ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ. Πρόταση για Ο ΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Transcript

1 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, COM(2002) 207 τελικό 2002/0123 (COD) Πρόταση για Ο ΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την περαιτέρω χρήση και εµπορική εκµετάλλευση εγγράφων του δηµόσιου τοµέα (υποβάλλεται από την Επιτροπή)

2 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 1. ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Το δυναµικό των πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα 1 Η ψηφιακή οικονοµία της γνώσης µπορεί να είναι ισχυρός κινητήρας ανάπτυξης, ανταγωνιστικότητας και δηµιουργίας θέσεων εργασίας, µε ταυτόχρονη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Τούτο αποτελεί το κεντρικό µήνυµα του σχεδίου δράσης eeurope 2002, "Κοινωνία των πληροφοριών για όλους" (COM(2000) 330 τελικό). Η παρούσα πρωτοβουλία που αφορά την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα, αποτελεί τµήµα του σχεδίου δράσης και θα συµβάλει στους στόχους του, ιδίως στα πεδία της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και του ψηφιακού περιεχοµένου. Στο πλαίσιο της άσκησης της δηµόσιας αποστολής του, ο δηµόσιος τοµέας συγκεντρώνει, επεξεργάζεται και διαδίδει τεράστιες ποσότητες πληροφοριών. Τα υπουργεία και άλλοι οργανισµοί του δηµόσιου τοµέα συλλέγουν πληροφορίες για την οικονοµία και τις επιχειρήσεις. Πληροφορίες νοµικού και διοικητικού χαρακτήρα αποτελούν τις κατ εξοχήν πληροφορίες του δηµόσιου τοµέα. Φορείς του δηµόσιου τοµέα, σε διάφορα κυβερνητικά επίπεδα, συγκεντρώνουν επίσης γεωγραφικές και τουριστικές πληροφορίες, καθώς και πληροφορίες για την κυκλοφορία. Τόσο οι πολίτες όσο και οι επιχειρήσεις µπορούν να επωφεληθούν σε µεγάλο βαθµό από την καλή παροχή πληροφοριών αυτού του είδους µέσωτου Internet. Τούτο θα διευκολύνει την επικοινωνία τους µε τις δηµόσιες διοικήσεις και µπορεί να αυξήσει τη συµµετοχή τους στη δηµοκρατική διαδικασία. Οι πληροφορίες του δηµόσιου τοµέα είναι πολύ σηµαντικές για το συµµετοχικό χαρακτήρα της κοινωνίας µας και για την καθηµερινή ζωή. Ταυτόχρονα, οι πληροφορίες στο δηµόσιο τοµέα αποτελούν βασική πηγή για την οικονοµική δραστηριότητα και την οµαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Αυξάνοντας τη χρήση των πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα, αναµένεται ότι µεγαλύτερο µέρος πολιτών και εταιρειών θα χρησιµοποιήσουν πληροφορίες καλύτερης ποιότητας, καθώς και ότι το γεγονός αυτό θα τους δώσει τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν καλύτερα τα δικαιώµατά τους στην εσωτερική αγορά. Πράγµατι, οι πληροφορίες του δηµόσιου τοµέα διαθέτουν επίσης σηµαντικό οικονοµικό δυναµικό. Από τις νέες τεχνολογίες της κοινωνίας της πληροφορίας προέκυψαν άνευ προηγουµένου δυνατότητες για συνδυασµό δεδοµένων από διάφορες πηγές σε προϊόντα και υπηρεσίες προστιθέµενης αξίας. Αποτελεί την ουσιαστική βάση για πολλά προϊόντα ψηφιακής πληροφορίας και θα µπορούσε να καταστεί σηµαντική πρώτη ύλη για υπηρεσίες που θα τροφοδοτήσουν το ασύρµατο Internet 2. Πρόκειται για σηµαντικό κεφάλαιο που µπορεί να αποτελέσει καίριο παράγοντα στην περαιτέρωεξέλιξη του τοµέα του περιεχοµένου, µε αγορά που ανέρχεται ήδη σε 433 δισεκατοµµύρια ευρώ και που απασχολεί 1 2 Οι λόγοι και η οικονοµική σηµασία της παρούσας πρωτοβουλίας επεξηγούνται λεπτοµερέστερα στην ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συµβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, της 23ης Οκτωβρίου 2001, µε τίτλο "eeurope 2002: δηµιουργία κοινοτικού πλαισίου για την εκµετάλλευση πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα", COM(2001) 607. Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζεται συνοπτικά η εκτεθείσα επιχειρηµατολογία. Στις 20 Μαρτίου 2001, η Επιτροπή ενέκρινε ανακοίνωση µε τίτλο "Η εισαγωγή κινητών επικοινωνιών τρίτης γενιάς στην Ευρωπαϊκή Ένωση: η τρέχουσα κατάσταση και η περαιτέρω πορεία" COM(2001)

3 περίπου 4 εκατοµµύρια Ευρωπαίους. Η παραγωγή περιεχοµένου συνέβαλε µε ταχείς ρυθµούς στην αύξηση των θέσεων εργασίας κατά τα τελευταία έτη και µπορεί να συνεχίσει στην κατεύθυνση αυτή. Η βελτίωση των συνθηκών για την εκµετάλλευση πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα θα δώσει εποµένως ώθηση στην οικονοµική δραστηριότητα και στη δηµιουργία θέσεων εργασίας. Επιπλέον, η καλύτερη χρήση των πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα θα επιφέρει και άλλα οφέλη στους πολίτες, υπό µορφή ενός φάσµατος από προϊόντα προστιθέµενης αξίας που δεν µπορεί να παράσχει ο δηµόσιος τοµέας. Η κατακερµατισµένη ευρωπαϊκή αγορά Η περαιτέρω ολοκλήρωση των ευρωπαϊκών οικονοµιών και η ανάπτυξη του ασύρµατου internet θα οδηγήσουν σε αύξηση της ζήτησης για πανευρωπαϊκά προϊόντα και υπηρεσίες πληροφοριών (κινητές τουριστικές υπηρεσίες, ευρωπαϊκές υπηρεσίες επιχειρηµατικών πληροφοριών κ.λπ.). Η καθιέρωση προϊόντων αυτού του τύπου που βασίζονται σε πληροφορίες του δηµόσιου τοµέα συνιστά, ωστόσο, φιλόδοξο στόχο. Οι κανόνες και οι πρακτικές περαιτέρω χρήσης πληροφοριών διαφέρουν µεταξύ των χωρών ή µπορεί απλώς να µην είναι αρκετά σαφείς. υσχέρειες σε µία ή δύο χώρες µπορούν να αποτρέψουν φορείς συλλογής περιεχοµένου από τη δηµιουργία βιώσιµων ευρωπαϊκών προϊόντων σε κοινοτική κλίµακα. Tούτο έχει σαφή αντίκτυπο στην Ευρωπαϊκή αγορά, δεδοµένου ότι η αβεβαιότητα ως προς τους όρους χρήσης των πληροφοριών αποτρέπει τις εταιρίες από τη διασυνοριακή εκµετάλλευση πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα. Ιδιαίτερα οι ΜΜΕ ενδέχεται να αποκλειστούν, καθώς για τα µεγέθη τους, µια µείζων επενδυτική αποτυχία µπορεί να έχει συνέπειες για την επιβίωση της επιχείρησης. Με την επιβολή ελάχιστης δέσµης κοινών κανόνων θα δηµιουργηθούν οι προϋποθέσεις µεγαλύτερης ασφάλειας και θα καταστεί ευκολότερη η καθιέρωση προϊόντων σε κοινοτική κλίµακα. Θα µπορούσε επίσης να διευκολύνει την αποστολή αυτών καθαυτών των φορέων του δηµόσιου τοµέα, που σήµερα συχνά αναγκάζονται να λαµβάνουν ad-hoc µέτρα όταν αντιµετωπίζουν αιτήµατα για περαιτέρωχρήση πληροφοριών. Οι δυσκολίες για την καθιέρωση διασυνοριακών υπηρεσιών πληροφοριών δεν επηρεάζουν µόνο τους παραγωγούς των εν λόγω υπηρεσιών, αλλά έχουν επίσης και αρνητικό αντίκτυπο στους χρήστες. Η διάθεση αξιόπιστων πληροφοριακών υπηρεσιών, που καλύπτουν π.χ. διοικητικές διαδικασίες, κυκλοφορία, επενδυτικούς όρους και προϋποθέσεις, ή την κατάσταση του περιβάλλοντος σε διάφορα κράτη µέλη συνιστούν πολύτιµο εργαλείο για τις εταιρείες που λειτουργούν εντός της εσωτερικής αγοράς, παράλληλα µε τη σηµασία τους για τους πολίτες. Κατά συνέπεια, οι δυσχέρειες στην εκµετάλλευση πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα έχουν δυνητικό αρνητικό αποτέλεσµα στην εσωτερική αγορά ως σύνολο. Η επιλογή νοµικού µέσου Με την παρούσα οδηγία θα εξασφαλισθεί ότι, όσον αφορά την περαιτέρωχρήση πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα, θα ισχύσουν οι ίδιοι βασικοί όροι για όλους τους συντελεστές της ευρωπαϊκής αγοράς πληροφοριών, θα επιτευχθεί µεγαλύτερος βαθµός διαφάνειας στους όρους και τις προϋποθέσεις περαιτέρωχρήσης, ενώ θα αρθούν οι αναιτιολόγητες στρεβλώσεις της αγοράς. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους η Επιτροπή προτείνει τη θέσπιση οδηγίας σχετικά µε την εκµετάλλευση πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα ως τον πλέον αναλογικό τρόπο επίτευξης αποτελεσµάτων στο εν λόγω πεδίο, καθώς και για το γεγονός ότι ο συντονισµός µεταξύ κρατών µελών ή/και σύσταση απευθυνόµενη σε αυτά ενδέχεται να µην επαρκέσουν για την αντιµετώπιση της κατάστασης, λαµβανοµένης υπόψη της οικονοµικής σηµασίας του εξεταζόµενου θέµατος. Με την έκδοση της παρούσας προτεινόµενης οδηγίας θα υπάρξει ασφάλεια δικαίου για τους συντελεστές της αγοράς και θα ισχύσουν καταληκτικές προθεσµίες για τις αλλαγές, αφήνοντας στα κράτη 3

4 µέλη την ευχέρεια επιλογής του επακριβούς τρόπου εφαρµογής των διατάξεων, προσαρµοσµένων στις τοπικές συνθήκες. Η οδηγία θα αποτελούσε σαφή απάντηση στη διεθνοποίηση των πληροφοριακών αναγκών και στον πανευρωπαϊκό χαρακτήρα πολλών από τα προϊόντα και τις υπηρεσίες πληροφοριών. Θα αποφευχθεί η αποσπασµατική προσέγγιση καθώς τα κράτη µέλη θα προχωρούν στο πεδίο αυτό σε διαφορετικές χρονικές στιγµές. Εξάλλου, η απουσία δράσης ή η υπερβολικά περιορισµένη δραστηριότητα στο πεδίο αυτό ενδέχεται να οδηγήσει, σε λίγα χρόνια, στη δυσάρεστη διαπίστωση ότι θα συνεχίζουν να υφίστανται σηµαντικά εµπόδια για την εκµετάλλευση πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα σε κοινοτική κλίµακα και ότι θα έχει διευρυνθεί το χάσµα µε τις ΗΠΑ. Όπως προκύπτει από τις εµπειρίες µε τις κατευθυντήριες γραµµές του που εκδόθηκαν από την Επιτροπή σχετικά µε την εκµετάλλευση των πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα, µια µη νοµοθετική προσέγγιση στο εν λόγωπεδίο δεν θα οδηγήσει στα απαιτούµενα αποτελέσµατα. Οι κατευθυντήριες αυτές γραµµές έχουν µικρό πρακτικό αντίκτυπο. Επιπλέον, η αντιµετώπιση µεµονωµένων περιστατικών παραβάσεων βάσει των ισχυόντων κανόνων των συνθηκών (κανόνες περί ανταγωνισµού, κανόνες περί αµεροληψίας, κανόνες σχετικά µε την ελεύθερη διακίνηση υπηρεσιών) δεν παρέχει αφ εαυτής την ασφάλεια που απαιτείται από το σύνολο του τοµέα ώστε να πραγµατοποιηθούν επενδύσεις σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Αποτελεί σχετικά περιορισµένη λύση και δεν ισχύει κατ ανάγκη σε άλλες περιστάσεις. Επίσης, η ψηλάφηση των ορίων των υφιστάµενων νοµικών δυνατοτήτων µέσω σειράς δικαστικών υποθέσεων θα είναι χρονοβόρα, στην περίπτωση των εθνικών δικαστηρίων, και δαπανηρή για τις ενδιαφερόµενες εταιρείες. Ταυτόχρονα, οι δικαστικές αποφάσεις δεν θα επιλύσουν το υποκείµενο πρόβληµα που συνιστούν οι εν ισχύι αποκλίνοντες κανόνες και πρακτικές στα διάφορα κράτη µέλη. Η πρόταση οδηγίας δεν θα επιδράσει αρνητικά στη δυνατότητα των πολιτών να έχουν πρόσβαση στα έγγραφα στην πηγή τους, δεν θα µεταβάλει τους υφιστάµενους κανόνες πρόσβασης στα έγγραφα, που ισχύουν στα κράτη µέλη, ενώ θα διατηρήσει το επίπεδο προστασίας των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα βάσει των υφισταµένων κανόνων για την προστασία των δεδοµένων. 2. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΒΑΣΗΣ Όπως τονίσθηκε παραπάνω, αποκλίνουσες ή/και ασαφείς εθνικές νοµοθεσίες και πρακτικές των οργανισµών του δηµοσίου παρεµποδίζουν την οµαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς προϊόντων και υπηρεσιών. Απουσιάζει ένας ελάχιστος βαθµός ασφάλειας και διαφάνειας όσον αφορά τους όρους και προϋποθέσεις περαιτέρωχρήσης πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα στην Ευρώπη, γεγονός που υψώνει σηµαντικά εµπόδια για την καθιέρωση διασυνοριακών προϊόντων και υπηρεσιών που θα βασίζονται σε πληροφορίες του δηµόσιου τοµέα και, κατά συνέπεια, την ανάπτυξη µιας γνήσιας ευρωπαϊκής αγοράς πληροφοριών. Με βάση τα παραπάνω, η παρούσα πρόταση στοχεύει στην προώθηση των στόχων της εσωτερικής αγοράς που ορίζονται στο άρθρο 95 της συνθήκης ΕΚ και που αφορούν διατάξεις εναρµόνισης, οι οποίες αποσκοπούν στην εγκαθίδρυση και την οµαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Για το σκοπό αυτό µπορούν να θεσπιστούν µέτρα - υπό την έννοια κανονισµών, αποφάσεων, οδηγιών ή συστάσεων - σύµφωνα µε τη διαδικασία συναπόφασης (άρθρο 251). 3 Κατευθυντήριες γραµµές για βελτίωση της συνέργειας µεταξύ του δηµόσιου και του ιδιωτικού τοµέα στην αγορά των πληροφοριών, Λουξεµβούργο

5 3. ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ Οι στόχοι της παρούσας προτεινόµενης οδηγίας είναι η διευκόλυνση της καθιέρωσης ευρωπαϊκών πληροφοριακών υπηρεσιών που βασίζονται σε πληροφορίες του δηµόσιου τοµέα, η βελτίωση της αποτελεσµατικής διασυνοριακής χρήσης πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα εκ µέρους ιδιωτικών εταιρειών για την δηµιουργία πληροφοριακών προϊόντων και υπηρεσιών προστιθέµενης αξίας, για τον περιορισµό των στρεβλώσεων του ανταγωνισµού στην ευρωπαϊκή αγορά και για να αποφευχθεί η δηµιουργία περαιτέρω κατακερµατισµού εξαιτίας του διαφορετικού ρυθµού αντιµετώπισης του θέµατος της περαιτέρωχρήσης των πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα στα κράτη µέλη. εδοµένου του εγγενώς ευρωπαϊκού πεδίου εφαρµογής και αντίκτυπού τους, οι στόχοι αυτοί δεν µπορούν, συνεπώς, να καλυφθούν ικανοποιητικά από τα µεµονωµένα κράτη µέλη, ενώ αντίθετα µπορούν να επιτευχθούν καλύτερα σε κοινοτικό επίπεδο. Η οδηγία περιορίζεται στην ελάχιστη απαιτούµενη εναρµόνιση για την επιδίωξη των εν λόγω στόχων. Η επιλογή οδηγίας ως ενδεδειγµένου µέσου για αντιµετώπιση των διακυβευόµενων θεµάτων εξηγείται παραπάνω. Στις κυβερνήσεις αφήνεται σηµαντικό περιθώριο κινήσεων, µε την οδηγία όµως προσφέρεται συµβολή στον περιορισµό ή την υπερπήδηση των κυρίων εµποδίων για τη βιοµηχανία µέσω της θέσπισης σειράς βασικών αρχών. Κατά συνέπεια, η πρόταση ευθυγραµµίζεται πλήρως µε τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. 4. ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Θετικός αντίκτυπος στην αγορά πληροφοριών Η βελτίωση των δυνατοτήτων περαιτέρω χρήσης πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα βάσει εναρµονισµένου νοµικού πλαισίου θα ενισχύσει τις επενδύσεις και την καινοτοµία στην αγορά των πληροφοριών εξαιτίας της βελτιωµένης ασφάλειας και διαφάνειας. Ως αποτέλεσµα αναµένεται µεγέθυνση και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της βιοµηχανίας ψηφιακού περιεχοµένου και οφέλη για τους καταναλωτές. Το µέγεθος της οικονοµικής αξίας των πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα στην Ευρωπαϊκή Ένωση φανερώνει το δυναµικό του εν λόγω πεδίου: η αξία αυτή εκτιµήθηκε πρόσφατα σε περίπου 68 δισεκατοµµύρια ευρώ 4. Το µέγεθος αυτό είναι συγκρίσιµο µε το µέγεθος κλάδων όπως οι νοµικές υπηρεσίες και ο τυπογραφικός κλάδος. Η βελτιωµένη χρησιµοποίηση του οικονοµικού δυναµικού των πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα θα οδηγήσει σε αυξηµένη δραστηριότητα και δηµιουργία θέσεων εργασίας στον κλάδο του ψηφιακού περιεχοµένου. Πολλές από τις θέσεις αυτές θα δηµιουργηθούν σε ΜΜΕ. Για το µέλλον διαγράφονται σηµαντικές προοπτικές όσον αφορά την αγορά περιεχοµένου µέσωκινητών επικοινωνιών. Πρόσφατη µελέτη 5 εκτιµά το µέγεθος της ευρωπαϊκής αγοράς κινητού περιεχοµένου το 2006 σε περίπου 19 δισεκατοµµύρια ευρώ. Στη µελέτη αναφέρεται ότι οι ελκυστικές εφαρµογές πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα καθώς και εφαρµογές προστιθέµενης αξίας που βασίζονται σε πληροφορίες του δηµόσιου τοµέα µπορούν να αποτελέσουν κύριο στοιχείο για την ανάπτυξη της εν λόγωαναδυόµενης αγοράς υπηρεσιών. 4 5 «Εµπορική εκµετάλλευση πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα στην Ευρώπη», Pira International, Σεπτέµβριος «Ψηφιακό περιεχόµενο για παγκόσµιες κινητές υπηρεσίες», Andersen,

6 Τα προτεινόµενα µέτρα πρόκειται έτσι να δηµιουργήσουν βελτιωµένες ευκαιρίες ώστε η ευρωπαϊκή βιοµηχανία περιεχοµένου να χρησιµοποιεί πληροφορίες του δηµόσιου τοµέα για πληροφοριακά προϊόντα προστιθέµενης αξίας. Η πρόκληση για την ευρωπαϊκή βιοµηχανία συνίσταται στην πλήρη εκµετάλλευση της ευκαιρίας αυτής. Ο αντίκτυπος διαφορετικών µοντέλων χρέωσης Κατά τα τελευταία έτη, σε σειρά µελετών επιχειρήθηκε η µοντελοποίηση και αξιολόγηση του οικονοµικού αντίκτυπου που έχουν περισσότερο ανοικτές πολιτικές όσον αφορά τα δεδοµένα. Η συζήτηση εστιάστηκε κυρίως στο θέµα της χρέωσης, αντιπαραθέτοντας το µοντέλο χαµηλού κόστους που εφαρµόζεται στις Ηνωµένες Πολιτείες - όπου η χρέωση για την περαιτέρωχρήση πληροφοριών της οµοσπονδιακής κυβέρνησης δεν υπερβαίνει το οριακό κόστος για την αναπαραγωγή και διάδοσή τους - µε µοντέλα ανάκτησης του κόστους που χρησιµοποιούνται στην Ευρώπη. Οι περισσότερες αναλύσεις - σε βάση οικονοµικής µοντελοποίησης ή/και εµπειρικής µεθοδολογίας που αφορά τον τοµέα - κατέληξαν στο συµπέρασµα ότι τα µοντέλα χαµηλής τιµολόγησης παρέχουν τα υψηλότερα οφέλη στην κοινωνία ως σύνολο 6. Λεπτοµερής µελέτη σειράς βάσεων δεδοµένων τις οποίες λειτουργούν φορείς του δηµόσιου τοµέα αναφέρει ότι η χρέωση οριακών δαπανών για αναπαραγωγή και διάδοση έχει αναµφισβήτητα τον µεγαλύτερο οικονοµικό αντίκτυπο καθώς και τα λεγόµενα "αποτελέσµατα ευηµερίας" 7. Ιδιαίτερα ευνοούνται οι ΜΜΕ και οι νέες εταιρείες. Ένα επιπλέον πλεονέκτηµα έναντι των µοντέλων ανάκτησης του κόστους είναι ότι οι πληροφορίες του δηµόσιου τοµέα ανοίγουν και για τους πολίτες. Σε µία µελέτη συνεκτιµάται ειδικότερα τα δυνητικά αποτελέσµατα στο φορολογητέο εισόδηµα και επισηµαίνεται ότι η αυξηµένη οικονοµική δραστηριότητα ως αποτέλεσµα χαµηλότερων τελών αδειοδότησης για την περαιτέρωχρήση πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα θα έχει συνολικά επωφελή επίδραση στα δηµόσια οικονοµικά 8. Σε ανάλυση του Υπουργείου Οικονοµικών του ΗΒ 9 στο πλαίσιο της έκθεσης δαπανών για το 2000, συνιστάται σύνεση, ενώ ταυτόχρονα αναγνωρίζεται η ανάγκη "να συµπεριληφθεί µια δοµή που θα παρέχει κίνητρα ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι υπηρεσίες και ιδίως τα εµπορικά διαθέσιµα δεν θα επιλέγουν µικρή παραγωγή µε µεγάλο κόστος, το οποίο θα µπορούν στη συνέχεια να καλύπτουν µετακυλίοντας υψηλές τιµές στους αγοραστές. Η αδράνεια και η επιθυµία "ήσυχης ζωής" είναι µάλλον τα κύρια εµπόδια για την επέκταση της χρησιµοποίησης κυβερνητικών πληροφοριών µε κάλυψη του κόστους Βλέπε, λόγου χάρη, τις µελέτες «Welvaartseffecten van verschillende financieringsmethoden van elektronische gegevensbestanden», έκθεση των Berenschot and Nederlands Economisch Instituut για το Ολλανδικό Υπουργείο Εσωτερικών, 2001, «Commercial exploitation of Europe s public sector information», έκθεση του Pira International για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Σεπτέµβριος 2000, ήτην έρευνα στο πεδίο των γεωγραφικών πληροφοριών που αναφέρεται στο «The dissemination of spatial data: a North-American-European comparative study on the impact of government information policy», X.R. Lopez, Ablex Publishing Corporation 1998 ή τη µελέτη «Economische effecten van laagdrempelige beschikbaarstelling van overheidsinformatie» (2000) για λογαριασµό του Ravi Bedrijvenplatform (µέλη, προερχόµενα από τον ιδιωτικό τοµέα της Ολλανδικής Επιτροπής Γεωγραφικών εδοµένων. «Welvaartseffecten van verschillende financieringsmethoden van elektronische gegevensbestanden», έκθεση των Berenschot and Nederlands Economisch Instituut για το Ολλανδικό Υπουργείο Εσωτερικών, Η µελέτη, που βασίζεται σε συντηρητική προβολή των εξελίξεων της αγοράς που προκύπτουν από τη µείωση των τελών αδειοδότησης για την επανάχρηση πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα, επισηµαίνει ότι µια πλέον ελεύθερη πολιτική αδειοδότησης θα δηµιουργούσε πρόσθετα φορολογικά έσοδα που θα υπεραναπλήρωναν το απωλεσθέν εισόδηµα από τα εν λόγω τέλη. Σε τελική ανάλυση δεν πρόκειται εποµένως για ζήτηµα απωλεσθέντων εσόδων. «Commercial exploitation of Europe s public sector information», Pira International, Σεπτέµβριος Προσάρτηµα στην Έκθεση απανών 2000 του Υπουργείου Οικονοµικών του ΗΒ. 6

7 Η εν λόγωέκθεση δαπανών αποτέλεσε τη βάση για την ατελή παροχή προς περαιτέρωχρήση βασικών πληροφοριών που βρίσκονταν στην κατοχή της κυβέρνησης. Στην παρούσα πρόταση λαµβάνεται υπόψη ότι ορισµένοι φορείς του δηµόσιου τοµέα εξαρτώνται από το εισόδηµα που προέρχεται από τις πωλήσεις των πληροφοριακών πόρων τους, ώστε να είναι σε θέση να χρηµατοδοτούν µέρος των δραστηριοτήτων τους. Ως προς τις πολιτικές χρέωσης δεν επιβάλλεται καµία ριζοσπαστική αλλαγή. Μολονότι παροτρύνονται τα κράτη µέλη να ενθαρρύνουν τους φορείς του δηµόσιου τοµέα στην υιοθέτηση του οριακού κόστους όσον αφορά την αναπαραγωγή και διάδοση όπου αυτό είναι δυνατό, ο καθορισµός των πολιτικών χρέωσης επαφίεται στα κράτη µέλη και στους φορείς του δηµόσιου τοµέα. Η πρόταση παρέχει έτσι τη δυνατότητα πλήρους ανάκτησης των δαπανών παραγωγής και των συναφών δαπανών για την παραγωγή ενός εγγράφου από τους εµπλεκόµενους φορείς του δηµόσιου τοµέα, συµπεριλαµβανοµένου και εύλογου ποσοστού απόδοσης. Ο µόνος περιορισµός που επιβάλλεται είναι το ανώτατο όριο, σε περιπτώσεις όπου οι φορείς του δηµόσιου φορέα πραγµατοποιούν υπέρµετρα κέρδη βάσει των πληροφοριακών πόρων τους. Η ανασκόπηση της παρούσας οδηγίας, η οποία προβλέπεται 3 χρόνια έπειτα από την έναρξη ισχύος της, θα αφορά ιδιαίτερα το συνολικό αντίκτυπο της οδηγίας στην αύξηση της διάθεσης πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα για περαιτέρωχρήση καθώς και στον αντίκτυπό της στα δηµόσια έσοδα. Αντίκτυπος της διαφάνειας και ισότητα συνθηκών στην αγορά Το θέµα της χρέωσης είναι ένα µόνο από τα στοιχεία που αντιµετωπίζονται στην παρούσα πρόταση. Η αύξηση της διαφάνειας και η ύπαρξη ίσων όρων στην αγορά αναµένεται ότι θα έχει σηµαντικό αντίκτυπο στις δυνατότητες περαιτέρωχρήσης πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα 10. Τα µέτρα αυτά θα βελτιώσουν τις πληροφοριακές υπηρεσίες σε κλίµακα Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και την οικονοµική δραστηριότητα που βασίζεται σε πληροφορίες του δηµόσιου τοµέα, χωρίς να επηρεάσουν αρνητικά το εισόδηµα των εµπλεκόµενων φορέων του δηµόσιου τοµέα. Μολονότι είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν τα αποτελέσµατα της διαφάνειας, η σαφήνεια και η συνάφεια θεωρούνται ουσιώδεις συνθήκες για την εξέλιξη της αγοράς 11. Το ίδιο ισχύει για τον περιορισµό της µονοπωλιακής συµπεριφοράς: τόσο η οικονοµική θεωρία όσο και η πρακτική συνηγορούν ότι η εν λόγω συµπεριφορά µπορεί να έχει σηµαντικό αρνητικό αντίκτυπο στην εξέλιξη της αγοράς πληροφοριών. Η πραγµατική επιβάρυνση των φορέων του δηµόσιου τοµέα Τα µέτρα στην παρούσα οδηγία περιλαµβάνουν διατάξεις, για τις οποίες ενδεχοµένως απαιτηθούν ορισµένες περαιτέρω προσπάθειες των ενδιαφερόµενων φορέων του δηµοσίου. Οι διατάξεις αυτές δεν υπερβαίνουν, ωστόσο, τα εκτιµώµενα ως όρια της ορθής διοικητικής πρακτικής. Η γενική προσέγγιση της εν λόγωπρότασης οδηγίας στοχεύει στην ελάχιστη έκτακτη επιβάρυνση των φορέων του δηµόσιου τοµέα. Τα έγγραφα µπορούν να διατίθενται στην υφιστάµενη µορφή τους, ενώ δεν υφίσταται υποχρέωση δηµιουργίας εγγράφων ή Βλέπε τα συµπεράσµατα και τις συστάσεις της µελέτης «Commercial exploitation of Europe s public sector information», Pira International, Σεπτέµβριος «Welvaartseffecten van verschillende financieringsmethoden van elektronische gegevensbestanden», έκθεση των Berenschot and Nederlands Economisch Instituut για το Ολλανδικό Υπουργείο Εσωτερικών,

8 προσαρµογής τους σε διαφορετικό µορφότυπο. Η υλοποίηση των προτεινόµενων µέτρων αναµένεται, κατά συνέπεια, ότι θα έχει περιορισµένο αντίκτυπο στις δηµόσιες διοικήσεις των κρατών µελών όσον αφορά τους επιχειρησιακούς τους πόρους. 5. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ Η πρόταση οδηγίας βασίζεται, µεταξύ άλλων, στην ανταπόκριση που είχε η Πράσινη Βίβλος σχετικά µε τις "Πληροφορίες του δηµόσιου τοµέα: βασικός πόρος για την Ευρώπη" (COM(1998) 585), που εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 20 Ιανουαρίου και στις διαβουλεύσεις που ακολούθησαν τη δηµοσίευση της εν λόγωπράσινης Βίβλου. Στη συνέχεια κινήθηκε διαδικασία ηλεκτρονικής διαβούλευσης για τη συλλογή σχολίων και αντιδράσεων από τους ενδιαφερόµενους αναφορικά µε το τι θα πρέπει να περιέχει ένα νοµικό µέτρο. Ως καταληκτική ηµεροµηνία για τη διαβούλευση ορίστηκε η 21η Φεβρουαρίου Στη διαβούλευση ανταποκρίθηκαν 77 οργανισµοί. Οι κλαδικοί φορείς που ασχολούνται µε την περαιτέρωχρήση εκφράστηκαν πολύ θετικά και επεσήµαναν σαφώς, συµφωνώντας µε προηγούµενα σχόλια, ότι η οδηγία θα ήταν το κατάλληλο µέσο για την αντιµετώπιση των προβληµάτων. Οι κάτοχοι δεδοµένων διατύπωσαν ορισµένες επιφυλάξεις σχετικά µε την πρόταση, ιδίως αναφορικά µε το θέµα της χρέωσης, µολονότι συχνά τείνουν να συµµερίζονται την άποψη ότι οι όροι περαιτέρωχρήσης µπορούν και πρέπει να βελτιωθούν σε ευρωπαϊκή κλίµακα. 6. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Η προτεινόµενη οδηγία ακολουθεί τις βασικές κατευθύνσεις, όπως διατυπώθηκαν από την Επιτροπή στην ανακοίνωσή της της 23ης Οκτωβρίου 2001 (COM(2001) 607) στα θέµατα του πεδίου εφαρµογής, της βασικής αρχής, του θεµιτού ανταγωνισµού και σε σειρά θεµάτων πρακτικού χαρακτήρα. Σκοπός και πεδίο εφαρµογής (άρθρο 1) Η παρούσα οδηγία ισχύει για έγγραφα γενικής πρόσβασης, εκτός εάν αυτά υπάγονται σε συγκεκριµένη εξαίρεση που προβλέπεται στην παρούσα πρόταση. ραστηριότητες εκτός του πεδίου εφαρµογής της δηµόσιας αποστολής Στο πλαίσιο της χρήσης πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα, οι φορείς του δηµόσιου τοµέα ενδέχεται να χρησιµοποιούν τα ίδια έγγραφα σε δραστηριότητες που συνδέονται µε τη δηµόσια αποστολή τους καθώς και µε εµπορικές δραστηριότητες εκτός της δηµόσιας αποστολής τους. Στην τελευταία περίπτωση περιλαµβάνεται προστιθέµενη αξία για πληροφορίες που έχουν συλλέξει για συγκεκριµένους πελάτες, ή ανάπτυξη προϊόντων προστιθέµενης αξίας για ευρύτερη καταναλωτική αγορά, τα οποία βασίζονται στα αρχικά δεδοµένα που συγκεντρώνονται κατά την εκτέλεση της δηµόσιας αποστολής τους. Παραδείγµατα των εν λόγω εµπορικών δραστηριοτήτων είναι έρευνες αγοράς βάσει στατιστικών πληροφοριών ή επί παραγγελία προσαρµοσµένες καιρικές προγνώσεις βάσει µετεωρολογικών δεδοµένων. Ενώ οι βασικές πληροφορίες που έχουν συγκεντρωθεί µε 12 Οι απαντήσεις στην Πράσινη Βίβλο καθώς και αναλυτική επισκόπησή τους περιλαµβάνονται στην ιστοθέση: 8

9 δαπάνη του δηµοσίου και κατά την εκτέλεση της δηµόσιας αποστολής θα πρέπει να διατίθενται για περαιτέρωχρήση, τα εµπορικά πληροφοριακά προϊόντα και υπηρεσίες που προκύπτουν από τις εν λόγωπληροφορίες δεν θα πρέπει να είναι διαθέσιµα. Θα πρέπει, ωστόσο, να εφαρµόζονται ορισµένες διασφαλίσεις, ώστε να εξασφαλίζονται ισότιµες συνθήκες όταν ένας φορέας του δηµόσιου τοµέα και τρίτοι προσφέρουν πληροφοριακά προϊόντα και υπηρεσίες που προκύπτουν από τις ίδιες πληροφορίες. Συγκεκριµένα, τα τέλη και λοιποί όροι και προϋποθέσεις που συνδέονται µε την παροχή δηµόσιων πληροφοριών για τις εν λόγωεµπορικές δραστηριότητες θα πρέπει να είναι τα ίδια µε αυτά που ισχύουν για τρίτους που ζητούν τις εν λόγωπληροφορίες (βλ. άρθρο 7). Το πεδίο εφαρµογής της δηµόσιας αποστολής ενός φορέα του δηµόσιου τοµέα συχνά πρόκειται να ορίζεται µε νόµο ή µε άλλους δεσµευτικούς κανόνες στα κράτη µέλη. Σε περίπτωση απουσίας τέτοιων κανόνων, θα πρέπει να ορίζεται σύµφωνα µε την ισχύουσα διοικητική πρακτική στο εκάστοτε κράτος µέλος. Με την παρούσα οδηγία δεν επιδιώκεται εναρµόνιση του πεδίου εφαρµογής της δηµόσιας αποστολής που προσδιορίζεται από τα κράτη µέλη. ικαιώµατα διανοητικής ιδιοκτησίας 13 Τα δικαιώµατα διανοητικής ιδιοκτησίας που ενδέχεται να έχουν τρίτοι σε πληροφορίες που κατέχουν φορείς του δηµόσιου τοµέα δεν επηρεάζονται από τα προτεινόµενα µέτρα. Σε πολλές περιπτώσεις, προϊόντα και υπηρεσίες πληροφοριών ενδέχεται να έχουν αναπτυχθεί από τον δηµόσιο τοµέα σε συνεργασία µε εταίρους του ιδιωτικού τοµέα ή τα δικαιώµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας ενδέχεται να ανήκουν στους απασχολούµενους των φορέων του δηµοσίου τοµέα. Η πρόταση δεν επηρεάζει τα δικαιώµατα των εν λόγω τρίτων. Η πρόταση έχει, ωστόσο, επίδραση στον τρόπο µε τον οποίο οι φορείς του δηµόσιου τοµέα µπορούν να εξασκήσουν τα δικαιώµατα διανοητικής ιδιοκτησίας που τους ανήκουν. Το γενικό νοµικό πλαίσιο εντός του οποίου υφίστανται και αποτελούν αντικείµενο διαχείρισης τα δικαιώµατα διανοητικής ιδιοκτησίας εξασφαλίζεται, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, µε την οδηγία 2001/29/ΕΚ 14 περί δικαιώµατος δηµιουργού και συγγενικών δικαιωµάτων στην κοινωνία της πληροφορίας και µε την οδηγία 96/9/ΕΚ 15 σχετικά µε τη νοµική προστασία των βάσεων δεδοµένων η παρούσα πρόταση θέτει εύλογα όρια στην άσκηση δικαιωµάτων διανοητικής ιδιοκτησίας εκ µέρους φορέων του δηµόσιου τοµέα. Η πρόταση δεν επηρεάζει την ύπαρξη ή το καθεστώς δικαιωµάτων διανοητικής ιδιοκτησίας φορέων του δηµόσιου τοµέα. εν αίρεται η υφιστάµενη προστασία δικαιωµάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, λόγου χάρη, ένδικα µέσα κατά µη εξουσιοδοτηµένης περαιτέρωχρήσης, και δεν στερείται η δυνατότητα επιβολής όρων περαιτέρω χρήσης και, εποµένως, αποκλεισµού ανεπιθύµητων µορφών περαιτέρωχρήσης µέσωάδειας ιευκρινίζεται ότι ο όρος δικαιώµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας αναφέρεται µόνο σε δικαιώµατα δηµιουργού και συναφή δικαιώµατα (περιλαµβανοµένων sui generis µορφών προστασίας). εν περιλαµβάνονται δικαιώµατα βιοµηχανικής ιδιοκτησίας. Οδηγία 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρµόνιση ορισµένων πτυχών του δικαιώµατος του δηµιουργού και συγγενικών δικαιωµάτων στην κοινωνία της πληροφορίας, ΕΕ L 167, , σ Οδηγία 96/9/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 11ης Μαρτίου 1996, σχετικά µε τη νοµική προστασία των βάσεων δεδοµένων, ΕΕ L 77, , σ

10 Οι υποχρεώσεις της παρούσας οδηγίας ισχύουν µόνο στο βαθµό που οι επιβαλλόµενες υποχρεώσεις συµβιβάζονται µε τις διατάξεις διεθνών συµφωνιών για την προστασία δικαιωµάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, ιδίως της Σύµβασης της Βέρνης για την προστασία των λογοτεχνικών και καλλιτεχνικών έργων και της συµφωνίας για τα δικαιώµατα διανοητικής ιδιοκτησίας στον τοµέα του εµπορίου. Προστασία δεδοµένων Η πρόταση οδηγίας δεν επηρεάζει καθόλου την πλήρη τήρηση των υφιστάµενων κανόνων για την προστασία των κρατών µελών. Εάν, για λόγους που αναφέρονται στην προστασία των δεδοµένων, οι πληροφορίες δεν είναι γενικώς προσβάσιµες δεν θα είναι και εκµεταλλεύσιµες. Συµπεριλαµβάνεται η περίπτωση κατά την οποία υφίστανται ειδικοί όροι για διαβούλευση δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα που κατέχουν φορείς του δηµόσιου τοµέα (π.χ. η ανάγκη τεκµηρίωσης έννοµου συµφέροντος για λόγους προστασίας των δεδοµένων, πρόσβαση περιορισµένη σε ορισµένα τµήµατα των πληροφοριών). ηµόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς, πολιτιστικά και εκπαιδευτικά ιδρύµατα Για την αποφυγή ενδεχόµενων αµφιβολιών σχετικά µε το ερώτηµα κατά πόσον οι δηµόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς θα πρέπει να θεωρούνται φορείς του δηµόσιου τοµέα υπό την έννοια του ορισµού της παρούσας οδηγίας, οι φορείς αυτοί εξαιρούνται ρητά από το πεδίο εφαρµογής της. Η εν λόγωεξαίρεση αντικατοπτρίζει την ιδιαίτερη θέση τους, η οποία αναγνωρίζεται στο πρωτόκολλο που επισυνάπτεται στη Συνθήκη του Άµστερνταµ, στο οποίο αναγνωρίζεται η ιδιαίτερη θέση τους. Γενικότερα, ορισµένοι φορείς του δηµόσιου τοµέα στο χώρο του πολιτισµού και της εκπαίδευσης δικαιούνται ιδιαίτερης µεταχείρισης ενόψει ενός συνδυασµού διαφόρων παραγόντων. Η εφαρµογή της οδηγίας ενδέχεται να τους προκαλέσει σχετικά σηµαντική διοικητική επιβάρυνση σε σύγκριση προς το όφελος. Μεγάλο µέρος των πληροφοριών τους εξαιρούνται, οπωσδήποτε, από το πεδίο εφαρµογής της οδηγίας όσον αφορά δικαιώµατα διανοητικής ιδιοκτησίας τρίτων. Τέλος, η κοινωνική λειτουργία τους ως φορέων πολιτισµού και γνώσης τούς προσδίδουν ιδιαίτερη θέση. Ορισµοί (άρθρο 2) Αφετηρία για τον ορισµό των φορέων του δηµόσιου τοµέα απετέλεσε ο ορισµός που περιλαµβάνεται στις οδηγίες που αναφέρονται στις δηµόσιες συµβάσεις. Καλύπτει δηµόσια χρηµατοδοτούµενους ή ελεγχόµενους φορείς, αποκλειοµένων των κρατικών εταιρειών. Ο ορισµός του εγγράφου στην πρόταση οδηγίας - κάθε περιεχόµενο ανεξάρτητα από το µέσο όπου είναι αποτυπωµένο (γραπτό σε χαρτί ή αποθηκευµένο σε ηλεκτρονική µορφή ή ως ηχητική, οπτική ή οπτικοακουστική εγγραφή) - είναι ευρύς ώστε να αντικατοπτρίζει τις ανάγκες της κοινωνίας της πληροφορίας. Καλύπτει όλους τους τύπους περιεχοµένου, ψηφιακού ή όχι, από οπτικοακουστικό υλικό έως βάσεις δεδοµένων. Στην εποχή του Internet, 10

11 π.χ., θα ήταν άχρηστη η διάκριση µεταξύ των πρακτικών µιας κυβερνητικής διάσκεψης και της δικτυακής εγγραφής της στον παγκόσµιο ιστό. Ανάλογος ορισµός χρησιµοποιείται επίσης στον κανονισµό για την πρόσβαση στα έγγραφα των ευρωπαϊκών οργάνων που εγκρίθηκε το Έγγραφα γενικής πρόσβασης. Τα µέτρα µε τα οποία διευκολύνεται η περαιτέρωχρήση πληροφοριών του δηµοσίου τοµέα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση θα βασιστούν στους υφιστάµενους κανόνες πρόσβασης που ισχύουν στα κράτη µέλη. εν προτείνονται αλλαγές στους κανόνες αυτούς. εδοµένου ότι η πρόταση οδηγίας βασίζεται στα υφιστάµενα καθεστώτα πρόσβασης, δεν θα ισχύσει για έγγραφα που αφορούν τη δηµόσια ασφάλεια, την άµυνα, την κρατική ασφάλεια ούτε στις κρατικές δραστηριότητες σε δικαστικές υποθέσεις, εφόσον δεν διέπονται από ειδικά καθεστώτα. Επίσης δεν θα γίνεται επεξεργασία εγγράφων ή τµηµάτων εγγράφων που περιέχουν εµπορικώς ευαίσθητες πληροφορίες, π.χ. επιχειρηµατικά µυστικά, δεδοµένου ότι δεν εµπίπτουν στα εθνικά καθεστώτα πρόσβασης. Εφόσον έγγραφα χρησιµοποιούνται από φορείς του δηµόσιου τοµέα για δικά τους πληροφοριακά προϊόντα ή υπηρεσίες, θεωρούνται έγγραφα γενικής πρόσβασης. Το γεγονός ότι φορέας του δηµόσιου τοµέα εκµεταλλεύεται εµπορικά τις πληροφορίες του δεν αρκεί αφ εαυτού ως λόγος αποκλεισµού των εν λόγω πληροφοριών από το πεδίο εφαρµογής της παρούσας πρότασης. Γενική αρχή (άρθρο 3) Στο άρθρο 3 επισηµαίνεται ότι, εφόσον φορείς του δηµόσιου τοµέα επιτρέπουν την περαιτέρω χρήση των εγγράφων, ισχύουν οι όροι των κεφαλαίων ΙΙ και ΙΙΙ. Οι φορείς του δηµόσιου τοµέα δεν υποχρεούνται να επιτρέπουν την περαιτέρωχρήση συγκεκριµένων εγγράφων, καλούνται ωστόσο τα κράτη µέλη να παροτρύνουν τους φορείς του δηµόσιου τοµέα να διαθέτουν τα έγγραφα προς περαιτέρωχρήση. ιάθεση (άρθρο 4) Στόχος του εν λόγωάρθρου είναι να δοθεί στους αιτούντες η δυνατότητα να ζητήσουν τα έγγραφα σε κάθε διαθέσιµη µορφή ή γλώσσα (π.χ. σε διάφορους ηλεκτρονικούς µορφοτύπους), γεγονός που µπορεί να τους βοηθήσει σηµαντικά κατά την επεξεργασία των εγγράφων. Προτιµητέα είναι η ηλεκτρονική µετάδοση, δεδοµένου όµως ότι πολλά από τα έγγραφα είναι ακόµα σε χαρτί και ότι δεν έχουν οι πάντες πρόσβαση ή ικανότητα χρησιµοποίησης των εργαλείων της κοινωνίας της πληροφορίας, δεν αποκλείεται η µετάδοση σε χαρτί. Για να αποφευχθεί υπερβολική επιβάρυνση των φορέων του δηµόσιου τοµέα, στο άρθρο προβλέπεται ότι δεν υφίσταται υποχρέωση του φορέα του δηµόσιου τοµέα να δηµιουργεί ή να προσαρµόζει τα έγγραφα σε διαφορετική µορφή ή γλώσσα. Η ανάγκη προσαρµογής ενός εγγράφου ενδέχεται να προκύψει µόνον σε περίπτωση που µέρος του εγγράφου δεν είναι γενικά προσβάσιµο (το µέρος αυτό του εγγράφου πρέπει ενδεχοµένως να χωριστεί από το υπόλοιπο έγγραφο ώστε να καταστεί δυνατή η περαιτέρω χρήση των τµηµάτων του εγγράφου που είναι γενικώς προσβάσιµα). 16 Κανονισµός αριθ. 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 30ής Μαΐου 2001 σχετικά µε τη δηµόσια πρόσβαση σε έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συµβουλίου και της Επιτροπής, ΕΕ L 145,

12 Χρόνος και απαιτήσεις σε περίπτωση απόρριψης αιτήµατος (άρθρο 5) Το άρθρο αφορά περιπτώσεις στις οποίες απαιτείται προηγούµενη άδεια για την επανάχρηση των εγγράφων. Σε πολλές περιπτώσεις η άδεια αυτή δεν θα απαιτηθεί και οι πληροφορίες θα µπορούν απλώς να αντλούνται από τον παγκόσµιο ιστό προς περαιτέρωχρήση. Για την τήρηση των διαφορών που υφίστανται στα εθνικά καθεστώτα πρόσβασης, προτείνεται ευθυγράµµιση των χρόνων απάντησης για αιτήµατα περαιτέρω χρήσης µε τα χρονικά περιθώρια που ισχύουν για την πρόσβαση στις πληροφορίες. Αρχές χρέωσης (άρθρο 6) Ο έλεγχος όσον αφορά πληροφορίες συγκεκριµένου πεδίου θέτει τους φορείς του δηµόσιου τοµέα σε δυνητική θέση ισχύος στην αγορά. Κατά τον ίδιο τρόπο όπως επιχειρήσεις που διαθέτουν δεσπόζουσα θέση δεν µπορούν να καταχρώνται τις ισχύεις τους στην αγορά, θα πρέπει και οι φορείς του δηµόσιου τοµέα να µην καθορίζουν αυθαίρετα τις τιµές τους, ούτε να χρεώνουν υπερβολικές τιµές για πληροφορίες που έχουν συγκεντρωθεί στο πλαίσιο της δηµόσιας αποστολής και µε δηµόσια δαπάνη. Ωστόσο, οι φορείς του δηµόσιου τοµέα διαθέτουν το δικαίωµα να ανακτούν τις επενδύσεις που πραγµατοποίησαν για την παραγωγή των πληροφοριών. Κατά συνέπεια, στο παρόν σχέδιο οδηγίας προτείνονται αρχές χρέωσης βάσει κοστοστρεφούς µεθόδου. Όπου χρεώνονται τέλη, το συνολικό εισόδηµα από την άδεια πρόσβασης ή περαιτέρω χρήσης των εν λόγω εγγράφων δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το κόστος παραγωγής, αναπαραγωγής και διάδοσης τους, συµπεριλαµβανοµένου εύλογου περιθωρίου κέρδους. Σε περίπτωση διαφοράς, ο φορέας του δηµόσιου τοµέα φέρει το βάρος της απόδειξης ότι τα τέλη είναι κοστοστρεφή, εκτός εάν υφίσταται κατάλληλη διαφανής λογιστική απογραφή που παρέχει στον πιθανό φορέα περαιτέρωχρήσης τη δυνατότητα να επαληθεύσει την τήρηση της εν λόγωαρχής. Τούτο δεν εµποδίζει, φυσικά, τον φορέα του δηµόσιου τοµέα να χρεώνει χαµηλότερες τιµές για την περαιτέρωχρήση του εγγράφου ή να την επιτρέπει δωρεάν. Αµεροληψία (άρθρο 7) Για τη δηµιουργία ισότιµων συνθηκών, τα τέλη και λοιποί όροι εµπορικής περαιτέρωχρήσης δεν θα πρέπει να εισάγουν διακρίσεις. Παροµοίως θα πρέπει να ισχύουν ισότιµοι όροι για συγκρίσιµους οργανισµούς που προβαίνουν σε περαιτέρωχρήση πληροφοριών για µη εµπορικούς σκοπούς. Ορισµένοι φορείς του δηµόσιου τοµέα, διεξάγουν επίσης εµπορικές δραστηριότητες, εκτός της δηµόσιας αποστολής, παράλληλα µε τις δηµόσιες δραστηριότητές τους. Τα τέλη και λοιποί όροι που συνδέονται µε την παροχή δηµόσιων πληροφοριών για τις εν λόγω εµπορικές δραστηριότητες θα πρέπει να είναι τα ίδια µε τα ισχύοντα για τρίτους που υποβάλλουν αίτηση για παροχή πληροφοριών. Σε αντίθετη περίπτωση υφίσταται κίνδυνος, ο εµπλεκόµενος φορέας του δηµόσιου τοµέα να καταχραστεί της προνοµιακής θέσης τους για την επίτευξη ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος έναντι άλλων συντελεστών της αγοράς. ιαφάνεια (άρθρο 8) Με το εν λόγωάρθρο επιβάλλεται διαφάνεια στους όρους περαιτέρωχρήσης (τέλη και λοιποί όροι). Αναµένεται ότι οι όροι περαιτέρωχρήσης θα δηµοσιευθούν, από τον ενδιαφερόµενο φορέα, στο Internet, ιδίως εφόσον τα εν λόγω έγγραφα δηµοσιεύονται και αυτά στο Internet. 12

13 Η διαφάνεια αυτή παρέχει τη δυνατότητα επιβεβαίωσης ότι οι ισχύοντες κανόνες έχουν καθοριστεί εκ των προτέρων και είναι αντικειµενικοί, εποµένως δεν επαπειλείται σύγκρουση µε τις βασικές αρχές της πολιτικής ανταγωνισµού. ηµιουργείται έτσι ένα πλέον προβλέψιµο περιβάλλον για τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων και για προγραµµατισµό εκ µέρους των φορέων περαιτέρω χρήσης των πληροφοριών. ιευκόλυνση της περαιτέρω χρήσης (άρθρο 9) Τα κράτη µέλη εξασφαλίζουν την ηλεκτρονική διάθεση πρότυπων συµφωνιών αδειοδότησης για την εµπορική εκµετάλλευση πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα και τη δυνατότητα ηλεκτρονικής επεξεργασίας των συµφωνιών αυτών. Τούτο δεν συνεπάγεται ότι θα υπάρξει ευρωπαϊκό µοντέλο για τις εν λόγω ηλεκτρονικές πρότυπες άδειες. Επαφίεται στα κράτη µέλη να ορίσουν το κυβερνητικό επίπεδο για την έκδοση των πρότυπων αυτών αδειών. Στην πράξη, κάθε φορέας του δηµόσιου τοµέα που χορηγεί άδειες για πληροφορίες θα µπορεί να διαθέτει ηλεκτρονικά την άδειά του, µολονότι ορισµένος βαθµός τυποποίησης θα διευκόλυνε την περαιτέρωχρήση πληροφοριών για τους ενδιαφερόµενους που πρέπει να διαπραγµατευθούν µε διάφορους φορείς του δηµόσιου τοµέα. Θεµιτός ανταγωνισµός (άρθρο 10) Με το άρθρο 10 περιορίζεται η δυνατότητα των φορέων του δηµόσιου τοµέα να έχουν αποκλειστικές ρυθµίσεις για την εκµετάλλευση πληροφοριών του δηµοσίου τοµέα, εφόσον µε τις ρυθµίσεις αυτές περιορίζεται αδικαιολόγητα ο ανταγωνισµός ή η εµπορική περαιτέρω χρήση πληροφοριών. Πράγµατι, στο βαθµό που κάθε αποκλειστική ρύθµιση θα οδηγούσε σε κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης εκ µέρους της επιχείρησης που επωφελείται από αυτήν και εποµένως σε παράβαση των κανόνων ανταγωνισµού της συνθήκης ΕΚ (άρθρο 82 σε σύνδεση µε το άρθρο 86), η παρούσα οδηγία αντανακλά την υποχρέωση της Συνθήκης που αφορά την άρση όλων των αναιτιολόγητων αποκλειστικών ρυθµίσεων. Σε ορισµένες ειδικές περιπτώσεις ενδέχεται να αιτιολογείται η αποκλειστική ρύθµιση (άρθρο 10, παράγραφος 2). Κατά πόσον οι περιστάσεις αιτιολογούν αποκλειστική ρύθµιση, και κατά συνέπεια κατά πόσο η εν λόγωρύθµιση δεν περιορίζει αδικαιολόγητα τον ανταγωνισµό, θα αποφασιστεί τελικά κατά περίπτωση και σε εφαρµογή του άρθρου 86 της Συνθήκης. Όργανα της ΕΚ Μολονότι η παρούσα οδηγία απευθύνεται προς τα κράτη µέλη, οι κανόνες περαιτέρωχρήσης πληροφοριακών όρων θα γίνουν επίσης σεβαστές από τα κοινοτικά όργανα. Κύριοι κάτοχοι πληροφοριών µεταξύ των κοινοτικών οργάνων, όπως η υπηρεσία επισήµων δηµοσιεύσεων και η Eurostat κατέβαλαν κατά τα τελευταία έτη σηµαντικές προσπάθειες για την επίτευξη διαφανούς και αµερόληπτης πολιτικής όσον αφορά την περαιτέρωχρήση των πληροφοριακών τους πόρων, εφεξής δε θα λειτουργούν σύµφωνα µε τους κανόνες που διατυπώνονται στο παρόν κείµενο. 13

14 2002/0123 (COD) Πρόταση Ο ΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την περαιτέρω χρήση και εµπορική εκµετάλλευση εγγράφων του δηµόσιου τοµέα ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και ιδίως το άρθρο 95, την πρόταση της Επιτροπής 1, τη γνώµη της Οικονοµικής και Κοινωνικής Επιτροπής 2, τη γνώµη της Επιτροπής των Περιφερειών 3, Αποφασίζοντας σύµφωνα µε τη διαδικασία του άρθρου 251 της Συνθήκης 4, Εκτιµώντας τα εξής: (1) Η Συνθήκη προβλέπει την καθιέρωση εσωτερικής αγοράς και την εισαγωγή συστήµατος που θα εξασφαλίσει ότι δεν στρεβλώνεται ο ανταγωνισµός στην εσωτερική αγορά. Η εναρµόνιση των κανόνων και πρακτικών στα κράτη µέλη που αφορούν την εκµετάλλευση πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα συµβάλλει στην επίτευξη των εν λόγωστόχων. (2) Η εξέλιξη προς την κατεύθυνση της κοινωνίας της πληροφορίας και της γνώσης επηρεάζει τη ζωή κάθε πολίτη στην Κοινότητα, µεταξύ άλλων παρέχοντας νέα µέσα πρόσβασης στη γνώση και νέους τρόπους απόκτησής της. (3) Το ψηφιακό περιεχόµενο διαδραµατίζει προεξάρχοντα ρόλο στην εξέλιξη αυτή. Η παραγωγή περιεχοµένου συνέβαλε και συνεχίζει να συµβάλλει σε ταχεία αύξηση των θέσεων εργασίας κατά τα τελευταία έτη. Οι περισσότερες από αυτές τις θέσεις εργασίας δηµιουργήθηκαν σε µικρές αναδυόµενες εταιρείες. (4) Ο δηµόσιος τοµέας συγκεντρώνει, οργανώνει και διαδίδει πληροφορίες σε πολλά πεδία δραστηριότητας, όπως γεωγραφικές πληροφορίες, τουριστικές πληροφορίες, πληροφορίες περί επιχειρήσεων, πληροφορίες για διπλώµατα ευρεσιτεχνίας και εκπαίδευση ΕΕ C ΕΕ C ΕΕ C ΕΕ C 14

15 (5) Μεταξύ των κύριων στόχων της καθιέρωσης εσωτερικής αγοράς συγκαταλέγεται η δηµιουργία όρων για την ανάπτυξη υπηρεσιών κοινοτικής κλίµακας. Οι πληροφορίες του δηµόσιου τοµέα είναι σηµαντική πρώτη ύλη για προϊόντα και υπηρεσίες ψηφιακού περιεχοµένου και θα καταστούν ακόµα σηµαντικότερος πόρος περιεχοµένου ενόψει της εξέλιξης των ασύρµατων υπηρεσιών περιεχοµένου. Στο πλαίσιο αυτό ουσιαστική σηµασία πρέπει επίσης να έχει και η ευρεία διασυνοριακή γεωγραφική κάλυψη. (6) Υφίστανται σηµαντικές διαφορές στους κανόνες και τις πρακτικές των κρατών µελών όσον αφορά την εκµετάλλευση πληροφοριακών πόρων του δηµόσιου τοµέα, οι οποίες συνιστούν φραγµούς για την πλήρη εκµετάλλευση του οικονοµικού δυναµικού του καίριου αυτού πληροφοριακού πόρου. Ως εκ τούτου θα πρέπει να επιτευχθεί ελάχιστος βαθµός εναρµόνισης των εθνικών κανόνων και πρακτικών όσον αφορά την περαιτέρωχρήση και εµπορική εκµετάλλευση πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα, σε περιπτώσεις όπου οι διαφορές εθνικών κανονισµών και πρακτικών ή η απουσία σαφήνειας παρεµποδίζουν την οµαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και την απρόσκοπτη εξέλιξη της κοινωνίας της πληροφορίας στην Κοινότητα. (7) Εξάλλου, χωρίς την ελάχιστη εναρµόνιση σε κοινοτικό επίπεδο, οι νοµοθετικές δραστηριότητες σε εθνική κλίµακα, που έχουν ήδη δροµολογηθεί σε σειρά κρατών µελών ώστε να ανταποκριθούν στις τεχνολογικές προκλήσεις, ενδέχεται να καταλήξουν σε ακόµη πιο σηµαντικές διαφορές. Ο αντίκτυπος από τις νοµοθετικές αυτές διαφορές και αβεβαιότητες θα καταστεί σηµαντικότερος µε την περαιτέρω εξέλιξη της κοινωνίας της πληροφορίας, που έχει ήδη συµβάλει σε µεγάλο βαθµό στην αύξηση της διασυνοριακής εκµετάλλευσης πληροφοριών. (8) Απαιτείται η δηµιουργία γενικού πλαισίου όσον αφορά τους όρους περαιτέρωχρήσης των πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα, για την εξασφάλιση δίκαιων, αναλογικών και ισότιµων όρων περαιτέρω χρήσης των πληροφοριών αυτών. (9) Η παρούσα οδηγία πρέπει να εφαρµόζεται σε έγγραφα γενικής πρόσβασης που βρίσκονται στην κατοχή φορέων του δηµόσιου τοµέα. Εφόσον φορείς του δηµόσιου τοµέα επιτρέπουν την περαιτέρω χρήση των εγγράφων αυτών, τα έγγραφα πρέπει να δυνατόν να χρησιµοποιηθούν περαιτέρω, για εµπορικούς και µη εµπορικούς σκοπούς, σύµφωνα µε τους όρους που ορίζονται στα κεφάλαια ΙΙ και ΙΙΙ. Τα κράτη µέλη ενθαρρύνονται να προωθούν τη διάθεση προς περαιτέρω χρήση όλων των εγγράφων γενικής πρόσβασης που βρίσκονται στην κατοχή φορέων του δηµόσιου τοµέα. (10) Οι διάφοροι µορφότυποι που χρησιµοποιούνται από φορείς του δηµόσιου τοµέα µπορούν να αποτελέσουν σηµαντική επιβάρυνση για ιδιωτικούς οργανισµούς οι οποίοι επιθυµούν την περαιτέρωχρήση πληροφοριών από διάφορες πηγές. Η ανάγκη να µετατραπούν σε ψηφιακά έγγραφα ή η ανάγκη επέµβασης σε ψηφιακά αρχεία ώστε να καταστούν αµοιβαία συµβατά θα µπορούσε σε πολλές περιπτώσεις να περιοριστεί απαιτώντας από τους φορείς του δηµοσίου να διαθέτουν τα έγγραφα σε όλες τις προϋφιστάµενες µορφές. (11) Ο χρόνος απόκρισης σε αιτήµατα για περαιτέρωχρήση πληροφοριακών πόρων θα πρέπει να είναι εύλογος και να συµβαδίζει µε το χρόνο απόκρισης για αιτήµατα πρόσβασης στα έγγραφα, ώστε να µην εµποδίζεται η καθιέρωση νέων πληροφοριακών προϊόντων και υπηρεσιών. Υπερβολική χρονική καθυστέρηση µεταξύ του αιτήµατος 15

16 για περαιτέρω χρήση εγγράφων και της απόφασης επί των εν λόγω αιτηµάτων µπορεί να εµποδίσει την καθιέρωση συλλογών δεδοµένων που καλύπτουν το σύνολο της Κοινότητας, δεδοµένου ότι η βραδύτερα ανταποκρινόµενη χώρα θα καθορίζει το ρυθµό. (12) Εφόσον χρεώνονται τέλη, το συνολικό εισόδηµα από την άδεια πρόσβασης ή περαιτέρω χρήσης των εν λόγω εγγράφων δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το συνολικό κόστος παραγωγής, αναπαραγωγής και διάδοσής τους, συµπεριλαµβανοµένου εύλογου περιθωρίου κέρδους. Η παραγωγή στο σηµείο αυτό περιλαµβάνει συλλογή και συγκέντρωση, και η διάδοση δύναται επίσης να περιλαµβάνει υποστήριξη χρηστών. Η ανάκτηση των δαπανών, µαζί µε εύλογο περιθώριο κέρδους, συνιστά ανώτατο όριο για τα τέλη, καθώς πρέπει να αποκλείονται υπερβολικές τιµές. Οι φορείς του δηµόσιου τοµέα θα πρέπει να διαθέτουν τη δυνατότητα να επιβάλλουν χαµηλότερα ή καθόλου τέλη, ενώ καλούνται τα κράτη µέλη να διαθέτουν τα έγγραφα µε χρέωση που δεν υπερβαίνει το οριακό κόστος αναπαραγωγής και διάδοσης των εγγράφων. (13) Τα τέλη και λοιποί όροι περαιτέρωχρήσης των πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα θα πρέπει να είναι αµερόληπτα και να µην επιφέρουν διακρίσεις. Τούτο ισχύει επίσης για τις εµπορικές δραστηριότητες των φορέων του δηµόσιου τοµέα που δεν εµπίπτουν στη δηµόσια αποστολή τους. Τούτο σηµαίνει ότι για τις εµπορικές δραστηριότητες των φορέων του δηµόσιου τοµέα θα πρέπει να ισχύουν οι ίδιοι όροι εισαγωγής όπως για τις δραστηριότητες άλλων συντελεστών της αγοράς. Ιδίως τα τέλη και λοιποί όροι που συνδέονται µε την παροχή δηµόσιων πληροφοριών ως εισροή για τις εν λόγω εµπορικές δραστηριότητες θα πρέπει να είναι οι ίδιοι µε τους ισχύοντες για τρίτους που ζητούν πληροφορίες αυτού του είδους. (14) Η εξασφάλιση σαφών και δηµόσια προσπελάσιµων όρων και προϋποθέσεων περαιτέρωχρήσης των πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη αγοράς πληροφοριών σε κοινοτική κλίµακα. Κατά συνέπεια, όλοι οι ισχύοντες όροι θα πρέπει να είναι σαφείς σε όλους τους ενδιαφερόµενους για περαιτέρωχρήση. (15) Σηµαντικό ρόλο σχετικά µπορούν επίσης να έχουν και πρότυπες συµφωνίες αδειοδότησης, οι οποίες διατίθενται ηλεκτρονικά. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες φορείς του δηµόσιου τοµέα ασκούν δικαιώµατα διανοητικής ιδιοκτησίας ή/και επιβάλλουν χρέωση για την περαιτέρω χρήση των εγγράφων θα πρέπει να υφίστανται τυποποιηµένες συµφωνίες αδειοδότησης για λόγους διευκόλυνσης και διαφάνειας των συναλλαγών. (16) Οι φορείς του δηµόσιου τοµέα δεν θα πρέπει να διακινδυνεύουν σύγκρουση µε τις βασικές αρχές της πολιτικής ανταγωνισµού και δεν θα πρέπει να υιοθετούν συµπεριφορά που θα µπορούσε να συνιστά κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης. Οι αποκλειστικές ρυθµίσεις µεταξύ φορέων του δηµόσιου τοµέα και ιδιωτών εταίρων για την εµπορική εκµετάλλευση των εγγράφων µπορούν να οδηγήσουν σε σηµαντικές στρεβλώσεις της αγοράς. Οι εν λόγωδιευθετήσεις, σε πολλές περιπτώσεις θα έχουν εθνική βάση, αποκλείοντας έτσι άλλους κοινοτικούς συντελεστές από την είσοδο στην αγορά και περαιτέρω χρήση των ίδιων πληροφοριών. Ενόψει, ωστόσο, της παροχής υπηρεσίας προς γενικό οικονοµικό συµφέρον, ενδέχεται ενίοτε να απαιτηθεί αποκλειστικό δικαίωµα για περαιτέρω χρήση πληροφοριακών πόρων του δηµόσιου τοµέα. Τούτο ενδέχεται να συµβεί σε περίπτωση που κανένας εµπορικός εκδότης δεν θα δηµοσίευε τις πληροφορίες χωρίς ανάλογο αποκλειστικό δικαίωµα. 16

17 (17) Κατά την περαιτέρωχρήση πληροφοριακών πόρων του δηµόσιου τοµέα θα πρέπει να τηρούνται πλήρως οι συγκεκριµένες υποχρεώσεις των αρχών όσον αφορά την επεξεργασία προσωπικών δεδοµένων, όπως προβλέπεται στην οδηγία 95/46/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 24ης Οκτωβρίου 1995 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδοµένων αυτών 5. Συγκεκριµένα, δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα που συγκεντρώνονται από φορείς του δηµόσιου τοµέα δεν πρέπει να χρησιµοποιούνται για σκοπούς ασυµβίβαστους µε τους αρχικούς, ρητούς και θεµιτούς σκοπούς για τους οποίους συγκεντρώθηκαν. Η περαιτέρωχρήση δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα ή εγγράφων που περιέχουν δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα για εµπορικούς σκοπούς δύναται εν γένει να µη συµβιβάζεται µε τους εν λόγωαρχικούς σκοπούς, ιδίως σε περιπτώσεις όπου η συγκέντρωση δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα από τη δηµόσια αρχή είναι υποχρεωτική και όπου τα υποκείµενα των δεδοµένων δεν έχουν δυνατότητα να αρνηθούν την επεξεργασία των προσωπικών τους δεδοµένων. (18) Η παρούσα οδηγία δεν επηρεάζει δικαιώµατα διανοητικής ιδιοκτησίας τρίτων. Η οδηγία δεν επηρεάζει υφιστάµενα δικαιώµατα διανοητικής ιδιοκτησίας φορέων του δηµόσιου τοµέα, ούτε περιορίζει την άσκηση των εν λόγω δικαιωµάτων κατ ουδένα τρόπο πέραν των ορίων που τίθενται µε την παρούσα οδηγία. Οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την παρούσα οδηγία ισχύουν µόνο στο βαθµό που οι επιβαλλόµενες υποχρεώσεις συµβιβάζονται µε τις διατάξεις διεθνών συµφωνιών για την προστασία δικαιωµάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, ιδίως της Σύµβασης της Βέρνης για την προστασία των λογοτεχνικών και καλλιτεχνικών έργων και της συµφωνίας για τα δικαιώµατα διανοητικής ιδιοκτησίας στον τοµέα του εµπορίου 6. Ωστόσο οι φορείς του δηµόσιου τοµέα πρέπει να ασκούν τα δικαιώµατά τους πνευµατικής ιδιοκτησίας κατά τρόπο που να διευκολύνει την περαιτέρωχρήση. (19) Οι στόχοι της προτεινόµενης δράσης είναι η διευκόλυνση της δηµιουργίας σε κοινοτική κλίµακα πληροφοριακών προϊόντων ή υπηρεσιών που βασίζονται σε πληροφορίες του δηµόσιου τοµέα, η ενίσχυση αποτελεσµατικής διασυνοριακής χρήσης πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα από ιδιωτικές εταιρείες για πληροφοριακά προϊόντα και υπηρεσίες προστιθέµενης αξίας, ο περιορισµός των στρεβλώσεων του ανταγωνισµού στην κοινοτική αγορά και η αποφυγή µιάς κατάστασης όπου θα παρατηρείται διαφορετικός ρυθµός των κρατών µελών στη διεκπεραίωση θεµάτων περαιτέρωχρήσης πληροφοριών του δηµόσιου τοµέα και που θα οδηγήσει σε περαιτέρωαποκλίσεις. Σύµφωνα µε την αρχή της επικουρικότητας και την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνονται στο άρθρο 5 της συνθήκης, αυτοί οι στόχοι δεν µπορούν να υλοποιηθούν επαρκώς από τα κράτη µέλη, λόγωτου εγγενώς κοινοτικού χαρακτήρα του πεδίου εφαρµογής και των επιπτώσεων και, συνεπώς, µπορούν να υλοποιηθούν καλύτερα σε κοινοτικό επίπεδο. Η παρούσα οδηγία. περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο για την επίτευξη αυτών των στόχων και δεν υπερβαίνει ό,τι είναι απαραίτητο για τον σκοπό αυτό, 5 6 ΕΕ L 281, , σ. 31. ΕΕ L 336, , σ