ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΜΗΛΟΦΤΣΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΚΟΥΣΟΥΛΑ ΜΑΡΙΑ 8270 ΣΕΡΡΕΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2011

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1o ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 1.1 Πως υποβάλλεται η δήλωση Ποιοι υποχρεούνται να υποβάλουν δήλωση Πρόσωπα που υποβάλλουν δήλωση ανεξάρτητα από το ύψος του εισοδήματος Πρόσωπα που βαρύνουν τους φορολογούμενους Υπόχρεοι υποβολής δήλωσης για τα εισοδήματα της συζύγου και των ανήλικων παιδιών Πότε το ανήλικο τέκνο έχει δική του φορολογική υποχρέωση Εισόδημα του ανήλικου παιδιού που αποκτά από περιουσιακά στοιχεία μετά από δικαστική απόφαση ως υποκατάστατα άλλων περιουσιακών στοιχειών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2o ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ 2.1 Πηγές του εισοδήματος Εξεύρεση του συνολικού εισοδήματος Συμψηφισμός και μεταφορά ζημιών Εκχώρηση εισοδημάτων στο Δημόσιο Αντικείμενο φόρου Υποκείμενο φόρου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3o ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ & ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 3.1 Αντικειμενικές δαπάνες και υπηρεσίες Ιδιοκατοικούμενες ή μισθωμένες ή δωρεάν παραχωρηθείσες κύριες και δευτερεύουσες κατοικίες Δαπάνες επιβατικών αυτοκινήτων Ι.Χ Δαπάνη ιδιωτικών σχολείων

3 3.1.4 Δαπάνη οικιακών βοηθών, οδηγών αυτοκινήτου, δασκάλους και λοιπό προσωπικό Δαπάνες σκαφών αναψυχής Δαπάνες αεροσκαφών, ελικοπτέρων, ανεμόπτερων Δαπάνες δεξαμενών κολύμβησης Ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης Δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων Αγορά αυτοκινήτων, πλοίων αναψυχής, αεροσκαφών, κινητών πραγμάτων Αγορά ή χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων ανέγερση οικοδομών κατασκευή πισίνας Χορήγηση δανείων προς οποιοδήποτε Χρηματικά ποσά για δωρεές, χορηγίες, γονικές παροχές Τοκοχρεολυτική απόσβεση δανείων Αμφισβήτηση της αντικειμενικής δαπάνης Μη εφαρμογή αντικειμενικών δαπανών και υπηρεσιών Παραδείγματα υπολογισμού αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης Διαφορά εισοδήματος και υπολογισμός του φόρου αυτής ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4o ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΔΑΠΑΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΤΟΥ ΥΠΟΧΡΕΟΥ 4.1 Αφαίρεση δαπανών από το συνολικό εισόδημα του υπόχρεου Εισφορές σε ταμεία ασφάλισης Τόκοι στεγαστικών δανείων Στεγαστικά δάνεια που έχουν ληφθεί από έως Στεγαστικά δάνεια που έχουν ληφθεί μέχρι Αγορά αμοιβαίων κεφαλαίων Τι είναι τα αμοιβαία κεφάλαια Αγορά μεριδίων μετοχικών και μεικτών αμοιβαίων κεφαλαίων Προϋποθέσεις για την αφαίρεση των αμοιβαίων κεφαλαίων Έξοδα ιατρικής περίθαλψης που καταβάλλονται σε γιατρούς φυσικά πρόσωπα Πολιτιστική χορηγία Έκπτωση δαπάνης ευρώ χωρίς δικαιολογητικά Δαπάνες που μεταφέρονται ή δεν μεταφέρονται μεταξύ των συζύγων

4 4.3 Κάτοικοι αλλοδαπής που αποκτούν εισόδημα στην Ελλάδα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5o ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥ 5.1 Προσδιορισμός του κύριου φόρου Αύξηση του αφορολόγητου για τα τέκνα που βαρύνουν τον φορολογούμενο Σύνδεση του αφορολόγητου με την προσκόμιση αποδείξεων στην Δ.Ο.Υ Ποιες αποδείξεις ισχύουν για το αφορολόγητο Ποιες δαπάνες δεν λαμβάνονται υπόψη Ποιοι έχουν το δικαίωμα του αφορολόγητου χωρίς αποδείξεις Πως υποβάλλονται οι αποδείξεις Παραδείγματα με αποδείξεις Ιπτάμενο προσωπικό πολιτικής αεροπορίας Αξιωματική και κατώτερο πλήρωμα εμπορικού ναυτικού Συμπληρωματικός φόρος Κάτοικοι αλλοδαπής που αποκτούν εισόδημα στην Ελλάδα Υπολογισμός φόρου εισοδήματος Ο.Ε., Ε.Ε., κοινωνιών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο ΜΕΙΩΣΕΙΣ - ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥ 6.1 Ποσά που αφαιρούνται από το φόρο που προέκυψε βάση της φορολογικής κλίμακας Στεγαστικά δάνεια που έχουν ληφθεί από και μετά Έξοδα νοσοκομειακής περίθαλψης Ενοίκιο κύριας κατοικίας του φορολογουμένου και διαμονής των τέκνων του, που σπουδάζουν Ενοίκιο κύριας κατοικίας Ενοίκιο παιδιών που σπουδάζουν Ιδιαίτερα μαθήματα, φροντιστήρια Δαπάνες για ασφάλιστρα Διατροφή Μισθωτοί παραμεθόριων περιοχών Αμοιβές δικηγόρων Δαπάνες για επεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης ακινήτου Δωρεές Χορηγίες ποσών Ποσά φόρου που αφαιρούνται από τον φόρο που αναλογεί Τρόπος καταβολής του φόρου

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7o ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΑΚΙΝΗΤΑ (Α Β ΠΗΓΗ) 7.1 Έννοια εισοδήματος από ακίνητα Εισόδημα από ακίνητα Εισόδημα ειδικών περιπτώσεων Ακαθάριστο εισόδημα από ακίνητα Υπολογισμός της αξίας ακινήτου σε περίπτωση ιδιοκατοίκησης,ιδιόχρησης κ.τ.λ Απαλλαγές από το φόρο Καθαρό εισόδημα από ακίνητα Όταν πρόκειται για οικοδομημένα ακίνητα Όταν πρόκειται για μη οικοδομημένα ακίνητα Όταν πρόκειται για ειδικές περιπτώσεις εισοδήματος από ακίνητα Αυτοτελής φορολογία εκμισθούμενων κοινόχρηστων χώρων πολυκατοικιών Τέλος χαρτοσήμου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8o ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΚΙΝΗΤΕΣ ΑΞΙΕΣ (Γ ΠΗΓΗ) 8.1 Έννοια και είδη εισοδημάτων από κινητές αξίες Χρόνος απόκτησης του εισοδήματος από κινητές αξίες Ακαθάριστο και καθαρό εισόδημα από κινητές αξίες Παρακράτηση φόρου στο εισόδημα από κινητές αξίες Αυτοτελής φορολόγηση εισοδημάτων από κινητές αξίες Τόκοι που φορολογούνται με συντελεστή δέκα τοις εκατό Τόκοι που φορολογούνται με συντελεστή σαράντα τοις εκατό Απαλλαγές από το φόρο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9o ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (Δ ΠΗΓΗ) 9.1 Έννοια εμπορικής επιχείρησης Εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις Κτήση του κέρδους από εμπορικές επιχειρήσεις Διαχειριστική περίοδος Ακαθάριστο εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις

6 9.5.1 Προσδιορισμός των ακαθάριστων εσόδων των εμπορικών επιχειρήσεων Προσδιορισμός των ακαθάριστων εσόδων όταν τα βιβλία είναι ανακριβή Παραδείγματα Λογιστικός προσδιορισμός του καθαρού εισοδήματος Εξωλογιστικός προσδιορισμός του καθαρού εισοδήματος Εξωλογιστικός προσδιορισμός εισοδήματος επιχειρήσεων Συνέπειες χαρακτηρισμού των βιβλίων ως ανακριβών Συνέπειες χαρακτηρισμού των βιβλίων ως ανεπαρκών Παρακράτηση φόρου στο εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις Εισοδήματα από εμπορικές επιχειρήσεις που απαλλάσσονται από το φόρο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10o ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 10.1 Έννοια της γεωργικής επιχείρησης Ποιοι είναι αγρότες Ποιοι θεωρούνται κατά κύριο επάγγελμα αγρότες Ποιοι δεν θεωρούνται κατά κύριο επάγγελμα αγρότες Ακαθάριστο και καθαρό εισόδημα από γεωργικές επιχειρήσεις Προσδιορισμός καθαρού γεωργικού εισοδήματος Επιτροπή αντικειμενικού προσδιορισμού γεωργικού εισοδήματος Εκπτώσεις και απαλλαγές του εισοδήματος από γεωργικές επιχειρήσεις ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11o ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΜΙΣΘΩΤΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 11.1 Έννοια εισοδήματος μισθωτών υπηρεσιών Πρόσθετες αμοιβές σε μισθωτούς που αποτελούν εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες Αμοιβές, αποζημιώσεις πρόσθετες παροχές, εκτατά βοηθήματα, επιδόματα που αποτελούν εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες Αποζημιώσεις δαπάνες που δεν θεωρούνται εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες και δεν φορολογούνται Χρόνος απόκτησης του εισοδήματος Ακαθάριστο και καθαρό εισόδημα

7 11.4 Αυτοτελείς φορολογία Παρακράτηση φόρου στο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες Απαλλαγές από το φόρο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12o ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΑΛΛΗ ΠΗΓΗ 12.1 Τι είναι εισόδημα από ελεύθερα επαγγέλματα Χρόνος κτήσης του εισοδήματος Ακαθάριστο και καθαρό εισόδημα από ελεύθερα επαγγέλματα Τεκμαρτός προσδιορισμός του εισοδήματος Παρακράτηση φόρου στο εισόδημα από αμοιβές ελευθερίων επαγγελμάτων Συντομογραφίες Βιβλιογραφία

8 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Πολλές αλλαγές έχουν επέλθει στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Κ.Φ.Ε.) μέχρι σήμερα ούτως ώστε να είναι πιο σωστή η φορολόγηση των πολιτών της χώρας µας. Στην πτυχιακή αυτή θα γίνει λόγος για το ισχύον φορολογικό σύστημα µε τις αλλαγές στις διατάξεις που θεσπίστηκαν σύμφωνα με το νόμο 3842/2010 περί φορολογίας καθώς και µε άλλους νόμους. Ειδικότερα οι ενότητες της πτυχιακής εστιάζουν με σειρά αναφοράς τα εξής: Στο 1 ο Κεφάλαιο, αναφέρεται πως υποβάλλεται η δήλωση, ποιοι υποχρεούνται να υποβάλλουν δήλωση, ποια είναι τα πρόσωπα που βαρύνουν το φορολογούμενο. Στο 2 ο Κεφάλαιο, αναφέρονται οι πηγές του εισοδήματος, το αντικείμενο και το υποκείμενο του φόρου. Στο 3 ο Κεφάλαιο, υπολογίζεται το εισόδημα του φορολογούμενου με βάση τις αντικειμενικές δαπάνες και υπηρεσίες και τις δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων. Στο 4 ο Κεφάλαιο, αναφέρονται οι εκπτώσεις δαπανών από το συνολικό εισόδημα του φορολογούμενου. Στο 5 ο Κεφάλαιο, υπολογίζεται ο φόρος που αναλογεί στο εισόδημα του φορολογούμενου, γενικά περί αποδείξεων και η σύνδεση των αποδείξεων με το αφορολόγητο. Στο 6 ο Κεφάλαιο, καταγράφονται οι μειώσεις από το φόρο που προκύπτει βάση της φορολογικής κλίμακας. Στο 7 ο Κεφάλαιο, εισόδημα από ακίνητα, αναφέρεται η έννοια, τα είδη, το ακαθάριστο εισόδημα, ο υπολογισμός της αξίας του ακινήτου σε περίπτωση ιδιοκατοίκησης ή ιδιόχρησης, οι απαλλαγές από το φόρο, το καθαρό εισόδημα. Στο 8 ο Κεφάλαιο, εισόδημα από κινητές αξίες, αναφέρεται η έννοια, τα είδη, ο χρόνος απόκτησης του εισοδήματος, το ακαθάριστο και το καθαρό εισόδημα, η παρακράτηση του φόρου, αυτοτελής φορολογία και οι απαλλαγές από το φόρο. 8

9 Στο 9 ο Κεφάλαιο, εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις, αναφέρεται η έννοια, τα είδη, η κτήση του εισοδήματος η διάρκεια της διαχειριστικής περιόδου, προσδιορισμός ακαθάριστου εισοδήματος όταν τα βιβλία κρίνονται ακριβή και επαρκή ή όταν τα βιβλία κρίνονται ανακριβή και ανεπαρκή, προσδιορισμός καθαρού εισοδήματος λογιστικά ή εξωλογιστικά, παρακράτηση φόρου, οι απαλλαγές από το φόρο. Στο 10 ο Κεφάλαιο, εισόδημα από γεωργικές επιχειρήσεις αναφέρεται η έννοια, ποιοι θεωρούνται αγρότες, προσδιορισμός του ακαθάριστου και καθαρού εισοδήματος, οι απαλλαγές από το φόρο. Στο 11 ο Κεφάλαιο, εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες αναφέρεται η έννοια, αμοιβές που θεωρούνται ως εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, ο χρόνος απόκτησης του εισοδήματος, το ακαθάριστο και το καθαρό εισόδημα, αυτοτελείς φορολογία, η παρακράτηση του φόρου, οι απαλλαγές από το φόρο. Στο 12 ο Κεφάλαιο, εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα και από κάθε άλλη πηγή, αναφέρεται η έννοια, τα είδη, ο χρόνος κτήσης του εισοδήματος, το ακαθάριστο και καθαρό εισόδημα, η παρακράτηση του φόρου. 9

10 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ Στη χώρα μας ο φόρος εισοδήματος εισαχθεί στα τέλη του 19ου αιώνα, ειδικότερα το 1877 επιβλήθηκε φορολογία σε εισοδήματα προερχόμενα από ανώνυμες εταιρίες. Ακολούθησαν δύο νομοθετικές ρυθμίσεις, το 1909 και το 1911 που επέβαλαν φόρο σε μεγάλα κυρίως εισοδήματα και τεκμαρτό φόρο με κριτήριο το μίσθωμα της κατοικίας. Η πρώτη όμως συστηματική νομοθετική αντιμετώπιση της φορολογίας εισοδήματος, που ουσιαστικά εισήγαγε το πρώτο φορολογικό σύστημα στη χώρα μας, έγινε το 1919 με το νόμο 1640 επί των καθαρών προσόδων, με την οποία εφαρμοζόταν «μικτό σύστημα» φορολογίας του εισοδήματος. Ειδικότερα, ο φόρος αυτός επιβαλλόταν καταρχάς, χωριστά, στις επτά επιμέρους κατηγορίες εισοδημάτων (πηγές), (αναλυτικοί φόροι), στη συνέχεια δε, και υπό τον όρο ότι το συνολικό εισόδημα υπερέβαινε το προβλεπόμενο, εκάστοτε, στο νόμο ποσό, το εισόδημα υπέκειτο σε προοδευτική φορολογία (συνθετικός φόρος). Η μεταρρύθμιση του συστήματος του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων επήλθε με το νομοθετικό διάταγμα 3323 το 1955, οπότε εισήχθη ο προσωπικός φόρος εισοδήματος, ο οποίος επιβάλλεται στο συνολικό από κάθε πηγή εισόδημα του φυσικού προσώπου, υπολογιζόμενος σε προοδευτικούς συντελεστές. Ενώ με το νομοθετικό διάταγμα 3843 το 1958 θεσπίσθηκε η φορολογία εισοδήματος νομικών προσώπων. Με στόχο την αποφυγή ζητημάτων που ανέκυπταν λόγω του μεγάλου αριθμού ρυθμίσεων, που ήταν διάσπαρτες σε φορολογικούς και όχι μόνο νόμους, ο Έλληνας νομοθέτης προχώρησε στην κωδικοποίηση σε ενιαίο κείμενο των εφαρμοστέων διατάξεων με το νόμο 2238 το Το σύστημα αυτό, διατηρείται, με τροποποιήσεις που επήλθαν με νεώτερα νομοθετήματα και ισχύει μέχρι σήμερα. 10

11 2. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Η έννοια του εισοδήματος Εισόδημα θεωρείται ότι προκύπτει εισόδημα φορολογούμενο, όταν υπάρχει περιοδικότητα και διαρκώς εκμεταλλεύσιμη πηγή, όταν αυτό προέρχεται από αντάλλαγμα προσωπικής εργασίας ή από καρπούς περιουσιακών στοιχείων του φορολογούμενου κι όχι από κάθε άλλη προσαύξηση αυτής της περιουσίας του φορολογούμενου όπως π.χ η αποζημίωση λόγω ηθικής βλάβης, η αποζημίωση λόγω βλάβης της υγείας από εργατικό ατύχημα, η αποζημίωση για ψυχική οδύνη, τα κέρδη από τυχερά παιχνίδια, για το τέκνο το ποσό της διατροφής που καταβάλλεται σε αυτό με δικαστική απόφαση, τα πάρα πάνω ποσά δεν συγκεντρώνουν τα εννοιολογικά στοιχεία του εισοδήματος και δεν υπόκεινται σε φορολογία. Φορολογούμενο εισόδημα Φορολογούμενο εισόδημα είναι το άθροισμα των επιμέρους εισοδημάτων από ακίνητα (Α Β πηγή), κινητές αξίες (Γ πηγή), εμπορικές επιχειρήσεις (Δ πηγή), γεωργικές επιχειρήσεις (Ε πηγή), από μισθωτές υπηρεσίες (ΣΤ πηγή), από ελευθέρια επαγγέλματα (Ζ πηγή) για συγκεκριμένο και καθορισμένο χρονικό διάστημα που είναι το ημερολογιακό έτος (01/01 31/12). Κατά την άθροιση των εισοδημάτων συμψηφίζονται θετικά και αρνητικά στοιχεία (ζημιές). Η έννοια του φόρου Φόρος είναι η αναγκαστική εισφορά στο δημόσιο που επιβάλλεται χωρίς καμιά ειδική αντιπαροχή για να αντιμετωπιστούν οι δαπάνες που πραγματοποιούνται για το κοινό συμφέρον. Άμεση Φορολόγηση Η άμεση φορολόγηση είναι ο πιο καθιερωμένος και αξιοκρατικός τρόπος φορολόγησης των φυσικών προσώπων και νομικών προσώπων. Όσο πιο υψηλό είναι το ποσοστό συγκέντρωσης εσόδων από αυτό τον τρόπο φορολόγησης, έναντι της έμμεσης, τόσο πιο υγιές και αξιοκρατικό είναι το 11

12 φορολογικό σύστημα μιας χώρας. Αυτό συμβαίνει διότι η άμεση φορολόγηση ασκείται με βάση κάποιες κλίμακες που καθορίζονται κάθε χρόνο από το Υπουργείο Οικονομικών κάθε χώρας και ανάλογα με τις κλίμακες αυτές οφείλει να φορολογεί πιο ήπια τις χαμηλές εισοδηματικές τάξεις και πιο επιθετικά τις ανώτερες. Έμμεση Φορολόγηση Η έμμεση φορολόγηση στηρίζεται στο σκεπτικό άντλησης εσόδων σε περιπτώσεις που δεν είναι αυτό εφικτό ή εύκολο μέσω των κλιμάκων της άμεσης. Παραδείγματα έμμεσης φορολόγησης αποτελούν ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α), ο φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίων, τέλη χαρτοσήμου, φόρος μεταβίβασης ακινήτων και φόρος μεγάλης ακινήτου περιουσίας (Φ.Μ.Α.Π). Όσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό της έμμεσης φορολόγησης έναντι της άμεσης στο σύνολο των κρατικών εσόδων, τόσο πιο αδύναμο είναι το φορολογικό σύστημα της χώρας. Διπλή Φορολόγηση Διπλή φορολόγηση για την ίδια συναλλακτική δραστηριότητα δε νοείται σε καμία περίπτωση. Εάν για κάποιο λόγο αυτό συμβεί, δικαιούται ο φορολογούμενος να το γνωστοποιήσει και να ζητήσει συμψηφισμό του καταβληθέντος φόρου. Περιπτώσεις διπλής φορολόγησης προκύπτουν συνήθως όταν ένα πρόσωπο διενεργεί συναλλακτικές δραστηριότητες και στη χώρα μόνιμης κατοικίας του και σε άλλη χώρα. Για την αποφυγή του φαινομένου αυτού το κράτος έχει προβλέψει ασφαλιστικές δικλείδες. Φυσικό πρόσωπο Φυσικό πρόσωπο καλείται από το Δίκαιο κάθε άνθρωπος που έχει την ικανότητα να είναι υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, ανεξάρτητα γένους, ηλικίας, εθνικότητας και θρησκείας. Μόνο ο άνθρωπος θεωρείται φυσικό πρόσωπο, το οποίο αρχίζει να υπάρχει από την γέννησή του και παύει με τον θάνατό του. 12

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1o ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 1.1 Πως υποβάλλεται η δήλωση Η δήλωση (Έντυπο Ε1) υποβάλλεται σε δύο αντίτυπα στον προϊστάμενο της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας (Δ.Ο.Υ.) προσωπικώς από το φορολογούμενο ή από πρόσωπο ειδικά εξουσιοδοτημένο γι' αυτό ή στέλνεται ταχυδρομικά με συστημένη επιστολή ή υποβάλλεται ηλεκτρονικά μέσω διαδικτύου. Η υποβολή της δήλωσης ηλεκτρονικά μέσω διαδικτύου είναι υποχρεωτική, για όλα τα φυσικά πρόσωπα επιτηδευματίες που ασκούν επιχείρηση ή ελευθέριο επάγγελμα και για κάθε άλλο φυσικό πρόσωπο μη επιτηδευματία, που η δήλωση του υποβάλλεται από εξουσιοδοτημένο λογιστή. Η υποβολή της δήλωσης πραγματοποιείται ανάλογα με το τελευταίο ψηφίο του Α.Φ.Μ του φορολογούμενο. 1.2 Ποιοι υποχρεούνται να υποβάλουν δήλωση 1) Κάθε φυσικό πρόσωπο έχει υποχρέωση να υποβάλλει φορολογική δήλωση (Έντυπο Ε1) εφόσον το ετήσιο φορολογούμενο εισόδημα του υπερβαίνει τα ευρώ. Εξαιρείται και δεν υποχρεούται να υποβάλλει δήλωση φορολογίας εισοδήματος το φυσικό πρόσωπο που έχει εισόδημα μέχρι έξι χιλιάδες (6.000) ευρώ και το οποίο προκύπτει αποκλειστικά με βάση τις αντικειμενικές δαπάνες και υπηρεσίες (δαπάνες διαβίωσης) όπως της κατοικίας, του αυτοκινήτου ΙΧ, του σκάφους, των ιδιωτικών σχολείων, των οικιακών βοηθών κ.τ.λ. σε αυτό το ποσό λαμβάνεται υπόψη και η ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη. 2) Όσοι δηλώνουν ζημιές από εμπορική ή γεωργική επιχείρηση ανεξάρτητα αν το συνολικό εισόδημα είναι μικρότερο από τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ, δικαιούται να την συμψηφίσει µε το εισόδημα του ίδιου και των επόμενων ετών. Σε περίπτωση που δεν επιδώσουν μέχρι το τέλος του οικείου οικονομικού έτους δήλωση στην οποία αναγράφεται η ζημιά που προέκυψε στο ίδιο οικονομικό έτος του στερεί το δικαίωμα συμψηφισμού με τα θετικά εισοδήματα. 13

14 3) Οι μισθωτοί και συνταξιούχοι υποχρεούνται να υποβάλλουν δήλωση όταν το εισόδημα τους είναι πάνω από έξι χιλιάδες (6.000) ευρώ σε αυτό το ποσό λαμβάνεται υπόψη και η ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη. 4) Όσοι είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες πρέπει να υποβάλλουν δήλωση όταν το ετήσιο καθαρό γεωργικό τους εισόδημα είναι πάνω από τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ. 5) Όσοι αποκτούν γεωργικό εισόδημα, χωρίς να είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, υποχρεούνται να υποβάλλουν δήλωση ανεξάρτητα από το ύψος του καθαρού γεωργικού εισοδήματος που αποκτούν ή το ύψος των επιδοτήσεων που λαμβάνουν ή το ύψος του επιστρεφόμενου φόρου προστιθέμενης αξίας που εισπράττουν. 6) Αν ο φορολογούμενος κατοικεί στην αλλοδαπή, υπόχρεοι σε υποβολή δήλωσης είναι οι αντιπρόσωποι ή οι πράκτορες του στην Ελλάδα. 1.3 Πρόσωπα που υποβάλλουν δήλωση ανεξάρτητα από το ύψος του εισοδήματος Υποχρεούνται να υποβάλλουν φορολογική δήλωση ανεξάρτητα από το ύψος του εισοδήματος οι κύριοι ή οι κάτοχοι των πιο κάτω περιουσιακών στοιχείων: 1) Όσοι αγοράζουν αυτοκίνητα ή έχουν στην κυριότητα τους επιβατικό αυτοκίνητο Ι.Χ. ή αυτοκίνητο τύπου JEEP, πλοία αναψυχής, αεροσκάφη, εκτός από αυτοκίνητα ή σκάφη αναψυχής που δεν λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό της ετήσιας δαπάνης διαβίωσης. 2) Όσοι ασκούν ατομική επιχείρηση ή ελεύθερο επάγγελμα. 3) Όσοι μετέχουν σε ΟΕ, ΕΕ, ΕΠΕ, κοινοπραξία, κοινωνία ή αστική εταιρία που ασκεί επιχείρηση ή επάγγελμα. 4) Όσοι έχουν εισόδημα από εκμίσθωση ακινήτων πάνω από εξακόσια (600) ευρώ το χρόνο. 5) Όσοι αγοράζουν ακίνητα ή ανεγείρουν οικοδομή. 6) Όσοι διατηρούν µία ή περισσότερες δευτερεύουσες κατοικίες συνολικής επιφάνειας πάνω από εκατό πενήντα (150) τµ ή κατοικούν σε οικοδομή πάνω από διακόσια (200) τµ. 14

15 7) Όσοι είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες και λαμβάνουν επιδοτήσεις πάνω από χίλια πεντακόσια (1.500) ευρώ για προϊόντα φυτικής παραγωγής ή πάνω από δυο χιλιάδες διακόσια πενήντα (2.250) ευρώ για προϊόντα ζωικής παραγωγής. 8) Όσοι αγρότες παίρνουν καλλιεργητικά δάνεια πάνω από πέντε χιλιάδες εννιακόσια (5.900) ευρώ ή όταν το χρεωστικό υπόλοιπο του λογαριασμού αυτής της κατηγορίας στην τράπεζα είναι πάνω από πέντε χιλιάδες εννιακόσια (5.900) ευρώ στις 31/Δεκεμβρίου κάθε έτους. 9) Όσοι έχουν άδεια της αρμόδιας αρχής να πουλάνε πλανοδίως ή στις λαϊκές αγορές εµπορεύµατα. 10) Όσοι κατέχουν ή καλλιεργούν έκταση γεωργικής γης πάνω από δυο (2) στρέμματα, καθώς και όσοι εισπράττουν επιστρεφόμενο φόρο προστιθέμενης αξίας πάνω από οχτακόσια ογδόντα ένα (881) ευρώ. 11) Όσοι προσκληθούν εγγράφως από τον προϊστάμενο της αρμόδιας.ο.υ. (µε προθεσμία εντός τριάντα (30) ημερών). 1.4 Πρόσωπα που βαρύνουν τους φορολογούμενους Από τα πρόσωπα που συνοικούν με τον φορολογούμενο θεωρείται ότι τον βαρύνουν: 1) Ο σύζυγος ή η σύζυγος που δεν έχει φορολογούμενο εισόδημα. 2) Τα ανήλικα άγαμα τέκνα, που δεν έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο (18 ο ) έτος της ηλικίας τους. 3) Τα ενήλικα άγαμα τέκνα, τα οποία δεν έχουν υπερβεί το εικοστό πέμπτο (25ο) έτος της ηλικίας τους και σπουδάζουν σε αναγνωρισμένες σχολές ή σχολεία του εσωτερικού ή του εξωτερικού, καθώς και εκείνα που παρακολουθούν δημόσια ή ιδιωτικά Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης εντός της χώρας. 4) Τα άγαμα τέκνα τα οποία δεν υπάγονται στην προηγούμενη περίπτωση, εφόσον υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία. 5) Τα τέκνα που είναι άγαμα ή διαζευγμένα ή τελούν σε κατάσταση χηρείας, εφόσον παρουσιάζουν αναπηρία εξήντα εφτά τοις εκατό (67%) και πάνω από διανοητική καθυστέρηση ή φυσική αναπηρία. 15

16 6) Οι αδελφοί και οι αδελφές και των δύο συζύγων που είναι άγαμοι ή διαζευγμένοι ή τελούν σε κατάσταση χηρείας, εφόσον παρουσιάζουν αναπηρία εξήντα εφτά τοις εκατό (67%) και πάνω από διανοητική καθυστέρηση ή φυσική αναπηρία. 7) Οι ανιόντες και των δύο συζύγων εκτός τους γονείς τους θεωρούνται ο πατριός και η μητριά, αναγνωρίζονται ότι βαρύνουν το φορολογούμενο με τον όρο ότι συνοικούν με αυτόν. 8) Οι ανήλικοι ορφανοί από πατέρα και μητέρα, συγγενείς μέχρι τον τρίτο βαθμό οποιουδήποτε από τους συζύγους. 9) Τα τέκνα διαζευγμένων συζύγων βαρύνουν το γονέα που έχει την επιμέλεια. 10) Τα τέκνα που σπουδάζουν ή δεν σπουδάζουν για δυο επιπλέον έτη εφόσον κατά το χρόνο αυτό είναι άνεργα και εγγεγραμμένα στα μητρώα ανέργων του ΟΑΕΔ. Για να θεωρηθούν τα παραπάνω πρόσωπα ότι βαρύνουν το φορολογούμενο, θα πρέπει να συνοικούν με αυτόν, εκτός ιδιαιτέρων λόγων για προσωρινή απομάκρυνση τους από την κατοικία (σπουδές, ασθένεια κ.λ.π.). Τα πρόσωπα που αναφέρθηκαν παραπάνω για να βαρύνουν το φορολογούμενο δεν θα πρέπει να αποκτούν ετήσιο φορολογούμενο και απαλλασσόμενο εισόδημα πάνω από δυο χιλιάδων εννιακοσίων (2.900) ευρώ ή πάνω από έξι χιλιάδων (6.000) ευρώ αν παρουσιάζουν αναπηρία εξήντα επτά τοις εκατό (67%) και πάνω. 1.5 Υπόχρεοι υποβολής δήλωσης για τα εισοδήματα της συζύγου και των ανήλικων παιδιών Μετά την σύναψη του γάμου υπόχρεος σε υποβολή δήλωσης είναι ο σύζυγος και για τα εισοδήματα της συζύγου του. Ο σύζυγος υποβάλλει κοινή δήλωση στην οποία καταχωρούνται σε ιδιαίτερες στήλες τα εισοδήματα της συζύγου και ο φόρος, τα τέλη και οι εισφορές που αναλογούν υπολογίζεται χωριστά για καθένα από αυτούς. Σε αυτήν την περίπτωση η δήλωση υπογράφεται και από τους δύο συζύγους. Τυχόν αρνητικό αποτέλεσμα του 16

17 εισοδήματος του ενός συζύγου δε συμψηφίζεται με τα εισοδήματα του αλλού συζύγου. Οι σύζυγοι έχουν υποχρέωση υποβολής ξεχωριστής δήλωσης όταν: Υπάρχει αποδεδειγμένη διάσταση των συζύγων. Ο ένας είναι σε κατάσταση πτώχευσης. Στην περίπτωση αυτή υπόχρεος στην υποβολή φορολογικής δήλωσης του πτωχεύσαντος είναι ο διορισμένος σύνδικος. Ο ένας έχει τεθεί σε δικαστική ή νόμιμη απαγόρευση ή τελεί υπό δικαστική αντίληψη. Όταν έχει λυθεί ο γάμος από οποιαδήποτε αίτια π.χ. λόγω θανάτου ή διαζυγίου. Για τα εισοδήματα των ανήλικων παιδιών υπόχρεος σε υποβολή δήλωσης είναι ο πατέρας ή αν δεν υπάρχει πατέρας ή αυτός έχει χάσει την πατρική εξουσία, την υποχρέωση για υποβολή δήλωσης έχει η μητέρα. Στην περίπτωση αυτή τα εισοδήματα των ανήλικων παιδιών προστίθενται στο εισόδημα του πατέρα ή κατά περίπτωση στο εισόδημα της μητέρας. 1.6 Πότε το ανήλικο τέκνο έχει δική του φορολογική υποχρέωση Το ανήλικο παιδί έχει δική του φορολογική υποχρέωση όταν τα εισοδήματα του προκύπτουν: 1) Από την προσωπική του εργασία που παρέχει με σχέση εξαρτημένης ή ανεξάρτητης εργασίας ή μίσθωσης έργου, αλλά δεν υποβάλλεται η φορολογική δήλωση από το ίδιο το ανήλικο αλλά από τον επίτροπο του για λογαριασμό του. Ο ανήλικος, και εφόσον έχει την συναίνεση των προσώπων που ασκούν την επιμέλεια του, έχει δικαίωμα να συνάψει εργασία εξαρτημένη ή οποιασδήποτε άλλης μορφής απασχόλησης όχι όμως για περισσότερα από δύο χρόνια. 2) Από συντάξεις που απονεμήθηκαν στο τέκνο, λόγω θανάτου του πατέρα ή της μητέρας. 3) Από περιουσιακά στοιχεία που περιήλθαν στο ανήλικο τέκνο από δωρεές ή γονικές παροχές, που έγιναν σε αυτό από γονέα του, ο οποίος έχει αποβιώσει κατά το χρόνο που προκύπτει το εισόδημα από τα περιουσιακά στοιχεία. 17

18 4) Από περιουσιακά στοιχεία που περιήλθαν στο ανήλικο τέκνο από κληρονομιά ή από δωρεά, με εξαίρεση τις γονικές παροχές και τις δωρεές που έγιναν σε αυτό από τους γονείς του. Το εισόδημα από περιουσιακό στοιχείο που περιήλθε στο ανήλικο με χαριστική παροχή γονέα του φορολογείται στο όνομα του γονέα που το παραχώρησε. Όμως σε περίπτωση που για το ανήλικο τέκνο, συντρέχει μία ή περισσότερες από τις περιπτώσεις ένα (1) έως τέσσερα (4) τότε στην δήλωσή του περιλαμβάνεται και το εισόδημα που προέρχεται από περιουσιακά στοιχεία που περιήλθαν σε αυτό από χαριστικές παροχές από τους γονείς του και το αντίστοιχο υποκατάστατό τους. 1.7 Εισόδημα του ανήλικου παιδιού που αποκτά από περιουσιακά στοιχεία μετά από δικαστική απόφαση ως υποκατάστατα άλλων περιουσιακών στοιχειών Το ανήλικο παιδί έχει δική του φορολογική υποχρέωση για εισοδήματα που προκύπτουν από περιουσιακά στοιχεία που περιήλθαν σε αυτό μετά από δικαστική απόφαση για υποκατάστατα άλλων περιουσιακών στοιχειών που εκποιήθηκαν. Στην περίπτωση όπου το εισόδημα περιέλθει από χαριστική παροχή των γονέων του, καθώς και το αντίστοιχο υποκατάστατο, τότε φορολογείται στο όνομα του γονέα που το παραχώρησε, αν όμως η αξία του υποκατάστατου υπερβαίνει την αξία του περιουσιακού στοιχείου το οποίο εκποιήθηκε, τότε φορολογείται επιμεριζόμενο αναλόγως, στο όνομα αυτού του γονέα. Περίπτωση 1η: α) Εάν το περιουσιακό στοιχείο που περιέλθει στο ανήλικο παιδί από χαριστική παροχή του γονέα και εκποιήθηκε με αξία του υποκατάστατου ίση ή μικρότερη από την αξία του περιουσιακού στοιχείου, τότε φορολογείται στο όνομα του γονέα που το παραχώρησε. β) Εάν η αξία του υποκατάστατου είναι μεγαλύτερη από την αξία του περιουσιακού στοιχείου που εκποιήθηκε, τότε το εισόδημα που προκύπτει από αυτό θεωρείται μέρος της χαριστικής παροχής από το γονέα και φορολογείται επιμεριζόμενο στο όνομα του γονέα που το παραχώρησε και στο όνομα του γονέα με το μεγαλύτερο εισόδημα. 18

19 Παράδειγμα: Έστω ανήλικο παιδί απέκτησε από γονική παροχή περιουσιακό στοιχείο αξίας ευρώ και αυτό εκποιείται. Το υποκατάστατο έχει αξία ευρώ και η διαφορά είναι = ευρώ. Το εισόδημα που προκύπτει από το υποκατάστατο είναι ευρώ, το οποίο επιμερίζεται ως εξής: Γονέας που έχει μεγαλύτερο εισόδημα: Χ( / )=2.000 Γονέας που παραχώρησε περιουσιακό στοιχείο: Χ( / )=8.000 Εάν ο γονέας που έχει το μεγαλύτερο εισόδημα είναι συγχρόνως και αυτός που έχει κάνει την γονική παροχή, τότε φορολογείται για όλο το ποσό, δηλαδή ευρώ. Περίπτωση 2η: Εάν το περιουσιακό στοιχείο περιέλθει στο ανήλικο παιδί από τρίτο πρόσωπο, (παππού, γιαγιά, θείο κ.λ.π.) ή από κληρονομιά των γονέων του τότε: α) Εάν η αξία του υποκατάστατου είναι ίση ή μικρότερη από την αξία του περιουσιακού στοιχείου, τότε φορολογείται στο όνομα του ανηλίκου δηλ ευρώ, σύμφωνα με το παραπάνω παράδειγμα. β) Εάν η αξία του υποκατάστατου είναι μεγαλύτερη από την αξία του περιουσιακού στοιχείου που εκποιήθηκε, τότε ο γονέας με το μεγαλύτερο εισόδημα φορολογείται με το ποσό του ευρώ και το ανήλικο παιδί με το ποσό ευρώ, όπως το παραπάνω παράδειγμα. 19

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2o ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ 2.1 Πηγές του εισοδήματος Το εισόδημα ανάλογα με την πηγή της προέλευσής του κατατάσσεται στις εξής κατηγορίες: Α - Β. Εισόδημα από ακίνητα. Γ. Εισόδημα από κινητές αξίες. Δ. Εισόδημα από γεωργικές επιχειρήσεις. Ε. Εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις. ΣΤ. Εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες. Ζ. Εισόδημα από ελεύθερα επαγγέλματα και από κάθε άλλη πηγή η οποία δεν αναφέρεται στις πιο πάνω περιπτώσεις. 2.2 Εξεύρεση του συνολικού εισοδήματος Συμψηφισμός και μεταφορά ζημιών Για να βρεθεί το συνολικό εισόδημα, αθροίζονται τα επιμέρους εισοδήματα των κατηγοριών Α έως και Ζ τα οποία αποκτώνται από κάθε φυσικό πρόσωπο. Κατά την άθροιση αυτή συμψηφίζονται τα θετικά και αρνητικά στοιχεία των επιμέρους εισοδημάτων. Σε περίπτωση αρνητικού στοιχείου (ζημία) του εισοδήματος από εμπορικές, γεωργικές επιχειρήσεις και ελευθέρια επαγγέλματα που τηρούν Β ή Γ κατηγορίας βιβλίων του (Κ.Β.Σ.) αν δεν καλύπτεται με συμψηφισμό θετικού στοιχείου εισοδήματος άλλης πηγής, μεταφέρεται για να συμψηφισθεί ολόκληρο στην πρώτη περίπτωση ή κατά το υπόλοιπο αυτού στη δεύτερη, διαδοχικώς στα πέντε (5) επόμενα οικονομικά έτη κατά το υπόλοιπο που απομένει κάθε φορά, με την προϋπόθεση ότι κατά τα έτη αυτά τα βιβλία του υπόχρεου τηρούνται επαρκώς και ακριβώς. Ως αρνητικό στοιχείο εισοδήματος από πηγή που βρίσκεται στην αλλοδαπή συμψηφίζεται μόνο με θετικά εισοδήματα του φορολογούμενου που προκύπτουν στην αλλοδαπή. 20

21 2.3 Εκχώρηση εισοδημάτων στο Δημόσιο Εισοδήματα από την εκμίσθωση ακινήτων και από τόκους δανείων που θεωρούνται ότι έχουν αποκτηθεί κατά τις διατάξεις του παρόντος και τα οποία αποδεδειγμένα δεν έχουν εισπραχθεί από το δικαιούχο, επιτρέπεται να μην συνυπολογίζονται στο συνολικό καθαρό εισόδημά του, εφόσον εκχωρηθούν στο Δημόσιο χωρίς αντάλλαγμα. Σε περίπτωση που δεν εκχωρηθούν ανεξάρτητα από το αν ο ιδιοκτήτης τα εισέπραξε ή όχι έχει υποχρέωση να τα δηλώσει και να φορολογηθεί κατά το οικονομικό έτος που προκύπτουν. Η εκχώρηση γίνεται με απλή έγγραφη δήλωση του υποχρέου σε φόρο, η οποία υποβάλλεται στον αρμόδιο για τη φορολογία του προϊστάμενο της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας μέσα στο οικονομικό έτος στο οποίο τα εισοδήματα αυτά υπόκεινται σε φόρο π.χ ενοίκια του 2009 των οποίων ο δικαιούχος είναι φυσικό πρόσωπο πρέπει να εκχωρηθούν μέχρι Μαζί με τη δήλωση αυτή παραδίδονται στον προϊστάμενο της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας τα αποδεικτικά έγγραφα της εκχωρούμενης απαίτησης και με την ίδια δήλωση ο εκχωρών βεβαιώνει ότι δεν κατέχει κανένα άλλο αποδεικτικό στοιχείο. Το δημόσιο υποκαθίσταται στα δικαιώματα του εκχωρητή. Μέρος των απαιτήσεων από μισθώματα από τον ίδιο οφειλέτη, όπως εκχώρηση στο δημόσιο των μισθωμάτων του πρώτου εξαμήνου και όχι ολόκληρου του έτους δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί. 2.4 Αντικείμενο φόρου Από το οικονομικό έτος και έπειτα επιβάλλεται φόρος στο συνολικό καθαρό εισόδημα που προκύπτει είτε στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό από φυσικό πρόσωπο. Με την προϋπόθεση ότι συντρέχουν οι παρακάτω λόγοι: 1) Φορολογείται οποιοδήποτε εισόδημα προέκυψε στην Ελλάδα από φυσικό πρόσωπο, ανεξάρτητα από την ιθαγένεια και τον τόπο κατοικίας ή διαμονής του φυσικού προσώπου. 2) Το εισόδημα που αποκτήθηκε στο εξωτερικό από φυσικό πρόσωπο που κατοικεί στην Ελλάδα ανεξάρτητα από την ιθαγένεια του. Αντικείμενο του φόρου εισοδήματος είναι το συνολικό καθαρό εισόδημα που απέκτησε κάθε φυσικό πρόσωπο το προηγούμενο της φορολογίας οικονομικό 21

22 έτος. Κάθε εισόδημα για το οποίο ο εισοδηματίας έχει δικαίωμα είσπραξης, υποβάλλεται σε φορολόγηση ανεξάρτητα από το αν εισπράχθηκε ή όχι, π.χ. ένας μισθωτός θα φορολογηθεί για τους δεδουλευμένους μισθούς ενός έτους ανεξάρτητα αν ο εργοδότης κατέβαλε ή όχι τους μισθούς. 2.5 Υποκείμενο φόρου Στη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων υπόκεινται: 1) Κάθε φυσικό πρόσωπο που έχει πραγματοποιήσει εισοδήματα στην Ελλάδα ανεξάρτητα από την ιθαγένεια που έχει και τον τόπο κατοικίας ή διαμονής του. Σαν κατοικία θεωρείται ο τόπος όπου μόνιμα κάποιος έχει εγκατασταθεί ενώ διαμονή είναι ο τόπος όπου έχει κάποιος εγκατασταθεί προσωρινά. Για της υποθέσεις που αναφέρονται στην άσκηση του επαγγέλματος λογίζεται ως ειδική κατοικία του προσώπου ο τόπος που ασκεί το επάγγελμα του. 2) Κάθε φυσικό πρόσωπο που πραγματοποίησε εισοδήματα στην αλλοδαπή αλλά κατοικεί στην Ελλάδα. π.χ. Έλληνας ή αλλοδαπός που κατοικεί στην Ελλάδα εισπράττει ενοίκια από ακίνητα που έχει στην Γερμανία, αυτά τα εισοδήματα θα φορολογηθούν στην Ελλάδα εκτός αν μεταξύ της Ελλάδας και της αλλοδαπής χώρας υφίσταται σύμβαση για να φορολογηθούν στην αλλοδαπή σε κάθε περίπτωση πάντως θα πρέπει να αποφεύγεται η διπλή φορολόγηση. 3) Οι προσωπικές εταιρείες (Ο.Ε., Ε.Ε.,) αλλά και οι αφανείς εταιρείες και οι εταιρείες του αστικού δικαίου. Ως επιχείρημα για την ένταξη των εταιρειών αυτών στη Φορολογία Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων χρησιμοποιείται το γεγονός ότι προέχον στοιχειό στις εταιρείες αυτές είναι το προσωπικό. Οι προσωπικές εταιρείες είναι νομικά πρόσωπα, φορολογούνται δε οι εταιρείες αυτές και όχι τα πρόσωπα, εκτός από την επιχειρηματική αμοιβή, τμήμα δηλαδή του εισοδήματος που φορολογείται στο πρόσωπο των τριών ομορρύθμων εταίρων με το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στην εταιρεία. 4) Οι έμμισθοι δημόσιοι υπάλληλοι που υπηρετούν στην αλλοδαπή θεωρείται ότι κατοικούν στην Ελλάδα. Η διάταξη αυτή δεν καταλαμβάνει τους υπαλλήλους Ν.Π.Δ.Δ. 22

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3o ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ & ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 3.1 Αντικειμενικές δαπάνες και υπηρεσίες Ιδιοκατοικούμενες ή μισθωμένες ή δωρεάν παραχωρηθείσες κύριες και δευτερεύουσες κατοικίες Για τον υπολογισμό της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης της ιδιοκατοικούμενης ή μισθωμένης ή δωρεάν παραχωρούμενης κύριας κατοικίας αθροίζουμε τα εξής ποσά: α) Την αξία που προκύπτει από την επιφάνεια των κύριων χώρων δηλαδή: μέχρι και 80 τ.μ. κύριοι χώροι, 30 ευρώ ανά τ.μ. από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 50 ευρώ ανά τ.μ. από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 80 ευρώ ανά τ.μ. από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 150 ευρώ ανά τ.μ. από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 300 ευρώ ανά τ.μ. β) Την αξία που προκύπτει από την επιφάνεια των βοηθητικών χώρων που έχει ορισθεί στα τριάντα ευρώ (30) ανά τετραγωνικό μέτρο, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας. γ) Το σαράντα τοις εκατό (40%) του αθροίσματος της αξίας των κύριων και βοηθητικών χώρων για ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης από δυο χιλιάδες οχτακόσια (2.800) ευρώ το τετραγωνικό μέτρο έως τέσσερις χιλιάδες εννιακόσια ενενήντα εννιά (4.999) ευρώ ή εβδομήντα τοις εκατό (70%) του αθροίσματος της αξίας των κύριων και βοηθητικών χώρων για ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης από πέντε χιλιάδες ευρώ και άνω. δ) Όταν υπάρχει μονοκατοικία όλα τα πιο πάνω ποσά προσαυξάνονται κατά ποσοστό είκοσι τοις εκατό (20%). Η δαπάνη όταν υπάρχει δευτερεύουσα κατοικία που ιδιοκατοικείται ή μισθώνεται ή έχει παραχωρηθεί δωρεάν, λαμβάνεται το ήμισυ (1/2) της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης που προκύπτει όταν έχουμε κύρια κατοικία μαζί με τον βοηθητικό χώρο της. 23

24 Αν η κατοικία μισθώνεται ορισμένους μήνες μέσα στο έτος, τα ετήσια ποσά της αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης θα επιμερίζονται με βάση τους μήνες που διαρκεί η μίσθωση. Δεν υπολογίζεται ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης στις περιπτώσεις των κενών κατοικιών. Προκειμένου για κατοικίες που παραμένουν κενές για διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών, απαιτείται η προσκόμιση φωτοαντίγραφων λογαριασμών της ΔΕΗ ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο (π.χ. λογαριασμοί ύδρευσης, κοινοχρήστων) από το οποίο να αποδεικνύεται ότι το ακίνητο ήταν κενό για όλο το υπόψη διάστημα Δαπάνες επιβατικών αυτοκινήτων Ι.Χ. Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη αυτοκινήτων ορίζεται ως εξής: α) Για αυτοκίνητα μέχρι και κ.ε. σε τρεις χιλιάδες ευρώ (3.000) β) Για αυτοκίνητα μεγαλύτερα των κ.ε. και μέχρι κ.ε., προστίθενται τριακόσια ευρώ (300) ανά εκατό (100) κυβικά γ) Για αυτοκίνητα άνω των κ.ε. και μέχρι κ.ε., προστίθενται πεντακόσια ευρώ (500) ανά εκατό (100) κυβικά εκατοστά δ) Για αυτοκίνητα άνω των κ.ε., προστίθενται επτακόσια ευρώ (700) ανά εκατό (100) κυβικά εκατοστά. Τα ανωτέρω καταλαμβάνουν και τα αυτοκίνητα μεικτής χρήσης καθώς και τα αυτοκίνητα τύπου jeep. Τα παραπάνω ποσά μειώνονται ανάλογα με την παλαιότητα του αυτοκινήτου, η οποία υπολογίζεται από το έτος πρώτης κυκλοφορίας του στην Ελλάδα, κατά ποσοστό τριάντα τοις εκατό (30%) για χρονικό διάστημα πάνω από πέντε (5) και μέχρι δέκα (10) έτη και κατά ποσοστό πενήντα τοις εκατό (50%) για χρονικό διάστημα πάνω από δέκα (10) έτη. Κυβικά εκατοστά Μέχρι και 5 Έτη Από 5 έτη έως 10 (-30%) Πάνω από 10 Έτη (-50%)

25 Αν ο κυβισμός του αυτοκινήτου δεν καταλήγει σε πλήρη εκατοντάδα (π.χ. 1240, 1290 κ.ε.) τότε γίνεται στρογγυλοποίηση προς την πλησιέστερη εκατοντάδα (Μέχρι 50 κ.ε. προς την αμέσως προηγούμενη και πάνω από 50 κ.ε. προς την αμέσως επόμενη). Αν αποκτηθεί ή μεταβιβαστεί με οποιονδήποτε τρόπο επιβατικό αυτοκίνητο ΙΧ κατά τη διάρκεια του έτους, η αντικειμενική δαπάνη περιορίζεται σε τόσα δωδέκατα όσοι και οι μήνες κυριότητας ή κατοχής του αυτοκινήτου. Διάστημα μεγαλύτερο από δεκαπέντε (15) ημέρες λογίζεται ως ολόκληρος μήνας. Τα ίδια εφαρμόζονται και σε περίπτωση ακινησίας ή ολοκληρωτικής καταστροφής του αυτοκινήτου από οποιαδήποτε αιτία Δαπάνη ιδιωτικών σχολείων Για τον προσδιορισμό της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης, λαμβάνεται υπόψη η ετήσια δαπάνη που καταβάλλεται για ιδιωτικά σχολεία στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης, όπως αυτή προκύπτει από τις σχετικές αποδείξεις παροχής υπηρεσιών. Εξαιρούνται οι δαπάνες που καταβάλλονται σε εσπερινά γυμνάσια και λύκεια, καθώς και στα ειδικά σχολεία ατόμων με ειδικές ανάγκες. Στην περίπτωση διαζευγμένων γονέων όπου άλλος γονέας βαρύνεται με τα τέκνα και άλλος καταβάλλει τις δαπάνες διδάκτρων των τέκνων, η ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης θα βαρύνει τον γονέα που καταβάλλει τις δαπάνες αυτές. 25

26 3.1.4 Δαπάνη οικιακών βοηθών, οδηγών αυτοκινήτου, δασκάλους και λοιπό προσωπικό Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη που καταβάλλεται σε οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό, η οποία ορίζεται στο κατώτατο όριο αμοιβών όπως αυτό προσδιορίζεται από τις ισχύουσες διατάξεις για την αντίστοιχη κατηγορία εργαζομένων. Εξαιρούνται οι δαπάνες που καταβάλλονται στην περίπτωση που ο φορολογούμενος απασχολεί έναν μόνο οικιακό βοηθό καθώς και οι δαπάνες που καταβάλλονται στην περίπτωση που ο φορολογούμενος ή πρόσωπο που συνοικεί με αυτόν και τον βαρύνει έχει αναπηρία εξήντα εφτά τοις εκατό (67%) και πάνω από διανοητική καθυστέρηση, ή φυσική αναπηρία, ή είναι ηλικίας άνω των εξήντα πέντε (65) ετών και απασχολεί ένα νοσοκόμο Δαπάνες σκαφών αναψυχής Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσής με βάση την κυριότητα ή κατοχή σκαφών αναψυχής ορίζεται, ως εξής: α) Προκειμένου για μηχανοκίνητα σκάφη ανοικτού τύπου χωρίς χώρο ενδιαίτησης ολικού μήκους μέχρι πέντε (5) μέτρα, στο ποσό των τριών χιλιάδων ευρώ (3.000). Για τα πάνω από (πέντε) 5 μέτρα ορίζεται στο ποσό των τεσσάρων χιλιάδων ευρώ (4.000). β) Προκειμένου για μηχανοκίνητα ή μικτά σκάφη με χώρους ενδιαίτησης, ολικού μήκους μέχρι και επτά (7) μέτρα, στο ποσό των οχτώ χιλιάδων ευρώ (8.000). Για τα ίδια σκάφη άνω των επτά (7) και μέχρι δέκα (10) μέτρα προστίθενται δύο χιλιάδες ευρώ (2.000) για κάθε ένα επιπλέον μέτρο μήκους. Για σκάφη άνω των δέκα (10) μέτρων και μέχρι δώδεκα (12) μέτρα, προστίθενται πέντε χιλιάδες ευρώ (5.000) ανά επιπλέον μέτρο μήκους. Για σκάφη άνω των δώδεκα (12) μέτρων και μέχρι δεκαπέντε (15) μέτρα, προστίθενται δέκα χιλιάδες ευρώ (10.000) για κάθε ένα επιπλέον μέτρο μήκους. Για σκάφη άνω των δεκαπέντε (15) μέτρων και μέχρι δεκαοκτώ (18) μέτρα, προστίθενται δεκαπέντε χιλιάδες ευρώ (15.000) για κάθε ένα επιπλέον μέτρο μήκους. Για σκάφη άνω των δεκαοκτώ (18) και μέχρι είκοσι δύο (22) μέτρα, προστίθενται είκοσι χιλιάδες ευρώ (20.000) για κάθε ένα επιπλέον μέτρο μήκους. Τέλος, για σκάφη πάνω από είκοσι δύο (22) μέτρα, 26

27 προστίθενται τριάντα πέντε χιλιάδες ευρώ (35.000) για κάθε επιπλέον μέτρο μήκους. Πίνακας με περιπτώσεις μηχανοκίνητων ή μικτών σκαφών με χώρους ενδιαίτησης Μήκος σκάφους Μέχρι 5 έτη Πάνω από 5 μέχρι και 10 έτη Πάνω από 10 έτη μέχρι Επίσης, τα ποσά του πίνακα μειώνονται κατά ποσοστό πενήντα τοις εκατό (50%) για τα πλοία αναψυχής που έχουν κατασκευαστεί ή κατασκευάζονται στην Ελλάδα εξ' ολοκλήρου από ξύλο, που προέρχονται από την ελληνική ναυτική παράδοση. Η αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης από κάθε σκάφος μειώνεται ανάλογα με την παλαιότητα του κατά ποσοστό δεκαπέντε τοις εκατό (15%) αν έχει παρέλθει χρονικό διάστημα πάνω από πέντε (5) και μέχρι δέκα έτη (10) από το έτος που νηολογήθηκε για πρώτη φορά και τριάντα τοις εκατό (30%) αν έχει περάσει χρονικό διάστημα πάνω από δέκα έτη. 27

28 Για σκάφη με μόνιμο ναυτολογημένο πλήρωμα για ολόκληρο ή μέρος του έτους, στην παραπάνω δαπάνη προστίθεται και η αμοιβή του πληρώματος, ενώ τα σκάφη επαγγελματικής χρήσης δεν λαμβάνονται υπόψη για την επαγγελματική δαπάνη. Επίσης, αναγνωρίζεται πλέον η ακινησία για τα σκάφη αναψυχής ιδιωτικής χρήσης. Για την απόδειξη του χρόνου ακινησίας πρέπει να συνυποβάλλεται με τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος βεβαίωση της αρμόδιας Λιμενικής Αρχής. Τα παραπάνω ποσά του πίνακα μειώνονται κατά πενήντα τοις εκατό (50%) προκειμένου για τα ιστιοφόρα σκάφη Δαπάνες αεροσκαφών, ελικοπτέρων, ανεμόπτερων Η αντικειμενική δαπάνη για τα αεροσκάφη, ελικόπτερα και ανεμόπτερα κυριότητας ή κατοχής έχουν ως εξής: α) Για ανεμόπτερα στο ποσό των οκτώ χιλιάδων (8.000) ευρώ. β) Για αεροσκάφη, καθώς και ελικόπτερα, στο ποσό των εξήντα πέντε χιλιάδων (65.000) ευρώ για τους εκατόν πενήντα (150) πρώτους ίππους που προσαυξάνεται με το ποσό των πεντακοσίων (500) ευρώ για κάθε ίππο πάνω από τους εκατόν πενήντα (150) ίππους. γ) Για αεροσκάφη αεροπροωθούμενα (JET) στο ποσό των διακοσίων (200) ευρώ για κάθε λίμπρα ώθησης Δαπάνες δεξαμενών κολύμβησης Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης για τις δεξαμενές κολύμβησης, ορίζεται κλιμακωτά ως εξής: Επιφάνεια (σε τ.μ.) Αντικειμενική δαπάνη εξωτερικής πισίνας (σε ευρώ) Αντικειμενική δαπάνη εσωτερικής πισίνας (σε ευρώ) Έως εξήντα (60) τ.μ., εκατό (100) ευρώ το τ.μ. 28

29 Άνω των εξήντα (60) τ.μ., διακόσια (200) ευρώ το τ.μ., Αν η πισίνα είναι εσωτερική τα ποσά διπλασιάζονται. 3.2 Ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης Προστίθεται κάθε χρόνο και ένα ποσό ως ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης που ορίζεται στο ποσό των τριών χιλιάδων ευρώ (3.000) προκειμένου για άγαμο, διαζευγμένο ή χήρο και στο ποσό των πέντε χιλιάδων ευρώ (5.000) προκειμένου για συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση. 3.3 Δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων Τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων εφαρμόζονται μονό για φυσικά πρόσωπα μονίμους κατοίκους Ελλάδος, τα οποία αποτελούν τα χρηματικά ποσά που κατέβαλε (πλήρωσε) ο φορολογούμενος, η σύζυγος του ή τα προστατευόμενα από αυτούς μέλη για να αγοράσουν ορισμένα περιουσιακά στοιχεία και τα οποία λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό του εισοδήματος του φορολογουμένου Αγορά αυτοκινήτων, πλοίων αναψυχής, αεροσκαφών, κινητών πραγμάτων Για τον υπολογισμό της συνολικής δαπάνης απόκτησης περιουσιακών στοιχείων λαμβάνονται υπόψη και τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται: α) Για αγορά ή χρηματοδοτική μίσθωση αυτοκινήτων στα οποία περιλαμβάνονται και τα τύπου jeep. Οι μόνιμοι κάτοικοι Ελλάδος που έχουν στην κατοχή τους Ε.Ι.Χ. αυτοκίνητο, βαρύνονται με την δαπάνη απόκτησης του ακόμη και αν η δαπάνη αγοράς του αυτοκινήτου καταβλήθηκε στο εξωτερικό. Σε περίπτωση αγοράς με δόσεις λαμβάνονται υπόψη τα πραγματικά ποσά που καταβάλλονται κάθε έτος. β) Για αγορά πλοίων αναψυχής, αεροσκαφών (στην έννοια των αεροσκαφών υπάγονται τα ελικόπτερα και τα ανεμόπτερα). γ) Για αγορά κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας, ως κινητά πράγματα μεγάλης αξίας νοούνται εκείνα που η αξία τους υπερβαίνει το ποσό των δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ. Αν η αξία κάθε πράγματος είναι μικρότερη του 29