ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2012) 472 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Τρίτη έκθεση σχετικά με τον μηχανισμό παρακολούθησης της κατάστασης μετά την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων σύμφωνα με τη δήλωση της Επιτροπής της 8 ης Νοεμβρίου 2010 EL EL

2 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Τρίτη έκθεση σχετικά με τον μηχανισμό παρακολούθησης της κατάστασης μετά την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων σύμφωνα με τη δήλωση της Επιτροπής της 8 ης Νοεμβρίου 2010 I. Εισαγωγή Από τις 19 Δεκεμβρίου 2009, οι πολίτες της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, του Μαυροβουνίου και της Σερβίας οι οποίοι είναι κάτοχοι βιομετρικού διαβατηρίου απολαύουν απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τα ταξίδια τους στα κράτη μέλη της ΕΕ, κατ εφαρμογή του κανονισμού 539/ Υπό τις ίδιες προϋποθέσεις, οι πολίτες της Αλβανίας και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης απολαύουν ομοίως απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τα ταξίδια τους στα κράτη μέλη της ΕΕ, με ισχύ από τις 15 Δεκεμβρίου Οι αποφάσεις για τη χορήγηση δικαιώματος πραγματοποίησης ταξιδιών άνευ θεώρησης στους πολίτες των προαναφερόμενων χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στηρίχτηκαν σε ενδελεχή αξιολόγηση της προόδου που είχε συντελεσθεί στους τομείς οι οποίοι καθορίζονταν στους χάρτες πορείας όσον αφορά τους διαλόγους για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων (ασφάλεια εγγράφων, διαχείριση συνόρων, άσυλο, μετανάστευση, καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς, και προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων). Το καθεστώς απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης αποτελεί, αφενός, το πλέον χειροπιαστό όφελος για τους πολίτες των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στο πλαίσιο της διαδικασίας ενσωμάτωσής τους στην ΕΕ και, αφετέρου, ένα πολύ ισχυρό κίνητρο για την επίσπευση των μεταρρυθμίσεων στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων. Η Επιτροπή, σε δήλωση την οποία πραγματοποίησε στις 8 Νοεμβρίου 2010 στο πλαίσιο του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων, υπογράμμισε ρητώς τη σπουδαιότητα της συνέχισης της αποτελεσματικής υλοποίησης όλων των μέτρων και των μεταρρυθμίσεων που έχουν δρομολογηθεί από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων στο πλαίσιο των υποχρεώσεων που έχουν αναλάβει σε σχέση με τον διάλογο για το καθεστώς θεωρήσεων. Με σκοπό την αξιολόγηση της συνεκτικότητας και βιωσιμότητας των συναφών μεταρρυθμίσεων, η Επιτροπή καθιέρωσε μηχανισμό παρακολούθησης της κατάστασης μετά την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, ο οποίος καλύπτει όλους τους τομείς των οδικών χαρτών της διαδικασίας ελευθέρωσης του καθεστώτος θεωρήσεων και παρέχει στην Επιτροπή τη δυνατότητα να ελέγχει διεξοδικά τη συντελούμενη πρόοδο. Η παρούσα έκθεση εξυπηρετεί τους ακόλουθους σκοπούς: (1) περιγραφή των ενεργειών που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο του μηχανισμού παρακολούθησης της κατάστασης μετά την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, έπειτα από την έκδοση του πρώτου και του δεύτερου εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής σχετικά με τον προαναφερθέντα 1 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 539/2001 του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2001, περί του καταλόγου τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών, και του καταλόγου των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή (ΕΕ L 81 της , σ. 1). EL 2 EL

3 μηχανισμό παρακολούθησης, τον Μάιο και τον Δεκέμβριο του 2011, αντιστοίχως 2, (2) αποτίμηση της προόδου που έχει συντελεσθεί στις οικείες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων μετά την τελευταία αξιολόγηση (Δεκέμβριος 2011), και (3) προσδιορισμός των επόμενων βημάτων και των συγκεκριμένων ενεργειών που πρέπει να αναληφθούν. II. Ενέργειες που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο μηχανισμού παρακολούθησης της κατάστασης μετά την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, έπειτα από την έκδοση, στις 7 Δεκεμβρίου 2011, του σχετικού δεύτερου εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής Το δεύτερο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, με αντικείμενο τον μηχανισμό παρακολούθησης της κατάστασης μετά την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, εκδόθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2011 και υποβλήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του Το έγγραφο αυτό περιείχε λεπτομερή ανάλυση της προόδου που οι οικείες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων είχαν πραγματοποιήσει στους τομείς οι οποίοι καθορίζονταν στους οδικούς χάρτες του διαλόγου σχετικά με το καθεστώς θεωρήσεων, των αποτελεσμάτων του μηχανισμού παρακολούθησης, καθώς και των μέτρων που οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων είχαν θέσει σε εφαρμογή προκειμένου να αναπτύξουν μεθόδους διαχείρισης των μεταναστευτικών τους εκροών. Το 2012, η Επιτροπή οργάνωσε αποστολές εμπειρογνωμόνων με σκοπό την εκτίμηση της κατάστασης από την άποψη του κράτους δικαίου στο Μαυροβούνιο (Μάρτιος 2012), στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (Απρίλιος 2012) και στην Αλβανία (Μάιος 2012). Οι αποστολές αυτές επέτρεψαν στην Επιτροπή, με τη συνδρομή εμπειρογνωμόνων από τα κράτη μέλη της ΕΕ, να ελέγξουν επιτόπου την πρόοδο που έχει συντελεσθεί και τη βιωσιμότητα των μεταρρυθμίσεων. Εξάλλου, την 1 η και 2 α Μαρτίου, αντιπρόσωποι της Επιτροπής, περιλαμβανομένων στελεχών της από τις Αντιπροσωπείες της ΕΕ στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, συναντήθηκαν στα Τίρανα στο πλαίσιο του εξαμηνιαίου φόρουμ για τα Δυτικά Βαλκάνια JAINET, το οποίο αποτελεί σημαντικό μηχανισμό για την ενδυνάμωση στοχοθετημένης εμπειρογνωσίας σε θέματα δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων στους κόλπους των Αντιπροσωπειών της ΕΕ. Η σύσκεψη του φόρουμ JAINET αποτέλεσε επιχειρησιακή πλατφόρμα εργασίας και παρείχε την ευκαιρία για μια λίαν χρήσιμη ανταλλαγή πληροφοριών στο πλαίσιο του μηχανισμού παρακολούθησης της κατάστασης μετά την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων. Ο διάλογος μεταξύ της Επιτροπής και των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων συνεχίζεται επίσης στο πλαίσιο της «Διαδικασίας σταθεροποίησης και σύνδεσης». Στις 24 και 25 Απριλίου, πραγματοποιήθηκε στα Τίρανα η ετήσια σύσκεψη της υποεπιτροπής δικαιοσύνης, ελευθερίας και ασφάλειας με την Αλβανία. Στις 3 Μαΐου πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες σύσκεψη υψηλού επιπέδου με τις αρχές της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης σχετικά με θέματα εσωτερικών υποθέσεων η εν λόγω σύσκεψη κάλυψε επίσης θέματα δικαιωμάτων του ανθρώπου, τα οποία προηγουμένως υπάγονταν στην ενότητα IV του χάρτη πορείας σχετικά με τις θεωρήσεις. Οι συσκέψεις αυτές επέτρεψαν μια λεπτομερή ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ της Επιτροπής και των αρμόδιων εθνικών αρχών και έδωσαν το έναυσμα για γόνιμες συζητήσεις σχετικά με τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Τα κράτη μέλη της ΕΕ τα οποία επηρεάζονται περισσότερο από την εισροή αιτούντων άσυλο εξακολουθούν να πραγματοποιούν διμερείς επισκέψεις στις οικείες χώρες των Δυτικών 2 SEC(2011) 695 τελικό και SEC(2011) 1570 τελικό. EL 3 EL

4 Βαλκανίων, με σκοπό την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με αυτό το φαινόμενο και τη συζήτηση συγκεκριμένων μέτρων για την αντιμετώπισή του, συγχρόνως δε τηρούν την Επιτροπή ενήμερη για τις πιθανές εξελίξεις. Αντιπρόσωποι των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων προσκλήθηκαν επίσης να επισκεφθούν τις αρμόδιες αρχές κρατών μελών της ΕΕ. Εξάλλου, στο πλαίσιο του μηχανισμού προειδοποίησης ο οποίος λειτουργεί υπό την ευθύνη του FRONTEX μέσω του Δικτύου Ανάλυσης Κινδύνων για τα Δυτικά Βαλκάνια (WEBRAN), εκδόθηκαν, από τον Δεκέμβριο του 2011 και μετά, επτά πρόσθετες προειδοποιητικές εκθέσεις. Οι προειδοποιητικές εκθέσεις του FRONTEX εξακολουθούν να παρέχουν διεξοδική ανάλυση των δυναμικών τάσεων εισροής μεταναστών από τη συγκεκριμένη περιοχή. Οι εν λόγω εκθέσεις αποτελούν ένα χρήσιμο εργαλείο για την καλύτερη κατανόηση του φαινομένου της κατάχρησης της ελευθέρωσης του καθεστώτος θεωρήσεων, δεδομένου ότι αναλύουν την εξέλιξή του και προσδιορίζουν συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση των σχετικών προκλήσεων. Επί τη βάσει των εκθέσεων αυτών, η Επιτροπή παρείχε τακτικές επικαιροποιήσεις και ανάλυση των μεταναστευτικών ροών στα κράτη μέλη στο πλαίσιο των αρμόδιων ομάδων εργασίας του Συμβουλίου, καθώς και σε μια σειρά διμερών συναντήσεων με τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη της ΕΕ. III. Αξιολόγηση της συνεχιζόμενης εφαρμογής επιδόσεων αναφοράς, η οποία έχει αναληφθεί από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων στο πλαίσιο των διαλόγων σχετικά με την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων Η παρούσα αξιολόγηση στηρίζεται στα εξής: (1) στις λεπτομερείς εκθέσεις τις οποίες υποβάλλουν οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων έπειτα από αίτημα της Επιτροπής (2) στις πληροφορίες που ανταλλάσσονται κατά τις συσκέψεις οι οποίες πραγματοποιούνται στο πλαίσιο των επιτροπών των συμφωνιών σταθεροποίησης και σύνδεσης και σε άλλες συσκέψεις διαλόγου και (3) στα πορίσματα τριών αποστολών αξιολόγησης οι οποίες πραγματοποιήθηκαν τον Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο του 2012 από υπαλλήλους της Επιτροπής, επικουρούμενους από εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, στο Μαυροβούνιο, την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και την Αλβανία, αντιστοίχως. Για κάθε χώρα, η αξιολόγηση ακολουθεί τη διάρθρωση ενοτήτων του οικείου χάρτη πορείας για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων. Αλβανία Στον τομέα της ασφάλειας των εγγράφων, εξακολουθεί να διεξάγεται απρόσκοπτα η διαδικασία παραγωγής και διανομής βιομετρικών διαβατηρίων και δελτίων ταυτότητας. Έως τις 30 Ιουνίου 2012, είχαν εκδοθεί 2,4 εκατομμύρια βιομετρικά διαβατήρια και 3,1 εκατομμύρια βιομετρικά δελτία ταυτότητας. Κάποια πρόοδος έχει συντελεσθεί στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων. Υπεγράφη πρωτόκολλο με το Κοσσυφοπέδιο για την πραγματοποίηση κοινών περιπολιών, καθώς επίσης συμφωνία με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των αστυνομικών αρχών οι οποίες είναι επιφορτισμένες με τον έλεγχο της μετανάστευσης στα σύνορα. Η αστυνομία διαχείρισης των συνόρων εξακολουθεί να παρέχει στις περιφερειακές διευθύνσεις και τα αστυνομικά τμήματα πρόσβαση στο σύστημα απόρρητων πληροφοριών σχετικά με την εγκληματικότητα Η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται με την επιφύλαξη των θέσεων ως προς το καθεστώς και συνάδει με την Απόφαση αριθ. 1244/1999 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου. EL 4 EL

5 (MEMEX), ενώ δεν έχει ακόμη συνδεθεί με το εν λόγω σύστημα το Διοργανικό Κέντρο Θαλάσσιων Επιχειρήσεων. Από τον Ιούλιο του 2012, το Σύστημα Ολικής Διαχείρισης Πληροφοριών (Total Information Management System - TIMS) είναι πλέον συνδεδεμένο με τη βάση δεδομένων του ληξιαρχείου στα σημεία διέλευσης των συνόρων. Οι ικανότητες ανάλυσης κινδύνων και εκτίμησης απειλών επιβάλλεται να ενισχυθούν. Σε ό,τι αφορά τη μετανάστευση, είναι γεγονός ότι έχει συντελεσθεί κάποια πρόοδος. Η συμφωνία επανεισδοχής εξακολουθεί να εφαρμόζεται απρόσκοπτα. Από τον Νοέμβριο του 2011 μέχρι τον Μάρτιο του 2012, καταγράφηκαν υποθέσεις επιστροφής. Είναι σκόπιμο να ενισχυθούν τα θεσμικά όργανα τα οποία είναι επιφορτισμένα με την υλοποίηση της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης για τους επαναπατριζόμενους μετανάστες. Η θέσπιση της νέας «Εθνικής στρατηγικής μετανάστευσης» εκκρεμεί. Στον τομέα του ασύλου, έχει ολοκληρωθεί η θέσπιση του αναγκαίου θεσμικού και νομικού πλαισίου. Έως τον Μάιο του 2012, είχαν αναγνωρισθεί 82 πρόσφυγες και 24 αιτούντες άσυλο. Παρόλα αυτά, οι προετοιμασίες στον συγκεκριμένο τομέα επιβάλλεται να εντατικοποιηθούν. Προς το παρόν, δεν χορηγείται κανένα δηλωτικό της ταυτότητας έγγραφο στους πρόσφυγες και στα πρόσωπα που λαμβάνουν συμπληρωματική προστασία. Το καθεστώς θεωρήσεων της Αλβανίας εξακολουθεί να μη συνάδει πλήρως με τις απαιτήσεις της ΕΕ. Στον τομέα της αστυνομικής συνεργασίας και της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος, έχει καταγραφεί ορισμένη πρόοδος. Το αστυνομικό σώμα της Αλβανίας επανεξετάζει επί του παρόντος τη δομή του, με στόχο να βελτιωθούν οι ικανότητες αναφοράς υποθέσεων από μέρους των λειτουργών που υπηρετούν στην πρώτη γραμμή, καθώς και η διενέργεια προδραστικών ερευνών. Τα καίρια θεσμικά όργανα πρέπει κατεπειγόντως να αναβαθμίσουν τον μεταξύ τους συντονισμό, προκειμένου έτσι να μεγιστοποιηθεί η ικανότητα διερεύνησης υποθέσεων σοβαρής και οργανωμένης εγκληματικότητας. Κάποια πρόοδος έχει συντελεσθεί στον τομέα της καταπολέμησης των ναρκωτικών. Η σχετική διεθνής συνεργασία συνεχίζεται, ενώ είναι σκόπιμο να δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στην προσέγγιση του προβλήματος με άξονα τις πληροφορίες των υπηρεσιών κρατικής ασφάλειας. Απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες με στόχο την ενίσχυση της ικανότητας ανίχνευσης και διερεύνησης περιπτώσεων παράνομης διακίνησης ναρκωτικών ουσιών. Κάποια πρόοδος έχει επιτευχθεί σε σχέση με την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, αν και η διακίνηση ανθρώπων στο εσωτερικό της χώρας εξακολουθεί να προκαλεί προβληματισμό. Έχουν θεσπισθεί πρότυπες επιχειρησιακές διαδικασίες για τον εντοπισμό και την παραπομπή θυμάτων και δυνητικών θυμάτων, αλλά είναι αναγκαίο να ενισχυθούν οι ικανότητες των υπηρεσιών που είναι επιφορτισμένες με την επιβολή του νόμου, καθώς και η διεθνής συνεργασία. Έχει καταγραφεί πρόοδος στον τομέα της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Η αστυνομία έχει επεξεργασθεί αναλύσεις κινδύνου και τις έχει θέσει στη διάθεση και άλλων υπηρεσιών. Με βάση τις συστάσεις της επιτροπής MONEYVAL, θεσπίστηκαν τροποποιήσεις του ποινικού κώδικα με τις οποίες η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες αποκτά αυτοτελή αξιόποινο χαρακτήρα σε σχέση με το κύριο αδίκημα, ενώ συγχρόνως ποινικοποιείται η νομιμοποίηση ιδίων εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Αυξήθηκε ο αριθμός ερευνών σχετικά με περιουσιακά στοιχεία ύποπτης προέλευσης, καθώς και η αναφορά ύποπτων συναλλαγών. Παρόλα αυτά, ο αριθμός EL 5 EL

6 καταδικών για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες παραμένει πολύ χαμηλός. Περιορισμένη ήταν η πρόοδος που σημειώθηκε όσον αφορά την καταπολέμηση της διαφθοράς. Η θέσπιση του αναγκαίου νομικού και θεσμικού πλαισίου έχει ολοκληρωθεί σε γενικές γραμμές, αλλά είναι απαραίτητο να εξαλειφθούν τα εμπόδια για τη δέουσα διερεύνηση των σχετικών υποθέσεων, τα οποία σχετίζονται με το καθεστώς ασυλίας που ισχύει για τους υψηλόβαθμους κρατικούς αξιωματούχους και το δικαστικό σώμα. Η εφαρμογή των μέτρων που έχουν θεσπισθεί με σκοπό την πάταξη της διαφθοράς παραμένει ανεπαρκής. Επιβάλλεται να συγκροτηθεί αξιόπιστο ιστορικό ερευνών, ποινικών διώξεων και καταδικαστικών αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα. Έχει πραγματοποιηθεί άνιση πρόοδος στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπου έχει συντελεσθεί ορισμένη πρόοδος όσον αφορά τα δικαιώματα των γυναικών και την καταπολέμηση των διακρίσεων, αλλά είναι περιορισμένη η πρόοδος όσον αφορά την ένταξη των Ρομά. Οι προσπάθειες για την εφαρμογή των εργαλείων πολιτικής που εστιάζονται σε ευάλωτες ομάδες πρέπει να ενισχυθούν. Η υλοποίηση της στρατηγικής για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των Ρομά παραμένει ανεπαρκής. Έχουν ληφθεί μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος των αδήλωτων παιδιών Ρομά. Σε γενικές γραμμές, οι Ρομά εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν πολύ δυσχερείς συνθήκες διαβίωσης και συχνές διακρίσεις εις βάρος τους, ιδίως όσον αφορά την πρόσβαση στην εκπαίδευση, την απασχόληση, την κοινωνική προστασία και τη φροντίδα υγείας, καθώς και τη στέγαση. Βοσνία-Ερζεγοβίνη Ικανοποιητική είναι η πρόοδος που έχει πραγματοποιηθεί στον τομέα της ασφάλειας των εγγράφων. Έως τον Μάιο του 2012, είχαν εκδοθεί βιομετρικά διαβατήρια, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 72% του συνόλου των εν κυκλοφορία διαβατηρίων. Θεσπίστηκε ο νέος νόμος σχετικά με τα δελτία ταυτότητας. Αμφότερες οι κρατικές οντότητες θέσπισαν τροποποιήσεις του νόμου περί ληξιαρχείου. Παρόλα αυτά, εξακολουθούν να απαιτούνται ενέργειες για την πλήρη εφαρμογή του. Εκκρεμεί η έγκριση νομοσχεδίου σχετικά με το καθεστώς διαμονής, το οποίο αποβλέπει σε ενίσχυση του σχετικού νομικού πλαισίου. Επετεύχθη πρόοδος όσον αφορά τη διαχείριση των συνόρων. Το μεγαλύτερο μέρος της νομοθεσίας σχετικά με την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων (ΟΔΣ), περιλαμβανομένου του νόμου σχετικά με τον έλεγχο των συνόρων, στηρίζεται ως επί το πλείστον στο σχετικό ενωσιακό κεκτημένο. Η αναθεωρημένη στρατηγική ΟΔΣ και το σχετικό σχέδιο δράσης ήδη εφαρμόζονται. Οι υποδομές στα σημεία διέλευσης των συνόρων αναβαθμίζονται περαιτέρω. Εκ των 55 διεθνών σημείων διέλευσης των συνόρων, τα 29 καλύπτονται από επιτήρηση μέσω βίντεο. Όλα τα διεθνή σημεία διέλευσης των συνόρων διαθέτουν συσκευές ανάγνωσης βιομετρικών διαβατηρίων και είναι συνδεδεμένα με το ολοκληρωμένο σύστημα ελέγχου των σημείων διέλευσης των κρατικών συνόρων. Η έκδοση του εγχειριδίου κανόνων σχετικά με την εσωτερική οργάνωση της συνοριακής αστυνομίας έχει καθυστερήσει περαιτέρω. Είναι απαραίτητο να διατεθούν χρηματοδοτικοί πόροι προκειμένου να διασφαλισθούν οι παρεμβάσεις σε επίπεδο υποδομών οι οποίες είναι αναγκαίες για τον αποκλεισμό των παράνομων σημείων διέλευσης των συνόρων τα οποία έχουν ήδη εντοπισθεί κατά μήκος των συνόρων μεταξύ της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, αφενός, και του Μαυροβουνίου και της Σερβίας, αφετέρου. Παράλληλες ενέργειες αναμένονται επίσης από τις άλλες δύο οικείες χώρες. EL 6 EL

7 Έχει συντελεσθεί πρόοδος στον τομέα της μετανάστευσης. Το κέντρο προσωρινής κράτησης παράνομων μεταναστών λειτουργεί ήδη. Η εφαρμογή της συμφωνίας επανεισδοχής μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης συνεχίζεται απρόσκοπτα. Η στρατηγική για την επανένταξη των επαναπατριζομένων δεν έχει τεθεί ακόμη σε εφαρμογή. Υπήρξε κάποια πρόοδος στον τομέα του ασύλου. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη εξακολουθεί να εφαρμόζει απρόσκοπτα το σχετικό νομικό και στρατηγικό πλαίσιο. Οι δυνατότητες του συστήματος ασύλου είναι επαρκείς για τη διεκπεραίωση του τρέχοντος αριθμού αιτήσεων ασύλου. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη εξακολουθεί να βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο σε σχέση με τη λήψη μέτρων για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Το σύστημα ηλεκτρονικής ανταλλαγής δεδομένων από τα μητρώα τα οποία τηρούν οι αστυνομικές αρχές και οι εισαγγελίες εισήλθε στη δοκιμαστική φάση, ενώ συνεχίζεται η ψηφιοποίηση των αρχείων της αστυνομίας. Η έλλειψη συστηματικής ανταλλαγής κατάλληλων πληροφοριών των υπηρεσιών κρατικής ασφάλειας, καθώς και αποτελεσματικών και βιώσιμων μηχανισμών συντονισμού και συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων αρχών επιβολής του νόμου δυσχεραίνει την επίτευξη περαιτέρω προόδου στον τομέα της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος. Ήδη έχει καταρτισθεί και τελεί υπό έγκριση νομοσχέδιο για τη θέσπιση προγράμματος προστασίας μαρτύρων, το οποίο αποβλέπει στην αντιμετώπιση ορισμένων αδυναμιών της τρέχουσας νομοθεσίας. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχει πραγματοποιήσει ορισμένη πρόοδο σε σχέση με την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης ναρκωτικών. Οι θεσμικές ικανότητες συντονισμού και συστηματικής εφαρμογής του πλαισίου πολιτικής παραμένουν ανεπαρκείς. Οι δραστηριότητες επιβολής του νόμου επιβάλλεται να εντατικοποιηθούν. Το υπουργικό συμβούλιο της χώρας ενέκρινε εγχειρίδιο κανόνων σχετικά με την ασφαλή φύλαξη και την καταστροφή κατασχεθεισών ναρκωτικών ουσιών. Εκκρεμεί η έγκριση του σχεδίου τροποποιήσεων του νόμου σχετικά με την πρόληψη και καταστολή της κατάχρησης ναρκωτικών ουσιών, ο οποίος προβλέπει τη σύσταση ειδικής Υπηρεσίας για τα Ναρκωτικά. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχει πραγματοποιήσει ορισμένη πρόοδο σε σχέση με την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων. Ο αριθμός των εξακριβωθέντων θυμάτων εμπορίας ανθρώπων αυξήθηκε. Απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες με στόχο τη βελτίωση του συντονισμού και τη συνέχιση της αποτελεσματικής συνεργασίας, τόσο μεταξύ των αρμόδιων αρχών, όσο και με τις ΜΚΟ οι οποίες ασχολούνται με το πρόβλημα της εμπορίας ανθρώπων. Μέγιστη σημασία εν προκειμένω έχει ο προδραστικός εντοπισμός θυμάτων, καθώς και η ύπαρξη αποτελεσματικού και εύρυθμα λειτουργούντος εθνικού μηχανισμού παραπομπής. Απαιτείται περαιτέρω ενίσχυση των μηχανισμών άσκησης ποινικής δίωξης. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχει πραγματοποιήσει ορισμένη πρόοδο σε σχέση με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Έχει καταγραφεί αύξηση των αξιόποινων πράξεων, καθώς και του αριθμού των επιβεβαιωμένων απαγγελιών κατηγορίας για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Οι συστάσεις της επιτροπής MONEYVAL, ιδίως δε εκείνες που αναφέρονται στην επιχειρησιακή και δημοσιονομική ανεξαρτησία της Υπηρεσίας Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών επιβάλλεται να εφαρμοσθούν άμεσα. Εκκρεμεί η έγκριση ορισμένων τροποποιήσεων του νόμου σχετικά με την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης τρομοκρατικών ενεργειών, οι οποίες αποσκοπούν στην εφαρμογή των συστάσεων της επιτροπής MONEYVAL. Είναι αναγκαίο να EL 7 EL

8 λειτουργεί αποτελεσματικά στο σύνολο της χώρας ο μηχανισμός δήμευσης περιουσιακών στοιχείων. Περιορισμένη κρίνεται η πρόοδος που έχει συντελεσθεί στον τομέα της καταπολέμησης της διαφθοράς. Το εγχειρίδιο κανόνων της υπηρεσίας πάταξης της διαφθοράς εγκρίθηκε τον Ιούλιο. Απαιτούνται επιπρόσθετες προσπάθειες για την προσήκουσα εφαρμογή του σχεδίου δράσης κατά της διαφθοράς. Οι ουσιαστικές έρευνες, ασκήσεις ποινικής δίωξης και καταδίκες για υποθέσεις διαφθοράς παραμένουν σπάνιες, ενώ μεγάλος είναι ο αριθμός των αθωωτικών αποφάσεων και των ποινών με αναστολή. Στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων που σχετίζονται με την ελεύθερη κυκλοφορία, είναι περιορισμένη η πρόοδος που έχει συντελεσθεί αναφορικά με τη μειονότητα των Ρομά. Μολονότι έχει καταγραφεί ορισμένη πρόοδος όσον αφορά την εφαρμογή του σχεδίου δράσης για το θέμα της στέγασης, η πρόοδος στους τομείς της απασχόλησης, της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και της εκπαίδευσης κρίνεται ανεπαρκής. Έχει ήδη ξεκινήσει η διαδικασία αναθεώρησης των σχεδίων δράσης σχετικά με τη στέγαση, την απασχόληση και την υγεία, προκειμένου να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες του πληθυσμού των Ρομά, σε συμμόρφωση με τις συστάσεις που διατύπωσε το σεμινάριο για την ένταξη των Ρομά, που πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του Η διακριτική μεταχείριση όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, καθώς και ο βραδύς ρυθμός της αποναρκοθέτησης εξακολουθούν να δυσχεραίνουν τη βιώσιμη επιστροφή και την τοπική ένταξη ατόμων εκτοπισθέντων στο εσωτερικό της χώρας και άλλων ευάλωτων ομάδων. Τα προβλήματα τα οποία σχετίζονται με τους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους που παρέχονται στον Διαμεσολαβητή παραμένουν ανεπίλυτα. Οι καταγγελίες πολιτών για διακριτική μεταχείριση παραμένουν σπάνιες. Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας Σε ό,τι αφορά την ασφάλεια των εγγράφων, μέχρι τον Μάρτιο του 2012 είχαν εκδοθεί συνολικά ταξιδιωτικά έγγραφα και δελτία ταυτότητας. Η διαδικασία έκδοσης εγγράφων διεξάγεται απρόσκοπτα. Μετά την εκπνοή της προθεσμίας που είχε ταχθεί για την αντικατάσταση των παλαιών διαβατηρίων (27 Φεβρουαρίου 2012), μόνον τα βιομετρικά διαβατήρια είναι έγκυρα. Στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων, τον Φεβρουάριο του 2012 συνεστήθη εθνικό συμβούλιο επιφορτισμένο με τη στρατηγική ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων. Το εθνικό συμβούλιο είναι υπεύθυνο για την παρακολούθηση και εφαρμογή της στρατηγικής αυτής και του σχεδίου δράσης που τη συνοδεύει. Απαρτίζεται από εκπροσώπους των αρμόδιων υπουργείων και των θεσμικών οργάνων που συμμετέχουν στη διαδικασία εφαρμογής. Ολοκληρώθηκε η ανακατασκευή εννέα αστυνομικών τμημάτων με αποστολή την επιτήρηση των συνόρων, αν και τα τμήματα αυτά δεν έχουν συνδεθεί ακόμη με την κεντρική βάση δεδομένων του Υπουργείου Εσωτερικών. Συγκροτήθηκαν τα κοινά κέντρα επικοινωνίας για την αστυνομική συνεργασία με την Αλβανία, τη Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο. Τα πρωτόκολλα σχετικά με την πραγματοποίηση κοινών περιπολιών στα σύνορα εφαρμόζονται ήδη, με τη διεξαγωγή μεικτών περιπολιών με την Αλβανία, τη Βουλγαρία και το Κοσσυφοπέδιο. Στον τομέα του ασύλου, θεσπίστηκε εθνικό πρόγραμμα ένταξης για το 2012, με το οποίο διασφαλίζεται κρατική χρηματοδότηση για την καταβολή επιδόματος στέγης σε πρόσωπα στα οποία χορηγείται άσυλο. Οι ικανότητες υποδοχής και οι ανθρώπινοι πόροι του κέντρου EL 8 EL

9 ασύλου στο Βιζμπέγκοβο ενισχύθηκαν. Η διοικητική ικανότητα και η αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών που ασχολούνται με θέματα ασύλου παραμένουν ανεπαρκείς και χρήζουν αναβάθμισης. Η διαδικασία χορήγησης ασύλου είναι χρονοβόρα δεν έχει σημειωθεί πρόοδος σε σχέση με τη συντόμευση της διαδικασίας χορήγησης στους αιτούντες άσυλο εγγράφων δηλωτικών της ταυτότητας, ενώ η παροχή διερμηνείας εξακολουθεί να δημιουργεί δυσχέρειες. Σε ό,τι αφορά τη μετανάστευση, η παράγωγη νομοθεσία που είναι αναγκαία για να τεθεί σε πλήρη λειτουργία η εθνική βάση δεδομένων για τους αλλοδαπούς (η οποία θα περιέχει δεδομένα σχετικά με το άσυλο, τη μετανάστευση και τις θεωρήσεις) έχει ήδη καταρτισθεί. Εγκρίθηκε το εθνικό σχέδιο μετανάστευσης για το Ήδη λειτουργούν τέσσερα κέντρα μετανάστευσης, τα οποία παρέχουν στους πολίτες πληροφορίες σχετικά με τις δυνατότητες νόμιμης μετανάστευσης. Η συμφωνία επανεισδοχής με την ΕΕ εφαρμόζεται απρόσκοπτα. Τέθηκε σε ισχύ συμφωνία επανεισδοχής με τη Σερβία, και υπεγράφη συμφωνία επανεισδοχής με το Μαυροβούνιο. Στον τομέα της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος, δεν έχουν συσταθεί ακόμη τα κέντρα ποινικών ερευνών και η δικαστική αστυνομία, που προβλέπονται από τον κώδικα ποινικής δικονομίας (ΚΠΔ). Απαιτούνται πρόσθετες προσπάθειες για την υλοποίηση του σχεδίου δράσης με σκοπό την εφαρμογή των διατάξεων του νέου ΚΠΔ, ιδίως όσον αφορά την κατάρτιση των λειτουργών που είναι επιφορτισμένοι με την επιβολή του νόμου και των εισαγγελέων. Δεν έχει καταγραφεί πρόοδος αναφορικά με την ανεπαρκή στελέχωση του «Κέντρου για την πάταξη της οργανωμένης και σοβαρής εγκληματικότητας», το οποίο υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών. Η «Εθνική βάση δεδομένων ποινικών πληροφοριών», η οποία χρησιμεύει για τη συλλογή πληροφοριών από τις αρχές κρατικής ασφάλειας, εξακολουθεί να βρίσκεται στο στάδιο της υποβολής προσφορών, ενώ δεν έχει συσταθεί επί του παρόντος το «Εθνικό κέντρο συντονισμού» για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Είναι σκόπιμο να ενισχυθούν οι προσπάθειες των συναφών αρχών επιβολής του νόμου (Υπουργείο Εσωτερικών, εισαγγελία, τελωνειακή διοίκηση και οικονομική αστυνομία) με στόχο την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Η αποτελεσματικότητα της εισαγγελίας δυσχεραίνεται λόγω της έλλειψης άμεσης πρόσβασης σε βάσεις δεδομένων. Μικρή ήταν η πρόοδος που καταγράφηκε στον τομέα της καταπολέμησης των ναρκωτικών. Οι ποσότητες ναρκωτικών που κατασχέθηκαν στην επικράτεια της χώρας παρέμειναν περιορισμένες, και είναι σκόπιμο να ενισχυθούν οι ανθρώπινοι πόροι που τίθενται στη διάθεση του Τμήματος Παράνομων Ναρκωτικών Ουσιών του Υπουργείου Εσωτερικών. Οι αρχές που είναι επιφορτισμένες με την επιβολή του νόμου πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την ανίχνευση και κατάσχεση ναρκωτικών. Η διεθνής και περιφερειακή συνεργασία στον τομέα του διασυνοριακού οργανωμένου εγκλήματος συνεχίστηκε. Κυρώθηκε η επιχειρησιακή συμφωνία με τη EUROPOL. Σε ό,τι αφορά την καταπολέμηση της διαφθοράς, τον Δεκέμβριο του 2011 η «Κρατική επιτροπή για την πρόληψη της διαφθοράς» (SCPC) ενέκρινε μια σειρά εθνικών προγραμμάτων: για την πρόληψη και την καταστολή της διαφθοράς, καθώς επίσης για την πρόληψη της σύγκρουσης συμφερόντων, μαζί με το συνοδευτικό σχέδιο δράσης για την περίοδο Πραγματοποιήθηκε μια σειρά δράσεων κατάρτισης στον τομέα της πρόληψης της διαφθοράς (για δικαστές, εισαγγελείς, λειτουργούς επιβολής του νόμου και δημόσιους υπαλλήλους). Η SCPC άρχισε να ελέγχει συστηματικά τις δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων. Επίσης, ξεκίνησε ο έλεγχος των δηλώσεων σύγκρουσης συμφερόντων μετά τη θέσπιση της σχετικής παράγωγης νομοθεσίας, αλλά το όλο σύστημα είναι ατελές. Είναι απαραίτητη η ενίσχυση του συστήματος ελέγχου τόσο της χρηματοδότησης των πολιτικών EL 9 EL

10 κομμάτων όσο και της χρηματοδότησης των εκλογικών εκστρατειών, προκειμένου να διασφαλισθούν η διαφάνεια και η λογοδοσία στο πλαίσιο του συστήματος αυτού. Εξακολουθεί να απαιτείται η συγκρότηση ιστορικού υποθέσεων διαφθοράς υψηλού επιπέδου. Η ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος εξακολουθεί να προκαλεί προβληματισμό και να επηρεάζει τη βούληση πάταξης της διαφθοράς. Στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων, τον Δεκέμβριο του 2011 εγκρίθηκε το σχέδιο δράσης για την ένταξη των Ρομά και των προσφύγων Ρομά. Το εν λόγω σχέδιο δράσης περιλαμβάνει μέτρα για την περαιτέρω βελτίωση της πρόσβασης των Ρομά στην απασχόληση, την εκπαίδευση, τη στέγαση και σε προσωπικά έγγραφα. Όσον αφορά την αξιολόγηση, το σχέδιο δράσης προβλέπει συναντήσεις των ενδιαφερομένων ανά εξάμηνο, η δε πρώτη συνάντηση αυτού του είδους πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του Η δυναμικότητα των Κέντρων Πληροφόρησης για τους Ρομά (RIC) αναβαθμίστηκε χάρη στην αγορά νέου τεχνικού εξοπλισμού. Τον Φεβρουάριο του 2012 άρχισε να λειτουργεί το δέκατο RIC στο Τοπάνσκο Πόλε. Αναφορικά με την πρόσβαση στην εκπαίδευση, αποφασίστηκε η ανέγερση δύο σχολείων στα όρια του δήμου Σούτο Οριζάρι. Συνεχίστηκε η εφαρμογή μέτρων για τη χορήγηση υποτροφιών σε μαθητές Ρομά, καθώς και η εφαρμογή προγραμμάτων για τη συμμετοχή παιδιών Ρομά σε ιδρύματα προσχολικής εκπαίδευσης. Παρασχέθηκε κατάρτιση σε διαμεσολαβητές υγείας Ρομά, και 16 τέτοιοι διαμεσολαβητές θα αρχίσουν να παρέχουν υπηρεσίες σε οκτώ δήμους. Μαυροβούνιο Στον τομέα της ασφάλειας των εγγράφων, έως τις 31 Μαρτίου 2012 είχαν εκδοθεί βιομετρικά διαβατήρια και δελτία ταυτότητας. Η διαδικασία έκδοσης εγγράφων διεξάγεται απρόσκοπτα. Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των συνόρων, ολοκληρώθηκε ο εκσυγχρονισμός δύο σημείων συνοριακής διέλευσης στα σύνορα με τη Σερβία (Ντομπράκοβο και Ντρατσένοβατς). Εξοπλισμός πληροφορικής και οχήματα με προορισμό τη συνοριακή αστυνομία διατέθηκαν, εγκαταστάθηκαν και τέθηκαν σε λειτουργία στα κυριότερα σημεία συνοριακής διέλευσης. Για όλα τα υπόλοιπα σημεία συνοριακής διέλευσης, πραγματοποιήθηκε διεξοδική ανάλυση των αναγκών, και προσδιορίστηκαν οι ελλείψεις εξοπλισμού. Επίσης ενισχύθηκαν οι ικανότητες της συνοριακής αστυνομίας μέσω δράσεων κατάρτισης. Στον τομέα της μετανάστευσης, συγκροτήθηκε συντονιστικό όργανο με αποστολή την παρακολούθηση της υλοποίησης της στρατηγικής για την επανένταξη των ατόμων που επαναπατρίζονται βάσει των συμφωνιών επανεισδοχής, η οποία καλύπτει την περίοδο Η συμφωνία επανεισδοχής μεταξύ της ΕΕ και του Μαυροβουνίου εξακολουθεί να εφαρμόζεται απρόσκοπτα. Ολοκληρώθηκε η δημιουργία κέντρου υποδοχής παράνομων μεταναστών. Στον τομέα του ασύλου, ο νόμος περί ασύλου και ο νόμος περί αλλοδαπών θεσπίστηκαν μεν, αλλά η εφαρμογή τους προσκρούει σε μια σειρά προκλήσεων. Είναι σκόπιμο να αποσαφηνισθούν σε μεγαλύτερο βαθμό οι αρμοδιότητες των εμπλεκόμενων εθνικών φορέων. Δεν έχει επιτευχθεί βελτίωση της διεκπεραίωσης αιτήσεων ασύλου. Ολοκληρώθηκε η ανέγερση κέντρου υποδοχής για τους αιτούντες άσυλο. Στον τομέα της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος, τον Ιανουάριο του 2012 εγκρίθηκε για τον σκοπό αυτό σχέδιο δράσης με το οποίο θεσπίζονται επιχειρησιακά μέτρα και δείκτες με γνώμονα τις προτεραιότητες οι οποίες προσδιορίζονταν στην «Αξιολόγηση EL 10 EL

11 απειλών για το οργανωμένο έγκλημα» (γνωστή ως «OCTA») του Τον Νοέμβριο του 2011, εγκρίθηκαν ορισμένες τροποποιήσεις του εγχειριδίου κανόνων σχετικά με την εσωτερική οργάνωση και την περιγραφή καθηκόντων της αστυνομικής διοίκησης, με τις οποίες δημιουργούνται περισσότερο εξειδικευμένες οργανωτικές μονάδες στους κόλπους της αστυνομίας. Είναι αναγκαίο να βελτιωθούν οι σχέσεις μεταξύ εισαγγελικών και αστυνομικών υπηρεσιών, προκειμένου να διασφαλισθεί ο ηγετικός ρόλος της εισαγγελίας κατά τη διερεύνηση υποθέσεων. Το γεγονός ότι η εισαγγελία δεν διαθέτει άμεση πρόσβαση σε συναφείς βάσεις δεδομένων ούτε επαρκείς ικανότητες δυσχεραίνει την αποτελεσματική εφαρμογή του κώδικα ποινικής δικονομίας. Είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι ικανότητες των αρχών επιβολής του νόμου για τη διεξαγωγή χρηματοοικονομικών ερευνών. Η ικανότητα χρήσης ειδικών μεθόδων διερεύνησης υποθέσεων έχει βελτιωθεί (από την άποψη της στελέχωσης και του εξοπλισμού). Παρόλα αυτά, οι υφιστάμενοι χρονικοί περιορισμοί δυσχεραίνουν την αποτελεσματική χρήση των μεθόδων αυτών. Το πρόγραμμα αστυνόμευσης βάσει εμπιστευτικών πληροφοριών επιβάλλεται να τεθεί σταδιακά σε εφαρμογή σε ολόκληρη τη χώρα και, συγχρόνως, να παρασχεθεί κατάρτιση στο προσωπικό της αστυνομίας. Η διεθνής και περιφερειακή συνεργασία στον τομέα του διασυνοριακού οργανωμένου εγκλήματος συνεχίστηκε με αποτελεσματικότητα. Οι αρμοδιότητες που σχετίζονται με την καταπολέμηση των ναρκωτικών έχουν πλέον συγκεντρωθεί στο τμήμα ποινικής αστυνομίας οι ικανότητες αυτής της τελευταίας ενισχύθηκαν με την παροχή εξειδικευμένης κατάρτισης και με την αγορά εξοπλισμού προς χρήση σε επιχειρήσεις κατά των ναρκωτικών. Δράσεις ευαισθητοποίησης σχετικά με τα ναρκωτικά πραγματοποιήθηκαν σε σχολεία και σε τοπικό επίπεδο. Συνεχίστηκε η στενή συνεργασία στον τομέα των ναρκωτικών με τη Europol, την Ιντερπόλ, τις αστυνομικές αρχές των κρατών μελών της ΕΕ, καθώς και με όμορες χώρες. Σε ό,τι αφορά την καταπολέμηση της διαφθοράς, ανελήφθησαν πρόσθετες ενέργειες με σκοπό την ενίσχυση του σχετικού νομικού πλαισίου. Ωστόσο, οι μηχανισμοί ελέγχου της χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων και των εκλογικών εκστρατειών, καθώς και η εκτέλεση των κυρώσεων που επιβάλλονται πρέπει να ενισχυθούν και να αποσαφηνισθούν σε μεγαλύτερο βαθμό στο σχετικό νομικό πλαίσιο. Είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι μηχανισμοί ελέγχου της ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων. Μετά τη θέση σε ισχύ των τροποποιήσεων του νόμου για την πρόληψη της σύγκρουσης συμφερόντων, και τα 36 μέλη του εθνικού κοινοβουλίου τα οποία συμμετείχαν συγχρόνως στα διοικητικά συμβούλια επιχειρήσεων κρατικής ιδιοκτησίας παραιτήθηκαν από τη θέση τους αυτή, ενώ και τα 16 μέλη του εθνικού κοινοβουλίου τα οποία κατείχαν επίσης εκτελεστικά αξιώματα (περιλαμβανομένων δύο δημάρχων) παραιτήθηκαν από τη μία εκ των θέσεων που κατείχαν. Η επιτροπή πρόληψης της σύγκρουσης συμφερόντων στερείται τις ικανότητες που απαιτούνται για τον έλεγχο της ακρίβειας των δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων και των δηλώσεων συμφερόντων των δημόσιων υπαλλήλων, καθώς και για τον εντοπισμό περιπτώσεων αθέμιτου πλουτισμού, δεδομένου ότι δεν διαθέτει ανακριτικές εξουσίες ούτε πρόσβαση σε συναφείς βάσεις δεδομένων. Ο αριθμός των υποθέσεων διαφθοράς στις οποίες διατάχθηκε η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων παραμένει πολύ χαμηλός. Δεν έχουν εφαρμοσθεί επί του παρόντος οι διατάξεις της νομοθεσίας περί διευρυμένων εξουσιών δήμευσης. Διεξήχθη σειρά εκστρατειών ευαισθητοποίησης με θέμα την καταγγελία κρουσμάτων διαφθοράς. Η Διεύθυνση Πρωτοβουλιών κατά της Διαφθοράς υπήχθη στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Εντούτοις, πρέπει να αναβαθμισθούν οι αρμοδιότητές της και να ενισχυθούν οι ικανότητές της, προκειμένου να εξασφαλισθεί ο καλύτερος συντονισμός των δραστηριοτήτων πρόληψης της διαφθοράς. Στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων, τον Φεβρουάριο του 2012 διορίστηκαν τα μέλη του «Συμβουλίου για την προστασία κατά των διακρίσεων». Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, άρχισαν να διεξάγονται διάφορες δράσεις ευαισθητοποίησης. Πλην όμως, είναι EL 11 EL

12 απαραίτητο να ενισχυθούν οι ικανότητες του Γραφείου του Διαμεσολαβητή, τόσο με την παροχή χρηματοδότησης όσο και με τον διορισμό επιπλέον προσωπικού. Η νομιμοποίηση του καθεστώτος των εκτοπισθέντων έχει προχωρήσει και είναι σκόπιμο να σημειώσει και περαιτέρω βήματα προόδου. Τον Απρίλιο του 2012 θεσπίστηκε στρατηγική για τη βελτίωση της κατάστασης του πληθυσμού ΡΑΓ (Ρομά, Ασκάλι και Γύφτοι), μαζί με το σχέδιο δράσης που τη συνοδεύει. Συνεχίστηκε η εφαρμογή προγραμμάτων για την κοινωνική ένταξη του πληθυσμού ΡΑΓ. Παρόλα αυτά, χρειάζονται συστηματικές προσπάθειες για τη βελτίωση της πρόσβασης των εκτοπισθέντων και του πληθυσμού ΡΑΓ σε οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Απαιτούνται επιπλέον προσπάθειες για τη διασφάλιση βιώσιμων συνθηκών διαβίωσης στο Κόνικ. Σερβία Στον τομέα της ασφάλειας των εγγράφων, συνεχίζεται η διαδικασία έκδοσης και διανομής βιομετρικών διαβατηρίων και δελτίων ταυτότητας υψηλής ασφάλειας. Μεταξύ Ιουλίου 2008 και Μαρτίου 2012, οι σερβικές αρχές είχαν εκδώσει περισσότερα από 3,8 εκατομμύρια βιομετρικά διαβατήρια και σχεδόν 3,5 εκατομμύρια δελτία ταυτότητας. Ειδική διεύθυνση συντονισμού είναι αρμόδια για τη χορήγηση βιομετρικών διαβατηρίων και δελτίων ταυτότητας σε πρόσωπα που διαμένουν στο Κοσσυφοπέδιο. Μεταξύ Νοεμβρίου 2011 και Μαρτίου 2012, η υπηρεσία αυτή χορήγησε βιομετρικά διαβατηρίου σε κατοίκους του Κοσσυφοπεδίου. Στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων, η Σερβία συνέχισε την εφαρμογή της εθνικής της στρατηγικής για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων (ΟΔΣ) και του σχετικού σχεδίου δράσης. Δημιούργησε σημεία επαφής για τη διασυνοριακή συνεργασία με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το Μαυροβούνιο. Εξακολούθησε να αναβαθμίζει τα συστήματα βιντεοεπιτήρησης και διεξήγαγε κοινές επιχειρήσεις σε σημεία διέλευσης των συνόρων με όμορες χώρες. Το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για την ανίχνευση πλαστών ταξιδιωτικών εγγράφων λειτουργεί χωρίς πρόβλημα. Παρόλα αυτά, είναι απαραίτητο να αναβαθμισθεί η στρατηγική ΟΔΣ. Εκκρεμεί η εξασφάλιση της πλήρους σύνδεσης μεταξύ όλων των σημείων διέλευσης των συνόρων και της κεντρικής βάσης δεδομένων του Υπουργείου Εσωτερικών. Η δημιουργία μιας σειράς νέων σημείων διέλευσης των συνόρων έχει προκαλέσει στενότητα πόρων πέραν αυτού, εξακολουθούν να υπάρχουν ελλείψεις όσον αφορά την εγχώρια ανταλλαγή δεδομένων και χαρακτηριστικών κινδύνου, ιδιαίτερα στον τομέα της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων. Ο έλεγχος της διοικητικής μεθοριακής γραμμής με το Κοσσυφοπέδιο εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρή πρόκληση, ενώ η ανταλλαγή πληροφοριών με την EULEX είναι σκόπιμο να βελτιωθεί. Η Σερβία θα πρέπει να υπογράψει και να εφαρμόσει το τεχνικό πρωτόκολλο για την υλοποίηση των συμφωνηθέντων συμπερασμάτων του διαλόγου Βελιγραδίου-Πρίστινα σχετικά με την ΟΔΣ, τα οποία εγκρίθηκαν στις 2 Δεκεμβρίου Στον τομέα της μετανάστευσης, η Σερβία δεν έχει πραγματοποιήσει πρόοδο. Το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο ανταποκρίνεται εν πολλοίς στα πρότυπα της ΕΕ, αλλά πρέπει ακόμη να αναληφθούν ενέργειες για την αποτελεσματική εφαρμογή του. Οι αιτήσεις εξακολουθούν να διεκπεραιώνονται προσωρινά από τη Μονάδα Ασύλου της Συνοριακής Αστυνομίας, λόγω του ότι δεν έχει συσταθεί ακόμη επίσημα η Υπηρεσία Ασύλου, η οποία προβλέπεται να λειτουργεί ως πρωτοβάθμιο όργανο εξέτασης των αιτήσεων. Η εντολή της Επιτροπής Ασύλου, δηλαδή του δευτεροβάθμιου οργάνου, έληξε τον Απρίλιο του 2012, και εκκρεμεί η εκλογή νέων μελών. Στη Σερβία λειτουργούν δύο κέντρα υποδοχής αιτούντων άσυλο, τα οποία, όμως, δεν διαθέτουν επαρκή ικανότητα παροχής υπηρεσιών σε όλους τους αιτούντες άσυλο. Η Σερβία είναι σκόπιμο να βελτιώσει το καθεστώς ασύλου της με τη δημιουργία, σε EL 12 EL

13 σύντομο χρονικό διάστημα, και τρίτου κέντρου, την ανάπτυξη συστήματος επεξεργασίας των βιομετρικών δεδομένων των αιτούντων άσυλο και τη βελτίωση των συνθηκών ένταξης των αιτούντων. Επίσης, είναι σκόπιμο να λάβει περαιτέρω μέτρα για την ευθυγράμμιση της νομοθεσίας της με το κεκτημένο της ΕΕ σχετικά με τη νόμιμη μετανάστευση, ιδίως σε σχέση με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης, τη διαμονή μακράς διάρκειας και τους όρους εισδοχής υπηκόων τρίτων χωρών για την πραγματοποίηση σπουδών. Εξακολουθεί να μην υπάρχει εθνική βάση για τον έλεγχο των προσωπικών δεδομένων και των δακτυλικών αποτυπωμάτων των αιτούντων άσυλο. Η επανεισδοχή μεταξύ ΕΕ και Σερβίας λειτουργεί απρόσκοπτα. Στον τομέα της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος, η Σερβία έχει πραγματοποιήσει πρόοδο. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία υιοθέτησης μιας σειράς νομοθετικών προτάσεων οι οποίες αποβλέπουν στην ενίσχυση των ικανοτήτων επιβολής του νόμου και στη βελτίωση των μηχανισμών ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, ο ειδικός εισαγγελέας για το οργανωμένο έγκλημα άσκησε ποινική δίωξη για μια σειρά υποθέσεων μεγάλης προβολής, αλλά η έκταση των δημεύσεων περιουσιακών στοιχείων παραμένει περιορισμένη. Η συνεργασία μεταξύ Europol και Eurojust βελτιώνεται, και η Σερβία βρίσκεται πιο κοντά στο σημείο να υπογράψει επιχειρησιακή συμφωνία με τη Europol. Η Σερβία εξακολουθεί να αποτελεί χώρα προέλευσης, διέλευσης και προορισμού για την εμπορία ανθρώπων. Η θέσπιση του αναγκαίου νομοθετικού και θεσμικού πλαισίου για την καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών έχει ολοκληρωθεί, αλλά η Σερβία εξακολουθεί να αποτελεί αναπόσπαστο κρίκο της οδού παράνομης διακίνησης ναρκωτικών που διατρέχει τα Δυτικά Βαλκάνια. Η αντιμετώπιση των προαναφερόμενων προκλήσεων θα απαιτήσει άοκνες προσπάθειες. Μικρή είναι η πρόοδος που έχει συντελεσθεί στον τομέα της καταπολέμησης της διαφθοράς. Η Σερβία έχει θεσπίσει το αναγκαίο νομικό και θεσμικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς, που περιλαμβάνει Υπηρεσία Καταπολέμησης της Διαφθοράς, καθώς και έναν νέο νόμο σχετικά με τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων, σε συμμόρφωση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Ο υπουργός Δικαιοσύνης διορίστηκε συντονιστής για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Παρόλα αυτά, η καθιέρωση προδραστικής προσέγγισης με άξονα τις πληροφορίες των υπηρεσιών κρατικής ασφάλειας για την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος δεν έχει επιτευχθεί ακόμη. Οι σερβικές αρχές δεν έχουν οριστικοποιήσει ακόμη την εθνική στρατηγική καταπολέμησης της διαφθοράς για την περίοδο , ούτε το σχετικό σχέδιο δράσης. Η Υπηρεσία Καταπολέμησης της Διαφθοράς δεν έχει να επιδείξει προς το παρόν ιστορικό αποτελεσματικού ελέγχου της χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων, και είναι σκόπιμο να βελτιώσει τη συνεργασία της με συναφείς ενδιαφερομένους για την αποτελεσματική επαλήθευση των δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων. Η υλοποίηση της προστασίας όσων καταγγέλλουν περιπτώσεις διαφθοράς είναι ανεπαρκής. Η ικανότητα διενέργειας περίπλοκων χρηματοοικονομικών ερευνών παραμένει περιορισμένη απουσιάζει ένα κεντρικό σύστημα απόρρητων πληροφοριών σχετικά με την εγκληματικότητα εξάλλου, η ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων ύποπτης προέλευσης παραμένει περιορισμένη. Στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων που σχετίζονται με την ελεύθερη κυκλοφορία, η Σερβία έχει πραγματοποιήσει περιορισμένη πρόοδο. Το Υπουργείο Εσωτερικών εγκαινίασε εκστρατεία για την πρόσληψη υπαλλήλων προερχόμενων από μειονότητες. Έχουν θεσπισθεί στρατηγική και σχέδιο δράσης για τη βελτίωση της κατάστασης των Ρομά στη Σερβία. Σημειώθηκε μικρή βελτίωση σε σχέση με τις συνθήκες που ισχύουν όσον αφορά την πρόσβαση στη βασική εκπαίδευση, την εγγραφή παιδιών στα σχολεία, την εγγραφή στο ληξιαρχείο και την πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Απαιτούνται πρόσθετες EL 13 EL

14 σοβαρές προσπάθειες, περιλαμβανομένων χρηματοδοτικών πόρων, για τη βελτίωση του καθεστώτος και των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών διαβίωσης των Ρομά, οι οποίοι εξακολουθούν να αποτελούν την πλέον ευάλωτη και περιθωριοποιημένη μειονότητα. Ιδιαίτερες δυσχέρειες εξακολουθούν να υφίστανται όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά εργασίας. IV. Μηχανισμός πρόληψης των καταχρήσεων της ελευθέρωσης του καθεστώτος θεωρήσεων από πολίτες χωρών των Δυτικών Βαλκανίων: αξιολόγηση της εφαρμογής Η παρούσα αξιολόγηση στηρίζεται στις προειδοποιητικές εκθέσεις υπ αριθ. 12 έως 18 του FRONTEX, καθώς και στις εκθέσεις που υπέβαλαν οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής. Όπως εξηγείται σε αδρές γραμμές στο πρώτο και το δεύτερο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής του 2011, για τα οποία γίνεται λόγος παραπάνω, σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν παρατηρηθεί εποχικά κύματα αυξανόμενου αριθμού αιτούντων άσυλο μετά τις αποφάσεις που ελήφθησαν στα τέλη του 2009 και το 2010 για την παραχώρηση στους πολίτες των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων της δυνατότητας να πραγματοποιούν ταξίδια άνευ θεώρησης 3. Κατά την περίοδο αναφοράς, το Βέλγιο, η Γερμανία, το Λουξεμβούργο και η Σουηδία παρέμειναν προτιμώμενες χώρες προορισμού. Επιπλέον, από τις αρχές του 2012, η Ελβετία καταγράφει αύξηση της πίεσης επί του συστήματος ασύλου της εξαιτίας της σημαντικής αύξησης των αιτούντων άσυλο, με κύρια χώρα προέλευσης τη Σερβία. Η Ελβετία, ως συνδεδεμένη χώρα Σένγκεν, προσκλήθηκε να συμμετάσχει και όντως προσχώρησε μεταγενέστερα στην επιτελική ομάδα του μηχανισμού παρακολούθησης της κατάστασης μετά την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, τον Φεβρουάριο του Ο εποχικός χαρακτήρας της άφιξης αιτούντων άσυλο από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων εξακολουθεί να καταγράφεται επίσης κατά το πρώτο εξάμηνο του 2012, αν και διαπιστώνονται κάποιες νέες δυναμικές τάσεις. Από τις εκθέσεις προειδοποίησης του FRONTEX προκύπτει ότι ο συνολικός αριθμός αιτούντων άσυλο από την περιοχή έχει ελαττωθεί σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο αναφοράς (Ιανουάριος -31%, Φεβρουάριος -20%, Μάρτιος -20%, Απρίλιος -15%), ενώ τον Μάιο σημειώθηκε ελαφρά αύξηση (+20%). Η κάμψη αυτή οφείλεται πρωτίστως στη σημαντική μείωση του αριθμού αιτούντων άσυλο από τη Σερβία και την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, οι οποίες παρόλα αυτά παραμένουν οι δύο πρώτες χώρες καταγωγής από την άποψη του αριθμού των υποβαλλόμενων αιτήσεων ασύλου. Η αιφνίδια αύξηση τον Μάιο οφείλεται στη σημαντική αύξηση και την επακόλουθη σημαντική μείωση των αιτήσεων ασύλου από υπηκόους Αλβανίας, ως αποτέλεσμα φημών και παραπληροφόρησης. Παρά ταύτα, ο θετικός αντίκτυπος της εποχικής μείωσης που καταγράφηκε τους πρώτους τέσσερις μήνες αντισταθμίστηκε από μια σειρά άλλων εξελίξεων. Κατά πρώτον, η τάση μείωσης δεν κατανέμεται με ομοιόμορφο τρόπο μεταξύ των πέντε χωρών των Δυτικών Βαλκανίων οι οποίες απολαύουν απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης. Ναι μεν ο αριθμός των αιτούντων άσυλο από την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και τη Σερβία μειώθηκε ή παρέμεινε σταθερός, αλλά ο αριθμός των αιτούντων άσυλο από την 3 Οι αποφάσεις αυτές αφορούσαν την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, το Μαυροβούνιο και τη Σερβία το 2009, και την Αλβανία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη το EL 14 EL

15 Αλβανία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το Μαυροβούνιο αυξήθηκε σε σύγκριση με το ίδιο χρονικό διάστημα το Κατά δεύτερον, σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ έχει καταγραφεί αύξηση των αιτούντων άσυλο από τη συγκεκριμένη περιοχή παρά την αρχική εποχική τάση μείωσης. Τα υψηλότερα ποσοστά έχουν καταγραφεί στο Βέλγιο (+20% τον Απρίλιο), το Λουξεμβούργο (+31% τον Μάιο) και τη Σουηδία (+133% τον Μάιο). Επιπλέον, απότομες διακυμάνσεις οι οποίες δεν ακολουθούν τη γενικότερη τάση έχουν παρατηρηθεί σε ορισμένες χώρες καταγωγής αλλά και σε ορισμένες χώρες προορισμού 5. Εξάλλου, η ετήσια σύγκριση του αριθμού αιτούντων άσυλο από την υπό εξέταση περιοχή υποδηλώνει την ύπαρξη εποχικότητας με χρονική υστέρηση, η οποία χαρακτηρίζεται από λιγότερο έντονες τάσεις αύξησης και μείωσης. Η εβδομαδιαία αύξηση κατά τις τελευταίες δύο εβδομάδες του Απριλίου (+31%) υποδηλώνει ότι το νέο κύμα αιτήσεων ασύλου ξεκίνησε με καθυστέρηση ενάμιση μήνα σε σύγκριση με το Επιπλέον, όπως εξηγείται στο τελευταίο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (Δεκέμβριος 2011), η καθυστερημένη χειμερινή κορύφωση το 2011 ήταν κατά 30% μικρότερη από ό,τι εκείνη του Το φαινόμενο αυτό ενδέχεται να έχει συνέπειες για το μέγεθος του παρατηρούμενου σήμερα εαρινού/θερινού κύματος, το οποίο βρίσκεται στο ξεκίνημά του. Οι συνηθέστεροι λόγοι τους οποίους επικαλούνται οι αιτούντες άσυλο εξακολουθούν να είναι η έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και σχολικής εκπαίδευσης και η ανεργία. Εξάλλου, ολοένα περισσότεροι αιτούντες άσυλο ωθούνται στο να αναχωρήσουν από τις χώρες καταγωγής τους λόγω φημών και εσφαλμένης πληροφόρησης περί δήθεν προστασίας υπό μορφή ασύλου η οποία παρέχεται για οικονομικούς λόγους. Σε σχέση με την τελευταία αυτή περίπτωση, οι πρεσβείες των κρατών μελών της ΕΕ στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων έχουν εντείνει τις προσπάθειές τους για την αποσαφήνιση του σκοπού και των προϋποθέσεων της παροχής προστασίας υπό μορφή ασύλου. Οι προειδοποιητικές εκθέσεις του FRONTEX επιβεβαίωσαν ότι η πλειονότητα των ενδιαφερομένων εξακολουθεί να επιλέγει τις ίδιες χώρες της ΕΕ ως προορισμό, λόγω πληροφοριών προερχόμενων από φίλους και συγγενείς που έχουν ήδη μεταβεί σε αυτές. Οι περισσότεροι αιτούντες γνωρίζουν επίσης ότι η πιθανότητα να γίνει δεκτή η αίτηση ασύλου τους είναι μικρή, αλλά παρόλα αυτά δεν παραιτούνται από τον σκοπό τους. Σε ό,τι αφορά τα υποκείμενα αίτια για τον υψηλό αριθμό αιτήσεων ασύλου οι οποίες τελικά κρίνονται αβάσιμες, η διάρκεια των διαδικασιών χορήγησης ασύλου και η συναφής με αυτή διάρκεια της επιτρεπόμενης διαμονής στο εκάστοτε κράτος μέλος εξακολουθούν να αποτελούν καίριους παράγοντες οι οποίοι λαμβάνονται υπόψη από τους επίδοξους αιτούντες άσυλο. Όπως επισημαινόταν ήδη στο προηγούμενο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, τα οικεία κράτη μέλη της ΕΕ λαμβάνουν συγκεκριμένα μέτρα ανάσχεσης, όπως ενημερωτικές εκστρατείες, βελτιστοποίηση των ανθρώπινων πόρων που απασχολούνται για 4 5 Συγκριτικά στατιστικά στοιχεία για τον Μάιο του 2012 σε σχέση με τον Μάιο του 2011: Αλβανία (+725%), Βοσνία-Ερζεγοβίνη (+14%), πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (-48%), Μαυροβούνιο (+77%), Σερβία (-13%). Απότομη και μη ανταποκρινόμενη στη γενικότερη τάση αύξηση των αιτήσεων ασύλου έχει καταγραφεί σε σχέση με: αλβανούς υπηκόους στο Λουξεμβούργο (+275% τον Φεβρουάριο και +233% τον Μάρτιο) και στη Σουηδία (+268% τον Απρίλιο και +413% τον Μάιο) υπηκόους Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στο Λουξεμβούργο (+1600% τον Απρίλιο) υπηκόους πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στο Λουξεμβούργο (+480% τον Μάιο) υπηκόους Μαυροβουνίου στη Γερμανία (+750% τον Ιανουάριο) και στην Ελβετία (+200% τον Μάιο). EL 15 EL

16 τη διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου, μείωση του μέσου χρόνου διεκπεραίωσης των αιτήσεων ασύλου οι οποίες είναι προδήλως αβάσιμες και αύξηση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών που ισχύουν για τις προσφυγές. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η πληροφόρηση σχετικά με τα μέτρα έχει επηρεάσει την επιλογή των χωρών προορισμού από ορισμένες εθνικές ομάδες. Τα κοινά χαρακτηριστικά των αιτούντων άσυλο επιβεβαιώθηκαν ομοίως κατά το πρώτο εξάμηνο του Την πλειονότητα των αιτούντων εξακολουθούν να αποτελούν μέλη της μειονότητας των Ρομά, τα οποία συχνά αφικνούνται με τις οικογένειές τους. Το επίπεδο εκπαίδευσης των Ρομά στην περιοχή παραμένει χαμηλό, ενώ τα ποσοστά ανεργίας είναι πολύ υψηλά, συντελώντας στον κοινωνικό αποκλεισμό και στη χειροτέρευση των συνθηκών διαβίωσής τους. Συνεχίζονται οι απόπειρες καταστρατήγησης των διαδικασιών ασύλου και επιστροφής, όπως εξηγείτο στο προηγούμενο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής. Μερικοί αιτούντες άσυλο δεν προσκομίζουν το βιομετρικό τους διαβατήριο κατά την υποβολή αίτησης ασύλου, πράγμα που δυσχεραίνει την ταυτοποίησή τους. Το ποσοστό αναγνώρισης του καθεστώτος ασύλου παραμένει πολύ χαμηλό 6, γεγονός που υποδηλώνει, όπως και στις προηγούμενες εκθέσεις, τον αβάσιμο χαρακτήρα των πλείστων αιτήσεων ασύλου. Εντούτοις, σε αντίθεση με την προηγούμενη περίοδο αναφοράς, κατά την οποία ο αριθμός των νέων αιτήσεων ασύλου ήταν μεγαλύτερος από τον αριθμό των επιστροφών, από τα μέσα Ιανουαρίου του 2012 έως σήμερα, η αναλογία μεταξύ του αριθμού των νέων αιτήσεων ασύλου και του αριθμού των επιστροφών είναι σε μεγάλο βαθμό ισορροπημένη. Οι αρχές των πέντε χωρών των Δυτικών Βαλκανίων εξακολούθησαν να λαμβάνουν μέτρα, όπως τους ζήτησε η Επιτροπή, για την ανάσχεση του φαινομένου αυτού, όπως εξηγείται λεπτομερώς στην ανωτέρω ενότητα II. Η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας θέσπισε νέο σχέδιο (Απρίλιος-Σεπτέμβριος 2012), το οποίο επικεντρώνεται ιδίως σε κοινωνικά και οικονομικά μέτρα με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης ευάλωτων ομάδων, περιλαμβανομένης της μειονότητας των Ρομά. Όλες οι εκθέσεις επικαιροποίησης σχετικά με την υλοποίηση των σχεδίων δράσης με στόχο την καταπολέμηση των καταχρήσεων του καθεστώτος απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης, που έχουν υποβληθεί από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, εξακολουθούν να αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στις ενημερωτικές εκστρατείες. Σε ολόκληρη την επικράτεια των οικείων χωρών έχουν διανεμηθεί αφίσες και φυλλάδια, τα οποία διευκρινίζουν τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα που απορρέουν από την ελευθερία πραγματοποίησης ταξιδίων άνευ θεώρησης στον χώρο Σένγκεν, καθώς και πληροφορίες σχετικά με το καθεστώς πρόσβασης στην αγορά εργασίας της ΕΕ. Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων έχουν αναφερθεί στην αυξανόμενη συμμετοχή των τοπικών ΜΚΟ στη διαδικασία αυτή. Οι Αντιπροσωπείες της ΕΕ στην περιοχή εξακολουθούν να επιτελούν σημαντικό ρόλο από την άποψη αυτή. 6 Το «ποσοστό αναγνώρισης» υπολογίστηκε ως η αναλογία των θετικών αποφάσεων (δηλαδή των αποφάσεων με τις οποίες γίνεται δεκτό το καθεστώς πρόσφυγα ή επικουρικής προστασίας (βάσει της οδηγίας 2004/83) ή το ανθρωπιστικό καθεστώς (βάσει του εθνικού δικαίου)) επί του συνολικού αριθμού αποφάσεων σε διαδικασίες πρώτου βαθμού. Ο συνολικός αριθμός αποφάσεων απαρτίζεται από τις θετικές και τις αρνητικές αποφάσεις. EL 16 EL