Θέματα Εξετάσεων Γ Λυκείου Μαθηματικά και Στοιχεία Στατιστικής

Transcript

1 Θέματα Εξετάσεων Γ Λυκείου Μαθηματικά και Στοιχεία Στατιστικής

2 Περιεχόμενα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα Θέματα Επαναληπτικών Θέματα

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Θέματα

4 Θέματα Επαναληπτικών 017 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ & Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 9 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΘΕΜΑ Α Α1. Να αποδείξετε ότι η παράγωγος της σταθερής συνάρτησης f(x) c, x είναι f (x) 0, για κάθε x. Μονάδες 7 Α. Να δώσετε τον ορισμό της διαμέσου (δ) ενός δείγματος ν παρατηρήσεων. Μονάδες 4 Α3. Πότε λέμε ότι μία συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη σε ένα σημείο x 0 του πεδίου ορισμού της; Μονάδες 4 Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α) Ισχύει ότι x x, για κάθε x. β) Το εύρος, η διακύμανση και η τυπική απόκλιση των τιμών μιας μεταβλητής είναι μέτρα διασποράς. γ) Για δύο οποιαδήποτε ενδεχόμενα A, B ενός δειγματικού χώρου Ω ισχύει ότι P(A Β) P(Α) P(B). δ) Ένα δείγμα τιμών μιας μεταβλητής λέγεται ομοιογενές, αν ο συντελεστής μεταβολής (CV) δεν ξεπερνά το 10%. ε) Δύο ενδεχόμενα A, B ενός δειγματικού χώρου Ω λέγονται ασυμβίβαστα όταν Α Β. Μονάδες 10 ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ 4

5 Θέματα Επαναληπτικών 017 ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ & Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΘΕΜΑ Β Από τους μαθητές ενός σχολείου το 50% συμμετέχει στην ομάδα του ποδοσφαίρου, το 55% δεν συμμετέχει στην ομάδα μπάσκετ και το 5% συμμετέχει και στις δύο παραπάνω ομάδες. Επιλέγουμε τυχαία έναν μαθητή. Να βρείτε την πιθανότητα: Β1. Ο μαθητής να συμμετέχει στην ομάδα του μπάσκετ. Β. Ο μαθητής να μην συμμετέχει σε καμία από τις δύο ομάδες. Β3. Ο μαθητής να συμμετέχει σε μόνο μία από τις δύο ομάδες. Μονάδες 9 Μονάδες 10 ΘΕΜΑ Γ Δίνεται η συνάρτηση Γ1. Να βρείτε το όριο x f(x), x x 1 f(x) 1 lim x 1 x 1.. Γ. Να βρείτε τα ακρότατα της συνάρτησης f. Μονάδες 7 Γ3. Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτομένης της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f στο σημείο A,f. Γ4. Να βρείτε τα σημεία της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f, στα οποία ο συντελεστής διεύθυνσης της εφαπτομένης ισούται με 1. ΤΕΛΟΣ ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ 5

6 Αριθμός μαθητών Θέματα Επαναληπτικών 017 ΘΕΜΑ Δ ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ & Δ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται το ιστόγραμμα συχνοτήτων για τους βαθμούς των μαθητών ενός σχολείου Α σε ένα διαγώνισμα Μαθηματικών. ν Βαθμολογία Δίνεται ότι η σχετική συχνότητα επί τοις εκατό της πρώτης κλάσης f% ισούται με 10. (Θεωρήστε ότι οι παρατηρήσεις κάθε κλάσης είναι ομοιόμορφα κατανεμημένες μέσα στην κλάση). Δ1. Να αποδείξετε ότι το πλήθος των μαθητών που συμμετείχαν στο διαγώνισμα είναι ν 50 και ότι η συχνότητα της τρίτης κλάσης είναι ν3 0. Μονάδες 4 Δ. Να υπολογίσετε τη μέση τιμή x A και τη διακύμανση s A των βαθμών των μαθητών που συμμετείχαν στο διαγώνισμα. Δ3. Να υπολογίσετε τη μέση τιμή των βαθμών των μαθητών που συμμετείχαν στο διαγώνισμα και ο βαθμός τους ήταν τουλάχιστον 1. 1 Μονάδες 7 Δ4. Οι βαθμοί των μαθητών στο διαγώνισμα των Μαθηματικών ενός σχολείου Β ομαδοποιήθηκαν στις ίδιες ακριβώς κλάσεις, όπως και αυτές του σχολείου Α. Η συχνότητα κάθε κλάσης του σχολείου Β βρέθηκε τριπλάσια από τη συχνότητα της αντίστοιχης κλάσης του σχολείου Α. Να υπολογίσετε τη μέση τιμή x και τη διακύμανση s B των βαθμών των μαθητών που συμμετείχαν στο διαγώνισμα Μαθηματικών του σχολείου Β. B ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ 6

7 Θέματα 017 ΘΕΜΑ Α ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 19 ΙΟΥΝΙΟΥ 017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΡΕΙΣ(3) Α1. Αν οι συναρτήσεις f και g είναι παραγωγίσιμες στο, να αποδείξετε ότι (f(x) g(x)) f (x) g (x), για κάθε x. Μονάδες 7 Α. Έστω μια συνάρτηση f με πεδίο ορισμού το Α. Πότε λέμε ότι η συνάρτηση f παρουσιάζει τοπικό μέγιστο στο x0 A ; Μονάδες 4 Α3. Αν ομαδοποιήσουμε τις παρατηρήσεις μιας μεταβλητής σε κλάσεις, τι ονομάζουμε πλάτος μιας κλάσης; Μονάδες 4 Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α) Αν f: και g: παραγωγίσιμες συναρτήσεις, τότε ισχύει (f(g(x))) f (g(x)) g (x), για κάθε x. β) Μία συνάρτηση f λέγεται γνησίως φθίνουσα σε ένα διάστημα του πεδίου ορισμού της, όταν για οποιαδήποτε x 1, x, με x1 x ισχύει f(x ) f(x ). 1 γ) Το κυκλικό διάγραμμα χρησιμοποιείται για τη γραφική παράσταση μόνο ποσοτικών δεδομένων. δ) Για οποιαδήποτε ενδεχόμενα A και B ενός δειγματικού χώρου ισχύει ότι P(A B) P(A) P(B) P(A B). ε) Το γραμμοσκιασμένο χωρίο στο διπλανό σχήμα αντιστοιχεί στο ενδεχόμενο B A. Μονάδες 10 ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 3 ΣΕΛΙΔΕΣ 7

8 Θέματα 017 ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΘΕΜΑ Β Στον παρακάτω πίνακα δίνονται οι τιμές x i και οι αντίστοιχες συχνότητες v i που προέκυψαν από παρατηρήσεις μιας μεταβλητής Χ. x i v i Β1. Για τις παρατηρήσεις αυτές να υπολογιστούν : α. η μέση τιμή x (μονάδες 6) β. η διάμεσος δ (μονάδες 5) γ. η διακύμανση s. (μονάδες 7) Μονάδες 18 Β. Να εξετάσετε αν το δείγμα των παραπάνω παρατηρήσεων είναι ομοιογενές. Μονάδες 7 ΘΕΜΑ Γ Δίνεται η συνάρτηση f(x) x x 1, x. Γ1. Να βρείτε τα ακρότατα της συνάρτησης f. Γ. Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτομένης (ε) της γραφικής παράστασης της f στο σημείο A(,f()). Μονάδες 7 Γ3. Να βρείτε τα σημεία στα οποία η ευθεία (ε) του ερωτήματος Γ τέμνει τους άξονες x x και y y. Μονάδες 4 f(x) 1 Γ4. Να υπολογίσετε το όριο lim. x 1 x 1 ΘΕΜΑ Δ Ένα κουτί έχει τρεις μπάλες, μία άσπρη, μία μαύρη και μία κόκκινη. Κάνουμε το εξής πείραμα: παίρνουμε από το κουτί μια μπάλα, καταγράφουμε το χρώμα της και την ξαναβάζουμε στο κουτί. Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία άλλη μια φορά. Δ1. Να κατασκευάσετε το δενδροδιάγραμμα που περιγράφει το παραπάνω πείραμα (μονάδες 3) και να γράψετε τον δειγματικό χώρο του πειράματος. (μονάδες ) Μονάδες 5 Δ. Να παρασταθούν με αναγραφή των στοιχείων τους τα ενδεχόμενα που προσδιορίζονται από την αντίστοιχη ιδιότητα: A : «η δεύτερη μπάλα που θα εξαχθεί να είναι μαύρη» B : «να εξαχθούν δυο μπάλες διαφορετικού χρώματος». ΤΕΛΟΣ ΗΣ ΑΠΟ 3 ΣΕΛΙΔΕΣ 8

9 Θέματα 017 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Δ3. Υποθέτουμε ότι ο δειγματικός χώρος του προηγούμενου πειράματος αποτελείται από ισοπίθανα απλά ενδεχόμενα και A, B είναι τα ενδεχόμενα του ερωτήματος Δ. α. Να υπολογίσετε την πιθανότητα των παρακάτω ενδεχομένων: A, A B, A B, B A. (μονάδες 8) β. Αν Γ είναι ένα ενδεχόμενο του δειγματικού χώρου, το οποίο είναι ασυμβίβαστο τόσο με το ενδεχόμενο A όσο και με το ενδεχόμενο B, να υπολογίσετε ποια είναι η μεγαλύτερη τιμή που μπορεί να έχει η πιθανότητα Ρ(Γ). (μονάδες 6) Μονάδες 14 ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνωπάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά σας στοιχεία. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων, αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας, να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. 4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: π.μ. ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 3 ΣΕΛΙΔΕΣ 9

10 Θέματα Επαναληπτικών 016 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Α1. Να αποδείξετε ότι η παράγωγος της ταυτοτικής συνάρτησης f(x) = x είναι f(x) = 1, για κάθε x. Μονάδες 7 Α. Πότε μια συνάρτηση f λέγεται γνησίως αύξουσα σε ένα διάστημα Δ του πεδίου ορισμού της; Μονάδες 4 Α3. Να ορίσετε το εύρος R (κύμανση) ενός συνόλου παρατηρήσεων μιας ποσοτικής μεταβλητής. Μονάδες 4 Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α) Ο συντελεστής μεταβολής CV είναι ανεξάρτητος από τις μονάδες μέτρησης. β) Αν A, B είναι δύο ενδεχόμενα ενός δειγματικού χώρου Ω, με A B, τότε για τις πιθανότητές τους ισχύει P(A) P(B) >. γ) Η διάμεσος ενός δείγματος επηρεάζεται από τις ακραίες παρατηρήσεις. δ) Η παράγωγος μιας συνάρτησης f στο x 0 εκφράζει τον ρυθμό μεταβολής του y = f(x) ως προς το x, όταν x = x0. ε) Σε μία κανονική ή περίπου κανονική κατανομή, περίπου το 95% των παρατηρήσεων βρίσκεται στο διάστημα (x s, x + s), όπου x είναι η μέση τιμή και s είναι η τυπική απόκλιση των παρατηρήσεων. Μονάδες 10 10

11 Θέματα Επαναληπτικών 016 ΘΕΜΑ Β Δίνεται η συνάρτηση f με τύπο = + > f(x) x α, x,α 0. Β1. Αν η γραφική παράσταση της f διέρχεται από το σημείο Α(1,), να βρείτε το α. Μονάδες 4 Β. Για α = 3 να βρείτε την εξίσωση της εφαπτομένης της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f στο σημείο της με τετμημένη x0 = 1. Μονάδες 7 Β3. Για α = 3 να βρείτε τα ακρότατα της συνάρτησης f. f(x) Β4. Για α = 3 να υπολογίσετε το όριο lim. x 1 x 1 ΘΕΜΑ Γ Σε ένα κουτί υπάρχουν σφαίρες, άλλες κόκκινου και άλλες μπλε χρώματος. Κάθε σφαίρα φέρει έναν θετικό ακέραιο αριθμό. To πλήθος των σφαιρών με άρτιο αριθμό είναι λ και το πλήθος των σφαιρών με περιττό αριθμό είναι λ+1. Επιλέγουμε τυχαία μια σφαίρα από το κουτί και ορίζουμε τα ενδεχόμενα: A : «η σφαίρα που επιλέγουμε έχει άρτιο αριθμό» Π: «η σφαίρα που επιλέγουμε έχει περιττό αριθμό» Κ : «η σφαίρα που επιλέγουμε έχει κόκκινο χρώμα» M : «η σφαίρα που επιλέγουμε έχει μπλε χρώμα». Δίνεται ότι: 6 Η πιθανότητα του ενδεχομένου Π είναι P( Π) = Η πιθανότητα του ενδεχομένου M Aείναι PM ( A) =. 51 Γ1. α. Να αποδείξετε ότι στο κουτί υπάρχουν συνολικά 51 σφαίρες (μονάδες 7). β. Να αποδείξετε ότι στο κουτί υπάρχουν 6 μπλε σφαίρες με άρτιο αριθμό (μονάδες 3). Μονάδες 10 7 Γ. Αν επιπλέον είναι γνωστό ότι P( Κ) = P( Μ), τότε 10 α. να αποδείξετε ότι στο κουτί περιέχονται 30 μπλε και 1 κόκκινες σφαίρες (μονάδες 6) β. να βρείτε την πιθανότητα η σφαίρα που επιλέγουμε να είναι μπλε με περιττό αριθμό (μονάδες 5) γ. να βρείτε την πιθανότητα η σφαίρα που επιλέγουμε να είναι κόκκινη με περιττό αριθμό (μονάδες 4). Μονάδες 15 11

12 Θέματα Επαναληπτικών 016 ΘΕΜΑ Δ Ρωτήσαμε τις οικογένειες μιας πολυκατοικίας να μας πουν πόσα παιδιά έχει η καθεμιά. Οι απαντήσεις τους φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Αριθμός παιδιών x i Οικογένειες ν i ν 5 x 6 1 ΣΥΝΟΛΟ ν Δ1. Αν η διάμεσος του αριθμού των παιδιών είναι δ = 3, να βρείτε τις δυνατές τιμές του μεγέθους ν του δείγματος. Δ. Αν ν = 1 και η μέση τιμή του αριθμού των παιδιών είναι 8 x =, τότε 3 Μονάδες 9 α. να βρείτε την τιμή x 6 (μονάδες 5) β. να κατασκευάσετε το διάγραμμα συχνοτήτων (μονάδες ) και το πολύγωνο συχνοτήτων (μονάδα 1). Τα διαγράμματα να γίνουν με στυλό. Δ3. Μετά από ένα χρόνο ξαναρωτήσαμε τις ίδιες οικογένειες για το πλήθος των παιδιών της καθεμιάς. Η οικογένεια που δεν είχε παιδιά απέκτησε δίδυμα και μία από τις οικογένειες που είχε ένα παιδί απέκτησε και δεύτερο. Στις υπόλοιπες οικογένειες ο αριθμός των παιδιών δεν μεταβλήθηκε. Να βρείτε τη μέση τιμή του αριθμού των παιδιών που προκύπτει από τις νέες παρατηρήσεις. 1

13 Θέματα 016 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 0 ΜΑΪΟΥ 016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Α1. Αν A και A είναι δύο συμπληρωματικά ενδεχόμενα ενός δειγματικού χώρου Ω να αποδείξετε ότι για τις πιθανότητές τους ισχύει: P(A ) = 1 P(A). Μονάδες 7 Α. Να δώσετε τον ορισμό της διαμέσου (δ) ενός δείγματος ν παρατηρήσεων. Μονάδες 4 Α3. Έστω f μία συνάρτηση με πεδίο ορισμού το Α. Πότε λέμε ότι η συνάρτηση f παρουσιάζει τοπικό ελάχιστο στο x0 A ; Μονάδες 4 Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α) Αν Α και Β είναι δύο ενδεχόμενα ενός δειγματικού χώρου Ω με Α Β, τότε για τις πιθανότητές τους ισχύει P(A) P(Β). β) Ο σταθμισμένος αριθμητικός μέσος ή σταθμικός μέσος είναι μέτρο διασποράς. γ) Αν οι συναρτήσεις f και g είναι παραγωγίσιμες, τότε ισχύει ότι: (f(x) g(x)) = f (x)g(x) + f(x)g (x). δ) Το ραβδόγραμμα χρησιμοποιείται για τη γραφική παράσταση των τιμών μιας ποιοτικής μεταβλητής. ε) Αν μία συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη σε ένα διάστημα Δ και ισχύει f(x) > 0 για κάθε εσωτερικό σημείο του Δ, τότε η f είναι γνησίως φθίνουσα στο Δ. Μονάδες 10 13

14 Θέματα 016 ΘΕΜΑ Β Δίνεται η συνάρτηση f με τύπο 3 x 5 f(x) = x + 6x 1, x. 3 Β1. Να βρείτε τα ακρότατα της συνάρτησης f. Μονάδες 9 Β. Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτομένης της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f στο σημείο της A(0,f(0)). Β3. Να υπολογίσετε το όριο ΘΕΜΑ Γ f(x) 1 lim x -1 x + 1. Μεταξύ των οικογενειών με τρία παιδιά επιλέγουμε τυχαία μία οικογένεια και εξετάζουμε τα παιδιά της ως προς το φύλο και ως προς τη σειρά γέννησής τους. Γ1. Να προσδιορίσετε το δειγματικό χώρο Ω του πειράματος χρησιμοποιώντας ένα δενδροδιάγραμμα. Μονάδες 4 Γ. Να παρασταθούν με αναγραφή των στοιχείων τους τα ενδεχόμενα που προσδιορίζονται από την αντίστοιχη ιδιότητα: A: «τo πρώτο παιδί είναι κορίτσι» Β: «ο αριθμός των κοριτσιών υπερβαίνει τον αριθμό των αγοριών» Γ: «τα δύο πρώτα παιδιά είναι του ίδιου φύλου». Γ3. Υποθέτουμε ότι ο δειγματικός χώρος Ω αποτελείται από ισοπίθανα απλά ενδεχόμενα. α) Να υπολογίσετε την πιθανότητα των παρακάτω ενδεχομένων:, Δ = A B Ε = A B, Ζ= Γ Ε. (μονάδες 9 ) β) Να υπολογίσετε την πιθανότητα των παρακάτω ενδεχομένων: Η: «δεν πραγματοποιείται κανένα από τα Α,Β» Θ: «πραγματοποιείται ακριβώς ένα από τα Α,Β». (μονάδες 6 ) Μονάδες 15 14

15 Θέματα 016 ΘΕΜΑ Δ Οι χρόνοι (σε λεπτά) που χρειάστηκαν ν υπολογιστές για να τρέξουν ένα πρόγραμμα, έχουν ομαδοποιηθεί σε 4 ισοπλατείς κλάσεις πλάτους c, όπως στον παρακάτω πίνακα: Χρόνος (σε λεπτά) Κεντρική Τιμή x i Συχνότητα ν i [8, ) 0 [, ) [, ) 10 [, ) ν 4 ΣΥΝΟΛΟ ν=... Δ1. Να αποδείξετε ότι c= 4. Μονάδες 4 Δ. Αν η μέση τιμή των χρόνων είναι x= 14, να αποδείξετε ότι ν 4 = 5 (μονάδες 4) και στη συνέχεια να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τον παραπάνω πίνακα κατάλληλα συμπληρωμένο (μονάδες ). Δ3. Αν οι παρατηρήσεις είναι ομοιόμορφα κατανεμημένες σε κάθε κλάση, να βρείτε πόσοι υπολογιστές χρειάστηκαν τουλάχιστον 9 λεπτά για να τρέξουν το πρόγραμμα. Μονάδες 5 Δ4. Να αποδείξετε ότι η τυπική απόκλιση των χρόνων είναι s=4 και να εξετάσετε αν το δείγμα των χρόνων είναι ομοιογενές. Δ5. Αντικαθιστούμε τον επεξεργαστή κάθε υπολογιστή με έναν ταχύτερο και βρίσκουμε ότι κάθε υπολογιστής τρέχει τώρα το πρόγραμμα στο 80% του χρόνου που χρειαζόταν πριν. Να εξετάσετε ως προς την ομοιογένεια το καινούργιο δείγμα χρόνων. Μονάδες 4 15

16 Θέματα Επαναληπτικών 015 ΘΕΜΑ Α ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) Α1. Για οποιαδήποτε ασυμβίβαστα μεταξύ τους ενδεχόμενα A και Β, να αποδείξετε ότι P A B P A P B. Μονάδες 7 Α. Πότε μια συνάρτηση f με πεδίο ορισμού Α λέγεται συνεχής; Μονάδες 4 Α3. Πώς ορίζεται ο συντελεστής μεταβολής ή συντελεστής μεταβλητότητας των παρατηρήσεων μιας ποσοτικής μεταβλητής X, αν x 0, και πώς, αν x 0; Μονάδες 4 Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α) Αν οι συναρτήσεις f, g έχουν κοινό πεδίο ορισμού Α, τότε η συνάρτηση f g έχει πάντοτε πεδίο ορισμού το Α. β) Αν μια συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη σε ένα διάστημα Δ και ισχύει ότι f ' x 0 για κάθε εσωτερικό σημείο του Δ, τότε η f είναι γνησίως φθίνουσα στο Δ. γ) Για τη σχετική συχνότητα f i της τιμής 0 fi 1. xi μιας μεταβλητής X, ισχύει ότι δ) Η τυπική απόκλιση s των παρατηρήσεων μιας ποσοτικής μεταβλητής X είναι μέτρο θέσης. ε) Έστω Α, Β ενδεχόμενα ενός δειγματικού χώρου Ω. Το ενδεχόμενο A B πραγματοποιείται μόνο όταν τα Α, Β πραγματοποιούνται συγχρόνως. Μονάδες 10 ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ 16

17 Θέματα Επαναληπτικών 015 ΘΕΜΑ Β ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Δίνεται η συνάρτηση 3 f(x) αx βx 4, x, της οποίας η γραφική παράσταση εφάπτεται στον άξονα xx στο σημείο Α(-,0). Β1. Να αποδείξετε ότι α=1 και β=3. Β. Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα. Μονάδες 7 Β3. Να βρείτε το σημείο της γραφικής παράστασης της f, στο οποίο η εφαπτομένη έχει τον ελάχιστο συντελεστή διεύθυνσης. Β4. Να υπολογίσετε το όριο: lim x f (x) x 1 5 ΘΕΜΑ Γ Θεωρούμε ένα δείγμα ν συνδρομητών μιας εταιρείας κινητής τηλεφωνίας. Για τον μήνα Μάιο, οι χρόνοι ομιλίας (σε ώρες) που έχουν χρεωθεί οι συνδρομητές του δείγματος έχουν χωριστεί σε πέντε κλάσεις ίσου πλάτους. Θεωρούμε ότι οι παρατηρήσεις κάθε κλάσης είναι ομοιόμορφα κατανεμημένες. Δίνεται ότι: Η μικρότερη διάρκεια χρόνου ομιλίας που παρατηρήθηκε στο δείγμα είναι μηδέν. Το κέντρο της πέμπτης κλάσης είναι 18. Στο κυκλικό διάγραμμα σχετικών συχνοτήτων, η γωνία του κυκλικού τομέα που αντιστοιχεί στην πέμπτη κλάση ισούται με 36 ο. Ν1 Ν Ν3 Ν4, όπου Ν 1, Ν, Ν3 και Ν4 είναι οι αθροιστικές συχνότητες της ης, ης, 3 ης και 4 ης κλάσης αντίστοιχα. Γ1. Να αποδείξετε ότι το πλάτος c της κάθε κλάσης είναι 4. Μονάδες 4 Γ. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τον Πίνακα Ι συμπληρωμένο, αιτιολογώντας την απάντησή σας. ΤΕΛΟΣ ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ 17

18 Θέματα Επαναληπτικών 015 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Κλάσεις (σε ώρες) [, ) [, ) [, ) [, ) [, ) Κεντρικές τιμές x i Σύνολο Πίνακας Ι Σχετικές συχνότητες f i % Μονάδες 10 Για τα ερωτήματα Γ3 και Γ4, δίνεται ότι f 1% 0, f % 5, f 3 % 30, f 4 % 15 και f % Γ3. Να βρείτε το ποσοστό των συνδρομητών του δείγματος οι οποίοι έχουν χρεωθεί τουλάχιστον 3 ώρες και λιγότερες από 10 ώρες ομιλίας. Μονάδες 5 Γ4. Υποθέτουμε ότι οι συνδρομητές της εταιρείας δικαιούνται κάθε μήνα μέχρι 4 ώρες δωρεάν χρόνο ομιλίας. Έτσι, πληρώνουν μόνο για το χρόνο ομιλίας που τους έχει χρεωθεί επιπλέον των 4 ωρών. Αφαιρούμε από το δείγμα τους συνδρομητές που χρεώθηκαν λιγότερες από 4 ώρες. Να υπολογίσετε τη μέση τιμή του χρόνου (σε ώρες) που πλήρωσαν οι υπόλοιποι συνδρομητές του δείγματος τον μήνα Μάιο. ΘΕΜΑ Δ Δίνεται τετράγωνο ΑΒΓΔ πλευράς 4. Θεωρούμε τα εσωτερικά σημεία Κ, Λ, Μ και Ν των πλευρών ΑΒ, ΒΓ, ΓΔ και ΔΑ αντίστοιχα, έτσι ώστε ΑΚ = ΒΛ = ΓΜ = ΔΝ = x, όπως φαίνεται στο Σχήμα Ι. Α x Κ Β x Λ Δ1. Να αποδείξετε ότι το εμβαδόν του ΚΛΜΝ, ως συνάρτηση του x, είναι: Ε(x) = (x 4x + 8), x 0, 4. Ν x Δ Μ Σχήμα Ι x Γ Δ. Να βρείτε την τιμή του x για την οποία το εμβαδόν Ε(x) γίνεται ελάχιστο. Μονάδες 4 Μονάδες 4 ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ 18

19 Θέματα Επαναληπτικών 015 ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Δ3. Θεωρούμε τις τιμές yi E(x i), x i (0,4), i 1,, 3,..., 19, έτσι ώστε: Τα x i, i 1,, 3,..., 19 είναι διαφορετικά ανά δύο μεταξύ τους. Η μέση τιμή των x i, i 1,, 3,..., 19 και η διάμεσός τους είναι ίσες με. Η μέση τιμή των y, i 1,, 3,..., 19 είναι ίση με 8,0. i α) Να βρείτε τη μέση τιμή των x i, i 1,, 3,..., 19. () β) Να βρείτε την τυπική απόκλιση s x των x i, i 1,, 3,..., 19 και να εξετάσετε αν το δείγμα τους είναι ομοιογενές. ν t ν i 1 i 1 Δίνεται ότι s t i ν, όπου t i, i 1,,..., ν είναι ν i 1 παρατηρήσεις μιας μεταβλητής. (Μονάδες 5) γ) Επιλέγουμε τυχαία μία από τις τιμές x i, i 1,, 3,..., 19. Να βρείτε την πιθανότητα των ενδεχομένων : A { x i, i 1,, 3,..., 19, έτσι ώστε x i 4 }, B { x, i 1,, 3,..., 19, έτσι ώστε E(x ) 8} και i Γ: «Δεν πραγματοποιείται κανένα από τα ενδεχόμενα Α και Β». ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) i () Μονάδες Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα Ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν το ζητάει η εκφώνηση, και μόνο για πίνακες, διαγράμματα κλπ. 4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Ώρα δυνατής αποχώρησης: ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ 19

20 Θέματα 015 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 0 ΜΑΪΟΥ 015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: 5(ΠΕΝΤΕ) ΘΕΜΑ Α Α1. Αν οι συναρτήσεις f,g είναι παραγωγίσιμες στο, να αποδείξετε ότι f x g x f x g x, x Μονάδες 7 Α. Πότε λέμε ότι μια συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο σημείο x0 του πεδίου ορισμού της; Μονάδες 4 Α3. Αν x 1, x,..., x ν είναι οι παρατηρήσεις μιας ποσοτικής μεταβλητής Χ ενός δείγματος μεγέθους ν και w 1, w,..., w ν είναι οι αντίστοιχοι συντελεστές στάθμισης (βαρύτητας), να ορίσετε τον σταθμικό μέσο της μεταβλητής Χ. Μονάδες 4 Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α) Αν για τη συνάρτηση f ισχύουν f x0 0 για x0 α,β, α,x 0 και f x 0 στο 0 διάστημα x x. α,β για 0 f x 0 στο x,β, τότε η f παρουσιάζει ελάχιστο στο β) Ένα τοπικό ελάχιστο μιας συνάρτησης στο πεδίο ορισμού της μπορεί να είναι μεγαλύτερο από ένα τοπικό μέγιστο. γ) Η διακύμανση των παρατηρήσεων μιας ποσοτικής μεταβλητής Χ εκφράζεται με τις ίδιες μονάδες με τις οποίες εκφράζονται οι παρατηρήσεις. ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ 0

21 Θέματα 015 ΘΕΜΑ Β ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ δ) Αν για τους συντελεστές μεταβολής των δειγμάτων Α και Β ισχύει CV >CV, τότε λέμε ότι το δείγμα Β εμφανίζει μεγαλύτερη ομοιογένεια B A από το δείγμα Α. ε) Αν Α, Β είναι ενδεχόμενα ενός δειγματικού χώρου Ω, τότε η έκφραση «η πραγματοποίηση του Α συνεπάγεται την πραγματοποίηση του Β» δηλώνει ότι Α Β. Μονάδες 10 Έστω Α, Β και Γ ενδεχόμενα ενός δειγματικού χώρου Ω. Οι πιθανότητες των ενδεχομένων Α, A B και A B ανήκουν στο σύνολο λύσεων της εξίσωσης 3x 1 8x 6x 1 0. Η πιθανότητα του ενδεχομένου Γ ανήκει στο σύνολο λύσεων της εξίσωσης 9x 3x Β1. Να αποδείξετε ότι P(A), P(A B) και P(A B). 3 4 Μονάδες 5 Β. Να υπολογίσετε την πιθανότητα P(A B ), καθώς επίσης και την πιθανότητα του ενδεχομένου Δ: «πραγματοποιείται το πολύ ένα από τα ενδεχόμενα Α και Β». Β3. Να υπολογίσετε την πιθανότητα του ενδεχομένου Ε: «πραγματοποιείται μόνο ένα από τα ενδεχόμενα Α και Β». Β4. Να εξετάσετε αν τα ενδεχόμενα Β και Γ είναι ασυμβίβαστα. ΘΕΜΑ Γ Θεωρούμε ένα δείγμα ν παρατηρήσεων μιας συνεχούς ποσοτικής μεταβλητής Χ, τις οποίες ομαδοποιούμε σε 5 ισοπλατείς κλάσεις, όπως παρουσιάζονται στον Πίνακα Ι, όπου f i%, i 1,,3,4,5 είναι οι σχετικές συχνότητες επί τοις εκατό των αντιστοίχων κλάσεων. Θεωρούμε ότι οι παρατηρήσεις κάθε κλάσης είναι ομοιόμορφα κατανεμημένες. Δίνεται ότι : Το ποσοστό των παρατηρήσεων του δείγματος που είναι μικρότερες του 10 είναι 10%. Το ποσοστό των παρατηρήσεων του δείγματος που είναι μεγαλύτερες ή ίσες του 16 είναι 30%. Στο κυκλικό διάγραμμα σχετικών συχνοτήτων, η γωνία του κυκλικού τομέα που αντιστοιχεί στην 3 η κλάση είναι 108 ο. Η μέση τιμή των παρατηρήσεων του δείγματος είναι x 14. ΤΕΛΟΣ ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ 1

22 Θέματα 015 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Kλάσεις f i % [8, 10) [10, 1) [1, 14) [14, 16) [16, 18) ΠΙΝΑΚΑΣ Ι Γ1. Να αποδείξετε ότι f 1% 10, f % 10, f 3 % 30, f 4% 0, f 5% 30. Δεν είναι απαραίτητο να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τον Πίνακα Ι συμπληρωμένο. Γ. Να εξετάσετε αν το δείγμα των παρατηρήσεων είναι ομοιογενές. Δίνεται ότι 6,6,57. Μονάδες 7 Γ3. Έστω x 1, x, x3 και x 4 τα κέντρα της 1 ης, ης, 3 ης και 4 ης κλάσης αντίστοιχα και ν 1, ν, ν 3 και ν 4 οι συχνότητες της 1 ης, ης, 3 ης και 4 ης κλάσης αντίστοιχα. Αν 4 i 1 x ν 1780, βρείτε το πλήθος ν των παρατηρήσεων του δείγματος. i i Μονάδες 5 Γ4. Έστω 1,, 3, 4, 5 πέντε τυχαία επιλεγμένες παρατηρήσεις διαφορετικές μεταξύ τους από το παραπάνω δείγμα ν παρατηρήσεων. Ορίζουμε ως τη μέση τιμή των πέντε αυτών παρατηρήσεων και S α την τυπική τους απόκλιση. i Εάν, για i=1,, 3, 4, 5, να δείξετε ότι η μέση τιμή του δείγματος i S β i, i=1,, 3, 4, 5 είναι ίση με 0 και η τυπική του απόκλιση S β είναι ίση με 1. Μονάδες 7 ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

23 Θέματα 015 ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΘΕΜΑ Δ Δίνεται κύκλος (Ο,ρ) με κέντρο Ο και ακτίνα ρ=5 και ορθογώνιο ΑΒΓΔ εγγεγραμμένο στον κύκλο αυτόν με πλευρά ΑΒ=x, όπως φαίνεται στο Σχήμα Ι. A x Β Δ Ο Γ ΣΧΗΜΑ Ι Δ1. Να αποδείξετε ότι το εμβαδόν του ορθογωνίου ΑΒΓΔ, ως συνάρτηση του x, δίνεται από τον τύπο f(x) x 100 x, 0 x 10. Μονάδες 4 Δ. Να βρείτε την τιμή του x για την οποία το εμβαδόν του ορθογωνίου ΑΒΓΔ γίνεται μέγιστο. Για την τιμή αυτήν του x, δείξτε ότι το ορθογώνιο ΑΒΓΔ είναι τετράγωνο. Μονάδες 5 (1 x) 99 Δ3. Να υπολογίσετε το όριο lim x 0 98 x f Δ4. Έστω Α, Β ενδεχόμενα ενός δειγματικού χώρου Ω. Αν P(A-B)>0, να δείξετε ότι f P(A B) P(A) f 100 P (A) 100 P (A B).. ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ 3

24 4 Θέματα 015

25 Θέματα Επαναληπτικών 014 ΘΕΜΑ Α ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 0 ΙΟΥΝΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) Α1. Για δύο οποιαδήποτε ενδεχόμενα A, B ενός δειγματικού χώρου Ω, να αποδείξετε ότι P A B = P A + P B P A B ( ) ( ) ( ) ( ) Μονάδες 7 Α. Έστω μια συνάρτηση f με πεδίο ορισμού A. Πότε λέμε ότι η συνάρτηση f παρουσιάζει τοπικό μέγιστο στο x1 A ; Μονάδες 4 Α3. Τι ονομάζεται (απόλυτη) συχνότητα v i της τιμής x i μιας μεταβλητής X ; Μονάδες 4 Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α) Σε μια κανονική ή περίπου κανονική κατανομή το 99,7% περίπου των παρατηρήσεων βρίσκεται στο διάστημα ( x s, x+ s), όπου x η μέση τιμή και s η τυπική απόκλιση των παρατηρήσεων. (μονάδες ) β) Σε ομαδοποιημένα δεδομένα το εμβαδόν του χωρίου που ορίζεται από το πολύγωνο συχνοτήτων και τον οριζόντιο άξονα είναι πάντοτε ίσο με ένα. (μονάδες ) γ) Έστω μια συνάρτηση f παραγωγίσιμη στο σημείο x 0. Ο συντελεστής διεύθυνσης της εφαπτομένης της γραφικής παράστασης της f στο σημείο της x, f( x ) είναι f' ( x 0 ) (μονάδες ) ( 0 0 ) δ) Το ενδεχόμενο A B πραγματοποιείται, όταν πραγματοποιείται το A αλλά όχι το B (μονάδες ) ε) Ο σταθμισμένος αριθμητικός μέσος ή σταθμικός μέσος είναι ένα μέτρο διασποράς. (μονάδες ) Μονάδες 10 ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 5

26 Θέματα Επαναληπτικών 014 ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΘΕΜΑ Β Η βαθμολογία εξήντα μαθητών ενός Λυκείου σε ένα διαγώνισμα Μαθηματικών βρίσκεται στο διάστημα [10, 0) και έχει ομαδοποιηθεί σε πέντε κλάσεις ίσου πλάτους. Γνωρίζουμε, επίσης, ότι έξι μαθητές έχουν πάρει βαθμό μικρότερο από 1, δεκαοκτώ μαθητές μικρότερο από 14, έξι μαθητές μεγαλύτερο ή ίσο του 18 και δεκαοκτώ μαθητές μεγαλύτερο ή ίσο του 16. Β1. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τον παρακάτω πίνακα συχνοτήτων κατάλληλα συμπληρωμένο, δικαιολογώντας τις απαντήσεις σας. Κλάσεις Κεντρικές Τιμές x i Συχνότητα v i Σχετική Συχνότητα f i % Αθροιστική Συχνότητα N i Αθροιστική Σχετική Συχνότητα F i % [10, ) [, ) [, ) [, ) [, 0) Σύνολο Μονάδες 1 Β. Να βρείτε τη μέση βαθμολογία x των μαθητών και τη διάμεσο δ των βαθμολογιών τους. Β3. Στο 5% των μαθητών με την καλύτερη επίδοση πρόκειται να δοθεί έπαινος. Από ποιον βαθμό και πάνω πρέπει να έχει γράψει κάποιος μαθητής για να πάρει έπαινο; (Θεωρούμε ότι οι παρατηρήσεις κάθε κλάσης είναι ομοιόμορφα κατανεμημένες). Μονάδες 5 ΤΕΛΟΣ ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 6

27 Θέματα Επαναληπτικών 014 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΘΕΜΑ Γ Έστω Ω = { 1, 0, 1, } ο δειγματικός χώρος ενός πειράματος τύχης. Οι πιθανότητες των απλών ενδεχομένων του Ω δίνονται από τη σχέση α Ρ(κ) =, + κ 1 κ Ω, με α > 0 Θεωρούμε τα ενδεχόμενα Α, Β του Ω με { } { ( )( ) } Α = κ Ω κ > 1 Β = κ Ω κ 1 κ 4 = 0 Γ1. Να αποδείξετε ότι του Ω. Γ. Να αποδείξετε ότι Ρ( Α ), ΡΒ ( ) ενδεχομένων: 5 α = και να βρείτε τις πιθανότητες των απλών ενδεχομένων 11 Γ : «να πραγματοποιείται το B και όχι το A» 1 6 = = και να βρείτε τις πιθανότητες των Δ: «να μην πραγματοποιείται το A ή να μην πραγματοποιείται το B». Μονάδες 10 Γ3. Θεωρούμε τη συνάρτηση και το ενδεχόμενο 1 3 κ 9 f(x) = x + x + x 1, x, κ Ω 3 4 Ε = { κ Ω η συνάρτηση f να είναι γνησίως αύξουσα }. Να εξετάσετε αν το ενδεχόμενο Ε είναι βέβαιο. Μονάδες 7 ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 7

28 Θέματα Επαναληπτικών 014 ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΘΕΜΑ Δ Δίνεται ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ με μήκος 100 m. Θεωρούμε εσωτερικό σημείο Γ του ΑΒ τέτοιο, ώστε το μήκος του τμήματος ΑΓ να είναι x m. Δ1. Κατασκευάζουμε τα τετράγωνα ΑΓΔΖ και ΓΒΘΗ, όπως φαίνεται στο διπλανό σχήμα. i) Να αποδείξετε ότι το άθροισμα των εμβαδών των δύο τετραγώνων, ως συνάρτηση του x, είναι ( ) Ε(x) = x 00x , x 0, 100 (μονάδες 3) ii) Να βρείτε για ποια τιμή του x το εμβαδόν Ε(x) γίνεται ελάχιστο. (μονάδες 5) Στη συνέχεια, για x = 50, χωρίζουμε το ευθύγραμμο τμήμα ΑΓ σε v διαδοχικά ευθύγραμμα τμήματα i, i = 1,,..., v με αντίστοιχα μήκη x,i i = 1,,..., v. Αν η μέση τιμή των μηκών s = 0, τότε: x, i i = 1,,..., v είναι x = και η τυπική τους απόκλιση είναι Δ. Να δείξετε ότι v = 5 Δ3. Να βρείτε τη μέση τιμή των εμβαδών των τετραγώνων που κατασκευάζονται με πλευρές τα διαδοχικά τμήματα i με αντίστοιχα μήκη Δίνεται ότι: s = t ν 1 i ν i = 1 ν i = 1 ν t i x, i όπου i = 1,,..., 5 Μονάδες 5 ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 8

29 Θέματα Επαναληπτικών 014 ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Δ4. Επιλέγουμε τυχαία ένα από τα διαδοχικά ευθύγραμμα τμήματα i, i = 1,,..., 5 Να βρείτε την πιθανότητα του ενδεχομένου Λ = { i, i = 1,,..., 5 τέτοιο, ώστε ο δείκτης i να είναι πολλαπλάσιο του 3 ή πολλαπλάσιο του 4 }. ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα Ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν το ζητάει η εκφώνηση, και μόνο για πίνακες, διαγράμματα κλπ. 4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Ώρα δυνατής αποχώρησης: ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 9

30 Θέματα 014 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΘΕΜΑ Α Α1. Αν η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο και c σταθερός πραγματικός αριθμός, να αποδείξετε με τη χρήση του ορισμού της παραγώγου ότι c f x = c f x, για κάθε x R ( ( )) ( ) Μονάδες 7 Α. Πότε μια συνάρτηση f λέγεται γνησίως φθίνουσα σε ένα διάστημα Δ του πεδίου ορισμού της; Μονάδες 4 Α3. Πότε μια ποσοτική μεταβλητή λέγεται διακριτή και πότε συνεχής; Μονάδες 4 Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. =, και η α) Αν για τη συνάρτηση f ισχύει f ( x ) 0, για x ( α,β) 0 0 παράγωγός της f διατηρεί πρόσημο εκατέρωθεν του 0 x, τότε η f είναι γνησίως μονότονη στο ( α,β ) και δεν παρουσιάζει ακρότατο στο διάστημα αυτό. (μονάδες ) β) Για δύο οποιαδήποτε ενδεχόμενα Α, Β ενός δειγματικού χώρου Ω ισχύει: P A B = P B P A B ( ) ( ) ( ) (μονάδες ) γ) Σε μια κανονική ή περίπου κανονική κατανομή το 95% περίπου των παρατηρήσεων βρίσκονται στο διάστημα ( x s, x s) τιμή και s η τυπική απόκλιση των παρατηρήσεων. +, όπου x η μέση (μονάδες ) ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 30

31 Θέματα 014 ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ δ) Αν x i είναι τιμή μιας ποσοτικής μεταβλητής X, τότε η αθροιστική συχνότητα N εκφράζει το πλήθος των παρατηρήσεων που είναι μεγαλύτερες της τιμής i x i (μονάδες ) ε) Το κυκλικό διάγραμμα είναι ένας κυκλικός δίσκος χωρισμένος σε κυκλικούς τομείς, τα εμβαδά ή, ισοδύναμα, τα τόξα των οποίων είναι ανάλογα προς τις αντίστοιχες συχνότητες vi ή τις σχετικές συχνότητες f i των τιμών x i της μεταβλητής. (μονάδες ) Μονάδες 10 ΘΕΜΑ Β Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται το ιστόγραμμα συχνοτήτων, το οποίο παριστάνει τις πωλήσεις σε χιλιάδες ευρώ που έγιναν από τους πωλητές μιας εταιρείας κατά τη διάρκεια ενός έτους. 14 αριθμός πωλητών πωλήσεις σε χιλιάδες ευρώ Β1. Να βρείτε το πλήθος των πωλητών της εταιρείας. Μονάδες 5 Β. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τον παρακάτω πίνακα συχνοτήτων της κατανομής των πωλήσεων κατάλληλα συμπληρωμένο, δικαιολογώντας τη στήλη με τις σχετικές συχνότητες f, i i= 1,, 3, 4 ΤΕΛΟΣ ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 31

32 Θέματα 014 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Kλάσεις Κεντρικές τιμές x i Συχνότητα ν i Σχετική συχνότητα f i [, ) [, ) [, ) [, ) Σύνολο Β3. α) Να υπολογίσετε τη μέση τιμή των πωλήσεων του έτους. (μονάδες 6) β) Να βρείτε το πλήθος των πωλητών που έκαναν πωλήσεις τουλάχιστον 4,5 χιλιάδων ευρώ (θεωρούμε ότι οι παρατηρήσεις κάθε κλάσης είναι ομοιόμορφα κατανεμημένες). (μονάδες 6) Μονάδες 1 ΘΕΜΑ Γ Ένα δοχείο περιέχει κόκκινες (Κ), άσπρες (Α) και πράσινες (Π) μπάλες. Επιλέγουμε τυχαία μία μπάλα. Η πιθανότητα να προκύψει κόκκινη μπάλα είναι P(Κ) = x1, ενώ η πιθανότητα να προκύψει άσπρη μπάλα είναι P(Α) = x, όπου x, 1 x είναι οι θέσεις των τοπικών ακροτάτων της συνάρτησης 3 7 f(x) = 4x x + x 1, x με x1 < x Γ1. Να βρείτε τις πιθανότητες P(Κ), P(A) και P(Π), όπου P(Π) η πιθανότητα να προκύψει πράσινη μπάλα. Μονάδες 10 Γ. Αν P(Κ) 1 4 ενδεχομένων: = και P(A) 1 3 =, να βρείτε τις πιθανότητες των παρακάτω Γ: «η μπάλα που επιλέγεται τυχαία να είναι κόκκινη ή άσπρη» Δ: «η μπάλα που επιλέγεται τυχαία να είναι ούτε κόκκινη ούτε άσπρη» Ε: «η μπάλα που επιλέγεται τυχαία να είναι άσπρη ή να μην είναι πράσινη». Μονάδες 9 ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 3

33 Θέματα 014 ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Γ3. Αν οι άσπρες μπάλες είναι κατά τέσσερις (4) λιγότερες από τις πράσινες μπάλες, να βρείτε πόσες μπάλες έχει το δοχείο. ΘΕΜΑ Δ Θεωρούμε ένα κουτί σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου με βάση ορθογώνιο και ανοικτό από πάνω. 5 dm Το ύψος του κουτιού είναι 5 dm. Η βάση του κουτιού έχει σταθερή περίμετρο 0 dm και μία πλευρά της είναι x dm με 0 < x < 10 x dm Δ1. Να αποδείξετε ότι η συνολική επιφάνεια του κουτιού ως συνάρτηση του x είναι E(x) = x + 10x + 100, x 0, 10 ( ) και να βρείτε για ποια τιμή του x το κουτί έχει μέγιστη επιφάνεια. Στη συνέχεια, θεωρούμε τα σημεία ( ) i i i με 5 = x1 < x <... < x14 < x15 = 9 A x, y, όπου ( ) y = E x, i = 1,,...,15 i i Δ. Αν το δείγμα των τετμημένων x i, i = 1,,...,15 Ai( x,y i i) δεν είναι ομοιογενές έχει μέση τιμή x = 8 και των παραπάνω σημείων τυπική απόκλιση s τέτοια, ώστε s - 5s + = 0 τότε: α) να αποδείξετε ότι s= (μονάδες 4) ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 33

34 Θέματα 014 ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ β) να βρείτε τη μέση τιμή των Δίνεται ότι: s = ν i = 1 ν 1 t i x i, με i = 1,,...,15 ν t i i = 1 ν (μονάδες 4) Δ3. Επιλέγουμε τυχαία ένα από τα παραπάνω σημεία ( ) i i i Να βρείτε την πιθανότητα του ενδεχομένου: A x, y, i = 1,,...,15 { i( i i) i i } Β = Α x, y, i = 1,,...,15 τέτοια, ώστε y > 4x + 9R + 1, όπου R είναι το εύρος των ( ) y = E x, i = 1,,...,15 i i Μονάδες 9 ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα Ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν το ζητάει η εκφώνηση, και μόνο για πίνακες, διαγράμματα κλπ. 4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: π.μ. ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 34

35 Θέματα Επαναληπτικών 013 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΘΕΜΑ Α Α1. Να αποδείξετε ότι για δύο συμπληρωματικά ενδεχόμενα Α και A ισχύει: P(A ) = 1 - P(A) Μονάδες 7 Α. Να ορίσετε το μέτρο διασποράς εύρος ή κύμανση. Μονάδες 4 Α3. Τι ονομάζεται παράγωγος μιας συνάρτησης f στο σημείο x o του πεδίου ορισμού της; Μονάδες 4 Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α) lim (συνx) = συνxo x x o β) ( c f(x) ) = c f (x) (μονάδες ) (μονάδες ) γ) Σε μια ποσοτική μεταβλητή αντί του ραβδογράμματος χρησιμοποιείται το διάγραμμα συχνοτήτων. (μονάδες ) δ) Ένα δείγμα τιμών μιας μεταβλητής Χ χαρακτηρίζεται ομοιογενές, όταν ο συντελεστής μεταβολής ξεπερνά το 10% (μονάδες ) ε) Δύο ενδεχόμενα Α και Β ενός δειγματικού χώρου Ω λέγονται ασυμβίβαστα, όταν Α Β Ø (μονάδες ) Μονάδες 10 ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ 35

36 Θέματα Επαναληπτικών 013 ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΘΕΜΑ Β x Δίνεται η συνάρτηση ( ) f(x) = e x 3, x Θεωρούμε επίσης δύο ενδεχόμενα Α και Β ενός δειγματικού χώρου Ω με f(x ) = 6 e 1 P(A) = x 1 και P( Β) όπου η f παρουσιάζει ελάχιστο στο x 1 Β1. Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα. 1 Β. Να αποδείξετε ότι P( A ) = και PB ( ) = 3 Β3. Να αποδείξετε ότι τα ενδεχόμενα Α και Β δεν είναι ασυμβίβαστα και Β4. Να αποδείξετε ότι P( Α Β ) ΘΕΜΑ Γ Μονάδες 5 Εξετάζουμε ένα δείγμα μεγέθους ν ως προς μία ποσοτική μεταβλητή Χ και ομαδοποιούμε τις παρατηρήσεις του δείγματος σε 5 ισοπλατείς κλάσεις πλάτους c, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα: Κλάσεις [α, ) Κεντρικές τιμές x i f i % F i F i % λ [, ) 3λ + 10 [, ) [, ) κλ λ + 10 [, ) κλ 3λ + 30 Σύνολα Δίνεται ότι οι αθροιστικές σχετικές συχνότητες F 3 και F 5 είναι οι ρίζες της εξίσωσης: 5x 8x + 3κ = 0, όπου x και κ ΤΕΛΟΣ ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ 36

37 Θέματα Επαναληπτικών 013 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Γ1. Να αποδείξετε ότι κ = 1 και λ = 10 Γ. Να αποδείξετε ότι f 1 % = 10, f % = 30, f 3 % = 0, f 4 % = 30 και f 5 % = 10 Μονάδες 5 Γ3. Αν το 5% των παρατηρήσεων είναι μικρότερες του 16 και το 5% των παρατηρήσεων είναι μεγαλύτερες ή ίσες του 4, τότε να αποδείξετε ότι α = 10 και c = 4 (μονάδες 4) Στη συνέχεια να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τον παραπάνω πίνακα κατάλληλα συμπληρωμένο. (μονάδες 4) Γ4. Αν το πλήθος των παρατηρήσεων που είναι μεγαλύτερες ή ίσες του είναι 800, τότε να υπολογίσετε το μέγεθος του δείγματος. Μονάδες 4 ΘΕΜΑ Δ x Δίνεται η συνάρτηση f(x) = + 1, x και ο δειγματικός χώρος x+1 Ω = { ω 1, ω, ω 3, ω 4}, όπου ω 1 = -1, ω = 0 και 1 < ω 3 < ω 4 Δίνονται, επίσης, οι πιθανότητες ( ) P ω f( ω ) 1 i = i 3, όπου i = 1, και P( ω 3 ) = li m x f(x) x 1 Δ1. Θεωρούμε τα ενδεχόμενα Α, Β και Γ του δειγματικού χώρου Ω με { }, Β = { ω Ω f(ω) > 1 } A = ω Ω f(ω) 0 και 1 Γ = ω Ω x + ωx για κάθε x 4 α) Να βρείτε τις πιθανότητες P( ω ), P ( ω ), P ( ω ) και P( ω ) (μονάδες 8) ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ 37

38 Θέματα Επαναληπτικών 013 ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ β) Να βρείτε τις πιθανότητες P(Α), P(Β), P(Γ) και P(A-B) (μονάδες 8) Μονάδες 16 Δ. Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτομένης (ε) της γραφικής παράστασης της f, η οποία σχηματίζει με τον άξονα xx γωνία 45 ο Μονάδες 4 Δ3. Αν Μ κ (ω κ, y κ ), κ = 1,, 3, 4 είναι σημεία της εφαπτομένης (ε): y = x + 1 με δ = δ και ω κ y κ Ry κ = 5 τότε να υπολογίσετε τα ω 3 και ω 4 του δειγματικού χώρου Ω, όπου δ ω κ : η διάμεσος των τετμημένων των σημείων Μ κ, δ y κ : η διάμεσος των τεταγμένων των σημείων Μ κ και R y κ : το εύρος των τεταγμένων των σημείων Μ κ Μονάδες 5 ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μην γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν το ζητάει η εκφώνηση, και ΜΟΝΟ για πίνακες, διαγράμματα κλπ. 4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 18:15 KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ 38

39 Θέματα 013 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΔΕΥΤΕΡΑ 0 ΜΑΪΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΘΕΜΑ Α Α1. Να αποδείξετε ότι η παράγωγος της ταυτοτικής συνάρτησης f(x)=x είναι f( x=1, ) για κάθε x Μονάδες 7 Α. Έστω μια συνάρτηση f με πεδίο ορισμού Α. Πότε λέμε ότι η συνάρτηση f παρουσιάζει τοπικό ελάχιστο στο x Α ; 0 Μονάδες 4 Α3. Να δώσετε τον ορισμό της διαμέσου (δ) ενός δείγματος ν παρατηρήσεων. Μονάδες 4 Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. 1 α) Για τη συνάρτηση f( x) =, x 0 x 1 ισχύει ότι f ( x) = x (μονάδες ) β) Για το γινόμενο δύο παραγωγίσιμων συναρτήσεων f,g ισχύει ότι f( x) g( x) = f ( x) g( x) + f( x) g( x ) ( ) (μονάδες ) γ) Το ραβδόγραμμα χρησιμοποιείται για τη γραφική παράσταση των τιμών μιας ποσοτικής μεταβλητής. (μονάδες ) δ) Η διάμεσος είναι ένα μέτρο θέσης, το οποίο επηρεάζεται από τις ακραίες παρατηρήσεις. (μονάδες ) ε) Για δύο ενδεχόμενα Α και Β ενός δειγματικού χώρου Ω με Α Β, ισχύει ότι Ρ ( Α) > Ρ( Β) (μονάδες ) Μονάδες 10 ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 39

40 Θέματα 013 ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΘΕΜΑ Β Δίνεται ο δειγματικός χώρος Ω= { ω ω ω ω},,, και τα ενδεχόμενα {, } και Β = { ω, ω } Α= ω ω Για τις πιθανότητες των απλών ενδεχομένων { ω 1 } και { } 1 x + x+ 1 1 P( ω 1) = lim x 1 3 x + x ω 3 του Ω ισχύει ότι: H P( ω 3 ) είναι ίση με το ρυθμό μεταβολής της f( x ) ως προς x, όταν x= 1, όπου x f (x) = lnx, x > Β1. Να αποδείξετε ότι P( ω 1) = 4 και ω = 1 P( 3 ) 3 Μονάδες 10 Β. Να αποδείξετε ότι 1 P(A ) 3 3 4, όπου A το συμπληρωματικό του A. Β3. Αν P(A ) = 3 4, τότε να βρείτε τις πιθανότητες P( ω ), ω 4 και P(Α -Β ), όπου Β το συμπληρωματικό του Β. Μονάδες 7 P( ), P(A [ B) (B A) ] ΘΕΜΑ Γ Θεωρούμε ένα δείγμα ν παρατηρήσεων μιας συνεχούς ποσοτικής μεταβλητής X, τις οποίες ομαδοποιούμε σε 4 ισοπλατείς κλάσεις. Δίνεται ότι: η μικρότερη παρατήρηση είναι 50 η κεντρική τιμή της τέταρτης κλάσης είναι x 4 = 85 η σχετική συχνότητα της τέταρτης κλάσης είναι διπλάσια της σχετικής συχνότητας της τρίτης κλάσης η διάμεσος των παρατηρήσεων του δείγματος είναι δ = 75 και η μέση τιμή των παρατηρήσεων του δείγματος είναι x = 74 ΤΕΛΟΣ ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 40

41 Θέματα 013 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Γ1. Να αποδείξετε ότι το πλάτος είναι c = 10 Μονάδες 4 Γ. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τον παρακάτω πίνακα συμπληρωμένο σωστά Kλάσεις [, ) [, ) [, ) [, ) Σύνολο Κεντρικές Τιμές x i Σχετική Συχνότητα f i Γ3. Δίνεται ότι f1 = 0,1, f = 0,3, f3 = 0, και f4 = 0,4 Να αποδείξετε ότι η μέση τιμή των παρατηρήσεων, που είναι μικρότερες του 80, είναι 00 3 Μονάδες 7 Γ4. Επιλέγουμε κ παρατηρήσεις του αρχικού δείγματος με κ < ν, οι οποίες ακολουθούν κανονική κατανομή με το,5% των παρατηρήσεων αυτών να είναι τουλάχιστον 74 το 16% των παρατηρήσεων αυτών να είναι το πολύ 68 Να βρείτε τη μέση τιμή και την τυπική απόκλιση των παρατηρήσεων αυτών καθώς και να εξετάσετε αν το δείγμα των παρατηρήσεων αυτών είναι ομοιογενές. ΘΕΜΑ Δ Θεωρούμε τη συνάρτηση f(x) = xlnx + κ, x > 0, όπου κ ακέραιος με κ > 1 και την 1,f() 1, η οποία εφαπτομένη (ε) της γραφικής παράστασης της f στο σημείο ( ) σχηματίζει με τους άξονες, τρίγωνο εμβαδού E, με E < Δ1. Να αποδείξετε ότι κ = Μονάδες 5 ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 41

42 Θέματα 013 ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Δ. Έστω x 1, x,..., x 50 οι τετμημένες 50 σημείων της (ε) των οποίων οι αντίστοιχες τεταγμένες τους έχουν μέση τιμή y = 31 α) Να αποδείξετε ότι x = 30 (μονάδες ) β) Για τις τετμημένες των παραπάνω σημείων θεωρούμε ότι : Κάθε μία από τις τετμημένες x 1, x,..., x 0 αυξάνεται κατά 3, οι επόμενες 15 τετμημένες παραμένουν σταθερές και κάθε μία από τις υπόλοιπες ελαττώνεται κατά λ με λ > 0. Να βρείτε το λ, ώστε η νέα μέση τιμή των τετμημένων να είναι ίση με 31 (μονάδες 4) 1 Δ3. Αν < α < β < γ < e e μέση τιμή των τιμών Δ4. Θεωρούμε τον δειγματικό χώρο α β γ 7 με α β γ = e,τότε να βρείτε το εύρος R και τη 1 f(α),f(β), f(γ),f(e), f, όπου f(x) = xlnx + e 1 Ω= t n, n = 1,,3,...,30 : 0 < t1 < t <... < t10 < < t 11 <... < t30 = 1 e με ισοπίθανα απλά ενδεχόμενα, καθώς και τα ενδεχόμενα Α={ t Ω: η εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της f στο σημείο ( t,f(t) ), να σχηματίζει με τον άξονα xx οξεία γωνία }, { } Β = t Ω : f(t) > f (t) + 1, όπου f(t) = tlnt + Μονάδες 7 Να βρεθούν οι πιθανότητες: α) να πραγματοποιηθεί το ενδεχόμενο Α (μονάδες 3) β) να πραγματοποιηθούν συγχρόνως τα ενδεχόμενα Α και Β (μονάδες 4) Μονάδες 7 ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 4

43 Θέματα Επαναληπτικών 01 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 01 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Α1. Έστω f(x)=c, x και c σταθερός πραγματικός αριθμός. Να αποδείξετε ότι (c) =0 Μονάδες 7 Α. Αν t 1, t,..., t v είναι οι παρατηρήσεις μιας μεταβλητής X ενός δείγματος μεγέθους ν, τότε να ορίσετε τη μέση τιμή x των παρατηρήσεων. Μονάδες 4 Α3. Έστω f μια συνάρτηση με πεδίο ορισμού Α. Πότε λέμε ότι η συνάρτηση f παρουσιάζει τοπικό μέγιστο στο x 0 Α; Μονάδες 4 Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α) Αν f i είναι η σχετική συχνότητα της τιμής x i μιας μεταβλητής Χ, τότε ισχύει: 0 f i 1 β) Αν x i είναι η τιμή μιας ποσοτικής μεταβλητής Χ, τότε η αθροιστική σχετική συχνότητα F i εκφράζει το ποσοστό των παρατηρήσεων που είναι μεγαλύτερες της τιμής x i γ) Αν τα ενδεχόμενα Α, Β, Γ ενός δειγματικού χώρου Ω είναι ανά δύο ασυμβίβαστα, τότε ισχύει: Ρ(Α Β Γ)=Ρ(Α)+Ρ(Β)+Ρ(Γ) ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 43

44 Θέματα Επαναληπτικών 01 ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ δ) (συνx) =ημx, x ε) Αν Α, Β είναι ενδεχόμενα ενός δειγματικού χώρου Ω, τότε το ενδεχόμενο Α Β πραγματοποιείται, όταν πραγματοποιείται ένα τουλάχιστον από τα Α, Β. ΤΕΛΟΣ ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ Μονάδες 10 ΘΕΜΑ B Οι ημέρες αδείας των υπαλλήλων μιας εταιρείας ομαδοποιούνται σε πέντε κλάσεις ίσου πλάτους, σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα: Αριθμός ημερών x i ν i f i N i F i (αδείας) [6,...) 16 [...,...) [...,...) [...,...) [...,6) Σύνολο Aν ισχύει ότι: στο κυκλικό διάγραμμα συχνοτήτων των ημερών αδείας το τόξο α 1 του κυκλικού τομέα, το οποίο αντιστοιχεί στην πρώτη κλάση, είναι 7 ο, και 3f =3f 5 =f 3 =f 4, τότε: Β1. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τον παραπάνω πίνακα και να τον συμπληρώσετε κατάλληλα. Β. Να σχεδιάσετε στο τετράδιό σας (όχι σε μιλιμετρέ) το ιστόγραμμα και το πολύγωνο συχνοτήτων. Μονάδες 4 B3. Να βρείτε τον μέσο αριθμό ημερών αδείας και την τυπική απόκλιση του δείγματος. ( ίνεται: 5,6 5,06) 44

45 Θέματα Επαναληπτικών 01 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Β4. Να βρείτε το ποσοστό των υπαλλήλων που πήραν άδεια από 1 μέχρι 5 ημέρες. Μονάδες 5 ΘΕΜΑ Γ Έστω Ω={ω 1, ω, ω 3, ω 4, ω 5 } ο δειγματικός χώρος ενός πειράματος τύχης και Α={ω 1, ω, ω 3 }, Β={ω 3, ω 4, ω 5 } δύο ενδεχόμενα του Ω, με Ρ(Α)= 1. Αν είναι Ρ(ω1 )=α, Ρ(ω )=β, με 6α 10α αβ+β +1=0, Ρ(ω 3 )=γ και η συνάρτηση g(x)= Ρ(ω 4 ) x 3, x, τότε: Γ1. Να αποδείξετε ότι α=β= 5 1 και γ= 10 1 Μονάδες 9 Γ. Να βρείτε το Ρ(ω 4 ), αν η εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της g, στο σημείο ( 1, g (1) ), είναι παράλληλη προς την ευθεία y=x, και στη συνέχεια να βρείτε το Ρ(ω 5 ) Γ3. Αν είναι Ρ(ω 4 )= 3 1, Ρ(ω5 )= 6 1, τότε να βρείτε την πιθανότητα των ενδεχομένων Κ, Λ, όπου: Κ: «ένα μόνο από τα Α και Β να πραγματοποιείται» Λ: «να πραγματοποιείται το Α ή να μην πραγματοποιείται το Β». Μονάδες 10 ΘΕΜΑ Από ένα φύλλο λαμαρίνας σχήματος τετραγώνου πλευράς 6 μέτρων κατασκευάζεται μια δεξαμενή σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου, ανοικτή από πάνω. Από τις γωνίες του φύλλου λαμαρίνας κόβονται τέσσερα ίσα τετράγωνα πλευράς x μέτρων, 0<x<3 και στη συνέχεια οι πλευρές της διπλώνονται προς τα επάνω, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 45

46 Θέματα Επαναληπτικών 01 ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ 1. Να αποδείξετε ότι ο όγκος της δεξαμενής ως συνάρτηση του x είναι f(x)=4x(3 x), 0<x<3 ( ίνεται ότι ο όγκος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου διαστάσεων α, β, γ είναι V=αβγ). Μονάδες 4. Να βρείτε για ποια τιμή του x η δεξαμενή έχει μέγιστο όγκο. f (x + ) 8 3. Να βρείτε το όριο lim x 0 x Μονάδες 4 4. Θεωρούμε τις τιμές y i =f(x i ), i=1,,3,4,5 με 1=x 1 <x <x 3 <x 4 <x 5 =, οι οποίες έχουν μέση τιμή y=1, τυπική απόκλιση s y = και συντελεστή μεταβολής CV y. Nα βρείτε το εύρος R των τιμών y i, i=1,,3,4,5. Στη συνέχεια να βρείτε τον αριθμό α με 1<α<0 o oποίος, αν προστεθεί σε καθεμιά από τις τιμές y i, προκύπτει δείγμα με συντελεστή μεταβολής CV τέτοιον, ώστε R CV=CV y + 1 ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ 46