ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Μ.ΤΕΤΑΡΤΗ 16 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014

Transcript

1 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Μ.ΤΕΤΑΡΤΗ 16 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 ΚΕΙΜΕΝΑ 1. Αν δεν προσδοκούμε τίποτε, έχουμε τα πάντα, λέει ο Βούδας. Αγάπα επειδή θέλεις να αγαπάς. Δίνε επειδή θέλεις να δίνεις. Τα λουλούδια ανθίζουν επειδή έτσι είναι η φύση τους, όχι επειδή τα θαυμάζουν οι άνθρωποι! Ζήσε και αγάπα επειδή θέλεις. Επειδή αυτή είναι η φύση σου. Λ. Μπουσκάλια, Να ζεις, ν αγαπάς και να μαθαίνεις, εκδ. Γλάρος, Αθήνα 1988, σελ Η αγάπη είναι κάτι που μπορείς να το εμπιστευτείς. Η εμπειρία μοιάζει να μας πείθει ότι μόνο οι ανόητοι δείχνουν εμπιστοσύνη, ότι μόνο οι ανόητοι πιστεύουν κι αποδέχονται το καθετί. Αν αυτό είναι αλήθεια, τότε η αγάπη είναι το πιο ανόητο απ όλα, γιατί, αν δεν στηρίζεται πάνω στην εμπιστοσύνη, την πίστη και την αποδοχή, τότε δεν είναι αγάπη. Ο Έριχ Φρομ έχει πει: «Αγάπη σημαίνει ν αφοσιώνεσαι χωρίς εγγυήσεις, να προσφέρεις τον εαυτό σου ολοκληρωτικά με την ελπίδα ότι η αγάπη σου θα γεννήσει αγάπη στο αγαπημένο πρόσωπο. Η αγάπη είναι μια πράξη πίστης, κι όποιος έχει λιγοστή πίστη, έχει και λιγοστή αγάπη». Η αγάπη είναι αγάπη μόνο όταν προσφέρεται χωρίς προσμονή ανταλλαγμάτων. Λόγου χάρη, δεν μπορείς να επιμένεις να σ αγαπήσει κάποιος, να σου ανταποδώσει την αγάπη. Ακόμη και να το σκεφτεί κανένας αυτό είναι αστείο. Ωστόσο, υποσυνείδητα, αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν. Αν αγαπάς αληθινά, τότε δεν έχεις άλλη επιλογή από το να πιστεύεις, να έχεις εμπιστοσύνη και να ελπίζεις ότι η αγάπη θα σου επιστραφεί. Αλλά δεν υπάρχει καμιά σιγουριά γι αυτό, καμιά εγγύηση. Αν περιμένει κανένας ν αγαπήσει μόνον όταν θα ναι σίγουρος ότι θα δεχτεί ίση αγάπη σαν αντάλλαγμα, θα περιμένει για πάντα. Ο άνθρωπος που αναζητά την αγάπη θα ανακαλύψει ότι η αγάπη είναι υπομονετική. Η αγάπη περιμένει. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι κάθεται παθητικά για πάντα, αν χρειαστεί, μέχρι το άτομο να ωριμάσει. Η αγάπη είναι δραστήρια, όχι παθητική. Εμπλέκεται αδιάκοπα στη διαδικασία ν ανοίγει καινούργιες πόρτες και παράθυρα, ώστε φρέσκιες ιδέες και ερωτήματα να γίνουν αποδεκτά. Μοιράζεται τη γνώση και προσφέρει την 1

2 πειραματική βάση για να δοκιμάσει κάποιος αυτά που έμαθε. Στρώνει ένα ορεχτικό, γοητευτικό, καλοφαγάδικο τραπέζι, αλλά δεν μπορεί και ν αναγκάσει κανέναν να φάει. Αφήνει στον καθένα την ελευθερία να επιλέξει και ν απορρίψει ανάλογα με το γούστο του. Η αγάπη προσφέρει τον εαυτό της σ ένα αδιάκοπο συμπόσιο για να τραφούμε ξέροντας ότι όσο πιο πολύ ο καθένας δοκιμάζει, όσο πιο πολλά τρώει κι αφομοιώνει, τόσο μεγαλύτερη γίνεται η ενεργητικότητά του. Αλλά δεν μπορεί να φάει κάποιος υπερβολικά. Το μόνο που μπορεί είναι να έχει περισσότερα να προσφέρει, όταν οι άλλοι θα έρθουν στο συμπόσιό του. Το δυναμικό της αγάπης είναι απεριόριστο. Λ. Μπουσκάλια, Η αγάπη, εκδ. Γλάρος, 1989, σελ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. 1. Συμφωνείτε με την άποψη που διατυπώνει ο συγγραφέας στο πρώτο κείμενο ότι η αγάπη είναι στη φύση του ανθρώπου; Μονάδες 10 Α. 2. Πώς αγαπούν οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα με βάση το δεύτερο κείμενο και ποια είναι εκείνα τα γνωρίσματα τα οποία θα καθιστούσαν αληθινή την αγάπη τους (επιγραμματικά); Μονάδες 8 Α. 3. Να δώσετε από έναν τίτλο στα κείμενα αυτά. Μονάδες 4 Α. 4. Με ποιες διαθρωτικές λέξεις ή φράσεις συνδέονται μεταξύ τους οι περίοδοι της δεύτερης παραγράφου του δεύτερου κειμένου και τί δηλώνουν; Μονάδες 3 Β. 1. α) Να βρείτε δύο φράσεις του δεύτερου κειμένου στις οποίες κυριαρχεί η ποιητική λειτουργία της γλώσσας. Μονάδες 8 β) γεννώ, ωριμάζω: Να γράψετε από δύο προτάσεις για καθένα από τα ρήματα αυτά στις οποίες χρησιμοποιούνται κυριολεκτικά και μεταφορικά. Μονάδες 7 2

3 Β. 2. Να βρείτε από ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: αστείο, αληθινά, υπομονετική, γοητευτικό, αδιάκοπο Μονάδες 10 Γ. Παρότι η τεχνολογία παρέχει ένα σύνολο τεχνικών μέσων επικοινωνίας, ολοένα και πιο χαλαρές γίνονται οι ανθρώπινες σχέσεις. Σε ποιες αιτίες αποδίδετε την αντίφαση και πώς πιστεύετε ότι θα μπορούσε να ξεπεραστεί; Αναπτύξτε τις απόψεις σας σε κείμενο (400 περίπου λέξεων) που θα δημοσιεύσετε στην εφημερίδα του σχολείου σας. Μονάδες 50 3

4 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α.1. «Όποιος ζει μόνος του, αποκομμένος από την ανθρώπινη κοινωνία είναι είτε θεός είτε θηρίο». Είναι γνωστό πως σημαντική θέση στα γνωρίσματα της ανθρώπινης φύσης κατέχει η κοινωνικότητα. Αυτό σημαίνει πως ο άνθρωπος έχει έμφυτη την τάση να συμβιώνει. Για να έχει, όμως, νόημα η συμβίωση του και να οδηγηθεί στην πραγματική ευτυχία, πρέπει οι σχέσεις που συνάπτει με τους άλλους να είναι γνήσιες. Θα πρέπει ο καθένας να βγαίνει από το μικρόκοσμο του, να βλέπει πέρα από τον εαυτό του και να πλησιάζει το συνάνθρωπο ανιδιοτελώς, χωρίς να αποβλέπει στο προσωπικό όφελος. Όλα αυτά μόνο με την αγάπη μπορούν να επιτευχθούν, αφού αυτή είναι που ολοκληρώνει ηθικά τον άνθρωπο καλλιεργώντας του τα ευγενέστερα αισθήματα και μέσα από αυτήν είναι σε θέση να νιώσει ψυχική ισορροπία και πληρότητα. Είναι, επομένως, η αγάπη στη φύση του ανθρώπου γιατί αυτή αποτελεί την κινητήριο δύναμη που τον κάνει να βελτιώνει διαρκώς τη ζωή του. Α. 2. Με βάση το δεύτερο κείμενο οι άνθρωποι υποσυνείδητα ζουν με τη σκέψη πως αυτός, στον οποίο εκδηλώνουν την αγάπη τους, οφείλει να τους την ανταποδώσει. Ωστόσο, αυτή δεν είναι αληθινή αγάπη. Τα γνωρίσματα της αληθινής αγάπης, σύμφωνα με το συγγραφέα, είναι: - η εμπιστοσύνη, η πίστη και η αποδοχή -η προσφορά χωρίς την προσμονή ανταλλαγμάτων -η υπομονή -η ενεργητικότητα -ο σεβασμός στην ελευθερία του άλλου -ο αλτρουισμός Α.3. Τίτλοι κειμένων: 1. «Η φύση του ανθρώπου είναι αγάπη» 2. «Πώς είναι η αληθινή αγάπη;» Α. 4. Διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις παραγράφου: Λόγου χάρη - επεξήγηση Ακόμη και - επίταση νοήματος Ωστόσο αντίθεση Αν προϋπόθεση Αλλά αντίθεση 4

5 Β. 1. α) Φράσεις στις οποίες κυριαρχεί η ποιητική λειτουργία της γλώσσας: 1. Στρώνει ένα ορεχτικό, γοητευτικό, καλοφαγάδικο τραπέζι. 2. Η αγάπη προσφέρει τον εαυτό της σ ένα αδιάκοπο συμπόσιο για να τραφούμε. β) γεννώ: 1. Διατηρεί το σώμα της σε πολύ καλή κατάσταση και ας έχει γεννήσει τρία παιδιά. (κυριολεκτικά) 2. Το μυαλό του γεννά έξυπνες ιδέες. (μεταφορικά) ωριμάζω: 1. Ωρίμασαν τα στάχυα. (κυριολεκτικά) 2. Τον ωρίμασαν οι δυσκολίες της ζωής (μεταφορικά) Β. 2. αστείο: κωμικό, γελοίο (συνώνυμα) σοβαρό (αντώνυμο) αληθινά: πραγματικά (συνώνυμο) - ψεύτικα (αντώνυμο) υπομονετική: καρτερική (συνώνυμο) ανυπόμονη (αντώνυμο) γοητευτικό: θελκτικό, σαγηνευτικό (συνώνυμα) απωθητικό (αντώνυμο) αδιάκοπο: συνεχές, ασταμάτητο (συνώνυμα) ασυνεχές, σποραδικό (αντώνυμα) Γ. Ενδεικτικός Τίτλος: Η ανθρώπινη "επαφή" εξ αποστάσεως (Οι ανθρώπινες σχέσεις σε κρίση) ΠΡΟΛΟΓΟΣ Είναι γεγονός πως η τεχνολογία και ειδικά το διαδίκτυο προσδίδει απεριόριστες δυνατότητες στη λειτουργία της επικοινωνίας. Η λαθεμένη, όμως, αξιοποίηση των τεχνικών μέσων οδηγεί από κοινού με άλλους παράγοντες όχι στη σύσφιξη των ανθρωπίνων σχέσεων, αλλά σε μια χαλαρή και χωρίς δεσμεύσεις επαφή μεταξύ των ανθρώπων. ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Α. Αιτίες που οδηγούν τις ανθρώπινες σχέσεις σε κρίση 1. Η επικράτηση του ανταγωνισμού και της αντιπαλότητας μεταξύ των ανθρώπων. 2. Η υποκρισία και η ιδιοτέλεια. 5

6 3. Η επικράτηση του καταναλωτισμού και του υλισμού που οδηγεί στην υποτίμηση της ανθρώπινης αξίας και στην ανάπτυξη σχέσεων συμφέροντος. 4. Οι συνθήκες διαβίωσης στα μεγάλα αστικά κέντρα αναγκάζουν τους ανθρώπους εξαιτίας των μεγάλων αποστάσεων, της ανασφάλειας, του άγχους και της αποπροσωποποίησης να απομονώνονται στον εαυτό τους. 5. Η έκπτωση των ηθικών αξιών αμοραλισμός Β. Τρόποι αντιμετώπισης 1. Παιδεία που καλλιεργεί το σεβασμό προς το συνάνθρωπο, τις αξίες της συντροφικότητας και της αλληλεγγύης. 2. Καταπολέμηση του εγωισμού Ψυχική ανωτερότητα Κατάλληλο ήθος 3. Γόνιμη αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου με μορφές ψυχαγωγίας που προάγουν την ουσιαστική επικοινωνία και την επαφή με τους άλλους. 4. Σωστή χρήση των ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας για την ανάπτυξη της άμεσης επαφής και όχι για την υποκατάστασή της. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Η έμφυτη ανάγκη της κοινωνικότητας του ανθρώπου ικανοποιείται με γνήσιες διαπροσωπικές επαφές, οι οποίες τον οδηγούν στην ολοκλήρωσή του ως προσωπικότητα και κατά συνέπεια στην ευτυχία. Η αποκοπή του ατόμου από τέτοιου είδους σχέσεις έχει ως αποτέλεσμα να βιώνει την ύπαρξή του στο μικρόκοσμο ενός μοναχικού και αποξενωμένου εγώ. 6