Amália Rodrigues. Coimbra ( April in Portugal ) 12 Απριλίου 2011: Διεθνής Ημέρα για τα Παιδιά του Δρόμου

Transcript

1 Amália Rodrigues. Coimbra ( April in Portugal ) 12 Απριλίου 2011: Διεθνής Ημέρα για τα Παιδιά του Δρόμου Η σημερινή Τρίτη της 12 ης Απριλίου 2011 σηματοδοτεί την πρώτη Διεθνή Ημέρα για τα Παιδιά του Δρόμου. Σηματοδοτεί την καθιέρωση μιας ημέρας του χρόνου που θα δίνει σε αυτά τα εκατομμύρια παιδιά, όλου του κόσμου, μια φωνή Ο ακριβής αριθμός των παιδιών που ορίζονται σαν «παιδιά του δρόμου» είναι αδύνατον να προσδιοριστεί. Το 2006 σε σχετική έκθεση της Unicef υπολογίστηκαν σε δεκάδες εκατομμύρια. Πρόκειται για παιδιά που είναι εξαιρετικά ευάλωτα και τα οποία εκτίθενται στον κίνδυνο της σεξουαλικής κακοποίησης κι εκμετάλλευσης όπως και στην κατάχρηση ουσιών και τη στέρηση. Σχετικά links:

2 Fallen Great Animated Short Μαθήματα από το παρελθόν Στο κύριο άρθρο του περιοδικού Nature «Μαθήματα από το παρελθόν» που δημοσιεύθηκε στις 31/3 αναφέρεται ότι καθώς η μάχη στη Φουκουσίμα συνεχίζεται για να γίνουν ασφαλείς οι πυρηνικοί αντιδραστήρες, το πολιτικό κόστος εξαπλώνεται σε όλην την Ιαπωνία και όλον τον κόσμο. Παρά τις πρώτες καθησυχαστικές εκθέσεις, είναι σαφές ότι σημαντικές ποσότητες ραδιοϊσοτόπων έχουν απελευθερωθεί από το εργοστάσιο και μερικοί εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν σοβαρή έκθεση στην ακτινοβολία, καθώς προσπαθούν να ψύξουν τα υπερθερμανθέντα πυρηνικά καύσιμα. Σε απάντηση, πολλές κυβερνήσεις επανεξετάζουν την ασφάλεια και το μέλλον των δικών τους πυρηνικών προγραμμάτων. Η Φουκουσίμα έχει ενισχύσει αναμφισβήτητα την πλευρά εκείνων που αντιτίθενται στην πυρηνική ενέργεια. Η διεθνής εμβέλεια της καταστροφής έφερε μια ηχώ από την ιστορία όταν την περασμένη εβδομάδα εντοπίστηκε ιώδιο-131 από τη Φουκουσίμα στην Ουκρανία χώρα του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής του Τσερνόμπιλ και τόπο της χειρότερης μη πολεμικής πυρηνικής καταστροφής στον κόσμο. Πριν ένα τέταρτο του αιώνα, μια εσφαλμένη δοκιμή ασφάλειας στο Τσερνόμπιλ προκάλεσε μια τεράστια έκρηξη και πυρκαγιά που εξάπλωσε

3 τόνους ραδιενεργού υλικού σε ολόκληρη την Ευρώπη, θρυμματίζοντας την εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης στην πυρηνική ενέργεια Όπως στη Φουκουσίμα, οι συνέπειες του Τσερνόμπιλ ήταν ευρέος φάσματος. Στις δορυφορικές χώρες, η δυσαρέσκεια για το χειρισμό της καταστροφής από τους Σοβιετικούς συνέβαλε στην πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Χιλιάδες παιδιά ανέπτυξαν καρκίνο του θυρεοειδούς μετά την κατανάλωση μολυσμένου γάλακτος. Δισεκατομμύρια δολάρια από τις οικονομίες της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας διοχετεύθηκαν για την αποκατάσταση, την υγειονομική περίθαλψη και τις αποζημιώσεις. Σήμερα, καθημερινά, περίπου εργαζόμενοι εξακολουθούν να εργάζονται στο εργοστάσιο για την πρόληψη περαιτέρω διαρροών, ενώ ο παροπλισμός των τεσσάρων αντιδραστήρων στην περιοχή έχει μόλις αρχίσει. Η ανάκαμψη από μια πυρηνική καταστροφή είναι έργο γενεών θα χρειαστούν άλλα 50 χρόνια για να γίνει το Τσερνόμπιλ, απλώς, ανάμνηση. Όπως επίσης αναφέρεται σε σχετικό άρθρο του περιοδικού Nature, «Η κληρονομιά του Τσερνόμπιλ», ο ρυθμός αποκατάστασης στο Τσερνόμπιλ έχει επιβραδυνθεί λόγω της απροθυμίας των άλλων χωρών να πληρώσουν για αυτήν. Ο κατεστραμμένος αντιδραστήρας 4 εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από μια σαρκοφάγο τσιμέντου που στήθηκε μες στην εξαλλοσύνη των πρώτων μηνών μετά το ατύχημα. Οι εργασίες συντήρησης την κρατούν ασφαλή για τώρα αλλά τα τοιχώματα σκουριάζουν και η οροφή είναι σε κακή κατάσταση. Μηχανικοί θέλουν να χτίσουν ένα προστατευτικό κάλυμμα ώστε να μπορέσουν να διαλύσουν τον αντιδραστήρα, με εκτιμώμενο κόστος 1,4 δις δολάρια. Το Ταμείο Προστατευτικού Καλύμματος, το οποίο διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, έχει μέχρι στιγμής συγκεντρώσει περισσότερα από 800 εκατομμύρια δολάρια του εν λόγω ποσού, από 30 δότες. Αλλά η έλλειψη χρηματοδότησης έχει οδηγήσει σε καθυστέρηση του έργου και ο στόχος του 2015 για την ολοκλήρωση, θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί χωρίς περισσότερα χρήματα από τη διεθνή κοινότητα. Επίσης στο κύριο άρθρο «Μαθήματα από το παρελθόν» σημειώνεται ότι μια άμεση συνέπεια της καταστροφής στη Φουκουσίμα θα πρέπει να είναι η ενθάρρυνση αυτής της χρηματοδότησης. Τα πυρηνικά ατυχήματα έχουν παγκόσμιες επιπτώσεις και η δημόσια δυσπιστία για την πυρηνική ενέργεια απαιτεί να μην αφήνονται να φουντώνουν τα σχετικά προβλήματα με αυτήν. Στο άρθρο υποστηρίζεται ότι όπως είναι προς το συμφέρον του κόσμου η προώθηση της ασφαλούς πυρηνικής ενέργειας άλλο τόσο είναι και η σωστή αντιμετώπιση της επιβλαβούς κληρονομιάς της, όταν τα πράγματα πάνε στραβά, όπως τώρα. Σήμερα, νέοι πυρηνικοί σταθμοί κατασκευάζονται σε περισσότερες από δώδεκα χώρες. Μόνο στην Κίνα κατασκευάζονται οι μισοί από τους 65 πυρηνικούς αντιδραστήρες που κατασκευάζονται σήμερα, και υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για την τεχνολογία από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι υποστηρικτές της εξάπλωσης της μη πολεμικής πυρηνικής ενέργειας, πρέπει να αναγνωρίσουν ότι μερικές από αυτές τις χώρες δεν θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν μόνες τους ένα πυρηνικό ατύχημα της κλίμακας του Τσερνόμπιλ. Στο ίδιο άρθρο υποστηρίζεται ότι τα Έθνη, ιδίως εκείνα που πιέζουν για νέες πυρηνικές

4 κατασκευές, θα πρέπει να επενδύσουν σε οργανισμούς όπως ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι οι νέοι και οι παλιοί αντιδραστήρες σε ολόκληρο τον κόσμο θα είναι επαρκώς ασφαλείς, και ότι θα είναι πλήρως προετοιμασμένοι για το χειρότερο. Και οι πολιτικοί και η πυρηνική βιομηχανία θα πρέπει να επανεξετάσουν τη σχέση τους με τη δύσπιστη κοινή γνώμη. Με το να είναι ανοικτοί και διαφανείς για τα αβέβαια κόστη νέων κατασκευών σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, ίσως αυτό θα μπορούσε να είναι μια αρχή. Αν, για παράδειγμα, απαιτείται κρατική επιδότηση για να κατασκευαστούν, τότε θα πρέπει να το πουν. Αν η βιομηχανία θέλει τους ανθρώπους να πιστεύουν τις διαβεβαιώσεις της ότι η πυρηνική ενέργεια είναι ασφαλής, τότε δεν είναι τώρα η ώρα για συσκότιση και αμφιλογίες, για κάθε πτυχή της τεχνολογίας. Σχετική περαιτέρω ανάλυση γίνεται σε άλλο σχετικό άρθρο του περιοδικού «Οι ανησυχίες για την πυρηνική ενέργεια είναι δικαιολογημένες». Το κύριο άρθρο «Μαθήματα από το παρελθόν» υποστηρίζει επίσης ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να παρουσιάσουν μια σαφή περιγραφή των επιπτώσεων στην υγεία από ατυχήματα, όπως στο Τσερνόμπιλ και τη Φουκουσίμα. Για τους ηρωικούς εργαζόμενους των εργοστασίων που εκτίθενται σε ακραίες δόσεις ακτινοβολίας και για εκείνους που εξακολουθούν να υποφέρουν την κληρονομιά του Τσερνόμπιλ, τον καρκίνο του θυρεοειδούς, οι κίνδυνοι είναι πάρα πολύ σαφείς. Αλλά είναι δύσκολο να γίνουν αντιληπτές οι πιο ανεπαίσθητες επιπτώσεις στην υγεία. Υπάρχουν ενδείξεις ότι χαμηλού επιπέδου έκθεση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, καρκίνου του μαστού και άλλων νοσημάτων σύμφωνα με τη γνώση ότι δεν υπάρχει ασφαλές όριο για την έκθεση στην ακτινοβολία. Για να διευκρινιστεί η κατάσταση, ο κόσμος χρειάζεται μελέτες μεγάλου αριθμού ατόμων που εκτίθενται σε πολύ χαμηλές δόσεις ακτινοβολίας και η περίπτωση του Τσερνόμπιλ μπορεί να τις δώσει. Η χρηματοδότηση αυτής της έρευνας είναι ζωτικής σημασίας για όσους πλήττονται από την ακτινοβολία του Τσερνόμπιλ, αλλά επίσης θα απαντούσε σε ορισμένα από τα ερωτήματα για το μέλλον της πυρηνικής ενέργειας. Και το κύριο άρθρο καταλήγει: «Οι άνθρωποι δικαιολογημένα ρωτούν αν τα χαμηλά επίπεδα ραδιενέργειας που τώρα παρασέρνονται σε όλη την Ιαπωνία είναι ασφαλή. Η τρέχουσα καλύτερη απάντηση είναι «πιθανόν». Μια καλύτερη απάντηση θα ήταν να διερευνηθεί, πριν περάσουν άλλα 25 χρόνια.» Δ. Τρικεριώτης

5 comptine d un autre été yann tiersen Ανισότητα και μη βιώσιμη Ανάπτυξη: οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος; Δυο οικονομολόγοι του ΔΝΤ, ο Andrew G. Berg και ο Jonathan D. Ostry, παρουσίασαν χθες τη μελέτη τους «Ανισότητα και μη βιώσιμη Ανάπτυξη: οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος;». Στη συνοπτική παρουσίαση της έρευνας, υποστηρίζουν ότι η αύξηση της εισοδηματικής ανισότητας στις ΗΠΑ, τα τελευταία τριάντα χρόνια, είναι εντυπωσιακά παρόμοια με κείνην της δεκαετίας του Και στις δυο περιπτώσεις σημειώθηκε μια οικονομική έκρηξη που βασίστηκε στο δανεισμό των φτωχών, η οποία κατέληξε σε οικονομική κρίση. Μελέτησαν τις μακρόχρονες περιόδους υψηλής ανάπτυξης, για το πώς αυτές προκύπτουν και το πώς εξελίσσονται. Σύμφωνα με μια προσέγγιση, μια οικονομική κρίση θα συμβεί όταν μια περίοδος υψηλής ανάπτυξης φτάσει στο τέλος της, όπως συνέβη με την Ιαπωνία το

6 1990. Η μελέτη έθεσε το ερώτημα, ποιοι παράγοντες μπορούν να επιφέρουν μακρόχρονες περιόδους οικονομικής ανάπτυξης, και εστίασε σε παράγοντες όπως οι πολιτικοί θεσμοί, η υγεία και η εκπαίδευση, η μακροοικονομική αστάθεια, το χρέος, η απελευθέρωση του εμπορίου κ.ο.κ Έκπληξη προκάλεσε στους ερευνητές το εύρημα ότι η εισοδηματική ανισότητα τεκμηριώθηκε σαν η καθοριστική δύναμη για την διάρκεια των περιόδων υψηλής ανάπτυξης. Βρήκαν ότι οι μακρόχρονες περίοδοι υψηλής οικονομικής ανάπτυξης ήταν πολύ πιθανότερο να λήξουν σε περιόδους με μεγαλύτερες εισοδηματικές ανισότητες. Σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε αν, για παράδειγμα, μπορούσε να κλείσει στο μισό η ψαλίδα της ανισότητας ανάμεσα στη Λατινική Αμερική και την αναδυόμενη Ασία, τότε θα υπερδιπλασιαζόταν η αναμενόμενη διάρκεια μιας περιόδου υψηλής ανάπτυξης. Φάνηκε ότι η εισοδηματική ανισότητα κάνει τη μεγάλη διαφορά, ανεξάρτητα από το ποιες άλλες παράμετροι έμπαιναν στο μοντέλο της πρόβλεψης και ανεξάρτητα από το πώς οριζόταν η έννοια «υψηλή ανάπτυξη». Βεβαίως, δεν μετρούσε μόνον η εισοδηματική ανισότητα αλλά αυτή ανήκε, με διαφορά, στο πάνθεον των αναπτυξιακών παραγόντων μαζί με την ποιότητα των πολιτικών θεσμών και την απελευθέρωση του εμπορίου. Παρατήρησαν ότι ενώ τις περισσότερες φορές η διανομή του εισοδήματος, σε μια χώρα, είναι αρκετά σταθερή, ωστόσο, μερικές φορές μεταβάλλεται κατά πολύ. Στην αρχή της δεκαετίας του 1990 η Βραζιλία μείωσε την εισοδηματική ανισότητα μέσα από ένα καθορισμένο πρόγραμμα αναδιανομής εισοδήματος, το οποίο έγινε μοντέλο για πολλούς στον κόσμο. Η μείωση που πέτυχε η Βραζιλία μπορούσε να αυξήσει παρά την αβεβαιότητα για την ακρίβεια του αποτελέσματος την αναμενόμενη διάρκεια μιας τυπικής περιόδου υψηλής ανάπτυξης κατά περίπου 50%. Ποιο το τελικό συμπέρασμα της μελέτης; Ότι είναι μεγάλο λάθος να διαχωρίζεται η ανάλυση για την ανάπτυξη από την ανάλυση για την διανομή του εισοδήματος. Ωστόσο, ο ρόλος της πολιτικής είναι λιγότερο σαφής. Περισσότερη ανισότητα βραχύνει τη διάρκεια της ανάπτυξης αλλά φτωχά σχεδιασμένη προσπάθεια να μειωθεί η ανισότητα μπορεί να είναι αντιπαραγωγική. Αν αυτός ο ανεπαρκής σχεδιασμός στρεβλώνει τα κίνητρα υπονομεύοντας έτσι την ανάπτυξη, τότε περισσότερο βλάπτεται παρά ωφελείται ο φτωχός. Μπορούν να υπάρχουν κάποιες αμοιβαία επωφελείς πολιτικές όπως καλύτερα στοχευμένες επιδοτήσεις, καλύτερη πρόσβαση στην εκπαίδευση για τους φτωχούς που προωθεί την ισότητα στην οικονομική ευκαιρία, και ενεργητικά μέτρα στην αγορά της εργασίας που προάγουν την απασχόληση. Μπορεί η μελέτη να μην προτείνει τι ακριβώς πρέπει να γίνει όταν υπάρχουν βραχυχρόνιοι συμβιβασμοί ανάμεσα στα αποτελέσματα της πολιτικής για την ανάπτυξη και τη διανομή του εισοδήματος. Ωστόσο δίνει τη γενική κατεύθυνση ότι η πλάστιγγα θα πρέπει να γέρνει προς τα μακροχρόνια οφέλη και για την ανάπτυξη από τη μείωση της εισοδηματικής ανισότητας. Σε βάθος χρόνου, το κλείσιμο της ψαλίδας και η διαρκής ανάπτυξη, μπορούν να είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

7 Και οι δυο ερευνητές καταλήγουν: «Η πρόσφατη κρίση της δεκαετίας του 80 στις ΗΠΑ οδήγησε σε μια χαμένη δεκαετία με αργή ανάπτυξη και επώδυνη προσαρμογή. Έδειξε το γεγονός ότι η βιώσιμη οικονομική μεταρρύθμιση είναι δυνατή μόνον όταν τα οφέλη μοιράζονται πλατιά. Μπροστά στην τρέχουσα παγκόσμια οικονομική αναταραχή και την ανάγκη για δύσκολες οικονομικές προσαρμογές σε πολλές χώρες, θα ήταν προτιμότερο να θυμόμαστε τα παλιά μαθήματα παρά να τα μαθαίνουμε πάλι.» Δ. Τρικεριώτης Όχι αναδιάρθρωση του χρέους χωρίς αναδόμηση της εξουσίας Πιθανόν αυτές τις μέρες να κυοφορείται και να μεθοδεύεται η τελική μορφή της αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους. Να συζητείται ποιά συμφέροντα θα θιγούν και πώς θα διασφαλισθούν οι δικλείδες ασφαλείας της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας, έτσι ώστε να βγεί όχι μόνον αλώβητη αλλά κερδισμένη κι ενισχυμένη. Να σχεδιάζονται και να κλειδώνουν το «πώς» και το «μετά» με το «αν» απλώς να διαψεύδεται στο πλαίσιο της γνωστής, πια, προπαγάνδας. Ωστόσο το ζητούμενο για την υποψιασμένη, πλέον, κοινωνία είναι η όποια αναδιάρθρωση να συμπαρασύρει και όλους τους εκπροσώπους του αναξιόπιστου πολιτικού λόγου όπως και τους υπέρμαχους απολογητές και προπαγανδιστές που όλον τον τελευταίο χρόνο διαστρέβλωναν την πραγματικότητα βαφτίζοντας το εξαρχής αδιέξοδο και για την απλή κοινή λογική σε μοναδικό δρόμο και προοπτική. Η διαφαινόμενη αναδιάρθρωση του χρέους θα αναδείξει τη μεγάλη αλλά και γνωστή τοις πάσι αλήθεια. Ότι δηλ. το πρόβλημα ήταν και θα παραμείνει πολιτικό. Ότι δηλ. η

8 προσπάθεια της χώρας να μαζέψει τα κομμάτια της και να ανασυνταχθεί θα εξαρτηθεί και πάλι από το ποιός θα αναλάβει να φέρει σε πέρας την αποστολή Και αυτός ο κάποιος αποδείχτηκε ότι δεν μπορεί να είναι η σημερινή κυβέρνηση. Ούτε βέβαια και ο αντιπολιτευτικός της κλώνος που απλώς περιμένει για μια από τα ίδια τα γνωστά. Και ούτε βέβαια μια αριστερά που διασπασμένη ψάχνεται και βρίσκεται στην απλή διαμαρτυρία. Ούτε η ανυπακοή που μπορεί να γκρεμίσει τα πάντα αλλά δεν μπορεί να κτίσει τίποτε. Υπό αυτές τις συνθήκες οδηγούμαστε σ έναν κίνδυνο, σ ένα αναγκαίο και πιθανά καλό, και σ ένα καλό και πιθανά σωτήριο. Ο κίνδυνος είναι η μετά-την-αναδιάρθρωση χώρα να μετατραπεί σ ένα απέραντο πολιτικό δικαστήριο. Ο κίνδυνος αυτός μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με την έγκαιρη λήξη της ατιμωρησίας που όσο κρατιέται στο ψυγείο θα εμπλουτίζεται κι από νέες πολιτικές αμαρτίες. Το αναγκαίο είναι η διακομματική συγκυβέρνηση που ενδεχομένως να εξελιχθεί θετικά αν ενισχυθεί, με ισότιμες και ανεξάρτητες συμμετοχές, από διακεκριμένες προσωπικότητες σε τομείς που έχει ανάγκη η χώρα για να αναπτυχθεί. Το καλό είναι η γνώση και η αυτογνωσία που απόκτησε η κοινωνία μας αυτούς τους τελευταίους δώδεκα μήνες και τις οποίες αναμένεται να «εξαργυρώσει» σε αυτές τις πιθανές νέες συνθήκες ενός πιο ξεκάθαρου αλλά και απαιτητικού πολιτικού τοπίου. Γνώση για τα πεπραγμένα και τη συμπεριφορά των πολιτικών. Για τα μέσα ενημέρωσης και το παιγνίδι τους. Αυτογνωσία για την εικονική σιγουριά του δημοσίου. Για το που οδηγεί η ανεκτικότητα στη διαφθορά. Για το που οδηγεί ένας τρόπος ζωής που εξαρτιέται από τα δανεικά και θεοποιεί την υπερκατανάλωση. Και το κυριότερο. Γνώση ότι η δημοκρατία και η κοινωνική πρόοδος απαιτούν προσωπικό κόστος και σκληρή ατομική και συλλογική προσπάθεια. Γνωστές και απλές αλήθειες που όμως άλλο είναι, σαν κοινωνία, να τις γνώριζες και να μην χρειαζόταν να τις εφαρμόζεις και τελείως άλλο να τις βιώνεις και να εξαρτιέται από αυτές η επιβίωση και η συνέχεια σου. Όχι στην αναδιάρθρωση, λοιπόν, χωρίς την παράλληλη αναδόμηση της εξουσίας. Όχι μόνο της κεντρικής αλλά και της δικής μας. Δ. Τρικεριώτης Χέρια ελπίδας

9 Αντικαθεστωτικοί διαδηλωτές δείχνουν συνθήματα που έχουν γράψει στα χέρια τους, στα αραβικά και στα αγγλικά, κατά τη διάρκεια διαδήλωσης στην Κεντρική Σαναά τη Δευτέρα, ζητώντας την απομάκρυνση του προέδρου της Υεμένης Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ. Οι δυνάμεις ασφαλείας πυροβόλησαν και σκότωσαν πάνω από 12 διαδηλωτές και τραυμάτισαν δεκάδες τη Δευτέρα, δεύτερη συνεχόμενη ημέρα των φονικών συγκρούσεων στην Ταΐζ, νότια της πρωτεύουσας. Η αραβική φράση με το κόκκινο χρώμα λέει: «Φύγε, τύραννε» κι εκείνη με το μαύρο χρώμα λέει : «ή θα νικήσουμε ή θα πεθάνουμε». Πηγή: Spiegel OnLine Λευτέρης Βογιατζής: Δεν υπάρχει πολιτισμός σήμερα

10 Συνέντευξη στην Κατερίνα Αγγελιδάκη Είναι λιτός, περίπλοκος, πανέξυπνος, παιγνιώδης, δαιμονικός, παιδικός, ιδιόρρυθμος, εμμονικός, αντιφατικός, αγχωτικός, ταλαντούχος. Θα χρειαζόμουν κάτι παραπάνω από μια εισαγωγή σε συνέντευξη για να προσπαθήσω να περιγράψω τον Λευτέρη Βογιατζή. Θα αρκεστώ, πέρα από τις μονοκοντυλιές, στο ότι ο Βογιατζής είναι από τους λίγους απολύτως έντιμους ανθρώπους του θεάτρου σήμερα στον τόπο μας, ιδιότητα σπάνια και αξιοσέβαστη, ανάμεσα σε τόσους άλλους που εξαργυρώνουν το μικρό ή μεγαλύτερο ταλέντο τους για να «περάσουν» ως σπουδαίοι. Φέτος, για δεύτερη φορά στην καριέρα του, ο Βογιατζής καταπιάνεται με τον Χάρολντ Πίντερ και σκηνοθετεί το άπαιχτο στη χώρα μας «Θερμοκήπιο», έργο που κρατήθηκε επί 22 χρόνια στα συρτάρια του μεγάλου άγγλου συγγραφέα. Στην παράσταση του θεάτρου της Οδού Κυκλάδων ο Βογιατζής κρατάει τον πρωταγωνιστικό ρόλο, τον οποίο είχε ενσαρκώσει και ο ίδιος ο Πίντερ. Γιατί ο Πίντερ άργησε τόσο να ανεβάσει το «Θερμοκήπιο»; Είναι πολλές οι αιτίες. Στις παλιές συνεντεύξεις του μιλάει για το έργο με αρνητικά λόγια, τη δεκαετία του 80 όμως αναθεώρησε πλήρως και από τότε το έργο ανεβαίνει συνεχώς. Ας μην ξεχνάμε ότι όταν το έγραψε είχε μόλις είχε βγει από την αποτυχία του «Πάρτυ Γενεθλίων»- που αργότερα βέβαια έγινε ο ύμνος σύγχρονου θεάτρου- και είχε ήδη αρχίσει να γράφει τον «Επιστάτη», ένα από τα κορυφαία έργα του. Μυρίζομαι ότι τον φόβιζε μια πιθανή νέα αποτυχία διότι το «Θερμοκήπιο» ήταν ένα πολύ τολμηρό έργο, μπροστά από την εποχή του, αφού μιλούσε για τα κρατικά ψυχιατρεία όπου έχωναν τους αντιφρονούντες, πράγματα άγρια στην εποχή του ψυχρού πολέμου αλλά και προφητικά όπως αποδείχτηκε αργότερα Πώς τα ήξερε όλα αυτά πριν να γίνουν γνωστά; Ίσως διότι έμοιαζαν με τις ναζιστικές πρακτικές που είχε υπόψη του. Είναι οι δύο αντίθετες πλευρές που όμως μοιάζουν τόσο πολύ στις ακρότητές τους. Ο Πίντερ στο «Θερμοκήπιο» περιγράφει ένα κρατικοδίαιτο ίδρυμαψυχιατρείο που κατευθύνεται από κάποιο Υπουργείο, με «ασθενείς» σαφώς αντιφρονούντες έγκλειστους, ενώ οι αληθινοί παρανοϊκοί είναι οι άνθρωποι που το διοικούν. Πρόκειται για ένα έργο ασύλληπτης λεπτότητας, ακραία και θαυμαστά υπαινικτικό. Η γκαγκστερική αυθαιρεσία, η χυδαία αυταρχικότητα, η διαφθορά που είναι εγκατεστημένη στην καρδιά του ιδρύματος και η αντίσταση του ανθρώπου σε ένα κόσμο που προσπαθεί να τον εξουσιάσει και να τον κάνει ομοιόμορφο είναι αυτά που απασχολούν εδώ τον συγγραφέα. Το έργο θυμίζει την πραγματικότητα που βιώνουμε σήμερα. Είναι αυτός ο λόγος

11 που το επέλεξες; Το έργο έχει σχέση με τα συστήματα της φθοράς και της διαφθοράς της κρατικής εξουσίας και το ίδρυμα είναι μια μικρογραφία του κράτους, φυσικά. Η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν επιλέγω έργα με βάση την πολιτική. Η αληθινή επιλογή των έργων που με ενδιέφεραν έγινε όταν δημιουργήθηκε η «Νέα Σκηνή». Αλλά εκείνη η επιλογή έγινε για ένα άλλο θέατρο, της οδού Φρυνίχου, που τελικά δόθηκε στον Κουν, και από τότε τραβιέμαι να «χωρέσω» τα έργα που θέλω στο υπάρχον θέατρο. Ήταν ένας άθλος το ότι πολλά από τα έργα που επιλέχτηκαν τότε έγιναν τελικά στο «Θέατρο της Οδού Κυκλάδων». Μπορείς να τα βγάλεις πέρα χωρίς τις κρατικές επιχορηγήσεις που τόσο έχουν αργήσει και ποια η γνώμη σου για τη δημόσια διαβούλευση για το θέμα; Σου λέω ειλικρινά ότι δεν μπορώ να τα βγάλω πέρα. Είναι γνωστό ότι πληρώνω τους πάντες μέχρι δεκάρας, ότι οι παραστάσεις μου κοστίζουν 10 φορές παραπάνω από του Εθνικού, ότι το ενοίκιο είναι υπέρογκο και ότι για να βγει η παράσταση κοστίζει μια περιουσία. Το έργο αρκετών από εμάς δεν μπορεί να συνεχιστεί χωρίς υποστήριξη. Το Υπουργείο Πολιτισμού σήμερα είναι απρόσωπο, χωρίς γνώση των προβλημάτων και χωρίς διάθεση να τα μάθει. Έχουμε στείλει αγωνιώδεις επιστολές επί επιστολών. Η δημόσια διαβούλευση για το πρόβλημα των επιχορηγήσεων είναι από τα άγραφα. Για ποιο λόγο να μη γίνεται το ίδιο και για τις τόσο σοβαρές αποφάσεις που λαμβάνει η κυβέρνηση για το μέλλον του τόπου ενώ για την τέχνη πρέπει να λέει τη γνώμη του ο κάθε άσχετος; Είναι παιδαριώδες να αποφασίζει κάποιος που δεν γνωρίζει τα προβλήματα για το μέλλον του ελεύθερου θεάτρου, εκτός αν τα περί διαβούλευσης είναι εκ του πονηρού, ένα έξυπνο τρικ ακριβώς για να καταργήσουν τα πάντα. Για μένα είναι σαφές ότι ισχύει το τελευταίο. Ο Σαββόπουλος είπε σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Ποντίκι art ότι όποιος είναι ικανός πρέπει να τα βγάλει πέρα μόνος του, δίχως το κράτος. Έδωσαν κάποτε ο Τσαρούχης και ο Χατζιδάκις εξαίσιες συνεντεύξεις για τα κοινά με τρόπο ευφυέστατο και μετά αυτό έγινε μόδα. Όσο περισσότερο μιλάμε επί παντός του επιστητού τόσο συμβάλλουμε στο γενικότερο μπέρδεμα. Ωστόσο δεν μπορώ να μη σε ρωτήσω πώς βλέπεις το φαινόμενο της σημερινής κρίσης. Είναι φρικτά καταπιεστικό και συμβαίνει παντού. Όλοι σε ένα καζάνι, μόνο που εμείς είμαστε στον πάτο επί χρόνια και κάνουμε ότι δεν το ξέραμε, όπως οι Γερμανοί που δεν ξέρανε ότι καίγανε τους Εβραίους. Αναρωτιέμαι συχνά γιατί οι πολιτικοί που τα έβλεπαν και τα ήξεραν όλα αυτά δεν έκαναν το καθήκον τους λέγοντας την αλήθεια στον κόσμο, ή αν δεν μπορούσαν, παραιτούμενοι ο ένας μετά τον άλλον. Αλλά βλέπεις, θέλανε υπουργιλίκια, χρήματα, μεγαλεία. Όλοι έκαναν τα στραβά μάτια, ιδίως αυτοί που παρίσταναν τους ηθικούς. Συνεχώς μου έρχονται στο νου ονόματα ανθρώπων του πλούτου που συνδέονται με στοιχεία κακοποιά. Συνεχώς μου έρχονται στο νου ακόμα και Ακαδημαϊκοί-η υποτιθέμενη αφρόκρεμα του πνεύματος- που προσπαθούν τόσο πολύ να εκλεγούν και αναρωτιέμαι πώς καταδέχονται όλοι αυτοί να θέλουν με το ζόρι να γίνουν Ακαδημαϊκοί, κινούμενοι ανάλογα με τα συμφέροντα. Αναρωτιέμαι πώς είναι δυνατόν να είσαι κάτι που υποτίθεται ότι πολεμάς. Ο Πίντερ ποτέ δεν δέχτηκε να γίνει ούτε Ακαδημαϊκός, ούτε Σερ αλλά πολεμούσε το σύστημα ως το τέλος της ζωής του. Ήταν έντιμος. Τι είναι για σένα η εντιμότητα; Παλιότερα ίσχυε η αυστηρότερη σύνδεση της εντιμότητας με την ηθική. Τώρα πια μέσα μου έχει «ανοίξει» αυτή η έννοια και περιέχει την

12 ευφυΐα και το ταλέντο. Εντιμότητα είναι το ταλέντο που δεν σκιάζεται από κάτι. Να ακολουθεί κάποιος αυτό που πιστεύει και να μην παρεκκλίνει, να μην είναι υποχείριο σε τίποτα και κανέναν παρά μόνο σε ό,τι του αποκαλύπτει η ζωή ότι είναι ο ίδιος. Η φθορά βρίσκεται μέσα μας, όπως τα μαμούνια στο χαλασμένο αλεύρι, και όλος ο αγώνας είναι να αναχαιτίσουμε αυτή τη φθορά. Δες τον Πάγκαλο που ξεκίνησε με ταλέντο και γνώσεις. Δεν είναι εύκολο όσο μεγαλώνεις να κάνεις τον αθώο-δεν αξίζει και τον κόπο- αλλά τουλάχιστον πρέπει να ξέρεις ότι είσαι αδύναμος και μπορείς να παρασυρθείς. Το να αντιστέκεσαι στη φθορά είναι πολιτισμός αλλά δεν το βλέπω πουθενά, γι αυτό δεν πιστεύω ότι υπάρχει πολιτισμός σήμερα. Δεν υπάρχει πουθενά; Όχι διότι οι γενιές δεν μαθαίνουν τίποτα από αυτά που έπαθαν οι πατεράδες τους. Απλώς πηγαίνουν στο πανεπιστήμιο. Και στην τέχνη, στο θέατρο, δεν υπάρχει πολιτισμός; Το θέατρο σήμερα γίνεται όλο και πιο δύσκολο, λεπτεπίλεπτο, βαθύ, διφορούμενο. Οι αντιδράσεις και οι συμπεριφορές μιμούνται πράγματα από το σινεμά, την τηλεόραση, το παλιό θέατρο, δεν υπάρχει διάκριση, καθαρότητα. Ο θεατής χρειάζεται πολλή δουλειά για να πετάξει τα περιττά και να καταλάβει ποιο είναι το σημαντικό. Βλέπω ας πούμε να πιπιλίζεται σαν καραμέλα η μομφή εναντίον του ρεαλισμού. Αλλά είναι μια μομφή σε κάτι που δεν υπάρχει. Τι είναι ο ρεαλισμός; Κάτι που ξεκινάει από την πραγματικότητα, η οποία έχει ξεπεραστεί την άλλη στιγμή. Τα έχουμε όλα μικρύνει προς ευκολία μας. Κάτι πρέπει να κουνηθεί και να αλλάξει στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται οι διάφορες έννοιες και σε αυτό έχουν ευθύνη και οι κριτικοί, οι οποίοι δεν πρέπει να μιλάνε με τόση σιγουριά. Νομίζω βάζουμε με ευκολία ταμπέλες σε έννοιες και σε ανθρώπους και αυτό που βαφτίζουμε πειραματικό και μεταμοντέρνο δεν είναι πάντα ενδιαφέρον. Σχεδόν ποτέ δεν είναι. Ένας αποδόμησε τη φόρμα, ο Τζέιμς Τζόις, και δεν χρειάστηκε δεύτερος. Ακόμα ζούμε με το φάντασμα του work in progress, όλοι αυτό λένε ότι κάνουν ενώ είναι τιμή για όλους μας ότι το έκανε ένας. Και ο μεσοαστός όταν ακούει τη λέξη «αποδόμηση» παθαίνει ένα δέος και νομίζει ότι δεν καταλαβαίνει τίποτα από δικό του φταίξιμο. Βλέπεις πολλές αντιγραφές στο θέατρο; Συνέχεια, είναι απίστευτο και πολύ φανερό. Έχω δει έργο όχι απλώς γερμανική κόπια αλλά κάτι ασύλληπτο. Έχω μείνει ξερός. Εντελώς ίδιο χωρίς καν να είναι το ίδιο καλό. Δεν κατηγορώ αυτόν που κλέβει-και ο Σέξπιρ έκλεβεαλλά το αποτέλεσμα της κλοπής του. Ο Πικάσο στη ροζ περίοδο έφτιαξε μια γυναίκα ξαπλωμένη και χρόνια μετά την ίδια γυναίκα σαν μια γραμμή. Ο καλλιτέχνης μπορεί να πάρει αυτή τη γραμμή αλλά να φτιάξει κάτι δικό του. Όλα φαίνονται στη δική σου δουλειά. Το φτιαχτό δεν ζει πολύ, δεν φτουράει. Όλοι κλέβουμε, λίγο ή πολύ. Δεν είμαι εναντίον της κλοπής όταν το χρειαστείς πάρα πολύ για κάποιο δημιουργικό λόγο αλλά όχι όταν γίνεται κατάσταση. ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ Π ΣΤΙΣ

13 Αποστολές και ανέφικτες και επικίνδυνες Όσο ανεβαίνει ο καπνός από το σιγοκάψιμο της κασέτας του μνημονίου και η μυρωδιά του καμμένου φτάνει στη Βόρεια Ευρώπη και την άλλην πλευρά του Ατλαντικού, οι «Διασώστες» αντιλαμβάνονται, μέρα τη μέρα, επίσκεψη την επίσκεψη, ότι η αποστολή που ανέλαβαν να φέρουν εις πέρας δεν είναι απλά ανέφικτη αλλά και επικίνδυνη. Είναι ανέφικτη, διότι η ιδιότυπη κομματική πραγματικότητα που έχει ριζώσει στη χώρα τα τελευταία τριάντα χρόνια ξεπερνάει και την πιο τολμηρή τους τεχνοκρατική φαντασία. Διότι ενώ δεν δυσκολεύτηκαν να καταλάβουν τα όρια που θέτει στο πολιτικό σύστημα η οικονομική διαπλοκή, π.χ. στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, αδυνατούσαν να χωνέψουν την καθοριστική επιρροή που ασκούσαν οι κομματικοί κρατικοί υπάλληλοι στο καθεστώς. Αδυνατούσαν να καταλάβουν νοοτροπίες όπως, «εμείς σε βγάλαμε κι εμάς θ ακούς αν δεν θέλεις να σε ρίξουμε», «εσείς μας διορίσατε αλλά τώρα εμείς είμαστε κράτος εν κράτει», «ας στερηθούν κάποιοι του δημοσίου κι ας ψοφήσουν όλοι στον ιδιωτικό τομέα, εμείς να μαστε καλά» Αδυνατούσαν ν αντιληφθούν αυτήν την ιδιότυπη «Σοβιετία» που την χαρακτηρίζουν όχι μόνο η θρασύτητα και ο ατομισμός αλλά κυρίως η ανίατη μικρόνοια, που όμως ήταν και το βασικό κριτήριο του αρχικού της διορισμού όχι τα προσόντα αλλά η κομματική ιδιότητα. Αυτά που τώρα τα πληρώνει στο ακέραιο, αυτό το κραυγαλέα και μακρόχρονα, αναξιοκρατικό καθεστώς. Ένας Κρόνος που δεν μπορεί να φάει τα παιδιά του πριν αυτά τον φάνε. Αδυνατούσαν οι «Διασώστες» διότι για να πιάσεις το ρυθμό αυτής της απίθανης κοινωνίας θα πρεπε να είσαι ενεργός της πολίτης τουλάχιστον τα τελευταία τριάντα χρόνια. Και τότε θα καταλάβαιναν ότι το πραγματικό αυτονόητο είναι ότι «το πρόβλημα δεν

14 λύνεται με το ίδιο το πρόβλημα». Αλλά αυτή η αποστολή άρχισε να γίνεται επικίνδυνη και για αυτούς. Διότι όντας επαγγελματίες δανειστές, και όχι μόνο για την Ελλάδα, δεν θέλουν η χώρα μας να τους χαλάει τις στατιστικές. Δεν θέλουν οι άλλοι πελάτες που περιμένουν στην ουρά ν αμφισβητήσουν την αξιοπιστία των μεθόδων τους. Έτσι όλα δείχνουν ότι οι αναπόφευκτες λύσεις της αναδιάρθρωσης θα επιταχυνθούν. «Θέλει Αρετήν και Τόλμην η Ελευθερία» έγραφε ο Κάλβος. Είναι φανερό ότι, μέχρι τώρα, αυτή η κυβέρνηση και αυτός ο πρωθυπουργός δεν διαθέτουν κανένα από τα δύο Δ. Τρικεριώτης