Ι. ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ, ΚΑΣΤΡΑΚΙ, ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ - ΜΕΛΕΤΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Transcript

1

2 ΕΥΧΑΙΣΙΕΣ Η παρούσα διπλωματική εργασία εκπονήθηκε στo πλαίσιο του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών: Αρχιτεκτονική και Δομοστατική Αποκατάσταση Ιστορικών Κτιρίων και Συνόλων / ΠΜΣ ΑΔΟΑΠ, το οποίο διοργανώνεται από το μήμα Πολιτικών Μηχανικών Ε (ρίκαλα) του ΕΙ Θεσσαλίας Πριν την παρουσίαση της παρούσας διπλωματικής εργασίας, αισθάνομαι την υποχρέωση να ευχαριστήσω ορισμένους από τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάστηκα, τόσο κατά τη διάρκεια φοίτησής μου στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών, όσο και κατά τη διάρκεια εκπόνησης της μεταπτυχιακής μου διατριβής Αρχικά, θέλω να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα καθηγητή της παρούσας διπλωματικής εργασίας, κ Δημήτριο Χριστοδούλου, Δρ Πολιτικό Μηχανικό, για την πολύτιμη καθοδήγησή του και την εμπιστοσύνη και εκτίμηση που μού έδειξε Στη συνέχεια, θα ήθελα να ευχαριστήσω ολόψυχα την κ Αφροδίτη Πασαλή, Δρ Αρχιτέκτονα Μηχανικό, Καθηγήτρια του ΕΙ Θεσσαλίας και Διευθύντρια του ΠΜΣ ΑΔΟΑΠ, τόσο για τις γνώσεις που μού μεταλαμπάδευσε κατά τη διάρκεια των μαθημάτων, όσο και για το υλικό το οποίο έθεσε στη διάθεσή μου, ώστε να ολοκληρώσω με τον καλύτερο και αρτιότερο τρόπο την παρούσα εργασία ις ευχαριστίες μου εκφράζω στην αδελφότητα της Ιεράς Μονής Αγίου Στεφάνου Μετεώρων για την πρόσβαση σε αρχειακό υλικό και βιβλιογραφία καθώς και στον εφημέριο Καστρακίου π Ιωάννη έλος, ευχαριστώ τον πατέρα μου, Σωτήριο ζήμα, Αρχιτέκτονα Μηχανικό και την αδερφή μου, Ελένη-Κωνσταντίνα ζήμα, Αρχιτέκτονα Μηχανικό, επίσης, οι οποίοι με την υπομονή, τις τεχνικές συμβουλές και την εμπειρία τους, συνέβαλαν στην ολοκλήρωση του έργου μου Ι ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΗΣ ΘΕΟΟΚΟΥ, ΚΑΣΑΚΙ, ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ - ΜΕΛΕΗ ΑΠΟΚΑΑΣΑΣΗΣ

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Ⅰ ΕΥΕΗΙΟ ΕΙΚΟΝΩΝ Ⅱ ΠΕΙΛΗΨΗ Ⅳ ABSTRACT Ⅴ ΓΕΩΓΑΦΙΚΟΣ ΕΝΟΠΙΣΜΟΣ 01 ΙΣΟΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ 03 ΣΚΟΠΟΣ 04 ΑΧΙΕΚΟΝΙΚΗ ΠΕΙΓΑΦΗ 07 ΥΠΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 10 ΜΟΦΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 13 ΙΣΟΙΚΕΣ ΦΑΣΕΙΣ 22 ΚΑΑΓΑΦΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ 25 ΣΧΕΔΙΑ ΑΠΟΥΠΩΣΗΣ 34 ΠΟΑΣΗ ΑΠΟΚΑΑΣΑΣΗΣ 50 ΣΧΕΔΙΑ ΠΟΑΣΗΣ 66 ΒΙΒΛΙΟΓΑΦΙΑ 77 ΦΩΟΓΑΦΙΚΗ ΕΚΜΗΙΩΣΗ 79 ΦΩΟΕΑΛΙΣΙΚΑ 338 Ι ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΗΣ ΘΕΟΟΚΟΥ, ΚΑΣΑΚΙ, ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ - ΜΕΛΕΗ ΑΠΟΚΑΑΣΑΣΗΣ I

4 ΕΥΕΗΙΟ ΕΙΚΟΝΩΝ - ΠΙΝΑΚΩΝ ΕΥΕΗΙΟ ΕΙΚΟΝΩΝ ΕΙΚΟΝΑ 1 ΕΙΚΟΝΑ 2 Γεωγραφικός εντοπισμός, πηγή Google maps, (ιδία επεξεργασία) (Φ256) Γεωγραφικός εντοπισμός, πηγή Google maps, (ιδία επεξεργασία) (Φ255) ΣΕΛ2 ΣΕΛ2 ΕΙΚΟΝΑ 3 Αγιογραφίες 14ου αι στη νότια τοιχ/ια του Ιερού (Φ253) ΣΕΛ3 ΕΙΚΟΝΑ 4 Αγιογραφίες 14ου αι στη βόρεια τοιχ/ια του Ιερού (Φ253) ΣΕΛ3 ΕΙΚΟΝΑ 5 Κάτοψη ΣΕΛ7 ΕΙΚΟΝΑ 6 Κατά πλάτος τομή ΣΕΛ8 ΕΙΚΟΝΑ 7 (Φ 035) ΣΕΛ8 ΕΙΚΟΝΑ 8 (Φ008) ΣΕΛ9 ΕΙΚΟΝΑ 9 Πηγή: Χατζητρύφωνος Ε, ο περίστωο στην Υστεροβυζαντινή Εκκλησιαστική Αρχιτεκτονική ΣΕΛ10 ΕΙΚΟΝΑ 10 Νοτιοδυτική άποψη του μνημείου (Φ 001) ΣΕΛ13 ΕΙΚΟΝΑ 11 Κιλλίβαντας στο ανατολικό μέρος της τοξοστοιχείας (Φ111) ΣΕΛ13 ΕΙΚΟΝΑ 12 Κιλλίβαντας στο δυτικό μέρος της τοξοστοιχείας (Φ112) ΣΕΛ13 ΕΙΚΟΝΑ 13 Λίθινη κολυμπήθρα (Φ 105) ΣΕΛ14 ΕΙΚΟΝΑ 14 Αγία ράπεζα και Αγίασμα (Φ219) ΣΕΛ14 ΕΙΚΟΝΑ 15 Χωνευτήριο (Φ 119) ΣΕΛ14 ΕΙΚΟΝΑ 16 έμπλο στο κεντρικό κλίτος (Φ 254) ΣΕΛ15 ΕΙΚΟΝΑ 17 έμπλο στο βόρειο κλίτος (Φ 107) ΣΕΛ15 ΕΙΚΟΝΑ 18 Παντοκράτορας (Φ 249) ΣΕΛ16 ΕΙΚΟΝΑ 19 Παντάνασσα (Φ249) ΣΕΛ16 ΕΙΚΟΝΑ 20 Νωπογραφίες του 14ου αιώνα (Φ 139) ΣΕΛ18 ΕΙΚΟΝΑ 21 Ιστόρηση του κεντρικού κλίτους (δυτική άποψη) (Φ 074) ΣΕΛ18 ΕΙΚΟΝΑ 22 Επιγραφή στο υπέρθυρο της βόρειας εισόδου (Φ 202) ΣΕΛ19 ΕΙΚΟΝΑ 23 Άποψη του δαπέδου σήμερα (Φ 098) ΣΕΛ19 ΕΙΚΟΝΑ 24 Αρχικό πλακόστρωτο δάπεδο στην κόγχη του Ιερού Βήματος (Φ 225) ΣΕΛ20 ΕΙΚΟΝΑ 25 Ξύλινος φορέας της στέγης του κεντρικού κλίτους (Φ 124) ΣΕΛ20 ΕΙΚΟΝΑ 26 Ξύλινος φορέας της στέγης Συμβολή πλάγιου κλίτους και νάρθηκα (Φ 075) ΣΕΛ21 ΕΙΚΟΝΑ 27 1η Ιστορική Φάση ΣΕΛ22 ΕΙΚΟΝΑ 28 2η Ιστορική Φάση ΣΕΛ23 ΕΙΚΟΝΑ 29 4η Ιστορική Φάση ΣΕΛ24 Ι ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΗΣ ΘΕΟΟΚΟΥ, ΚΑΣΑΚΙ, ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ - ΜΕΛΕΗ ΑΠΟΚΑΑΣΑΣΗΣ II

5 ΕΥΕΗΙΟ ΕΙΚΟΝΩΝ - ΠΙΝΑΚΩΝ ΕΙΚΟΝΑ 30 (Φ019) ΣΕΛ25 ΕΙΚΟΝΑ 31 (Φ238) ΣΕΛ26 ΕΙΚΟΝΑ 32 (Φ024) ΣΕΛ26 ΕΙΚΟΝΑ 33 (Φ239) ΣΕΛ27 ΕΙΚΟΝΑ 34 (Φ057) ΣΕΛ27 ΕΙΚΟΝΑ 35 (Φ128) ΣΕΛ28 ΕΙΚΟΝΑ 36 (Φ056) ΣΕΛ29 ΕΙΚΟΝΑ 37 (Φ026) ΣΕΛ29 ΕΙΚΟΝΑ 38 (Φ023) ΣΕΛ30 ΕΙΚΟΝΑ 39 (Φ002) ΣΕΛ30 ΕΙΚΟΝΑ 40 (Φ161) ΣΕΛ31 ΕΙΚΟΝΑ 41 (Φ051) ΣΕΛ31 ΕΙΚΟΝΑ 42 (Φ052) ΣΕΛ32 ΕΙΚΟΝΑ 43 (Φ206) ΣΕΛ32 ΕΙΚΟΝΑ 44 Παράδειγμα: Ελκυστήρας, έλασμα, και κοχλίες αγκύρωσης ΣΕΛ53 ΕΙΚΟΝΑ 45 Όψη αγκύρωσης ελκυστήρων ΣΕΛ53 ΕΙΚΟΝΑ 46 Σχεδιαστικό παράδειγμα τοποθέτησης ελκυστήρων με αδιατάρακτη κοπή και αγκύρωσής τους με ελάσματα ΣΕΛ54 ΕΙΚΟΝΑ 47 Υφιστάμενη κατάσταση ΣΕΛ57 ΕΙΚΟΝΑ 48 Προτεινόμενη μορφή ΣΕΛ57 ΕΙΚΟΝΑ 49 Υποθεμελίωση από οπλισμένο σκυρόδεμα ΣΕΛ58 ΕΙΚΟΝΑ 50 Διεύρυνση θεμελίωσης με λίθους ΣΕΛ59 ΕΙΚΟΝΑ 51 Εξοπλισμός που απαιτείται για τη διενέργεια των ενεμάτων πηγή: Μπούντα Ο, 2007, Η εφαρμογή των ενεμάτων στην αποκατάσταση των μνημείων, Πάτρα (διατριβή διπλώματος ειδίκευσης) ΣΕΛ62 ΕΥΕΗΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Σύνθεση κονίας αρμολόγησης ΣΕΛ55 ΠΙΝΑΚΑΣ 2 Σύνθεση ενεμάτων ΣΕΛ56 Ι ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΗΣ ΘΕΟΟΚΟΥ, ΚΑΣΑΚΙ, ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ - ΜΕΛΕΗ ΑΠΟΚΑΑΣΑΣΗΣ III

6 ΠΕΙΛΗΨΗ ΠΕΙΛΗΨΗ Ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου βρίσκεται στις ανατολικές παρυφές του Καστρακίου, κοντά στον κοιμητηριακό ναό του Αγίου Νικολάου όσο βόρεια όσο και δυτικά περιβάλλεται από βράχο, ενώ γειτνιάζει με τον βράχο «Αδράχτι» λίγο πιο κάτω από τα υπολείμματα των τειχών του κάστρου που οχύρωνε τον αρχικό οικισμό, ανάμεσα στον οικισμό του Καστρακίου και την Καλαμπάκα Ο ναός δεν έχει χρονολογηθεί, αλλά παρουσιάζει στοιχεία που δικαιολογούν την τοποθέτησή του πιθανόν στις αρχές του 14 ου αιώνα ή και νωρίτερα υπολογικά, ανήκει στις τρίκλιτες, ξυλόστεγες βασιλικές Πρόκειται για ένα κτίσμα πεπλατυσμένης ορθογωνικής σε γενικές γραμμές κάτοψης, γενικών διαστάσεων 13,20*10,00μ, με μεταγενέστερο, επίσης, ορθογωνικής κάτοψης εξωνάρθηκα στη δυτική πλευρά, με διαστάσεις 7,40*3,00μ Στο ορθογώνιο της κάτοψης προσκολλάται εξωτερικώς η τρίπλευρη κόγχη του Ιερού Βήματος, ενώ η κόγχη της προθέσεως εγγράφεται στο πάχος του ανατολικού τοίχου Δεν υπάρχει κόγχη του διακονικού, καθώς το χώρο του καταλαμβάνει το ιεροφυλάκιο Ο ναός φέρει τοξοστοιχίες, ενώ πλαϊνά κλίτη και νάρθηκας δημιουργούν περίστωο Η παρούσα μεταπτυχιακή εργασία αφορά στην αποκατάσταση του προαναφερθέντος Ιερού Ναού Στόχος της εργασίας είναι η απομάκρυνση των νεωτεριστικών επεμβάσεων και η επαναφορά του ναού στην ιστορική του μορφή, καθώς και η αντιμετώπιση των παθολογιών του κτιρίου ώστε να διασωθεί και να καταστεί δυνατή, χωρίς αντιξοότητες, η χρήση του Πραγματοποιήθηκε μελέτη των αρχιτεκτονικών και μορφολογικών χαρακτηριστικών του μνημείου, της παθολογίας και της εντατικής του κατάστασης, διερεύνηση του χαρακτηριστικού τύπου του, εντοπισμός βλαβών και έλεγχος ετοιμόρροπων δομικών στοιχείων λόγω εκτεταμένης παθολογίας ή/και διάβρωσης, εκτίμηση, διαχείριση και αποκατάσταση βλαβών Ακολούθησε η επιλογή της κατάλληλης μεθοδολογίας δομοστατικής αποκατάστασης και ενίσχυσης του φέροντος οργανισμού, προστασίας και συντήρησης έλος, προτείνονται συμβατές τεχνικές ενισχύσεων, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα των προτεινόμενων επεμβάσεων Ι ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΗΣ ΘΕΟΟΚΟΥ, ΚΑΣΑΚΙ, ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ - ΜΕΛΕΗ ΑΠΟΚΑΑΣΑΣΗΣ IV

7 ABSTRACT ABSTRACT Church of the Assumption, located at the eastern outskirts of Kastraki, near the cemetery church of Agios Nikolaos Both north and west is surrounded by rock, while adjacent to the "Adrachti" rock, just below the remains of the walls of the castle that fortified the original settlement, between the settlement of Kastraki and Kalambaka The temple has not been dated, but it has evidence to justify its placement probably at the beginning of the 14th century or earlier Typologically, it belongs to the three-aisled, wood-roofed, basilicas It is a structure of a flattened rectangular generally plan view, of general dimensions 13,20 * 10,00m, with a lateral also rectangular floor plan of an exonarthex on the west side, with dimensions of 7,40 * 3,00m In the rectangle of the plan, the three-sided niche of the Holy Step is externally adhered, while the medley of intent is recorded in the thickness of the eastern wall There is no niche of the diaconate, as his place is occupied by the penitentiary The temple has arches, while lateral aisles and narthex create a "loggia" This postgraduate thesis concerns the restoration of the Holy Temple The aim of the project is the removal of modernist interventions and the restitution of the temple in its historical form, as well as the treatment of the building pathogens in order to preserve it and allow its use without adversity The study of the architectural and morphological characteristics of the monument, the pathology and the intensive condition, the investigation of its characteristic type, the detection of faults and the control of structural elements due to extensive pathology and / or erosion, assessment, management and repair of faults The selection of a methodology for structural restoration and strengthening of the bearing body followed, protection, maintenance, types and techniques of support was followed to ensure the sustainability of the proposed interventions Ι ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΗΣ ΘΕΟΟΚΟΥ, ΚΑΣΑΚΙ, ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ - ΜΕΛΕΗ ΑΠΟΚΑΑΣΑΣΗΣ V

8 Ε Ι Θ ΕΣ Σ Α Λ ΙΑ Σ_Σ Χ ΟΛ Η ΕΧ ΝΟΛ ΟΓ ΙΚΩΝΕΦΑ Μ ΟΓ ΩΝ/Σ ΕΦ _ Μ Η Μ Α ΠΟΛ Ι ΙΚΩΝΜ Η Χ Α ΝΙΚΩΝ Ε ( ΙΚΑ Λ Α ) _Π Μ Σ Α Χ Ι ΕΚ ΟΝΙΚΗ ΚΑ ΙΔ ΟΜ ΟΣ Α ΙΚΗ Α ΠΟΚΑ ΑΣ ΑΣ Η ΙΣ Ο ΙΚΩΝΚ Ι ΙΩΝΚΑ ΙΣ Υ ΝΟΛ ΩΝ( Α Δ Ο Α Π ) _α ε _ Μ Ε Α Π Υ Χ ΙΑ ΚΟΣΦΟΙ Η ΗΣ : Χ Α ΙΔ Η Μ ΟΣ Δ ΗΜ Η ΙΟΣ ΖΗ Μ Α Σ_ΕΠΙΒ Λ ΕΠΩΝΚΑ Θ Η Γ Η ΗΣ : Δρ Δ ΗΜ Η ΙΟΣΧ ΙΣ ΟΔ ΟΥ Λ ΟΥ _ Μ ΕΛ Ε Η Α ΠΟΚΑ ΑΣ ΑΣ Η Σ Ν ΚΟΙΜ Η Σ ΕΩΣ ΟΚΟΥΣ Α ΚΙΚΑ Λ Α Μ ΠΑ ΚΑ Σ Ο Υ ΗΗΣ Ο Ο ΥΙ ΣΘ ΕΟ Σ ΟΚΑ Σ