Αγαπητοί φίλοι και φίλες του Επιμορφωτικού Κέντρου Βιβλιοθήκης/Αρχείου Χαρίλαος Φλωράκης, αξιότιμοι προσκεκλημένοι, συντρόφισσες και σύντροφοι σας

Transcript

1 Αγαπητοί φίλοι και φίλες του Επιμορφωτικού Κέντρου Βιβλιοθήκης/Αρχείου Χαρίλαος Φλωράκης, αξιότιμοι προσκεκλημένοι, συντρόφισσες και σύντροφοι σας καλωσορίζουμε στη σημερινή μας εκδήλωση. Καλωσορίζουμε επίσης την αντιπροσωπεία της Κ.Ε. του ΚΚΕ, με επικεφαλής το Γενικό Γραμματέα της, σ. Δημήτρη Κουτσούμπα! Εχθές, 11 Ιουνίου συμπληρώθηκαν κιόλας 10 χρόνια απ όταν με αφορμή τη συμπλήρωση δύο χρόνων από το θάνατο του Επίτιμου Προέδρου του ΚΚΕ και ιστορικού ηγέτη του κομμουνιστικού κινήματος Χαρίλαου Φλωράκη, η Κ.Ε. του ΚΚΕ εγκαινίασε το Επιμορφωτικό Κέντρο Βιβλιοθήκη/Αρχείο Χαρίλαος Φλωράκης, στο ειδικά διαμορφωμένο σπίτι, όπου κατοικούσε ο κομμουνιστής ηγέτης και το οποίο ο ίδιος δώρησε στο κόμμα του. Σ' αυτά τα 10 χρόνια, παρά τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες που εντάθηκαν και λόγω της οικονομικής κρίσης, με τη σταθερή μέριμνα της Κ.Ε. του Κόμματος αλλά και με τη συγκινητική υποστήριξη πολλών φίλων, το Επιμορφωτικό Κέντρο κατάφερε χρόνο με το χρόνο να γίνεται όλο και πιο γνωστό, αλλά και όλο και πλουσιότερο όσο αφορά στο αρχειακό υλικό και στο περιεχόμενο της βιβλιοθήκης. Το ΚΚΕ, μετά τις καταστροφικές πλημμύρες του 1994, παράλληλα με την ασίγαστη εργασία για την αποκατάσταση και συντήρηση του ιστορικού του αρχείου του έχει οργανώσει την συστηματική προβολή και αξιοποίησή του με πληθώρα εκδόσεων, δημοσιεύσεων και εκθέσεων. Στο ΕΚΧΦ έχει μεταφερθεί ήδη ένας μεγάλος όγκος αυτού του αρχείου σε ψηφιακή μορφή. Έτσι μπόρεσε το Κέντρο μας όλο και πιο αποτελεσματικά να βοηθήσει ερευνητές-μελετητές όχι μόνο απ' όλη την Ελλάδα, αλλά και από τη μακρινή Αυστραλία, τις ΗΠΑ, τον Καναδά και από πολλά κράτη της Ευρώπης, όπως η Γαλλία, η Ελβετία, η Ιταλία, η Μ. Βρετανία, η Γερμανία, η Κύπρος και άλλες. Ο αρχειακός πλούτος και η βιβλιοθήκη μας, καθώς είναι προσβάσιμα σε κάθε ενδιαφερόμενο αποτέλεσαν σημαντικό στήριγμα πολλών νέων ερευνητών για την εκπόνηση των μεταπτυχιακών και διδακτορικών τους εργασιών. Δεν ήταν λίγοι και αυτοί που τα αξιοποίησαν για τη συγγραφή λογοτεχνικών έργων ή για θεατρικά και κινηματογραφικά έργα, καθώς εδώ είναι προσβάσιμος και ένας μεγάλος πλούτος προοδευτικής και πρωτοποριακής πνευματικής δημιουργίας του προηγούμενου αιώνα. Όμως για μας, το σημαντικότερο επίτευγμα είναι ότι μέσα από τον τρόπο λειτουργίας μας καταφέραμε να δώσουμε τη δυνατότητα σε πάρα πολλούς εργαζόμενους και ιδιαιτέρα σε νέους εργαζόμενους και εργαζόμενες, να αποκτήσουν πιο στέρεες γνώσεις για την ιστορία του εργατικού και λαϊκού μας κινήματος, της νεολαίας και των γυναικών και να γνωριστούν με τις θεωρητικές βάσεις του κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα και διεθνώς, με την πολιτική και την 100χρονη προσφορά του ΚΚΕ. Η μεγάλη πλειονότητα των διαθέσιμων ντοκουμέντων προέρχεται από το ιστορικό αρχείο της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Αξιόλογος όμως είναι και ο εμπλουτισμός του ψηφιακού μας αρχείου και μέσω συνεργασιών με άλλους αρχειακούς φορείς, όπως η Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, τα Γενικά Αρχεία του

2 Κράτους, η Εθνική Βιβλιοθήκη, το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, και άλλους. Μετά από 10 χρόνια λειτουργίας του ΕΚΧΦ, στο ηλεκτρονικό αρχείο του είναι πλέον διαθέσιμα πάνω από αρχειακά τεκμήρια, πρωτογενείς πηγές ολόκληρης της ιστορίας του ΚΚΕ και του λαϊκού κινήματος. Μάλιστα με την πολύ πρόσφατη συμπλήρωση, με την μεγάλη προσπάθεια που κατέβαλλαν οι σύντροφοι και συντρόφισσες των υπεύθυνων τμημάτων, το αρχείο μας ξεπερνά τα ψηφιακά ντοκουμέντα, αποτελούμενα από εκατοντάδες χιλιάδες σελίδες, μια πραγματικά σπουδαία κατάκτηση! Οδεύοντας προς τα 100χρονα του Κομμουνιστικού Κόμματος και τα 50χρονα της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας, οι αντίστοιχες θεματικές ενότητες αποκτούν επίκαιρη και εξαιρετική σημασία. Σε αυτές θα βρούμε τόσο τις κατά καιρούς στρατηγικές επεξεργασίες, όσο και όλες τις πολιτικές αποφάσεις και δημόσιες τοποθετήσεις για όλα τα ζητήματα που απασχόλησαν το λαό μας. Κείμενα απαραίτητα, που όμως συχνά αγνοούνται από αυτούς που επιδιώκουν να ξαναγράψουν την ιστορία στα μέτρα τους. Στην ενότητα ΚΚΕ προστέθηκε ξεχωριστή υποενότητα που αφορά στους εξόριστους και φυλακισμένους κομμουνιστές, από την ίδρυση του Κόμματος έως την επιβολή της δικτατορίας της 21ης Απριλίου Σε αυτήν θα βρούμε πολύτιμες αποχαιρετιστήριες επιστολές μελλοθανάτων, που αν και απευθύνονται σε συγγενικά πρόσωπα αποτελούν παρακαταθήκες για όλους τους κομμουνιστές, ονομαστικές καταστάσεις και υπηρεσιακούς φακέλους που κρατούσαν οι διοικητικές αρχές, διάφορες χειρόγραφες μπροσούρες όσο και σημειώσεις και ανοιχτές επιστολές των πολιτικών κρατούμενων και εξορίστων. Μετά την τελευταία συμπλήρωση, σε αυτήν την ενότητα προστέθηκε μεταξύ άλλων και η αλληλογραφία των κομμουνιστών κρατουμένων της Ακροναυπλίας με το καθεστώς Μεταξά, σχετικά με τη στάση τους στον ιταλοελληνικό πόλεμο καθώς και η επαίσχυντη απάντηση του αστικού κράτους. Στην ενότητα της ΚΝΕ, εκτός από το σύνολο των αποφάσεων των συνεδρίων της και του Κεντρικού Συμβουλίου, σε ξεχωριστή υποενότητα ξετυλίγεται η δράση της ΟΚΝΕ, μέσα από τα κεντρικά της έντυπα, την Νεολαία και το Νέο Λενινιστή. Εκεί διαπιστώνει κανείς ότι μεταξύ άλλων υπάρχουν και φύλλα που κυκλοφορούν παρά την προσπάθεια κατάσχεσής τους από τις κρατικές αρχές και παρά τις διώξεις επί εσχάτης προδοσίας. Σε ξεχωριστές θεματικές ενότητες βρίσκονται τα όργανα της ΚΕ του ΚΚΕ, ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ και η ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, αλλά και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί του της περιόδου : Ο Δημοκρατικός Στρατός, που μετονομάστηκε σε Ελεύθερη Ελλάδα και η Φωνή της Αλήθειας, που μόλις τώρα αποκτήθηκε από το ΕΚΧΦ. Να σημειώσουμε ότι συμπληρώθηκε σημαντικά και η σειρά του Ριζοσπάστη, ο οποίος μέσω της συνεργασίας μας με τη Βιβλιοθήκη της Βουλής απέκτησε βελτιωμένη ψηφιακή εμφάνιση. Η υπεραιωνόβια ζωή αυτού του εντύπου, που από το 1919 γίνεται πλέον και όργανο του Κόμματος αποτελεί πολύτιμο βοήθημα για όποιον θέλει να γνωρίσει μέρα με την ημέρα την 100χρονη δράση και προσφορά του ΚΚΕ,

3 να γνωρίσει την τιτάνια προσπάθεια και τους μεγάλους σταθμούς των αγώνων του για την πρόοδο και την ευημερία του λαού μας, κόντρα σε θεούς και δαίμονες. Στο ηλεκτρονικό μας αρχείο είναι πλέον προσβάσιμη και η προδικτατορική ΑΥΓΗ. Η ψηφιοποίησή της είναι επίσης αποτέλεσμα της συνεργασίας μας με τη Βιβλιοθήκη της Βουλής. Αποτελεί επίσης σημαντικό βοήθημα για την έρευνα μια κρίσιμης περιόδου (αυτής του 1952 με 1967), όπου βρίσκει κανείς πολύτιμα στοιχεία και μαρτυρίες για τους αγώνες του λαού, σε αντιπαράθεση με την κρατική τρομοκρατία και καταστολή. Τελευταία στη σειρά αλλά όχι σε σημασία θεματική ενότητα είναι η πολιτική προσφυγιά. Στις πάμπολλες σειρές εντύπων απ' όλες τις σοσιαλιστικές χώρες προστέθηκαν τώρα πάρα πολλά φύλλα. Τώρα όμως είναι στη διάθεση των επισκεπτών μας και μια πλούσια σειρά αναγνωστικών και άλλων σχολικών βιβλίων που διδάσκονταν εκεί τα ελληνόπουλα. Χιλιάδες είναι οι εφημερίδες, τα βιβλία, οι προκηρύξεις και οι μπροσούρες που προστέθηκαν και σε όλες τις χρονολογικές ενότητες του ψηφιακού μας αρχείου. Έτσι, στην περίοδο μέχρι την ίδρυση του ΣΕΚΕ, πέρα από τις πλούσιες σειρές εργατικών εφημερίδων βρίσκει κανείς και σπάνια πλέον βιβλία καθώς και πάρα πολλά φύλλα της εφημερίδας Νουμάς του Ταγκόπουλου, ακόμα και τοπικές αστικές εφημερίδες, όπως η Πελοπόννησος. Στην περίοδο του μεσοπολέμου ξεχωρίζει ο πλούτος των μαρξιστικών βιβλίων (εκδόσεις κυρίως του Σοσιαλιστικού Βιβλιοπωλείου), το 15ημερο περιοδικό διάδοσης της μαρξιστικής λενινιστικής εργογραφίας με τίτλο Μαρξιστική Βιβλιοθήκη, οι προκηρύξεις του ΚΚΕ και των συνδικάτων, καθώς και τα έντυπα της Εργατικής Βοήθειας και οι εφημερίδες των πολιτικών κρατουμένων και εξορίστων. Δεν λείπουν βέβαια ούτε από αυτήν την ενότητα κεντρικές και τοπικές αστικές εφημερίδες, όπως και σπάνια βιβλία. Διαθέσιμη είναι ακόμα και μια σειρά φύλλων της εφημερίδας Le Populaire, οργάνου του Σοσιαλιστικού Κόμματος Γαλλίας. Η ενότητα της περιόδου είναι μια από τις πλουσιότερες σε αρχεία. Εδώ κυριαρχούν βέβαια και εμπλουτίστηκαν ακόμα πιο πολύ τα κεντρικά και τοπικά έντυπα και οι προκηρύξεις όλων των αντιστασιακών οργανώσεων και του Κόμματος, χωρίς να λείπουν βέβαια τα αστικά έντυπα, ακόμα και αυτά των δυνάμεων Κατοχής. Καινούργιο μας απόκτημα είναι μια πληθώρα σημαντικών αστικών εφημερίδων, που δείχνουν καθαρά ότι το ταξικό τους συμφέρων πήγαινε χέρι-χέρι με τη δουλοπρέπεια απέναντι στον ξένο κατακτητή. Ενισχυμένες με επιπλέον έντυπα είναι και οι υποενότητες της Εθνικής Αλληλεγγύης και της Μέσης Ανατολής. Η μεγαλύτερη σε μέγεθος χρονολογική ενότητα είναι αυτή που ξεκινάει με τον ηρωικό Δεκέμβρη '44 και τελειώνει το 1949, με την υποχώρηση του ΔΣΕ στις Λαϊκές Δημοκρατίες. Τόσο οι κομματικές εφημερίδες όσο και αυτές του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ των διωκόμενων και έγκλειστων στις φυλακές και τα ξερονήσια αγωνιστών, όσο βέβαια και οι αποφάσεις και διαταγές των

4 επιτελείων του ΔΣΕ, καθώς και οι κεντρικές εφημερίδες του, μαζί με αυτές των μονάδων του αποτελούν το βασικό όγκο της ενότητας. Πρόσφατα, εκτός των άλλων προστέθηκε και σειρά σλαβομακεδόνικων εντύπων του ΔΣΕ, όπως και πάμπολλες εκδόσεις των κατά τόπους οργανώσεων του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, με ακόμα περισσότερα στοιχεία για τη λευκή τρομοκρατία που εξαπέλυσαν οι αστοί μετά τη Βάρκιζα, για τα έκτακτα στρατοδικεία και τις χιλιάδες εκτελέσεις και δολοφονίες, ιδιαιτέρα από την Πελοπόννησο, αλλά και από πολλά νησιά. Ξεχωριστή κατηγορία αποτελεί η κατάσταση με τα στοιχεία των νεκρών πολεμιστών του ΔΣΕ. Η επόμενη περίοδος είναι πλούσια σε ντοκουμέντα και εφημερίδες των φυλακών και της εξορίας, καθώς και σε συνδικαλιστικά έντυπα, χωρίς βέβαια να απουσιάζουν αυτά των ευρύτερων μαζικών φορέων και οργανώσεων ή τα πολιτιστικά έντυπα. Πολυάριθμη είναι πχ η σειρά φύλλων του Ναυτεργάτη της θρυλικής ΟΕΝΟ όπως και αυτή των Ελεύθερων Συνδικάτων. Στα νέα και σπάνια αποκτήματά μας ανήκει πλέων η προσπάθεια του Κόμματος να εκδώσει νόμιμη εφημερίδα στις αρχές της δεκαετίας του 50', δηλαδή τα φύλλα των μικρών σε διάρκεια ζωής εφημερίδων Ο Δημοκρατικός, Η Δημοκρατική και η Δημοκρατική Αλλαγή. Τελευταία προς το παρόν χρονολογική ενότητα είναι αυτή του αντιδικτατορικού αγώνα , που επίσης ενισχύθηκε σημαντικά. Από τις φυλακές και τις εξορίες, εκτός από τις παράνομες εφημερίδες υπάρχει μεγάλος αριθμός εκκλήσεων και καταγγελιών, ονομαστικές καταστάσεις κρατουμένων από πολλά κολαστήρια της Χούντας καθώς και οι θαρραλέες απολογίες των συντρόφων μας στα χουντικά δικαστήρια. Σημαντικά είναι και τα παράνομα έντυπα και τα ντοκουμέντα, που σχετίζονται με τη διαπάλη με το οπορτουνιστικό ρεύμα του ευρωκομμουνισμού. Μέσα από μια άλλη πλούσια σειρά εντύπων ξεδιπλώνεται ο αντιδικτατορικός αγώνας των Ελλήνων στο εξωτερικό καθώς και η τεράστια διεθνιστική αλληλεγγύη προς το δοκιμαζόμενο λαό μας. Κλείνοντας, επιβάλλεται να τονιστεί το γεγονός ότι η λειτουργία του ΕΚΧΦ, όπως και γενικότερα η συνεχιζόμενη προσπάθεια διάσωσης, αποκατάστασης και συντήρησης αυτού του σπουδαίου για τη χώρα μας αρχείου οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στις τεράστιες προσπάθειες και οικονομικές θυσίες που καταβάλλει το ΚΚΕ, που εν απουσία οιασδήποτε κρατικής στήριξης αποτελεί τον μοναδικό αιμοδότη αυτής της προσπάθειας. Με την ευκαιρία αυτή πρέπει να στιγματιστεί για άλλη μια φορά η παντελής έλλειψη κρατικής πολιτικής γενικότερα για τις βιβλιοθήκες και τα αρχεία, καθώς και η πενιχρή χρηματοδότησή τους, που έχει ως αποτέλεσμα να μην καλύπτονται καν οι μισές οργανικές θέσεις από αυτές που προβλέπονται ακόμα και στο κουτσουρεμένο οργανόγραμμά τους. Αυτή η παγιωμένη κατάσταση χρόνων όχι μόνο δυσκολεύει τη συνέχιση της φιλότιμης προσπάθειας ανεύρεσης και συγκέντρωσης αρχείων και σπάνιων βιβλίων που καταβάλλουν οι εργαζόμενοι στα αρχεία και τις βιβλιοθήκες, αλλά θέτει

5 και σε μεγάλο κίνδυνο ένα μεγάλο αρχειακό πλούτο, που κείτεται σε διάφορα υπόγεια και ακατάλληλες αποθήκες. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, τα 10 χρόνια λειτουργίας του Επιμορφωτικού Κέντρου Χαρίλαος Φλωράκης αποτελεί έναν ακόμα άθλο, από αυτούς που μετά από 100 χρόνια δράσης, μόνο οι κομμουνιστές έχουν πια συνηθίσει να κατορθώνουν! Θα μπορούσε κανείς να μιλάει για ώρες για κάθε σειρά τεκμηρίων του αρχείου και για καθένα από τους περίπου τίτλους βιβλίων και περιοδικών της Βιβλιοθήκης του Επιμορφωτικού Κέντρου Χαρίλαος Φλωράκης. Είναι όμως καλύτερα να δώσουμε το λόγο σε δύο νέους επιστήμονες για να μας μεταφέρουν εν συντομία τη δική τους εμπειρία από την αξιοποίηση των δυνατοτήτων του Κέντρου. Με μεγάλη χαρά λοιπόν δίνουμε το λόγο σε δύο νέους κομμουνιστές επιστήμονες, τους συντρόφους Φιλιώ Τόλια και Θεοχάρη Ραζάκο, υποψήφιοι διδάκτορες και οι δύο Καλούμε τώρα στο βήμα τη συντρόφισσα Αλέκα Παπαρήγα, μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Θυμίζουμε ότι η συντρόφισσα, πριν 10 ακριβώς χρόνια εγκαινίασε το Επιμορφωτικό Κέντρο, ως Γενική Γραμματέας της Κ.Ε. του Κόμματος.