ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. Έκφραση-Έκθεση Γ Λυκείου

Transcript

1 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Έκφραση-Έκθεση Γ Λυκείου ΚΕΙΜΕΝΟ Ο σύγχρονος άνθρωπος ζει και αναπνέει μέσα σε έντονα υλιστική ατμόσφαιρα, η οποία θα τον κάνει όλο και περισσότερο αδιάφορο, κάτι που δυσκολεύει πολύ την πορεία του εγώ προς το εσύ, όσο κι αν συναντιέται με τους άλλους σε μια επώνυμη ή ανώνυμη συνάντηση. Γίνεται όλο και περισσότερο ατομικιστής, όλο και πιο εγωιστής, όλο και κλείνεται μέσα στον εαυτό του από πολλές αιτίες, όσο κι αν δημιουργεί τυπικές, συμβατικές σχέσεις, γιατί κρατά τον εσωτερικό του κόσμο κλειστό, κάτω από ένα περιχαρακωμένο εγώ. Κι αυτήν την κατάσταση δεν την παρατηρεί κανένας μόνο έξω, στην κοινωνία, αλλά και μέσα στις πιο στενές ομάδες, κοινότητες, μέσα στην οικογένειά μας, ανάμεσα στους γονείς και στα παιδιά, ανάμεσα στο ανδρόγυνο. Είναι δύσκολος ο προσανατολισμός του εγώ προς το εσύ μέσα στις κοινωνίες μας, όπου η συγκεκριμένη σχέση του ενός ατόμου με το άλλο έχασε τον ανθρώπινο χαρακτήρα της και διαπνέεται καθ ολοκληρίαν από πνεύμα συμφεροντολογικό. Όλες οι κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις κυριαρχούνται από τους νόμους της αγοράς. Η αλλοτρίωση από το οικονομικό πεδίο έχει απλωθεί και στις προσωπικές σχέσεις των ανθρώπων, που έχουν πάρει μορφή σχέσεων μεταξύ πραγμάτων. Το πνεύμα αυτής της συμφεροντολογίας καθιστά αδύνατη τη φιλική και αρμονική συνάντηση του εγώ προς το εσύ. Φόβος, μίσος, δυσπιστία, εγωισμός και λοιπές αντικοινωνικές ιδιότητες επισκιάζουν τον κόσμο μας, τον κόσμο της αφθονίας και της ευμάρειας, μέσα στον οποίο υποφέρουμε κάτω από τη βία, τη σκληρότητα, την έλλειψη ανθρωπιάς, κάτω από την αβεβαιότητα της ύπαρξής μας τόσο ο καθένας μας, όσο και οι πολλοί, οι ομάδες, οι λαοί και η ανθρωπότητα ολόκληρη. Φαίνεται πως έχουμε χάσει το δρόμο που οδηγεί προς το συνάνθρωπό μας, γιατί απομάθαμε να ζούμε από την πρωτογενή αυθορμησία της καρδιάς μας. Ο σύγχρονος άνθρωπος στηρίχτηκε στον ορθολογισμό και μόνο, και παραμέρισε πολλά από τα αλογικά συναισθηματικά ηθικά στοιχεία της ζωής και των ανθρώπινων σχέσεων.

2 Η εποχή μας είναι σκληρή, ανελέητη και ψυχρή. Ο αιώνας μας, αιώνας της μηχανής και του βιομηχανικού πνεύματος, κρύβει ερημιές μεγάλης έκτασης στις ψυχές των ανθρώπων, κάτι που πρέπει να αντιμετωπίσουμε ριζικά, δίνοντας καινούριο νόημα στην ύπαρξή μας. Ο κόσμος της μηχανής είναι βέβαια απάνθρωπος, ωστόσο, για να υπερνικήσουμε την ερημιά και την ψυχρότητά μας, θα πρέπει να εξασκηθούμε έτσι ώστε να ακούμε και να εννοούμε τη γλώσσα της αγάπης. Θα πρέπει να μάθουμε ξανά αυτήν την απλή και λιτή γλώσσα, ώστε να καλλιεργήσουμε μ αυτήν ανθρώπινες σχέσεις με το βαθύτερο νόημά τους. Να δημιουργήσουμε στην εποχή του τεχνικού πολιτισμού έναν συνανθρώπινο πολιτισμό, πολιτισμό της ανθρωπιάς και του αλτρουισμού, να κατορθώσουμε ν αναγεννηθεί η προς τον πλησίον αγάπη. «Χωρίς αυτήν δε βλέπω καμιά άλλη σωτηρία του κόσμου», λέει ένας σοφός της ζωής. Κι αυτός είναι ο πόθος του σημερινού ανθρώπου για ζωή, και παγωμένη η μοναξιά του μέσα στις μάζες των ανθρώπων. Ι.Ν. Ξηροτύρης (Διασκευασμένο κείμενο)

3 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε λέξεις. (25 μονάδες) Β. 1) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο λέξεων το περιεχόμενο της περιόδου: «Ο κόσμος της μηχανής τη γλώσσα της αγάπης» (4 η παράγρ.). (10 μονάδες) 2) Με ποια συλλογιστική πορεία αναπτύσσεται ο λόγος στην πρώτη παράγραφο του κειμένου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. 3) α. Με ποια μέθοδο αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος του κειμένου; β. Στην 4 η παράγραφο να βρείτε τις διαρθρωτικές λέξεις και να γράψετε τι δηλώνει η καθεμιά. (10 μονάδες) 4) Να δώσετε συνώνυμα των παρακάτω λέξεων: διαπνέεται, αλλοτρίωση, ευμάρειας, απομάθαμε, αλτρουισμού. 5) Στις παρακάτω προτάσεις να μετατραπεί η σύνταξη από ενεργητική σε παθητική και το αντίστροφο: «Όλες οι κοινωνικές της αγοράς» (2 η παράγραφος) «Φόβος, μίσος, τον κόσμο μας» (3 η παράγραφος) Γ. Σ ένα δοκίμιο πειθούς (600 περίπου λέξεων), να αναφερθείτε στα αίτια που οδηγούν σε κρίση τις ανθρώπινες σχέσεις στην εποχή μας και στην αναγκαιότητα σύναψης φιλικών δεσμών και γενικά αρμονικών σχέσεων για να ζήσει ο άνθρωπος αρμονικά με το συνάνθρωπό του. (40 μονάδες)

4 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Ο δοκιμιογράφος σχολιάζει τη δυσκολία σύναψης υγιών διαπροσωπικών σχέσεων στη σύγχρονη, τεχνοκρατική εποχή. Ο άνθρωπος, σήμερα, κατά την άποψή του, δημιουργεί επιδερμικές σχέσεις, καθώς κυριαρχεί ο εγωισμός, ο ατομικισμός και η ιδιοτέλεια. Η αλλοτρίωση των σχέσεων επιτείνεται και από την κυριαρχία της βίας, της ανασφάλειας και του στυγνού ορθολογισμού, που χαρακτηρίζουν την εποχή μας. Ο συγγραφέας καταλήγει, τονίζοντας τη σημασία που έχει η αγάπη ως βάση των ανθρώπινων σχέσεων, προκειμένου ο άνθρωπος να αντιμετωπίσει τα αδιέξοδα της μοναξιάς, που δημιουργεί ο τεχνικός πολιτισμός. Β. 1) Ο κόσμος της μηχανής είναι βέβαια απάνθρωπος, ωστόσο, για να υπερνικήσουμε την ερημιά και την ψυχρότητά μας θα πρέπει να εξασκηθούμε έτσι ώστε ν ακούμε και να εννοούμε τη γλώσσα της αγάπης. Η βιομηχανοποίηση, η εντατικοποίηση της εργασίας, η εξειδίκευση, η προσήλωση στην ύλη, που χαρακτηρίζουν την εποχή μας, την εποχή της μηχανής, οδήγησαν σταδιακά τον άνθρωπο στην απώλεια της ανθρωπιάς, στη μοναξιά, την απομόνωση, την απομάκρυνση απ τον συνάνθρωπο. Οι προοπτικές είναι δυσοίωνες, αν ο άνθρωπος δε συνειδητοποιήσει πως το νόημα της ανθρώπινης ζωής βρίσκεται στη συνάντηση με το «εσύ», που θα επιτευχθεί μόνο αν η αγάπη κυριαρχήσει στις σχέσεις. Μόνο τότε θα ανθίσουν η φιλία, η φιλανθρωπία, η στοργή, η ανεκτικότητα, ο σεβασμός, στοιχεία απαραίτητα για μια υγιή κοινωνία. 2) Η πορεία που ακολουθείται είναι παραγωγική, καθώς προηγείται η γενική διαπίστωση («Ο σύγχρονος άνθρωπος συνάντηση»), που θεωρείται ότι έχει αποδεδειγμένη ισχύ, και στη συνέχεια αιτιολογείται με πιο ειδικές αναφορές («Γίνεται ανδρόγυνο»). 3) α. Η δεύτερη παράγραφος αναπτύσσεται με αιτιολόγηση, εφόσον το περιεχόμενο της θεματικής περιόδου («Είναι δύσκολος συμφεροντολογικών) δημιουργεί το ερώτημα «γιατί», το οποίο διευκρινίζεται στα σχόλια της παραγράφου («Όλες προς το εσύ»). Επίσης, υπάρχει και η μέθοδος του αιτίου-αποτελέσματος: αίτιο (το πνεύμα αυτής της συμφεροντολογίας) και αποτέλεσμα (αδύνατη η φιλική προς το εσύ). β. βέβαια: επιβεβαίωση ωστόσο: αντίθεση για να: σκοπός έτσι ώστε, ώστε: συμπέρασμα 4) διαπνέεται: χαρακτηρίζεται αλλοτρίωση: αλλοίωση, καταστροφή ευμάρειας: πλούτου, αφθονίας απομάθαμε: ξεχάσαμε αλτρουισμού: ανιδιοτέλειας

5 5) «Όλες οι κοινωνικές της αγοράς»: Οι νόμοι της αγοράς κυριαρχούν σε όλες τις κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις. «Φόβος, μίσος, τον κόσμο μας»: Ο κόσμος μας επισκιάζεται από φόβο, μίσος, δυσπιστία, εγωισμό και λοιπές αντικοινωνικές ιδιότητες. Γ. α) Αίτια που οδηγούν σε κρίση τις ανθρώπινες σχέσεις Η κρίση θεσμών και αξιών. Η έλλειψη πνευματικής καλλιέργειας και παιδείας. Η αστικοποίηση, με κυρίαρχα χαρακτηριστικά τη μαζοποίηση και την αποπροσωποίηση. Η έξαρση των φαινομένων κοινωνικής παθογένειας (βία, εγκληματικότητα, φανατισμός, ρατσισμός). Η κοινωνία του ιδιωτικού οράματος. Η κακή χρήση του ελεύθερου χρόνου η επικράτηση εξατομικευμένων μορφών ψυχαγωγίας (διαδίκτυο). Ο υλικός ευδαιμονισμός. β) Αναγκαιότητα σύναψης φιλικών δεσμών και αρμονικών σχέσεων Η φιλία και γενικότερα οι αρμονικές κοινωνικές σχέσεις: Καλύπτουν την ανάγκη του ανθρώπου για επικοινωνία, συνεύρεση με τον συνάνθρωπο, καταπολεμούν την εσωστρέφεια και τη μοναξιά. Συντελούν στην ομαλή κοινωνικοποίηση. Οδηγούν στη συναισθηματική ευστάθεια και ωριμότητα. εξανθρωπίζουν και εξευγενίζουν τον άνθρωπο, τον ηθικοποιούν. Δημιουργούν πνεύμα κατανόησης και συνεργασίας. συντελούν στην επικράτηση του σεβασμού και την επανασύσταση του πλέγματος των ανθρώπινων σχέσεων. Εξασφαλίζουν την κοινωνική γαλήνη, την πολιτισμική επικοινωνία και διασφαλίζουν την ειρήνη. Ενεργοποιούν την κοινωνία των πολιτών, βοηθούν τη σύμπηξη κοινωνικών κινημάτων για την αντιμετώπιση ποικίλων κοινωνικών προβλημάτων.