Μουσικοθεραπευτική παρέμβαση σε Παιδιά με ΔΕΠΥ

Transcript

1 Μουσικοθεραπευτική παρέμβαση σε Παιδιά με ΔΕΠΥ Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) εμφανίζεται στο 5-7% του μαθητικού πληθυσμού, συνήθως μεταξύ 3-7 ετών. Το ένα στα δέκα ελληνόπουλα πάσχει από διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας. Ένα παιδί με διάσπαση προσοχής/υπερκινητικότητα, λέγεται στα αγγλικά, ότι είναι TOAD. Δηλαδή: (T) Talking = Φλύαρο (O) Out of his seat = Περιφέρεται εκτός της θέσης του (A) Attention-seeking =Αναζητά την προσοχή (D) Disruptive Αποδιοργανωτικό 4 χαρακτηριστικά της ΔΕΠ-Υ (διάσπαση προσοχής και Υπερκινητικότητα) είναι: 1. Κινητική υπερδραστηριότητα είναι εμφανές όταν ζητείται από το παιδί να αφοσιωθεί σε κάτι, όπως π.χ. να παρακολουθήσει τον εκπαιδευτικό στην τάξη ή να κάνει κάποια άσκηση που απαιτεί συγκέντρωση. Το παιδί συνήθως

2 κινείται, κουνάει χέρια/πόδια, σηκώνεται όρθιο, τα χέρια του είναι απασχολημένα με κάτι, κάνει βιαστικές ή απότομες κινήσεις (συχνά τα μολύβια του πέφτουν στο πάτωμα). 2. Έλλειψη προσοχής Αυτό το γνώρισμα μπορεί να παρατηρηθεί όταν το παιδί πηγαίνει προνήπιο-νήπιο. Το παιδί συνηθίζει να ξεκινά μια δραστηριότητα και να την αφήνει στην μέση, να χάνει δηλαδή πολύ γρήγορα το ενδιαφέρον του και να ασχολείται με κάτι άλλο. Οι μεγαλύτερες δυσκολίες βέβαια φαίνονται από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου, όταν το παιδί καλείται να παρακολουθεί για ώρες έναν εκπαιδευτικό και να ασχολείται με ασκήσεις που απαιτούν συγκέντρωση για αρκετή ώρα. Έτσι λοιπόν, συχνά βλέπουμε το υπερκινητικό παιδί να είναι αφηρημένο, να έχει ξεχάσει τι πρέπει να κάνει, να μην συμμετέχει ενεργά στο μάθημα. 3. Παρορμητικότητα Το υπερκινητικό παιδί ενεργεί χωρίς πρώτα να έχει σκεφτεί. Αυτό σημαίνει ότι δεν οργανώνει καθόλου την απάντηση στο μυαλό του, με αποτέλεσμα αυτό που τελικά γράφει να είναι δυσνόητο. Για παράδειγμα σε μια χειροτεχνία, πρώτα ξεκινά να κόβει και μετά διαβάζει τις οδηγίες! Συχνά το υπερκινητικό παιδί πετάγεται στην τάξη χωρίς να έχει πάρει άδεια να μιλήσει ή απαντά λάθος σε ερωτήσεις επειδή βιάστηκε να απαντήσει. 4. Συναισθηματικές μεταβολές Άλλο ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα των παιδιών με υπερκινητικότητα, είναι η συναισθηματική αστάθεια. Ενώ ξεκινούν μια δραστηριότητα με καλή διάθεση, μετά από λίγο μπορεί να νευριάσουν ή να τσακωθούν με το διπλανό τους. Αυτό μπορεί να ενταθεί αν βιώσουν απογοήτευση ή απομόνωση από τους συμμαθητές και τους εκπαιδευτικούς. Εάν επιθυμείτε να βελτιώσετε την προσοχή, την υπερκινητικότητα του παιδιού σας, με τρόπο ανώδυνο, άμεσο και αποτελεσματικό,

3 Μην χάνετε χρόνο! Βοηθείστε το παιδί σας! Η αποκατάσταση της ικανότητας του νευρικού συστήματος για αποδοτικότερες εκτελεστικές λειτουργίες, έτσι ώστε το παιδί με ΔΕΠ-Υ να ανταποκρίνεται επιτυχώς στις καθημερινές απαιτήσεις, δεν είναι απλή υπόθεση. Στo ολιστικό Κέντρο Εν Όλω- Tomatis, η προσέγγιση γίνεται με την εφαρμογή νευρο-ακουστικών προγραμμάτων της εκπαιδευτικής Μεθόδου Tomatis, με πολύ ευχάριστο τρόπο. Χωρίς Φάρμακα! Καλός μαθητής σημαίνει καλός ακροατής Η μέθοδος Tomatis στηρίζεται στην αρχήν ότι «οι καλοί μαθητές είναι καλοί ακροατές. Γιατί; 1. Οι μαθητές που είναι καλοί ακροατές μπορούν να εστιάζουν την προσοχή τους στις σημαντικές πληροφορίες και να απορρίπτουν τις άσχετες. Έτσι μπορούν να συγκεντρώνονται και να κατανοούν χωρίς προσπάθεια. Οι αδύνατοι μαθητές (ιδίως με υπερκινητικότητα) δεν μπορούν να απορρίψουν τα άσχετα ερεθίσματα από το περιβάλλον και την τάξη (π.χ φασαρία, ομιλίες κλπ.) και αυτό τους δυσκολεύει να επικεντρωθούν σε αυτό που είναι σημαντικό π.χ. τον καθηγητή. Η μέθοδος Tomatis δίνει ξανά την ικανότητα στο αυτί να αντιστέκεται στους περισπασμούς και να εστιάζει σε αυτό που θέλουμε να ακούσουμε και να κατανοήσουμε!

4 2. Οι καλοί μαθητές μπορούν με ευκολία να αναγνωρίζουν λεπτές διαφορές μεταξύ των ήχων που αντιστοιχούν στα γράμματα του αλφαβήτου. Οι αδύνατοι μαθητές αντιμετωπίζουν δυσκολία σ αυτή την αναγνώριση με αποτέλεσμα τη δυσκολία στην ανάγνωση, ορθογραφία, κατανόηση κλπ. Η μέθοδος Tomatis επανεκπαιδεύει την ικανότητα του αυτιού να αναλύει με ακρίβεια τους ήχους! 3. Οι καλοί μαθητές έχουν το δεξί αυτί κυρίαρχο το οποίο συνδέεται άμεσα με το «γλωσσικό κέντρο», το αριστερό ημισφαίριο, εκεί όπου γίνεται η επεξεργασία της γλώσσας. Αυτή η σύνδεση είναι άμεση και ακριβής και έτσι ο καλός μαθητής επεξεργάζεται τις πληροφορίες γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα. Αντιθέτως, σε πολλούς αδύνατους μαθητές που έχουν το αριστερό αυτί κυρίαρχο, η διαδρομή ως το «γλωσσικό κέντρο» του εγκεφάλου είναι μακρύτερη με αποτέλεσμα την καθυστέρηση της επεξεργασίας και κατανόησης των πληροφοριών. Η μέθοδος Tomatis κατορθώνει να εδραιώσει την κυριαρχία του δεξιού αυτιού με αποτέλεσμα ο μαθητής: 1. να αποκωδικοποιεί ακριβέστερα τα ηχητικά μηνύματα 2. να ελέγχει αποτελεσματικότερα την παραγωγή του λόγου 3. να εστιάζει καλύτερα την προσοχή του.

5 Η μέθοδος Tomatis βοηθά να βελτιωθεί η ακρόαση η οποία αποτελεί τη βάση της γλώσσας, της μάθησης και της επικοινωνίας. Ιδρύθηκε το 1950 από τον Γάλλο ωτορινολαρρυγγολόγο, φωνίατρο και ερευνητή Δρ. Α. Τοματίς. Η θεραπευτική τεχνική την οποία θεμελίωσε για την επίλυση αυτών των προβλημάτων, στηρίχτηκε στην επιστημονική ανακάλυψη, η οποία είναι κατοχυρωμένη από το 1957 στη Γαλλική Ακαδημία Ιατρικής και Επιστημών, και ονομάστηκε «Φαινόμενο TOMATIS». Αυτισμός και μέθοδο Tomatis Αυτισμός και μέθοδο Tomatis Η μέθοδο Tomatis δεν θεραπεύει τον αυτισμό αλλά μπορεί σημαντικά να βελτιώσει τη ζωή πολλών παιδιών που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού. Ο αυτισμός επιδρά στην φυσιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου στις περιοχές της κοινωνικής αντίδρασης και της επικοινωνίας. Τα παιδιά και οι ενήλικες με αυτισμό έχουν δυσκολίες στην λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, την κοινωνική συναναστροφή και τις δραστηριότητες παιχνιδιού. Δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν με

6 τους άλλους και να σχετιστούν με τον έξω κόσμο. Συν τοις άλλοις τα παιδιά που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού είναι υπερευαίσθητα στους ήχους. Η υπερευαισθησία αυτή είναι ανυπόφορη. Κάποια συμπτώματα, που συναντάμε στο φάσμα του αυτισμού και σχετίζονται με την λειτουργία του αυτιού, είναι τα εξής: κλείνουν τα αυτιά τους με τα χέρια, έχουν νευρικά ξεσπάσματα, επαναλαμβάνουν κάποιες λέξεις ή φράσεις ξανά και ξανά, δεν φαίνεται να ακούνε όταν τους μιλούν, δεν αντιλαμβάνονται λεπτά λεκτικά συνθήματα, αντιδρούν σε νέους ήχους, μυρωδιές και υφές, μιλάνε με έναν ανώμαλο τόνο φωνής ή με περίεργο ρυθμό και ένταση δεν αντιλαμβάνονται τη πρόθεση και το τόνο της φωνής των άλλων επιδεικνύουν αδεξιότητα, έχουν ανώμαλη στάση σώματος και έναν εκκεντρικό τρόπο κίνησης κ.α. Η βασική αιτία των παραπάνω δυσκολιών είναι ο τρόπος που ακούμε. Και δεν αναφέρομαι στο αυτονόητο: ακοή= αυτί. Όλοι πιστεύουν ότι ακούμε με τα αυτιά μας (από τα αυτιά μας) και μόνο. Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ διαφορετική. Ακούμε και μέσω του αυτιού μας αλλά και μέσω του σώματός μας[1]. Τα αυτιστικά παιδιά, όμως, ακούνε κυρίως με το σώμα τους. Οι ήχοι λαμβάνονται, απορροφώνται περισσότερο από το σώμα τους (οστέινα) και φτάνουν στον εγκέφαλο αφιλτράριστοι. Η πληροφορία μέσω του αυτιού (αέρινη αγωγιμότητα) συλλέγεται από το τύμπανο και ρυθμίζεται από την τυμπανική μεμβράνη και τα μικρά οστάρια του έσω αυτιού. Σε αυτή τη λειτουργία οφείλεται η ικανότητα να ενισχύουμε τους αδύναμους ήχους και να κατασιγάζουμε τους θορύβους ή τους αδιάφορους ήχους στο βάθος. Όμως τα κόκκαλα δεν έχουν την δυνατότητα να φιλτράρουν

7 και να ρυθμίζουν τους ήχους που λαμβάνουμε με αποτέλεσμα να ο θόρυβος στο φόντο (background) να φαίνεται πολύ δυνατός και επιθετικός συγκριτικά με την ανθρώπινη φωνή, κάνοντας αδύνατη την συγκέντρωση μας στην απαιτούμενη πληροφορία (φωνή, ομιλία, ήχο). Η εκπαιδευτική μέθοδο Tomatis μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά που είναι στο φάσμα του αυτισμού: ρυθμίζοντας την αιθουσαία[2] λειτουργία του αυτιού, απευαισθητοποιώντας την οστέινη αγωγιμότητα. Μια σωστά ρυθμισμένη αιθουσαία δραστηριότητα είναι σημαντική για να διατηρεί το παιδί σε μια κατάσταση ηρεμίας αλλά και ετοιμότητας. Ρυθμίζοντας την αισθητηριακή ολοκλήρωση του αυτιού είναι το κλειδί στην προσπάθεια των παιδιών αυτών να βγούν από το «κοχύλι» τους και να επικοινωνήσουν με την οικογένειά τους. Όλοι μας έχουμε τη δυνατότητα να μαθαίνουμε πολλά πράγματα στη ζωή μας. Η εκπαιδευτική μέθοδος Tomatis συμβάλει σημαντικά στη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για τα παιδιά που έχουν δυσκολίες στην ακουστική-συναισθηματική κατανόηση. Για αυτά τα παιδιά που δυσκολεύονται να προσαρμοστούν σε έναν άγριο ηχητικό περιβάλλον. Για αυτά τα παιδιά που οι αισθήσεις τους είναι υπερευαίσθητες σε ηχητικά- λεκτικά ερεθίσματα που τους

8 βομβαρδίζουν καθημερινά οι γύρω τους. [1] Τα κόκαλά μας είναι πολύ καλοί ηχητικοί Αγωγοί (conductors). [2] Το Αιθουσαίο Σύστημα ξεκινάει από το μέσο και εσωτερικό μέρος του αυτιού: Σχετίζεται στενά με τη βαρύτητα, την ασφάλεια, την επιβίωση, τη διέγερση και την προσοχή. Αντιστοιχεί στην αίσθηση της ισορροπίας και κίνησης. Άριστη Πνευματική Διαύγεια μετά μουσικής Προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις με τη Βοήθεια του Tomatis Η μέθοδος Tomatis απευθύνεται σε όσους θέλουν να προετοιμαστούν για πανελλήνιες εξετάσεις (εισαγωγικές, σχολικές, ξένης γλώσσας, κλπ.) Με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού εργαλείου TALKSUP της μεθόδου tomatis, ο εκπαιδευόμενος μπορεί να αφομοιώσει/εμπεδώσει την προς εξέταση ύλη γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα. Τα οφέλη της Ηχοθεραπευτικής αγωγής Tomatis είναι: ενίσχυση πνευματικής διαύγειας, αυξημένη μνήμη και συγκέντρωση, μειωμένο στρες και άγχος, καλύτερη αφομοίωση της εξεταστέας ύλης

9 ενέργεια και παραγωγικότητα, Υψηλά ποσοστά Επιτυχίας. Πρόκειται για ένα Δεκαπενθήμερο πρόγραμμα, εφαρμόζοντας πρώτα την παθητική εκγύμναση οστεομυικά του συστήματος αυτιούεγκεφάλου μέσω επεξεργασμένης- φιλτραρισμένης μουσικής. Στη συνέχεια με την βοήθεια του εκπαιδευτικού εργαλείου Forbrain, εφαρμόζουμε την ενεργητική ακρόαση που ο εκπαιδευόμενος μπορεί να αφομοιώσει/εμπεδώσει άριστα την προς εξέταση ύλη χρησιμοποιώντας την ίδια του τη φωνή. Η ηχητική- φωνητική εκπαίδευση έχει σαν αποτέλεσμα την διέγερση του φλοιού και την αύξηση της ενέργειας του εγκεφάλου. Με αυτό τον τρόπο επανεκπαιδεύουμε και τονώνουμε το μυαλό του παιδιού με αποτέλεσμα να έχουμε μεγαλύτερη προσοχή και συγκέντρωση. Στο Κέντρο Ολιστικής Υγείας Εν Όλω εφαρμόζουμε τη μέθοδο TOMATIS βοηθώντας ουσιαστικά τον κάθε μαθητή ή φοιτητή, να προετοιμαστεί εξαιρετικά για οποιαδήποτε εξέταση (ενδοσχολική, πανελλαδική, φοιτητική, ξένης γλώσσας, κλπ.) Κέντρο Ολιστικής Υγείας Εν Ολω Ηχοθεραπευτική Αγωγή Tomatis τηλέφωνα επικοινωνίας: & Άλλα λέει η Θειά μου άλλα ακούν τα αυτιά μου Οι διαταραχές της ακρόασης αποτελούν την αιτία πολλών προβλημάτων που βασανίζουν τα παιδιά τόσο στην σχολική τους απόδοση, όσο και σε ολόκληρη την ψυχό-συναισθηματική τους

10 ανάπτυξη. Η ικανότητα καλής ακρόασης δεν είναι απαραίτητα συνέπεια καλής ακοής. Η ακρόαση χαρακτηρίζεται από μια πραγματική επιθυμία επικοινωνίας και ερμηνείας των λαμβανομένων ηχητικών μηνυμάτων. Συνεπώς, η καλορυθμισμένη ακρόαση δεν είναι συνάρτηση του πόσο καλά ακούμε αλλά περισσότερο του πόσο καλά επεξεργαζόμαστε ό,τι ακούμε. Όταν το εννοιολογικό περιεχόμενο ενός ηχητικού μηνύματος είναι απορριπτικό ή συναισθηματικά φορτισμένο, ή η φωνή της μητέρας είναι μονίμως σε υψηλά db, τότε το αυτί του παιδιού αμύνεται «κλείνοντας» τη συγκινησιακή του κουρτίνα, δηλαδή ακούει αλλά δεν αποκωδικοποιεί. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι το παιδί να υιοθετεί λανθασμένες στρατηγικές ακουστικής και συναισθηματικής προσοχής σε επικοινωνιακές και μαθησιακές καταστάσεις, που το ακολουθούν σε όλη τη σχολική του πορεία. Το παιδί δεν δύναται να τις αλλάξει από μόνο του και παραμένει εγκλωβισμένο σε αυτές. Σε αυτή τη περίπτωση μιλάμε για διαταραχές ακρόασης. Το ειδικό τεστ της μεθόδου Tomatis που διεξάγουμε στο κέντρο Ολιστικής Υγείας «Εν Όλω», μας δίνει πλήρη και σαφή εικόνα της ικανότητας του αυτιού να ακροάται, συνεπώς να αποκωδικοποιεί και να μαθαίνει. Το εν λόγω τεστ δεν πρέπει να συγχέεται με το ακουόγραμμα που ελέγχει την ακοή ένας ΟΡΛ γιατρός. Ενώ η ακοή μας μπορεί να είναι πολύ καλή, η ακρόασή μας ενδέχεται να είναι μπλοκαρισμένη. Ανδρουλάκη Κλειώ, Εκπαιδευτικός- Μουσικοθεραπεύτρια Υπεύθυνη Ηχοθεραπευτικής Αγωγής Εν Όλω

11 Κέντρο ολιστικής Υγείας Έχουμε την ίδια Ηλικία με τα αυτιά μας Για να μείνουμε νέοι, πρέπει να γνωρίζουμε πώς να μεγαλώσουμε. Αν και φροντίζουμε ένα παιδί πριν γεννηθεί, κατά τη διάρκεια και μετά τη γέννησή του, δεν έχουμε το ίδιο ενδιαφέρον για τον ενήλικα που γερνάει, σύμφωνα με τον καθηγητή Alfred Tomatis (εφευρέτης της μεθόδου tomatis). Οι ωτορινολαρυγγολόγοι γνωρίζουν πως η ακοή φθίνει φυσιολογικά με την ηλικία, σε κάποιους ανθρώπους περισσότερο από άλλους, πιθανώς λόγω γενετικών αιτιών. Αυτό που ο γιατρός Tomatis τόνισε είναι ότι μια άλλη σημαντική λειτουργία του αυτιού είναι η ενεργοποίηση του εγκεφάλου. Το ανθρώπινο αυτί είναι στην πραγματικότητα ένα καταπληκτικό δυναμό, που κάνει ακριβώς το ίδιο με το δυναμό στην μπαταρία του αυτοκινήτου: την φορτίζει. Παρέχει στον εγκέφαλο και το σώμα την ενέργεια που το άτομο χρειάζεται για να φτάσει το ανώτατο δυναμικό του. Στα άτομα της τρίτης ηλικίας το αυτί χάνει τη δυνατότητα ανάλυσης των ήχων υψηλών συχνοτήτων με αποτέλεσμα την απώλεια ενέργειας τη μυϊκή υποτονικότητα και την αστάθεια. Μέσω της ηχοθεραπε υτικής αγωγής

12 Tomatis και με τη βοήθεια ενός πλούσιου υλικού ειδικής επεξεργασμένης μουσικής (φιλτραρισμένων και μη), εκπαιδεύεται το αυτί των ανθρώπων όλων των ηλικιών να αποκτήσουν τις επιθυμητές ιδιότητες ενός αυτιού που ενεργοποιεί τον εγκέφαλο, αποκωδικοποιεί και επικοινωνεί, έτσι ώστε όλοι μας να έχουμε την ίδια ηλικία με τα αυτιά μας. Η ηχοθεραπευτική αγωγή Τomatis απευθύνεται σε άτομα τρίτης ηλικίας που ταλαιπωρούνται από: μειωμένη μυϊκή αστάθεια, έλλειψη ενέργειας, αυπνίες, Πονοκέφαλοι, ημικρανίες, Ταχυκαρδίες- υπέρταση, μειωμένη μνήμη από αρχόμενη άνοια, βλάβες από ελαφρά εγκεφαλικά επεισόδια. Στο κέντρο ολιστικής Υγείας «Εν Όλω» παρέχουμε ένα πλήρες ηχοθεραπευτικό πρόγραμμα που επανεκπαιδεύει οστεομυϊκά το αυτί, με αποτέλεσμα την ενεργοποίηση του κεντρικού νευρικού συστήματος, τη μυϊκή τόνωση, τη βελτίωση του νευρομυϊκού συντονισμού και της ισορροπίας καθώς και την ψυχική ευεξία των ατόμων της τρίτης ηλικίας. Ανδρουλάκη Κλειώ Εκπαιδευτικός- Κοινωνιολόγος Ηχοθεραπεύτρια Πιστοποιημένη στη μέθοδο Tomatis Ηχοθεραπεία: η απάντηση στις αϋπνίες σας Το στρες παίζει σημαντικό ρόλο στις διαταραχές του ύπνου, συγκεκριμένα στις αϋπνίες. Αν καταπολεμήσουμε το στρες, είναι

13 σίγουρο ότι θα μπορέσουμε να βελτιώσουμε τον ύπνο μας. Οι αϋπνίες οφείλονται στην υπερβολική διέγερση του φλοιού του εγκεφάλου (λόγω άγχους) που δεν μπορεί να σταματήσει. Η ηχοθεραπευτική αγωγή Tomatis που εφαρμόζουμε στο κέντρο Ολιστικής Υγείας «Εν Όλω» σταματάει την «φλυαρία» του εγκεφάλου και τον συντονίζει σε χαμηλότερους ρυθμούς που οδηγούν στον ύπνο. Η ηχοθεραπευτική αγωγή Tomatis φορτίζει τον εγκέφαλο ώστε να είναι σε ενγρήγορση κατά τη διάρκεια της μέρας, και τον χαλαρώνει, όταν θέλει ανάπαυση, που βοηθάει τον θεραπευόμενο να κοιμηθεί εύκολα και γρήγορα την νύχτα. Εφόσον το μυαλό και το νευρικό σύστημα ρυθμιστεί μετά από έναν κύκλο ηχοθεραπευτικών συνεδριών Tomatis, o θεραπευόμενος βιώνει μια γαλήνη που του επιτρέπει να ξεκουραστεί βαθιά. Το άνοιγμα του αυτιού σε υψηλές συχνότητες επαναφέρει την προγεννητική εμπειρία και διευκολύνει την επίλυση του πρώιμου αυτού συναισθηματικού στρες. Έρευνες έχουν δείξει ότι δεν χρειαζόμαστε τόσο ύπνο όσο νομίζουμε γιατί το μυαλό μας είναι αυτό που χρειάζεται ξεκούραση και όχι το σώμα μας. Όταν το μυαλό μας ενεργοποιείται σωστά και ποιοτικά όλη τη μέρα τότε δεν έχει ανάγκη από πολύωρο ύπνο. Θεραπευόμενοι tomatis παρατήρησαν ότι ο ύπνος τους μειώθηκε κατά 1 με 3 ώρες τη νύχτα μετά το πέρας της ηχοθεραπείας. Ο σκοπός του ύπνου είναι να αναπληρώνει την ενέργεια του εγκεφάλου. Αν το μυαλό δεχτεί επαρκή διέγερση μέσω της ηχοθεραπείας τότε οι ώρες του ύπνου μειώνονται.