ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ 2012

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ

2 Δυστυχώς, το περσινό κείμενο της εισαγωγής της Έκθεσης Πεπραγμένων του 2011, το οποίο έκανε λόγο για δύσκολες καταστάσεις για τους πρόσφυγες και το ΕΣΠ, θα μπορούσε κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί σχεδόν αυτούσιο και για την εισαγωγή της παρούσας Έκθεσης, των Πεπραγμένων του Κι αυτό γιατί η κατάσταση στο χώρο του ασύλου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όχι μόνο δεν βελτιώθηκε αλλά επιδεινώθηκε σε επικίνδυνο βαθμό. Με κύρια ευθύνη των ελληνικών αρχών αλλά και εξαιτίας της συνεχιζόμενης γενικότερης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, η κατάσταση των προσφύγων αλλά και γενικά όλων των υπηκόων τρίτων χωρών που βρίσκονται στη χώρα μας, σε πολλές περιπτώσεις ξεπέρασε και την εξαθλίωση. Οι πρόσφυγες στη διάρκεια του 2012, είχαν να αντιμετωπίσουν την εχθρική στάση της ελληνικής διοίκησης (επιχειρήσεις "Ξένιος Ζευς", απόφαση για αύξηση χρονικών ορίων κράτησης, απόφαση ΣτΕ για αντισυνταγματικότητα του νόμου για την ιθαγένεια κλπ) αλλά και μεγάλης μερίδας της κοινής γνώμης (σύνηθες φαινόμενο σε περιόδους κρίσης να αντιμετωπίζονται αρνητικά οι ξένοι). Επιπλέον είχαν να αντιμετωπίσουν και τις ολοένα αυξανόμενες και συνήθως ατιμώρητες επιθέσεις ακραίων στοιχείων, που σε κάποιες περιπτώσεις ήταν και μοιραίες οδηγώντας στο θάνατο. Το ΕΣΠ, μέσα σε αυτό το κλίμα, επιπλέον είχε να διαχειριστεί δυστυχώς για ακόμη μία χρονιά τα - πλέον μόνιμα- προβλήματα καθυστερήσεων στην καταβολή των κονδυλίων από προγράμματα που έχει ήδη υλοποιήσει. Παρόλα αυτά κατάφερε, όχι μόνο να συνεχίσει να λειτουργεί ομαλά και με μεγάλο επαγγελματισμό, αλλά και να σχεδιάσει ενέργειες, στρατηγικές και εσωτερικές διαδικασίες με σκοπό να συνεχίσει να πρωταγωνιστεί και να αποτελεί την πιο αξιόπιστη ΜΚΟ στο χώρο του ασύλου. Κατ' αυτόν τον τρόπο, το ΕΣΠ το 2012 επέδειξε πρωτεύοντα ρόλο στη δημιουργία δικτύων για την πρόσβαση στο άσυλο, αλλά και για την καταγραφή και καταπολέμηση περιστατικών ρατσιστικής βίας. Επίσης είχε και φέτος ενεργή συμμετοχή σε ευρωπαϊκά φόρα για τα δικαιώματα των προσφύγων και άλλων ευάλωτων ομάδων, όπου ανέδειξε τα προβλήματα του ασύλου στην Ελλάδα και πρόβαλε τις θέσεις του, ενώ συνεργάστηκε με άλλες οργανώσεις για την υποβολή ειδικών προγραμμάτων για συνδρομή θυμάτων ρατσιστικής βίας αλλά και θυμάτων βασανιστηρίων. Παράλληλα η Οργάνωση προέβη σε τροποποίηση του Καταστατικού της, επιλέγοντας αλλαγές που θα της δώσουν το δικαίωμα να ανταπεξέλθει στις μεταβολές που υφίσταται ο χώρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιπλέον, για πρώτη φορά στη μακρόχρονη ιστορία του, το ΕΣΠ θέσπισε ένα Εγχειρίδιο Εσωτερικής Λειτουργίας (που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων εσωτερικό κανονισμό, μόνιμες διαδικασίες λειτουργίας [SOP], κώδικα δεοντολογίας και σύστημα αξιολόγησης) με σκοπό να συστηματοποιήσει αλλά και να βελτιώσει τις εργασίες του. Επίσης κρίθηκε σκόπιμο και αποφασίσαμε να ανανεώσουμε την εικόνα μας με ένα νέο λογότυπο και με τον σχεδιασμό νέας ιστοσελίδας και να ρίξουμε ειδικό βάρος σε νέες μορφές προβολής και ευαισθητοποίησης εκμεταλλευόμενοι και τη δύναμη των social media. Ήδη, τα αποτελέσματα και η ανταπόκριση που έχουμε σε αυτές τις κινήσεις μας είναι ενθαρρυντικά κάτι που μας δείχνει ότι κινούμαστε στη σωστή κατεύθυνση. Για όλες τις παραπάνω ενέργειες το ΕΣΠ στηρίχθηκε στο προσωπικό του, αλλά και στους εθελοντές του, που για άλλη μία χρονιά προσέφεραν σπουδαίες υπηρεσίες. Η Οργάνωση τους οφείλει μεγάλη ευγνωμοσύνη. Όπως θα διαπιστώσετε λοιπόν και από τα κεφάλαια που ακολουθούν, το ΕΣΠ, μέσα στο νοσηρό κλίμα της γενικής κρίσης που περνάει η χώρα, δίνει τη μάχη του και προσπαθεί να γίνει πιο δυνατό. Όχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά γιατί οι πρόσφυγες, περισσότερο από ποτέ, μας έχουν ανάγκη. Πάνος Χριστοδούλου Νομικός Σύμβουλος Διοίκησης - Διευθυντής ΕΣΠ Μάρτιος

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες: σκοπός και εσωτερική λειτουργία Σελ 4 Α. Ποιοι είμαστε Σελ 4 Β. Εσωτερικές διεργασίες: το νέο μας καταστατικό και το εγχειρίδιο εσωτερικής λειτουργίας. Σελ 6 2. Οι τελευταίες εξελίξεις στο χώρο του ασύλου: προτεραιότητες και θέσεις του ΕΣΠ.. Σελ 6 Α. Σχετικά με τη σύσταση της Νέας Υπηρεσίας Ασύλου και την επιχείρηση «Ξένιος Ζευς». Σελ 6 Β. Σχετικά με το δικαίωμα στην πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου... Σελ 7 Γ. Σχετικά με τις συνθήκες κράτησης αιτούντων άσυλο.. Σελ 9 Δ. Σχετικά με τις ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες: οι ασυνόδευτοι ανήλικοι Σελ Το έργο μας με αριθμούς.. Σελ 12 Α. Η Υπηρεσία Αρχικής Υποδοχής και Διερμηνέων. Σελ 13 Β. Η Νομική Υπηρεσία Σελ 16 Γ. Η Κοινωνική Υπηρεσία Σελ 23 Δ. Τμήμα Διαχείρισης και Ανάπτυξης Προγραμμάτων. Σελ 32 Ε. Τμήμα Επικοινωνίας και Εύρεσης Πόρων. Σελ Το ΕΣΠ στον «έξω κόσμο»: προβολή του έργου μας και συμμετοχή σε ευρωπαϊκά / διεθνή δίκτυα.. Σελ Οι άνθρωποι που στηρίζουν το ΕΣΠ Ευχαριστίες. Σελ 43 3

4 1. Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες: σκοπός και εσωτερική λειτουργία Α. Ποιοι είμαστε Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) είναι Μη Κυβερνητική Οργάνωση που ιδρύθηκε το 1989 με σκοπό την προάσπιση των δικαιωμάτων αλλά και την κοινωνική ένταξη των προσφύγων που βρίσκονται στην Ελλάδα. Στα σχεδόν 25 χρόνια της λειτουργίας του, το ΕΣΠ σταδιακά ενίσχυσε και διεύρυνε τις δράσεις του και σήμερα, πέρα από τους πρόσφυγες, συνδράμει και ανθρώπους που δικαιούνται άλλες μορφές διεθνούς προστασίας. Οι υπηρεσίες του ΕΣΠ δεν παρέχονται μόνο στην Αθήνα, αλλά και στη Θεσσαλονίκη, τον Έβρο (Ορεστιάδα, Αλεξανδρούπολη, Ροδόπη) καθώς και σε κάθε σημείο εισόδου στην Ελλάδα όταν υπάρχουν μαζικές αφίξεις ανθρώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας. Επιπλέον, με συνεχή ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του αλλά και αυξανόμενη παρουσία στο διεθνές πεδίο δράσης, το ΕΣΠ αποτελεί μόνιμο αξιόπιστο σημείο αναφοράς στο χώρο του ασύλου. Με γνώμονα πάντα την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και χάρη στην πολυετή εμπειρία του, το ΕΣΠ παραμένει η σημαντικότερη ΜΚΟ στην Ελλάδα που δραστηριοποιείται στο χώρο του ασύλου, με διεθνή εμβέλεια, επαφές με οργανώσεις και φορείς από όλο τον κόσμο αλλά και ενεργό ρόλο ως επιστημονικός σύμβουλος των αρμοδίων φορέων της χώρας μας. Το ΕΣΠ, ως Σωματείο αναγνωρισμένο ως Ειδικώς Φιλανθρωπικό, περιλαμβάνεται στα Μητρώα των αρμόδιων Υπουργείων, έχει Συμβουλευτική Ιδιότητα στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο του ΟΗΕ (ECOSOC) από το 2001 και είναι επιχειρησιακός εταίρος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Επιπλέον, το ΕΣΠ είναι μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για Πρόσφυγες και Εξόριστους (ECRE) από το 1991, μέλος του Ευρωπαϊκού Προγράμματος για τα Παιδιά που έχουν Χωριστεί από τις οικογένειες τους (SCEP), ενώ συμμετέχει και στην Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) από το Το ΕΣΠ καθημερινά: Υποδέχεται και παρέχει δωρεάν νομική και κοινωνική συμβουλευτική και υπηρεσίες σε αιτούντες άσυλο, πρόσφυγες και σε ανθρώπους που προέρχονται από τρίτες χώρες και έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας, με απώτερο στόχο την προστασία αλλά και την ομαλή ένταξή τους. Προωθεί τα δικαιώματα των προσφύγων και γενικά όσων χρήζουν διεθνούς προστασίας και δραστηριοποιείται με σκοπό τη βελτίωση του σχετικού νομοθετικού πλαισίου και την εφαρμογή του. Αναπτύσσει δράσεις με σκοπό τη σωστή ενημέρωση της κοινής γνώμης και την ευαισθητοποίησή της, αλλά και την ευαισθητοποίηση των Αρχών σε ό,τι αφορά τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες. Ακρογωνιαίος λίθος των δράσεων του ΕΣΠ, αποτελεί η ανάγκη για προστασία των ανθρώπων, που βρίσκονται στη χώρα μας από φόβο ή επειδή ήδη έχουν υποστεί στη χώρα τους δίωξη λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγενείας, συμμετοχής σε ορισμένη κοινωνική ομάδα ή λόγω πολιτικών πεποιθήσεων. 4

5 Παρά την ιδιαίτερα δύσκολη περιρρέουσα κατάσταση, που προκαλεί η συνεχιζόμενη οικονομική και κοινωνική κρίση που πλήττει τη χώρα μας, το ΕΣΠ συνεχίζει να μάχεται και να δρα για την υλοποίηση των στόχων του σε καθημερινή βάση με τον ίδιο ζήλο. Κατά τη διάρκεια του 2012, το ΕΣΠ προέβη συνολικά σε ενέργειες για την υποστήριξη αιτούντων άσυλο, προσφύγων και δικαιούχων διεθνούς προστασίας. Στην Οργάνωση απασχολούνται δικηγόροι, κοινωνικοί λειτουργοί, κοινωνιολόγοι, πολιτικοί επιστήμονες, διερμηνείς και διοικητικό προσωπικό ενώ πολύ σημαντική είναι και η βοήθεια που προσφέρουν εθελοντές. Οι καθημερινές δυσκολίες, η αύξηση των κρουσμάτων ρατσιστικής βίας και οι αστοχίες της Ελληνικής διοίκησης, δεν πτοούν τους ανθρώπους του ΕΣΠ. Αντιθέτως, καταβάλλοντας συνεχώς μεγαλύτερη προσπάθεια, με υπομονή και επιμονή, επιτυγχάνουν συστηματικά τη δικαίωση αιτημάτων των περιπτώσεων που αναλαμβάνουν, την αντιμετώπιση των αναγκών τους και την ένταξή τους στην τοπική κοινωνία. -Πώς σε λένε; -Σεβαστιανή. -Α, τι ωραίο όνομα.. Και από πού είσαι Σεβαστιανή;; -Απ την πλατεία Κολιάτσου! Συζήτηση δικηγόρου του ΕΣΠ με κοριτσάκι προσχολικής ηλικίας από την Αφρική. Απώτερος στόχος των ανθρώπων του ΕΣΠ είναι η προστασία αλλά και η ομαλή ένταξη στη χώρα μας των ανθρώπων που καθημερινά υποδέχονται και εξυπηρετούν, δίνοντας ειδικό βάρος στις πιο ευάλωτες περιπτώσεις, όπως είναι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, τα θύματα trafficking, κ.ά. Το 2012, οι νέες εγγραφές στο ΕΣΠ έφτασαν τις Μία γυναίκα θύμα εμπορίας που διακινήθηκε σε άλλη χώρα, έφερε στο γραφείο μας ένα δώρο ένα μικρό γύψινο διακοσμητικό με τι φιγούρα ενός πουλιού και τρία αυγά στη φωλιά που βρίσκεται από κάτω του: «Κυρία αυτό είναι για εσάς»... αμήχανη προσπαθώ να της εξηγήσω το ρόλο μας και ότι δε χρειάζεται να μας κάνει δώρα και άλλα τέτοια τυπικά, με διακόπτει και μου λέει: «Κυρία αυτό το πουλί αισθανόμουν ότι θα σας άρεσε όταν το βλέπατε, θα σας ηρεμούσε. Αυτό που σημαίνει για μένα είναι πολλά, είστε εσείς το πουλί και το GCR η φωλιά, τα αυγά είμαστε εμείς οι πρόσφυγες που μας φροντίζετε όπως μπορείτε». Ομάδα δικηγόρων ΕΣΠ Θεσσαλονίκης. 5

6 Β. Εσωτερικές διεργασίες: το νέο μας καταστατικό και το εγχειρίδιο εσωτερικής λειτουργίας Οι προϋποθέσεις αναγνώρισης του προσφυγικού καθεστώτος σε αιτούντες άσυλο, έτσι όπως καθορίζεται από τη Διεθνή Σύμβαση της Γενεύης για το Καθεστώς του Πρόσφυγα (1951), είναι περιοριστικές και για το λόγο αυτό ορισμένες κατηγορίες ανθρώπων αποκτούν διεθνή προστασία υπό διαφορετική μορφή (επικουρική προστασία, ανθρωπιστικό καθεστώς). Το ΕΣΠ, προβαίνοντας σε διερεύνηση των προϋποθέσεων αναγνώρισης του προσφυγικού καθεστώτος στους εξυπηρετούμενούς του, συχνά χρησιμοποιεί τις διαφορετικές αυτές οδούς για την αναγνώριση δικαιώματος διεθνούς προστασίας, συμβάλλοντας έτσι δραστικά σε πρακτικό επίπεδο, μέσω των επιτυχιών του στην υποστήριξη αιτούντων άσυλο ενώπιον των αρμόδιων αρχών, στην βελτίωση της πρόσβασης των ανθρώπων αυτών στην διεθνή προστασία που δικαιούνται. Με άλλα λόγια, το ΕΣΠ συνεχώς προσαρμόζεται τόσο στις ανάγκες των ανθρώπων που εξυπηρετεί όσο και στην ευρύτερη γεωπολιτική και κοινωνική εξέλιξη της διεθνούς σκηνής, με τρόπο ώστε να έχει τη δυνατότητα άμεσης δράσης για την ανακούφιση του εξυπηρετούμενού του πληθυσμού και των ανθρώπων που ζητούν τη βοήθειά του. Για το λόγο αυτό και με σκοπό η Οργάνωση να εκσυγχρονιστεί, να λειτουργήσει καλύτερα και να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες στο χώρο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ασύλου, κρίθηκε σκόπιμο να υπάρξουν αλλαγές στο Καταστατικό του ΕΣΠ, οι οποίες ψηφίστηκαν από τη ΓΣ. Ανάμεσα στις αλλαγές ήταν και η διεύρυνση της ομάδας-στόχου, πέρα από τους πρόσφυγες και σε υπηκόους τρίτων χωρών που χρήζουν άλλες μορφές διεθνούς προστασίας, είτε υπό τη μορφή επικουρικής προστασίας / ανθρωπιστικού καθεστώτος, καθώς και η μείωση του αριθμού των μελών του ΔΣ σε πιο λειτουργικό σχήμα. Επίσης, με το Εγχειρίδιο Εσωτερικής Λειτουργίας, το ΕΣΠ θέσπισε μεταξύ άλλων, εσωτερικό κανονισμό, μόνιμες διαδικασίες λειτουργίας [SOP], κώδικα δεοντολογίας και σύστημα αξιολόγησης για τη διευκόλυνση των εργαζομένων και τη βελτίωση των διαδικαστικών ζητημάτων της λειτουργίας του φορέα. Επισκεφθείτε τη νέα ιστοσελίδα του ΕΣΠ και διαβάστε το νέο καταστατικό μας και το εγχειρίδιο εσωτερικής λειτουργίας του ΕΣΠ ( 2. Οι τελευταίες εξελίξεις στο χώρο του ασύλου: προτεραιότητες και θέσεις του ΕΣΠ. Α. Σχετικά με τη σύσταση της Νέας Υπηρεσίας Ασύλου και την επιχείρηση «Ξένιος Ζευς». Με το ν. 3907/2011, καταργήθηκε η αρμοδιότητα των αστυνομικών αρχών ως προς την παραλαβή και εξέταση των αιτημάτων ασύλου και ιδρύθηκαν η Υπηρεσία Ασύλου και η Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής. Όμως βρισκόμαστε ήδη 2 χρόνια μετά τη θέση σε ισχύ του νόμου και στην πράξη δεν έχει σημειωθεί πρόοδος, οι νέες υπηρεσίες δεν λειτουργούν, η λειτουργία δε της Νέας Υπηρεσίας Ασύλου 6

7 έχει μετατεθεί για το καλοκαίρι του τρέχοντος έτους. Όταν δε ανοίξει τις πύλες της η Νέα Υπηρεσία Ασύλου θα είναι αρμόδια για τις αιτήσεις, που θα κατατίθενται εφεξής ενώ, για τις χιλιάδες εκκρεμείς αιτήσεις, αρμόδιες για την εξέτασή τους σε α βαθμό θα εξακολουθήσουν να είναι οι αστυνομικές αρχές. Τον Μάρτιο του 2012 το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη (σήμερα Δημόσιας τάξης και Προστασίας του Πολίτη), ανακοίνωσε την απόφασή του για ίδρυση τριών κλειστών κέντρων κράτησης παράνομων μεταναστών σε κάθε μία από τις δέκα περιφέρειες της χώρας εκτός από τις περιφέρειες των νησιών του Αιγαίου, του Ιονίου και της Κρήτης. Η δημιουργία των Κέντρων Πρώτης Υποδοχής έχουν αντικατασταθεί από τα Κέντρα Κράτησης όπου άνθρωποι που χρήζουν διεθνούς προστασίας στερούνται βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων. Την ίδια στιγμή στο κέντρο της Αθήνας ξεκίνησαν επιχειρήσεις «σκούπα» με σκοπό την σύλληψη μεταναστών και προσφύγων. Παράλληλα, έκτοτε διενεργούνται έλεγχοι και στις κατοικίες τους, οι οποίες θεωρούνται εστίες μόλυνσης. Τον Απρίλιο του 2012 ψηφίστηκε η τροπολογία που προβλέπει τη δημιουργία «Κέντρων Φιλοξενίας παράνομων μεταναστών με λοιμώδη νοσήματα» και το πρώτο κέντρο κράτησης τέθηκε σε λειτουργία στην περιοχή της Αμυγδαλέζας. Σημειώθηκαν ισχυρές αντιδράσεις από τον πολιτικό χώρο, τις τοπικές κοινωνίες και τις οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης πρόβαλλαν συστηματικά ρεπορτάζ μεταδίδοντας εικόνες από το ιστορικό κέντρο της Αθήνας και τους χώρους διαμονής των μεταναστών και προσφύγων, χρησιμοποιώντας χαρακτηρισμούς όπως «υγειονομική βόμβα το κέντρο της Αθήνας» και τον όρο «λαθρομετανάστες». Μία εβδομάδα πριν τις εκλογές της 6ης Μάιου 2012 τέθηκε επίσημα σε λειτουργία το πρώτο Κέντρο Κράτησης. Μεταξύ των κρατουμένων όμως υπήρχαν και ιδιαίτερα ευάλωτες περιπτώσεις ανθρώπων, όπως είναι -μεταξύ άλλων- οι ασυνόδευτοι ανήλικοι και τα παιδιά, των οποίων τα δικαιώματα δεν προστατεύονται επαρκώς, παρά τις σχετικές διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας. Η κατάσταση αυτή επέφερε τη διεθνή κατακραυγή και τις αντιδράσεις διεθνών ΜΜΕ, καθώς και διοφόρων Οργανώσεων για την Προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και είχε ως αποτέλεσμα την έντονη κινητοποίηση της κοινής γνώμης τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Το ΕΣΠ κλήθηκε να απαντήσει σε σχετικά ερωτήματα ξένων δημοσιογράφων και να περιγράψει επανειλημμένα την κατάσταση, δηλώνοντας την επίσημη αντίθεσή του στην πολιτική αυτή κατεύθυνση στον ξένο Τύπο. Η παρουσία του ΕΣΠ στον Τύπο και τα ΜΜΕ, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, υπήρξε πολύ σημαντική κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων «σκούπα» υπό την ονομασία Ξένιος Ζευς, με συνεντεύξεις, δημοσιεύσεις άρθρων και Δελτίων Τύπου. Β. Σχετικά με το δικαίωμα στην πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, άτομα έχουν αναγνωρισθεί ως πρόσφυγες-δικαιούχοι διεθνούς προστασίας στην Ελλάδα την τελευταία πενταετία. Το ποσοστό αναγνώρισης προσφύγων στη χώρα μας παραμένει στο σύνολο του και σε σύγκριση με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο ιδιαίτερα χαμηλό. Η παροχή διεθνούς προστασίας στα αιτήματα που εξετάζονται από τις αστυνομικές αρχές σε Α Βαθμό, 7

8 παραμένει στο απογοητευτικό ποσοστό του 0.3%, ενώ το ποσοστό επί των αιτήσεων που εξετάζονται σε Β βαθμό από ανεξάρτητη αρχή, πλησιάζει το 10% 1 ) Η αδυναμία πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου, η αποτρεπτική πρακτική της συλλήβδην κράτησης κάτω από απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες για τις οποίες η χώρα μας έχει καταδικαστεί πολλές φορές από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η έως και 18 μήνες διάρκεια της κράτησης καθώς και οι ελλιπείς συνθήκες υποδοχής, αποτελούν τους βασικούς λόγους για τους οποίους το ποσοστό των ατόμων που υποβάλλουν αίτημα διεθνούς προστασίας στην Ελλάδα αποτελεί το 1/3 των ανθρώπων που εισέρχονται στη χώρα και συλλαμβάνονται στα εξωτερικά σύνορα με την Τουρκία. Στην είσοδο του ΕΣΠ: - {ερώτηση σε εξυπηρετούμενο} «Εσείς τι θέλετε;» - {απάντηση} «φύγε-φύγε» σε σπαστά ελληνικά, δείχνοντας τα χαρτιά του. Προσπαθούσε να μας περιγράψει την καθημερινή κατάσταση στο Αλλοδαπών Αττικής (γνωστό και ως ΠέτρουΡάλλη, όπου δεν τους εξυπηρετούνε, απλά τους λένε «φύγε-φύγε». Τμήμα Αρχικής Υποδοχής και Διερμηνέων ΕΣΠ. Ειδικότερα, το πρόβλημα της πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου έχει ως αποτέλεσμα άνθρωποι που δικαιούνται διεθνή προστασία, να μην καταφέρνουν να υποβάλουν το αίτημά τους και να παραμένουν επί μήνες στο περιθώριο αντιμετωπίζοντας μεταξύ άλλων τον κίνδυνο σύλληψης, κράτησης υπό άθλιες συνθήκες και απέλασης Την ίδια στιγμή, ακόμη και όσοι τελικά καταφέρνουν να ζητήσουν άσυλο, παραμένουν μετέωροι και το αίτημά τους σε εκκρεμότητα περιμένοντας επί χρόνια την τελική απόφαση των ελληνικών αρχών. Το ΕΣΠ καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για την εξασφάλιση της πρόσβασης στο άσυλο. Από το προηγούμενο χρόνο συμμετέχει μαζί με τις περισσότερες μη κυβερνητικές οργανώσεις/φορείς και συλλογικότητες που δραστηριοποιούνται στο πεδίο του ασύλου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε μία καμπάνια για την πρόσβαση στο άσυλο (Asylum Campaign). Ήμαστε παρόντες κάθε Σάββατο τα ξημερώματα στην Π. Ράλλη επί τρεις μήνες περίπου και γίναμε μάρτυρες μιας παράνομης και απάνθρωπης διαδικασίας. Άνθρωποι- σκιες που ακροβατούν μεταξύ της ελπίδας και της απόγνωσης, μεταξύ της προσπάθειάς τους να διατηρήσουν την αξιοπρέπειά τους και της εξευτελιστικής μεταχείρισης που τους επιφυλάσσουν οι αρχές. Στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν μία καλή θέση στην σειρά της ντροπής περιμένουν κάτω από άθλιες συνθήκες την επιλογή των αρχών που γίνεται το Σάββατο τα ξημερώματα, ήδη από την Πέμπτη και από την Τετάρτη ακόμα, μην μπορώντας να έχουν πρόσβαση σε τουαλέτα, μένοντας νηστικοί και χωρίς νερό ακόμα, απροστάτευτοι από τις καιρικές συνθήκες και εκτεθειμένοι, σύμφωνα με τις μαρτυρίες τους στην αστυνομική βία. (Λόγια ενός αφρικανού πρόσφυγα, που προσπαθούσε επί μήνες να υποβάλει αίτημα ασύλου στην Αστυνομική Διεύθυνση Αλλοδαπών Αττικής. Μας είπε επί λέξει : «Το ξέρουμε ότι είμαστε μαύροι αλλά δεν είμαστε ζώα»). 1 Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΥΠΤΠ για το 2012, τα ποσοστά αναγνώρισης προσφυγικού καθεστώτος ανέρχονται σε 0,29% σε α βαθμό και 9,67% σε β βαθμό. 8

9 Τα ευρήματα αυτής της εκστρατείας περιλαμβάνονται σε μια έκθεση, η οποία παρουσιάζει, επίσης, πληροφορίες σχετικά με την πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου σε όλη την Ελλάδα και καταγγέλλει τις παραβιάσεις του διεθνούς, ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας από τις ελληνικές αρχές σχετικά με αυτό το θέμα. Asylum Campaign: Επίσης οράτε την ιστοσελίδα της εκστρατείας: Γ. Σχετικά με τις συνθήκες κράτησης αιτούντων άσυλο. Η Ελλάδα, καθ όλη τη διάρκεια του 2012 βρέθηκε στο επίκεντρο της προσοχής της διεθνούς κοινότητας, τόσο λόγω της πολυδιάστατης κρίσης που πλήττει τη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, όσο και λόγω της πολύ κρίσιμης για το μέλλον πολιτικής περιόδου που διανύουμε. Μέσα από τις προεκλογικές εκστρατείες και εξελίξεις αναδύθηκε και πάλι, με πολύ έντονο τρόπο, το ζήτημα της αντιμετώπισης του σημαντικού μεταναστευτικού κύματος που γνωρίζει η χώρα μας καθώς και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της ευάλωτης ομάδας που απαρτίζουν αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες και δει, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι που εισχωρούν στο Ελληνικό έδαφος. Ως πρώτο «σημείο εισόδου» στην Ευρώπη λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η Ελλάδα καλείται να αντιμετωπίσει την εισροή σημαντικού αριθμού ανθρώπων που διασχίζουν τα σύνορά της παράτυπα. Όσοι εισχωρήσουν στην ελληνική επικράτεια χωρίς να κατέχουν τα απαραίτητα νομιμοποιητικά έγγραφα κατηγοριοποιούνται ως «παράνομοι μετανάστες» ή «λαθρομετανάστες», γεγονός που οδηγεί στην αυτόματη σύλληψή τους από τις ελληνικές αρχές, ανεξάρτητα από τον εάν κάποιος ανήκει σε κάποια ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα, οι πρόσφυγες, τα θύματα βασανιστηρίων, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι. Επιπροσθέτως, οι συνθήκες κράτησής τους έχουν κατ επανάληψη αποτελέσει αντικείμενο εθνικής και διεθνούς κατακραυγής (Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, Τόμας Χάμαρμπεργκ, διεθνείς οργανώσεις προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κλπ) αναφορικά με την παραβίαση των διεθνών προδιαγραφών συνθηκών κράτησης τόσο σχετικά με τις υποδομές (ακαταλληλότητα χώρων, συνθήκες υγιεινής, έλλειψη προαυλισμού κα.), όσο και λόγω της έλλειψης σεβασμού των δικαιωμάτων των κρατουμένων (διερμηνεία, ενημέρωση για τα δικαιώματά τους, πρόσβαση σε νομική συνδρομή, περιορισμένη πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου κα). Για όλους αυτούς τους λόγους, η Ελλάδα έχει καταδικαστεί επανειλημμένα τα τελευταία χρόνια από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των κρατουμένων. Το ΕΣΠ πραγματοποιεί τακτικές επισκέψεις σε κρατητήρια και κέντρα κράτησης, τόσο στην Αττική όσο και σε σημεία εισόδου νεοαφιχθέντων, όπου διαπιστώνονται εκτός από τις ακατάλληλες συνθήκες κράτησης και εσφαλμένη καταγραφή εθνικότητας ή/και ηλικίας πολλών κρατουμένων αλλά και εξάντληση των επιτρεπόμενων χρονικών ορίων κράτησης των αιτούντων άσυλο. Παράλληλα, το ΕΣΠ ενημερώνει εταίρους από το εξωτερικό, δημοσιογράφους και εκπροσώπους των αρμόδιων αρχών για την κατάσταση 9

10 που επικρατεί στη χώρα μας και αντλεί πίεση με στόχο την βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου αλλά και της πρακτικής. Επιπλέον, η Ν.Υ. του ΕΣΠ προέβη στη σύνταξη ειδικής Έκθεσης αναφορικά με τις συνθήκες κράτησης στα κρατητήρια στον Έβρο, σε συνεργασία με την ΜΚΟ ProAsyl, Walls of Shame, Accounts from the inside: The Detention Centers of Evros. (Διαβάστε την Έκθεση στην ιστοσελίδα μας). Ενδεικτικά αναφέρουμε επίσης την συνάντηση δικηγόρου του ΕΣΠ στην Αλεξανδρούπολη με εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά την επίσκεψή τους στον Έβρο και συγκεκριμένα στα κέντρα κράτησης στο Νότιο Έβρο (Φέρρες-Σουφλί-Τυχερό) καθώς και στο κέντρο πρώτης υποδοχής Πόρου. Ο δικηγόρος αναφέρθηκε στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κρατούμενοι, στις συνθήκες κράτησης και ελλείψεις που έχουμε διαπιστώσει στην περιοχή και κυρίως στην έλλειψη ενημέρωσης των κρατουμένων για τα δικαιώματά τους και τους λόγους κράτησης, στις λανθασμένες καταγραφές εθνικότητας και ηλικίας, στην μικτή κράτηση ανδρών και γυναικών καθώς και προσφύγων με ποινικούς κρατούμενους, στην κράτηση ανηλίκων, τις καθυστερήσεις στις καταγραφές των αιτημάτων ασύλου, την άρνηση χορήγησης ιατρικών γνωματεύσεων για ασθενείς κρατούμενους Δ. Σχετικά με τις ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες: οι ασυνόδευτοι ανήλικοι. «Στην Ελλάδα έφτασα πριν ένα χρόνο και 10 μήνες μαζί με τους γονείς μου και τα 3 αδέλφια μου. Διασχίζοντας την θάλασσα φτάσαμε μάλλον στη Μυτιλήνη, δεν θυμάμαι καλά το όνομα. Εκεί μας κράτησαν μια εβδομάδα στη φυλακή, όπου οι συνθήκες ήταν πάρα πολύ άσχημες. Το μέρος ήταν πάρα πολύ βρώμικο και τα κρεβάτια μας ήταν χωριστά από τους γονείς μας. Τους βλέπαμε μόνο μια φορά την ημέρα που μας έβγαζαν στο προαύλιο για να κάνουμε βόλτα γύρω στις 10 το πρωί. Στη μία μας έδιναν φαγητό. Προσπαθήσαμε να φύγουμε από την Ελλάδα αλλά τα κατάφεραν μόνο οι γονείς μου και η αδελφή μου. Από τότε δεν τους έχω ξαναδεί ή ακούσει. Τώρα φροντίζω μόνος μου τον αδελφό μου που είναι 14 ετών. Εκείνος έχει «ροζ κάρτα», εμένα δεν μου δίνουν γιατί δεν έχω διαβατήριο. Τώρα φοβάμαι να κυκλοφορώ έξω γιατί μπορεί να με πιάσει η αστυνομία. Βγαίνω μόνο μια φορά την εβδομάδα για να ρωτήσω τον Ερυθρό Σταυρό μήπως έχει νεότερα για τους γονείς μου». Μαρτυρία νεαρού πρόσφυγα στους δικηγόρους του ΕΣΠ. Η παραπάνω μαρτυρία ανήκει στον Ν. Σήμερα είναι 17 ετών. Όταν ήρθε στο Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες το αίτημά του ήταν να λάβει νομική βοήθεια για να γίνει δεκτό το αίτημα ασύλου του ίδιου και του αδελφού του από την Αστυνομία. Είχε ακούσει από συμπατριώτες του, αλλά το διαπίστωσε και ο ίδιος, ότι χωρίς παρέμβαση κάποιας μη κυβερνητικής οργάνωσης δεν θα τα κατάφερνε. Κατόπιν παρεμβάσεων μόνο ο μικρότερος αδελφός πήρε δελτίο αιτήσαντος αλλοδαπού, ενώ ο Ν. όχι. Του ζήτησαν διαβατήριο ή οποιοδήποτε άλλο έγγραφο που να πιστοποιεί τα στοιχεία του. Κατά δήλωση των υπευθύνων, η άρνηση αυτή πιθανόν να οφείλεται στο γεγονός, ότι ο Ν. μοιάζει με ενήλικα γιατί είναι ψηλός. Η περίπτωση αυτή είναι μία από τις εκατοντάδες περιπτώσεις ανηλίκων που αναφέρουν ότι αντιμετωπίζουν ζητήματα πρόσβασης. Η μη εφαρμογή του θεσμού της επιτροπείας για τους ανήλικους 10

11 αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα αλλά και οι απάνθρωπες συνθήκες που επικρατούν έξω από την αρμόδια αρχή υποβολής αιτήματος ασύλου (τμήμα Αλλοδαπών), είναι δυο παράγοντες που θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την ασφάλεια των ανηλίκων. Συγκεκριμένα, κάθε ανήλικος είναι υποχρεωμένος να φτάσει στο Αλλοδαπών, να στοιβαχθεί σε πλήθος αιτούντων, για να προσπαθήσει να είναι αυτός ανάμεσα στους 10 με 20 ανθρώπους που καταφέρνουν να υποβάλλουν αίτημα ασύλου εβδομαδιαίως. Μια διαδικασία που μπορεί να επαναλαμβάνεται για εβδομάδες. Αδιαμφισβήτητος κίνδυνος τέτοιων πρακτικών είναι οι αυξημένες πιθανότητες σύλληψης, κράτησης αλλά και απέλασης ανηλίκων αλλοδαπών. Επίσης, ο αποκλεισμός τους από τη διαδικασία μπορεί να συνεπάγεται και τον αποκλεισμό τους από βασικά κοινωνικά δικαιώματα, όπως η πρόσβαση στην εκπαίδευση και την υγεία. Κατόπιν συνεχών οχλήσεων του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες αλλά και άλλων οργανώσεων, προς το Υπουργείο Υγείας και τον Συνήγορο του Πολίτη, επιτεύχθηκε η επίσημη κατοχύρωση (Εγκύκλιος 2, 02/05/2012) και διασφάλιση της απρόσκοπτης πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας για όλους τους ανηλίκους, ασυνόδευτους ή μη για κάθε περίπτωση (έκτακτη ή μη) και ανεξάρτητα από το νομικό τους καθεστώς και γενικότερα την τυχόν έλλειψη νομιμοποιητικών εγγράφων. Παρ όλα αυτά το δικαίωμα αυτό παραμένει διεκδικήσιμο καθώς καθημερινά, είτε γραφειοκρατικοί λόγοι, είτε απλά η άγνοια των δημοσίων υπαλλήλων δημιουργούν προβλήματα και δυσκολεύουν την πρόσβαση των ανηλίκων στο σύστημα υγείας. Μια μέρα, καθώς έκανα μπάνιο, ένοιωσα έντονη την επιθυμία να κάψω τον εαυτό μου με το καυτό νερό. Αυτό που με συγκράτησε, ήταν το γεγονός ότι θα έμενε χωρίς προστασία ο μικρότερος αδερφός μου που είναι μαζί μου εδώ στη φυλακή. Μαρτυρία 14χρονου Σύριου κρατούμενου στα κρατητήρια της Αμυγδαλέζας, μαζί με τον ενδεκάχρονο αδερφό του. Σε συνέχεια των ενεργειών του ΕΣΠ για την βελτίωση της κατάστασης που αντιμετωπίζουν οι ασυνόδευτοι ανήλικοι στη χώρα μας αλλά και στο πλαίσιο των προσπαθειών του προς την κατάδειξη των σχετικών προβλημάτων, η Ν.Υ. του ΕΣΠ συνέταξε και δημοσίευσε τον Ιούνιο του 2012 εξειδικευμένη Έκθεση, με τίτλο: «Ασυνόδευτοι Ανήλικοι στα Ελληνοτουρκικά Σύνορα, Έβρος Μάρτιος », η οποία επικεντρώνεταιστο νομικό πλαίσιο προστασίας αλλά και κράτησης των ανηλίκων και παρουσιάζει τις συνθήκες, τη διάρκεια της κράτησης αλλά και τις επιπτώσεις τους στην κατάσταση των παιδιών. Τα ευρήματα της Έκθεσης προέκυψαν κατά την παρουσία μόνιμης αποστολής δικηγόρων και διερμηνέων στο νομό και την παροχή νομικής συνδρομής στους κρατούμενους που ζητούν εκεί άσυλο. (Διαβάστε την Έκθεση στην ιστοσελίδα μας). Επιπλέον, κατά τη διάρκεια των επισκέψεων δικηγόρων του ΕΣΠ στα κρατητήρια (Αττική και Περιφέρεια) παρατηρούνται φαινόμενα λανθασμένης καταγραφής στοιχείων αναφορικά με τους ανήλικους, σχετικά με την ηλικία, την προέλευση και το αίτημά τους, Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι κατά τη διάρκεια του έτους, το ΕΣΠ παρενέβη για την διαπίστωση ανηλικότητας 189 κρατουμένων. «...Το όνομά μου είναι., είμαι από το Αφγανιστάν. ταν ήμουν 11 χρονών, από πυροβολισμό ενός πολεμιστή των Ταλιμπάν, μου κόπηκαν τα δάχτυλα του αριστερού μου χεριού... ύο χρόνια μετά κι 11

12 ενώ ζούσα με την οικογένειά μου στην πόλη Μαζάρ ελ Σαρίφ, μάθαμε ότι η Ταλιμπάν είχαν καταλάβει την Καμπούλ και πλησίαζαν και τη δική μας πόλη... Αποφασίσαμε να φύγουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα για να γλιτώσουμε. Επικρατούσε πανικός. κόσμος ανέβαινε σε όποιο φορτηγό έβρισκε μπροστά του και ήθελε να φύγει όπως-όπως για το Πακιστάν. Εγώ και ο αδελφός μου δεν καταφέραμε να μπούμε στο ίδιο φορτηγό με τους γονείς μας και από τότε δεν τους ξαναείδαμε ποτέ. Στο Πακιστάν, η ζωή μας ήταν πολύ δύσκολη. Εγώ ήμουν 13 και ο αδελφός μου 11. εν μπορούσαμε να βρούμε τους γονείς μας, δεν είχαμε κανέναν να μας προστατέψει, να μας βοηθήσει όταν αρρωσταίναμε. Κάναμε οποιαδήποτε δουλειά για να μην πεθάνουμε από την πείνα. Μας κράτησε ζωντανούς η ελπίδα να τα καταφέρουμε, να μαζέψουμε χρήματα για να μπορέσουμε να έρθουμε στην Ελλάδα και να βρούμε προστασία...». Παράλληλα, εκτός από τις διοικητικές και δικαστικές ενέργειες στις οποίες προβαίνει το ΕΣΠ κάθε φορά που εκδηλώνεται αντίστοιχη ανάγκη για την προστασία και υποστήριξη ασυνόδευτων ανήλικων, συμμετέχει και στη διεθνή εκστρατεία κατά της κράτησης ανηλίκων με τίτλο End Immigration Detention of Children Κανένα Παιδί Πίσω από τα Κάγκελα στο πλευρό της διεθνούς ΜΚΟ International Detention Coalition, η οποία στοχεύει στην αλλαγή του σχετικού νομοθετικού πλαισίου σε τοπικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο, με παρουσία σε διεθνείς συναντήσεις και fora στο πλαίσιο των συνεδριάσεων του ΟΗΕ. Μάλιστα τον Ιούνιο του 2012 το ΕΣΠ εκπροσωπήθηκε σε παρόμοια συνάντηση στηρίζοντας τη δράση της IDC και συμμετέχοντας ταυτόχρονα στην υλοποίηση θεατρικού δρώμενου το οποίο παρουσίασαν πρόσφυγες οι οποίοι υπήρξαν ασυνόδευτοι ανήλικοι (το ΕΣΠ εκπροσώπησε στο εν λόγω δρώμενο ο διερμηνέας Γκολάμ Χασανπούρ). 3. Το έργο μας με αριθμούς Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, κατά τη διάρκεια του 2012, υποβλήθηκαν νέες αιτήσεις ασύλου ενώ απορρίφθηκαν αιτήματα ασύλου, που είχαν υποβληθεί και πριν το Από τους εξετασθέντες σε Α' Βαθμό (δηλαδή κατόπιν πρώτης συνέντευξης ενώπιον των Ελληνικών αστυνομικών αρχών), 32άτομα αναγνωρίστηκαν, ενώ την αναγνώριση του προσφυγικού τους καθεστώτος σε Β βαθμό (δηλαδή μετά από προσφυγή κατά της πρώτης απορριπτικής απόφασης εις βάρος τους και δεύτερη συνέντευξη) έλαβαν 185 άτομα. Επιπλέον, 273 άτομα απέκτησαν ανθρωπιστικό καθεστώς και137άτομα έλαβαν επικουρική προστασία. Συνολικά, έλαβαν διεθνή προστασία 627 άτομα, εκ των οποίων 360 ήταν εξυπηρετούμενοι του ΕΣΠ. 12

13 Συμβολή του ΕΣΠ στη διαδικασία ασύλου Αναγνωρισμένοι πρόσφυγες Αναγνωρισμένοι πρόσφυγες κατόπιν υποστήριξης του ΕΣΠ Ανθρωπιστικό καθεστώς Ανθρωπιστικό καθεστώς κατόπιν υποστήριξης του ΕΣΠ Επικουρικό καθεστώς Επικουρικό καθεστώς κατόπιν υποστήριξης του ΕΣΠ Οι κυριότερες χώρες προέλευσης των αναγνωρισθέντων προσφύγων κατά το 2012 ήταν το Ιράκ (110 άτομα), το Ιράν (53 άτομα), το Αφγανιστάν (22 άτομα) και η Τουρκία (15 άτομα). Α. Η Υπηρεσία Αρχικής Υποδοχής και Διερμηνέων Η Υπηρεσία Αρχικής Υποδοχής και Διερμηνέων του ΕΣΠ αναλαμβάνει την πρώτη επαφή με τους εξυπηρετούμενούς μας και αποτελείται από μια ομάδα πολύγλωσσων υπαλλήλων υποδοχής, διερμηνέων, πολιτικών επιστημόνων και δικηγόρων. Οι διερμηνείς, μεταφέροντας τα κοινωνικά-ιστορικάπολιτισμικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν κάθε περίπτωση, συμβάλλουν σημαντικά στην εύρυθμη λειτουργία της Υπηρεσίας ενώ επίσης συμμετέχουν στις επισκέψεις σε κρατητήρια, δικαστήρια, νοσοκομεία, κλπ, για να διευκολύνουν τη πρόσβαση των εξυπηρετουμένων του ΕΣΠ σε υπηρεσίες και αγαθά. Οι διερμηνείς παρέχουν τις υπηρεσίες τους, εκτός από την Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, στην Κομοτηνή και στην Ορεστιάδα. Αποτελώντας τον πρώτο σταθμό των ανθρώπων που ζητούν τη βοήθεια του ΕΣΠ, η Υπηρεσία Αρχικής Υποδοχής και Διερμηνέων αναλαμβάνει την άμεση εξυπηρέτησή τους και τον εντοπισμό ενδεχόμενων προβλημάτων που πιθανόν να αντιμετωπίζουν κατά τη διαδικασία ασύλου συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην κάλυψη του κενού που δημιουργείται από τις ελλείψεις των Κρατικών δομών Υποδοχής. Επιπλέον, οι εξυπηρετούμενοι λαμβάνουν πρωταρχική ενημέρωση σχετικά με τα δικαιώματά τους ενώ παράλληλα, η Υπηρεσία προβαίνει στις εκάστοτε απαραίτητες ενέργειες, όπως, μεταξύ άλλων, η σύνταξη του αιτήματος ασύλου, η παρέμβαση για την πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου, η προσφυγή κατά πρώτης απορριπτικής απόφασης, κλπ. 13

14 Στοιχεία 2012 Το ΕΣΠ, γνωρίζοντας τη σημασία ενός καλού συστήματος υποδοχής που θα συμβάλλει στη δίκαιη και αποτελεσματική διαδικασία ασύλου και την άμεση κοινωνική στήριξη των προσφύγων, συγκρότησε το Τμήμα Αρχικής Υποδοχής και Διερμηνέων, το οποίο αποτελείται από έναν συντονιστή, τέσσερις πολιτικούς επιστήμονες, δύο υπάλληλους υποδοχής, δύο δικηγόρους και πέντε διερμηνείς, ως διαπολιτισμικούς μεσολαβητές. Το Τμήμα συνεργάζεται και με εξωτερικούς διερμηνείς, προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες σε άλλες γλώσσες, καθώς και σε έκτακτες περιπτώσεις. Φοιτητές από διάφορα πανεπιστημιακά τμήματα κάνουν τη πρακτική τους άσκηση στο Τμήμα, το οποίο υποστηρίζεται, επίσης, από τη πολύτιμη προσφορά εθελοντών. Ειδικότερα, στις αρμοδιότητες του Τμήματος εντάσσονται τα παρακάτω: Εντοπισμός του προφίλ του πρόσφυγα (συνέντευξη για αρχική αξιολόγηση της συνδρομής των προϋποθέσεων χορήγησης διεθνούς προστασίας - screening) και κάλυψη των άμεσων αναγκών των αιτούντων άσυλο, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της Οργάνωσης, προκειμένου για την αποτελεσματική παροχή διεθνούς προστασίας Εξασφάλιση δίαυλου επικοινωνίας μεταξύ των αιτούντων άσυλο/ προσφύγων και των επιμέρους Τμημάτων της Οργάνωσης, προκειμένου να παρασχεθεί στους πρώτους η ζητούμενη και αναγκαία νομική και κοινωνική βοήθεια τους Ενημερώνει τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις Μέσω της καθημερινής και άμεσης εξυπηρέτησης των νεοαφιχθέντων, συμβάλλει στην ουσιαστική πρόσβασή τους σε υπηρεσίες και αγαθά Ενισχύει το τρόπο αυτό-οργάνωσής τους (self-reception) λόγω έλλειψης επίσημων δομών-, προκειμένου να ενταχθούν ομαλά και εύκολα στη κοινωνία της χώρας υποδοχής Το 2012 εξυπηρετήθηκαν από το Τμήμα συνολικά άτομα, από τα οποία τα είναι νέες περιπτώσεις. Νέες περιπτώσεις 1157 Άνδρες

15 Τα άτομα απευθύνθηκαν στο Τμήμα Αρχικής Υποδοχής για νομικά θέματα, ενώ 822 άτομα για κοινωνικά θέματα και παραπέμφθηκαν σε σχετικές υπηρεσίες για περαιτέρω εξυπηρέτηση. Ανανεώσεις δελτίων, εγγράφων Θέματα νομικής φύσεως 27% 2% 5% 30% Διευκόλυνση πρόσβασης ασύλου για ευάλωτες περιπτώσεις Απορριπτικές αποφάσεις σε Α και Β βαθμό Απόφαση διακοπής ασύλου 5% Προετοιμασία σε επιτροπές ασύλου 27% 4% Οικογενειακή συννένωση Θέματα ένταξης Όσον αφορά στα κοινωνικά θέματα των εξυπηρετουμένων, οι ανάγκες και τα αιτήματά τους αφορούσαν κυρίως στη στέγαση και σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη καθώς επίσης και την στήριξη των ειδικών ομάδων όπως οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, τα θύματα διακίνησης, βασανιστηρίων και ρατσιστικής βίας καθώς επίσης τα άτομα με ψυχολογικά προβλήματα τα οποία εξυπηρετήθηκαν από τις υπόλοιπες υπηρεσίες του ΕΣΠ. Η πραγματοποίηση των βασικών στόχων του Τμήματος και οι βασικές ενέργειες σε θέματα νομικής φύσης απεικονίζονται στα παρακάτω γραφήματα: Βασικός στόχος 5% 15% Εντοπισμός του προφίλ του πρόσφυγα 17% Εντοπισμός ευάλωτων περιπτώσεων 63% Ενημέρωση για δικαιώματα και υποχρεώσεις Διερεύνηση Συνολικά, πραγματοποιήθηκαν ενέργειες που αφορούν σε νομικά θέματα από το Τμήμα Αρχικής Υποδοχής και Διερμηνέων. 15

16 Βασικές ενέργειες σε νομικά ζητήματα Σύνταξη αίτησης ασύλου 52% 1% 1% 2% 44% Σύνταξη τυπικής προσφυγής κατά της Α' απόφασης Σύνταξη τυπικής αίτησης θεραπείας Σύνταξη αίτησης αναβολής εξέτασης ασύλου Παρέμβαση στην πρόσβαση με φαξ Η επικοινωνία μεταξύ προσωπικού και εξυπηρετουμένων εξασφαλίσθηκε σε μόνιμη βάση για τις γλώσσες Νταρί, Φαρσί, Γαλλικά, Αραβικά, Παστού, Ρώσικα, Τουρκικά, ενώ για τη κάλυψη των έκτακτων αναγκών κλήθηκαν διερμηνείς για τις γλώσσες Αμχαρίκ, Ουρντού, Πουλάρ, Ουλόφ, Μπάγκλα, Μαλίνκε και Κούρδικα. Οι έκτακτοι διερμηνείς πραγματοποίησαν δέκα συνοδείες σε ιατρούς και ψυχολόγους και συμμετείχαν σε πέντε επισκέψεις δικηγόρων σε κρατητήρια. Επίσης 10 φοιτητές από τα Πανεπιστήμια Πάντειο και Πελοποννήσου έκαναν την πρακτική άσκηση και επτά εθελοντές σε τακτικά διαστήματα προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στο Τμήμα. «Πώς είναι η μέρα σου; Πώς είναι η δουλειά σου; Κουράστηκες σήμερα; Θέλω να σε ευχαριστήσω γιατί γνωρίζω ότι έχεις κάνει πολλά για μένα, έχεις προσπαθήσει πολύ», μου λέει κάθε φορά που με βλέπει ο, πρόσφυγας από το Σουδάν, όπου ήταν παιδί-στρατιώτης, με σοβαρά προβλήματα υγείας τα οποία του δημιουργήθηκαν από τις κακουχίες που πέρασε στο στρατόπεδο, σε μικρή ηλικία, προβλήματα τα οποία θα τον συνοδεύουν μία ζωή από εδώ και πέρα. Ο.θέλει να σπουδάσει ιατρική και να επιστρέψει μία μέρα ως γιατρός στη χώρα του για να βοηθήσει τους συμπατριώτες του. Τμήμα Αρχικής Υποδοχής και Διερμηνέων ΕΣΠ. Β. Η Νομική Υπηρεσία του ΕΣΠ Λόγω των, επί σειρά ετών, συστημικών ελλείψεων στη διαδικασία ασύλου αλλά και των αυθαίρετων και παράνομων πρακτικών της Διοίκησης, η Νομική Υπηρεσία του ΕΣΠ έρχεται αντιμέτωπη καθημερινά με πολύ σοβαρά και επείγουσας φύσης ζητήματα προστασίας των προσώπων, που χρήζουν διεθνούς προστασίας και συνδέονται άμεσα με την έκθεση των προσώπων αυτών στον κίνδυνο σύλληψης, πολύμηνης κράτησης υπό απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες και απέλασης/επιστροφής τους στις χώρες καταγωγής τους, όπου αντιμετωπίζουν βάσιμο και 16

17 δικαιολογημένο φόβο δίωξης και όπου κινδυνεύουν να υποστούν βασανιστήρια και απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση. Σε αυτό το πλαίσιο και υπό εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες η Νομική Υπηρεσία (ΝΥ) του ΕΣΠ, με μόνιμη παρουσία δικηγόρων σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη και Ορεστιάδα παρέχει δωρεάν νομικές υπηρεσίες σε πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, τόσο στα γραφεία του ΕΣΠ όσο και σε κέντρα κράτησης. Ενημερώνει τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες και τους παρέχει συμβουλευτική, ως προς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους στη διαδικασία ασύλου, και διερευνά, μέσα από συζήτηση με τον εξυπηρετούμενο και ενδελεχή εξέταση της περίπτωσής του, τους λόγους, για τους οποίους ο τελευταίος εγκατέλειψε τη χώρα του και ήρθε στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια του 2012 η Νομική Υπηρεσία του ΕΣΠ στην Αθήνα και στα σημεία εισόδου παρείχε δωρεάν νομική συμβουλευτική και στήριξη σε συνολικά 6872 περιπτώσεις/ 8127 άτομα (εντοπισμός, ενημέρωση, υποστήριξη και εκπροσώπηση των προσώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, με έμφαση στις ευάλωτες περιπτώσεις, τόσο στα γραφεία μας, όσο και σε κέντρα κράτησης και αστυνομικά τμήματα). Η νομική συνδρομή συνίστατο: στη διασφάλιση του δικαιώματος πρόσβασης στην διαδικασία ασύλου των κρατουμένων που επιθυμούν να υποβάλλουν αίτημα ασύλου στην Ελλάδα (565 κρατούμενοι) σε αντιρρήσεις κατά κράτησης ενώπιον των διοικητικών πρωτοδικείων και παρεμβάσεις για την άρση κράτησης ενώπιον των αστυνομικών αρχών (73 περιπτώσεις) στη διασφάλιση της δίκαιης και αποτελεσματικής κρίσης των αιτημάτων ασύλου από τις διοικητικές αρχές, μέσω της προσήκουσας νομικής τους εκπροσώπησης κατά την εξέταση των αιτημάτων ασύλου από τα αρμόδια διοικητικά όργανα και ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων (709 περιπτώσεις) στη παρακολούθηση της πορείας του αιτήματος ασύλου και ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε περίπτωσης και την πρακτική της διοίκησης, σε διοικητικές παρεμβάσεις για την επίλυση προβλημάτων, που προκύπτουν σε διάφορα στάδια της διαδικασίας, κυρίως λόγω των μη σύννομων πρακτικών της διοίκησης, με στόχο να διασφαλίζονται τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων καθ όλη την διάρκεια της διαδικασία εξέτασης των αιτημάτων τους (1396 περιπτώσεις), όπως ενδεικτικά: -σε παρεμβάσεις (τηλεφωνικές, έγγραφες και με φυσική παρουσία των δικηγόρων στις αρμόδιες αστυνομικές διευθύνσεις) για ανανεώσεις δελτίων αιτούντων άσυλο καθώς και επανεκδόσεις και αντικαταστάσεις αυτών (387 περιπτώσεις), -στη σύνταξη αιτήσεων θεραπείας/ενδικοφανών προσφυγών κατά πράξεων διακοπής της διαδικασίας ασύλου και μεταγενέστερων αιτήσεων ασύλου, καθώς και σε επανειλημμένες παρεμβάσεις των δικηγόρων προκειμένου να καταστεί δυνατή η κατάθεση αυτών, αφού στις περισσότερες περιπτώσεις οι αρμόδιες αρχές αρνούνται να τις παραλάβουν (338 περιπτώσεις), -στη σύνταξη προσφυγών κατά απορριπτικών αποφάσεων επί αιτημάτων ασύλου σε α βαθμό καθώς και σε επανειλημμένες παρεμβάσεις για να καταστεί δυνατή η κατάθεση αυτών (273 περιπτώσεις), στην οικογενειακή επανένωση κυρίως ευάλωτων περιπτώσεων, όπως οι ασυνόδευτοι ανήλικοι (245 περιπτώσεις), 17

18 σε σύνταξη Προσφυγών ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (κατατέθηκαν 25 προσφυγές για παραβίαση των άρθρων 3, 5, και 13 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Από αυτές τις προσφυγές για 3 υποθέσεις εκκρεμεί η έκδοση απόφασης, ενώ για άλλες 4 υποθέσεις ήδη έχουν ζητηθεί από το Δικαστήριο οι παρατηρήσεις της Ελληνικής Πολιτείας και έχουν εισαχθεί από το Δικαστήριο για παραβιάσεις της ΕΣΔΑ και συγκεκριμένα : άρθρου 3 για συνθήκες κράτησης, άρθρων 3 και 15 για αποτελεσματικό ένδικο μέσο κατά των συνθηκών κράτησης, άρθρων 3 και 13 για τη διαδικασία ασύλου, άρθρου 5 παρ. 1 για τη νομιμότητα της κράτησης, άρθρου 5 παρ. 4 για αποτελεσματικό ένδικο μέσο κατά της κράτησης και άρθρων 3 και 13 για συνθήκες υποδοχής. Σημαντικότερες ενέργειες της Ν.Υ. 3% 1% Προετοιμασία / εκπροσώπηση κατά την εξέταση 11% 11% 9% 28% Πρόσβαση στην διαδικασία ασύλου (κρατούμενοι) Παρεμβάσεις για ανανεώσεις δελτίων 15% 22% Προσφυγές κατά απορριπτικών αποφάσεων Αιτήσεις θεραπείας/ενδικοφανείς προσφυγές Οικογενειακή επανένωση Αντιρρήσεις κατά κράτησης Προσφυγές ενώπιον του ΕΔΑΔ Επιπροσθέτως, με τη στήριξη του Ιδρύματος Νιάρχου, το ΕΣΠ πραγματοποιεί αποστολές έκτακτης ανάγκης σε παραμεθόριες περιοχές και σημεία εισόδου σε όλη τη χώρα, στα κέντρα υποδοχής, στα κέντρα κράτησης νεοαφιχθέντων και σε άλλα σημεία εισόδου σε περίπτωση μαζικής άφιξης υπηκόων τρίτων χωρών με σκοπό την ενημέρωση σε κρατούμενους και νεοαφιχθέντες σχετικά με τη διαδικασία ασύλου, το καθεστώς κράτησης καθώς και για την παροχή νομικής συνδρομής. Κατά τη διάρκεια του 2012, η Νομική Υπηρεσία του ΕΣΠ, με τη συμμετοχή κοινωνικού λειτουργού και διερμηνέων, επισκέφτηκε κέντρα κράτησης ανά την Ελλάδα και συγκεκριμένα: Πάτρα (Μάρτιος), Κρήτη (Μάρτιος), Κομοτηνή Ξάνθη (Αύγουστος Σεπτέμβριος), Σύμη (Σεπτέμβριος), Λέρος, Αγαθονήσι και Κως (Σεπτέμβριος), Θράκη (Σεπτέμβριος), Λέσβος (Νοέμβριος). Διαβάστε την αναλυτική έκθεση κάθε αποστολής στην ιστοσελίδα μας: «Κάθε μέρα που προσεύχομαι, προσεύχομαι και για σένα». Αφγανός αιτών άσυλο (με ανάπηρο ανήλικο παιδί και αίτημα οικογενειακής επανένωσης) απευθυνόμενος σε δικηγόρ της Νομικής Υπηρεσίας του ΕΣΠ. 18

19 Παράλληλα, η ΝΥ του ΕΣΠ προβαίνει σε ενέργειες για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο και δικαιούχων διεθνούς προστασίας Advocacy: Συμμετοχή της Νομικής Υπηρεσίας του ΕΣΠ στην αλλαγή του νομικού πλαισίου - Συμμετοχή στη δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο του νέου Π.Δ. «Καθιέρωση ενιαίας διαδικασίας αναγνώρισης σε αλλοδαπούς και ανιθαγενείς του καθεστώτος του πρόσφυγα ή δικαιούχου επικουρικής προστασίας σε συμμόρφωση προς την Οδηγία 2005/85/ΕΚ του Συμβουλίου «σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές για τις διαδικασίες με τις οποίες τα κράτη μέλη χορηγούν και ανακαλούν το καθεστώς του πρόσφυγα» (L 326/ ). - Σχολιασμός του νέου σχεδίου ΠΔ «για την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2011/95/ΕΚ, σχετικά με τις απαιτήσεις για την αναγνώριση και το καθεστώς των αλλοδαπών ή ανιθαγενών ως δικαιούχων διεθνούς προστασίας», που μας ζητήθηκε από τη Νέα Υπηρεσία Ασύλου. Εκπόνηση και σύνταξη εκθέσεων σχετικά με την διαδικασία ασύλου στη χώρα μας: - Έκθεση της ΝΥ του ΕΣΠ σε συνεργασία με την ProAsyl σχετικά με τις συνθήκες που επικρατούν στα κέντρα κράτησης μεταναστών στα σύνορα του Έβρου, με τίτλο «Walls of Shame, Accounts from the inside: The Detention Centers of Evros» - Έκθεση με τίτλο Human Cargo: Arbitrary readmissions from the Italian sea ports to Greece, σχετικά με το ζήτημα των επανεισδοχών αιτούντων άσυλο από την Ιταλία στην Ελλάδα. - Έκθεση με τίτλο «Ασυνόδευτα ανήλικα στα Ελληνοτουρκικά σύνορα στον Έβρο» όπου παρουσιάζεται η υπάρχουσα κατάσταση στα κέντρα κράτησης ασυνόδευτων ανηλίκων στον Έβρο. Αιτήσεις ακύρωσης κατά νομοθετημάτων - Αίτηση ακυρώσεως 1: κατά της απόφασης Λοβέρδου Toν Ιούνιο του 2012 κατατέθηκε από το ΕΣΠ και την ΑCT-UP στο Συμβούλιο της Επικρατείας η υπ αρ. κατάθεσης 3833/2012 Αίτηση για την ακύρωση της ΓΥ39α Απόφασης του Υπουργού Υγείας με «Ρυθμίσεις που αφορούν τον περιορισμό της διάδοσης Λοιμωδών Νοσημάτων», που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 1002/ Η ακυρωτέα απόφαση, γνωστή και ως απόφαση Λοβέρδου, έρχεται σε αντίθεση με το διεθνές δίκαιο, όπως η Σύμβαση του Οβιέδο 1997, το Σύνταγμα και τους νόμους εξαναγκάζοντας μεταξύ άλλων αλλοδαπούς σε ιατρική εξέταση και νοσηλεία σε ειδικούς χώρους και επεμβαίνει στην ιδιωτικότητα του προσώπου παρεμβαίνοντας με τρόπο παράνομο σε χώρους διαβίωσης. Λόγω της σοβαρότητας της υπόθεσης η αίτηση προσδιορίστηκε να συζητηθεί από την Ολομέλεια του Δικαστηρίου την αλλά αναβλήθηκε οίκοθεν για τις Αίτηση ακυρώσεως 2: κατά του Προεδρικού Διατάγματος 116/2012 για την παράταση κράτησης αιτούντων άσυλο Με το Προεδρικό Διάταγμα 116/2012 παρατείνεται ο χρόνος κράτησης των αιτούντων άσυλο για χρονικό διάστημα μέχρι και 12 μήνες πλέον του προβλεπομένου χρόνου κράτησης σύμφωνα με το Π.Δ. 114/2010. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η κράτηση των αιτούντων να φτάσει έως και 18 μήνες. Κατά της εν λόγω κανονιστικής διοικητικής πράξης το ΕΣΠ, έχοντας έννομο συμφέρον με βάση το καταστατικό του, άσκησε στις 21 Δεκεμβρίου Αίτηση Ακύρωσης στο Συμβούλιο της Επικρατείας από το ΕΣΠ με αίτημα την ακύρωση του Προεδρικού Διατάγματος 116/

20 Οι νομικές βάσεις που εδράζεται η ακύρωση είναι η παραβίαση της συνταγματικής αρχής της αναλογικότητας (δυσανάλογο μέσο για την επίτευξη του σκοπού που είναι η εξέταση των αιτημάτων ασύλου υπό κράτηση), παραβίαση του κοινοτικού δικαίου καθώς ταυτίζεται ο χρόνος κράτησης των αιτούντων ασύλου με τους παράτυπα διαμένοντες, υπό απέλαση, υπηκόους τρίτων χωρών και υπερβαίνει τα όρια της νομοθετικής εξουσιοδότησης. Το ΕΣΠ κάνει προσπάθειες να εξεταστεί στην Ολομέλεια του ΣτΕ ώστε να εξασφαλίσει γρηγορότερη δικάσιμο της υπόθεσης. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η παράταση της κράτησης στους αιτούντες άσυλο συμπίπτει με μια αύξηση των κέντρων κράτησης, υπό συνθήκες,οι οποίες συνεχίζουν να είναι αντικείμενο δριμύτατης κριτικής από διεθνείς φορείς και μη κυβερνητικές οργανώσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.» Σύνταξη κειμένων σχετικά με την κατάσταση του ασύλου στην Ελλάδα με αποδέκτες Ευρωπαϊκά όργανα, ενδεικτικά αναφέρονται: - Αναλυτικά σχόλια στο «Joint letter to the European Commission on Greece s legislation to detain migrants on health grounds», που συντάσσεται με πρωτοβουλία του ECRE με αποδέκτες, μεταξύ άλλων, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη Δικαιοσύνη, τα Θεμελιώδη Δικαιώματα και την Ιθαγένεια, - Μέλος της νομικής υπηρεσίας ετοίμασε κείμενο με τις επισημάνσεις του ΕΣΠ, που αφορούν στα προβλήματα της διαδικασίας ασύλου στην Ελλάδα και το οποίο χρησιμοποιήθηκε στη σχετική συζήτηση με την Επίτροπο Μάλμστρομ, - Η Ν.Υ. του ΕΣΠ ετοίμασε αντίστοιχα σχόλια για τον Επίτροπο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης Νιλς Μούιζνιεκς. Συναντήσεις της Ν.Υ. με εξειδικευμένους φορείς στο χώρο του ασύλου - Μέλη της Ν.Υ. είχαν συνάντηση στα γραφεία του ΕΣΠ με στελέχη της Υπηρεσίας των Κέντρων Πρώτης Υποδοχής, - Μέλος της Ν.Υ. συναντήθηκε με συνεργάτη Κύπριου Ευρωβουλευτή που συμμετέχει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη Δικαιοσύνη, - Ενημέρωση του Αντεισαγγελέα Ανηλίκων Θήβας, σχετικά με το θεσμό επιτροπείας ασυνόδευτων ανηλίκων, - ICRC Europe Mission Team (διεθνές τμήμα του Ερυθρού Σταυρού), - Συναντήσεις με τον προϊστάμενο του Τμήματος Ασύλου της Αστ. Δ/νσης Αττικής, τις β βάθμιες Επιτροπές Προσφυγών, τη ΒΑΒΕΛ, το Τμήμα Ασύλου του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και τη Μετάδραση, - Συνάντηση του European Centre for Disease Prevention and Control με τις ΜΚΟ σχετικά με πρόληψη και θεραπεία μεταδοτικών νόσων και HIV+, όπου και εκθέσαμε τα τελευταία γεγονότα και την σχετική νομοθεσία, - Συνάντηση με Συνήγορο του Πολίτη και FRA για τα ίδια θέματα, - Μέλος της Ν.Υ. συμμετείχε σε συνάντηση στα γραφεία της ΕΕΔΑ προκειμένου να ενημερώσει τους συμμετέχοντες σχετικά με τα κέντρα κράτησης στην Αμυγδαλέζα, τόσο των ενηλίκων όσο και των ανηλίκων, - Συνάντηση με τον Ν. Χρυσόγελο των Οικολόγων Πράσινων, - Συνάντηση ΜΚΟ και άλλων φορέων με την αντιπροσωπεία της LIBE (Committee on Civil Liberties, Justice and Home Affairs of the European Parliament), για την κατάσταση στα σύνορα καθώς και για θέματα ασύλου και ρατσιστικής βίας, - Συνάντηση με τον κ. Hannes Swoboda, επικεφαλής της Ομάδας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, 20

21 - Συνάντηση με την αξιωματούχο της FRONTEX, υπεύθυνη για την τήρηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στα πλαίσια των δράσεων της FRONTEX, η οποία ενημερώθηκε για την κατάσταση στο άσυλο στην Ελλάδα και τα ειδικότερα προβληματικά σημεία, - Μέλη της Ν.Υ. συμμετείχαν σε 2 συναντήσεις με εκπροσώπους του EASO, κατά τις οποίες συζητήθηκαν θέματα εκπαίδευσης του προσωπικού των νέων υπηρεσιών ασύλου και πρώτης υποδοχής κ.α. - Μέλος της Ν.Υ. συμμετείχε σε συνάντηση στο Υπουργείο Δικαιοσύνης τον Γενικό Γραμματέα κ. Σούρλα με οργανώσεις, - Εκπροσώπηση του ΕΣΠ σε συνάντηση που διοργανώθηκε από τον Συνήγορο του Πολίτη σχετικά με θέματα που άπτονται της παρέμβασής του βάσει του ν. 3907/2011, για το σεβασμό των δικαιωμάτων των υπό επιστροφή κατά το τελικό στάδιο υλοποίησης της απομάκρυνσης (μεταφορά στο αεροδρόμιο, τσάρτερ κλπ). Οι συζητήσεις διεξήχθησαν με ξένους συνηγόρους, την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, το Τμήμα Απελάσεων της Αστυνομίας. Το ΕΣΠ ήταν η μόνη ΜΚΟ που κλήθηκε να συμμετάσχει, - Η ΝΥ του ΕΣΠ συμμετέχει επίσης στο Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Συμμετοχή της ΝΥ του ΕΣΠ σε συνέδρια, ημερίδες και σεμινάρια: - Ημερίδα της ΝΥ σε συνεργασία με το Διοικητικό Πρωτοδικείο Πειραιά στη Νομική Βιβλιοθήκη με θέμα: «Ζητήματα από την εφαρμογή του Ν. 3907/2011. Η κράτηση, επιστροφή, νομιμοποίηση και διεθνής προστασία των αλλοδαπών στην Ελλάδα. Οι πρόσφατες νομολογιακές εξελίξεις από το ΕΔΑΔ και ΔΕΕ» (Μάρτιος 2012), - Η ΝΥ συνδιοργάνωσε το CIVIL SOCIETY WORKSHOP με θέμα «The silent humanitarian crisis in Greece: Devising strategies on national, European and international levels to improve the situation of migrants in Greece», μαζί με i-red Institute for Rights, Equality and Diversity,Γιατρούς του Κόσμου, PICUM- Platform for International Cooperation on Undocumented Migrants, European Council on Refugees and Exiles (ECRE), Amnesty International (tbc), Human Rights Watch (tbc) (Δεκέμβριος του 2012), - Η ΝΥ του ΕΣΠ συμμετείχε στο Third Transnational Meeting στη Ρώμη στα πλαίσια του προγράμματος Entering the Territory, - Η ΝΥ του ΕΣΠ συμμετείχε σε ημερίδα που διοργάνωσε η Ύπατη Αρμοστεία με την PRAKSIS για τα ασυνόδευτα ανήλικα, - Η Ν.Υ. διοργάνωσε, με την υποστήριξη του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος «E.T. ENTERING THE TERRITORY: exploring new forms of access to asylum procedures», συζήτηση με θέμα «Πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου : νομοθεσίατάσεις- πολιτικές», - Η ΝΥ του ΕΣΠ συμμετείχε σε σεμινάριο στο Λονδίνο, που διοργάνωσε το Βρετανικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες με θεματική «Emotional Wellbeing of refugee children & young adults», - Η ΝΥ του ΕΣΠ συμμετείχε στην εκδήλωση της Εθνικής Σχολής Δικαστών «ΤΑ ΟΡΙΑ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΚΡΑΤΗΣΗΣ: ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ» - Μετά από πρόσκληση του Επιτρόπου για τα ανθρώπινα δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης η ΝΥ συμμετείχε σε συνάντηση με θέμα «THE PROTECTION OF MIGRANT RIGHTS IN EUROPE -Round-Table with human rights defenders» (Παρίσι, Οκτώβριος 2012), 21

22 - Συμμετοχή με παρουσίαση στην συνάντηση στη Σόφια «THIRD TRIPARTITE CONFERENCE- SOUTHEASTERN CROSS-BORDER COOPERATION INITIATIVE-Bulgaria-Turkey-Greece», με μέλη της Ύπατης, άλλων ΜΚΟ και των αρχών από τις τρεις χώρες (Σεπτέμβριος 2012) - Μέλος της Ν.Υ. συμμετείχε με εισήγηση στο International Detention Coalition Europe Regional Workshop, Athens (Greece) με θέμα εισήγησης : Aspects of Third Country Nationals Detention in Greece, που συνδιοργάνωσε το ΕΣΠ με την IDC (Νοέμβριος 2012), - Μέλος της Ν.Υ. συμμετείχε στην συνάντηση που διοργάνωσε η ad hoc υποεπιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης (PACE Ad hoc Sub-Committee on the large-scale arrival of irregular migrants, asylum-seekers and refugees on Europe s Southern shores to Greece). Η παρέμβαση μας εστίασε στα εξής ζητήματα: απουσία screening και αδυναμία πρόσβασης στην διαδικασία ασύλου, προβλήματα της διαδικασίας ασύλου και της διαδικασίας ασύλου υπό κράτηση, συνθήκες κράτησης, απουσία αποτελεσματικού δικαστικού ελέγχου της κράτησης, προβληματικό πλαίσιο για την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων, κράτηση ανηλίκων, - 5 Μέλη της Ν.Υ. συμμετείχαν ως εκπαιδευτές στο ετήσιο σεμινάριο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες με εισήγηση για οικογενειακές επανενώσεις ασυνόδευτων ανηλίκων, κράτηση, θέματα εξέτασης αιτημάτων ασύλου, και πρόσβαση των ασυνόδευτων ανηλίκων στη διαδικασία ασύλου & υποστήριξη ασυνόδευτων ανηλίκων κατά την εξέταση του αιτήματος ασύλου τους (Δεκέμβριος2012), - Μέλος της Ν.Υ. συμμετείχε ως rapporteur στο group "Asylum, detention and borders" στο πλαίσιο του workshop: "The silent humanitarian crisis in Greece: Devising strategies on national, European and international levels to improve the situation of migrants in Greece που διοργάνωσε το PICUM (Δεκέμβριος 2012), - Μέλη της Ν.Υ. συμμετείχαν - Μέλη της Ν.Υ. συμμετείχαν στις 26/11/2012 σε συνέδριο με θέμα : «Προς μια κοινή νομική-ψυχολογική μεθοδολογία προσέγγισης θυμάτων βασανιστηρίων με στόχο την ορθή αναγνώριση και την κατάλληλη υποστήριξή τους», ΕΣΠ, - Μέλος της Ν.Υ. συμμετείχε με εισήγηση σε συνάντηση οργανώσεων στη Βουλή μετά από πρόσκληση του ΣΥΡΙΖΑ, με θέμα την ιθαγένεια και τη ρατσιστική βία, - Μέλος της Ν.Υ. συμμετείχε με εισήγηση στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου με θέματα : μετανάστευση, άσυλο κ.λ.π. - Ενημερωτική συνάντηση δικηγόρων του ΕΣΠ με ψυχολόγους προγράμματος Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη σχετικά με ζητήματα ασύλου, κράτησης και απέλασης, - Συμμετοχή δικηγόρων του ΕΣΠ σε ενημερωτική ημερίδα του ΚΕΛΠΝΩ στην Αλεξανδρούπολη. - Συμμετοχή με εισήγηση σε ημερίδα του Association for Solidarity with Refugees (Mülteci-Der) στην Αδριανούπολη - Μέλη της Νομικής Υπηρεσίας στην Αθήνα, Ροδόπη, Έβρο συμμετείχαν σε ημερίδα του προγράμματος MEDIVA με θέμα «Αξιολογώντας το ρόλο των ελληνικών ΜΜΕ στο να αποτυπώσουν την πολυπολιτισμικότητα της ελληνικής κοινωνίας και να προωθήσουν την ένταξη των μεταναστών, - Συμμετοχή στο σεμινάριο MAIEUTICS για τα θύματα βασανιστηρίων, - Συνεργασία με την Διεθνή Αμνηστία για την παρουσίαση σε Εκδήλωση με θέμα οι Γυναίκες στην Αραβική Άνοιξη. 22

23 «Άρχισα να μαθαίνω ελληνικά από τους αστυνομικούς. Ξέρω πολλές λέξεις, το φύγε, έλα αύριο, σκάστε, πίσω, ανοίξτε δρόμο, μαλάκα. Έξω από το Αλλοδαπών είναι μεγάλο σχολείο!". Σύριος πρόσφυγας περιγράφει σε κοινωνικό λειτουργό του ΕΣΠ τις εμπειρίες του από το Αλλοδαπών στη Θεσσαλονίκη. Γ. H Κοινωνική Υπηρεσία του ΕΣΠ Βασικός σκοπός της Κοινωνικής Υπηρεσίας είναι να διευκολύνει την ανεξαρτητοποίηση και την ένταξη του αιτούντος άσυλο/πρόσφυγα και όσων βρίσκονται υπό ανθρωπιστικό καθεστώς στη χώρα μας. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού, οι κοινωνικοί λειτουργοί παρέχουν ενδεικτικά τις εξής υπηρεσίες: πολιτισμικό προσανατολισμό, συμβουλευτική στήριξη και πρώτη πληροφόρηση νεοαφιχθέντων για τις διαδικασίες στην Ελλάδα προς αντιμετώπιση του πολιτισμικού σοκ, εξασφάλιση στέγης και συντονισμό της μετάβασης των αιτούντων άσυλο στα κέντρα υποδοχής, συμβουλευτική στους πρόσφυγες με στόχο την ενδυνάμωση τους, πληροφόρηση σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, τις υπηρεσίες, τους τρόπους συνδιαλλαγής, ανάπτυξη σειράς δράσεων με σκοπό την προώθηση στην απασχόληση όπως παροχή βοήθειας για επίλυση πρακτικών ζητημάτων (έκδοση ΑΦΜ, άδειας εργασίας), ενίσχυση δεξιοτήτων (εκμάθηση Ελληνικών, προγράμματα κατάρτισης), παραπομπές σε εργοδότες, κλπ. παρέμβαση και διαμεσολάβηση στην κοινότητα, σε φορείς και υπηρεσίες, προς όφελος του πρόσφυγα (θέματα υγείας, εκπαίδευσης κ.α.), ψυχολογική υποστήριξη και παρέμβαση σε καταστάσεις κρίσης, υλική αρωγή (τρόφιμα, ρουχισμό, σχολικά είδη από δωρεές), ανάπτυξη και αξιοποίηση υποστηρικτικού δικτύου για κάλυψη αναγκών που αφορούν την εκμάθηση ελληνικών, την εγγραφή στην εκπαίδευση ή/και την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, συμβουλευτική σε ασυνόδευτα ανήλικα και δράσεις για την εν γένει προστασία τους. Στο πλαίσιο της ΚΥ του ΕΣΠ λειτουργεί και το Διαπολιτισμικό Κέντρο «Πυξίδα» το οποίο συνεισφέρει στην ομαλή ένταξη των προσφύγων στην ελληνική κοινωνία. Η «Πυξίδα» διευκολύνει την πρόσβαση στο εκπαιδευτικό σύστημα, παρέχει δωρεάν μαθήματα ελληνικών, αγγλικών, Η/Υ, ενισχυτική διδασκαλία σε μαθητές ελληνικών σχολείων και διοργανώνει ποικίλες πολιτιστικές, μορφωτικές, καλλιτεχνικές και αθλητικές δραστηριότητες. Κατά τη διάρκεια του 2012, η Κοινωνική Υπηρεσία του ΕΣΠ προέβη στις εξής ενέργειες: 23

24 Α) Συμβουλευτική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη προσφύγων με σκοπό την ένταξή τους στη χώρα μας: (Ατομική συμβουλευτική και παροχή συμβουλευτικής υποστήριξης στους ίδιους και την οικογένεια με στόχο την αποκατάσταση δυσλειτουργικών καταστάσεων, προσπάθεια κινητοποίησης των δυνάμεων του ατόμου και ανάπτυξης προσαρμοστικών μηχανισμών για τη σταδιακή επίλυση των προβλημάτων) Σύνολο συνεδριών: 1165 Β) Παροχή αρχικής/ βασικής ενημέρωσης: (πολιτισμικός προσανατολισμός, ενημέρωση για κρατικές και μη Κυβερνητικές υπηρεσίες και τον τόπο και τρόπο λειτουργίας τους) Σύνολο περιπτώσεων : 168 Γ) Κοινωνικά ζητήματα: Σύνολο παρεμβάσεων: ) Στεγαστική υποστήριξη:(ενημέρωση, διαμεσολάβηση για ενοικίαση ή αγορά, διευκόλυνση παροχής προνοιακού επιδόματος στέγης. Εξεύρεση και παραπομπή κατάλληλου πλαισίου φιλοξενίας προσφύγων/ξενοδοχεία) Σύνολο παρεμβάσεων:476 2) Πληροφόρηση σχετικά με την Επιδοματική Πολιτική (Επιδόματα Πρόνοιας): Σύνολο παρεμβάσεων: 149 3) Συνεργασία και παραπομπή σε άλλες ΜΚΟ (Φίλοι του Παιδιού, Caritas, κέντρο Στήριξης Οικογένειας κ.α), Κοινωνικές Υπηρεσίες Δήμων (Κοινωνικό Παντοπωλείο και Κοινωνικό Φαρμακείο του Δ.Αθηναίων) προς όφελος του πρόσφυγα, Έκδοση βεβαιώσεων αντί πιστοποιητικών οικογενειακής κατάστασης, αγαμίας, γέννησης κ.α.: Σύνολο παρεμβάσεων:301 4)Παροχή έκτακτης ενίσχυσης: Σύνολο παρεμβάσεων: 81 - Δωρεές για οικονομική ενίσχυση, Σύνολο: 78 - Δωρεές σε είδος, Σύνολο: 3 5)Συνοδείες σε Δημόσιους φορείς και Υπηρεσίες: Σύνολο: 12 Δ) Απασχόληση: 1)Αρχικές πληροφορίες και επαγγελματικός προσανατολισμός, παραπομπή σε σύμβουλο απασχόλησης για παροχή ολοκληρωμένων παρεμβάσεων: Σύνολο παραπομπών: 38 Σύνολο παρεμβάσεων:54 2) Γραφείο απασχόλησης:(σύνδεση και προώθηση των εξυπηρετούμενων στην απασχόληση μέσω επαφών με εργοδότες, συμβουλευτική για σύνταξη βιογραφικού και στάση στον εργασιακό χώρο, συμβουλευτική και βοήθεια για τεχνικές αναζήτησης εργασίας. Ένταξη σε προγράμματα του Ο.Α.Ε.Δ., εξασφάλιση επιδόματος ανεργίας, έκδοση ΑΦΜ, άδειας εργασίας, βιβλιαρίου υγείας κ.α.) 389 περιπτώσεις 24

25 Ε) Διευθέτηση θεμάτων υγείας: Σύνολο παρεμβάσεων:880 1)Συμβουλευτική για θέματα υγείας:(ενημέρωση για θέματα υγείας, καταγραφή ιατρικού ιστορικού, μεταπαρακολούθηση για ιατρικά θέματα, κ.α.) Σύνολο παρεμβάσεων:336 2)Προγραμματισμός ιατρικών ραντεβού σε συνεργασία με το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό των Δημοσίων Νοσοκομείων και τις Κοινωνικές Υπηρεσίες των Νοσοκομείων: Σύνολο παρεμβάσεων:317 3)Ενέργειες για έκδοση πιστοποιητικών υγείας και παρεμβάσεις σε Φορείς Υγείας: (παραπεμπτικά σε Νοσοκομεία, ενημέρωση για το δικαίωμα του πρόσφυγα στη δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη) Σύνολο παρεμβάσεων: 183 4)Συνοδείες προσφύγων στις Μονάδες Υγείας: Σύνολο:24 5)Εξεύρεση, εξασφάλιση φαρμάκων, παραϊατρικού υλικού: Σύνολο παρεμβάσεων:19 ΣΤ) Αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων: (Ατομική συμβουλευτική- ψυχολογική υποστήριξη και παρέμβαση σε καταστάσεις κρίσης, παραπομπή προσφύγων σε Εξειδικευμένες Δομές Ψυχικής Υγείας όπως ΙΟΛΑΟΣ και άλλες ΑμΚΕ) Σύνολο παρεμβάσεων: 181 Ζ) Εκπαιδευτικά ζητήματα: Σύνολο παρεμβάσεων: 120 (μεταξύ άλλων, 67 παραπομπές για μαθήματα ελληνικών, 12 εγγραφές σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, κ.ά.) «Κοριτσάκι σχεδόν 4 χρονών έχει έρθει με την μαμά του και τους βλέπω στην είσοδο το πρωί. Δεν έχουμε εκείνη τη στιγμή διερμηνέα, οπότε η μητέρα, μου μιλάει μπερδεμένα φαρσί και αγγλικά και καταλαβαίνω ότι ο άντρας της είναι σε κρατητήριο. Η μικρή βλέποντας την μαμά της και εμένα να προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε με κοιτάει και μου λέει "μπαμπά police". Είναι σοκαριστικό οι πρώτες κουβέντες ενός παιδιού να είναι αυτές». Από μαρτυρία κοινωνικής λειτουργού του ΕΣΠ. 25

26 Ενέργειες Κεντρικής Κοινωνικής Υπηρεσίας 22% 5% 3% 29% Συμβουλευτική και ψυχοκοινωνική στήριξη Παροχή αρχικής / βασικής ενημέρωσης Κοινωνικά ζητήματα Απασχόληση 12% 4% Διευθέτηση θεμάτων υγείας 25% Αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων Εκπαιδευτικά ζητήματα Διαπολιτισμικό Κέντρο Προώθησης της Ένταξης Προσφύγων «ΠΥΞΙΔΑ» Κατά τη διάρκεια του 2012, οι δύο Κοινωνικοί Λειτουργοί της «Πυξίδας», εξυπηρέτησαν περίπου άτομα. Οι δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν είναι οι εξής: Εκπαιδευτικές δραστηριότητες σε ενήλικες: Μαθήματα ελληνικής γλώσσας σε ενήλικες: 16 τμήματα εκμάθησης ελληνικής γλώσσας σε αρχάριους ενήλικες, στα οποία συμμετείχαν 249 άτομα, 3 τμήματα εκμάθησης ελληνικής γλώσσας μέσου επιπέδου σε ενήλικες, στα οποία συμμετείχαν 47 άτομα, 3 τμήματα εκμάθησης ελληνικής γλώσσας προχωρημένου επιπέδου, όπου συμμετείχαν 58 άτομα Μαθήματα αγγλικής γλώσσας σε ενήλικες: 2 τμήματα εκμάθησης αγγλικής γλώσσας προχωρημένου επιπέδου, όπου συμμετείχαν 38 άτομα 4 τμήματα εκμάθησης αγγλικής γλώσσας σε αρχάριους ενήλικες, όπου συμμετείχαν 68 Σύνολο: 460 άτομα. Εκπαιδευτικές δραστηριότητες σε παιδιά και εφήβους: Μαθήματα ελληνικών σε παιδιά και εφήβους: 3 τμήματα αλφαβητισμού παιδιών, όπου συμμετείχαν 54 άτομα 1 τμήμα αλφαβητισμού εφήβων, όπου συμμετείχαν 27 άτομα 1 τμήμα προχωρημένων παιδιών, όπου συμμετείχαν 20 άτομα 1 τμήμα προχωρημένων εφήβων, όπου συμμετείχαν 13 άτομα Μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας σε παιδιά και εφήβους: Μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας σε παιδιά Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου, όπου συμμετείχαν 19 άτομα Σύνολο:133 άτομα 26

27 Εκπαιδευτικές δραστηριότητες 18% 3% Μαθήματα Ελληνικών (αρχάριοι) Μαθήματα Ελληνικών (μέσοι) 15% 8% 56% Μαθήματα Ελληνικών (προχωρημένοι) Μαθήματα Αγγλικών Ενισχυτική διδασκαλία Πολιτιστικές ψυχαγωγικές δραστηριότητες: Επιπρόσθετα, πραγματοποιήθηκαν ποικίλες πολιτιστικές/ψυχαγωγικές δραστηριότητες για παιδιά και ενήλικες, όπως: Διοργάνωση συμμετοχή σε πολιτισμικές δράσεις Επίσκεψη 8 παιδιών στο θέατρο Σκάλα του ιδρύματος «Μιχάλης Κακογιάννης», όπου παρακολούθησαν τη θεατρική παράσταση «Το μαγεμένο πράσινο»(28/1/2012) Παρακολούθηση των προπονήσεων της αθλητικής ομάδας «ΚΡΟΝΟΣ» Εγγραφή 2 παιδιών στην αθλητική ομάδα «ΚΡΟΝΟΣ» Συμμετοχή στο 16 ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ (6,7 & 8/7/12) Συμμετοχή στο Πρόγραμμα «ΠΕΡΑΣΜΑΤΑ» την Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (15/9/12, 5/12/12, 12/12/12) Συμμετοχή στην 6 η Αντιρατσιστική Γιορτή «ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ ΦΑΣΙΣΜΟΣ» του Κυριακάτικου Σχολείου Μεταναστών (29 & 30/09/12) Συμμετοχή 10 παιδιών στην πανευρωπαϊκή δράση Fare 2012 με την συμμετοχή τους σε φιλικό αγώνα στις εγκαταστάσεις του International School of Athens (ISA) και παρακολούθηση του ποδοσφαιρικού αγώνα Πανιώνιος - Κέρκυρα, όπου συνόδεψαν τους παίχτες στο γήπεδο και σήκωσαν μαζί τους την κόκκινη κάρτα στον ρατσισμό (19 και 20/10/2012) Ενημερωτική ομιλία σε τμήμα μαθητών του ISA σχετικά με θέματα προσφύγων και καταπολέμησης του ρατσισμού και των διακρίσεων (5/11/12) Συμμετοχή 16 παιδιών στην Χριστουγεννιάτικη γιορτή της Unicef (16/12/2011) Συμμετοχή 12 παιδιών σε δραστηριότητες για τις ημέρες των Χριστουγέννων στο «Βρυσάκι» (21/12/12) Εκδρομές σε χώρους πολιτισμικού ενδιαφέροντος: Επίσκεψη ενός τμήματος ανηλίκων (12 άτομα) στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης (29/04/12) 27

28 Σύσταση και λειτουργία ομάδων ενδιαφερόντων: Ομάδες δημιουργικής απασχόλησης παιδιών και εφήβων (χειροτεχνία, κατασκευές, ζωγραφική, επιτραπέζια παιχνίδια) Ομάδα κατασκευής αποκριάτικων στολιδιών και μασκών Ομάδα κουκλοθέατρου «Ο Καραγκιόζης στην Πυξίδα» Ακρόαση της Μ.Κ.Ο. Polyphonica για την παιδική χορωδία Ομάδα χοροκίνησης Λοιπές δραστηριότητες Κατά τη διάρκεια του 2012 έγιναν επαφές με εξυπηρετούμενους σχετικά με θέματα συμβουλευτικής, ενημέρωση για εκπαιδευτικά προγράμματα, για θέματα υγείας/επαφές με νοσοκομεία, ρύθμιση ιατρικών ραντεβού, ενημέρωση/παραπομπές για εργασιακά, νομικά θέματα, ψυχολογική υποστήριξη, παραπομπές σε φορείς ψυχικής υγείας κτλ. Επιπρόσθετα, οι κοινωνικοί λειτουργοί της ΠΥΞΙΔΑΣ συνέβαλαν στην εγγραφή παιδιών σε σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα εγράφησαν 65 παιδιά στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, 9 παιδιά στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ενώ ενημερώθηκαν 198 περιπτώσεις για την διαδικασία εισαγωγής στο εκπαιδευτικό σύστημα. Για να επιτευχθεί αυτό ήταν απαραίτητη η σχεδόν καθημερινή συνεργασία με Γραφεία Εκπαίδευσης, διευθυντές σχολείων, καθηγητές, δασκάλους. Παράλληλα, έγιναν οι απαραίτητες ενέργειες για τη συμμετοχή 37 παιδιών στις θερινές κατασκηνώσεις του Δήμου Αθηναίων και της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής. Οι κοινωνικοί λειτουργοί της ΠΥΞΙΔΑΣ μερίμνησαν για την έκδοση βιβλιαρίων υγείας και τον εμβολιασμό 152 συνολικά παιδιών, τα οποία τα συνόδεψαν ή τα παρέπεμψαν στους αντίστοιχους ιατρικούς φορείς, ανάλογα με την ευαλωτότητα της κάθε περίπτωσης. Καθ όλη τη διάρκεια του 2012 γίνονταν επαφές με νέους εθελοντές, που ήθελαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο ΕΣΠ. Όσοι από αυτούς προτιμούσαν η εθελοντική τους εργασία να αφορά την Πυξίδα, ενημερώνονταν περαιτέρω και εκπαιδεύονταν, οι υπόλοιποι παραπέμπονταν στα επιμέρους τμήματα. Επιπλέον υπήρχε συνεχής συνεργασία με τους ενεργούς εθελοντές της Πυξίδας. Πολλές φορές έγινε ενημέρωση παρουσίαση της Πυξίδας σε εθελοντές, σπουδαστές και μεταπτυχιακούς φοιτητές. Τέλος εκτός από τις προγραμματισμένες εκπαιδευτικές ψυχαγωγικές δράσεις η Πυξίδα λειτουργούσε καθημερινά ως Κέντρο που πληροφορούσε, καθοδηγούσε, στήριζε καθημερινά δεκάδες ανθρώπους, που προσέρχονταν ζητώντας βοήθεια. «Μετά από παρατήρηση σε παιδί γύρω στα 11, που άνοιξε τον υπολογιστή χωρίς να ζητήσει την άδεια (έχουμε και κανόνες εμείς εδώ!) ακούω τη φράση: Συγγνώμη, δεν θα το ξανακάνω. Θέλω να ξανάρθω στην Πυξίδα.» Μαρτυρία κοινωνικού λειτουργού της «Πυξίδας». Τμήμα Υποδοχής Κοινωνικής Υπηρεσίας Η Υποδοχή Νεοαφιχθέντων εστιάζει κυρίως στην εξασφάλιση στέγασης σε Κέντρα Υποδοχής και στην προσωρινή στέγαση σε ξενοδοχεία σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής 28

29 Αλληλεγγύης. Ο πληθυσμός που εξυπηρετείται στο Τμήμα Υποδοχής είναι κυρίως νεοαφιχθέντες αιτούντες άσυλο ή άνθρωποι που δεν έχουν ακόμα αιτηθεί πολιτικού ασύλου στην χώρα μας, αλλά έχουν εκφράσει την επιθυμία να το πράξουν. Καθώς πρόκειται για ανθρώπους που έρχονται στην Ελλάδα μην γνωρίζοντας βασικά πράγματα για το νομικό καθεστώς αλλά και για τις συνθήκες διαβίωσης εδώ, ο ρόλος των κοινωνικών λειτουργών είναι πολύ σημαντικός αφού πρέπει να γίνει διεξοδική ενημέρωση σχετικά με την υπάρχουσα κατάσταση και τις διαδικασίες ανάλογα με τα αιτήματά τους κάθε φορά, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις συγκεκριμένες ανάγκες του καθενός. Όπως λοιπόν προκύπτει από τα παραπάνω, οι κοινωνικοί λειτουργοί του τμήματος ακολουθούν μια ολιστική προσέγγιση λόγω των ποικίλων και διαφορετικών αιτημάτων που δέχονται σε καθημερινή βάση από τους εξυπηρετούμενους αξιοποιώντας ωστόσο στα πλαίσια δικτύωσης τη συνεργασία με λοιπούς φορείς. Πιο συγκεκριμένα, το Τμήμα Υποδοχής ενημερώνει τους νεοαφιχθέντες, δεδομένου ότι πολλοί εξ αυτών δεν έχουν καμία πληροφόρηση, ή έχουν πολύ μικρή ή λανθασμένη ενημέρωση για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους. Επίσης παρέχει συμβουλευτικήστήριξη σε άτομα που προσέρχονται στην υπηρεσία και βρίσκονται σε κατάσταση κρίσης (πολιτισμικό σοκ, κράτηση, απέλαση από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, θύματα οικογενειακής βίας, θύματα βασανιστηρίων, ανήλικοι, κλπ). Πολλές φορές οι νεοαφιχθέντες παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα υγείας (ηπατίτιδα, φυματίωση κ.α), τα οποία δεν έχουν διερευνηθεί ή λάβει έστω και στοιχειώδη ιατρική αντιμετώπιση. Αναπόφευκτα λοιπόν το Τμήμα αναλαμβάνει να προβεί σε όσες ενέργειες απαιτούνται προκειμένου να διευθετηθεί το επείγον ή χρόνιο πρόβλημα υγείας της εκάστοτε περίπτωσης. Για περιστατικά υψίστης ευαλωτότητας, οι κοινωνικοί λειτουργοί συνεργάζονται με τη ΝομικήΥπηρεσία του ΕΣΠ η οποία και αναλαμβάνει άμεσο ρόλο αποσκοπώντας στην επίσπευση της κατάθεσης αιτήματος ασύλου. Και τέλος, όπως ήδη προαναφέρθηκε, αξιοποιείται ένα ευρύτερο δίκτυο οργανώσεων, φορέων και δομών που ασχολούνται είτε γενικά είτε ειδικά με τον πληθυσμό αυτό είτε με παρόμοιες ιδιαίτερες ανάγκες τους (πχ ιατρικοί, φαρμακευτικοί φορείς, προγράμματα σίτισης, φιλανθρωπικοί φορείς κλπ) για την επίλυση βασικών ζητημάτων, έως την τελική μετάβαση των νεοαφιχθέντων αιτούντων άσυλο σε στεγαστικά πλαίσια. Βάσει στατιστικών στοιχείων του 2012 οι κοινωνικοί λειτουργοί, εξυπηρέτησαν συνολικά 767 περιπτώσεις (1294 άτομα) και οργάνωσαν την στέγαση 230 ατόμων (153 περιπτώσεις). Αναλυτικά, 8 άτομα (4 περιπτώσεις) εισήχθησαν σε Κέντρα Υποδοχής, 271 άτομα (103 περιπτώσεις) σε ξενοδοχεία, και 222 άτομα (149 περιπτώσεις) σε άλλα πλαίσια φιλοξενίας και σε ξενώνες. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν 945 παρεμβάσεις για διευθέτηση θεμάτων υγείας (ιατρικές εξετάσεις, θεραπείες, νοσηλείες, εξασφάλιση φαρμάκων, τεχνητών μελών και παραϊατρικού υλικού),870 συνεδρίες συμβουλευτικής στήριξης και παρενέβησαν ενημερωτικά 1748 φορές για θέματα ένταξης (εκπαιδευτικά, ιατρικά, εργασιακά). Το Τμήμα κατά την επαφή του με τον πληθυσμό των νεοαφιχθέντων αιτούντων άσυλο, κλήθηκε να καλύψει τις ανάγκες και ιδιαίτερα ευάλωτων περιπτώσεων, όπως258 ασυνόδευτων ανηλίκων, 15 ατόμων με διαφόρων ειδών αναπηρίες, 48 γυναικών χωρίς υποστηρικτικό κοινωνικό περιβάλλον, 21 ατόμων με πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας,155 μονογονεϊκών οικογενειών,58 πολυμελών οικογενειών,21 γυναικών σε κατάσταση εγκυμοσύνης, 4 θυμάτων βασανιστηρίων,34 οικογενειών με νεογέννητο τέκνο,14 ατόμων με ψυχικά προβλήματα κ.α. Συνολικά, οι ιδιαίτερα ευάλωτες περιπτώσεις κατά το 2012 ανέρχονται σε 48,2 % των εξυπηρετούμενων. 29

30 Ιδιαίτερα ευάλωτες περιπτώσεις 1% 2% 3% 6% ασυνόδευτοι ανήλικοι άτομα με αναπηρία 9% 25% 41% γυναίκες χωρίς υποστήριξη άτομα με πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας μονογονεϊκές οικογένειες πολυμελείς οικογένειες γυναίκες σε κατασταση εγκυμοσύνης θύματα βασανιστηρίων 3% 8% 2% οικογένειες με νεογέννητο τέκνο άτομα με ψυχικά προβλήματα Κατά τη διάρκεια του έτους εξυπηρετήθηκαν επιπλέον από το Τμήμα Υποδοχής 258 Ασυνόδευτα Ανήλικα (Α/Α) εκ των οποίων αιτήθηκαν στέγασης τα 225 και τελικώς στεγάστηκαν τα 91. Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες προσπαθεί με τα μέσα που διαθέτει να συνδράμει την ευάλωτη αυτή κατηγορία. Συγκεκριμένα, παρέχει την άμεση νομική και κοινωνική υποστήριξή τους με παρεμβάσεις στα Τμήματα Αλλοδαπών Αθηνών και παρακολουθεί στενά την πορεία της διαδικασίας ασύλου τους. Ειδοποιεί άμεσα και έρχεται σε επαφή, όπου χρειάζεται, με τον αρμόδιο Εισαγγελέα Ανηλίκων. Σε συνεργασία με την Εισαγγελία Ανηλίκων και το Συνήγορο του Πολίτη (Κύκλος Δικαιωμάτων του Παιδιού) ενεργεί με διάφορους τρόπους για την ασφάλεια του παιδιού. Ενδεικτικά αναφέρουμε την παροχή ψυχολογικής και συμβουλευτικής υποστήριξης, τη διαμεσολάβηση για εξεύρεση στέγης, τη διαμεσολάβηση για την αντιμετώπιση ιατρικών ζητημάτων, την εγγραφή σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, την εγγραφή στα τμήματα εκμάθησης Ελληνικών τα οποία λειτουργούν στο Διαπολιτισμικό κέντρο «ΠΥΞΙΔΑ», του ΕΣΠ κ.α. Δεδομένης της ευάλωτης κατάστασης των ασυνόδευτων ανήλικων και των υφιστάμενων κενών στο σύστημα προστασίας αυτών, το ΕΣΠ συμμετέχει στο διάλογο για την αντιμετώπιση του ζητήματος στην Ελλάδα και επιδιώκει να δραστηριοποιείται επίσης συμμετέχοντας σε ευρωπαϊκά προγράμματα τα οποία στοχεύουν στην προστασία αυτών των παιδιών. Γραφείο Απασχόλησης Στο γραφείο απασχόλησης παρέχεται ενημέρωση και καθοδήγηση των αιτούντων άσυλο και προσφύγων σε θέματα ένταξης στην αγορά εργασίας, επαγγελματικής πληροφόρησης και θεσμών καθώς επίσης και σε θέματα υγείας, εκπαίδευσης και κοινωνικής πρόνοιας. Επιπλέον, παρέχονται υπηρεσίες συμβουλευτικής απασχόλησης και επαγγελματικού προσανατολισμού. 30

31 Ο συνολικός αριθμός περιπτώσεων που εξυπηρετήθηκαν κατά το 2012 ήταν 588 άτομα, εκ των οποίων 404 άνδρες και 184 γυναίκες. Το γραφείο συμβάλλει ουσιαστικά, στην κάλυψη του κενού πληροφόρησης των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων σχετικά με τις διαδικασίες αναζήτησης εργασίας και δικτύωσης με εργοδότες, ενώ έμφαση δίνεται στην αξιοποίηση της προηγούμενης επαγγελματικής εμπειρίας και των προσόντων τους και στην συμβουλευτική υποστήριξη καθ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας αλλά και μετά την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Καθοριστική είναι επίσης η καλλιέργεια και ανάπτυξη των κοινωνικών τους δεξιοτήτων, χρήσιμων τόσο στην περίπτωση που πάρουν άσυλο και παραμείνουν στην Ελλάδα, όσο και σε περίπτωση επαναπατρισμού τους. Συγκεκριμένα, οι εξειδικευμένοι εργασιακοί σύμβουλοι με την βοήθεια του διαπολιτισμικού διαμεσολαβητή (εφόσον χρειάζεται), αρχικά διερευνούν και αξιολογούν τις γνώσεις και δεξιότητες που το άτομο φέρει και συντάσσουν βιογραφικό σημείωμα. Κατόπιν, παρέχουν επαναπροσανατολισμό με κύριο στόχο την επανεκτίμηση των ήδη υπαρχουσών δεξιοτήτων και την ανάπτυξη νέων, καθώς και πληροφόρηση σχετικά με θέματα εκπαίδευσης και απασχόλησης. Ακολουθεί η συμβουλευτική για τη συμπεριφορά στον εργασιακό χώρο, τις τεχνικές αναζήτησης εργασίας και η ενημέρωσή τους σχετικά με θέματα που αφορούν την αγορά εργασίας και την αξιοποίηση των κοινωνικών, επαγγελματικών δεξιοτήτων και τις εργασιακές σχέσεις (μισθός, ημερομίσθιο, χρόνος εργασίας, άδειες, ασφάλιση, φορολογική δήλωση). Για όλα τα προαναφερθέντα, πραγματοποιήθηκαν 917 συνεδρίες στο σύνολο των 389 περιπτώσεων. Ομοίως, παρέχεται βοήθεια σε πρακτικά ζητήματα όπως: έκδοση ΑΦΜ, άδειας εργασίας (και διαδικασία ανανέωσης), βιβλιαρίου υγείας κλπ. Το 2012 αυτή η πληροφόρηση και βοήθεια αφορούσε 216 ατομικές περιπτώσεις. Επιπρόσθετα, πραγματοποιούνται παραπομπές - μέσω συνεργασίας με Ο.Α.Ε.Δ., ΚΕΚ και λοιπούς φορείς εκπαίδευσης και κατάρτισης - σε αντίστοιχα προγράμματα, καθώς και διαμεσολάβηση μεταξύ εξυπηρετουμένων και Υπηρεσιών ή παρέμβαση σε αρμόδιους Φορείς προς όφελος των εξυπηρετουμένων και διευθέτηση σημαντικών τους ζητημάτων (όπως τα προαναφερθέντα πρακτικά θέματα περί έκδοσης και ανανέωσης βασικών εγγράφων, π.χ. άδεια εργασίας κ.λπ.). Το 2012 οι δράσεις αυτές αφορούσαν 342 άτομα. Σημαντική είναι επίσης, η συνεργασία του Γραφείου Απασχόλησης με τη Νομική Υπηρεσία του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, για τη διεκπεραίωση βασικών εργασιακών νομικών ζητημάτων και την υποστήριξη των εργασιακών δικαιωμάτων των εξυπηρετουμένων. Το 2012 οι παραπομπές που πραγματοποιήθηκαν στη Νομική Υπηρεσία, αφορούσαν 51 άτομα. Ωστόσο, αναπόσπαστο κομμάτι αποτελούν οι τηλεφωνικές επαφές αλλά και δια ζώσης συναντήσεις (όταν και όπου κρίνεται απαραίτητο) με εργοδότες, αποσκοπώντας στην ευαισθητοποίησή τους για τις εργασιακές ανάγκες, δυνατότητες και ικανότητες απασχόλησης του εξυπηρετούμενου πληθυσμού και την παραπομπή και εργασιακή προώθηση εκείνων που πληρούν τις απαιτούμενες, κατά περίπτωση, προϋποθέσεις. Συγκεκριμένα το 2012 πραγματοποιήθηκαν 1112 επικοινωνίες με εργοδότες στους οποίους έγιναν 159 παραπομπές ανέργων. Από τους 159, μόλις οι 36 ξεκίνησαν να εργάζονται, γεγονός που αποδίδεται στην ιδιαιτέρως δυσμενή κατάσταση της χώρας μας ένεκα οικονομικής κρίσης και κατ επέκταση αύξησης της ανεργίας σε όλα τα επίπεδα και τις πληθυσμιακές ομάδες. Η επικοινωνία διατηρείται τόσο με τον εργοδότη για τη διασφάλιση επιτυχούς συνεργασίας με τον εξυπηρετούμενο και τη δυνατότητα περαιτέρω παραπομπών εξυπηρετούμενων για απασχόληση όσο και με τους εξυπηρετούμενους για την αντιμετώπιση πιθανών δυσκολιών τους στην προσπάθεια αναζήτησης εργασίας και κατά τη διάρκεια της απασχόλησης τους. 31

32 Δ. Τμήμα Διαχείρισης και Ανάπτυξης Προγραμμάτων Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες λειτουργεί κυρίως με πόρους και χρηματοδοτήσεις από Ευρωπαϊκά Προγράμματα. Κάθε χρόνο υποβάλλονται προτάσεις για την υλοποίηση προγραμμάτων με στόχο την προστασία των δικαιωμάτων των προσφύγων, την παροχή νομικής και κοινωνικής συνδρομής τόσο για την απόκτηση του πολιτικού όσο και για την εξασφάλιση των κοινωνικών δικαιωμάτων των αναγνωρισμένων προσφύγων. Το 2012, ο Υπεύθυνος Προγραμμάτων, σε συνεργασία με τα επί μέρους τμήματα του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, προετοίμασε, συνέταξε και κατέθεσε 25 προτάσεις για χρηματοδότηση είτε από Ευρωπαϊκά κονδύλια είτε από άλλους πόρους, στις οποίες το ΕΣΠ συμμετείχε είτε ως επικεφαλής της πρότασης, είτε ως εταίρος άλλων προτάσεων. Από αυτές, 9 προτάσεις έγιναν δεκτές. Συγκεκριμένα, το ΕΣΠ κατέθεσε πρόταση για χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (Stavros Niarchos Foundation) για το Τμήμα Αρχικής Υποδοχής και Διερμηνέων η οποία και έγινε δεκτή. Το Πρόγραμμα υποστηρίζεται από το Ίδρυμα με χορηγία ύψους υπό τη μορφή challenge grant ή αλλιώς «1 προς 1» όπου το ΕΣΠ ανέλαβε να αντιστοιχήσει το ως άνω ποσό μέσω ιδίων πόρων, οι οποίοι αναζητούνται από άλλες πηγές χρηματοδότησης. Μέχρι το τέλος του έτους, το ΕΣΠ κατάφερε να συγκεντρώσει ενώ προβλέπεται ότι ολόκληρο το ποσό θα έχει συγκεντρωθεί μέχρι και τον Ιούλιο Επιπλέον, δύο νέα Προγράμματα εγκρίθηκαν στα τέλη του 2012, τα οποία και υλοποιούνται από τις αρχές του 2013: - το Πρόγραμμα ENOUGH, το οποίο πραγματοποιείται σε συνεργασία με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα με σκοπό την υποστήριξη θυμάτων ρατσιστικών επιθέσεων. Η χρηματοδότηση προέρχεται από το Open Society Foundation (OSF) και αποτελεί την πρώτη μας συνεργασία με το Ίδρυμα Σόρος, το οποίο προτίθεται να επενδύσει περισσότερους πόρους στην Ελλάδα μέσα στα επόμενα χρόνια. - το ΕΣΠ επιτυχώς επιδίωξε και απέκτησε, σε συνεργασία με τη Συν-ειρμός ΑμΚε Κοινωνικής Αλληλεγγύης και το Δανέζικο Ίδρυμα Ενάντια στα Βασανίστρια - Dignity, απευθείας χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την εφαρμογή πιλοτικού προγράμματος με τίτλο «Προμηθέας: Ταυτοποίηση και Υποστήριξη θυμάτων βασανιστηρίων στην Ελλάδα». Τα τελευταία δύο χρόνια, η προσπάθεια διαφοροποίησης των πόρων ανάλογα με την πηγή προέλευσής τους (Ευρωπαϊκά Προγράμματα / Χορηγίες από Ιδρύματα, Εταιρείες, κ.ά.), έχει εξασφαλίσει την πιο ομαλή διανομή πόρων σε κάθε επί μέρους τμήμα του ΕΣΠ, αλλά και την πιο ομαλή ροή εσόδων, αντιμετωπίζοντας με αυτόν τον τρόπο τα προβλήματα διαχείρισης χρηματοδοτήσεων και ρευστότητας. 32

33 Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, τα συνολικά έσοδα των Προγραμμάτων για το 2012 διανέμονται με τον εξής τρόπο: Έσοδα Προγραμμάτων % 16% 12% 10% 60% Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων Κοινωφελή Ιδρύματα Ύπατη Αρμοστεία ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Κρατικά κονδύλια Ευρωπαϊκή Επιτροπή Το 2013, η προσπάθεια διεύρυνσης των πηγών χρηματοδότησης του ΕΣΠ, θα συνεχιστεί και θα αναπτυχθεί με την υποβολή προτάσεων απευθείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την εύρεση επιδοτήσεων συγκεκριμένα για τη λειτουργία του φορέα και την κατάθεση προτάσεων σε εθνικά και διεθνή ιδρύματα. Επιπλέον, από την αρχή του 2013, το Τμήμα Προγραμμάτων θα ενισχυθεί με την πρόσληψη δύο εργαζομένων υπό τον συντονισμό του Υπευθύνου του Τμήματος Διαχείρισης και Ανάπτυξης Προγραμμάτων. Κατ αυτόν τον τρόπο, αναμένεται ο αριθμός των προτάσεων που θα κατατεθούν κατά τη διάρκεια του 2013 να είναι σημαντικά αυξημένος, ενώ προβλέπεται περισσότερο από 50% των Προγραμμάτων που θα υλοποιηθούν από το ΕΣΠ να χορηγούνται από διαφορετικές πηγές χρηματοδότησης εκτός του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσφύγων, που αποτελεί την κυριότερη πηγή εσόδων του φορέα τα τελευταία χρόνια. Στόχος των ενεργειών του Τμήματος είναι να εξασφαλιστεί ένα πιο ισορροπημένο και βιώσιμο μοντέλο για τη χρηματοδότηση των δράσεων του ΕΣΠ. 33

34 Τα προγράμματα που υλοποιήσαμε το 2012 Πρόγραμμα/Χορηγός Διάρκεια Τίτλος Προγράμματος Επικεφαλής Εταίροι Προϋπολογισμός ( ) Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων (ERF) 2010 N.Y Συνεχίζεται (από το 2011 μέχρι πλήρους απορρόφησης πόρων) Αποστολές νομικής συνδρομής σε κέντρα υποδοχής και κράτησης σε σημεία εισόδου Παροχή ολοκληρωμένης υποστήριξης σε αιτούντες άσυλο ΕΣΠ ΕΣΠ Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων (ERF) 2011 N.Y Παροχή ολοκληρωμένης υποστήριξης σε αιτούντες άσυλο ΕΣΠ Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων (ERF) KY Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων (ERF) KY Υποδοχή Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες UNHCR Κοινωνική Αρωγή για την Ένταξη των Προσφύγων Κοινωνική Αρωγή για την Ένταξη των Προσφύγων Δαπάνες διατροφής, συντήρησης & περίθαλψης πολιτικών φυγάδων ΕΣΠ ERGON KEK ΕΣΠ ERGON KEK ΕΣΠ Νομική και Κοινωνική Συνδρομή ΕΣΠ Ίδρυμα Υπηρεσία Υποδοχής ΕΣΠ

35 Σταύρος Νιάρχος Προσφύγων ( grant) ΕυρωπαϊκόΠρόγραμμ αγιατηνένταξη και τη Μετανάστευση EPIM (ΕuropeanProgramm eforintegrationandmi gration) Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων (ERF) /9/ /11/2012 Access to Protection; A Human Right Maieutics: Ανάπτυξη μίας κοινής διεπιστημονικής μεθοδολογίας εργασίας (νομικής και ψυχολογικής) προς εγγύηση της αναγνώρισης ορθού διεθνούς καθεστώτος στα θύματα βασανιστηρίων και βίας Elaborating a common interdisciplinary working methodology (legalpsychological) to guarantee the recognition of the proper international status to victims of torture and violence CIR/Italy CIR/Italy 35 ΕΣΠ Hungarian Helsinki The People for Change Foundation, Malta ΕΣΠ ICAR Foundation (Romania), Romanian National Council for Refugees (Romania), The Medical Foundation for the care of victims of torture (United Kingdom), StichtingarqPsychotr auma Expert Groep ARQ- (The Netherlands), Institute for Human Rights and Medical Advice IMMO (The Netherlands)

36 Ε. Τμήμα Επικοινωνίας και Εύρεσης Πόρων Κατά τη διάρκεια του 2012, το Τμήμα Επικοινωνίας και Εύρεσης Πόρων εστίασε στην αναγκαία δημιουργία νέου ενημερωτικού υλικού, εργαλείων επικοινωνίας και ανανέωσης της εικόνας του ΕΣΠ, προχωρώντας στη δημιουργία νέου λογότυπου, νέας ιστοσελίδας, νέων φυλλαδίων και ενεργοποιώντας τα προφίλ της Οργάνωσης στα σύγχρονα κανάλια επικοινωνίας (socialmedia). Ταυτόχρονα, αποκομίζοντας τα οφέλη της συνεχούς προβολής του φορέα στο ευρύτερο κοινό και χρησιμοποιώντας τα νέα εργαλεία επικοινωνίας, εντάθηκαν οι προσπάθειες εύρεσης ιδιωτικών και εταιρικών πόρων για την οικονομική στήριξη του έργου του ΕΣΠ. Προσπάθειες Εύρεσης Πόρων: Το Τμήμα Επικοινωνίας και Εύρεσης Πόρων προέβη στις αναγκαίες ενέργειες για την εξασφάλιση ιδιωτικών και εταιρικών πόρων για τη λειτουργία του ΕΣΠ. Δεδομένων των ιδιαίτερα δύσκολων οικονομικών συνθηκών από πλήττουν τη χώρα, το Τμήμα κινήθηκε για την ικανοποίηση συγκεκριμένων αναγκών του φορέα χαμηλού σχετικά κόστους. Κατά τη διάρκεια του έτους, συγκεντρώθηκαν τα εξής ποσά: Ιδιωτικοί πόροι: Από ατομικές δωρεές συγκεντρώσαμε το ποσό των ευρώ. Από την τοποθέτηση Ερανικού κουτιού στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου (Ιούνιος Σεπτέμβριος), συγκεντρώθηκε το ποσό των ευρώ. Επίσης, χρηματοδοτήθηκε εκτάκτως η αγορά 100 υπνόσακων από την Δανέζικη Εκκλησία με τη μεσολάβηση της εθελόντριας του ΕΣΠ Patricia Kirk, οι οποίοι διανεμήθηκαν στους εξυπηρετούμενους του ΕΣΠ και στο Πεδίο του Άρεως λόγω ιδιαίτερα δυσμενών καιρικών συνθηκών. Για το 2013, η προσπάθεια προσέλκυσης ιδιωτικών πόρων θα εντατικοποιηθεί και θα δημιουργηθούν νέα εργαλεία με στόχο τον πολλαπλασιασμό μικρών αλλά τακτικών δωρεών (newsletter με στόχο την ενημέρωση του ευρύτερου κοινού για την προσέλκυση νέων δωρητών, fundraising banner στη νέα ιστοσελίδα του ΕΣΠ με σκοπό την απλοποίηση της διαδικασίας δωρεάς, δημιουργία βάσης για την ενεργοποίηση δικτύου μηνιαίων συνδρομητών του ΕΣΠ). Ιδρύματα: Ίδρυμα Λεβέντη, ευρώ για την «ΠΥΞΙΔΑ». Εταιρικές χορηγίες: κατά τη διάρκεια του έτους, συγκεντρώσαμε ευρώ από την εταιρεία ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ για την ανανέωση του κτιρίου του ΕΣΠ (βάψιμο), ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (διαχείριση της δωρεάς έγινε από την ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΛΛΑΔΟΣ) για την ενίσχυση της ΠΥΞΙΔΑΣ, AUS Dollars από την International Detention Coalition για τη διοργάνωση της εκδήλωσης για στήριξη του ΕΣΠ στο πλαίσιο της εκστρατείας Κανένα Παιδί πίσω από τα Κάγκελα (εκτύπωση φυλλαδίων του ΕΣΠ για την Παγκόσμια Ημέρα του Πρόσφυγα, διοργάνωση του IDC Workshop του Νοεμβρίου). Επίσης, χορηγίες σε είδος λάβαμε από τις εταιρείες ΕΥΗΚΟΟΝ (σετ ακουστικών βαρηκοΐας), ABBOT (ταινίες μέτρησης ζαχάρου) FORMULA, δωρεάν αναγόμωση πυροσβεστήρων, δωρεά σχολικών ειδών από την εταιρεία SKAG ΣΚΑΓΙΑΣ Α.Β.Ε.Ε για την ΠΥΞΙΔΑ, Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ, εκπαιδευτικά βιβλία για την ΠΥΞΙΔΑ. 36

37 Ενέργειες Επικοινωνίας: σχεδιασμός και υλοποίησης νέας επικοινωνιακής στρατηγικής με στόχο τη διεύρυνση του κοινού του ΕΣΠ. Θεωρώντας ότι η νέα επικοινωνιακή στρατηγική του ΕΣΠ όφειλε να στοχεύει στην ευαισθητοποίηση νέου κοινού και ιδιαίτερα στην ενημέρωση και προσέλκυση των νέων, δημιουργήθηκαν οι απαραίτητες προεργασίες ώστε να αποκτήσει το ΕΣΠ μία νεανική και δυναμική εικόνα. Για το λόγο αυτό, με την εθελοντική συνεργασία του γραφείου αρχιτεκτόνων ONOMARCHITECTS, σχεδιάστηκε νέο λογότυπο, στο οποίο βασίστηκε και η δημιουργία του νέου φυλλαδίου, ενώ παράλληλα έγιναν οι απαραίτητες ενέργειες για την ανανέωση και τον εμπλουτισμό του υλικού της ιστοσελίδας μας. Επίσης, χρησιμοποιήθηκαν εντονότερα σε καθημερινή βάση τα νέα μέσα επικοινωνίας στο διαδίκτυο μέσω της συνεχούς ενημέρωσης των λογαριασμών του ΕΣΠ στα social media. Ειδικότερα, ο σχεδιασμός του λογότυπου και του νέου φυλλαδίου του ΕΣΠ ολοκληρώθηκαν τον Ιούνιο του 2012, ενώ η δημιουργία νέας ιστοσελίδας ξεκίνησε τον Αύγουστο χάρη στην εθελοντική συμμετοχή προγραμματιστή web designer και αναμένεται να λειτουργήσει άμεσα (εντός του πρώτου δεκαπενθήμερου του Απριλίου). Το νέο λογότυπο του ΕΣΠ: Στόχος της ανανέωση της εικόνας του ΕΣΠ αλλά και του εκμοντερνισμού της επικοινωνιακής διόδου που χρησιμοποιείται για την προβολή του έργου του και των εκάστοτε εκδηλώσεων είναι η προσαρμογή του ευρύτερου τρόπου λειτουργίας του φορέα στα σύγχρονα δεδομένα και η διατήρηση της ενεργούς παρουσίας του στο χώρο των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Χάρη στα social media και ειδικότερα στα προφίλ του ΕΣΠ στις διαδικτυακές κοινότητες facebook twitter, η αναγνωρισιμότητα του φορέα πολλαπλασιάστηκε σημαντικά τόσο στην Ελλάδα όσο και σε διεθνές επίπεδο. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η ελληνική σελίδα του ΕΣΠ στο facebook διεύρυνε το κοινό της με τρόπο εντυπωσιακό, καθώς πέρασε από λιγότερα από 300 likes σε πάνω από μέσα σε έξι μήνες. Πέρα από την προσαρμογή της εικόνας και του ενημερωτικού υλικού του ΕΣΠ στα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας, υλοποιήθηκαν παράλληλα ενημερωτικές εκδηλώσεις με σκοπό την προβολή του φορέα στο ευρύτερο κοινό αλλά και στο διεθνές πεδίο. Ενδεικτικά αναφέρουμε την υλοποίηση σειράς προβολών ντοκιμαντέρ με τίτλο «Δεν ήρθα εδώ για διακοπές» σε πολυσύχναστο μπαρ / συναυλιακό χώρο στον Κεραμεικό, το Κ44. Τόσο ο χώρος και το απαραίτητο προσωπικό για τη διεξαγωγή των προβολών (ηχολήπτης, μπάρμαν, τεχνικός εικόνας) όσο και τα επεισόδια της σειράς παραγωγής της ΕΡΤ διατέθηκαν δωρεάν στο ΕΣΠ, ενώ οι προβολές υλοποιήθηκαν από τον Φεβρουάριο έως τον Απρίλιο