Διοίκηση ΜΜΕ και Επιχειρηματικότητα Διάλεξη 2 η ( ) Εκφάνσεις της Επιχειρηματικότητας

Transcript

1 Διοίκηση ΜΜΕ και Επιχειρηματικότητα Διάλεξη 2 η ( ) Εκφάνσεις της Επιχειρηματικότητας Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης aapostolakis@staff.teicrete.gr Τηλ.: E-class μαθήματος:

2 Εκφάνσεις της Επιχειρηματικότητας Η επιχειρηματικότητα «παίρνει σάρκα και οστά» σε σχέση με το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον και με τη στάση της κοινωνίας απέναντι στον επιχειρηματία, αλλά και στη βάση της αναγνώρισης του ρόλου του στην οικονομική ανάπτυξη. Είναι αποτέλεσμα της λειτουργίας ατόμων και οργανισμών, εκεί όπου υφίστανται οι ευνοϊκές για τούτο συνθήκες, όπως συμβαίνει σε ένα οικοσύστημα επιχειρηματικότητας με δυνατότητα ελεύθερης εισόδου και εξόδου από την αγορά, ή όταν ενθαρρύνεται από ένα αποτελεσματικό ή ηγετικό στυλ μάνατζμεντ.

3 Εκφάνσεις της Επιχειρηματικότητας

4 Η Ατομική Επιχειρηματικότητα Εκδηλώνεται με ατομική πρωτοβουλία και ανάλογα με τους λόγους ή τις αιτίες που την προκαλούν, διακρίνεται σε: Επιχειρηματικότητα ανάγκης η οποία προκύπτει ως συνέπεια της ανεργίας, της υποαπασχόλησης ή της δυσαρέσκειας του εργαζόμενου από το είδος, τις συνθήκες και τις προοπτικές της δουλειάς του. την ανάγκη του ατόμου να διαμορφώσει τις συνθήκες της απασχόλησής του προκειμένου να επιβιώσει.

5 Η Ατομική Επιχειρηματικότητα Επιχειρηματικότητα ανάγκης Προκύπτει επίσης, από: τη μικρή τεχνογνωσία και το περιορισμένο κεφάλαιο που διαθέτει κανείς. κάποιους προσωπικούς και κοινωνικούς παράγοντες, όπως η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση, η στάση απέναντι στον κίνδυνο και τον φόβο της αποτυχίας κλπ. την απόρριψη των ιδεών του εργαζόμενου από τον εργοδότη, ή την αδυναμία του να προσληφθεί λόγω ηλικίας ή γλώσσας και γενικά, την έλλειψη καλύτερης επιλογής.

6 Η Ατομική Επιχειρηματικότητα Ανάγκης/ Δικαιόχρηση (franchising) Το franchising είναι μια μέθοδος επέκτασης της επιχείρησης για τη διανομή των αγαθών ή των υπηρεσιών της, μέσω μιας σχέσης αδειοδότησης. Κατά τη συνεργασία αυτή, ο δικαιοπάροχος προσδιορίζει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που θα προσφέρει, παρέχει ένα λειτουργικό σύστημα, το εμπορικό του σήμα και την ανάλογη υποστήριξη προς το δικαιοδόχο. Όμως, απαιτείται η ύπαρξη επιχειρηματικού πνεύματος προκειμένου να καλυφθούν με επιτυχία οι υποχρεώσεις που συνεπάγεται μια τέτοια συνεργασία.

7 Η Ατομική Επιχειρηματικότητα Ανάγκης/ Δικαιόχρηση (franchising) Συγκεκριμένα, ο δικαιοπάροχος (franchisor) απαιτεί από τον δικαιοδόχο (franchisee) να διαθέτει το αναγκαίο κεφάλαιο για να στηθεί η νέα μονάδα, «κατ εικόνα και ομοίωση» της «μητρικής» εταιρίας. αξιώνει την καταβολή κάποιας υπεραξίας για τη χορήγηση της άδειας χρήσης. επιθυμεί το κατάλληλο επιχειρηματικό προφίλ και επιδιώκει τη συνεργασία με κάποιον που διαθέτει την επιχειρηματική δυνατότητα και αντίληψη να διαχειριστεί τη νέα μονάδα της αλυσίδας.

8 Η Ατομική Επιχειρηματικότητα Ανάγκης/ Δημιουργική Μίμηση Είναι ένα καλό εφαλτήριο επιχειρηματικής εκκίνησης, αλλά προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα και η εξέλιξη της νέας επιχείρησης, απαιτείται και η πρωτότυπη δημιουργία. Είναι μια διαδικασία κεφαλαιοποίησης της επιτυχίας ενός προϊόντος/υπηρεσίας σε μια υφιστάμενη αγορά, με την εισαγωγή ή χρήση του σε μια νέα. Προϋποθέτει τη δυνατότητα αντιγραφής και ότι δε θίγεται κάποιο έννομο συμφέρον που να προκαλέσει αντιδικίες λόγω ιδιοποίησης δικαιωμάτων τρίτων.

9 Η Ατομική Επιχειρηματικότητα Ανάγκης/ Δημιουργική Μίμηση Πολλές οικονομίες στήριξαν και στηρίζουν την ανάπτυξή τους στην επιχειρηματικότητα μίμησης η οποία καλύπτει ατέλειες της αγοράς και διαχέει την καινοτομία, αναδιανέμει την υφιστάμενη πίτα μέχρι που να μη συμφέρει η είσοδος νέων μιμητών, παρέχει το «βάπτισμα του πυρός» σ εκείνον που διαθέτει λιγότερες επιχειρηματικές δεξιότητες, προκαλεί τη σπίθα για δημιουργική σκέψη στον μιμητή,

10 Η Ατομική Επιχειρηματικότητα Ανάγκης/ Διαδοχή Η κληρονομική διαδοχή της οικογενειακής επιχείρησης, ανεξάρτητα από τη στήριξή της σε επιχειρηματικά κριτήρια, ή σε συμβιβασμό λόγω συνέχειας του ονόματος, έχει τις ίδιες ανάγκες επιβίωσης με κάθε άλλη. Απαιτεί συνειδητή και έγκαιρη προσπάθεια μετάβασης προκειμένου να επιτύχει κάτι που χτίστηκε με κόπο και δε μπορεί να αφεθεί στην τύχη. Η διαδοχή μπορεί επίσης, να αφορά μεταβίβαση σε κάποιον εργαζόμενο ή και τρίτο, που έχει το πλεονέκτημα της γνώσης της αγοράς και των ιδιαιτεροτήτων της επιχείρησης.

11 Η Ατομική Επιχειρηματικότητα Κοινωνική επιχειρηματικότητα Οι άνθρωποι που επιδίδονται σε μια τέτοια μορφή δράσης δεν αποσκοπούν μόνο στη δημιουργία προσωπικού πλούτου όπως στις άλλες μορφές αλλά και στο να δημιουργήσουν συνθήκες ανάδειξης της δημιουργικότητας αι της διασφάλισης αξιοπρεπούς διαβίωσης σε αδύναμες κοινωνικές ομάδες, συνταξιδεύοντας μαζί τους. «Η επιχείρηση του είδους αυτού δεν έχει σα στόχο να είναι η καλύτερη στον κόσμο, αλλά να γίνει καλύτερη για τον κόσμο».

12 Κοινωνική Επιχειρηματικότητα Η αυξανόμενη σπουδαιότητα που αποδίδεται διεθνώς στην εξεύρεση λύσεων σε κοινωνικοοικονομικά προβλήματα πέραν της συλλογιστικής της ελεύθερης αγοράς και των πολιτικών: Έδωσε το έναυσμα για την υλοποίηση προγραμμάτων και πρωτοβουλιών που συνδυάζουν οικονομικούς, κοινωνικούς και οικολογικούς στόχους σε μια τριπλή βασική γραμμή (Triple Bottom Line). Επηρέασε την κατεύθυνση της κυβερνητικής πολιτικής σε χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο Ατζέντα της Μεγάλης Κοινωνίας.

13 Κοινωνική Επιχειρηματικότητα Το κεντρικό χαρακτηριστικό της κοινωνικής επιχειρηματικότητας είναι η επιδίωξη ενός κοινωνικού στόχου χρησιμοποιώντας μεθόδους επιχειρηματικές ή στηριζόμενες στην επιχείρηση. Μια σειρά από διαφορετικούς τύπους δραστηριοτήτων, οργανισμών και ιδιωτών, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως παραδείγματα κοινωνικής επιχειρηματικότητας: Προγράμματα και δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (Corporate Social Responsibility) Εκδηλώσεις όπως το LiveAid. Ο ορισμός της κοινωνικής επιχειρηματικότητας κυμαίνεται από την οργάνωση μιας κοινωνικής ομάδας μέχρι την ενσωμάτωση της κοινωνικής ευθύνης στη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων.

14 Ο Τρίτος Τομέας και οι 3 Κεντρικές Έννοιες

15 Οι Επιπτώσεις της Κοιν Επιχειρηματικότητας Η προσοχή της ακαδημαϊκής κοινότητας και της πολιτικής στρέφεται κυρίως: Στον κοινωνικο-οικονομικό αντίκτυπο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, δηλαδή, στην ενδεχόμενη συνεισφορά της στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη. Στη δημιουργία και την ενσωμάτωση του κοινωνικού κεφαλαίου: Αρκετά περίπλοκη έννοια, καθώς έχουν εντοπιστεί διαφορετικοί τύποι κοινωνικού κεφαλαίου, καθένας από τους οποίους επιτελεί διαφορετικές λειτουργίες, που δεν είναι όλες κοινωνικά επωφελείς. Γενικός ορισμός: «Οι αμοιβαίες σχέσεις σε ένα κοινωνικό δίκτυο που παράγουν πρότυπα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και πρόσβαση σε πληροφορίες»

16 Μειονεκτήματα Κοιν. Επιχειρηματικότητας Τα οράματα που υπαγορεύουν τη δημιουργία κοινωνικής αξίας μπορεί να μη λαμβάνονται υπόψη κατά τη δημοκρατική λήψη αποφάσεων, επειδή εξαρτώνται από ένα μόνο φορέα παρακίνησης (π.χ. ένα άτομο ή μία ομάδα). Η ύπαρξη ανισορροπίας ισχύος ανάμεσα στον κοινωνικό επιχειρηματία και την ομάδα ή την κοινότητα που επιδιώκουν να βοηθήσουν, μπορεί να σημαίνει ότι την κοινωνική αξία ενός συγκεκριμένου προγράμματος την ορίζει ο κοινωνικός επιχειρηματίας παρά η ομάδα ή κοινότητα. Η απαιτούμενη ικανότητα του κοινωνικού επιχειρηματία να λειτουργεί ανάμεσα σε διαφορετικές ομάδες. Ο κοινωνικός επιχειρηματίας μπορεί να χρησιμοποιήσει το κοινωνικό κεφάλαιό τους για να ενισχύει το δικό τους κοινωνικό κεφάλαιο, χωρίς να ενισχύσει εκείνο των ομάδων που βοηθούν.

17 Η Ατομική Επιχειρηματικότητα Επιχειρηματικότητα Ευκαιρίας Αναδύεται μέσα από τη ζεύξη των προσωπικών φιλοδοξιών του επίδοξου επιχειρηματία και των συνθηκών της αγοράς (θεσμικών, οικονομικών, κοινωνικών κλπ.) που ευνοούν τη δημιουργία ενός νέου προϊόντος/ υπηρεσίας, Ή την κάλυψη μιας ανάγκης ή μιας ζήτησης που δεν ικανοποιείται σωστά ή με επάρκεια σε υφιστάμενη ή σε νέα αγορά. Προκύπτει όταν ο επίδοξος επιχειρηματίας «βλέπει» τη δυνατότητα ανασυνδυασμού πόρων και ανασχεδιασμού της υφιστάμενης ή της δημιουργίας νέας παραγωγικής διαδικασίας.

18 Η Ατομική Επιχειρηματικότητα Επιχειρηματικότητα Ευκαιρίας Μια επιχειρηματική ευκαιρία υφίσταται όταν ένα νέο πρόβλημα ψάχνει τη λύση του ή και όταν απαιτείται νέα λύση για κάποιο παλιό (πρόβλημα), υφίσταται ζήτηση εξειδικευμένου ή νέου τρόπου κάλυψης μιας ανάγκης ή μιας επιθυμίας, απαιτείται η αντιμετώπιση μιας τεχνολογικής πρόκλησης, ευνοείται από τη συγκυρία και από το θεσμικό πλαίσιο.

19 Η Ατομική Επιχειρηματικότητα Ευκαιρίας/ Κενό Αγοράς Υφίσταται όταν βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση μια υπάρχουσα ζήτηση και μένει να εντοπιστεί, η προσφορά ενός νέου προϊόντος δε βρήκε το κανάλι διάθεσης προς την κατάλληλη αγορά, υπάρχει κάποια ανάγκη ή επιθυμία η οποία μπορεί να ικανοποιηθεί, υπάρχει αδυναμία αναγνώρισης των αποτελεσμάτων της έρευνας, ή και αδιαφορία εκμετάλλευσής τους.

20 Στρεβλώσεις της Επιχειρηματικότητας I. Κομματική ή Κρατικοδίαιτη «επιχειρηματικότητα» Ψευδοεπιχειρηματική λειτουργία που ενδημεί σε πολλές χώρες και προκαλείται από μια ολιγαρχική οικονομική και πολιτική ελίτ η οποία νέμεται την εξουσία, επιβάλλει τους δικούς της ρυθμιστικούς κανόνες και αναπαράγει τον εαυτό της θέτοντάς τον πάνω από το κράτος και την κοινωνία που την τρέφει. Στόχος της είναι η δημιουργία περιουσίας μέσω υφαρπαγής κεφαλαίων ή δια του αποκλεισμού εισόδου τρίτων σε μια αγορά.

21 Στρεβλώσεις της Επιχειρηματικότητας II.Η Συντεχνιακή «επιχειρηματικότητα» Συνίσταται από τα λεγόμενα «κλειστά επαγγέλματα» (φαρμακεία, ταξί, μέσα μαζικής μεταφοράς, φορτηγά δημόσιας χρήσης, συμβολαιογράφοι, πολ. μηχανικοί κλπ.), καθώς και από κάθε δραστηριότητα που υπάγεται σε καθεστώς προστασίας άσκησής της. Είναι ιδιότυπα ολιγοπώλια που θέτουν περιορισμούς και εμπόδια εισόδου στην «αγορά τους» και αλλοιώνουν τις συνθήκες του ανταγωνισμού.

22 Στρεβλώσεις της Επιχειρηματικότητας III.Η Μονοπωλιακή «επιχειρηματικότητα» Μια μορφή που αποτελεί οπισθοδρόμηση δεδομένου ότι επιβάλλει τους δικούς της ρυθμούς και κανόνες στην αγορά, εμποδίζει κάθε εξέλιξη διατηρώντας τον έλεγχο, δεν εισάγει καινοτομίες ή το κάνει ανώδυνα για την ίδια, δεν προσφέρει κάτι το νέο στην κοινωνία λειτουργεί κάτω από συνθήκες αδιαφάνειας ή και σπατάλης πόρων αποκλείει τον ανταγωνισμό και μετακυλά με ευκολία στην αγορά το κόστος λειτουργίας, μέσα από την τιμή των προϊόντων ή των υπηρεσιών που παρέχει, η δύναμη που διαθέτει μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της κοινωνικής ευημερίας, μετατρέπεται δε, εύκολα σε όργανο άσκησης πολιτικής της εκάστοτε κυβέρνησης

23 Αειφόρος Καινοτομία Έννοια και περιεχόμενο Είναι ο καινοτομικός επανασχεδιασμός των προϊόντων και των υπηρεσιών, κατά τρόπο που συμβαδίζει την επιτυχία των επιχειρήσεων με τη βιωσιμότητα των φυσικών συστημάτων, την ύπαρξη του ανθρώπου και την κοινωνική ανάπτυξη. Μέσω αυτής διασφαλίζεται «ένα βιώσιμο προϊόν ή μια διαδικασία που περιορίζει τη σπατάλη πόρων και την παραγωγή αποβλήτων σε επίπεδα αποδεκτά, ικανοποιώντας ανάγκες και δημιουργώντας συνάμα, οικονομική αξία για την επιχείρηση»

24 Αειφόρος Καινοτομία Έννοια και περιεχόμενο Είναι μια νέα πρόταση οικονομικής σκέψης και συμπεριφοράς που στοχεύει στο δημιουργικό συνδυασμό της προστασίας των οικοσυστημάτων με την καινοτομική δραστηριότητα των επιχειρήσεων, προκειμένου αυτές να παρέχουν βασικά αγαθά και υπηρεσίες συνεκτιμώντας τη σπανιότητα των πόρων και του περιβάλλοντός τους, χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο την υγεία του ανθρώπου. «Οι πόροι δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται με ταχύτερο ρυθμό από εκείνον της αναπλήρωσής τους και η παραγωγή αποβλήτων δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα του οικοσυστήματος»

25 Αειφόρος Καινοτομία Έννοια και περιεχόμενο Η επιδίωξη της αειφορίας μπορεί να οδηγήσει σε καινοτομίες εξοικονόμησης κόστους (πχ. μέσω μιας περισσότερο ευαίσθητης χρήσης των υλικών ή και της ανάπτυξης νέων, των νέων παραγωγικών διαδικασιών, της διασφάλισης της παραγωγής με μηδενικά σφάλματα κλπ.), σε νέα σχέδια αλλά και σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την επιχείρηση. Η αειφόρος καινοτομία εξελίσσεται ραγδαία σε έναν πολλά υποσχόμενο χώρο ιδεών και ανάπτυξης επιχειρηματικών πρωτοβουλιών παραγωγής και προσφοράς αγαθών.

26 Αειφόρος Καινοτομία Έννοια και περιεχόμενο Η μετάβαση σε μια νέα νοοτροπία, αντί να τρομάζει πρέπει να φαντάζει σαν ευκαιρία για νέες δραστηριότητες εξ ίσου κερδοφόρες, αλλά και πολύ πιο φιλικές προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον του. Η νεοφυής ή η μικρομεσαία επιχείρηση μπορεί να είναι πιο ευέλικτη σε σχέση με τις εγκαθιδρυμένες επιχειρήσεις στις οποίες υφέρπει η ροπή αδρανείας που τις «κρατά» πίσω, είτε για λόγους αλαζονείας καθώς «κοιτάζουν τη σκιά από το μπόι τους» στη δύση μιας παραγωγής, είτε για λόγους απόσβεσης των επενδύσεων και εξάντλησης κάθε περιθωρίου ωφέλειας από τα υφιστάμενα προϊόντα τους.

27 Η Βιώσιμη Επιχείρηση Είναι εκείνη που επιτυγχάνει τις οικονομικές της επιδόσεις μέσω μιας στρατηγικής σχεδιασμένης με περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια, εφαρμόζει πρακτικές λειτουργίας που στοχεύουν σε έναν πιο καθαρό, υγιέστερο και δικαιότερο κόσμο. διαχειρίζεται και συντονίζει τις περιβαλλοντικές κοινωνικές και οικονομικές απαιτήσεις, φροντίζοντας ταυτόχρονα και για την επιτυχία της, με ηθικό και υπεύθυνο τρόπο. είναι εκείνη «που διαχειρίζεται τους οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς της κινδύνους με τις υποχρεώσεις και τις ευκαιρίες τους», και ακόμα ότι, «η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων αντιπροσωπεύει την ανθεκτικότητά τους στην πάροδο του χρόνου, καθώς μπορούν να αντιμετωπίσουν τις κρίσεις όταν συνδέονται στενά με υγιή οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά συστήματα, αλλά και δημιουργούν οικονομική αξία συμβάλλοντας σε υγιή οικοσυστήματα και σε ισχυρές κοινότητες».

28 Αρχές της Βιώσιμης Επιχείρησης Η μετάβαση προς τη βιώσιμη ανάπτυξη παρέχει σοβαρό πλεονέκτημα καθώς, ούτε οι νέοι επιχειρηματίες ούτε οι νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν τις αγκυλώσεις ή τους «φόβους» των εγκαθιδρυμένων ανταγωνιστών τους. Για τούτο θα πρέπει 1. να αναλάβουν το ρίσκο χάραξης μιας νέας τροχιάς που οδηγεί σε ένα βιώσιμο μοντέλο και σε μια νέα, πιο ηθική και πιο καινοτόμα πρόταση αξίας

29 Αρχές Βιώσιμης Επιχείρησης 2. να κινηθούν προς το νέο επιχειρηματικό πρότυπο όχι από την επιβολή νόμων και διατάξεων, αλλά από στρατηγική επιλογή, 3. να οδηγούν τις εξελίξεις, προηγούμενοι νόμων και ανταγωνιστών, διαμορφώνοντας το συγκριτικό τους πλεονέκτημα σε ένα νέο πεδίο καινοτομικής δράσης, 4. να τροφοδοτούν με τις πράξεις και την τεχνογνωσία τους τη νομολογία καθιέρωσης κανόνων και διαμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου της βιώσιμης ανάπτυξης.

30 Αρχές Βιώσιμης Επιχείρησης 5. οφείλουν να κινηθούν στο πλαίσιο αρχών που ευνοούν τη μετάβαση στο νέο επιχειρηματικό υπόδειγμα λαμβάνοντας υπόψη ότι: οι κοινωνικοί εταίροι είναι μέρος του οικοσυστήματός τους, είναι απαραίτητη η ενίσχυση της διαφάνειας στις διαδικασίες, στο είδος και στη χρήση των υλικών κατά τρόπο συμβατό με την αειφορία, προχωρούν με καινοτομία προϊόντων και επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των πόρων

31 Αρχές Βιώσιμης Επιχείρησης εργάζονται για τις ενδεικνυόμενες λύσεις, εξ αρχής και όχι εκ των υστέρων, ενσωματώνουν το τέλος του κύκλου ζωής του προϊόντος, στον αρχικό σχεδιασμό του, διενεργούν πλήρη ανάλυση του κύκλου ζωής του προϊόντος, κατά μήκος της αλυσίδας αξίας της προσφοράς, ώστε να διαφαίνεται η «βιώσιμη» διάστασή του, αποτελεί στρατηγικό στόχο τους και όχι απλή δέσμευση, η μετακίνηση προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

32 Αρχές Βιώσιμης Επιχείρησης οφείλουν να επιδιώκουν τη μείωση των αποβλήτων και των εκπομπών αερίων για την επίτευξη ενός αειφόρου συστήματος παραγωγής από τη γέννησή του, δουλεύουν με κοινότητες μέσα στις οποίες λειτουργούν και αναπτύσσονται γιατί αποτελούν μέρος τους. Οι παραπάνω αρχές πρέπει να υιοθετηθούν γιατί η βιωσιμότητα και η προστασία του περιβάλλοντος είναι ένας από τους βασικούς λόγους που υπάρχουν.