οποία θα λάβει υπόψη τόσο την περιβαλλοντική διάσταση όσο και τις αγροτικές και βιοµηχανικές δραστηριότητες στην περιοχή. Η Παναγιώτα Μαραγκού, Υπεύθυνη προγραµµάτων Προστατευόµενων Περιοχών του WWF Ελλάς, παρουσίασε σχετική αξιολόγηση που πραγµατοποιήθηκε από την οργάνωση 2 σχετικά µε την εφαρµογή της Οδηγίας των Οικότοπων και τη λειτουργία ενός Εθνικού Συστήµατος Προστατευόµενων Περιοχών. Τα συµπεράσµατα δεν αφήνουν κανένα απολύτως περιθώριο για εφησυχασµό, καθώς για την πλειοψηφία των θεµάτων που εξετάστηκαν η απόδοση της χώρας µόλις που φτάνει το 25% της επίτευξης του στόχου, παρά τα θετικά βήµατα που έχουν γίνει σε κάποιες περιπτώσεις. Τα περισσότερα προβλήµατα εµφανίζονται όταν η θεωρία µεταφέρεται στην πράξη, όταν πχ καλούνται να λειτουργήσουν οι Φ ή αξιολογείται τελικά το ύψος των εξασφαλισµένων χρηµατοδοτήσεων για τις ΠΠ. Η Ελλάδα διαθέτει σύστηµα προστατευόµενων περιοχών µόνο στα χαρτιά. Και αυτό διότι, η επίτευξη της προστασίας και της ανάδειξης του φυσικού πλούτου των περιοχών αυτών, οδηγεί στην ανάγκη µιας ολοκληρωµένης πολιτικής και απαιτεί την ανάπτυξη και λειτουργία υποδοµών, την οργάνωση των παρεχοµένων υπηρεσιών και τη δηµιουργία επαρκούς διοικητικής δοµής κάτι που τώρα δεν ισχύει. Οι τοποθετήσεις και η συζήτηση που ακολούθησε, µε αναφορά σε παραδείγµατα και από άλλες περιοχές της Ελλάδας, κατέδειξε ότι τα παραπάνω προβλήµατα εντοπίζονται παντού, και ότι, ενώ υπάρχει η διάθεση από περιβαλλοντικές οργανώσεις και την κοινωνία των πολιτών για την επίλυσή τους, η πολιτεία δεν επιδείχνει αντίστοιχη πολιτική βούληση. Τα µοντέλα της ατοµικής παρέµβασης, που εφαρµόστηκαν από πολλούς Φ απέτυχαν, καθώς δεν υπάρχει αναγνώριση και θεσµοθετηµένη παρέµβαση από το ΥΠΕΧΩ Ε. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Ζακύνθου και της πορείας του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου (ΕΘΠΖ). Η σύσταση του Φ του ΕΘΠΖ λειτούργησε «πιλοτικά» και αντιµετώπισε στην πράξη τα προβλήµατα που προέκυπταν από την ανυπαρξία κεντρικού σχεδιασµού, την έλλειψη θεσµικής θωράκισης και πλαισίου συνεργασίας µε τα υπουργεία, τους τοπικούς φορείς και υπηρεσίες, την απουσία ειδικών ερευνών, και τη συχνά µεταβαλλόµενη θέση του ΥΠΕΧΩ Ε που οδηγούσε σε ασάφειες, και συνεχείς δυσκολίες στην εγκαθίδρυση. Το Μάιο του 2004, ο Φ του ΕΘΠΖ ανέστειλε τις δραστηριότητές του λόγω αθέτησης από το ΥΠΕΧΩ Ε των 2 Η αξιολόγηση αυτή είναι διαθέσιµη στην ιστοσελίδα του WWF Ελλάς:

3 δεσµεύσεων χρηµατοδότησης του έργου του. Το καλοκαίρι του 2004 δεν πραγµατοποίησε καµµία δραστηριότητα, µε τραγικά αποτελέσµατα στην προστασία του περιβάλλοντος αλλά και την απαξίωση του Φ.. στην τοπική κοινωνία. Επιπλέον η ΕΕ έχει ήδη καταθέσει Αιτιολογηµένη Γνώµη καθώς η Ελληνική ηµοκρατία δεν διασφάλισε τη βιωσιµότητα του ΕΘΠΖ, κίνηση που πολύ πιθανά να καταλήξει σε χρηµατική καταδίκη. Σχολιάζοντας το φαινόµενο όπου χρειάζεται να παρέµβει ένας εξωτερικός παράγοντας (η ΕΕ) προκειµένου να σώσουµε και να διατηρήσουµε τη δική µας ελληνική φυσική κληρονοµιά, ο κ. Παντής, Πρόεδρος του Φ του ΕΘΠΖ, χαρακτήρισε τις προσπάθειες των Φ ως αγώνα της λογικής ενάντια στον παραλογισµό. Συναφή θέµατα που συζητήθηκαν αφορούσαν επίσης το φαινόµενο έγκρισης µέσα σε µια ΠΠ έργων και παρεµβάσεων που αντιβαίνουν στα όσα περιγράφονται στην αντίστοιχη ΕΠΜ και η ανάγκη για πρόβλεψη ανταποδοτικών οφελών στους Φ. Η κα Αθηνά Μουρµούρη, προϊσταµένη του Τµήµατος ιαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος (Τ ΦΠ) του ΥΠΕΧΩ Ε, τόνισε ότι δεν πρέπει να απαξιωθεί ο θεσµός των Φ λόγω των αρνητικών τάσεων. ιευκρίνησε ότι η ανάπτυξη στρατηγικής είναι θέµα πολιτικό και όχι της διοίκησης. Συµφώνησε µε την ανάγκη για ενσωµάτωση σηµειώνοντας ότι στην πράξη αυτή ξεκινά από ανεπίσηµες συνεργασίες. ιαβεβαίωσε ότι το Τ ΦΠ εργάζεται ώστε σηµαντικό τµήµα των ΚΥΑ οριοθέτησης των ΠΠ µε Φ αλλά και των απαραίτητων κανονισµών λειτουργίας να είναι σε τελικό στάδιο ή έτοιµο ως το τέλος του χρόνου. Συζητώντας το θέµα της χρηµατοδότησης η κ. Μουρµούρη χαρακτήρισε λογικά τα αιτήµατα για εγγυήσεις από την πολιτεία καθώς κανείς Φορέας ιαχείρισης προστατευόµενης περιοχής δεν µπόρεσε να επιβιώσει αυτοχρηµατοδοτούµενος. Για αυτό και η υπηρεσία υποστηρίζει την τακτική χρηµατοδότηση ποσοστού των αναγκών λειτουργίας των Φ, εν ήδει προϋπολογισµού. Όσον αφορά την Επιτροπή Φύση, σχολίασε ότι δεν αποτελεί προϋπόθεση για τη λειτουργία των Φορέων ιαχείρισης. Στην προσπάθεια επίτευξης των στόχων διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος η κα Μουρµούρη χαρακτήρισε τις περιβαλλοντικές υπηρεσίες τού ΥΠΕΧΩ Ε και της ΕΕ όπως και τις περιβαλλοντικές ΜΚΟ δυνάµει συµµάχους. Τι πρέπει να γίνει Στη δεύτερη ενότητα παρουσιάστηκαν προτάσεις για το πώς µπορούν να αντιµετωπιστούν τα παραπάνω προβλήµατα. Ο Τάσος ηµαλέξης, από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία και µέλος της Επιτροπής Φύση, αναφέρθηκε στο θεσµικό πλαίσιο των προστατευόµενων περιοχών. Βασίστηκε στην παραδοχή ότι τα προβλήµατα που εµφανίζονται δεν οφείλονται τόσο σε κενά του ισχύοντος θεσµικού πλαισίου, όσο στον τρόπο εφαρµογής και ερµηνείας του. Η κοινοτική νοµοθεσία απαιτεί πέρα από τη διατήρηση ή και αποκατάσταση φυσικών οικοτόπων, ενδιαιτηµάτων, και ειδών, τον έλεγχο των πιθανών επιπτώσεων της οικονοµικής ανάπτυξης στις περιοχές του δικτύου Natura και την εξασφάλιση της «οικολογικής συνοχής» του. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητος ο κεντρικός συντονισµός και η καθοδήγηση σε επίπεδο δικτύου ή συστήµατος προστατευόµενων περιοχών. Σύµφωνα µε το νόµο το ρόλο αυτό καλύπτει η Επιτροπή Φύση, η οποία όµως έχει καταστεί ανενεργή, µε αποτέλεσµα να παρατηρούνται σηµαντικά κενά όσον αφορά την επιστηµονική και διοικητική υποστήριξη των Φ. Αντίστοιχες ανάγκες έχει και η αρµόδια υπηρεσία του ΥΠΕΧΩ Ε, προκειµένου να µπορέσει να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της λειτουργίας του δικτύου Natura. Τα απαραίτητα πρώτα βήµατα για την αποτελεσµατική εφαρµογή του θεσµικού πλαισίου περιλαµβάνουν τη θεσµική κατοχύρωση των ΠΠ µε έµφαση στην προώθηση των ΚΥΑ οριοθέτησης και των ζωνών προστασίας εκεί όπου υπάρχουν Φ, την επανενεργοποίηση της Επιτροπής Φύση, και την έγκριση των κανονισµών λειτουργίας των Φ προκειµένου να µπορούν να υλοποιήσουν προγράµµατα. Αναγκαία είναι και η εκπόνηση στρατηγικής για τις Προστατευόµενες Περιοχές, στην οποία θα στηριχθεί η λήψη µέτρων διαχείρισης των ΠΠ και τα απαραίτητα σχέδια διαχείρισης, και θα εξασφαλισθούν σταθερές χρηµατοδοτήσεις. Στην αναγκαιότητα οριζόντιας αντιµετώπισης των χρηµατοδοτικών αναγκών εστίασε ο Βρασίδας Ζάβρας, Υπεύθυνος Πολιτικής και Εξεύρεσης Πόρων της MOm. Όπως φαίνεται και σε σχετική επίσηµη έκθεση της Ελλάδας προς την ΕΕ, η χρηµατοδότηση των αναγκών των ΠΠ απαιτεί σηµαντικούς και δυσεύρετους πόρους. ιεθνώς βέβαια έχουν δοκιµαστεί πολλά συστήµατα ιδιωτικής χρηµατοδότησης των προστατευόµενων περιοχών και κάποια από αυτά µπορούν κάλλιστα να εφαρµοστούν και στην Ελλάδα. Τα πιο επιτυχηµένα

4 αντιµετωπίζουν τις ΠΠ ως ένα «σύστηµα» και όχι ως µεµονωµένες περιπτώσεις. Ωστόσο η εµπειρία δείχνει επίσης ότι το µοντέλο της αποκλειστικής αυτοχρηµατοδότησης των Φ δε λειτουργεί στην πράξη ενώ και τα περισσότερα συστήµατα αυτοχρηµατοδότησης απαιτούν ένα σηµαντικό χρονικό διάστηµα πριν δώσουν αποτελέσµατα. Επιπλέον, η έµφαση στις επιχειρησιακές δράσεις των φορέων ενέχει τον κίνδυνο να αποτελέσει αυτοσκοπό µε αποτέλεσµα τελικά να αγνοηθούν ουσιαστικές λειτουργίες προστασίας και διαχείρισης. Για αυτό η πολιτεία πρέπει να διασφαλίσει τη χρηµατοδότηση της προστασίας και της ανάπτυξης των ΠΠ τουλάχιστον σε ένα ποσοστό 70% κατά µέσο όρο για τα πρώτα 5-8 χρόνια λειτουργίας τους. Η σύσταση ειδικού ταµείου για τις προστατευόµενες περιοχές από εθνικούς πόρους, είναι λοιπόν απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρµογή χρηµατοδοτικής πολιτικής µε έµφαση στον οικονοµικό σχεδιασµό και την αναπτυξιακή του διάσταση. Καταλήγοντας ο κ. Ζάβρας τόνισε ότι η πολιτεία οφείλει να είναι ο θεµατοφύλακας της φιλοσοφίας ύπαρξης του συστήµατος των προστατευόµενων περιοχών και όχι να τις αντιµετωπίζει µεµονωµένα. Συνεπώς και η χρηµατοδότηση των ΠΠ πρέπει να αντιµετωπιστεί συνολικά και «οριζόντια» για όλες της Προστατευόµενες Περιοχές της χώρας. Ο Θύµιος Παπαγιάννης, Επίτιµος Πρόεδρος του WWF Ελλάς, τόνισε την ανάγκη να ενταχθεί το περιβάλλον στο συνολικό αναπτυξιακό σχεδιασµό της χώρας, καθώς οι έννοιες ανάπτυξη, αειφορία, διαχείριση χώρου και περιβάλλοντος είναι έννοιες αλληλένδετες. Ο οµιλητής σχολίασε την ανυπαρξία αναπτυξιακού προγραµµατισµού και χωροταξικού σχεδιασµού, τη δυσλειτουργία των µηχανισµών του δηµόσιου (ή και του ιδιωτικού) τοµέα, αλλά και τα προβλήµατα που αυτό το πλαίσιο δηµιουργεί στους Φορείς ιαχείρισης. Τα απαραίτητα βήµατα προς την ενσωµάτωση περιλαµβάνουν ενίσχυση των υφιστάµενων συντονιστικών δοµών (Εθνικό Συµβούλιο Χωροταξίας και Αειφόρου Ανάπτυξης, Επιτροπή Φύση), χωροταξικό σχεδιασµό σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, και ολοκλήρωση του εθνικού κτηµατολογίου. Απαιτείται επίσης ο καθορισµός, ανά ΠΠ, των κυρίαρχων και αδιαπραγµάτευτων στόχων διαχείρισης, η ευρεία επικοινωνία τους και η προώθηση της εφαρµογής τους. Χρειάζεται ακόµη να αναγνωριστούν οι Φ ως οι τοπικοί διαπραγµατευτές για την επίλυση διαφορών στη χρήση του χώρου και των πόρων και βέβαια η παροχή των απαραίτητων µέσων και εξουσιοδοτήσεων, ώστε να µπορούν να επιτελέσουν αυτό το ρόλο αποτελεσµατικά. Τέλος είναι σκόπιµο να συζητηθεί ο ρόλος των Φορέων ιαχείρισης στην έγκριση Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που αφορούν την περιοχή τους και η ανάληψη της ευθύνης παρακολούθησης της πιστής εφαρµογής των εγκεκριµένων περιβαλλοντικών όρων. Η συζήτηση που επακολούθησε επικρότησε τις προτάσεις των οµιλητών. Αν και οι Προστατευόµενες Περιοχές πρέπει να αποτελέσουν παραδείγµατα βιώσιµης ανάπτυξης, είναι επίσης σαφές ότι η ύπαρξή τους, ανεξαρτήτως της ποιότητας της διαχείρισης σε αυτές, δεν µπορεί να εξασφαλίσει την προστασία της βιοποικιλότητας. Χρειάζονται γενικότερες παρεµβάσεις και αλλαγή σε συχνά πάγιες νοοτροπίες και στάσεις. Καθότι η εφαρµογή διαχειριστικών µέτρων προσκρούει στις πολλές φορές δικαιολογηµένες αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών, υπογραµµίστηκε η αναγκαιότητα αφενός για διαβουλεύσεις και διαδικασίες συµµετοχής του κοινού και των ενδιαφερόµενων µερών στο σχεδιασµό αναπτυξιακών στρατηγικών και στην εκπόνηση περιβαλλοντικών µελετών, και αφετέρου για τεκµηριωµένες και ρεαλιστικές προτάσεις. Τονίστηκε τέλος η ανάγκη για συνεργασία των ΜΚΟ αλλά και η δυνατότητά τους να συνεισφέρουν στις προσπάθειες, καθώς διαθέτουν την απαραίτητη συσσωρευµένη ειδική γνώση αλλά και τον ίδιο βασικό στόχο. Ο Γ. Κατσαδωράκης, επιστηµονικός σύµβουλος του WWF Ελλάς, επιχείρησε να συνοψίσει τις προτάσεις των οµιλητών και τα συµπεράσµατα της συζήτησης. Τόνισε τη σύνδεση της οποιαδήποτε λύσης µε την ύπαρξη οράµατος και πολιτικής βούλησης, σχολιάζοντας παράλληλα το βαθµό αποδοχής των ΠΠ από τις τοπικές κοινωνίες. Αναφέρθηκε επίσης στο συχνά ασαφή ή αυθαίρετο προσδιορισµό των προτεραιοτήτων στις ΠΠ, στο ρόλο των Φ, αλλά και στην αποτελεσµατικότητα των συµµετοχικών διαδικασιών όπως αυτές διαµορφώνονται στα Σ των Φορέων ιαχείρισης. Ο Υφυπουργός ΠΕΧΩ Ε κ. Στ. Καλογιάννης, εστίασε στις µελλοντικές κοινοτικές χρηµατοδοτήσεις των περιοχών του δικτύου Natura 2000 και παρουσίασε τις θέσεις της χώρας µας στο πρόσφατο Συµβούλιο Υπουργών (14/10/2004). Η Ελλάδα ζήτησε ολοκληρωµένη προσέγγιση στη χρηµατοδότηση του δικτύου, αναµόρφωση των υφιστάµενων Ταµείων της ΕΕ µε κριτήριο την ενίσχυση των δράσεων για το δίκτυο Natura 2000, και την

5 προώθηση του LIFE+ ως παράλληλου συµπληρωµατικού χρηµατοδοτικού µέσου που να βασίζεται σε προτεραιότητες αντίστοιχες στις ανάγκες κάθε κράτους-µέλους. Μετέφερε την ανησυχία για τα κενά που παρατηρούνται στη χρηµατοδότηση από τα υπάρχοντα Ταµεία, τόνισε την ανάγκη εξασφάλισης ενός µηχανισµού οριζόντιου συντονισµού των διαφόρων Ταµείων και κοινοτικών προγραµµάτων που θα χρηµατοδοτούν επιµέρους δράσεις σε όλες τις περιοχές του δικτύου Natura 2000, αλλά και τους τύπους οικότοπων και τα είδη που αναφέρονται στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ. Σε εθνικό επίπεδο ο Υφυπουργός µετέφερε τη στήριξη του ΥΠΕΧΩ Ε προς τους Φ σχολιάζοντας ωστόσο τη χαµηλή απορροφητικότητα του Μέτρου 8.1. Απαντώντας σε ερωτήσεις ο κ. Καλογιάννης δήλωσε ότι αν και για το ΥΠΕΧΩ Ε η περίπτωση της Ζακύνθου θεωρείται ιδιαίτερη και δεν πρέπει να γενικεύεται, έχει δεσµευτεί προσωπικά για λύση του προβλήµατος µε επιστολή του στη Γ Περιβάλλον. Όσον αφορά την κατάσταση των Σ των Φορέων ιαχείρισης σηµείωσε ότι το ΥΠΕΧΩ Ε ηθεληµένα δεν προχώρησε σε βιαστική αλλαγή προσώπων και ότι µέχρι αυτό να γίνει τα υφιστάµενα Σ πρέπει να συνεχίσουν τη δράση τους. Οι παριστάµενοι εκπρόσωποι Φ τόνισαν πάντως την ανάγκη σχετικής γραπτής και σαφούς ενηµέρωσης από το Υπουργείο. Ο κ. Καλογιάννης προανήγγειλε τη δηµιουργία νέων Φ (στα Τζουµέρκα και την Καστοριά) µε τη διαδικασία έκδοσης Π, και σχολίασε την εντυπωσιακή ανταπόκριση των ΜΚΟ στην πρόσκληση του ΥΠΕΧΩ Ε για προτάσεις και καθορισµό προτεραιοτήτων. Συµπεράσµατα Θεσµικό πλαίσιο των Προστατευόµενων Περιοχών και εφαρµογή του Το βασικό θεσµικό πλαίσιο είναι επαρκές. Τα προβλήµατα εντοπίζονται κυρίως στην ερµηνεία και εφαρµογή της νοµοθεσίας. Χρειάζεται: - Άµεση κατοχύρωση των Προστατευόµενων Περιοχών µε προτεραιότητα στην οριοθέτηση και τον ορισµό ζωνών προστασίας σε αυτές όπου υπάρχει Φ. - Ενεργοποίηση της Επιτροπής ΦΥΣΗ ώστε να αποκτήσει γνωµοδοτικό, υποστηρικτικό και συντονιστικό ρόλο στα ζητήµατα των ΠΠ (σύµφωνα και µε το Ν.2742/1999). - Εκπόνηση ρεαλιστικής Εθνικής Στρατηγικής για τις Προστατευόµενες Περιοχές µε ορίζοντα 5ετίας. - Επαναδραστηριοποίηση και υποστήριξη των Φορέων ιαχείρισης ( Σ, στελέχωση, διαχειριστικά και επιχειρησιακά σχέδια). Χρηµατοδότηση των Προστατευόµενων Περιοχών Η Πολιτεία πρέπει να υποστηρίξει τη φιλοσοφία για αναγκαιότητα ύπαρξης ενός «συστήµατος» προστατευόµενων περιοχών και να κινητοποιήσει ανάλογα και τις σχετικές χρηµατοδοτήσεις. Είναι απαραίτητη η: - ηµιουργία Ταµείου Προστατευόµενων Περιοχών από εθνικούς πόρους - Εναρµόνιση στόχων και προτεραιοτήτων του συνόλου των κοινοτικών χρηµατοδοτικών µέσων (πχ ΕΠΠΕΡ) - ιασφάλιση της χρηµατοδότησης των αναγκών των ΠΠ από την Πολιτεία (κατά περίπου 70%) για τα επόµενα 5-8 χρόνια. - Συνεπής στήριξη των ΠΠ µε βάση τις διαχειριστικές τους ανάγκες και προτεραιότητες, και αποσύνδεσή της από την όποια επιτυχία αναζήτησης ιδιαωτικών πόρων. Ενσωµάτωση του φυσικού περιβάλλοντος στις άλλες τοµεακές πολιτικές Οι έννοιες ανάπτυξη, αειφορία, και διαχείριση του χώρου και του περιβάλλοντος είναι αλληλένδετες. Επιπλέον η ενσωµάτωση της προστασίας της φύσης στις τοµεακές πολιτικές οδηγεί σε µια διαφορετική φιλοσοφία ανάπτυξης στις ΠΠ. Ανάγκη για: - Εξασφάλιση ενός οριζόντιου συντονιστικού µηχανισµού µε ενίσχυση ή ακόµη και συνένωση υφιστάµενων δοµών και επιτροπών. - Χωροταξικό σχεδιασµό σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. - Προτεραιότητα στις ειδικές ανάγκες διατήρησης του προστατευταίου αντικειµένου σε κάθε ΠΠ. - Αναγνώριση και στήριξη των Φ ως τοπικών διαπραγµατευτών για την επίλυση διαφορών στη χρήση του χώρου.