BUY SMART+ Πράσινες Προμήθειες στην Ευρώπη. Προμήθειες και Προστασία του Κλίματος

Transcript

1 BUY SMART+ Πράσινες Προμήθειες στην Ευρώπη Προμήθειες και Προστασία του Κλίματος Εθνική Έκθεση D6.2 Πολιτικές προτάσεις για τη στήριξη των Πράσινων Προμηθειών στην Ελλάδα Lighting

2 Αυτό το έγγραφο ετοιμάστηκε στο πλαίσιο του έργου της Ευρωπαϊκής Ένωσης "Buy Smart + - Πράσινες Προμήθειες στην Ευρώπη» που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Ευφυής Ενέργεια - Ευρώπη». Συγγραφείς: Θάλεια Μπογδάνου, ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε. Ημερομηνία: 28/02/2014 Τοποθεσία: ΘΕΡΜΗ Δήλωση Αποποίησης Ευθύνης: Την αποκλειστική ευθύνη για το περιεχόμενο αυτής της έκθεσης φέρουν οι συγγραφείς. Δεν αντανακλά απαραίτητα τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είναι υπεύθυνη για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτήν.

3 Περιεχόμενα ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΣΑ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΔΡΆΣΕΙΣ ΕΝΗΜΈΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΏΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ... 12

4 Εισαγωγή Στην Ελλάδα σύμφωνα με μελέτη του ΟΟΣΑ πολύ λιγότερο από το 20% των δημόσιων συμβάσεων περιέχουν «οποιασδήποτε μορφής» πράσινα κριτήρια. Η ίδια έρευνα έδειξε ότι το «κόστος καθ όλο τον κύκλο ζωής (ΚΚΖ)» σπάνια χρησιμοποιείται ως μέθοδος αξιολόγησης των προσφορών. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έρευνα, οι ελληνικές αναθέτουσες αρχές αναφέρουν ότι στο 69% των προσκλήσεων η αξιολόγηση των προσφορών έγινε βάσει του κόστους αγοράς και μόνο στο 8% βάσει του ΚΚΖ (CEPS, CoE, 2012). Το πρώτο Ελληνικό Εθνικό Σχέδιο Δράσης Πράσινων Προμηθειών κατατέθηκε εντός του 2013 προς έγκριση στο αρμόδιο υπουργείο παρόλα αυτά δεν έχει εγκριθεί ακόμα με αποτέλεσμα να λείπει από τη χώρα ένα εθνικό πλαίσιο αναφοράς και στρατηγικής για τις πράσινες προμήθειες. Η Ελληνική νομοθεσία έχει γίνει αυστηρότερη σχετικά με τα περιβαλλοντικά και ιδιαίτερα τα ενεργειακά χαρακτηριστικά των προς προμήθεια αγαθών, υπηρεσιών και έργων. Τα Προεδρικά Διατάγματα 60/2007 και 59/2007 σε εναρμόνιση με τις Οδηγίες 2004/18/EΚ και 2003/17/EΚ αντίστοιχα, καθορίζουν τις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων αγαθών, υπηρεσιών και έργων των οποίων η εκτιμώμενη καθαρή αξία, ισούται με ή υπερβαίνει συγκεκριμένα κατώτατα όρια. Τα κατώτατα αυτά όρια εξαρτώνται από το αντικείμενο της σύμβασης και το είδος της αναθέτουσας αρχής και επανακαθορίζονται κάθε λίγα χρόνια βάσει των σχετικών Κανονισμών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πιο συγκεκριμένα, το Προεδρικό Διάταγμα 60/2007 «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών», όπως τροποποιήθηκε από τον Κανονισμό αριθ. 1251/2011, διέπει όλες τις συμβάσεις αγαθών και υπηρεσιών των δημόσιων αρχών και οργανισμών του Παραρτήματος IV του ίδιου Διατάγματος, των οποίων η εκτιμώμενη καθαρή αξία, ισούται με ή υπερβαίνει τα ευρώ, καθώς και τις συμβάσεις αγαθών και υπηρεσιών των υπόλοιπων δημόσιων αρχών και οργανισμών, των οποίων η εκτιμώμενη καθαρή αξία, ισούται με ή υπερβαίνει τα ευρώ. Επίσης διέπει όλες τις συμβάσεις έργων των οποίων η εκτιμώμενη καθαρή αξία, ισούται με ή υπερβαίνει τα ευρώ. Από την άλλη το Προεδρικό Διάταγμα 59/2007 «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/17/ΕΚ «περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών», όπως τροποποιήθηκε από τον Κανονισμό αριθ. 1251/2011, διέπει όλες τις συμβάσεις αγαθών και υπηρεσιών των οποίων η εκτιμώμενη καθαρή αξία, ισούται με ή υπερβαίνει τα ευρώ και όλες τις συμβάσεις έργων των οποίων η εκτιμώμενη καθαρή αξία, ισούται με ή υπερβαίνει τα ευρώ.

5 Επιπρόσθετα το Π.Δ. 60/2007 επιτρέπει ρητά τη ζήτηση συμμόρφωσης των προμηθευτών (υπηρεσιών και έργων) με συγκεκριμένα πρότυπα περιβαλλοντικής διαχείρισης (αρ. 46 και 48), την ύπαρξη περιβαλλοντικών κριτηρίων στα κριτήρια ανάθεσης (αρ.51), τη χρήση περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών στις τεχνικές προδιαγραφές (αρ.53), καθώς και τη χρήση περιβαλλοντικών παραμέτρων στους ειδικούς όρους σχετικά με την εκτέλεση της σύμβασης (αρ.54). Αντίστοιχα, το Π.Δ. 59/2007 επιτρέπει ρητά τη χρήση περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών στις τεχνικές προδιαγραφές (αρ.26), τη χρήση περιβαλλοντικών παραμέτρων στους ειδικούς όρους σχετικά με την εκτέλεση της σύμβασης (αρ.30), την εφαρμογή μέτρων περιβαλλοντικής διαχείρισης κατά την εκτέλεση των συμβάσεων υπηρεσιών και έργων (αρ. 43), καθώς και τη χρήση περιβαλλοντικών κριτηρίων ως κριτηρίων ανάθεσης (αρ. 46). Οι συμβάσεις του κεντρικού δημόσιου τομέα (υπουργεία, περιφέρειες κτλ.), των οποίων η καθαρή αξία είναι χαμηλότερη από τα παραπάνω χρηματικά ποσά των Π.Δ. 60/2007 και 59/2007, διέπονται από το Π.Δ. 118/2007 «Κανονισμός Προμηθειών Δημοσίου», ενώ οι αντίστοιχες συμβάσεις των Ο.Τ.Α. διέπονται από την Υ.Α /1993 (ΕΚΠΟΤΑ) «Ενιαίος κανονισμός προμηθειών οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης». Τόσο το Π.Δ. 118/2007 όσος και ο ΕΠΟΤΑ δεν επιτρέπουν ρητά τη χρήση περιβαλλοντικών κριτηρίων με αποτέλεσμα οι αγοραστές να διακινδυνεύουν τη μη συμμόρφωση με τη νομοθεσία. Ωστόσο, περιβαλλοντικά κριτήρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν στις τεχνικές προδιαγραφές ή στα κριτήρια ανάθεσης, όταν η σύμβαση ανατίθεται στην «πιο συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά», εφόσον δεν προκαλούν στρέβλωση στον ανταγωνισμό. Το 2011 δημιουργήθηκε η ΕΝΙΑΙΑ ανεξάρτητη αρχή δημοσίων συμβάσεων με σκοπό την ανάπτυξη και προαγωγή της εθνικής στρατηγικής, πολιτικής και δράσης στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, τη διασφάλιση της διαφάνειας, αποτελεσματικότητας, συνοχής και εναρμόνισης των διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων προς το εθνικό και ενωσιακό δίκαιο, τη διαρκή βελτίωση του νομικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, καθώς και τον έλεγχο της τήρησής του από τα δημόσια όργανα και τις αναθέτουσες αρχές. Η Αρχή απολαμβάνει λειτουργικής ανεξαρτησίας, διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας και δεν υπόκειται σε έλεγχο ή εποπτεία από κυβερνητικά όργανα ή άλλη ανεξάρτητη ή διοικητική αρχή αλλά υπόκειται στον έλεγχο της Βουλής. Έργο της αρχής αποτελεί το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΣ) το οποίο τηρείται στην ηλεκτρονική διεύθυνση και στο οποίο καταχωρούνται δημόσιες συμβάσεις μεταξύ δημοσίων φορέων και τρίτων με αντικείμενο την εκτέλεση έργων, την προμήθεια αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών ανεξαρτήτως διαδικασίας ανάθεσης, προϋπολογισμού ύψους ίσου ή μεγαλύτερου των 1000 ευρώ πλέον Φ.Π.Α.. Η λειτουργία του μητρώου ξεκίνησε πιλοτικά στις 04 Φεβρουαρίου 2013 με την υποχρεωτική καταχώρηση στοιχείων από όλα τα υπουργεία με τους Ο.Τ.Α. να καταχωρούνται υποχρεωτικά από τις 2 Μαϊου 2013.

6 Το τρίτο εθνικό σχέδιο δράσης ενεργειακής αποδοτικότητας το οποίο θα κατατεθεί τον Απρίλιο του 2014 περιλαμβάνει μέτρα για την προώθηση των πράσινων προμηθειών με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας σε δημόσια κτίρια και σε μία σειρά προϊόντων όπως ηλεκτρονικού και ηλεκτρολογικού υλικού, συσκευών πληροφορικής, κατασκευές, κλωστοϋφαντουργία, τρόφιμα, ενέργεια, χαρτί, έπιπλα, μεταφορές και υλικά καθαρισμού. Τέλος το σχέδιο δράσης θα προτείνει ως μέτρο και την εκπαίδευση τεχνικού προσωπικού του δημοσίου τομέα στην ενσωμάτωση του ΚΚΖ στις δημόσιες συμβάσεις. Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου Buy Smart+ Πράσινες Προμήθειες στην Ελλάδα έγινε αξιολόγηση των εμποδίων εφαρμογής πράσινων προμηθειών στην Ελλάδα τόσο σε επίπεδο συχνότητας όσο και σε επίπεδο βαρύτητας. Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τη συνολική επίπτωση των εμποδίων εφαρμογής πράσινων προμηθειών σήμερα με έμφαση στο δημόσιο τομέα. Επισκόπηση και αξιολόγηση των εμποδίων που έχουν εντοπισθεί στην εφαρμογή των πράσινων προμηθειών κατά τη διάρκεια των δράσεων του έργου Buy smart+ Γενικά Εμπόδια Η έλλειψη διαθέσιμων κεφαλαίων για επενδύσεις που εμποδίζει την αγορά αγαθών με υψηλότερο αρχικό κόστος Έλλειψη του υπολογισμού του κόστους κύκλου ζωής - η αρχική τιμή παραμένει το βασικό κριτήριο αξιολόγησης Η έλλειψη γνώσεων σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της χρήσης των προϊόντων Η έλλειψη τεχνογνωσίας (περιορισμένη εκπαίδευση) σε πράσινες αγορές των αναθετουσών αρχών, η έλλειψη γνώσης σχετικά με τη χρήση της πιο συμφέρουσας από οικονομική άποψης προσφοράς / κόστος κύκλου ζωής ως κριτηρίων λήψης αποφάσεων/ ανάθεσης και έλλειψη χρήσης των πράσινων κριτηρίων. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην έλλειψη ενδιαφέροντος ή χρόνου / ικανοτήτων από την πλευρά των αναθετουσών αρχών (αγοραστών). Η έλλειψη χρόνου και δυνατοτήτων που διατίθενται για πράσινες προμήθειες, δεδομένου ότι δεν είναι προτεραιότητα προς τα αρμόδια στελέχη. Η έλλειψη πρόσβασης σε επαληθευμένες πληροφορίες σχετικά με τα χαρακτηριστικά των προϊόντων ( οι ισχυρισμοί των παραγωγών δεν είναι αξιόπιστοι, κλπ.) Η χαμηλή σημασία των περιβαλλοντικών αξιών μεταξύ των πολιτικών, του δημοσίου και των παραγωγών. Εμπόδια του Δημόσιου Τομέα Δημοσιονομικές αρχές εμποδίζουν την χρηματοδότηση κόστους μιας επένδυσης από την εξοικονόμηση του κόστους λειτουργίας, λόγω νομικής αβεβαιότητας σχετικά με τη μετατόπιση των διατιθέμενων οικονομικών από μία κατηγορία δαπανών σε άλλη. Συνολική Επίπτωση [%] 72% 63% 18% 49% 36% 20% 12% 72%

7 Δημοσιονομικές αρχές εμποδίζουν την χρηματοδότηση κόστους μιας επένδυσης από την εξοικονόμηση του κόστους λειτουργίας καθώς τα ποσά που διατίθενται για δαπάνες ενέργειας δε χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου έτους, ο προϋπολογισμός για το επόμενο έτος είναι συνήθως μειωμένος κατά το αντίστοιχο ποσό. Για ορισμένους τύπους δημόσιων οργανισμών ο νόμος δεν επιτρέπει τη χρηματοδότηση επενδύσεων από δάνεια (ακόμα και στην περίπτωση όπου το πράσινο των επενδύσεων φέρνει στο μέλλον εξοικονόμηση κόστους) Η έλλειψη της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών και πληροφοριών μεταξύ των 45% δημόσιων φορέων Δεν υπάρχουν διατάξεις που να υποχρεώνουν τα δημόσια ιδρύματα να χρησιμοποιούν περιβαλλοντικά και ενεργειακά κριτήρια απόδοσης και απαιτήσεις 25% σε δημόσιους διαγωνισμούς Έλλειψη παρακολούθησης της εφαρμογής πράσινων προμηθειών 48% Η έλλειψη επιβολής συμμόρφωσης με τις νομικές απαιτήσεις 3% Απουσία κεντρικών προμηθειών, πολλά μικρά γραφεία προμηθειών προκαλούν υψηλό κόστος διαχείρισης και απόκτησης τεχνογνωσίας πάνω στις δημόσιες 42% συμβάσεις Εάν η διαδικασία σύναψης δημοσίων συμβάσεων είναι υπερβολικά πολύπλοκη και απαιτούνται πολλά επιπλέον κριτήρια, υπάρχουν μόνο λίγες και μερικές φορές δεν 12% υπάρχουν προσφορές Η έλλειψη σαφήνειας των νομοθετικών και διοικητικών κανόνων για τον τρόπο διεξαγωγής πράσινων προμηθειών σε συμμόρφωση με τους κανόνες, ως αποτέλεσμα οι αγοραστές διακινδυνεύουν τη μη συμμόρφωσης με τους κανόνες 80% 0% 80%

8 1 Νομοθετικά και διοικητικά μέτρα για την προώθηση των Πράσινων Προμηθειών - Έγκριση και δημοσιοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τις Πράσινες Προμήθειες το οποίο θα λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες προμηθειών του δημοσίου, την ετοιμότητα της ελληνικής αγοράς σε πράσινα προϊόντα και το βαθμό ενσωμάτωσης πράσινων κριτηρίων στη χώρα για να προτείνει μέτρα προώθησής τους. - Ρητή δυνατότητα εισαγωγής περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών στις τεχνικές προδιαγραφές των συμβάσεων που διέπονται από τον Π.Δ. 118/2007 «Κανονισμός Προμηθειών Δημοσίου» και τον Ε.Κ.Π.ΟΤΑ. - Ενσωμάτωση κανόνων της νέας ευρωπαϊκής οδηγίας για τις δημόσιες προμήθειες 2011/0438 (COD) στην ελληνική νομοθεσία που αφορούν την ένταξη του Κόστους Κύκλου Ζωής στην αξιολόγηση των προσφορών βάση της πιο συμφέρουσας από οικονομικής άποψης προσφοράς. - Οδηγός θεσμικού πλαισίου για Ο.Τ.Α. με μεθοδολογία και οδηγίες για το πώς να ενσωματωθούν σαφείς περιβαλλοντικοί παράμετροι για προμήθεια συγκεκριμένων προϊόντων σε δημόσιες συμβάσεις σύμφωνα με την υπάρχουσα νομοθεσία. - Ηλεκτρονική υποβολή προσφορών για όλες τις δημόσιες συμβάσεις ανεξαρτήτως ποσού με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και απλοποίηση των διαδικασιών και της γραφειοκρατίας, π.χ. οι αναθέτουσες αρχές να ζητούν αυτεπάγγελτα κάποια δικαιολογητικά. - Ενσωμάτωση βάσης δεδομένων με τεύχη δημοπράτησης που περιέχουν περιβαλλοντικά κριτήρια στο ΚΗΜΔΣ έτσι ώστε να λειτουργήσουν ως καλές πρακτικές για όλο το δημόσιο. - Εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2010/31/ΕΕ για μηδενική κατανάλωση της ενέργειας έως το 2020 των νέων δημόσιων ιδιόκτητων κτηρίων. - Εκπόνηση οδηγιών σχετικά με την επαλήθευση περιβαλλοντικών/ ενεργειακών προδιαγραφών για συγκεκριμένα προϊόντα ή περιβαλλοντικές απαιτήσεις. - Δημιουργία κοινών πλαισίων συμφωνίας προμηθειών για την προμήθεια κοινών προϊόντων ή υπηρεσιών για πολλούς δημόσιους φορείς με στόχο την επίτευξη καλύτερων τιμών και μείωση της γραφειοκρατίας και του κόστους διαχείρισης. Το μέτρο αυτό θα βοηθούσε ιδιαίτερα δήμους με μικρούς προϋπολογισμούς προμηθειών. - Η αξιολόγηση των δεδομένων των πρασίνων προμηθειών μπορεί να γίνει εφικτή μέσω του έργου της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων.

9 2. Οικονομικά και χρηματοοικονομικά μέσα προώθησης των Πράσινων Προμηθειών Γενικά διαφαίνεται ότι οι προϋπολογισμοί προμηθειών του δημοσίου έχουν μειωθεί, κάτι που αποτελεί εμπόδιο για την αγορά πράσινων προϊόντων με αρχικό υψηλό κόστος και εξοικονόμηση κόστους κατά τη διάρκεια ζωής. Η κρίση παρόλα αυτά, ωθεί τις δημόσιες αρχές να αναζητήσουν λύσεις μείωσης του ενεργειακού τους κόστους (λειτουργικό κόστος). Εσωτερίκευση του εξωτερικού κόστους στις τιμές της ενέργειας Ως εξωτερικό κόστος ορίζεται αυτό που υφίστανται η υγεία και το περιβάλλον από την παραγωγή και κατανάλωση π.χ. ηλεκτρικής ενέργειας μέσω άνθρακα. Η περίληψη του κόστους αυτού στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να προκαλέσει την αύξηση της τιμής ενέργειας και θεωρητικά να ωθήσει τους αγοραστές να προτιμήσουν μορφές ενέργειας φιλικές προς το περιβάλλον (με μικρότερο εξωτερικό κόστος όπως οι ΑΠΕ). Η συμπεριφορά τους όμως δεν είναι βέβαιο ότι θα αλλάξει αν δεν υπάρχουν αξιόπιστες και φθηνές διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις. Η άνοδος της τιμής του πετρελαίου στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει ήδη ωθήσει τους καταναλωτές στην αναζήτηση εναλλακτικών μεθόδων ειδικά θερμικής ενέργειας με δημοφιλέστερη τη καύση ξύλου και pellets. Αντίθετα, η χρήση αυτοκινήτου παραμένει υψηλή καθώς δεν υπάρχουν τα αντίστοιχα μέσα μαζικής μεταφοράς. Επίσης πρόβλημα θα αποτελούσε η ποσοτικοποίηση του εξωτερικού κόστους των περιβαλλοντικών παραμέτρων καθώς περιλαμβάνει μεγάλες αβεβαιότητες. Αυτή θα πρέπει να προσαρμόζεται ανά τοποθεσία, πληθυσμό και κατανάλωση ώστε να είναι δίκαια και σε κοινωνικά επιθυμητό βαθμό. Αρνητικά εξωτερικά κόστη θα μπορούσαν να επιβραβεύονται δίνοντας έτσι κίνητρο και σε άλλα τμήματα του πληθυσμού να επιθυμούν καθαρότερες μορφές ενέργειας. Δεδομένου ότι η αύξηση της τιμής ενέργειας μπορεί να έχει αρνητική ψυχολογική επίδραση στην ήδη δοκιμαζόμενη ελληνική αγορά και στα νοικοκυριά, η παροχή κινήτρων από το κράτος προς τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής για περιβαλλοντικά φιλικότερες τεχνολογίες είναι απαραίτητη ώστε να αποφευχθεί η ολοένα και μεγαλύτερη αύξηση του εξωτερικού κόστους. Είναι σημαντικό τέτοιες πολιτικές να εφαρμόζονται στους περιβαλλοντικά εντατικούς κλάδους της βιομηχανίας, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη το πολιτικό κόστος, αλλά και να συνοδεύονται με επιχορηγήσεις σε καθαρές τεχνολογίες. Όλα τα παραπάνω είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να λειτουργήσει ένα τέτοιο μέτρο στην Ελλάδα δημιουργώντας κίνητρα για την προστασία του περιβάλλοντος και όχι απλά ως μια καθαρά δημοσιονομική λογική συγκέντρωσης χρημάτων.

10 Επιχορηγήσεις και χρηματοδοτήσεις Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα χρηματοδοτεί επενδύσεις ΟΤΑ συνολικού προϋπολογισμού 200 εκατ ευρώ ( ) στους τομείς - Μεταφορών - Αποκατάστασης δρόμων/οδών - Βελτίωσης της ασφάλειας της κυκλοφορίας - Βελτίωσης του περιβάλλοντος - Ενεργειακής απόδοσης - Τουριστικών υποδομών Στις χρηματοδοτούμενες δράσεις περιλαμβάνονται η αποκατάσταση των υφιστάμενων κατοικιών για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο δομημένο περιβάλλον, κατασκευή κοινωνικών κατοικιών μηδενικής ενέργειας, αποκατάσταση και ανακαίνιση των κοινωνικών κατοικιών προς ενοικίαση, κατασκευή, κατεδάφιση και ανοικοδόμηση νέων κοινωνικών κατοικιών προς ενοικίαση. Τα παρακάτω αποτελούν χρηματοδοτικά εργαλεία για επενδύσεις παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ και εξοικονόμηση ενέργειας για δημόσιους φορείς. - ΕΣΠΑ: To Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς αποτελεί το έγγραφο αναφοράς για τον προγραμματισμό των Ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε εθνικό επίπεδο. Την περίοδο χρηματοδοτήθηκαν προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΕΠΠΕΡΑΑ) αλλά και του προγράμματος για την Ανταγωνιστικότητα και την Επιχειρηματικότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το πρόγραμμα εξοικονομώ που χρηματοδότησε δράσεις για την διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και την Εξοικονόμηση Ενέργειας, με έργα όπως επενδύσεις παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ, παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας και βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας, με έμφαση στον οικιακό τομέα και για ενεργειακές επενδύσεις με έμφαση σε δημόσια κτίρια (π.χ. ΟΤΑ), με σκοπό τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης στο αστικό περιβάλλον. Βασικό πολιτικό κείμενό που θα συμβάλλει στη διαμόρφωση των βασικών στρατηγικών επιλογών προτεραιοτήτων για το νέο ΕΣΠΑ θα είναι αναπτυξιακή στρατηγική Ευρώπη 2020 για την προώθηση της έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς οικονομίας. - Πράσινο Ταμείο: χρηματοδοτήσεις δράσεων για την ενίσχυση των ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας μεταξύ άλλων. Η χρηματοδότηση μέρους κόστους μιας επένδυσης από την εξοικονόμηση του κόστους λειτουργίας μέσω Εταιρειών Ενεργειακών Υπηρεσιών (ΕΕΥ) και συμβάσεων ενεργειακής

11 απόδοσης (ΣΕΑ) δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί με επιτυχία στην Ελλάδα. Όσον αφορά το δημόσιο τομέα ενώ υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο για την ενεργοποίηση των ΣΕΑ μέσω ΕΕΥ αυτό δεν είναι σαφές και ξεκάθαρο στα εμπλεκόμενα τμήματα του ευρύτερου Δημόσιου τομέα. Η ύπαρξη τεχνικής οδηγίας που θα περιλαμβάνει τον ορισμό της διαδικασίας σε Τεχνικές και Οικονομικές Υπηρεσίες αντίστοιχα, έτσι ώστε να περιγράφει βήμα-βήμα τη διαγωνιστική διαδικασία από την πρόσκληση έως την υπογραφή της ΣΕΑ αλλά και το πώς θα αντιμετωπίζουν την κάθε σύμβαση λογιστικά και οικονομικά θα βοηθούσε στην υλοποίηση τέτοιων επενδύσεων. Τέλος έχει παρατηρηθεί ότι οι Τράπεζες δεν αντιμετωπίζουν τα έργα αυτά ως επενδύσεις με εγγυημένες αποδόσεις έτσι ώστε να τα χρηματοδοτήσουν/ δανειοδοτήσουν. Φορολογικές πολιτικές Μέσω του φορολογικού νόμου 4024/2011, θεσπίστηκε η μείωση του οφειλόμενου φόρου κατά 10% για δαπάνες εξοικονόμησης ενέργειας στο σπίτι μέσω του χρηματοδοτικού προγράμματος εξοικονομώ κατ οίκον. Πιο συγκεκριμένα, από το φορολογικό εισόδημα του υπόχρεου και σε ποσοστό 10% της δαπάνης και με όριο τα 700 ευρώ αφαιρούνται τα ποσά που δαπανήθηκαν για - Αλλαγή εγκατάστασης κεντρικού κλιματισμού χρήσης καυσίμου από πετρέλαιο σε φυσικό αέριο ή για νέα εγκατάσταση φυσικού αερίου - Αντικατάσταση λέβητα πετρελαίου για τηλεθέρμανσης ή νέα εγκατάσταση τηλεθέρμανσης - Την αγορά ηλιακών συλλεκτών και την εγκατάσταση κεντρικού κλιματισμού με χρήση ηλιακής ενέργειας - Την Αγορά αποκεντρωμένων συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που βασίζονται σε ΑΠΕ (Φωτοβολταϊκά, μικρές ανεμογεννήτριες) Και συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και ψύξης-θέρμανσης με χρήση φυσικού αερίου ή ανανεώσιμων πηγών - Τη θερμομόνωση σε υφιστάμενα κτίρια.

12 3 Δράσεις ενημέρωσης και προώθησης των Πράσινων Προμηθειών Τόσο η ελλιπής τεχνογνωσία και η μη συχνή χρήση του ΚΚΖ στις αξιολογήσεις προσφορών όσο και η έλλειψη διάδοσης καλών πρακτικών πράσινων προμηθειών και επικοινωνίας μεταξύ των αναθετουσών αρχών αποτελούν σημαντικά εμπόδια της διάδοσης τους στην Ελλάδα. Γι αυτό προτείνονται τα παρακάτω μέτρα - Η διάδοση των πληροφοριών, η εκπαίδευση και η ανάπτυξη ικανοτήτων μέσω ενσωμάτωσης εκπαιδευτικού προγράμματος στο πρόγραμμα εκπαίδευσης των δημοσίων υπαλλήλων. Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ήδη σε συνεργασία με την ΚΕΔΕ εξετάζει την υλοποίηση σεμιναρίων τόσο σε δημόσιους υπαλλήλους όσο και σε αιρετούς, εφόσον κατά το πλείστον η απόφαση για τη προμήθεια ενεργειακής εξοικονόμησης αρχικού υψηλού κόστους είναι στα χέρια των αιρετών. Δεδομένης της μετακίνησης/κινητικότητας των δημοτικών υπαλλήλων το οποίο δημιουργεί το θέμα της παραμονής της τεχνογνωσίας στις δημόσιες υπηρεσίες και του κόστους που επιφέρει η συνεχής επιμόρφωση διαφορετικών υπαλλήλων, ένα μόνιμο πρόγραμμα εκπαίδευσης πάνω στις πράσινες προμήθειες για υπαλλήλους δημοσίου σε μορφή e- learning θα αποτελούσε μια καλή λύση. - Η βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ προμηθευτών και αγοραστών μέσω ημερίδων και συζητήσεων με πρωτοβουλία των επαγγελματικών επιμελητηρίων. - Η παρακολούθηση των πράσινων προμηθειών στο δημόσιο τομέα μέσω της ενιαίας ανεξάρτητης αρχής προμηθειών και η διάδοση των αποτελεσμάτων αξιολόγησης. - Η προώθηση καλών παραδειγμάτων κοινών προμηθειών από τη Γεν Γραμματεία Κρατικών Προμηθειών.