ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2017) 407 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ένατη έκθεση προόδου προς μια αποτελεσματική και πραγματική Ένωση Ασφάλειας {SWD(2017) 278 final} EL EL

2 I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα είναι η ένατη μηνιαία έκθεση για την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την οικοδόμηση μιας αποτελεσματικής και πραγματικής Ένωσης Ασφάλειας, και καλύπτει τις εξελίξεις σε δύο βασικούς πυλώνες: την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος, καθώς και των μέσων που τα στηρίζουν και την ενίσχυση της άμυνάς μας και την οικοδόμηση ανθεκτικότητας έναντι αυτών των απειλών. Η παρούσα έκθεση παρουσιάζει τα συμπεράσματα που συνάγει η Επιτροπή από τη συνολική αξιολόγηση της δράσης της Ένωσης στον τομέα της εσωτερικής ασφάλειας, η οποία δημοσιεύεται μαζί με την παρούσα έκθεση 1. Η αξιολόγηση που άρχισε τον Δεκέμβριο του 2016, εξέτασε την καταλληλότητα και την αποτελεσματικότητα των πολιτικών και των μέσων της ΕΕ για τη στήριξη των κρατών μελών στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης, την πάταξη του οργανωμένου εγκλήματος και την αντιμετώπιση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο. Όσον αφορά τη δράση σε επίπεδο ΕΕ στον τομέα της εσωτερικής ασφάλειας, η αξιολόγηση βασίζεται σε εσωτερική ανάλυση από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, σε έρευνες που διεξάγονται με τις αρχές των κρατών μελών και τους οργανισμούς της ΕΕ, και σε έναν χωρίς αποκλεισμούς διάλογο με ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, των εθνικών κοινοβουλίων, της κοινωνίας των πολιτών, ομάδων προβληματισμού, πανεπιστημιακών και εκπροσώπων της βιομηχανίας. Ενώ το συνολικό αποτέλεσμα της συνολικής αξιολόγησης είναι θετικό και επιβεβαιώνει την εκτίμηση και τη συνάφεια των κύριων μέσων της πολιτικής ασφάλειας της ΕΕ, η αξιολόγηση εντόπισε επίσης προκλήσεις και κενά που έχουν αντίκτυπο στην αποτελεσματική συνεργασία για την Ένωση Ασφάλειας. Η παρούσα έκθεση περιγράφει πως αντιλαμβάνεται η Επιτροπή τον τρόπο αντιμετώπισης των εν λόγω προκλήσεων και κενών με στόχο την περαιτέρω αύξηση της αποτελεσματικότητας της πολιτικής ασφάλειας της ΕΕ. Πρόκειται, εν προκειμένω, για την ανάγκη περαιτέρω ανάπτυξης και προσαρμογής των υφιστάμενων πολιτικών και εργαλείων ώστε να ανταποκρίνονται στην εξελισσόμενη απειλή που συνιστά η τρομοκρατία, όπως επισημαίνεται επίσης στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου 2 της Ιουνίου 2017, στο σχέδιο δράσης της G20 για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας 3 της 7ης Ιουλίου 2017 και στη δήλωση της συνόδου κορυφής της G7 στην Ταορμίνα 4 σχετικά με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του βίαιου εξτρεμισμού της 26ης Μαΐου Η εν λόγω έκθεση παρέχει επίσης επικαιροποίηση της προόδου που έχει σημειωθεί στην υλοποίηση των ζητημάτων προτεραιότητας για την ασφάλεια, με τα νέα μέτρα που ελήφθησαν για την πρόληψη της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας μέσω της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών και την ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών μέσω της διαλειτουργικότητας των συστημάτων πληροφοριών και της πλήρους εφαρμογής τους. Όσον αφορά τη μη νομοθετική δράση, η παρούσα έκθεση ενημερώνει σχετικά με τα μέτρα που ελήφθησαν για την πρόληψη της επιγραμμικής ριζοσπαστικοποίησης, την ενίσχυση της προστασίας των ευάλωτων στόχων και τη στήριξη της δράσης σε εθνικό επίπεδο με την παροχή χρηματοδότησης της ΕΕ για τις πολιτικές εσωτερικής ασφάλειας. Τέλος, στην SWD(2017) 278 final της

3 παρούσα έκθεση εξετάζονται επίσης οι πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με την εξωτερική διάσταση που είναι σημαντικές για τις εργασίες προς μια αποτελεσματική και πραγματική Ένωση Ασφάλειας. II. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΕ 1. Συνολική αξιολόγηση: Η δράση της ΕΕ προσφέρει προστιθέμενη αξία στη στήριξη των κρατών μελών Η συνολική αξιολόγηση δείχνει ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη θεωρούν τη δράση της Ένωσης στον τομέα της εσωτερικής ασφάλειας και τα μέσα που χρησιμοποιούνται κατάλληλα, ενδεδειγμένα και αποτελεσματικά ως προς την παραγωγή θετικών αποτελεσμάτων. Θεωρούν επίσης ότι οι πολιτικές της ΕΕ για την εσωτερική ασφάλεια προσφέρουν προστιθέμενη αξία στη στήριξη της δράσης των κρατών μελών, σύμφωνα με την επιχειρησιακή ευθύνη των κρατών μελών για την ασφάλεια και τον υποστηρικτικό ρόλο που ανατίθεται από τις Συνθήκες στα θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ. Δεν εντοπίστηκαν ούτε σημαντικές αρνητικές παράπλευρες επιπτώσεις, ούτε σημαντικές αλληλοεπικαλύψεις. Συγκεκριμένα, η συνολική αξιολόγηση επισημαίνει την προστιθέμενη αξία της δράσης της ΕΕ στο ότι διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών και την επιχειρησιακή συνεργασία. Μέσα και εργαλεία, όπως το σύστημα πληροφοριών Σένγκεν, κοινές ομάδες έρευνας, το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης ή η αμοιβαία νομική συνδρομή στηρίζουν τις εθνικές αρχές όσον αφορά τη συλλογή και την ανταλλαγή πληροφοριών και αποδεικτικών στοιχείων, τους δίνουν τη δυνατότητα να αναπτύσσουν συντονισμένη επιχειρησιακή δράση και τους βοηθούν στην προσαγωγή των δραστών στη δικαιοσύνη. Επιπλέον, η γενική αξιολόγηση είναι ότι τα μέτρα της ΕΕ έχουν συμβάλει στη βελτίωση των εθνικών ικανοτήτων στον τομέα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος και της εγκληματικότητας στον κυβερνοχώρο, μεταξύ άλλων μέσω της κατάρτισης, της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών και της διασυνοριακής συνεργασίας. Πλαίσια συνεργασίας, όπως ο κύκλος πολιτικής της ΕΕ για το οργανωμένο και το σοβαρό διεθνές έγκλημα, συμβάλλουν στον καθορισμό κοινών προτεραιοτήτων για την επιχειρησιακή δράση των αρχών των κρατών μελών σε εθνικό και διασυνοριακό επίπεδο. Οι οργανισμοί της ΕΕ του τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων έχουν μετατραπεί σε κεντρικούς φορείς στο πλαίσιο των αντίστοιχων τομέων αρμοδιοτήτων τους, όπως αποδεικνύει η στήριξη που παρέχει η Ευρωπόλ μέσω των ειδικών κέντρων της 5 ή ο ρόλος της Eurojust στη διευκόλυνση της εφαρμογής του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης και της ευρωπαϊκής εντολής έρευνας. Σε ό, τι αφορά τη νομοθεσία της ΕΕ, η συνολική αξιολόγηση δείχνει ότι, γενικά, τα ενδιαφερόμενα μέρη είναι ικανοποιημένα με το πλαίσιο της ΕΕ στον τομέα της εσωτερικής ασφάλειας και την ασφάλεια δικαίου που προσφέρει. Το νομικό πλαίσιο της ΕΕ για την πολιτική εσωτερικής ασφάλειας έχει εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου και έχει αποδειχθεί ότι είναι ικανό να προσαρμόζεται στις εξελισσόμενες απειλές. Παρ όλο που δεν έχουν εντοπισθεί σημαντικά κενά στη νομοθεσία, η συνολική αξιολόγηση υποδεικνύει ότι υπάρχει ανάγκη για στοχευμένες αλλαγές και προσθήκες στο πλαίσιο της ΕΕ ώστε να αντιμετωπιστούν οι εξελισσόμενες απειλές ή να απλοποιηθούν οι ισχύοντες κανόνες για να μειωθεί η πολυπλοκότητα για αυτούς που τους εφαρμόζουν στην πράξη (βλ. τμήμα II.2 5 Το Ευρωπαϊκό Αντιτρομοκρατικό Κέντρο (ECTC), το Ευρωπαϊκό Κέντρο για τα εγκλήματα στον κυβερνοχώρο (EC3) και το Ευρωπαϊκό Κέντρο κατά της Παράνομης Διακίνησης Μεταναστών (EMSC). 3

4 κατωτέρω, μεταξύ άλλων σχετικά με τα συμπεράσματα της Επιτροπής με βάση αυτά τα πορίσματα). Η συνολική αξιολόγηση επιβεβαιώνει ότι η συμμόρφωση με τα θεμελιώδη δικαιώματα αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της πολιτικής ασφάλειας της ΕΕ, σύμφωνα με τη νομική υποχρέωση που απορρέει από τις Συνθήκες. Παράλληλα με τον αποτελεσματικό δικαστικό έλεγχο από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Επιτροπή έχει αναπτύξει μια σειρά μηχανισμών για την ενσωμάτωση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στη διατύπωση των νομοθετικών και πολιτικών προτάσεων. Αυτό περιλαμβάνει την εκτίμηση των επιπτώσεων των σχεδιαζόμενων μέτρων πολιτικής σχετικά με τα θεμελιώδη δικαιώματα ως μέρος της εκτίμησης των επιπτώσεων στο πλαίσιο των κανόνων για τη βελτίωση της νομοθεσίας 6, ή προϋποθέτει τη συμμετοχή του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων και του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ σε πρώιμο στάδιο των εργασιών σχετικά με ειδικές πρωτοβουλίες. Οι τρέχουσες εργασίες για τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων πληροφοριών αποτελούν ένα παράδειγμα όπου η συμβολή και καθοδήγηση του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων και του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ λαμβάνονται υπόψη σε αρχικό στάδιο ανάπτυξης μιας νέας πολιτικής προσέγγισης 7. Τα θεμελιώδη δικαιώματα λαμβάνονται επίσης υπόψη κατά την αξιολόγηση του αντικτύπου και της αποτελεσματικότητας των μέσων και πολιτικών της ΕΕ ώστε να διαπιστωθεί αν εξακολουθούν να είναι αναγκαία, αναλογικά και κατάλληλα για τον σκοπό αυτό. Εξάλλου, η Επιτροπή βοηθά τις εθνικές αρχές να διασφαλίζουν την τήρηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας της ΕΕ. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να εφαρμόζει και να αναπτύσσει περαιτέρω αυτούς τους μηχανισμούς για την εξασφάλιση της πλήρους συμμόρφωσης με τα θεμελιώδη δικαιώματα στην πολιτική ασφάλειας της ΕΕ, σύμφωνα με την αντίληψη ότι η προστασία της ασφάλειας των πολιτών και η συμμόρφωση με τα θεμελιώδη δικαιώματα είναι συμπληρωματικά στοιχεία. 2. Κύριες προκλήσεις για μια αποτελεσματική πολιτική ασφάλειας της ΕΕ και πως αντιμετωπίζονται αυτές Μολονότι το γενικό συμπέρασμα της συνολικής αξιολόγησης είναι θετικό, η αξιολόγηση εντόπισε επίσης προκλήσεις και κενά που έχουν αρνητικές συνέπειες για τη συνεργασία σχετικά με την Ένωση Ασφάλειας. Οι εν λόγω προκλήσεις και τα κενά μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: η ελλιπής εφαρμογή ορισμένων πολιτικών και μέσων της ΕΕ σε εθνικό επίπεδο μειώνει την αποτελεσματικότητά τους η πολυπλοκότητα ορισμένων μέσων και εργαλείων της ΕΕ δυσχεραίνει την αποτελεσματική εφαρμογή τους από τις εθνικές αρχές οι περιορισμένες ικανότητες σε εθνικό επίπεδο απαιτούν την περαιτέρω συγκέντρωση πόρων και εμπειρογνωμοσύνης σε επίπεδο ΕΕ και συνέργειες σε όλους τους τομείς πολιτικής οι εξελισσόμενες απειλές που απαιτούν από την ΕΕ να αναπροσαρμόσει τα μέσα και τα εργαλεία της. 6 7 Βλ. έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής Επιχειρησιακές οδηγίες για τη συνεκτίμηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά την αξιολόγηση των επιπτώσεων των προτάσεων της Επιτροπής (SEC(2011) 567 τελικό της ). Βλ. την έβδομη έκθεση προόδου προς μια αποτελεσματική και πραγματική Ένωση Ασφάλειας, (COM(2017) 261 final της ). 4

5 Με τον προσδιορισμό των εν λόγω προκλήσεων και κενών, η συνολική αξιολόγηση επιβεβαιώνει μια σειρά πολιτικών πρωτοβουλιών που ξεκίνησε πρόσφατα η Επιτροπή και ζητά να αναληφθεί περαιτέρω δράση.η Επιτροπή θα δώσει συνέχεια στα πορίσματα αυτά, σύμφωνα με τις αρχές για τη βελτίωση της νομοθεσίας. Στήριξη της πλήρους εφαρμογής των μέτρων της ΕΕ Η συνολική αξιολόγηση δείχνει ότι για ορισμένες βασικές πολιτικές και μέσα της ΕΕ στον τομέα της εσωτερικής ασφάλειας, υπάρχει έλλειψη πλήρους εφαρμογής από τα κράτη μέλη σε εθνικό επίπεδο. Σχετικά με αυτό, παράδειγμα αποτελεί η νομοθεσία στον τομέα του οργανωμένου εγκλήματος 8 ή το πλαίσιο Prüm 9 για την ανταλλαγή δεδομένων DNA, δεδομένων δακτυλικών αποτυπωμάτων και δεδομένων σχετικά με τις άδειες κυκλοφορίας οχημάτων. Η έλλειψη πλήρους εφαρμογής των εν λόγω πράξεων παρεμποδίζει την αποτελεσματικότητά τους και δεν επιτρέπει σε όλα τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν πλήρως το δυναμικό τους. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να υποστηρίζει τα κράτη μέλη στην εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ, κατά τη διάρκεια της περιόδου μεταφοράς. Σχετικό παράδειγμα είναι η στήριξη για την εφαρμογή της οδηγίας για τις καταστάσεις με τα ονόματα των επιβατών (PNR) 10 που πρέπει να εφαρμοστεί μέχρι τις 25 Μαΐου Η Επιτροπή παρουσίασε σχέδιο εφαρμογής 11, παρέσχε πρόσθετη χρηματοδότηση και οργανώνει τακτικές συνεδριάσεις με εμπειρογνώμονες των κρατών μελών για την ανταλλαγή σχετικών γνώσεων, εμπειρογνωμοσύνης και βέλτιστων πρακτικών (βλέπε τμήμα ΙΙΙ.1 κατωτέρω). Ένα άλλο παράδειγμα είναι η τρέχουσα εφαρμογή της οδηγίας για την ασφάλεια των συστημάτων δικτύου και πληροφοριών (NIS) που πρέπει να εφαρμοστεί μέχρι τις 9 Μαΐου Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της συνολικής αξιολόγησης, η Επιτροπή θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην εφαρμογή της οδηγίας σχετικά με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας 13 και την πρόσφατη νομοθεσία όσον αφορά τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας 14, δεδομένου ότι στη συνολική αξιολόγηση διαπιστώνεται ότι ορισμένα ενδιαφερόμενα μέρη επισήμαναν τον κίνδυνο να υπάρξουν δυσκολίες κατά την εφαρμογή αυτών των μέσων. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει, επίσης, να ασκεί τον ρόλο της ως θεματοφύλακας των Συνθηκών και να κινεί διαδικασίες επί παραβάσει, όταν κρίνεται αναγκαίο, προκειμένου να εξασφαλίζεται η πλήρης εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ στον τομέα της εσωτερικής ασφάλειας. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της συνολικής αξιολόγησης, η Επιτροπή θα συνεχίσει να συνδυάζει τη χρήση αυτών των εξουσιών επιβολής με μέτρα για ανταλλαγή γνώσεων και εμπειρογνωμοσύνης με τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη. Εν προκειμένω αναφέρεται το παράδειγμα της τεχνικής υποστήριξης που παρέχεται από την Επιτροπή παράλληλα με τη διαδικασία επί παραβάσει κατά εκείνων των λίγων κρατών μελών που δεν έχουν ακόμη εφαρμόσει το πλαίσιο Prüm (βλ. τμήμα ΙΙΙ.1 κατωτέρω) Κυρίως η απόφαση-πλαίσιο για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος (απόφαση-πλαίσιο 2008/841/ΔΕΥ του Συμβουλίου της ). Αποφάσεις 2008/615/ΔΕΥ και 2008/616/ΔΕΥ του Συμβουλίου της Οδηγία (ΕΕ) 2016/681της SWD(2016) 426 final της Οδηγία (ΕΕ) 2016/1148 της Οδηγία (ΕΕ) 2017/541 της Οδηγία (ΕΕ) 2015/849 της

6 Οι αρχές των κρατών μελών αναφέρθηκαν στην έλλειψη τεχνικής εμπειρογνωμοσύνης και χρηματοδοτικών πόρων ως σημαντικό λόγο για τις καθυστερήσεις στη διαδικασία εφαρμογής, ιδίως σε περιπτώσεις νέων ή αναβαθμισμένων πληροφοριών. Η Επιτροπή σημειώνει ότι η χρηματοδότηση της ΕΕ εξασφαλίζεται από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας Αστυνομία, αλλά η απορρόφηση από τα κράτη μέλη θα πρέπει να βελτιωθεί, με ποσοστό εκτέλεσης 26 % στις 15 Ιουνίου 2017 (βλέπε επίσης τμήμα ΙΙΙ.2 κατωτέρω). Η Επιτροπή θα συνεχίσει να υποστηρίζει τα κράτη μέλη στη χρησιμοποίηση της διαθέσιμης χρηματοδότησης με σκοπό τη βέλτιστη αξιοποίησή της. Μείωση της πολυπλοκότητας των μέσων και εργαλείων της ΕΕ Η συνολική αξιολόγηση καταδεικνύει ότι, για ορισμένα μέσα της ΕΕ, η πολυπλοκότητα της νομοθεσίας της ΕΕ που διέπει τα εν λόγω εργαλεία παρεμποδίζει την αποτελεσματική χρησιμοποίησή τους από τις εθνικές αρχές. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το σύνολο των διαφορετικών κανόνων της ΕΕ για την πρόσβαση στα συστήματα πληροφοριών της ΕΕ από τις αρχές επιβολής του νόμου ή τα ισχύοντα νομικά πλαίσια για τη διασυνοριακή πρόσβαση στα ηλεκτρονικά στοιχεία που αντικατοπτρίζουν τις παραδοσιακές έννοιες της εδαφικότητας και αμφισβητούνται λόγω της διακρατικής δικαιοδοτικής φύσης των ηλεκτρονικών υπηρεσιών και των ροών δεδομένων. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι τα διάφορα μέσα αναπτύχθηκαν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, γεγονός που σε ορισμένες περιπτώσεις οδήγησε σε ένα σύνθετο πλέγμα μέσων το οποίο δυσχεραίνει τις εθνικές αρχές να χρησιμοποιούν αυτά τα εργαλεία. Επιπλέον, η νομοθεσία της ΕΕ δεν προσέδιδε πάντοτε την αναγκαία σαφήνεια όσον αφορά τους ορισμούς, με αποτέλεσμα την ύπαρξη διαφορετικών κανόνων στα κράτη μέλη, οι οποίοι παρεμποδίζουν την επιχειρησιακή συνεργασία. Αυτό αφορούσε, ιδίως, τον τομέα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας πριν από την έγκριση της οδηγίας σχετικά με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας 15 η οποία ποινικοποιεί πράξεις, όπως η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, η εκπαίδευση ή τα ταξίδια που επιχειρούνται για τρομοκρατικούς σκοπούς, καθώς και η οργάνωση ή διευκόλυνση των εν λόγω ταξιδιών. Η Επιτροπή έχει ήδη λάβει μέτρα για να αντιμετωπίσει την πολυπλοκότητα της ενωσιακής νομοθεσίας όπως επισημαίνεται από τη συνολική αξιολόγηση. Ως προς την ανταλλαγή πληροφοριών, η Επιτροπή προσδιόρισε το πολύπλοκο τοπίο των συστημάτων πληροφοριών, των οποίων η διαχείριση γίνεται με διαφορετικούς τρόπους, ως εμπόδιο που παρακωλύει το έργο των εθνικών αρχών 16, και πρότεινε λύσεις για να ξεπεραστεί αυτό το εμπόδιο μέσω της διαλειτουργικότητας των συστημάτων πληροφοριών 17, μεταξύ άλλων, με τον εξορθολογισμό των κανόνων που θα επιτρέπουν την πρόσβαση των υπηρεσιών επιβολής του νόμου η οποία θα σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και ιδίως την προστασία των δεδομένων. Η Επιτροπή εξέτασε επίσης τους μηχανισμούς για τη λήψη διασυνοριακής πρόσβασης σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία. Σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή εφαρμόζει έμπρακτα μέτρα για τη βελτίωση της εν λόγω πρόσβασης εντός του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, παράλληλα με τις προσπάθειες για μια εκτίμηση των επιπτώσεων που θα ληφθεί υπόψη σε μια πιθανή μελλοντική νομοθετική δράση Οδηγία (ΕΕ) 2017/541της Βλ. την ανακοίνωση «Πιο Ισχυρά και Έξυπνα Συστήματα Πληροφοριών για τα Σύνορα και την Ασφάλεια» (COM(2016) 205 final της ). Βλ. την έβδομη έκθεση προόδου προς μια αποτελεσματική και πραγματική Ένωση Ασφάλειας, (COM(2017) 261 final της ). Βλ. την όγδοη έκθεση προόδου προς μια αποτελεσματική και πραγματική Ένωση Ασφάλειας (COM(2017) 354 final της ). 6

7 Η Επιτροπή θα επανεξετάσει επίσης τις νομοθετικές πράξεις που η συνολική αξιολόγηση προσδιόρισε ως ενδεχομένως παρωχημένες ή ξεπερασμένες. Τον Νοέμβριο του 2014, η Επιτροπή πρότεινε την κατάργηση 24 πράξεων στον τομέα της αστυνομικής συνεργασίας και της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις 19. Οι συννομοθέτες ενέκριναν τις προτάσεις στις 20 Ιανουαρίου 2016 και όλες οι 26 πράξεις καταργήθηκαν 20. Η συνολική αξιολόγηση δείχνει επίσης τη σημασία που έχει η κατάρτιση για την αύξηση των γνώσεων των τελικών χρηστών ως προς τα υφιστάμενα μέσα της ΕΕ και της ικανότητάς τους να τα χρησιμοποιούν αποτελεσματικά. Τα ενδιαφερόμενα μέρη αναφέρθηκαν επίσης στην προστιθέμενη αξία των προγραμμάτων ανταλλαγών και αποσπάσεων εθνικών υπαλλήλων ως τρόπων για τη διάδοση των βέλτιστων πρακτικών όσον αφορά τη χρήση των μέσων της ΕΕ. Η Επιτροπή συνεργάζεται στενά με τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κατάρτιση στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου (CEPOL), ώστε να εξασφαλίζεται ότι το πρόγραμμα κατάρτισης είναι σύμφωνο με τις προτεραιότητες της Ένωσης στον τομέα της ασφάλειας και ότι ο Οργανισμός συμβάλλει στον εφοδιασμό των εθνικών υπαλλήλων με τις γνώσεις και τις δεξιότητες που χρειάζονται για να συνεργάζονται αποτελεσματικά με τους ομολόγους τους σε άλλα κράτη μέλη, αξιοποιώντας πλήρως τη νέα εντολή των οργανισμών από την 1η Ιουλίου Η Επιτροπή υποστηρίζει ένα ευρύ φάσμα προγραμμάτων κατάρτισης που έχουν αναπτυχθεί από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κατάρτισης Δικαστικών (ΕΔΚΔ) για τους εισαγγελείς και δικαστές που εφαρμόζουν τη νομοθεσία της Ένωσης σχετικά με τη δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις. Δημιουργία ικανοτήτων σε επίπεδο ΕΕ μέσω της συγκέντρωσης πόρων και εμπειρογνωμοσύνης και αξιοποίηση συνεργειών Από τη συνολική αξιολόγηση προκύπτει ότι υπάρχει πεδίο για περαιτέρω συγκέντρωση πόρων σε επίπεδο ΕΕ. Σε περίπτωση που τα μεμονωμένα κράτη μέλη δεν διαθέτουν ειδική εμπειρία ή πόρους, υφίσταται δυνητικό όφελος στην ανάπτυξη κοινών ικανοτήτων σε επίπεδο ΕΕ. Τα ενδιαφερόμενα μέρη αναφέρθηκαν ιδίως σε τομείς έντασης τεχνολογίας, όπως η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, τα χημικά, βιολογικά, ραδιολογικά ή πυρηνικά (ΧΒΡΠ) υλικά ή η ανάλυση των μαζικών δεδομένων ή ανοικτών πηγών. Οι οργανισμοί της ΕΕ διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην παροχή κοινών πόρων σε μεμονωμένα κράτη μέλη. Για παράδειγμα, το Ευρωπαϊκό Κέντρο για τα Εγκλήματα στον Κυβερνοχώρο (EC3) στους κόλπους της Ευρωπόλ στηρίζει τις εθνικές αρχές για την καταπολέμηση του ηλεκτρονικού εγκλήματος και την αντίδραση των αρχών επιβολής του νόμου σε μεγάλης κλίμακας επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, μέσω ειδικών εγκληματολογικών ερευνών ή με πληροφορίες σχετικές με το έγκλημα στον κυβερνοχώρο από δημόσιες, ιδιωτικές και ανοικτές πηγές. Το Ευρωπαϊκό Αντιτρομοκρατικό Κέντρο και το Ευρωπαϊκό Κέντρο κατά της Παράνομης Διακίνησης Μεταναστών της Ευρωπόλ επιτελούν ανάλογες λειτουργίες υποστήριξης στους αντίστοιχους τομείς τους. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο ρόλος που διαδραματίζει ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών (ENISA) υποστηρίζοντας τη συνεργασία μεταξύ κρατών μελών στο πλαίσιο της οδηγίας για την ασφάλεια συστημάτων δικτύου και πληροφοριών (οδηγία NIS). Η συνολική αξιολόγηση COM(2014) 713 final, COM(2014) 714 final και COM(2014) 715 final της Οι προτάσεις αυτές βασίστηκαν σε μια αξιολόγηση των νομικών πράξεων που συνδέονται με τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, η οποία πραγματοποιήθηκε υπό το φως της λήξης των μεταβατικών διατάξεων που προβλέπονται στο πρωτόκολλο 36 της Συνθήκης της Λισαβόνας. Κανονισμός (ΕΕ) 2016/93, κανονισμός (ΕΕ) 2016/94 και κανονισμός (ΕΕ) 2016/95 της Κανονισμός (ΕΕ) 2015/2219 της

8 δείχνει ότι η στήριξη που παρέχεται από οργανισμούς της ΕΕ θεωρείται άκρως σημαντική από ενδιαφερόμενα μέρη. Η Επιτροπή προσπάθησε να εξασφαλίσει ότι οι οργανισμοί της ΕΕ διαθέτουν τα μέσα που χρειάζονται για την υλοποίηση αυτής της στήριξης. Τα δίκτυα σε επίπεδο ΕΕ αποτελούν άλλο τρόπο συγκέντρωσης εμπειρογνωμοσύνης σε ειδικούς τομείς της εσωτερικής ασφάλειας. Η συνολική αξιολόγηση υπογραμμίζει την προστιθέμενη αξία των ευρωπαϊκών δικτύων ή δομών συνεργασίας που συμπληρώνουν το έργο των οργανισμών της ΕΕ και ενισχύουν την επιχειρησιακή συνεργασία. Σε αυτά περιλαμβάνονται δίκτυα που ειδικεύονται στο έγκλημα κατά του περιβάλλοντος (EnviCrimeNet), τη διακίνηση ναρκωτικών (Κέντρο Θαλάσσιων Αναλύσεων και Επιχειρήσεων Ναρκωτικά), την πρόληψη του εγκλήματος (Ευρωπαϊκό Δίκτυο Πρόληψης του Εγκλήματος), ειδικές μονάδες επέμβασης (δίκτυο ATLAS), χημικά, βιολογικά, ραδιολογικά ή πυρηνικά (ΧΒΡΠ) υλικά (Συμβουλευτική Ομάδα για τα ΧΒΡΠ) ή την ασφάλεια των μεταφορών (Airpol και Railpol). Η Επιτροπή θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί αυτήν την προσέγγιση δικτύου, όπου χρειάζεται, όπως συμβαίνει με την πρόσφατα συσταθείσα Ομάδα Πολιτικής της ΕΕ για την προστασία των ευάλωτων στόχων, ώστε να καταστεί δυνατή μια πιο συγκροτημένη ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών σχετικά με την επιχειρησιακή δράση για την προστασία των ευάλωτων στόχων. Από τη συνολική αξιολόγηση προκύπτει ότι, λόγω του οριζόντιου χαρακτήρα των προκλήσεων που συνδέονται με την τρομοκρατία, το σοβαρό έγκλημα και το έγκλημα στον κυβερνοχώρο, υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω αξιοποίηση των συνεργειών μεταξύ της πολιτικής για την ασφάλεια σε επίπεδο ΕΕ και συναφών τομέων πολιτικής. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν την ανάγκη για στενότερη συνεργασία μεταξύ των αστυνομικών αρχών, των συνοριοφυλάκων και των τελωνειακών αρχών, ή τη σύνδεση μεταξύ της πολιτικής για την ασφάλεια και της αστυνομίας μεταφορών σε τομείς όπως η αεροπορική ασφάλεια και η ασφάλεια στη θάλασσα. Η Επιτροπή ανταποκρίθηκε στην ανάγκη αυτή για διατομεακή δράση με τη δημιουργία ειδικού χαρτοφυλακίου του αρμόδιου Επιτρόπου για την Ένωση Ασφάλειας που επικουρείται από μια οριζόντια ειδική ομάδα (Task Force) αξιοποιώντας την εμπειρογνωσία του συνόλου της Επιτροπής. Η συνολική αξιολόγηση επισημαίνει επίσης ότι το επίπεδο της ΕΕ παρέχει προστιθέμενη αξία στις εθνικές αρχές, φέροντας σε επαφή διάφορους παράγοντες εκτός του δημόσιου τομέα. Τα ενδιαφερόμενα μέρη αναφέρονται στη σημασία της συνεργασίας μεταξύ των δημόσιων αρχών και της βιομηχανίας για την αντιμετώπιση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο ή της ριζοσπαστικοποίησης στο διαδίκτυο, ή στη σημασία της συμμετοχής των τοπικών επαγγελματιών, ακαδημαϊκών και ερευνητών στο πλαίσιο των προσπαθειών για την πρόληψη της βίαιης ριζοσπαστικοποίησης στις κοινότητες. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να στηρίζει τις εργασίες αυτές με φορείς, όπως το Φόρουμ της ΕΕ για το Διαδίκτυο ή το Κέντρο Αριστείας του Δικτύου Ευαισθητοποίησης για τη Ριζοσπαστικοποίηση. Η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης τη διοργάνωση τακτικών στρατηγικών διαλόγων για την πολιτική ασφάλειας με ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων φορέων. Αντιμετώπιση των εξελισσόμενων απειλών Μία από τις μεγάλες προκλήσεις για την πολιτική ασφάλειας της ΕΕ είναι η ανάγκη διασφάλισης επικαιροποιημένων μέσων και εργαλείων για την αντιμετώπιση των εξελισσόμενων απειλών κατά της ασφάλειας. Η συνολική αξιολόγηση δείχνει ότι οι νέες και αναδυόμενες απειλές έχουν επανειλημμένως απαιτήσει στοχοθετημένη αναθεώρηση των 8

9 υφιστάμενων εργαλείων ή της νομοθεσίας της ΕΕ περί εσωτερικής ασφάλειας. Στον τομέα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, το γενικό εννοιολογικό πλαίσιο για τη δράση της ΕΕ όσον αφορά την εσωτερική ασφάλεια εξακολουθεί να ισχύει και συνέβαλε στην προσαρμογή των επιμέρους μέσων και εργαλείων σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον ασφάλειας. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να αξιολογεί την ανάγκη για στοχευμένες τροποποιήσεις των υφιστάμενων μέσων και εργαλείων στον τομέα της εσωτερικής ασφάλειας. Μεταξύ των πρόσφατων παραδειγμάτων συγκαταλέγονται η δημιουργία ομάδας εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για τη ριζοσπαστικοποίηση 22, προκειμένου να διευκολυνθεί η περαιτέρω ανάπτυξη των πολιτικών της ΕΕ για την αντιμετώπιση της πρωτοφανούς κλίμακας ριζοσπαστικοποίησης, και η επικείμενη επανεξέταση της στρατηγικής για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο του 2013 για την παροχή μιας επικαιροποιημένης και αποτελεσματικής απάντησης στην αυξανόμενη απειλή της εγκληματικότητας στον κυβερνοχώρο. Η μελλοντική ειδική επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας 23 παρέχει μια πρόσθετη ευκαιρία περαιτέρω ανάλυσης κατά πόσον τα υφιστάμενα ενωσιακά μέτρα καταπολέμησης της τρομοκρατίας είναι κατάλληλα να ανταποκριθούν στην εξέλιξη της απειλής της τρομοκρατίας στην Ευρώπη, και προσδιορισμού των πρακτικών και νομικών εμποδίων που πρέπει να αρθούν. Η Επιτροπή θα συμβάλει ενεργά στις εργασίες της ειδικής επιτροπής, προκειμένου να επιτευχθεί ένα αποτέλεσμα που θα αποτελεί τη βάση για περαιτέρω κοινή δράση με την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και το Συμβούλιο. ΙΙΙ. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΖΗΤΗΜΑΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ 1. Νομοθετικές πρωτοβουλίες Στις 13 Ιουλίου 2017, η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση κανονισμού 24 για την πρόληψη της εισαγωγής και της αποθήκευσης στην ΕΕ πολιτιστικών αγαθών που έχουν εξαχθεί παράνομα από τρίτη χώρα, η οποία αποσκοπεί στον περιορισμό της διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, στην καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί ένα περαιτέρω βήμα για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης του Φεβρουαρίου 2016 για την ενίσχυση της καταπολέμησης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας 25, και ανταποκρίνεται επίσης στην έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών 26 να ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση της παράνομης εμπορίας και διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, ιδίως όταν προέρχονται από ένα πλαίσιο ένοπλων συγκρούσεων και διενεργούνται από ή προς όφελος τρομοκρατικών ομάδων. Αφού εγκριθεί από τους συννομοθέτες, η πρόταση της Επιτροπής θα θεσπίσει έναν κοινό ορισμό για τα πολιτιστικά αγαθά κατά την εισαγωγή, θα διασφαλίσει ότι Βλ. την όγδοη έκθεση προόδου προς μια αποτελεσματική και πραγματική Ένωση Ασφάλειας (COM(2017) 354 final της ). COM(2017) 375 final της COM(2016) 50 final της Βλ. την όγδοη έκθεση προόδου προς μια αποτελεσματική και πραγματική Ένωση Ασφάλειας (COM(2017) 354 final της ) για την επισκόπηση της πορείας υλοποίησης του σχεδίου δράσης. Απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών 2347 της

10 οι εισαγωγείς επιδεικνύουν τη δέουσα επιμέλεια κατά την αγορά πολιτιστικών αγαθών από τρίτες χώρες, θα προσδιορίσει τις τυποποιημένες πληροφορίες που είναι αναγκαίες για την πιστοποίηση της νομιμότητας των αγαθών και θα προβλέπει αποτελεσματικά μέτρα για την αποτροπή της παράνομης διακίνησης των αγαθών αυτών. Η Επιτροπή καλεί τους συννομοθέτες να επεξεργαστούν την πρόταση κατά προτεραιότητα. Σημειώθηκε επίσης περαιτέρω πρόοδος στις εργασίες σχετικά με πιο ισχυρά και έξυπνα συστήματα πληροφοριών για τα σύνορα και την ασφάλεια. Στις 12 Ιουλίου 2017, η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και η Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων (ΕΜΑ) του Συμβουλίου επιβεβαίωσαν τη συμφωνία που επιτεύχθηκε σχετικά με το σύστημα εισόδου/εξόδου (EES). Το σύστημα αυτό, το οποίο προτάθηκε από την Επιτροπή τον Απρίλιο του 2016, 27 θα καταχωρεί τα δεδομένα εισόδου και εξόδου των υπηκόων τρίτων χωρών που διέρχονται από τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και, κατά συνέπεια, θα συμβάλει στη βελτίωση της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων και στην ενίσχυση της εσωτερικής ασφάλειας. Η πολιτική συμφωνία για το σύστημα εισόδου/εξόδου αποτελεί σημαντικό βήμα προς την επίτευξη πλήρους διαλειτουργικότητας των συστημάτων πληροφοριών της ΕΕ μέχρι το 2020, σύμφωνα με τη νέα προσέγγιση της Επιτροπής για τη διαχείριση των δεδομένων για τα σύνορα και την ασφάλεια 28. Κατά την ενημερωτική συνεδρίαση του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων στο Ταλίν στις 6/7 Ιουλίου 2017, τα κράτη μέλη επανέλαβαν τη δέσμευσή τους να εργαστούν κατά προτεραιότητα για τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων πληροφοριών. Η Επιτροπή καλεί τους συννομοθέτες να επισπεύσουν τις εργασίες σχετικά με συναφείς νομοθετικές προτάσεις για συστήματα πληροφοριών που τίθενται επί του παρόντος υπό συζήτηση 29. Συνεχίζονται επίσης οι εργασίες για την εφαρμογή των υφιστάμενων συστημάτων και τη μεγιστοποίηση των οφελών τους ένας άλλος βασικός τομέας δράσης προκειμένου να καταστούν τα συστήματα πληροφοριών για τα σύνορα και την ασφάλεια ισχυρότερα και ευφυέστερα. Στο πλαίσιο της στήριξης που παρέχεται για την εφαρμογή της οδηγίας για τις καταστάσεις με τα ονόματα επιβατών (PNR), οι υπηρεσίες της Επιτροπής πραγματοποίησαν στις 22 Ιουνίου 2017 μια πέμπτη συνεδρίαση με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών για την ανταλλαγή συναφών γνώσεων, εμπειριών και ορθών πρακτικών. Καθώς απομένει λιγότερο από ένα έτος πριν από τη λήξη της προθεσμίας μεταφοράς της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο (25 Μαΐου 2018), για μια ακόμη φορά η Επιτροπή ενθάρρυνε τα κράτη μέλη να εντείνουν τις προσπάθειές τους ώστε να εξασφαλίσουν την έγκαιρη θέσπιση ενός λειτουργικού συστήματος καταστάσεων με τα ονόματα επιβατών (PNR) ως ένα σημαντικό εργαλείο για την αντιμετώπιση της απειλής της τρομοκρατίας. Η Επιτροπή απέστειλε επιστολές σε εκείνα τα κράτη μέλη στα οποία φαίνεται να είναι πιο περιορισμένη η πρόοδος της διαδικασίας εφαρμογής, προκειμένου να άρουν τα πιθανά εμπόδια που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν και να εκτιμήσουν κατά πόσον είναι δυνατή η πρόσθετη στήριξη, COM(2016) 194 final της Βλ. την έβδομη έκθεση προόδου προς μια αποτελεσματική και πραγματική Ένωση Ασφάλειας, (COM(2017) 261 final της ). Πρόκειται για την πρόταση για τη θέσπιση ευρωπαϊκού συστήματος πληροφοριών και αδείας ταξιδίου (ETIAS) (COM(2016) 731 final της ), τις προτάσεις για την ενίσχυση του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν (COM(2016) 881 final, 882 final και 883 final της ), την πρόταση σχετικά με τη θέσπιση του Eurodac (COM(2016) 272 final της ) και τη συμπληρωματική πρόταση για τη διευκόλυνση της ανταλλαγής ποινικών μητρώων πολιτών τρίτων χωρών στην ΕΕ, μέσω του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφοριών Ποινικού Μητρώου (ECRIS) (COM(2017) 344 final της ). 10

11 συμπεριλαμβανομένης της διμερούς στήριξης που παρέχεται από ορισμένα κράτη μέλη που βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο εφαρμογής της οδηγίας PNR. Ενώ ορισμένα κράτη μέλη έχουν σημειώσει πρόοδο όσον αφορά την εφαρμογή των αποφάσεων Prüm 30, η Επιτροπή χρειάστηκε να χρησιμοποιήσει τις εξουσίες της επί παραβάσει προκειμένου να διασφαλιστεί πλήρης εφαρμογή. Προς τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή απέστειλε αιτιολογημένες γνώμες στην Κροατία, την Ιρλανδία και την Ιταλία στις 18 Μαΐου Επιπλέον, κάνοντας χρήση των εξουσιών της δυνάμει των Συνθηκών, η Επιτροπή συνεχίζει να στηρίζει τα κράτη μέλη παρέχοντας χρηματοδότηση για δραστηριότητες εφαρμογής στο πλαίσιο των εθνικών προγραμμάτων από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας Αστυνομία. Η Επιτροπή θα διαθέσει επιπλέον 22 εκατ. EUR σε αυτά τα εθνικά προγράμματα για το 2017 και η χρηματοδότηση αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εφαρμογή των αποφάσεων Prüm. Στις 7 Ιουλίου 2017, οι Υπουργοί Δικαιοσύνης συζήτησαν την πρόταση της Επιτροπής σχετικά με την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων δέσμευσης και δήμευσης 31 στην άτυπη συνεδρίαση του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων που πραγματοποιήθηκε στο Ταλίν. Η Επιτροπή καλεί τους συννομοθέτες να σημειώσουν ταχέως πρόοδο σχετικά με την πρόταση αυτή προκειμένου να βελτιωθεί η ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων από εγκληματικές πράξεις σε διασυνοριακές υποθέσεις. 2. Υλοποίηση μη νομοθετικών δράσεων Η καταπολέμηση της επιγραμμικής ριζοσπαστικοποίησης εξακολουθεί να αποτελεί προτεραιότητα στο πλαίσιο της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, και η Επιτροπή επιταχύνει τις εργασίες της για να στηρίξει τα κράτη μέλη στην αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης. Μετά από συνάντηση του Φόρουμ της ΕΕ για το Διαδίκτυο 32 σε επίπεδο ανώτερων υπαλλήλων στις 27 Ιουνίου 2017, τα μέλη του Φόρουμ της ΕΕ για το Διαδίκτυο παρουσίασαν στις 17 Ιουλίου 2017 σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση του τρομοκρατικού περιεχομένου στο διαδίκτυο. Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει μέτρα που αποσκοπούν στην ενίσχυση του αυτόματου εντοπισμού του παράνομου τρομοκρατικού περιεχομένου στο διαδίκτυο, στην ανταλλαγή συναφούς τεχνολογίας και εργαλείων με μικρότερες εταιρείες, στην επίτευξη της πλήρους εφαρμογής και χρήσης της «βάσης δεδομένων ψηφιακών αποτυπωμάτων περιεχομένου (hashes)» και στην ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών όσον αφορά τον εναλλακτικό λόγο. Δεδομένου του επείγοντος χαρακτήρα του θέματος, οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα συγκαλέσουν νέα συνάντηση του Φόρουμ της ΕΕ για το Διαδίκτυο σε επίπεδο ανωτέρων υπαλλήλων τον Σεπτέμβριο και θα παρουσιάσουν την πρόοδο που σημειώθηκε κατά την εφαρμογή του σχεδίου δράσης σε μία από τις προσεχείς εκθέσεις προόδου για την Ένωση Ασφάλειας Οι εν λόγω αποφάσεις του Συμβουλίου (αποφάσεις του Συμβουλίου 2008/615/JHA και 2008/616/JHA της ) δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του διασυνοριακού εγκλήματος. Εισήγαγαν κανόνες και διαδικασίες που επιτρέπουν στα κράτη μέλη να αναζητούν ταχέως στοιχεία στα αρχεία ανάλυσης DNA, στα συστήματα αναγνώρισης δακτυλικών αποτυπωμάτων και στις βάσεις δεδομένων ταξινόμησης οχημάτων άλλων κρατών μελών. Οι αποφάσεις Prüm του Συμβουλίου θα έπρεπε να είχαν εφαρμοστεί πλήρως από τα κράτη μέλη έως τον Αύγουστο του COM(2016) 819 final της Η Επιτροπή συνεργάζεται κατά τα τελευταία δύο έτη με σημαντικές διαδικτυακές πλατφόρμες, τα κράτη μέλη και άλλους ενδιαφερόμενους στο πλαίσιο του Φόρουμ της ΕΕ για το Διαδίκτυο, προκειμένου να εξασφαλίσει την εθελούσια αφαίρεση τρομοκρατικού περιεχομένου στο διαδίκτυο και τη στήριξη της κοινωνίας των πολιτών στη διάδοση των εναλλακτικών αφηγημάτων. 11

12 Οι πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις τόνισαν εκ νέου την ανάγκη να ενισχυθεί η προστασία των ευάλωτων στόχων, και να εξευρεθούν καινοτόμες απαντήσεις για την προστασία των χώρων με συνωστισμό. Στις 30/31 Μαΐου 2017, οι υπηρεσίες της Επιτροπής διοργάνωσαν εργαστήριο με εμπειρογνώμονες από τα κράτη μέλη και τις τρίτες χώρες για την ανταλλαγή ορθών πρακτικών και διδαγμάτων σχετικά με την προστασία των ευάλωτων στόχων. Το εργαστήριο αυτό, το οποίο διοργανώθηκε στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Φόρουμ κατά της Τρομοκρατίας, συμπλήρωσε τις προσπάθειες που ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 2017 για τη δημιουργία μιας πλατφόρμας στην οποία συμμετέχουν τόσο οι φορείς χάραξης πολιτικής όσο και οι επαγγελματίες του τομέα για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ΕΕ έναντι των επιθέσεων κατά ευάλωτων στόχων. Επιπλέον, ως πρακτικό μέτρο, με την υποστήριξη της Επιτροπής, ειδικές δυνάμεις επέμβασης της βελγικής και της ολλανδικής αστυνομίας πραγματοποίησαν στις 29 Ιουνίου 2017 διασυνοριακή άσκηση για ευάλωτους στόχους που περιελάμβανε προσομοίωση συγχρονισμένων τρομοκρατικών επιθέσεων σε δημόσια σχολεία. Η άσκηση αυτή, στην οποία συμμετείχαν αστυνομικές δυνάμεις, πρώτοι παρεμβαίνοντες και κρατικές ομάδες αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης, είχε ως στόχο την αξιολόγηση του βαθμού ετοιμότητας και των λειτουργιών διαχείρισης των κρίσεων σε περίπτωση επιθέσεων που διεξάγονται ταυτόχρονα σε γειτονικές χώρες. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα διοργανώσουν ειδική συνεδρίαση απολογισμού για όλα τα κράτη μέλη προκειμένου να διαδώσουν τις καλύτερες πρακτικές που αποκτήθηκαν από την εν λόγω άσκηση. Η χρηματοδότηση της ΕΕ αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τη στήριξη των κρατών μελών στην εφαρμογή των μέτρων που απαιτούνται για την οικοδόμηση μιας αποτελεσματικής και πραγματικής Ένωσης Ασφάλειας. Λαμβανομένης υπόψη της εξελισσόμενης απειλής της τρομοκρατίας, του οργανωμένου εγκλήματος και της εγκληματικότητας στον κυβερνοχώρο, η Επιτροπή θα διαθέσει 90 εκατ. EUR το 2017 για τη στήριξη των δράσεων της Ένωσης στο πλαίσιο του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας Αστυνομία 33, διπλασιάζοντας το ποσό που χορηγήθηκε το Το αντίστοιχο ετήσιο πρόγραμμα εργασίας 34, στο οποίο καθορίζονται οι προτεραιότητες χρηματοδότησης για στοχοθετημένες διασυνοριακές δράσεις στον τομέα της εσωτερικής ασφάλειας, προτίθεται να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας μέσω σχεδίων για την πρόληψη της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, την καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης, την υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών στη διάδοση των εναλλακτικών αφηγημάτων και στην ενίσχυση της προστασίας των υποδομών ζωτικής σημασίας. Η Επιτροπή προτίθεται να παρέχει επίσης χρηματοδότηση για διασυνοριακά έργα για την αντιμετώπιση εγκληματικών απειλών με προτεραιότητα, όπως η εμπορία ανθρώπων, το λαθρεμπόριο ναρκωτικών, το λαθρεμπόριο όπλων και το περιβαλλοντικό έγκλημα 35. Για πρώτη φορά στο πλαίσιο του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας Αστυνομία, το ετήσιο πρόγραμμα εργασίας 2017 προβλέπει τη χρηματοδότηση έργων για την αντιμετώπιση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο. Αυτό αντικατοπτρίζει την εξελισσόμενη απειλή στον κυβερνοχώρο, όπως φαίνεται από τις πρόσφατες επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, και το γεγονός ότι για όλες σχεδόν τις μορφές οργανωμένου εγκλήματος, οι εγκληματίες χρησιμοποιούν την Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 513/2014 της Η Επιτροπή προτίθεται να εγκρίνει το ετήσιο πρόγραμμα εργασιών για το 2017 για τις δράσεις της Ένωσης στο πλαίσιο του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας Αστυνομία τον Σεπτέμβριο του Βλ. τις προτεραιότητες για την αντιμετώπιση των εγκληματικών απειλών που παρατίθενται στην έκτη έκθεση προόδου προς μια αποτελεσματική και πραγματική Ένωση Ασφάλειας, (COM(2017) 213 final της

13 τεχνολογία με ολοένα μεγαλύτερη επιδεξιότητα και με ολοένα και καλύτερα αποτελέσματα. Για να ενισχυθεί η ανταλλαγή πληροφοριών, η Επιτροπή προτίθεται να χρηματοδοτήσει έργα που επιδιώκουν να μεγιστοποιήσουν τα οφέλη των υφιστάμενων συστημάτων πληροφοριών της ΕΕ. Αυτό αποτελεί προτεραιότητα στις εργασίες για πιο ισχυρά και έξυπνα συστήματα πληροφοριών για τα σύνορα και την ασφάλεια 36, και θα στηρίζει τις προσπάθειες της ΕΕ να καταστούν διαλειτουργικά τα συστήματα πληροφοριών 37. Τέλος, η Επιτροπή προτίθεται να παράσχει χρηματοδότηση για την ενίσχυση της διασυνοριακής αστυνομικής συνεργασίας, σύμφωνα με σύσταση του Μαΐου 2017 σχετικά με τους αναλογικούς αστυνομικούς ελέγχους και την αστυνομική συνεργασία στο χώρο Σένγκεν 38. Η χρηματοδότηση αυτή προστίθεται στη στήριξη που παρέχεται στα κράτη μέλη μέσω των εθνικών τους προγραμμάτων στο πλαίσιο του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας - Αστυνομία. Για την περίοδο από το 2014 έως το 2020, η Επιτροπή διαθέτει συνολικά 754 εκατ. ευρώ σε 26 κράτη μέλη όσον αφορά μέτρα για την καταπολέμηση του εγκλήματος και τη διαχείριση κινδύνων και κρίσεων 39. Η χρηματοδότηση αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ένα ευρύ φάσμα πρωτοβουλιών με στόχο τη διασφάλιση ενός υψηλού επιπέδου ασφάλειας στην ΕΕ, όπως η δημιουργία συστημάτων πληροφοριών, η απόκτηση επιχειρησιακού εξοπλισμού, η προώθηση προγραμμάτων κατάρτισης και η διασφάλιση επιχειρησιακής συνεργασίας. Ωστόσο, υπάρχουν σαφή περιθώρια βελτίωσης στον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη απορροφούν τη χρηματοδότηση αυτή. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να κάνουν πλήρη χρήση της εν λόγω χρηματοδότησης για την υλοποίηση των προτεραιοτήτων της Ένωσης Ασφάλειας. 3. Εξωτερική διάσταση Οι ηγέτες των G20 ενέκριναν στη σύνοδο κορυφής στο Αμβούργο, στις 7/8 Ιουλίου 2017, το σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Το σχέδιο δράσης περιέχει έκκληση για δράση για την αντιμετώπιση της εξελισσόμενης απειλής των αλλοδαπών τρομοκρατών μαχητών που επιστρέφουν, τη διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφοριών, την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και την καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης και της χρήσης του Διαδικτύου για τρομοκρατικούς σκοπούς, και επιβεβαιώνει τις τρέχουσες προτεραιότητες της δράσης της ΕΕ στην Ένωση Ασφάλειας. Η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης θα συνεχίσουν να συνεργάζονται στενά με τους εταίρους τους εκτός της ΕΕ, για την εφαρμογή των πολιτικών αυτών. Στις 26 Ιουλίου 2017, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσε τη γνώμη του σχετικά με τη συμβατότητα της συμφωνίας μεταξύ της ΕΕ και του Καναδά για τη διαβίβαση και επεξεργασία των δεδομένων από τις καταστάσεις με τα ονόματα των επιβατών (PNR) με τις Συνθήκες 40. Η συμφωνία υπεγράφη το 2014 και το Συμβούλιο ζήτησε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να την εγκρίνει. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάσισε να παραπέμψει το θέμα στο Δικαστήριο της ΕΕ, προκειμένου να διαπιστωθεί αν η μελετώμενη συμφωνία συμβιβάζεται με το δίκαιο της ΕΕ που διασφαλίζει το σεβασμό της ιδιωτικής και COM(2016) 205 final της Βλ. τη νέα προσέγγιση της Επιτροπής για τη διαχείριση των δεδομένων για τα σύνορα και την ασφάλεια, όπως παρατίθεται στην έβδομη έκθεση προόδου προς την κατεύθυνση μιας αποτελεσματικής και πραγματικής Ένωσης Ασφάλειας (COM(2017) 261 final ). C(2017) 3349 final της Όλα τα κράτη μέλη εκτός από τη Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο συμμετέχουν στην εφαρμογή του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας Αστυνομία. 13

14 οικογενειακής ζωής και την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Η Επιτροπή θα επανέλθει σε αυτό το θέμα στην επόμενη έκθεση προόδου της Ένωσης Ασφάλειας του Σεπτεμβρίου Η άτυπη σύνοδος ΕΕ-Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης των Υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων στο Ταλίν, στις 7 Ιουλίου, επικεντρώθηκε στην καταπολέμηση της εγκληματικότητας στον κυβερνοχώρο, στην καταπολέμηση της διαφθοράς, και σε βασικές μεταρρυθμίσεις στον δικαστικό τομέα. Οι υπουργοί επιβεβαίωσαν την κοινή δέσμευσή τους να αναλάβουν περαιτέρω δράση για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας στον κυβερνοχώρο και την ενίσχυση της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο. Συζήτησαν τις νομοθετικές και επιχειρησιακές προκλήσεις σε ό, τι αφορά την καταπολέμηση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο, με προοπτική την ενίσχυση της συνεργασίας τόσο σε περιφερειακό όσο και σε διεθνές επίπεδο και την ανάληψη περαιτέρω δράσεων στο πλαίσιο της ειδικής ομάδας της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης για το κράτος δικαίου. Στις 19 Ιουνίου 2017, το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων ενέκρινε συμπεράσματα σχετικά με την εξωτερική διάσταση της θαλάσσιας ασφάλειας στα οποία προβάλλεται ο ρόλος της ΕΕ ως παρόχου παγκόσμιας ασφάλειας στη θάλασσα και απευθύνεται έκκληση για ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών, ανταλλαγή ορθών πρακτικών, ενίσχυση του συντονισμού των πρωτοβουλιών της ΕΕ και της διεθνούς συνεργασίας στη θάλασσα προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι αναδυόμενες προκλήσεις και απειλές στη θάλασσα. Στις 17 Ιουλίου 2017, το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων συζήτησε τις προτεραιότητες για την εφαρμογή της παγκόσμιας στρατηγικής της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας για την περίοδο Οι υπουργοί τόνισαν την ανάγκη να ενισχυθεί περαιτέρω ο δεσμός μεταξύ της εσωτερικής και της εξωτερικής διάστασης για την ασφάλεια, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την αντιμετώπιση των υβριδικών απειλών. Οι υπουργοί συμφώνησαν επίσης σχετικά με δύο επιπλέον κατευθύνσεις για περαιτέρω εργασίες όσον αφορά την παγκόσμια διακυβέρνηση και την περιφερειακή συνεργασία, περιλαμβανομένης της ενίσχυσης της ασφάλειας στη θάλασσα και της βελτίωσης της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο της Ένωσης. Στις 19 Ιουλίου 2017, η Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ υπέβαλαν έκθεση 41 απολογισμού της προόδου που σημειώθηκε στην υλοποίηση του κοινού πλαισίου για την αντιμετώπιση των υβριδικών απειλών του Απριλίου Η εν λόγω έκθεση αναφέρει ότι σημειώνεται πρόοδος σε 22 δράσεις που αποσκοπούν στην αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά με υβριδικές απειλές, την οικοδόμηση ανθεκτικότητας έναντι αυτών των απειλών και την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Στο πλαίσιο της στρατηγικής εταιρικής σχέσης και συνεργασίας ΕΕ-ΝΑΤΟ, το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων ενέκρινε, στις 19 Ιουνίου 2017, τα συμπεράσματα σχετικά με την πρόοδο που σημειώθηκε στην υλοποίηση της κοινής δέσμης προτάσεων (42 δράσεις) που ενέκριναν οι υπουργοί της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στις 6 Δεκεμβρίου Η έκθεση προόδου τονίζει την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ των δύο οργανισμών στο σημερινό στρατηγικό περιβάλλον, όπου η ΕΕ και το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζουν πρωτόγνωρες προκλήσεις, και κανένας εκ των δύο οργανισμών δεν έχει το πλήρες φάσμα των μέσων για να αντιμετωπίσει μόνος του αυτές τις προκλήσεις ασφάλειας. Από την έκθεση προκύπτει ότι οι δραστηριότητες των δύο JOIN(2017) 30 final της JOIN(2018) 18 final της

15 οργανισμών είναι συμπληρωματικές μεταξύ τους και συμβάλλουν στην επίτευξη ενός κοινού στόχου. Το νεοσύστατο Ευρωπαϊκό Κέντρο Αριστείας για την αντιμετώπιση των υβριδικών απειλών στο Ελσίνκι και η σύσταση της Μονάδας Ανάλυσης Υβριδικών Απειλών της ΕΕ και η αλληλεπίδρασή της με την πρόσφατα δημιουργηθείσα Υπηρεσία Ανάλυσης Υβριδικών Απειλών του ΝΑΤΟ, ενισχύουν περαιτέρω τη συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. IV. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η παρούσα έκθεση επικεντρώνεται στα συμπεράσματα που συνάγει η Επιτροπή από τη συνολική αξιολόγηση της δράσης της Ένωσης στον τομέα της εσωτερικής ασφάλειας, η οποία δημοσιεύεται μαζί με την παρούσα έκθεση. Ενώ το συνολικό αποτέλεσμα της συνολικής αξιολόγησης είναι θετικό και επιβεβαιώνει την καταλληλότητα και την αποτελεσματικότητα της δράσης της Ένωσης στον τομέα της εσωτερικής ασφάλειας, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να λαμβάνει μέτρα για να αρθούν τα εμπόδια και να καλυφθούν τα κενά που εντοπίστηκαν με: 1) τη στήριξη της πλήρους εφαρμογής των μέτρων της ΕΕ, 2) τον περιορισμό της πολυπλοκότητας των μέσων και εργαλείων της ΕΕ, 3) την περαιτέρω ανάπτυξη ικανοτήτων σε επίπεδο ΕΕ μέσω της συγκέντρωσης πόρων, και 4) την αντιμετώπιση των εξελισσόμενων απειλών. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει τη συνολική αξιολόγηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, και ενθαρρύνει τα δύο όργανα να προβούν σε διάλογο για να εξετάσουν τα πορίσματα. Η επόμενη έκθεση προόδου για την Ένωση Ασφάλειας θα υποβληθεί τον Σεπτέμβριο του