ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2016 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2017) 600 draft ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2016 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ EL EL

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2016 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ Η παρούσα ετήσια έκθεση είναι η εικοστή τέταρτη σχετικά με την εφαρμογή των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας στο νομοθετικό έργο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η έκθεση υποβάλλεται σύμφωνα με το άρθρο 9 του πρωτοκόλλου αριθ. 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην έκθεση εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο τα θεσμικά όργανα και οι οργανισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης εφάρμοσαν το 2016 αυτές τις δύο αρχές, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο εξελίχθηκε η πρακτική σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη. Η έκθεση περιέχει επίσης ανάλυση των προτάσεων της Επιτροπής που αποτέλεσαν αντικείμενο αιτιολογημένων γνωμών από εθνικά κοινοβούλια το συγκεκριμένο έτος. Λόγω των στενών δεσμών που υφίστανται μεταξύ του μηχανισμού ελέγχου της επικουρικότητας και του πολιτικού διαλόγου που διατηρεί η Επιτροπή με τα εθνικά κοινοβούλια, η παρούσα έκθεση θα πρέπει να θεωρηθεί συμπληρωματική της ετήσιας έκθεσης της Επιτροπής για τις σχέσεις με τα εθνικά κοινοβούλια για το έτος ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΘΕΣΜΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ 2.1. Η Επιτροπή Ο έλεγχος της συμμόρφωσης των πρωτοβουλιών της Επιτροπής με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των ρυθμιστικών πρακτικών της Επιτροπής. Το 2016, η Επιτροπή συνέχισε την έμπρακτη εφαρμογή του ενισχυμένου θεματολογίου της για τη βελτίωση της νομοθεσίας, το οποίο περιλαμβάνει ενισχυμένη καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο αξιολόγησης της επικουρικότητας και της αναλογικότητας κατά τη διαδικασία χάραξης πολιτικής, καθώς και νέες ευκαιρίες για την υποβολή παρατηρήσεων από πολίτες και άλλους ενδιαφερόμενους. Η Επιτροπή συνεχίζει επίσης την πρακτική αξιολόγησης των υφιστάμενων πλαισίων πολιτικής πριν από την υποβολή προτάσεων για αναθεώρηση της νομοθεσίας. Στο πλαίσιο των αξιολογήσεων αυτών εξετάζεται, μεταξύ άλλων, αν τα ισχύοντα μέτρα πολιτικής εξακολουθούν να είναι κατάλληλα για τον επιδιωκόμενο σκοπό και σε ποιον βαθμό συμμορφώνονται με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Οι αρχές και τα μέσα για τη βελτίωση της νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένων των εκτιμήσεων της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, εφαρμόζονται σε διάφορα στάδια της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, λαμβανομένης υπόψη της σχετικής ανάλυσης και των στοιχείων που παρέχονται από τους ενδιαφερόμενους: 1. Στο αρχικό στάδιο της διαδικασίας σχεδιασμού πολιτικής, δημοσιεύονται στον δικτυακό τόπο Europa της Επιτροπής 2 χάρτες πορείας ή αρχικές εκτιμήσεις επιπτώσεων για όλες τις νέες σημαντικές πρωτοβουλίες. Παρέχουν μια προκαταρκτική περιγραφή των σχεδιαζόμενων πρωτοβουλιών και σκιαγραφούν τα σχέδια της Επιτροπής για τις εργασίες εκτίμησης των επιπτώσεων και των διαβουλεύσεων. Οι χάρτες πορείας ή οι αρχικές εκτιμήσεις επιπτώσεων περιλαμβάνουν επίσης μια πρώτη αιτιολόγηση της ανάληψης δράσης σε σχέση με την επικουρικότητα και την αναλογικότητα. 2. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας χάραξης πολιτικής, οι πτυχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας αναλύονται σε εκτιμήσεις επιπτώσεων, οι οποίες συνοδεύονται επίσης από 1 2 COM(2017) 601 final. 2

3 ανοιχτή δημόσια διαβούλευση. Στις εκτιμήσεις επιπτώσεων εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζονται οι αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Η ποιότητα της εν λόγω ανάλυσης υπόκειται στον ανεξάρτητο έλεγχο της επιτροπής ρυθμιστικού ελέγχου. 3. Τέλος, στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει την ίδια την πρόταση της Επιτροπής συνοψίζεται ο τρόπος με τον οποίο τηρούνται οι αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Μετά την έγκριση από την Επιτροπή, οι ενδιαφερόμενοι εξακολουθούν να μπορούν να υποβάλουν παρατηρήσεις σχετικά με την πρόταση και τη σχετική εκτίμηση επιπτώσεων, μεταξύ άλλων για ζητήματα επικουρικότητας και αναλογικότητας. Οι εν λόγω παρατηρήσεις λαμβάνονται στη συνέχεια υπόψη ως συμβολή στη νομοθετική διαδικασία 3. Ο δικτυακός τόπος της Επιτροπής «Βοηθήστε μας να μειώσουμε τον φόρτο - Πείτε τη γνώμη σας!» 4, ο οποίος τέθηκε σε λειτουργία το 2015, καθώς και η πλατφόρμα για τον έλεγχο της καταλληλότητας και της αποτελεσματικότητας της ενωσιακής νομοθεσίας (REFIT), η οποία ξεκίνησε να λειτουργεί το 2016, παρέχουν επίσης στο κοινό και στους ενδιαφερομένους τρόπους επικοινωνίας με την Επιτροπή σχετικά με τυχόν υπερβολικές επιβαρύνσεις ή ανεπάρκειες υφιστάμενων κανονιστικών μέτρων, που μπορεί να περιλαμβάνουν ζητήματα επικουρικότητας ή αναλογικότητας. Το 2016, η πλατφόρμα REFIT εξέδωσε ένα σύνολο συστάσεων προς την Επιτροπή σχετικά με τον τρόπο απλούστευσης και μείωσης των κανονιστικών επιβαρύνσεων της ισχύουσας νομοθεσίας της ΕΕ, στο οποίο η Επιτροπή ανταποκρίνεται μέσω της εφαρμογής του προγράμματος εργασίας της για το Η νέα διοργανική συμφωνία για τη βελτίωση της νομοθεσίας υπογράφηκε από τους προέδρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής τον Απρίλιο του 2016 καταδεικνύοντας τη δέσμευση των τριών θεσμικών οργάνων για τη βελτίωση της νομοθεσίας. Στην εν λόγω συμφωνία περιλαμβάνονται δεσμεύσεις από τα τρία θεσμικά όργανα όσον αφορά την τήρηση και εφαρμογή των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας και, πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται η δέσμευση της Επιτροπής να παρουσιάζει, στις αιτιολογικές εκθέσεις που συνοδεύουν τις προτάσεις της, την εκτίμησή της σχετικά με τις πτυχές αυτές. Ανάλυση της επικουρικότητας Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές για τη βελτίωση της νομοθεσίας και τη συνοδευτική «εργαλειοθήκη» 5, που εκδόθηκαν τον Μάιο του 2015, η Επιτροπή απαιτείται να πραγματοποιεί ανάλυση της επικουρικότητας όταν εξετάζει μια νέα πρωτοβουλία σε τομείς στους οποίους η Ένωση δεν έχει αποκλειστική αρμοδιότητα και όταν αξιολογεί το ενδιαφέρον και την ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία υφιστάμενης παρέμβασης. Η Επιτροπή εξετάζει την επικουρικότητα τόσο για νομοθετικές όσο και για μη νομοθετικές πρωτοβουλίες. Ο στόχος της ανάλυσης είναι διττός: πρώτον, να αξιολογηθεί κατά πόσον η ανάληψη δράσης σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο επαρκεί για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού δεύτερον, να αξιολογηθεί κατά πόσον η δράση σε επίπεδο Ένωσης θα προσέφερε υψηλότερη προστιθέμενη αξία σε σύγκριση με τη δράση από τα κράτη μέλη. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές και την εργαλειοθήκη για τη βελτίωση της νομοθεσίας, βασικό στοιχείο της ανάλυσης είναι η αξιολόγηση της εξεταζόμενης πρωτοβουλίας ως προς το «ενδιαφέρον της για την Ένωση». Οι κυριότερες παράμετροι που λαμβάνονται υπόψη είναι οι ακόλουθες: το γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής, ο αριθμός των εμπλεκομένων που επηρεάζονται, ο 3 Βλέπε επίσης κεφάλαιο 2.2 σχετικά με τη συνέχεια που δόθηκε από την Επιτροπή στις αιτιολογημένες γνώμες που ελήφθησαν από εθνικά κοινοβούλια

4 αριθμός των ενδιαφερόμενων κρατών μελών, καθώς και οι βασικές οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Επιπλέον, στην ανάλυση προσδιορίζεται με ποιοτικούς και στο μέτρο του δυνατού με ποσοτικούς όρους αν υπάρχει σημαντικό διασυνοριακό πρόβλημα. Η ανάλυση θα πρέπει επίσης να καλύπτει τόσο τα πλεονεκτήματα όσο και τα μειονεκτήματα της δράσης σε επίπεδο Ένωσης σε σύγκριση με τη δράση σε επίπεδο κρατών μελών. Ανάλυση της αναλογικότητας Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, το περιεχόμενο και η μορφή της δράσης της Ένωσης δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα απαιτούμενα για την επίτευξη των στόχων των Συνθηκών 6. Με την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας διασφαλίζεται ότι η προσέγγιση και ο βαθμός κανονιστικής παρέμβασης μιας πολιτικής ανταποκρίνονται στον στόχο της. Η αναλογικότητα θα πρέπει να αναφέρεται σαφώς στις εκτιμήσεις επιπτώσεων 7, στις αξιολογήσεις και στους ελέγχους καταλληλότητας. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές και την εργαλειοθήκη για τη βελτίωση της νομοθεσίας, κατά την ανάλυση της αναλογικότητας, η Επιτροπή οφείλει να εξετάζει αν: τα μέτρα υπερβαίνουν τα απαιτούμενα για την αντιμετώπιση του προβλήματος και την επίτευξη του στόχου σε ικανοποιητικό βαθμό το πεδίο εφαρμογής της πρωτοβουλίας περιορίζεται στις πτυχές στις οποίες τα κράτη μέλη μεμονωμένα δεν είναι σε θέση να επιτύχουν ικανοποιητικά αποτελέσματα, ενώ μπορεί να επιτύχει καλύτερα η ΕΕ η δράση ή η επιλογή του μέσου είναι η απλούστερη δυνατή και αν συνάδει με την ικανοποιητική επίτευξη του στόχου και την αποτελεσματική επιβολή της νομοθεσίας οι δαπάνες περιορίζονται στο ελάχιστο και αν είναι ανάλογες του επιδιωκόμενου στόχου υπάρχει ισχυρή αιτιολόγηση της επιλογής του νομικού μέσου (κανονισμός, οδηγία ή εναλλακτικές ρυθμιστικές μέθοδοι) και τηρούνται πάγιες εθνικές ρυθμίσεις και λαμβάνονται υπόψη ειδικές περιστάσεις σε επιμέρους κράτη μέλη. Εκτιμήσεις επιπτώσεων Εκτιμήσεις επιπτώσεων απαιτούνται σε κάθε περίπτωση που μια πρωτοβουλία αναμένεται να έχει σημαντικές οικονομικές, κοινωνικές ή περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Περιλαμβάνουν εκτίμηση του προβλήματος, πιθανών επιλογών πολιτικής και των ενδεχόμενων επιπτώσεών, καθώς και του τρόπου με τον οποίο θα τηρούνται οι αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Η επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου αντικατέστησε την επιτροπή εκτίμησης επιπτώσεων τον Ιούλιο του Το 2016, η επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου αποτελούνταν από έναν πρόεδρο (σε επίπεδο γενικού διευθυντή) και πέντε πλήρη μέλη, δύο από τα οποία δεν προέρχονταν από τις υπηρεσίες της Επιτροπής. Το 2017 διορίστηκε και ένα τρίτο και τελευταίο εξωτερικό μέλος. Όλα τα μέλη της επιτροπής ρυθμιστικού ελέγχου είναι ανεξάρτητα και λειτουργούν υπό την προσωπική τους ιδιότητα με βάση την ατομική τους εμπειρογνωσία. Η επιτροπή εξετάζει την ποιότητα των εκτιμήσεων επιπτώσεων, των σημαντικών αξιολογήσεων και των ελέγχων 6 Άρθρο 5 παράγραφος 4 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. 7 Στο πλαίσιο των εκτιμήσεων επιπτώσεων, η αναλογικότητα είναι το βασικό κριτήριο που πρέπει να εξετάζεται κατά τη σύγκριση των επιλογών πολιτικής. 4

5 καταλληλότητας. Η επικουρικότητα και η αναλογικότητα αποτελούν τμήμα αυτού του ελέγχου ποιότητας. Το 2016, η επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου εξέτασε 60 εκτιμήσεις επιπτώσεων. Σε εννέα από τις περιπτώσεις αυτές (15%) έκρινε ότι έπρεπε να βελτιωθεί η ανάλυσή τους όσον αφορά πτυχές της επικουρικότητας και/ή της αναλογικότητας. Παρότι ο συνολικός αριθμός των περιπτώσεων που αξιολογήθηκαν το 2015 ήταν μικρότερος (29), το ποσοστό των περιπτώσεων που παρουσίαζαν ζητήματα επικουρικότητας και αναλογικότητας ήταν υψηλότερο (23%). Στα παραδείγματα που ακολουθούν από το 2016 παρουσιάζεται ο τρόπος με τον οποίο η επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου προέβη σε εκτίμηση της επικουρικότητας και της αναλογικότητας: Στη γνώμη της όσον αφορά την εκτίμηση επιπτώσεων της πρότασης για την τροποποίηση της οδηγίας σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων 8, η επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου τόνισε ότι στην έκθεση θα έπρεπε να τεκμηριώνεται με καλύτερο τρόπο η επιχειρηματολογία σχετικά με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Η επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου ζήτησε να διευκρινιστεί ο λόγος για τον οποίο δεν είχαν συμπεριληφθεί στην ανάλυση εναλλακτικές επιλογές. Όσον αφορά το ζήτημα της αναλογικότητας, η επιτροπή ζήτησε να αποσαφηνιστεί ο τρόπος με τον οποίο η έκθεση αντιμετώπισε τους προβληματισμούς των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σχετικά με τις διαδικαστικές επιβαρύνσεις. Στη νέα έκδοση της έκθεσης, η οποία έλαβε τη θετική γνώμη της επιτροπής, και τα δύο ζητήματα αντιμετωπίζονταν ορθότερα, κυρίως όσον αφορά τη συνολική αιτιολόγηση της πρότασης. Προστέθηκε επίσης ενότητα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις πιθανές επιβαρύνσεις που προκύπτουν από τις διοικητικές διαδικασίες. Παρότι στην αναθεωρημένη έκθεση η αιτιολόγηση της απόρριψης ορισμένων επιλογών ήταν πιο εμπεριστατωμένη, η επιτροπή ζήτησε και πάλι η έκθεση να περιλαμβάνει καλύτερη επεξήγηση των λόγων για τους οποίους δεν εξετάστηκε εξαίρεση για βραχυχρόνια απόσπαση. Η τροποποιημένη έκθεση εκδόθηκε τον Μάρτιο του Στην εκτίμηση επιπτώσεων της πρότασης οδηγίας του Συμβουλίου σχετικά με έναν γενικευμένο μηχανισμό αντιστροφής της επιβάρυνσης για τον φόρο προστιθέμενης αξίας 10, η επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου διαπίστωσε ότι η αναλογικότητα δεν δικαιολογούνταν επαρκώς για τις επιμέρους επιλογές πολιτικής, ιδίως όσον αφορά τις επιπτώσεις. Η έκθεση έλαβε αρνητική γνώμη και η νέα έκδοση που υποβλήθηκε βελτιώθηκε με προσθήκη ανάλυσης της αναλογικότητας, από την οποία προέκυψε μια πιο τεκμηριωμένη εκτίμηση των επιλογών και των κινδύνων. Για παράδειγμα, οι δευτερογενείς συνέπειες περιγράφηκαν καλύτερα όσον αφορά τις επιπτώσεις ως προς το κόστος συμμόρφωσης για τις επιχειρήσεις και όσον αφορά άλλα κράτη μέλη που δεν χρησιμοποιούν τον γενικευμένο μηχανισμό αντιστροφής της επιβάρυνσης. Στην εκτίμηση επιπτώσεων της πρότασης κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με τον γεωγραφικό αποκλεισμό 11 με βάση την αρχή του τόπου διαμονής και της ιθαγένειας, η επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου ζήτησε να διευκρινιστούν αρτιότερα οι λόγοι για τους οποίους η προτιμώμενη επιλογή ήταν αναλογική σε σχέση με το πρόβλημα που είχε προσδιοριστεί. Η επιτροπή ζήτησε αναλυτικότερη επεξήγηση της συνεισφοράς που αναμένεται να έχει η πρωτοβουλία δεδομένου ότι οι εμπορευόμενοι δεν θα υποχρεούνται SWD(2016) 52 final. Βλέπε επίσης κεφάλαιο 3 σχετικά με τη συνέχεια που δόθηκε από την Επιτροπή στις αιτιολογημένες γνώμες που ελήφθησαν από εθνικά κοινοβούλια σχετικά με την πρόταση για την απόσπαση εργαζομένων. SWD(2016) 457 final. COM(2016) 289 final. 5

6 να παραδίδουν σε άλλο κράτος μέλος, καθώς και πιο ουσιαστικά αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τους λόγους για τους οποίους αναμένεται ότι το διασυνοριακό εμπόριο θα αυξηθεί ακόμη και στις περιπτώσεις που οι καταναλωτές πρέπει να παραλαμβάνουν τα προϊόντα σε χώρα της αλλοδαπής. Η έκθεση έλαβε αρνητική γνώμη. Στη συνέχεια η έκθεση βελτιώθηκε και μια τροποποιημένη έκδοσή της έλαβε θετική γνώμη από την επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου. Σχετικά με την πρόταση κανονισμού για τον εκσυγχρονισμό των κανόνων της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ψηφιακή ενιαία αγορά 12, η επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου εξέδωσε θετική γνώμη για την εκτίμηση επιπτώσεων, υπό την προϋπόθεση ότι η έκθεση θα βελτιωνόταν ειδικά όσον αφορά τα στοιχεία βάσει των οποίων αποδεικνύεται η ανάγκη για ανάληψη δράσης της ΕΕ και η αναλογικότητα των προτεινόμενων μέτρων. Πιο συγκεκριμένα, η επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου ζήτησε από την Επιτροπή να παράσχει περισσότερα στοιχεία σχετικά με τη χρήση προστατευόμενου περιεχόμενου σε περιεχόμενο που αναφορτώνεται από τους χρήστες, καθώς επίσης σχετικά με τη δίκαιη αμοιβή των δημιουργών και ερμηνευτών και το οπτικοακουστικό περιεχόμενο στις πλατφόρμες που προσφέρουν βίντεο κατά παραγγελία. Οι προβληματισμοί της επιτροπής ρυθμιστικού ελέγχου οδήγησαν σε αναθεώρηση της έκθεσης εκτίμησης επιπτώσεων που συνόδευε τα σχέδια νομοθετικών προτάσεων που εκδόθηκαν από την Επιτροπή τον Σεπτέμβριο του Στο πλαίσιο της πρότασης για την αναθεώρηση της οδηγίας σχετικά με την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές 13, η επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου διατύπωσε επιφυλάξεις όσον αφορά την αναλογικότητα ορισμένων επιλογών και τον βαθμό στον οποίο τηρείται η αρχή της επικουρικότητας. Η Επιτροπή έλαβε δεόντως υπόψη τις επιφυλάξεις της επιτροπής ρυθμιστικού ελέγχου στην πρότασή της. Ειδικότερα, όσον αφορά τις διατάξεις για τη θέρμανση και την ψύξη, η Επιτροπή δεν πρότεινε δεσμευτικές υποχρεώσεις αλλά διάφορες επιλογές για τα κράτη μέλη, παρέχοντας με τον τρόπο αυτό ευελιξία κατά την εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο. Αυτές οι περισσότερο αναλογικές και λιγότερο επαχθείς διατάξεις συνδυάστηκαν με ενισχυμένες διατάξεις στο πλαίσιο διακυβέρνησης προκειμένου να διασφαλιστεί η επίτευξη των στόχων για το Όπως καταδεικνύουν τα ανωτέρω παραδείγματα, το 2016 η επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου συνέβαλε στη βελτιωμένη ανάλυση του τρόπου με τον οποίο οι προτάσεις τηρούν τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Στο πλαίσιο αυτό, η επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου παρείχε κρίσιμες πληροφορίες για τη διαδικασία λήψης αποφάσεων πολιτικής της Επιτροπής. Αξιολογήσεις και έλεγχοι καταλληλότητας Η επικουρικότητα και η αναλογικότητα ήταν επίσης ουσιώδεις για τις αναδρομικές αξιολογήσεις και τους ελέγχους καταλληλότητας που πραγματοποιήθηκαν το Με τα εν λόγω εργαλεία αξιολογείται κατά πόσον οι ευρωπαϊκές δράσεις αποδίδουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα ως προς την αποδοτικότητα, την αποτελεσματικότητα, τη συνοχή, τη συνάφεια και την ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία. Αξιολογείται επίσης αν οι δράσεις παραμένουν απαραίτητες ή αν οι στόχοι θα μπορούσαν να επιτευχθούν καλύτερα με άλλους τρόπους. Η Επιτροπή έχει δεσμευτεί να τηρεί την αρχή «πρώτα να αξιολογεί», ήτοι να αναλύει τις προηγούμενες επιδόσεις υφιστάμενων Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τον καθορισμό κανόνων σχετικά με την άσκηση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων που ισχύουν για ορισμένες επιγραμμικές μεταδόσεις ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών και αναμεταδόσεις τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων, COM(2016) 594 final. Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (αναδιατύπωση) COM(2016) 767 final. 6

7 πολιτικών πριν εξετάσει το ενδεχόμενο νέων μέτρων. Με τη συλλογή στοιχείων και την άντληση διδαγμάτων προς υποστήριξη της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, η ΕΕ καθιστά την αξιολόγηση αναπόσπαστο και μόνιμο μέρος της χάραξης ενωσιακής πολιτικής. Η Επιτροπή κατά κανόνα παράγει 100 έως 120 αξιολογήσεις ετησίως. Το 2016 δημοσίευσε 43 αξιολογήσεις και ελέγχους καταλληλότητας 14. Επίσης, ολοκλήρωσε δύο ελέγχους καταλληλότητας (αξιολογήσεις ευρύτερων τομέων πολιτικής): έναν σχετικά με τις υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων, σχεδιασμού και παρακολούθησης του ενεργειακού κεκτημένου της ΕΕ και έναν σχετικά με την οδηγία για τα πτηνά και τους οικοτόπους. Τα ακόλουθα παραδείγματα από το 2016 αναδεικνύουν αξιολογήσεις στις οποίες τέθηκαν θέματα όσον αφορά την επικουρικότητα, την ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία και την αναλογικότητα: Η αξιολόγηση που διενεργήθηκε σχετικά με την οδηγία για τη διασυνοριακή επιβολή των προστίμων για τροχαίες παραβάσεις 15 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η οδηγία είχε ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία διότι έθεσε σε εφαρμογή έναν μηχανισμό για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις άδειες κυκλοφορίας οχημάτων ο οποίος έχει καίρια σημασία για τη δίωξη παραβάσεων που διαπράττονται με οχήματα τα οποία είναι ταξινομημένα σε άλλα κράτη μέλη. Η επίτευξη των ίδιων αποτελεσμάτων με άλλα μέσα εκτός της οδηγίας θα ήταν σχεδόν αδύνατη εάν ληφθούν υπόψη: α) ο αριθμός των συμφωνιών που τα κράτη μέλη θα έπρεπε να συνάψουν για την ανταλλαγή τέτοιου είδους δεδομένων, β) ο απαιτούμενος χρόνος για την κύρωση παρόμοιων συμφωνιών σε όλα τα κράτη μέλη και γ) τα πιθανά αποτελέσματα τέτοιου είδους συμφωνιών, καθώς και η έλλειψη διαφάνειας που ενδέχεται να συνεπάγονται ορισμένες διμερείς και πολυμερείς συμφωνίες. Η αξιολόγηση του σχεδίου δράσης κατά του αυξανόμενου κινδύνου από την μικροβιακή αντοχή 16 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το σχέδιο δράσης είχε σαφή ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία. Έδωσε ώθηση για δράσεις στα κράτη μέλη, ενίσχυσε τη διεθνή συνεργασία και παρείχε ένα πλαίσιο για τον συντονισμό των δραστηριοτήτων για τη μικροβιακή αντοχή σε διεθνές επίπεδο. Ως εκ τούτου, συνολικά, οι διαπιστώσεις της αξιολόγησης υποστηρίζουν τη συνέχιση της δράσης σε επίπεδο ΕΕ. Από την αξιολόγηση προκύπτει ότι υπάρχει σαφής ανάγκη παροχής στήριξης και συνδρομής στα κράτη μέλη για την κατάρτιση και την εφαρμογή εθνικών σχεδίων δράσης με σκοπό τη μείωση των διαφορών μεταξύ της χρήσης αντιμικροβιακών φαρμάκων και του επιπολασμού των λοιμώξεων, την προαγωγή της συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων τομέων, τη βελτίωση των γνώσεων των πολιτών και την ενίσχυση των συστημάτων παρακολούθησης και επιτήρησης με την ανάπτυξη εμπειρογνωσίας σχετικά με μεθοδολογίες, αξιόπιστους δείκτες και μέσα. Η αξιολόγηση ανέδειξε την ανάγκη συνεχούς συντονισμού και συνεργασίας στον τομέα της έρευνας και της ανάπτυξης νέων αντιμικροβιακών φαρμάκων, δοκιμών ταχείας διάγνωσης, εμβολίων και εναλλακτικών θεραπειών, καθώς και νέων επιχειρηματικών μοντέλων για τη στήριξη των επενδύσεων και την αύξηση των γνώσεων σχετικά με τη μετάδοση της μικροβιακής αντοχής Με τη δέσμη μέτρων του Μαΐου 2015 για τη βελτίωση της νομοθεσίας, θεσπίστηκε νέα πολιτική, σύμφωνα με την οποία πρέπει να δημοσιεύεται έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με κάθε αξιολόγηση. Ωστόσο, το 2016 ήταν ακόμη μεταβατικό έτος, καθώς αρκετές αξιολογήσεις δημοσιεύτηκαν χωρίς έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής. Ο συνολικός αριθμός εγγράφων εργασίας για αξιολογήσεις και ελέγχους καταλληλότητας και εξωτερικών μελετών προς αξιολόγηση ήταν 111 το SWD(2016) 347 final. 7

8 Η εκ των υστέρων αξιολόγηση του έβδομου προγράμματος πλαισίου για την έρευνα 17 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αντιμετώπιση των πανευρωπαϊκών προκλήσεων μέσω της ευρωπαϊκής έρευνας συγκαταλέγεται στους πλέον σημαντικούς τομείς της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας σε σύγκριση με δράσεις σε επίπεδο κρτών μελών. Στα ευρωπαϊκά προγράμματα έρευνας έχει συμπεριληφθεί μια σειρά από βραβεία «κοινωνικής πρόκλησης», τα οποία προσφέρουν ανταμοιβή σε μετρητά σε όσους αντιμετωπίζουν πιο αποτελεσματικά μια καθορισμένη πρόκληση. Λειτουργούν ως κίνητρο για την καινοτομία. Προσδιορίζουν τον στόχο, αλλά όχι τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να επιτευχθεί. Το 2014, η γερμανική βιοφαρμακευτική εταιρεία CureVac GmbH κέρδισε το Βραβείο Καινοτομίας και της χορηγήθηκαν 2 εκατ. EUR για την πρόοδο που σημείωσε προς την ανάπτυξη καινοτόμου τεχνολογίας ώστε να διατηρούνται σωτήρια εμβόλια σταθερά σε οποιαδήποτε θερμοκρασία περιβάλλοντος, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό ώστε να ξεπεραστεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για τη χρήση εμβολίων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το 2015, το βραβείο κινητοποίησε πρόσθετες ιδιωτικές επενδύσεις στην έρευνα, όταν το ίδρυμα Bill and Melinda Gates Foundation ανακοίνωσε τη δέσμευση να επενδύσει 46 εκατ. EUR στο CureVac, με στόχο να επιταχυνθεί η ανάπτυξη της καινοτόμου τεχνολογίας εμβολίων της εταιρείας και η παραγωγή πολυάριθμων εμβολίων κατά λοιμωδών νόσων Συνέχεια που δόθηκε στις αιτιολογημένες γνώμες εθνικών κοινοβουλίων Το 2016, η Επιτροπή έλαβε αιτιολογημένες γνώμες από εθνικά κοινοβούλια σχετικά με την αρχή της επικουρικότητας 19. Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει αύξηση 713% σε σχέση με τις οκτώ αιτιολογημένες γνώμες που ελήφθησαν το Ο αριθμός των αιτιολογημένων γνωμών που ελήφθησαν το 2016 είναι ο τρίτος υψηλότερος μέσα σε ένα ημερολογιακό έτος αφότου καθιερώθηκε ο μηχανισμός ελέγχου της επικουρικότητας με τη Συνθήκη της Λισαβόνας το 2009 (έπειτα από 84 το 2012 και 70 το 2013). Οι αιτιολογημένες γνώμες που ελήφθησαν το 2016 αντιπροσώπευαν επίσης υψηλότερο ποσοστό (10,5%) του συνολικού αριθμού γνωμών που έλαβε η Επιτροπή το ίδιο έτος στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου (620). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το 2016 αυξήθηκε επίσης σημαντικά ο συνολικός αριθμός γνωμών που υποβλήθηκαν από εθνικά κοινοβούλια στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου 20. Στις 65 αιτιολογημένες γνώμες που ελήφθησαν το 2016 περιλαμβάνονταν 38 γνώμες για τέσσερις προτάσεις της Επιτροπής. Η πρόταση για την οποία εκδόθηκαν οι περισσότερες αιτιολογημένες γνώμες ήταν η πρόταση για την αναθεώρηση της οδηγίας σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων, 21 η οποία οδήγησε στη διατύπωση 14 αιτιολογημένων γνωμών, με αποτέλεσμα την ενεργοποίηση της διαδικασίας που προβλέπεται στο άρθρο 7 παράγραφος 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 2 των Συνθηκών (της επονομαζόμενης διαδικασίας «κίτρινης κάρτας»). Η πρόταση για την αναθεώρηση του κανονισμού του Δουβλίνου 22 έλαβε οκτώ αιτιολογημένες Ο αριθμός αυτός αναφέρεται στον συνολικό αριθμό των γνωμών που ελήφθησαν από κοινοβουλευτικά σώματα βάσει του πρωτοκόλλου αριθ. 2 των Συνθηκών. Οι αιτιολογημένες γνώμες που αφορούν περισσότερα από ένα έγγραφα της Επιτροπής λογίζονται, κατά συνέπεια, μόνο ως μία αιτιολογημένη γνώμη. Βλέπε το παράρτημα της παρούσας έκθεσης για περισσότερες λεπτομέρειες. Βλέπε το παράρτημα της παρούσας έκθεσης. Το 2016 ελήφθησαν 620 γνώμες στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου ενώ το 2015 ελήφθησαν 350 γνώμες. Πρόταση οδηγίας για την τροποποίηση της οδηγίας 96/71/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 1996, σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων στο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών {COM(2016) 128 final}. Πρόταση κανονισμού για τη θέσπιση των κριτηρίων και μηχανισμών για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης διεθνούς προστασίας που υποβάλλεται σε κράτος μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας ή από απάτριδα (αναδιατύπωση) {COM(2016) 270 final}. 8

9 γνώμες και οι δύο προτάσεις για την καθιέρωση της κοινής ενοποιημένης βάσης φορολογίας εταιρειών έλαβαν οκτώ αιτιολογημένες γνώμες 23. Για άλλες προτάσεις ελήφθησαν από μία έως τέσσερις αιτιολογημένες γνώμες. Οι περιπτώσεις στις οποίες η Επιτροπή έλαβε τον υψηλότερο αριθμό αιτιολογημένων γνωμών περιγράφονται αναλυτικότερα στο κεφάλαιο 3. Η σημαντική αύξηση του συνολικού αριθμού αιτιολογημένων γνωμών που εκδόθηκαν το 2016 μεταφράστηκε σε σημαντική αύξηση του αριθμού αιτιολογημένων γνωμών που εκδόθηκαν ανά κοινοβούλιο. 26 από τα 41 κοινοβούλια εξέδωσαν αιτιολογημένες γνώμες το 2016 (έναντι 8 το 2015). Οι αιτιολογημένες γνώμες εκδόθηκαν από το βουλγαρικό Narodno sabranie (3), το τσεχικό Senát (3), το τσεχικό Poslanecká sněmovna (4), το δανικό Folketing (2), το εσθονικό Riigikogu (1), το ιρλανδικό Dáil Éireann (2), το ιρλανδικό Seanad Éireann (1), το γαλλικό Sénat (3), το κροατικό Hrvatski sabor (1),το ιταλικό Senato della Repubblica (3), το λετονικό Saeima (1), το λιθουανικό Seimas (1), το λουξεμβουργιανό Chambre des Députés (2), το ουγγρικό Országgyűlés (2), το μαλτέζικο Kamra tad-deputati (5), το ολλανδικό Eerste Kamer (1), το ολλανδικό Tweede Kamer (3), το αυστριακό Bundesrat (4), το πολωνικό Senat (2), το πολωνικό Sejm (2), το πορτογαλικό Assembleia da República (1), το ρουμανικό Camera Deputaților (2), το ρουμανικό Senat (1), το σλοβακικό Národná rada (2), το σουηδικό Riksdag (12) και το βρετανικό House of Commons (1). Το σουηδικό Riksdag ήταν το εθνικό κοινοβούλιο που εξέδωσε μακράν τον μεγαλύτερο αριθμό αιτιολογημένων γνωμών (12). Το μαλτέζικο Kamra tad-deputati εξέδωσε τον δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό αιτιολογημένων γνωμών (5) ακολουθούμενο από το τσεχικό Poslanecká sněmovna και το αυστριακό Bundesrat (4 το καθένα). Επιπλέον, ορισμένα από τα περιφερειακά κοινοβούλια είχε την ευκαιρία να ενημερώσουν άμεσα την Επιτροπή για τις απόψεις τους σχετικά με ορισμένες προτάσεις της Επιτροπής, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις είχαν επίσης υποβληθεί στα αντίστοιχα εθνικά κοινοβουλευτικά σώματα στο πλαίσιο της διαδικασίας ελέγχου της επικουρικότητας βάσει του άρθρου 6 του Πρωτοκόλλου αριθ. 2 που προσαρτάται στις Συνθήκες. Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη κατά περίπτωση αυτές τις απόψεις Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο α) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει λάβει σειρά μέτρων για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του βάσει των Συνθηκών σχετικά με την εφαρμογή των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Όσον αφορά ειδικότερα τις αιτιολογημένες γνώμες των εθνικών κοινοβουλίων, επί του παρόντος εφαρμόζεται η ακόλουθη διαδικασία: οι αιτιολογημένες γνώμες διαβιβάζονται στην Επιτροπή Νομικών Θεμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και στην κοινοβουλευτική επιτροπή που είναι αρμόδια για το εκάστοτε ζήτημα προς διανομή σε όλα τα μέλη της επιτροπής εντάσσονται επίσης στον φάκελο της συνεδρίασης οι αιτιολογημένες γνώμες μεταφράζονται συστηματικά σε όλες τις επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εκτός από την ιρλανδική και τη μαλτέζικη) στα προοίμια των νομοθετικών ψηφισμάτων γίνεται αναφορά στις ληφθείσες αιτιολογημένες γνώμες η κοινοβουλευτική επιτροπή που είναι αρμόδια για το εκάστοτε ζήτημα διασφαλίζει ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν προβαίνει στην τελική ψηφοφορία πριν από τη λήξη της 23 Προτάσεις οδηγιών του Συμβουλίου για κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών και για κοινή βάση φορολογίας εταιρειών {COM(2016) 683 final και COM(2016) 685 final}. 9

10 προθεσμίας των οκτώ εβδομάδων για την υποβολή αιτιολογημένων γνωμών σύμφωνα με το πρωτόκολλο αριθ. 2 των Συνθηκών 24. Το 2016, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έλαβε επισήμως 410 υπομνήματα από εθνικά κοινοβούλια 25. Εξ αυτών, ήταν αιτιολογημένες γνώμες που υποβλήθηκαν βάσει του πρωτοκόλλου αριθ. 2 των Συνθηκών, ενώ τα υπόλοιπα 334 ήταν εισηγήσεις (υπομνήματα που δεν σχετίζονταν με τον μηχανισμό ελέγχου της επικουρικότητας). Τα στοιχεία αυτά δείχνουν αύξηση σε σύγκριση με το 2015, έτος κατά το οποίο είχαν υποβληθεί επισήμως στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εννέα αιτιολογημένες γνώμες και 242 εισηγήσεις. Όλα τα υπομνήματα από τα εθνικά κοινοβούλια προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διατίθενται σε εσωτερική βάση δεδομένων (CONNECT). Δυνάμει του παραρτήματος V του κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων είναι η κοινοβουλευτική επιτροπή η οποία έχει οριζόντια αρμοδιότητα όσον αφορά τη διασφάλιση της τήρησης της αρχής της επικουρικότητας. Κάθε έξι μήνες, ένα μέλος της επιτροπής ορίζεται ως μόνιμος εισηγητής για την επικουρικότητα βάσει της εκ περιτροπής θητείας μεταξύ των πολιτικών ομάδων. Ο κ. Gilles LEBRETON (ENF) ορίστηκε ως μόνιμος εισηγητής για το πρώτο εξάμηνο του Τον διαδέχθηκε ο κ. Κώστας ΧΡΥΣΟΓΟΝΟΣ (GUE/NGL). Ο εισηγητής παρακολουθεί τις αιτιολογημένες γνώμες που λαμβάνονται και έχει τη δυνατότητα να δώσει συνέχεια σε ζητήματα που θίγονται στις αιτιολογημένες γνώμες με διεξαγωγή συζήτησης στο πλαίσιο της επιτροπής και με διατύπωση συστάσεων προς την επιτροπή που είναι αρμόδια για το ζήτημα της εκάστοτε πρότασης. Επίσης, η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων συντάσσει τακτικά έκθεση με αντικείμενο τις ετήσιες εκθέσεις της Επιτροπής για την επικουρικότητα και την αναλογικότητα. Ο κ. Sajjad KARIM (ECR) ορίστηκε εισηγητής για την ετήσια έκθεση του 2014 για την επικουρικότητα και την αναλογικότητα. Η κα Mady DELVAUX (S&D) ορίστηκε εισηγήτρια για την ετήσια έκθεση του Η Επιτροπή συμβάλλει επίσης στις εξαμηνιαίες εκθέσεις που συντάσσει η Διάσκεψη των Κοινοβουλευτικών Επιτροπών Ευρωπαϊκών Υποθέσεων (COSAC) σχετικά με ζητήματα που άπτονται της επικουρικότητας. Στις 24 Μαΐου 2016, η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων διοργάνωσε ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τις αιτιολογημένες γνώμες που ελήφθησαν στο πλαίσιο της διαδικασίας που καλύπτεται από το άρθρο 7 παράγραφος 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 2, της επονομαζόμενης διαδικασίας «κίτρινης κάρτας», σχετικά με την πρόταση για στοχευμένη αναθεώρηση της οδηγίας για την απόσπαση εργαζομένων (βλέπε επίσης κατωτέρω το κεφάλαιο 3 της παρούσας έκθεσης). Στις 12 Οκτωβρίου 2016, η Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων κάλεσε τα εθνικά κοινοβούλια σε ανταλλαγή απόψεων επί της πρότασης. Η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων είναι επίσης αρμόδια για τη διασφάλιση της τήρησης της αρχής της αναλογικότητας, την οποία λαμβάνει υπόψη κατά την εκτέλεση του καθήκοντός της να Εκτός από τις περιπτώσεις ανάγκης όπως αναφέρονται στο άρθρο 4 τίτλος Ι του πρωτοκόλλου αριθ. 1 των Συνθηκών σχετικά με το ρόλο των εθνικών κοινοβουλίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έλαβε επίσης σειρά υπομνημάτων από εθνικά κοινοβούλια σχετικά με την πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για αναθεώρηση της εκλογικής νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για περαιτέρω λεπτομέρειες, βλέπε την ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις σχέσεις μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των εθνικών κοινοβουλίων σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας: Παρατηρείται απόκλιση στον αριθμό αιτιολογημένων γνωμών που καταχωρίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή, διότι δεν έλαβαν όλα τα θεσμικά όργανα όλες τις αιτιολογημένες γνώμες ή διότι τα θεσμικά όργανα υπολογίζουν τον αριθμό των αιτιολογημένων γνωμών που λαμβάνουν με διαφορετικό τρόπο. 10

11 ελέγχει τη νομική βάση των προτάσεων και κατά την άσκηση της αρμοδιότητάς της για καλύτερη νομοθεσία. Επιπλέον, η Υπηρεσία Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συνέχισε να επικουρεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στη συνεκτίμηση των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας στο έργο του: ελέγχοντας συστηματικά τις πτυχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας στις εκτιμήσεις επιπτώσεων της Επιτροπής και εστιάζοντας την προσοχή σε τυχόν ανησυχίες που εκφράζονται για το θέμα αυτό, κυρίως από τα εθνικά κοινοβούλια και την Επιτροπή των Περιφερειών εξασφαλίζοντας ότι οι αρχές αυτές τηρούνται πλήρως στο έργο του ίδιου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, για παράδειγμα κατά τη διενέργεια εκτιμήσεων επιπτώσεων των δικών του ουσιωδών τροπολογιών ή κατά την ανάλυση της προστιθέμενης αξίας των προτάσεων του Κοινοβουλίου για νέα νομοθεσία, με βάση το άρθρο 225 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και του κόστους που συνεπάγεται η μη ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ ελέγχοντας τις πτυχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας κατά την εκπόνηση εκτιμήσεων επιπτώσεων, εστιάζοντας στην προστιθέμενη αξία της ΕΕ έναντι των εθνικών δαπανών ή δράσεων. Το 2016, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκπόνησε 36 αρχικές αξιολογήσεις, μία εκτίμηση επιπτώσεων ουσιωδών τροπολογιών του Κοινοβουλίου και 14 εκ των υστέρων ευρωπαϊκές εκτιμήσεις επιπτώσεων. Επιπλέον, ολοκληρώθηκαν επτά εκθέσεις σχετικά με το κόστος της μη Ευρώπης και τέσσερις εκτιμήσεις ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας. Η Υπηρεσία Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ελέγχει επίσης εις βάθος την υλοποίηση και την αποτελεσματικότητα της ισχύουσας νομοθεσίας της ΕΕ κάθε φορά που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγγέλλει στο ετήσιο πρόγραμμα εργασιών της ότι η εν λόγω νομοθεσία θα τροποποιηθεί. Το 2016, καταρτίστηκαν 28 περίπου «αξιολογήσεις υλοποίησης». Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανανεώνει σε ετήσια βάση την πρόσκλησή του προς τα εθνικά κοινοβούλια να διαβιβάζουν κάθε πληροφορία που κρίνουν χρήσιμη στο πλαίσιο αυτό. β) Το Συμβούλιο Οι υποχρεώσεις του Συμβουλίου όσον αφορά την παρακολούθηση της αρχής της επικουρικότητας από τα εθνικά κοινοβούλια ορίζονται στα πρωτόκολλα αριθ. 1 και 2 των Συνθηκών. Τα καθήκοντα του Συμβουλίου περιλαμβάνουν κυρίως τη διαβίβαση στα εθνικά κοινοβούλια των σχεδίων νομοθετικών πράξεων που δεν προέρχονται από την Επιτροπή. Σύμφωνα με το άρθρο 4 του πρωτοκόλλου αριθ. 2 των Συνθηκών, το Συμβούλιο πρέπει να διαβιβάζει στα εθνικά κοινοβούλια όλα τα σχέδια νομοθετικών πράξεων τα οποία προέρχονται από ομάδα κρατών μελών, το Δικαστήριο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Συμπληρωματικά προς την ανωτέρω υποχρέωση, σύμφωνα με το άρθρο 6 του πρωτοκόλλου αριθ. 2, το Συμβούλιο πρέπει να διαβιβάζει κάθε γνώμη εθνικού κοινοβουλίου σχετικά με νομοθετική πρόταση που προέρχεται από ομάδα κρατών μελών στα κράτη μέλη που υπέβαλαν την πρόταση. Ομοίως, το Συμβούλιο διαβιβάζει στο οικείο θεσμικό όργανο τις γνώμες εθνικών κοινοβουλίων σχετικά με νομοθετικές προτάσεις που προέρχονται από το Δικαστήριο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή 11

12 Τράπεζα Επενδύσεων. Το 2016 δεν ελήφθη κανένα τέτοιο σχέδιο νομοθετικής πράξης ή σχετική γνώμη 27. Πέραν των απαιτήσεων της Συνθήκης, το Συμβούλιο ενημερώνει επίσης τα κράτη μέλη σχετικά με τις γνώμες των εθνικών κοινοβουλίων όσον αφορά τις νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής. Το 2016, η Γραμματεία του Συμβουλίου διένειμε στις αντιπροσωπείες αιτιολογημένες γνώμες που ελήφθησαν στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου αριθ. 2 και 280 γνώμες που εκδόθηκαν στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου 29. Τέλος, στο πλαίσιο των νομοθετικών εργασιών του, το Συμβούλιο ελέγχει τη συμμόρφωση με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας κατά την εξέταση των εκτιμήσεων επιπτώσεων που συνοδεύουν προτάσεις της Επιτροπής Η Επιτροπή των Περιφερειών Σύμφωνα με την αναφορά του άρθρου 5 παράγραφος 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση στο τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, η Επιτροπή των Περιφερειών το 2016 παρακολούθησε την εφαρμογή της αρχής της επικουρικότητας χρησιμοποιώντας τα διάφορα μέσα που διαθέτει. Μέσω του προγράμματος εργασίας για την επικουρικότητα 30, δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στην παρακολούθηση τεσσάρων πρωτοβουλιών που επελέγησαν από το πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για το Επιπλέον, μέσω του εσωτερικού κανονισμού της 31, η Επιτροπή των Περιφερειών προέβη σε εκτίμηση της συμμόρφωσης με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας όλων των νομοθετικών πρωτοβουλιών για τις οποίες εξέδωσε γνωμοδότηση. Το 2016, εκδόθηκαν 13 γνωμοδοτήσεις σχετικά με νομοθετικές προτάσεις, από τις οποίες οι εννέα ήταν συναφείς για την παρακολούθηση της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, επιπλέον αυτών που συμπεριλήφθηκαν στο πρόγραμμα εργασίας για την επικουρικότητα. Για την πλειονότητα των προτάσεων, η Επιτροπή των Περιφερειών διαπίστωσε ότι συμμορφώνονταν με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Σε δύο περιπτώσεις, και σε διαφορετικούς βαθμούς, η Επιτροπή των Περιφερειών εξέφρασε ορισμένες ανησυχίες ως προς την αναλογικότητα, κυρίως όσον αφορά τη δέσμη μέτρων για την κυκλική οικονομία 32 και την αναθεώρηση της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων 33. Όσον αφορά τη θέσπιση ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης καταθέσεων 34, η Επιτροπή των Περιφερειών διαπίστωσε ότι η αιτιολόγηση ήταν ελλιπής και ζήτησε από την Επιτροπή να υποβάλει μια περισσότερο τεκμηριωμένη αιτιολόγηση που να καθιστά δυνατή την ενημερωμένη εκτίμηση της συμμόρφωσης με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Διαβουλεύσεις με την ομάδα εμπειρογνωμόνων για την επικουρικότητα Στο πλαίσιο αυτό υπενθυμίζεται ότι, στο τέλος του 2015, το Συμβούλιο διαβίβασε στα εθνικά κοινοβούλια πρόταση του Δικαστηρίου σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη μεταβίβαση στο Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης της αρμοδιότητας εκδίκασης σε πρώτο βαθμό των διαφορών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των υπαλλήλων της (έγγρ /15). Παρατηρείται απόκλιση στον αριθμό αιτιολογημένων γνωμών που καταχωρίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή, διότι δεν έλαβαν όλα τα θεσμικά όργανα όλες τις αιτιολογημένες γνώμες ή διότι τα θεσμικά όργανα υπολογίζουν τον αριθμό των αιτιολογημένων γνωμών που λαμβάνουν με διαφορετικό τρόπο. Η Γραμματεία του Συμβουλίου δεν λαμβάνει συστηματικά όλες τις γνώμες από τα εθνικά κοινοβούλια. COR NB, που εγκρίθηκε από το Προεδρείο της Επιτροπής των Περιφερειών στις 4 Απριλίου Άρθρο 55 παράγραφος 2 του εσωτερικού κανονισμού, ΕΕ L 65 της , σ , COM(2015) 593 final, COM(2015) 594 final, COM(2015) 595 final και COM(2015) 596 final. COM(2016) 287 final. COM(2015) 586 final. 12

13 Για καθεμία από τις πρωτοβουλίες που συμπεριλήφθηκαν στο πρόγραμμα εργασίας για την επικουρικότητα πραγματοποιήθηκε διαβούλευση με την ομάδα εμπειρογνωμόνων για την επικουρικότητα 35. Η πρώτη διαβούλευση με την ομάδα εμπειρογνωμόνων για την επικουρικότητα πραγματοποιήθηκε σχετικά με τις προτάσεις οδηγιών που περιλαμβάνονται στη νέα δέσμη μέτρων για την κυκλική οικονομία. Η πλειονότητα των εμπειρογνωμόνων έκριναν ότι οι στόχοι διαχείρισης αποβλήτων δεν εγείρουν ανησυχίες όσον αφορά την επικουρικότητα. Ωστόσο, όσον αφορά την αρχή της αναλογικότητας, ορισμένοι είχαν την άποψη ότι οι στόχοι που περιλαμβάνονταν στη νομοθετική πρόταση του 2014 ήταν δυσανάλογοι. Η γνωμοδότηση 36 κατέληγε στο συμπέρασμα ότι: «οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν εγείρουν ανησυχίες σχετικά με την τήρηση της επικουρικότητας, αλλά όσον αφορά την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας». Η δεύτερη διαβούλευση του 2016 αφορούσε την αναθεώρηση της οδηγίας για την απόσπαση εργαζομένων. Οι συμμετέχοντες στη διαβούλευση επισήμαναν ότι η πρόταση περιλάμβανε σημαντικά νέα στοιχεία και ότι τα προτεινόμενα μέτρα δεν είχαν αιτιολογηθεί επαρκώς και με τεκμηριωμένο τρόπο. Όσον αφορά τις ουσιώδεις πτυχές της επικουρικότητας, η γνωμοδότηση 37 δεν εγείρει κανένα ζήτημα και συμφωνεί με την πρόταση της Επιτροπής «ότι ο στόχος της προτεινόμενης αναθεωρημένης οδηγίας, δηλαδή, η θέσπιση κοινών κανόνων στον τομέα της απόσπασης εργαζομένων, μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα στο επίπεδο της ΕΕ». Όσον αφορά την πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, οι εμπειρογνώμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η πρόταση φαινόταν να συνάδει με την αρχή της επικουρικότητας, όμως οι εξαιρετικά λεπτομερείς κανόνες για τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές δεν άφηναν επαρκή περιθώρια για τη λήψη αποφάσεων σε εθνικό επίπεδο και ότι λόγω αυτού η πρόταση εγείρει ανησυχίες όσον αφορά την αναλογικότητα 38. Η τελευταία διαβούλευση με την ομάδα εμπειρογνωμόνων για την επικουρικότητα το 2016 αφορούσε πρόταση οδηγίας για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ψηφιακή ενιαία αγορά. Δεν τέθηκαν ζητήματα επικουρικότητας ή αναλογικότητας. Η γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών εκδόθηκε στις 8 Φεβρουαρίου REGPEX η πλατφόρμα για τις περιφέρειες με νομοθετικές εξουσίες Το 2016, η Επιτροπή των Περιφερειών αναβάθμισε και ανέπτυξε περαιτέρω την πλατφόρμα REGPEX - το επιμέρους δίκτυο του δικτύου παρακολούθησης της επικουρικότητας που είναι ανοικτό στα κοινοβούλια και τις κυβερνήσεις των περιφερειών με νομοθετικές εξουσίες και το οποίο στο τέλος του 2016 αριθμούσε 76 εταίρους (47 περιφερειακές συνελεύσεις και 29 περιφερειακές κυβερνήσεις). Η μηχανή αναζήτησης της REGPEX διευκολύνει την επιλογή των προτεραιοτήτων για παρακολούθηση της επικουρικότητας και την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των εταίρων παρέχοντας άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες για την ανάλυση της επικουρικότητας. Η REGPEX εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την παρακολούθηση της επικουρικότητας. Προάγει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και μια περισσότερο κοινή προσέγγιση για την παρακολούθηση της επικουρικότητας Η ομάδα εμπειρογνωμόνων για την επικουρικότητα, η οποία εντάσσεται στο δίκτυο παρακολούθησης της επικουρικότητας της Επιτροπή των Περιφερειών, απαρτίζεται επί του παρόντος από 12 εμπειρογνώμονες, οι οποίοι παρέχουν στήριξη σε τεχνικό επίπεδο και αποτελούν τα σημεία επαφής της Επιτροπής των Περιφερειών για την παρακολούθηση της επικουρικότητας στα κράτη μέλη. COR COR COR COR

14 Το 2016 αναρτήθηκαν στην πλατφόρμα συνολικά 28 εισηγήσεις που υποβλήθηκαν από τους εταίρους της REGPEX. Το κοινοβούλιο του ομόσπονδου κράτους της Άνω Αυστρίας, η κοινοβουλευτική συνέλευση της περιφέρειας της Εμίλια-Ρομάνια και το κοινοβούλιο του ομόσπονδου κράτους της Βαυαρίας συγκαταλέγονται στους πλέον ενεργούς εταίρους. Το 2016, η πρόταση οδηγίας σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων έλαβε τρία υπομνήματα από περιφερειακά κοινοβούλια. Το κοινοβούλιο του ομόσπονδου κράτους της Βαυαρίας ισχυρίστηκε ότι, εφόσον η Ένωση δεν έχει αρμοδιότητα στον τομέα των αμοιβών, οποιοδήποτε μέτρο σχετικά με την εναρμόνιση της απόσπασης εργαζομένων ήταν μη αποδεκτό. Η περιφερειακή συνέλευση της περιφέρειας Φριούλι Βενέτσια Τζούλια επιδοκίμασε την εφαρμογή του συστήματος αμοιβής της χώρας υποδοχής στους αποσπασμένους εργαζομένους. Η περιφερειακή συνέλευση του Μάρκε θεώρησε ότι οι εργασιακές σχέσεις (συμπεριλαμβανομένου του πεδίου εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων) θα μπορούσαν να ρυθμίζονται καλύτερα σε εθνικό επίπεδο, λόγω των ιδιαιτεροτήτων των εθνικών συστημάτων συλλογικών διαπραγματεύσεων. Οι θέσεις αυτές αντικατοπτρίστηκαν στην έκθεση διαβούλευσης της Επιτροπής των Περιφερειών εν όψει της γνωμοδότησής της σχετικά με την πρόταση για την απόσπαση των εργαζομένων. Διάσκεψη σχετικά με την επικουρικότητα, τη βελτίωση της νομοθεσίας και τον πολιτικό διάλογο Η διάσκεψη σχετικά με την επικουρικότητα, τη βελτίωση της νομοθεσίας και τον πολιτικό διάλογο η οποία συνδιοργανώθηκε από τη διάσκεψη των ιταλικών περιφερειακών κοινοβουλίων, το ιταλικό Senato della Repubblica και την Επιτροπή των Περιφερειών πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη στις 19 Φεβρουαρίου Το πιλοτικό αυτό έργο και εκδήλωση κατάρτισης για την αύξηση της ευαισθητοποίησης όσον αφορά την επικουρικότητα αναπτύχθηκε στο πλαίσιο μιας νέας ιδέας την κάλυψη των αναγκών των τοπικών και περιφερειακών αρχών στο πλαίσιο της σχεδιαζόμενης μεταρρύθμισης του ιταλικού Senato della Repubblica. Στην εκδήλωση έλαβαν μέρος 150 συμμετέχοντες και τονίστηκε ο ρόλος των περιφερειακών κοινοβουλίων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ καθώς και η παρακολούθηση της επικουρικότητας ως εποικοδομητική διαδικασία. Λεπτομερέστερη περιγραφή των δραστηριοτήτων που συνδέονται με την επικουρικότητα περιέχει η ετήσια έκθεση του 2016 για την επικουρικότητα που εξέδωσε η Επιτροπή των Περιφερειών Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Οι βασικές δικαστικές αποφάσεις τις οποίες εξέδωσε το Δικαστήριο το 2016 όσον αφορά την αρχή της επικουρικότητας ήταν οι αποφάσεις του Δικαστηρίου της 4ης Μαΐου σχετικά με τη νομιμότητα της οδηγίας για τα προϊόντα καπνού 42. Το Δικαστήριο έκρινε ότι ο νομοθέτης της Ένωσης είχε τηρήσει την αρχή της επικουρικότητας. Για να φτάσει στο συμπέρασμα αυτό, το Δικαστήριο έκανε διάκριση μεταξύ του εκ των προτέρων ελέγχου τήρησης της αρχής της επικουρικότητας που «ασκείται σε πρώτη φάση, σε πολιτικό επίπεδο, από τα εθνικά κοινοβούλια σύμφωνα με τις διαδικασίες τις οποίες προβλέπει Θα είναι διαθέσιμη μετά την έγκριση από το Προεδρείο της Επιτροπής των Περιφερειών στη διεύθυνση Υποθέσεις C-358/14, Πολωνία κατά Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, EU:C:2016:323 C-477/14, Pillbox 38, EU:C:2016:324 και C-547/14, Philip Morris, EU:C:2016:325. Οδηγία 2014/40/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 3ης Απριλίου 2014, για την προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την κατασκευή, την παρουσίαση και την πώληση προϊόντων καπνού και συναφών προϊόντων (ΕΕ L 127 της , σ. 1-38). 14

15 σχετικά το [...] πρωτόκολλο [αριθ. 2]», και του εκ των υστέρων δικαστικού ελέγχου, στο πλαίσιο του οποίου το Δικαστήριο «οφείλει να εξετάζει αν πληρούνται τόσο οι ουσιαστικές προϋποθέσεις του άρθρου 5, παράγραφος 3, ΣΕΕ όσο και οι διαδικαστικές εγγυήσεις του ως άνω πρωτοκόλλου» 43. Όσον αφορά τις ουσιαστικές προϋποθέσεις, το Δικαστήριο έκανε έναν απλό έλεγχο: όφειλε «να ελέγξει αν ευλόγως ο νομοθέτης της Ένωσης έκρινε, βάσει εμπεριστατωμένων στοιχείων, ότι ο σκοπός που επιδιωκόταν με τη σχεδιαζόμενη δράση μπορούσε να υλοποιηθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης». Το Δικαστήριο υπενθύμισε ότι η οδηγία είχε διττό σκοπό: τη διευκόλυνση «της ομαλής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς [...], με ταυτόχρονη διασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της υγείας, ιδίως των νέων». Ακόμα και αν υποτεθεί ότι η δεύτερη πτυχή του διττού σκοπού θα μπορούσε να επιτευχθεί ευχερέστερα στο επίπεδο των κρατών μελών, «η επιδίωξη του σκοπού αυτού ενδέχεται να παγιώσει, αν όχι να δημιουργήσει, καταστάσεις στις οποίες ορισμένα κράτη μέλη επιτρέπουν τη διάθεση στην αγορά προϊόντων καπνού με ορισμένα χαρακτηριστικά αρώματα/γεύσεις, ενώ άλλα την απαγορεύουν, με αποτέλεσμα την υπονόμευση του πρωταρχικού σκοπού της οδηγίας 2014/40, δηλαδή τη βελτίωση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς για τον καπνό και τα συναφή προϊόντα». Σύμφωνα με το Δικαστήριο, «[α]πό την αλληλεξάρτηση των δύο πτυχών του σκοπού [...] συνάγεται ότι ο νομοθέτης της Ένωσης μπορούσε νομίμως να κρίνει ότι η ανάληψη δράσης εκ μέρους του έπρεπε να περιλαμβάνει τη θέσπιση ενός καθεστώτος για τη διάθεση στην αγορά της Ένωσης των προϊόντων καπνού με χαρακτηριστικό άρωμα/γεύση και ότι, λόγω ακριβώς αυτής της αλληλεξάρτησης, ο διττός σκοπός θα υλοποιούνταν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης». Πέραν αυτού, το Δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι η επικουρικότητα «δεν έχει ως σκοπό να περιορίσει την αρμοδιότητα της Ένωσης με γνώμονα την κατάσταση ως έχει στο τάδε ή το δείνα κράτος μέλος χωριστά» 44. Όσον αφορά τις διαδικαστικές εγγυήσεις και, ειδικότερα, την υποχρέωση αιτιολόγησης της επικουρικότητας, το Δικαστήριο υπενθύμισε ότι η τήρηση της εν λόγω υποχρέωσης «πρέπει να ελέγχεται με γνώμονα όχι μόνον το γράμμα της προσβαλλόμενης πράξης, αλλά και το όλο πλαίσιό της, καθώς και τις συγκεκριμένες περιστάσεις». Το Δικαστήριο έκρινε ότι η πρόταση της Επιτροπής και η εκτίμηση επιπτώσεών της περιέχουν «επαρκή στοιχεία από τα οποία προκύπτουν με σαφήνεια και χωρίς περιθώριο αμφιβολίας τα πλεονεκτήματα της ανάληψης δράσης σε επίπεδο Ένωσης, παρά σε επίπεδο κρατών μελών». Τα εν λόγω στοιχεία «έδωσαν τόσο στον νομοθέτη της Ένωσης όσο και στα εθνικά κοινοβούλια τη δυνατότητα να κρίνουν αν η πρόταση της Επιτροπής ήταν σύμφωνη με την αρχή της επικουρικότητας, όπως επίσης έδωσαν τη δυνατότητα στους μεν πολίτες να λάβουν γνώση των λόγων που συνδέονταν με τη συγκεκριμένη αρχή, στο δε Δικαστήριο να ασκήσει τον έλεγχό του» 45. Οι αποφάσεις απέρριψαν επίσης τους ισχυρισμούς περί παραβίασης της αρχής της αναλογικότητας από διάφορες διατάξεις της οδηγίας για τα προϊόντα καπνού. Το Δικαστήριο επιβεβαίωσε την αναλογικότητα των επιλογών του νομοθέτη, που διαθέτει ευρεία διακριτική ευχέρεια σε τομείς στους οποίους πρέπει να προβεί σε σύνθετες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές εκτιμήσεις, όπως είναι η ρύθμιση της αγοράς προϊόντων καπνού. Κατά το Δικαστήριο τα μέτρα που ελήφθησαν δεν ήταν προδήλως ακατάλληλα για την επίτευξη του Πολωνία κατά Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, σκέψεις 112 και 113 Pillbox 38, σκέψεις 145 και 146 και Philip Morris, σκέψεις 216 και 217. Πολωνία κατά Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, σκέψεις 115 έως 121 Philip Morris, σκέψεις 219 έως 224 σχετικά με την υπόθεση C-508/13 Εσθονία κατά Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, EU:C:2015:403, σκέψεις 48 και 53. Πολωνία κατά Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, σκέψεις 122 έως 125 Philip Morris, σκέψεις 225 έως