Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο. Μαρία Παπαδοπούλου"

Χθόνιος Μακρή
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Γραμματισμός στο νηπιαγωγείο Μαρία Παπαδοπούλου

2 ΠΩΣ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ; ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ Η διδακτέα ύλη αντιμετωπίζεται με «ακαδημαϊκό» τρόπο. Θεωρητική προσέγγιση της διδακτέας ύλης. Ο καθένας μαθαίνει μόνος του. Υπάρχει ένας συγκεκριμένος δρόμος που οδηγεί το παιδί στη μάθηση ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ Ο εκπαιδευτικός ενισχύει το μαθητή να ανακαλύψει και να κατακτήσει τη γνώση. Ο μαθητής συμμετέχει ενεργά στη μάθηση Στην μάθηση υπάρχουν διαφορετικοί εμπλεκόμενοι (εκπαιδευτικός, μαθητής, οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον) Το παιδί οδηγείται στη μάθηση μέσα από διάφορα μονοπάτια (ολιστική αντίληψη της μάθησης)

3 Γραμματισμός Σχετικά νέος όρος στην ελληνική γλώσσα. Αγγλικό ανάλογο (literacy). Συχνά συγχέεται με τον αλφαβητισμό αλλά εντούτοις διαφέρει καθώς δεν αφορά απλώς μία στοιχειώδη ικανότητα για γραφή και ανάγνωση. Γραμματισμός: η δυνατότητα του ατόμου να λειτουργεί αποτελεσματικά σε διάφορα περιβάλλοντα και καταστάσεις επικοινωνίας, χρησιμοποιώντας κείμενα γραπτού και προφορικού λόγου, καθώς επίσης μη γλωσσικά κείμενα (λ.χ. εικόνες, σχεδιαγράμματα, χάρτες κλπ.).

4 TI EINAI KEIMENO Κείμενο είναι η γλώσσα όταν είναι λειτουργική, δηλαδή όταν επιτελεί ένα συγκεκριμένο έργο σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και όχι οι απομονωμένες λέξεις ή προτάσεις. Το κείμενο, μπορεί να είναι γραπτό ή προφορικό ή να υλοποιείται σε οποιοδήποτε άλλο μέσο έκφρασης Halliday, 1989:10

5 Πολυτροπικότητα Τα σύγχρονα κείμενα δεν στηρίζονται αποκλειστικά στη γλώσσα Η συγκρότηση του νοήματος καθορίζεται από τη συνύπαρξη διαφόρων τρόπων Οι πληροφορίες που φέρουν οι ποικίλοι τρόποι ενός κειμένου Στο πλαίσιο μίας προφορικής επικοινωνίας εκφράσεις του προσώπου, χειρονομίες, τόνος της φωνής κλπ. Στο πλαίσιο μίας γραπτής επικοινωνίας γλώσσα, εικόνες, τυπογραφία, χρώμα, σχέδια, φωτογραφίες κλπ Οι ανθρώπινες κοινωνίες χρησιμοποιούν μια ποικιλία αναπαραστατικών τρόπων, ο καθένας από τους οποίους έχει διαφορετικές αναπαραστατικές δυνατότητες, συγκεκριμένη κοινωνική αξία σε ορισμένα κοινωνικά και πολιτικά συμφραζόμενα και διαφορετικές δυνατότητες δημιουργίας νοήματος (Kress & Van Leeuwen, 1996).

8 Κείμενα U&list=PLpaEP13LjLtDTN7Kny1egeMVY4QaLmh XS g&list=pl4t-sm6x5m3g2v8brkxdipnyo3hrsbj- Z&index=3

10 Κριτικός γραμματισμός Η γλώσσα (και τα κείμενα ευρύτερα) δεν είναι ουδέτερη Με τη γλώσσα (και άλλους τρόπους) υποστηρίζουμε θέσεις που είτε αρνούνται είτε αποδέχονται το υπάρχον status quo σε κοινωνικό-οικονομικό-πολιτισμικό κ.α. επίπεδο (παράδειγμα: I ) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

11 ΔΕΠΠΣ Ενότητα: Παιδί και γλώσσα Προφορικός λόγος Ακρόαση Ομιλία Γραπτός λόγος Ανάγνωση Γραφή

12 Νέο Πρόγραμμα Σπουδών Μαθησιακή περιοχή ΓΛΩΣΣΑ (Γραμματισμός) Κατανόηση προφορικών κειμένων Παραγωγή προφορικών κειμένων Κατανόηση γραπτών κειμένων Παραγωγή γραπτών κειμένων

13 ΓΙΑΤΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ; Οι γλωσσικές δραστηριότητες συμβάλλουν στην ανάπτυξη στρατηγικών για την επίλυση προβλημάτων Στόχος της ανάπτυξης στρατηγικών ανάγνωσης και γραφής είναι να μάθουν τα παιδιά πώς να μαθαίνουν και πώς να χρησιμοποιούν αυτά που ήδη γνωρίζουν για την επίλυση νέων προβλημάτων Τι θα κάνουμε για να θυμηθούμε ποια υλικά χρειάζεται να αγοράσουμε για την γωνιά των εικαστικών; Πώς μπορούμε να καλέσουμε τους γονείς μας στο σχολείο; Πού μπορούμε να βρούμε πληροφορίες για την ζωή των δεινοσαύρων; Τι να κάνουμε;

14 Ο γραμματισμός πάει με όλα Ναι, αλλά ΠΩΣ;;;; Το Ε της Ελιάς;

16 ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΕΤΑΙ Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Τι νόημα έχει για το παιδί η δραστηριότητα που προτείνεται; Ο εκπαιδευτικός θέλει να δώσει βάρος στο μηχανιστικό τρόπο γραφής ή στη γραφή με νόημα; Ενισχύει την παραγωγή κειμένων με αντιγραφή ή την αυτόνομη γραφή; Οι εκπαιδευτικοί των παιδιών προσχολικής ηλικίας εκμεταλλεύονται τις εκπαιδευτικές ευκαιρίες για να σχεδιάσουν γλωσσικές δραστηριότητες ; ΚΛΠ

ΤΙ ΟΦΕΙΛΕΙ ΝΑ ΛΑΒΕΙ ΥΠΟΨΗ Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ποιες δεξιότητες στοχεύει να αναπτύξει σχεδιάζοντας γλωσσικές δραστηριότητες Τι υλικό θα χρησιμοποιήσει

17 ΤΙ ΟΦΕΙΛΕΙ ΝΑ ΛΑΒΕΙ ΥΠΟΨΗ Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ποιες δεξιότητες στοχεύει να αναπτύξει σχεδιάζοντας γλωσσικές δραστηριότητες Τι υλικό θα χρησιμοποιήσει προκειμένου να υλοποιηθεί ο στόχος/οι που τέθηκαν Ποιο είναι το μαθησιακό προφίλ των μαθητών (επίπεδο γνώσεων, γλωσσικές και επικοινωνιακές ανάγκες, ενδιαφέροντα, εμπειρίες, συνήθειες) Ποιο είναι το γλωσσικό προφίλ των παιδιών της τάξης

18 Σε ποια χρονική στιγμή της εκπαιδευτικής διαδικασίας πρόκειται να εφαρμοστεί (εφαρμόζεται στην αρχή της σχολικής χρονιάς, αφού περάσουν 3-4 μήνες, ή την άνοιξη που τα παιδιά έχουν αναπτυγμένες δεξιότητες;) Συνδέεται η δραστηριότητα με στόχους από άλλες μαθησιακές περιοχές; Συνδέεται η δραστηριότητα με γνήσιες πράξεις ανάγνωσης και γραφής; Υπάρχει ένα λειτουργικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσονται τέτοιου τύπου δραστηριότητες;

19 ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Οι περισσότεροι Νηπιαγωγοί παροτρύνουν τα νήπια να χρησιμοποιούν αρχικά, κεφαλαία γράμματα και στη συνέχεια πεζά. Είναι σωστό; Πολλά νήπια δεν έχουν αποφασίσει ποιο είναι το κυρίαρχο χέρι τους-δεξί ή αριστερό- με αποτέλεσμα να γράφουν και με τα δύο. Τι κάνουμε; Σε πολλές περιπτώσεις σε δραστηριότητες ανάγνωσης τα παιδιά όταν τα γράμματα είναι πολύ μικρά ή όχι σε οριζόντια θέση δεν μπορούν να «διαβάσουν». Τι κάνουμε σ αυτές τις περιπτώσεις. Κάνουμε παιχνίδια με τα γράμματα από τα ονόματα των παιδιών για να μάθουν τα γράμματα;

20 ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Κάνουμε με τα παιδιά ασκήσεις για να αναγνωρίζουν τους ήχους των γραμμάτων; (πχ από ποιο γράμμα αρχίζει μια λέξη, να βρουν από εφημερίδα τις λέξεις που αρχίζουν από κάποιο γράμμα κ.ά.) Ένα παιδί θέλει να γράψει ένα μικρό κείμενο (πχ μια ευχή σε μια κάρτα). Έχουμε δει και σχολιάσει διάφορες κάρτες και το παιδί λέει ότι δεν μπορεί να γράψει και αρνείται να γράψει όπως μπορεί, ποιες είναι οι δικές μας ενέργειες; Πίνακα αναφοράς με λέξεις σχετικά με τη θεματική που ασχολούνται τα παιδιά κάνουμε για να μπορούν τα παιδιά να βοηθηθούν αν χρειαστεί κάτι να γράψουν;

21 ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Στην αρχή της σχολικής χρονιάς υπήρξε έντονη άρνηση των παιδιών και κυρίως των προ-νηπίων για παραγωγή γραπτού λόγου χωρίς να αντιγράφουν. Ο φόβος του λάθους τα κάνει διστακτικά. Πώς ενισχύουμε τα παιδιά; Δείχνουμε στα παιδιά τη φορά των γραμμάτων; Αν χρησιμοποιούν λανθασμένη φορά, διορθώνουμε; Όταν ένα νήπιο αρνείται να γράψει-ακόμη και μετά τις προτροπές μας- τι κάνουμε; Αντιγραφή που κάνει το παιδί από μόνο του επιτρέπουμε ή προσπαθούμε να το αποτρέψουμε;

Σχετικά έγγραφα

Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός

Δραστηριότητες γραμματισμού: Σχεδιασμός Αφροδίτη Οικονόμου Νηπιαγωγός afoikon@uth.gr Μαρία Παπαδοπούλου Αν. Καθηγήτρια, Π.Τ.Π.Ε., Π.Θ. mariapap@uth.gr Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα Ταξίδι