Ι. ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Transcript

1 Ι. ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ονοματεπώνυμο: Αντωνία Νενοπούλου, σύζυγος Γεωργίου Δρόσου Θέση και ιδιότητα: Καθηγήτρια στον Τομέα Μετάφρασης του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Α.Π.Θ. Α. Σπουδές Γυμνασιακές σπουδές στην ελληνογαλλική Σχολή «Άγιος Βικέντιος» Πανεπιστημιακές σπουδές στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ Λήψη πτυχίου με γενικό βαθμό «λίαν καλώς» Απόκτηση διπλώματος διδασκαλίας της Γαλλικής ως ξένης γλώσσας, Πανεπιστήμιο Paris III Απόκτηση τίτλου «Licence», στην Παιδαγωγική του Πανεπιστημίου Paris V Απόκτηση τίτλου σπουδών «Maîtrise de linguistique appliquée, Πανεπιστήμιο Paris III, με υπεύθυνο καθηγητή τον R. Galisson Απόκτηση του τίτλου D.E.A., Πανεπιστήμιο Paris VII, με καθηγητή τον Α. Culioli Απόκτηση του διδακτορικού διπλώματος με βαθμό «άριστα» στο Α.Π.Θ. B. Επιστημονικές δραστηριότητες Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του 1 ου Διεθνούς Συνεδρίου Μετάφρασης με θέμα: «Μεταφράζοντας στον 21 ο αιώνα: τάσεις και προοπτικές», του Τομέα Μετάφρασης του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ. Μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής της 1 ης συνάντησης νέων Μεταφρασεολόγων. Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας. Μέλος της European Society for Translation Studies. Γ. Εργασιακές σχέσεις-προϋπηρεσία Εργάστηκα, ως καθηγήτρια γαλλικών, στην ελληνογαλλική Σχολή «Καλαμαρί» και σε φροντιστήρια ξένων γλωσσών Καθηγήτρια γαλλικών στο γαλλικό Ινστιτούτο. 0

2 1977 Διορισμός σε θέση βοηθού στην έδρα της γαλλικής Γλώσσας στο Α.Π.Θ Εκπαιδευτική άδεια Εκλέχτηκα στη βαθμίδα του λέκτορα στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, στον Τομέα Γλωσσολογίας και Διδακτικής του Α.Π.Θ Εκλέχτηκα στη βαθμίδα του επίκουρου καθηγητή στο ίδιο Τμήμα. Διορίστηκα σε θέση μόνιμου επίκουρου καθηγητή με το ΦΕΚ 83/ Εντάχτηκα στο νεοσύστατο Τομέα Μετάφρασης, ύστερα από αίτησή μου με το Α 5346/ έγγραφο και με το ΦΕΚ. 99/ , όπου υπηρετώ μέχρι σήμερα Ανέλαβα τα καθήκοντά μου σε θέση Αναπληρωτή Καθηγητή στον Τομέα Μετάφρασης του Τμήματός μας με το ΦΕΚ. 200/11-9/2001. II. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΟ Α) Προπτυχιακός κύκλος σπουδών (ως βοηθός στην έδρα της γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας): Γραμματική της Γαλλικής Γλώσσας Γλωσσικές ασκήσεις Μεταφραστικές ασκήσεις (ευθύ και αντίστροφο) Μεθοδολογία της διδασκαλίας της Γαλλικής Γλώσσας (μετά την ένταξή μου στο Τομέα Γλωσσολογίας και Διδακτικής): Ο εκφερόμενος λόγος Γαλλική Γλώσσα Γραμματική του εκφερόμενου λόγου Κατηγορίες λόγου και προβλήματα ταξινόμησης (Σεμινάριο που καταλήγει στην προπτυχιακή εργασία) Μεταφραστικά προβλήματα (μετά την ένταξή μου στον Τομέα Μετάφρασης): Εισαγωγή στη γραμματική του εκφερόμενου λόγου Γραμματική του εκφερόμενου λόγου Μεταφραστικά προβλήματα Γραμματικές κατηγορίες και προβλήματα μετάφρασης Κατηγορίες λόγου. Αντιστοιχίες γαλλικής/ελληνικής Υποτιτλισμός 1

3 Β) Μεταπτυχιακός κύκλος σπουδών Μαθήματα του ΔΠΜΣ «Επιστήμες της Γλώσσας και της Εποικοινωνίας: (εαρινό εξάμηνο): Γλωσσολογικά μοντέλα και εφαρμογές τους στη Μετάφραση (εαρινό εξάμηνο): Γλωσσολογικά μοντέλα και εφαρμογές τους στη Μετάφραση. Μαθήματα του ΔΠΜΣ Διερμηνείας-Μετάφρασης: (χειμερινό εξάμηνο) Στοιχεία Γλωσσολογίας Ι. (εαρινό εξάμηνο) Στοιχεία Γλωσσολογίας ΙΙ (χειμερινό εξάμηνο) Στοιχεία Γλωσσολογίας Ι. (εαρινό εξάμηνο) Στοιχεία Γλωσσολογίας ΙΙ (χειμερινό εξάμηνο) Στοιχεία Γλωσσολογίας Ι. Γ) Επίβλεψη-Καθοδήγηση μεταπτυχιακών εργασιών και διδακτορικών διατριβών Υπεύθυνη ή βαθμολογήτρια ικανού αριθμού μεταπτυχιακών εργασιών. Μέλος της επταμελούς εξεταστικής επιτροπής των διατριβών των: Γραβάνη Lucile, Λουπάκη Ελπίδας, Τσακνάκη Ολυμπίας στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ. Μέλος της τριμελούς εισηγητικής επιτροπής των διατριβών των: Παναγιωτίδη Παναγιώτη του Τμήματός μας και Καραδήμου Δημήτρη του Παιδαγωγικού Τμήματος του Πανεπιστημίου του Βόλου. Επιβλέπουσα καθηγήτρια της τριμελούς εισηγητικής επιτροπής για την εκπόνηση της διατριβής της Χαραλαμπίδου Παρθένας. Επιβλέπουσα καθηγήτρια της τριμελούς εισηγητικής επιτροπής για την εκπόνηση της διατριβής της Κωστοπούλου Λουκίας. Μέλος της τριμελούς επιτροπής για την εκπόνηση της διατριβής της Alègre Sandrine. Επιβλέπουσα καθηγήτρια της τριμελούς εισηγητικής επιτροπής του Δημήτριου Γιουτίκα. 2

4 ΙΙΙ. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ Επί σειρά ετών συμμετείχα στις κατατακτήριες εξετάσεις πτυχιούχων. Επανειλημμένως υπήρξα εξετάστρια στις μεταγραφές φοιτητών της αλλοδαπής. Μέλος της επιτροπής κατάρτισης του οδηγού σπουδών του Τμήματός μας. Μέλος της Επιτροπής του Επιστημονικών εκδόσεων του Τμήματός μας. Μέλος Επιτροπής μειοδοτικών διαγωνισμών για την προμήθεια οργάνων από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Μέλος Επιτροπής παραλαβής ξενόγλωσσων βιβλίων. Μέλος εκλεκτορικών σωμάτων και εισηγητικών επιτροπών του Τμήματός μας και των Τμημάτων Ιταλικής και Αγγλικής του Πανεπιστημίου μας. Μέλος της Συγκλήτου του Α.Π.Θ. Συμμετείχα ενεργά στην οργάνωση και στελέχωση του Τομέα Μετάφρασης. Διευθύντρια του Τομέα Μετάφρασης από το Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Ξένων Γλωσσών του Α.Π.Θ. Διευθύντρια του Εργαστηρίου Μετάφρασης και Επεξεργασίας του Λόγου από το Αντιπρόεδρος του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ. ( ). Πρόεδρος του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ. ( ). Υπεύθυνη της κατεύθυνσης Μετάφρασης, στο ΔΠΜΣ Διερμηνείας- Μετάφρασης από το Πρόεδρος του ΔΠΜΣ «Επιστήμες της Γλώσσας και της Επικοινωνίας στο νέο οικονομικό περιβάλλον», από το Σεπτέμβρη του Μέλος της Επιτροπής Ερευνών του Α.Π.Θ. από το IV. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ : Συμμετοχή στο κοινοτικό Πρόγραμμα Med Campus σε συνεργασία με την Τουρκία και Τυνησία : Συμμετοχή στο κοινοτικό πρόγραμμα TEMPUS, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Sorbonne V της Γαλλίας και το Πανεπιστήμιο του Pècs της Ουγγαρίας : Συντονίστρια του προγράμματος, με κωδικό ICP-4018/20, LINGUA II. 1997: Συμμετοχή, ως εκπρόσωπος της Ελλάδας με εντολή του ΙΚΥ, στη διάσκεψη που έγινε στη Σαλαμάνκα της Ισπανίας από τη Γ.Δ.XII της Ε.Ε. για το κοινοτικό Πρόγραμμα LINGUA ACTION A. 3

5 :Υπεύθυνη του ερευνητικού προγράμματος για τη μετάφραση της «Histoire des Israélites de Salonique» (ανάθεση έργου από την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης) : Υπεύθυνη του ερευνητικού προγράμματος «Index της Ιστορίας των Ισραηλιτών της Θεσσαλονίκης» με ανάθεση έργου από την Ισραηλιτική κοινότητα. 2010: Επιστημονικώς υπεύθυνη του ερευνητικού προγράμματος του υποέργου «Σύνδεση της πιστοποίησης της Γλωσσομάθειας στη γαλλική και ιταλική γλώσσα με την εκπαίδευση» της πράξης «Διαφοροποιημένες και Διαβαθμισμένες Εθνικές Εξετάσεις Γλωσσομάθειας» στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» V. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ & ΜΑΘΗΜΑΤΑ, ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ, ΟΜΙΛΙΕΣ. 1990: Ανέλαβα σειρά επιμορφωτικών σεμιναρίων για τους καθηγητές γαλλικής της Θεσσαλονίκης, ύστερα από πρόσκληση του συλλόγου τους, με θέματα: Linguistique et enseignement des langues. Cours de grammaire : un malentendu. 1992: Είχα την ευθύνη για μία σειρά μαθημάτων με θέμα, οι υποκειμενικές σχέσεις στη γαλλική Γλώσσα, στα πλαίσια του προγράμματος Tempus, στο Πανεπιστήμιο του Pècs της Ουγγαρίας. 1993: Σεμινάριο σε διεθνή συνάντηση στο Α.Π.Θ. μέσα στο πλαίσιο του κοινοτικού προγράμματος MED CAMPUS, με θέμα: «La représentation de la langue». 1993: Διάλεξη στο Πανεπιστήμιο του Brno της Τσεχίας με θέμα: «Το ποιόν ενέργειας και η άποψη στη γαλλική γλώσσα». 1994: Διάλεξη στα μέλη του Συλλόγου Ελλήνων Εκπαιδευτικών BENELUX, ύστερα από πρόσκλησή τους με θέμα: «Η διδακτική των ζωντανών γλωσσών και τα γραμματικά φαινόμενα». 2002: Ομιλία με θέμα, Μετάφραση: θεωρία και πράξη, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του «Πνευματικού Μάη», ύστερα από πρόσκληση της Ένωσης Εκδοτών Βορείου Ελλάδος. 2001: Εναρκτήρια ομιλία στο Διεθνές Συνέδριο Μετάφρασης, το Τομέα Μετάφρασης του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας με γενικό θέμα: Μεταφράζοντας στον 21 ο αιώνα: προκλήσεις και προοπτικές (συμπεριλαμβάνεται στα πρακτικά του Συνεδρίου). 2002: Ειδικά προγραμματισμένο σεμινάριο για την ενημέρωση των ελληνόφωνων μεταφραστών στις Βρυξέλλες με θέμα: La qualité des textes et leur gestion dans la procedure de traduction, ύστερα από πρόσκληση της ΓΔ Μετάφρασης της Ε.Ε Ειδικά προγραμματισμένο σεμινάριο για την ενημέρωση των ελληνόφωνων μεταφραστών στις Βρυξέλλες με θέμα: Études des 4

6 phénomènes linguistiques de traduction, στο Λουξεμβούργο, ύστερα από πρόσκληση της ΓΔ Μετάφρασης της Ε.Ε. 2003: Μάθημα στο Πανεπιστήμιο της Κραϊόβα της Ρουμανίας, στο πλαίσιο διεπιστημονικής συνεργασίας, με θέμα: «οι αναφορικές σχέσεις δύο γλωσσών και τα προβλήματα στη μετάφρασή τους». 2006: Εναρκτήρια ομιλία στην «1 η συνάντηση νέων μεταφρασεολόγων: Μεταφρασεολογικές σπουδές και έρευνα στην Ελλάδα», που διοργανώθηκε από το ΔΠΜΣ Διερμηνείας-Μετάφρασης στο Α.Π.Θ. 2008: Διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Μπρατισλάβας της Σλοβακίας με θέμα ο ρόλος της αντιπαραθετικής Γλωσσολογίας στη Μετάφραση. VI. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ και ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ Α. Συμμετοχές σε συνέδρια 1983: (1) Aνακοίνωση στο διεθνές συνέδριο Νεοελληνιστών στο Παρίσι με θέμα: Quelques considérations preliminaries sur [pu]. 1983: (2) Ανακοίνωση σε συνεργασία με την Α. Ιορδανίδου στην Ένωση Ελλήνων Πανεπιστημιακών της Γαλλίας, που έγινε στο Παρίσι στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, με θέμα: «Μερικές παρατηρήσεις πάνω στα αναφορικά που και ο οποίος». 1983: (3) Συμμετοχή χωρίς ανακοίνωση στο Διεθνές Συνέδριο του C.N.R.S., στο Πανεπιστήμιο της Tours, με θέμα: E. Benveniste aujourd hui. 1988: (4) Ανακοίνωση στο 7 ο διεθνές συνέδριο της F.I.P.F. στο Α.Π.Θ., με θέμα: «Ça me plait de voyager: deux traductions possibles». 1991: (5) Ανακοίνωση σε επιστημονική συνάντηση στο Pècs της Ουγγαρίας στα πλαίσια του κοινοτικού προγράμματος TEMPUS με θέμα: «De l aterité à l invariance linguistique: lieu de rencontre des langues vivantes». 1993: (6) Ανακοίνωση, ύστερα από πρόσκληση, στο συνέδριο για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας σε ξένους, που διοργάνωσε το Σχολείο Νέας Ελληνικής στο Α.Π.Θ., με θέμα: «Σχέση γραμματικήςγλωσσικής πραγμάτωσης». 1994: (7) Ανακοίνωση σε συνέδριο των καθηγητών γαλλικής Γλώσσας, στην Ξάνθη, με θέμα: «La constitution des matériaux linguistiques, problèmes liés à l activité langagière». 1994: (8) Ανακοίνωση σε διεθνές συνέδριο για τη Μετάφραση (20-21 Μαΐου), στην Αθήνα, με θέμα: «La traduction, un cas de la linguistique interprétative : problèmes liés à l activité langagière». 1995: (9) Συμμετοχή με ανακοίνωση σε διεθνές Συμπόσιο στη Στοκχόλμη με γενικό θέμα: Language studies in Europe Co-operation in Higher 5

7 Education. Το θέμα της ανακοίνωσης: «La formation en linguistique des enseignants des langues». 1996: (10) Συμμετοχή με ανακοίνωση στο Γ Διεθνές Γλωσσολογικό Συνέδριο για την Ελληνική Γλώσσα που οργανώθηκε στην Αθήνα στις Σεπτεμβρίου. Το θέμα της ανακοίνωσής μου είναι: «Τα συμπληρώματα ότι, πως στα Ν.Ε.». 1999: (11) Συμμετοχή με ανακοίνωση σε διεθνές συνέδριο στην Τυνησία για τη Μετάφραση, με θέμα: «Prolégomène d une réflexion en traduction. Approche pragmatique et théorique». 2001: (12) Συμμετοχή με ανακοίνωση σε συνέδριο στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για την ελληνική, ως Ξένη Γλώσσα, με θέμα: «Τα μεταφράσματα στη διδακτική της ελληνικής ως Ξένης Γλώσσας». 2002: (13) Συμμετοχή με ανακοίνωση στο Διεθνές Συνέδριο Μετάφρασης, του Τομέα Μετάφρασης του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας με γενικό θέμα: Μεταφράζοντας στον 21 ο αιώνα: προκλήσεις και προοπτικές. Το θέμα της ανακοίνωσης: «Devant l épreuve de l étranger: l enjeu traductologique». 2003: (14) Συμμετοχή με ανακοίνωση, «A propos des formes cycliques:le cas du grec et sa traduction en français», στο Διεθνές Συνέδριο στο πλαίσιο «των συναντήσεων γλωσσολόγων της Μεσογείου», που διοργανώθηκε στο Hammamet της Τυνησίας Σεπτεμβρίου, με γενικό θέμα: L espace euro-méditerranéen: Une idiomacité partagée, ύστερα από πρόσκληση. 2004: (15) Συμμετοχή με ανακοίνωση και θέμα, «L expression de politesse en grec et en français» στο διεθνές Συνέδριο που διοργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο Hacettepe της Άγκυρας το Μάιο του 2004, με γενικό θέμα: Francophonie en Turquie, dans les pays balkaniques et de l Europe orientale. 2004: (16) Συμμετοχή με ανακοίνωση στο Διεθνές Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας, Δεκεμβρίου, με θέμα: «Le rôle des relations primitives et notionnelles dans l activité traduisante», υπό δημοσίευση. 2006: (17) Συμμετοχή στο στρογγυλό τραπέζι με θέμα, οι μεταφραστικές σπουδές στην Ελλάδα: παρόν και μέλλον στα πλαίσια της 1 ης συνάντησης νέων μεταφρασεολόγων με θέμα, Μεταφρσεολογικές σπουδές και Έρευνα στην Ελλάδα, που διοργανώθηκε στο Α.Π.Θ. 1-3 Νοεμβρίου : (18) Συμμετοχή στη διάσκεψη που διοργανώθηκε στις Βρυξέλλες (19-20 Οκτωβρίου) με θέμα, Vers un master européen de traduction, με συμμετοχή πανεπιστημιακών των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, ύστερα από πρόσκληση της Γενικής Διεύθυνσης Μετάφρασης (Dg de traduction) της Ε.Ε (19) Μέλος στην ετήσια διάσκεψη των Πανεπιστημίων μετά από πρόσκληση της Γενικής Διεύθυνσης της Μετάφρασης ως εκπρόσωπος του Α.Π.Θ. 6

8 Β. Εργασίες-Δημοσιεύσεις Μη δημοσιευμένες εργασίες 1975 (1) Les thèmes de prédilection des étudiants grecs (mémoire de maîtrise) (2) Les opérateurs που, ότι, πως, να en grec moderne (mémoire de D.E.A.) (3) Quelques opérateurs de comlémentarité : étude contrastive entre le grec et le français (μη δημοσιευμένη διδακτορική διατριβή). Επιστημονικά άρθρα 1983 (4) «Quelques considérations préliminaires sur [pu]». Δημοσιεύθηκε σε ειδικό τεύχος του κέντρου Βαλκανικών Μελετών, INALCO, Langues O, σσ (5) «Μερικές παρατηρήσεις πάνω στα αναφορικά που και ο οποίος», 1984, σσ , Γλώσσα, τ (6) «La représentation de la langue», συμπεριλαμβάνεται σε ειδικό τεύχος του προγράμματος, DEFI, MED CAMPUS (7) «La constitution des matériaux linguistiques, problèmes lies à l activité langagière». Δημοσιεύθηκε, ύστερα από κρίση στο περιοδικό JAL, εκδ. ελληνικής Εταιρείας εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας, τ. 10, 1994, σσ (8) «Σχέση γραμματικής-γλωσσικής πραγμάτωσης» δημοσιεύθηκε στο ειδικό τεύχος των πρακτικών Γλωσσικές εφαρμογές, Θεσσαλονίκη, Α.Π.Θ (9) «Τα συμπληρώματα ότι, πως στα N.E.». Δημοσιεύθηκε, ύστερα από κρίση, στα πρακτικά του Συνεδρίου από τα Ελληνικά Γράμματα, σσ (10) α) «La traduction, un cas de la linguistique interprétative : problèmes liés à l activité langagière». Δημοσιεύθηκε στα πρακτικά του Διεθνούς Συμποσίου: Η μεταφραστική δραστηριότητα-πορεία προς την Ε.Ε., εκδ. ΣΟΚΟΛΗ, Αθήνα, σσ β) Μεταφράστηκε στα ελληνικά και δημοσιεύθηκε, ύστερα από κρίση, υπό τον τίτλο: «Γλωσσολογία και Μετάφραση» στο περιοδικό Γλώσσα, τ. 38, 1996, σ.σ (11) «De la construction des formes à la représentation temporelle à travers la traduction d un roman grec en français», δημοσιεύθηκε ύστερα από κρίση στο Babel, σσ

9 1999 (12) «Prolégomène d une réflexion en traduction. Approche pragmatique et théorique», Linguistique, no 11, Τunis, Centre d Études et de Recherches Economiques et Sociales, σσ : (13) «Τα μεταφράσματα στη διδακτική της ελληνικής ως Ξένης Γλώσσας», Πρακτικά του Συνεδρίου Η διδασκαλία της ελληνικής, ως ξένης γλώσσας, Αθήνα (14) «Devant l épreuve de l étranger : l enjeu traductologique», στον τόμο των πρακτικών του Διεθνούς Συνεδρίου με γενικό τίτλο Μεταφράζοντας στον 21 ο αιώνα: τάσεις και προοπτικές, Α.Π.Θ., σσ β Στον ίδιο τόμο και η εναρκτήρια ομιλία μου, ως προέδρου της οργανωτικής επιτροπής του Συνεδρίου, σ.σ (15) «La conception de l unité linguistique dans les systèmes de Traduction Automatique (TA)». Σε συνεργασία με τους Σ. Γραμμενίδη και Τ. Κυριακοπούλου. Δημοσιεύτηκε στα Proceedings of the International Conference on The Challenges of Translation and Interpretation in the Third Milleniun, N. Oueizan, B. Sarru, ed. Louaize: Notre Dame University Press, σ.σ α. (16) «À propos des formes cycliques: le cas du grec et sa traduction en français», Actes du colloque International, Tome 2, Hammamet 19, 20&21 septembre 2003, L espace euroméditerranéen :une idiomacité partagée, Cahiers du C.E.R.E.S., Série Linguistique No 12, pp β. (17) «Les opérations référentielles dans la réflexion théorique en traduction» (τιμητικός τόμος προς τιμή της ομότιμης Καθηγήτριας, κυρίας J. Guillemin-Flescher, του Πανεπιστημίου Paris VII), éds Gournay L. et Merle J.-M., Mélanges offerts à Jacqueline Guillemin- Flescher, Contrastes, Paris Ophrys, pp (18) Βιβλιοπαρουσίαση του συγγράμματος Μεταφρασεολογικά, του Β. Ιβάνοβιτς, Αθήνα, Διώνη, 2004, στο περιοδικό ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Ο4- Ο5, σ.σ α. (19) «L expression de politesse en grec et en français», actes du colloque international pluridisciplinaire, Francophonie en Turquie, dans les pays balkaniques et de l Europe orientale, éd. Zeynep Mennan, Istanbul, Isis, pp (υποβάλλεται η βελτιωμένη και εμπλουτισμένη έκδοση 2005.β.) 2005.β. (20) «L expression d (im)politesse en grec et en français», éds Hui-Lan Chao et Kyoto Kuroda, Divergence dans la traduction entre les langues orientales et le français, Bulag, No 30, pp γ. (21) «Je est un autre et la construction du sens» (τιμητικός τόμος προς τιμή της ομότιμης Καθηγήτριας του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, κυρίας Ζωής Σαμαρά), éds Sivetidou 8

10 A. et Tsatsakou A., Le verbe et la scène, Paris, Honoré Champion, pp (22) «Les unités de traduction au service d une pratique raisonnée de l appréhension de la langue étrangère», éla, 141, Klincksieck, pp (24) «The relevance of utterer-centered Linguistics to Translation Studies», Benjamins Translation Library, 2007, Vol. 72, pp (25) «Θέσεις και αντιθέσεις: από τη μετάφραση στη μεταφρασεολογία», 20 Χρόνια Τ.Ξ.Γ.Μ.Δ.: Επετειακός Τόμος, Αθήνα: Δίαυλος (26) «Μεταφραστικές σπουδές και υπέρβαση του ομοιομορφισμού των πτυχίων», συλλογικός τόμος, Το Μέλλον των Ανθρωπιστικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη, University Studio Press, σ.σ (27) «Προσεγγίζοντας τη μετάφραση μέσω των μεταφραστικών μονάδων». Συλλογικός τόμος Η διδακτική της Μετάφρασης στον ελληνόφωνο χώρο: Σύγχρονες τάσεις, εκδ. ελληνικά γράμματα, Αθήνα ISBN , σ.σ (28) «Υποτιτλισμός και διαπολιτισμικός διάλογος: ετερότητα/ομοιότητα των γλωσσών-πολιτισμών». Πρακτικά: Διεθνές Συνέδριο για το ευρωπαϊκό έτος διαπολιτισμικού διαλόγου, Δεκέμβρης, Θεσσαλονίκη ISBN , σ.σ (29) «La représentation de l hétérogénéité en sous-titrage : ça passe ou ça casse? Le cas du sous-titrage interlingual». Ανακοίνωση στο συνέδριο του Evry της Γαλλίας με θέμα τον Υποτιτλισμό, Ιούνιος. Συγγράμματα-Βιβλία 2000 (1) A Έκδοση στην ελληνική του έργου: Η Ιστορία των Ισραηλιτών της Σαλονίκης. (Υπεύθυνη της μετάφρασης Β και Γ βιβλίου, Universitity Studio Press/Ισραηλιτική κοινότητα Θεσσαλονίκης, σσ (2) Μονογραφία με τίτλο: Περί ισοδυναμίας στη μετάφραση, Θεσσαλονίκη, εκδ. University Studio Press, σσ (3) Index Κυρίων ονομάτων και τοπωνυμίων, 6400 λήμματα σε ηλεκτρονική έκδοση, Ισραηλιτική κοινότητα Θεσσαλονίκης. 9

11 2006 (4) Εκφώνηση, Γλωσσικές Διεργασίες και Μετάφραση, University Studio Press, σς (5) Μετάφραση από τα γαλλικά του παιδικού βιβλίου Αζδάρ, εκδ. Nathan/Επόμενος σταθμός (6) Μετάφραση από τα γαλλικά του παιδικού βιβλίου «Τα τέρατα δεν αγαπούν το φεγγάρι» εκδ. Nathan/Επόμενος Σταθμός. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 1. 1Les thèmes de prédilection des étudiants grecs, εργασία για την απόκτηση του τίτλου maîtrise, 1975 (σελ. 76). Βασίζεται στον προβληματισμό μιας νέας, για την εποχή εκείνη, μεθοδολογίας για την εκμάθηση της γαλλικής, ως ξένης γλώσσας. Σύντομη περιγραφή της διδασκαλίας της γαλλικής στην Ελλάδα και κυρίως στον πανεπιστημιακό χώρο και ανάλυση της ανεπάρκειας της υφιστάμενης μεθοδολογίας. Περιγράφονται τα αποτελέσματα των ψυχογλωσσολογικών μελετών σε συνδυασμό με κίνητρα ενδιαφέροντα που συνδέουν τον φοιτητή με το αντικείμενο μελέτης. Από παθητικός δέκτης ενεργεί και αναλαμβάνει υπεύθυνα τη διδακτική δραστηριότητα. Συμπληρώνεται από μια κοινωνιολογική έρευνα και επεξεργασία ερωτηματολογίου. Γίνεται σύγκριση των αποτελεσμάτων του ερωτηματολογίου και της θεματικής, όπως αυτή εμφανίζεται σε μια μέθοδο διδασκαλίας. Ακολουθεί λεξικολογική έρευνα και ένας πίνακας λεξιλογίου με στατιστικά στοιχεία υψηλής συχνότητας. 2. Les opérateurs [pu], [pos], [oti], [na] en grec moderne. Υποβλήθηκε για την απόκτηση του διπλώματος D.E.A., 1982, σελ. 40. Προσεγγίζεται το θέμα των διενεργητών ότι, πως, που, να. Παρατηρείται ότι: τα στοιχεία της επιφανειακής δομής αντιδιαστέλλουν τη λειτουργία των να-που, ενώ για τα ότι-πως τα επιφανειακά στοιχεία δεν επιτρέπουν τέτοιου είδους διάκριση. Ερευνώνται οι σχέσεις και οι σημασιολογικές διακρίσεις. Το θέμα εξετάζεται με βάση τη θεωρία της εκφοράς του Α. Culioli. Αποδεικνύεται η διασύνδεση της κατάστασης εκφοράς με το εννοιολογικό πεδίο. Εμφανίζεται έτσι ότι τα πως και να διατηρούν σχέσεις με τις υποκειμενικές παραμέτρους του εκφωνήματος, ενώ τα που και ότι εισάγουν σχέσεις ρήξεις μέσα στο εκφώνημα. 3. Quelques opérateurs de comlémentarité: étude contrastive entre le grec et le français (αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή σελ. 235), Συστηματική μελέτη των μορφημάτων που-να σε σχέση με τα αντίστοιχα μορφήματα της γαλλικής à-de, κατά το προτασιακό σχήμα των 1 Παρουσιάζονται οι εργασίες μέχρι την εκλογή μου στη βαθμίδα του Αν. καθηγητή με την αρίθμηση που προηγείται στην συνοπτική παρουσίαση του επιστημονικού μου έργου. 10

12 συμπληρωματικών προτάσεων. Αφού εξετάστηκαν οι ενδοκατηγορικές σχέσεις με βάση το θεωρητικό πλαίσιο της εκφοράς, όπως το όρισε ο Ε.Benveniste και το οποίο διεύρυνε και τυποποίησε ο A. Culioli, κατέληξα στη διατύπωση του συσχετισμού ότι: που-de είναι αντιπρόσωποι του έχω και να-à είναι αντιπρόσωποι του είναι στις αφηρημένες τους σχέσεις. Εξηγείται παράλληλα και η γραμματική άποψη που εισάγεται στο προτασιακό περιεχόμενο και κατά συνέπεια η σημασιολογική ερμηνεία του εκφωνήματος. A) Άρθρα 1985 (4) «Quelques considérations préliminaries sur [pu]». Δημοσιεύθηκε στα πρακτικά του συνεδρίου για την ελληνική γλώσσα του κέντρου Βαλκανικών Μελετών, ΙNALCO, Langues O, Γίνεται μία σύντομη περιγραφή του μορφήματος που. Εξετάζεται πιο συγκεκριμένα η σχέση «ανταγωνιστικότητας» του που και των αναφορικών αντωνυμιών. Διερεύνηση του είδους λόγου που εισάγει το που και τα αναφορικά. Αναλύονται οι παράμετροι του εκφωνήματος σύμφωνα με τη θεωρία του A. Culioli. Καταλήγω στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για συμπληρωματικούς δείκτες, ενώ η σχέση ανταγωνιστικότητας είναι φαινομενική και όχι πραγματική. Γίνεται επίσης αναφορά στη λειτουργία «que» όπου διαπιστώνεται μία παράλληλη λειτουργία του γαλλικού δείκτη, σύμφωνα με την οποία και η γαλλική γλώσσα τείνει προς τη χρήση ενός μοναδικού αναφορικού δείκτη (5) «Μερικές παρατηρήσεις πάνω στα αναφορικά που και ο οποίος», σε συνεργασία με την Α. Ιορδανίδου. Γλώσσα, 1984, τ. 6, 1984, σσ Μελετήθηκαν οι αναφορικοί δείκτες μέσα σε συγκεκριμένα κοινωνιογλωσσικά περιβάλλοντα. Παρατηρήσαμε ότι η χρήση τους εξαρτάται από το επίπεδο λόγου που εισάγει ο ομιλητής μέσα από μια στατιστική έρευνα, σύμφωνα με την οποία το «που» εμφανίζει μεγάλη συχνότητα, γενικώς, στο λόγο σε σχέση με το «οποίος». Καταλήξαμε στα εξής συμπεράσματα: - το που εισάγει τροπικότητα κατά το σχήμα καλά/άσχημα, - το οποίος εισάγει το λογικό σχήμα αληθές/ψευδές, - το που εισάγει προτασιακή αμεσότητα, - το οποίος εισάγει προτασιακή διάξευξη, - το που συνεκφέρεται στο λόγο - το οποίος εκφέρεται (6) La représentation de la langue, συμπεριλαμβάνεται σε ειδικό τεύχος του ερευνητικού προγράμματος Med Campus A.Π.Θ Υποστηρίζεται η θέση ότι ο χρήστης της γλώσσας αναπαριστά το «κόσμο του», ο οποίος κατασκευάζεται με την εκφορά, ενώ με τη συνεκφορά ανακατασκευάζεται. Υφίσταται έτσι μία σχέση διαλεκτική και μη συμμετρική. 11

13 Αυτή η σχέση καθορίζει και το βαθμό ομοιογένειας και ετερογένειας των γλωσσών και των γλωσσικών φαινομένων στο εσωτερικό της ίδιας της γλώσσας. Προς απόδειξη της γενίκευσης και εξειδίκευσης των γλωσσικών φαινομένων εξετάζονται στη γαλλική τα παραδείγματα με βάση την εκφορά του κατηγορήματος casser. Από τη συζήτηση των παραδειγμάτων προκύπτουν οι σχέσεις που εισάγονται ανάλογα με το γλωσσικό τους περιβάλλον. Οι σχέσεις αυτές είναι δραστικές ή καταστασιακές. Ερμηνεύεται έτσι το γεγονός ότι, ενώ ορισμένα προτασιακά σύνολα εμφανίζουν σημασιολογική συγγένεια, εντούτοις η παθητική φωνή είναι ή δεν είναι αποδεκτή, ανάλογα με την αλληλεπίδραση των σχέσεων. Επίσης η εμφάνιση ή μη εμφάνιση διάφορων δεικτών της γαλλικής συναρτάται απόλυτα από τις λειτουργίες που τίθενται, κάθε φορά, σε λειτουργία μέσα στο εκφώνημα (7) La constitution des matériaux linguistiques, problèmes, liés à l activité langagière. Δημοσιεύθηκε, ύστερα από κρίση στο περιοδικό JAL, εκδ. Ελληνικής Εταιρείας εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας, τ. 10, σσ Η ετερογένεια των γλωσσών εμφανίζεται και οριοθετείται στο μορφοσυντακτικό επίπεδο. Κατά τη συζήτηση παραδειγμάτων της βουλγαρικής και της ελληνικής με τα αντίστοιχά τους στη γαλλική επισημαίνεται: - η ανεπάρκεια της συγκριτικής μεθόδου γραμματικοσυντακτικών φαινομένων διαφορετικών γλωσσικών συστημάτων, - η σύγχυση που απορρέει από την εφαρμογή των κανόνων της κλασικής γραμματικής και - η παραγνώριση της γλωσσικής πραγματικότητας που εισάγεται με τη διάκριση μεταξύ μορφής και σημασίας. Υποστηρίζεται ότι η λειτουργία του γλωσσικού συστήματος, που καλούμαστε να διδάξουμε, αποκαλύπτεται και ερμηνεύεται, αν η γλώσσα αναλυθεί ως γλωσσική δραστηριότητα. Συνεπώς, αν συσταθεί με τέτοια θεωρητικά κριτήρια το γλωσσικό διδακτικό υλικό, αυτό θα μας επιτρέψει να εξηγήσουμε και ταυτόχρονα να αναλύσουμε την εμφάνιση των μορφοσυντακτικών δεικτών (8) «Σχέση γραμματικής-γλωσσικής πραγμάτωσης». Ανακοίνωση που δημοσιεύθηκε στο ειδικό τεύχος, Γλωσσικές εφαρμογές, του συμποσίου για τη διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης γλώσσας που έγινε στη Θεσσαλονίκη το 1993, εκδ. Α.Π.Θ. Με αφετηρία κάποια παραδείγματα της γραμματικής των σχολικών εγχειριδίων, επισημαίνεται η απαλοιφή της αναφορικής λειτουργίας της γλώσσας με συνέπεια οι αναλύσεις και οι εξηγήσεις που δίνονται κατά τη διδασκαλία να είναι συχνά αμφισβητήσιμες και αναποτελεσματικές. Η διάκριση φράσης/εκφωνήματος, όπως ορίζεται από τη θεωρία της εκφοράς, θεωρείται καθοριστική. Το εκφώνημα στηρίζει και συνδέει την ανάλυση και εξήγηση των γραμματικών φαινομένων, τα οποία καθώς εντάσσονται στη γλωσσική δραστηριότητα αποτελούν τα «ίχνη» της διασύνδεσής τους με τις 12

14 αναφορικές λειτουργίες της γλώσσας. Τα παραδείγματα παραφραστικών σχέσεων της ελληνικής που παρατίθενται, στοχεύουν στην τεκμηρίωση αυτής της άποψης. Από την ανάλυση των παραδειγμάτων συνάγεται ότι μορφή, σύνταξη και σημασία βρίσκονται σε αλληλεξάρτηση, η οποία ερμηνεύεται μόνο αν θεωρήσουμε τη γλώσσα κατά την ενεργοποίηση του λόγου (9) «Τα συμπληρώματα ότι, πως στα Ν.Ε.». Δημοσιεύθηκε στα πρακτικά του «Γ Διεθνούς Γλωσσολογικού Συνεδρίου για την Ελληνική Γλώσσα, Σεπτέμβριος, από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, 1999, σσ Οι κλασσικοί μελετητές θεωρούν τους συμπληρωματικούς δείκτες ότι-πως ισότιμους και ισοδύναμους επειδή εναλλάσσονται ελεύθερα στο λόγο χωρίς να εισάγουν συντακτική ή σημασιολογική διάκριση. Στη μελέτη αυτή εξετάζεται η χρήση τους στη Ν.Ε. και προκύπτει ότι η συχνότητα εμφάνισης του κάθε δείκτη εξαρτάται από τις λειτουργίες που επιβάλλονται από το εκάστοτε είδος λόγου. Διατυπώνεται η υπόθεση ότι η ισοτιμία των δεικτών είναι φαινομενική. Τα ότιπως εμφανίζουν διεργασίες διαφορετικής τάξεως το καθένα, που σηματοδοτούν σημασιολογικές αποκλίσεις. Στη συνέχεια εξετάζονται μέσα στα διάφορα γραμματοσυντακτικά σχήματα που εισάγουν και ερευνώνται οι ενδοκατηγορικές σχέσεις που θέτουν σε λειτουργία. Η ανάλυση των παρατηρήσεων και η έρευνα των αποτελεσμάτων μας επέτρεψε να συνάγουμε τα εξής αποτελέσματα σχετικά με τους εν λόγω δείκτες: - συνδέονται ως προς το είδος της προτασιακής δομής. Δηλαδή εισάγονται σχέσεις εντοπισμού με βάση τον ομιλητή που βρίσκεται στο κέντρο των διαπροτασιακών σχέσεων. - Διαφέρουν ως προς τις διεργασίες που επιτελούν: Το πώς διενεργεί ένα πρώτο βαθμό προσδιορισμού και έτσι εισάγει μια υποκειμενική τροπικότητα (σύμφωνα με τη ρήση του Σετάτου). Ενώ το ότι σηματοδοτεί την απαλοιφή της ευθύνης του υποκειμένου-ομιλητή, διενεργεί έναν ανώτερο βαθμό προσδιορισμού και εισάγει αυτό που ο Σετάτος ονομάζει αντικειμενική τροπικότητα. Έτσι το ότι ορίζεται ως δείκτης του επιπέδου αφήγησης (récit) και το πώς ως δείκτης του λόγου (discours). Αυτή η διαφοροποίηση της λειτουργίας τους ερμηνεύει και τη συχνότητα της εμφάνισής τους ανάλογα με το είδος λόγου (10) La traduction, un cas de la linguistique interpretative. Ανακοίνωση στο Διεθνές Συμπόσιο για τη Μετάφραση, του Τμήματος Γαλλικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δημοσιεύθηκε στα πρακτικά του Συμποσίου, εκδ. ΣΟΚΟΛΗ, Αθήνα, σσ Μεταφράστηκε στα ελληνικά και δημοσιεύθηκε υπό τον τίτλο: «Γλωσσολογία και Μετάφραση» στο περιοδικό Γλώσσα, τ. 38,, σσ Στο κείμενο αυτό γίνεται μια σύντομη αναδρομή στο ζήτημα της αναζήτησης του προσδιορισμού των δομών της επιστήμης της Μετάφρασης, καθώς και της θεωρητικής της κατεύθυνσης. Προτείνεται η θεωρία της εκφοράς ως θεωρητική βάση, η οποία θέτει συγχρόνως και τα όρια του πεδίου που μπορεί να καλύψει. Το ενδιαφέρον της θεωρίας αυτής επικεντρώνεται στο «μεταφρασμένο προϊόν», ως συλλογική οργάνωση του λόγου. Επιχειρείται η απόδειξη αυτών των ισχυρισμών με την παράθεση συγκεκριμένων παραδειγμάτων. Η παραγωγή 13

15 και αναγνώριση, ως βασικές παράμετροι της μεταφραστικής δραστηριότητας, καθώς και της γλωσσικής πραγματικότητας, έχουν σχέση μη συμμετρική με συνέπεια την ποικιλία των μεταφράσεων ενός και αυτού κειμένου. Αυτή η σχέση οδηγεί στην ερμηνευτική διαδικασία και με τα κατάλληλα θεωρητικά εργαλεία ο γλωσσολόγος μπορεί να φθάσει σε αφαιρετικό επίπεδο και: - να διακρίνει α) το λεκτικό, β) το αναφορικό, γ) το πραγματολογικό και δ) το συμβολικό πεδίο. - να περιγράψει τις διαδικασίες που ερμηνεύουν το πέρασμα από τη μια γλώσσα στην άλλη (εκτός του πεδίου δ, όπου η θέση της γλωσσολογίας είναι ιδιαίτερα δυσχερής) και - να τις ερμηνεύσει (11) De la construction des formes à la représentation temporelle à travers la traduction d un roman grec en français, στο Babel, no 1, σσ Στη μελέτη αυτή προσεγγίζεται η μορφολογία του ρηματικού συστήματος της ελληνικής και γαλλικής μέσα από ένα κείμενο της ελληνικής σε αντιστοιχία με τη μετάφρασή του στη γαλλική. Πρόκειται για το έργο της Ρ. Γαλανάκη Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά, μεταφρασμένο από την L.Farnoux. Επιλέχθηκε το έργο αυτό λόγω της πλούσιας χρήσης των ρηματικών τύπων και επειδή κρίνεται η μετάφρασή του ιδιαίτερα επιτυχής. Κρίνουμε ότι το πλούσιο υλικό για το σκοπό της μελέτης μας προσφέρεται ιδιαίτερα για μια αντικειμενική παρατήρηση. Τα ελληνικά δεν παρουσιάζουν τη μορφολογική συμμετρία που έχει το γαλλικό ρηματικό σύστημα και επομένως οι αναλύσεις που θέτουν κατά παράλληλο τρόπο τα δύο ρηματικά συστήματα ξεκινούν από εσφαλμένη βάση. Οι μορφολογικές αναλογίες είναι συμπτωματικές, επιφανειακές, και δεν αντιπροσωπεύουν την οργάνωση του ρηματικού συστήματος των δύο γλωσσών. Μέσα από την παρατήρηση των φαινομένων εμφανίζεται η κυκλικότητα του χωροχρόνου και επισημαίνεται ότι οι επιμέρους εκφορές με τους ρηματικούς τύπους αποτυπώνουν τη χρονικότητα γραμμικά. Με βάση τις παραμέτρους εντοπισμού που μας προσφέρει η θεωρία της εκφοράς, όπως τη διατύπωσε ο A.Culioli, αναλύονται οι λειτουργίες του ρηματικού συστήματος των δύο γλωσσών, μέσα από την εμφάνιση των διάφορων ρηματικών τύπων. Αποκαλύπτεται ότι η χρονικότητα οργανώνεται κατά διαφορετικό τρόπο στις δύο γλώσσες. Συγκεκριμένα οι συνισταμένες διέπονται από διαφορετικό σημείο αναφοράς που αποτελεί και το οργανωτικό κέντρο, το οποίο ενεργοποιεί την εκφορά και τον υπολογισμό της χρονικότητας στο λόγο. Σύμφωνα με την ανάλυσή μας καταλήξαμε στα εξής αποτελέσματα: 1. Η βάση της οργάνωσης του χρόνου στα ελληνικά έχει ως κέντρο του το «υποκείμενο» - με την έννοια του απόλυτου υποκειμένου, βάση του οποίου γίνονται όλοι οι χρονικοί υπολογισμοί. 2. Αντίθετα στα γαλλικά ο υπολογισμός του χρόνου έχει ως κέντρο οργάνωσης την ίδια την παράμετρο του χρόνου όπου το υποκείμενο «εντάσσεται» και παρακολουθεί την εκφορά του χρόνου. 14

16 2000 (12). Prolégomènes d une réflexion en traduction. Approche pragmatique et théorique, δημοσιεύθηκε στα πρακτικά του συνεδρίου για τη Μετάφραση που διοργανώθηκε στην Τυνησία, με θέμα:traduction humaine, Traduction automatique, Interprétation, στο περιοδικό Linguistique, no 11, Tunis, Centre d Études et de Recherches Economiques et Sociales, σσ Στη μελέτη αυτή προσεγγίζεται η Μετάφραση ως πρακτική διαδικασία που θέτει κι ένα θεωρητικό προβληματισμό. Ξεκινώντας από μία συνοπτική καταγραφή της εμπειρίας που αποκτήσαμε κατά τη μετάφραση του έργου του J. Nehama, περιγράφουμε τα προβλήματα και τις δυσκολίες του μεταφραστή, γενικώς, και την αδυναμία των μεταφραστικών θεωριών να απαντήσουν σ αυτά τα ζητήματα. Συγκεκριμένα επιλέξαμε να κάνουμε αναφορά στα εξής προβλήματα: Πολύγλωσσες αναφορές Ποικιλία ονομασίας των τοπωνυμίων Η συνύπαρξη στο κείμενο διαφόρων επιπέδων και ειδών λόγου Το συντακτικά φαινόμενο της παράταξης που υπάρχει εν αφθονία στο έργο του J. Nehama. H παρουσίαση των παραπάνω ερωτημάτων και η απάντηση που θέτουν οι θεωρητικές απόψεις της μεταφρασεολογίας συσκοτίζουν την κατάσταση και, τουλάχιστον δεν αποτυπώνουν την πραγματικότητα ούτε της πρακτικής διαδικασίας ούτε της γλωσσικής λειτουργίας. Η αντιπαράθεση όπως τη θέτουν οι οπαδοί των απόψεων του στοχοκεντρισμού του πηγοκεντρισμού καταγράφεται ως πλασματική. Προτείνουμε μία συνολική περιγραφή του μεταφραστικού φαινομένου λαμβάνοντας υπόψη ταυτόχρονα όλες τις παραμέτρους που συμβάλλουν σ αυτή τη διαδικασία, ξεκινώντας ήδη από τον ορισμό της μετάφρασης. Αυτό προϋποθέτει ασφαλώς πλήρη αποστασιοποίηση, παρατήρηση του αντικειμένου, συνολικά και ειδικά, και ένταξη της μετάφρασης σ ένα συνολικό πλαίσιο, όπου θα καταγράφεται ένα minimum συμφωνίας, ώστε οι θεωρητικές απόψεις να καταλήξουν σε μία βασική θεωρία για τη Μετάφραση (13). «Τα μεταφράσματα στη διδακτική της ελληνικής ως Ξένης Γλώσσας», εκδόθηκε στα πρακτικά του Συνεδρίου της ελληνικής ως Ξένης Γλώσσας, Σεπτέμβριος. Στην εργασία αυτή τίθεται το ερώτημα κατά πόσο η μετάφραση μπορεί να συμμετέχει σ ένα πρόγραμμα διδασκαλίας της ελληνικής ως Ξ.Γ. Ισχυριζόμαστε ότι, παρά το δικαιολογημένο σκεπτικισμό που συναντά αυτό το ζήτημα στον τομέα της διδακτικής των ζωντανών γλωσσών, η μετάφραση είναι μία φυσική τάση του ατόμου όταν βρίσκεται μπροστά σε δύο γλωσσικά συστήματα και χρησιμοποιείται με ιδιαίτερες πρακτικές κατά την διαδικασία τη διδασκαλίας. Θεωρούμε ότι η μετάφραση είναι εποικοδομητική και προσφέρεται για τη διδασκαλία των ζωντανών γλωσσών όχι ασφαλώς ως μέσο για την κατάκτηση της μεταφραστικής δραστηριότητας ούτε ως απόδειξη της επίδοσης των 15

17 σπουδαστών, αλλά ως μέσο προσέγγισης της Ξ.Γ. μέσα από τα γλωσσικά βιώματα του σπουδαστή που έχει από τη μητρική του γλώσσα. Εντάσσεται μάλιστα θαυμάσια μέσα στο πλαίσιο της επικοινωνιακής μεθόδου διδασκαλίας. Αποδεικνύουμε τον παραπάνω ισχυρισμό με ένα παράδειγμα στο οποίο παραθέτουμε συνοπτικά και το σχολιασμό μας. Β) Συγγράμματα, Μεταφράσεις 2000 (1) Η Ιστορία των Ισραηλινών της Σαλλονίκης. Α Έκδοση της μετάφρασης του έργου J.Nehama από τη γαλλική. Το συνολικό έργο εκδόθηκε από το University Press, σε τρία βιβλία, τον Ιούλιο του σσ Υπεύθυνη για τη μετάφραση και επιμέλεια του δεύτερου και τρίτου βιβλίου, σσ Τα συγκεκριμένα βιβλία αποτελούν τη μετάφραση των τόμων 5, 6, 7 του πρωτοτύπου έργου. Αναφέρονται στην ιστορία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης από τον 16 ο αιώνα έως τις παραμονές του β Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται για ένα πολύ πλούσιο έργο που περιγράφει κάθε πτυχή της κοινωνικοπολιτικής ζωής της πολυπληθούς ισραηλιτικής κοινότητας της Θεσσαλονίκης. Η μετάφρασή του ήταν για τον Τομέα της Μετάφρασης του Τμήματός μας ένα περιπετειώδες, δύσκολο αλλά και γοητευτικό εγχείρημα. Η ευρυμάθεια του συγγραφέα, οι πολυπληθείς αναφορές που εμπεριέχει το κείμενο, η ποικιλία των θεμάτων που παρουσιάζονται αποτελούσαν για την ομάδα μας ένα στοίχημα που έπρεπε να κερδίσουμε βήμα βήμα. Ερευνώντας συστηματικά όλους τους τομείς με επιμέλεια και έχοντας ως αρχή τη μη απόκλιση από το πνεύμα και το ύφος του συγγραφέα φέραμε σε πέρας, κατά τη συγκεκριμένη ημερομηνία παράδοσης του έργου, τη μετάφρασή του. Η κρίση ασφαλώς για την επιτυχία της είναι έργο του ευρύτερου κοινού προς το οποίο και απευθύνεται. Εκτός από τις δυσκολίες που αναφέραμε πιο πάνω, σχετικά με τη μετάφραση του έργου, που αντιστοιχούν οι τόμοι 6 και 7, οι οποίοι εκδόθηκαν μετά το θένατο του συγγραφέα ύστερα από επεξεργασία των χειρογράφων του, υπήρχαν και επιπρόσθετες δυσκολίες για την ανάλυση του πρωτότυπου. Το κείμενο όπως επεξεργάστηκε παρουσίαζε πολλά τυπογραφικά λάθη, αναγραμματισμούς, επαναλήψεις, σημειώσεις του συγγραφέα που κρατούσε για τη γραφή του έργου, κενά κ.ά. Η γλωσσική ανάλυση που κάναμε πάνω στο κείμενο και η έρευνα που διενεργήσαμε μας επέτρεψε να αναγνωρίσουμε και να αντιμετωπίσουμε αρκετά σημεία δυσκολιών. Μερικά σημεία, όμως, τα αφήσαμε με τις επαναλήψεις και τα κενά, όπως εμφανίζονται στο πρωτότυπο. Επειδή το κείμενο εμπεριέχει όρους, προτάσεις και εκφορές από διάφορες γλώσσες και ιδίως από την ισπανοεβραϊκή, όπως και από την εβραϊκή παράδοση θεωρήσαμε σκόπιμο η μετάφρασή τους να εμφανίζεται στο ειδικό γλωσσάριο στο τέλος κάθε βιβλίου, ώστε το κυρίως σώμα της μετάφρασης να αντικατοπτρίζει το πνεύμα γραφής του συγγραφέα (2) Περί ισοδυναμίας στη μετάφραση, Μονογραφία, Θεσσαλονίκη, εκδ. University Studio Press, σσ

18 Προσπαθήσαμε μέσα από την έρευνά μας στα μεταφραστικά προβλήματα να περιγράψουμε τον όσο της ισοδυναμίας και να καταθέσουμε τη δική μας άποψη πάνω στο ζήτημα αυτό. Σκοπός της μελέτης μας είναι να προσδιορίσει με όσο πιο τεκμηριωμένο και συνοπτικό τρόπο την ισοδυναμία στη μετάφραση, ώστε η χρήση του όρου να παραπέμπει σε μια συγκεκριμένη έννοια, όπως αυτή αποκαλύπτεται μέσα από μια συστηματική και λειτουργική θεώρηση της γλώσσας. Η έννοια της ισοδυναμίας στη μετάφραση ταυτίζεται συνήθως με την πιστότητα προς το πρωτότυπο. Θεωρητικοί, μεταφραστές και όσοι αναπτύσσουν ένα λόγο για τη μετάφραση χρησιμοποιούν την ισοδυναμία για την τεκμηριώσουν τη θέση που υποστηρίζουν ως προς αυτό που θεωρούν πιστή μετάφραση. Παράλληλα αποτελεί το μέσο έρευνας των γλωσσολόγων για την περιγραφή των φυσικών γλωσσών. Συνεπώς το ζήτημα του ορισμού της ισοδυναμίας στη μετάφραση παραμένει αρκετά συγκεχυμένο. Στο πρώτο κεφάλαιο της μελέτης αυτής παρουσιάζεται η ισοδυναμία, όπως αναπτύχθηκε ιστορικά και εμπειρικά, ανάλογα με τους στόχους που έπρεπε να υπηρετήσει. Αποδεικνύεται ότι γίνεται αναφορά στην ισοδυναμία σε διάφορους και συχνά διαφορετικούς τομείς της ανθρώπινης νόησης και πρακτικής. Η πρακτική της μετάφρασης, ως γλωσσική δραστηριότητα, προσανατολίστηκε, όπως ήταν φυσικό, προς το πεδίο έρευνας που της πρόσφερε η γλωσσολογία. Η γλωσσολογία χρησιμοποίησε το μεταφραστικό γλωσσικό υλικό για τους δικούς της σκοπούς, για να περιγράψει τις φυσικές γλώσσες και να αποκαλύψει τα σημεία που τις διακρίνουν. Έτσι εκτός από τη διασύνδεση της γλωσσολογίας με τη μετάφραση, στο δεύτερο κεφάλαιο της μελέτης εξετάζεται η έννοια της ισοδυναμίας στον τομέα της μεταφρασεολογίας. Αποτελεί τη βάση για την ανάπτυξη των μεταφραστικών θεωριών και χρησιμοποιείται ανάλογα με τα διάφορα γλωσσολογικά ρεύματα των τελευταίων πενήντα ετών του 20 ου αιώνα. Η ταύτιση όμως της ισοδυναμίας με τον εκάστοτε επιδιωκόμενο στόχο της θεωρητικής άποψης για τη μετάφραση επέφερε ως επακόλουθο την αμφισβήτηση της γλωσσολογίας στον τομέα αυτό. Μία διαφορετική άποψη για την ισοδυναμία στη μετάφραση, ενταγμένη στη θεωρία της επικοινωνίας, εισάγει ο Ο.Kade. Εξετάζεται η θέση του στο τρίτο κεφάλαιο και επισημαίνεται το ενδιαφέρον που παρουσιάζει η θεωρητική του προσέγγιση. Ωστόσο, η προτεινόμενη μέθοδος μελέτης παραπέμπει στη γνωστή ανάλυση που ορίζεται από τι αρχές της θεωρίας του γλωσσικού σημείου. Στο ίδιο κεφάλαιο γίνεται μια προσπάθεια σύνθεσης των θεωρητικών προσεγγίσεων που προηγήθηκαν και εξάγεται το συμπέρασμα ότι όλες οι θεωρήσεις για τη μεταφραστική ισοδυναμία διέπονται από την αρχή της μονοσημίας. Ο ορισμός της ισοδυναμίας εμφανίζει στο τέταρτο κεφάλαιο της μελέτης μας και περιορίζεται στο βαθμό που αυτή ανιχνεύεται στο γλωσσικό επίπεδο και αποκαλύπτει ισοδύναμα σχήματα, αλλά όχι ταυτόσημα, σε δύο γλώσσες. Παρουσιάζεται το θεωρητικό πλαίσιο που μας επιτρέπει να εξετάζουμε τα φαινόμενα κατά την ενεργοποίηση του λόγου. Επομένως, αν δεχθούμε ότι η μετάφραση είναι μια γλωσσική δραστηριότητα, τα επιμέρους ζητήματα που απασχολούν το μεταφραστικό πεδίο εντάσσονται ευθέως μέσα σ αυτό το θεωρητικό πλαίσιο. Η μελέτη που παρουσιάζουμε, υπό μορφή συγγράμματος, είναι προϊόν έρευνας αρκετών ετών. Για την ολοκλήρωσή της η συμβολή των φοιτητών μας, 17

19 με τις συζητήσεις και τους προβληματισμούς που αναπτύξαμε, υπήρξε καθοριστική. Εκτιμούμε ότι μπορεί να αποτελέσει μία βάση για τη διδασκαλία και την έρευνα που διενεργείται σε ζητήματα μετάφρασης. Για το λόγο αυτό κλείνουμε την εργασία μας μα το πέμπτο κεφάλαιο, παραθέτοντας μερικές ενδεικτικές ασκήσεις για τη διερεύνηση της ισοδυναμίας. Εκτός των άλλων ενδιαφερομένων, η μελέτη απευθύνεται και στους φοιτητές μας, με την προσδοκία μιας δημιουργικής συνεργασίας για την προσέγγιση παρόμοιων θεμάτων που απασχολούν τη θεωρία και την πρακτική της μετάφρασης (14) «Devant l épreuve de l étranger : l enjeu traductologique» δημοσιεύθηκε στον τόμο των πρακτικών του Διεθνούς Συνεδρίου με γενικό τίτλο Μεταφράζοντας στον 21 ο αιώνα: τάσεις και προοπτικές, Α.Π.Θ. σσ Ο κλάδος της μεταφρασεολογίας αναπτύχθηκε κάτω από πιεστικές συνθήκες και μέσα από διαφορετικές επιδιώξεις. Η θεωρητική προσέγγιση της μετάφρασης, ως αντικειμένου μελέτης, εδραιώθηκε με αυτονόμηση του κλάδου την τελευταία κυρίως 20ετία. Οι διαφορετικές όμως θεωρητικές προσεγγίσεις, προερχόμενες από ποικίλες κατευθύνσεις (πρακτικές και θεωρητικές), παραπέμπουν συχνά σε θολές και παραπλανητικές έννοιες, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του θεωρητικού λόγου που στηρίζει τη μετάφραση. Στη μελέτη αυτή τίθεται η βάση μίας πρότασης για διάλογο, ώστε η χρήση των όρων, οι οποίοι αποτελούν τα θεμέλια κάθε θεωρητικής σκέψης, να αποτυπώνει σταθερές λειτουργικές σχέσεις που θα υποστηρίζουν τη μελέτη του μεταφραστικού φαινομένου (15) «La conception de l unité linguistique dans les systèmes de Traduction Automatique (TA)». Σε συνεργασία με τους Σ. Γραμμενίδη και Τ. Κυριακοπούλου. Δημοσιεύτηκε στα Proceedings of the International Conference on The Challenges of Translation and Interpretation in the Third Milleniun, N. Oueizan, B. Sarru, ed. Louaize: Notre Dame University Press, σ.σ Στην εργασία μελετάται ο τρόπος θεώρησης της γλωσσικής μονάδας από τα Συστήματα Αυτόματης Μετάφρασης και προτείνεται η δημιουργία ενός νέου συστήματος το οποίο τυποποιεί τις λεξικές μονάδες και τα λεκτικά σχήματα με βάσει τις λειτουργίες που επιτελούν μέσα σε ένα εκφώνημα. Στο πρώτο μέρος γίνεται αναφορά στο γενικό πλαίσιο που διέπει τα Συστήματα Αυτόματης Μετάφρασης και διαπιστώνεται, μέσα από παραδείγματα, ότι οι μεταφράσεις που προσφέρονται είναι προβληματικές εξαιτίας μίας βασικής τυπικής αντίφασης: παρόλο που η γλωσσολογία διδάσκει ότι η αναφορική λειτουργία είναι άρρηκτα συνυφασμένη με τη γλωσσική δραστηριότητα, τα λογισμικά Αυτόματης Μετάφρασης την αγνοούν και θεωρούν τη γλώσσα ως σύστημα. Στη συνέχεια μελετάται η σημασία των λεξικών μονάδων κατά τη μεταφραστική διαδικασία και καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η σημασία ορίζεται στα πλαίσια του εκφωνήματος και όχι στο επίπεδο της συστημικής περιγραφής και της 18

20 μορφο-συντακτικής πραγμάτωσης των γλωσσών. Τέλος ορίζονται οι θεμελιώδεις αρχές του νέου συστήματος το οποίο βασίζεται στα ηλεκτρονικά λεξικά και στους μεταβιβαστές (transcodeurs à états finis) και έχει ως στόχο την τυποποίηση των γλωσσικών διεργασιών (16) «À propos des formes cycliques: le cas du grec et sa traduction en français», Actes du colloque International, Tome 2, Hammamet 19, 20&21 septembre 2003, L espace euro-méditerranéen : une idiomacité partagée, Cahiers du C.E.R.E.S., Série Linguistique No 12, pp Στην εργασία αυτή εξετάζονται οι μορφές της λεξικής επανάληψης, οι οποίες απαντώνται μόνο στο επίπεδο λόγου (κατά τη διάκριση του E. Benveniste: discours/récit). Πρόκειται για τις γνωστές εκφράσεις, μόνο και μόνο/πότε πότε/ίσα ίσα/καλά καλά κτλ. Οι όροι αυτοί αν εμφανιστούν στην απλή τους μορφή έχουν σημαντικές σημασιολογικές ή και γραμματικές διαφορές σε σχέση με την επαναληπτική τους μορφή. Η επανάληψη, όπως φαίνεται μέσα από την παρατήρηση αυθεντικών εκφωνημάτων με τα μεταφράσματά τους, δεν συντελεί απλά σε μία γραμμική εμφαντική λειτουργία, αλλά προσδιορίζει τα εκφωνήματα ποιοτικά και ποσοτικά. Για την ανάλυση των παραδειγμάτων μας λάβαμε υπ όψη μας τη διάρθρωση της τοπολογίας του εννοιολογικού πεδίου του Α. Culioli, όπου αποτυπώνεται μια κυκλική διεργασία. Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι οι μορφές της λεξικής επανάληψης προσδιορίζουν τα δύο ακραία σημεία του πεδίου: το ανώτατο και το κατώτατο. Εισάγουν δηλαδή τον υψηλότερο βαθμό εκτίμησης του υποκειμένου-ομιλητή (b) (17) «Les opérations référentielles dans la réflexion théorique en traduction» (τιμητικός τόμος προς τιμή της ομότιμης Καθηγήτριας, κυρίας J. Guillemin-Flescher, του Πανεπιστημίου Paris VII), éds Gournay L. et Merle J.-M., Mélanges offerts à Jacqueline Guillemin_ Flescher, Contrastes, Paris Ophrys, pp Η παρούσα ανακοίνωση αναφέρεται στη διεργασία κατασκευής της σημασίας κατά τη μεταφραστική διαδικασία και αποτελεί συνέχεια της προσπάθειας του ορισμού, που διατυπώθηκε σε προγενέστερη εργασία μου (2001), αναφορικά με την ισοδυναμία στη Μετάφραση. Συγκεκριμένα επιδιώκεται η εξειδίκευση της έννοιας της ισοδυναμίας σε σχέση με την αναλογία, ζητήματα που βρίσκονται στο επίκεντρο του προβληματισμού της θεωρίας (ή των θεωριών) της μετάφρασης. Με αφετηρία την ανάλυση μεταφρασμένων παραδειγμάτων γνωστών μεταφραστών γίνεται η ανάλυση των γλωσσικών φαινομένων, όπως εμφανίζονται στις δύο γλώσσες, σε σχέση με την κατασκευή των αρχικών κατηγορηματικών σχέσεων, με τις οποίες δηλώνεται η συγκεκριμένη αναφορική τιμή που παίρνει το εκφώνημα. Σύμφωνα με τη μεθοδολογική αυτή επιλογή ορίζονται ως ισοδύναμα δύο μεταφράσματα όταν οι κατηγορηματικές σχέσεις επιτρέπουν την ενεργοποίηση της ίδιας αναφορικής τιμής και στις δύο γλώσσες. Αντίθετα, δύο μεταφράσματα είναι αναλογικά όταν οι κατηγορικές σχέσεις ενεργοποιούν διαφορετικές αναφορικές τιμές, ανάλογες με τις ιδιαιτερότητες της αντίστοιχης γλωσσικής κοινότητας. 19

21 2005 (18) Biβλιοπαρουσίαση του συγγράμματος Μεταφρασεολογικά, του Β. Ιβάνοβιτς, Αθήνα, Διώνη, 2004, στο περιοδικό ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Ο4- Ο5, σ.σ Πρόκειται για μία κριτική παρουσίαση του συγγράμματος του Β. Ιβάνοβιτς, το οποίο αποτελείται από δύο μέρη, όπου ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τα θεωρητικά εργαλεία της γλωσσολογίας για τη προσέγγιση της κριτικής των μεταφράσεων. Ο συγγραφέας αποδεικνύει με επιστημονικά κριτήρια την αντιδογματική του θέση για τις τυπολατρικές διχογνωμίες της μεταφραστικής πράξης. Δηλώνει ότι η μετάφραση είναι προϊόν που πηγάζει μέσα από μία διάδραση «ανταλλαγής ενέργειας» μεταξύ πρωτοτύπου και μεταφράσματος (b) (20) «L expression d (im)politesse en grec et en français», éds Hui- Lan Chao et Kyoto Kuroda, Divergence dans la traduction entre les langues orientales et le français, Bulag, No 30, pp Με σκοπό τη γενίκευση του φαινομένου για την γλωσσική έκφραση της ευγένειας, η θεωρητική σκέψη στηρίζεται στα εξής γλωσσολογικά ρεύματα: α) στην αντίθεση της κατηγορίας του προσώπου (ευρωπαϊκό μοντέλο) και β) στην πραγματολογία (αγγλοσαξονικό μοντέλο). Συνεπώς, η θεωρητική σκέψη βασίζεται στο γλωσσικό υλικό που προσφέρουν οι κυρίαρχες γλώσσες και η έκφραση της ευγένειας σε σχέση με τα διάφορα γλωσσικά συστήματα εξετάζεται μέσα σε ένα πλαίσιο πλήρως ομοιογενές, σύμφωνα με τα δεδομένα και την οπτική των κοινωνιών της Δύσης. Στην εργασία αυτή γίνεται κριτική των παραπάνω μεθόδων μελέτης του φαινομένου και προτείνεται μία μεθοδολογική προσέγγιση ενδοκατηγορική και διακατηγορική μεταξύ της ελληνικής και της γαλλικής. Αυτή συνίσταται στην παρατήρηση των γλωσσικών δεικτών του αντικειμένου μελέτης και στις σχέσεις που αυτές σηματοδοτούν σε κάθε γλωσσικό σύστημα, ώστε να αποφευχθεί κάθε είδους προκατασκευασμένη αξιολογική κρίση για τη γλωσσική συμπεριφορά των επιμέρους κοινωνιών (c) (21) «Je est un autre et la construction du sens» (τιμητικός τόμος προς τιμή της ομότιμης Καθηγήτριας του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, κυρίας Ζωής Σαμαρά), éds Sivetidou A. et Tsatsakou A., Le verbe et la scène, Paris, Honoré Champion, pp Με αφορμή τη γνωστή ρήση του Rimbaud je est un autre προσεγγίζουμε τα ζητήματα της αισθητικής του λόγου που συντηρούν συχνά τις αντιπαραθέσεις μεταξύ λογοτεχνών και γλωσσολόγων. Στην εργασία εξετάσαμε και ερευνήσαμε τη ρήση αυτή και τη γλωσσική λειτουργία που επιτελεί. Μέσα από αυτή την έρευνα προσπαθήσαμε να αποδείξουμε ότι η γλωσσολογία έχει λόγο και στα ζητήματα ύφους, εφόσον αυτά εκφράζονται και αποτυπώνονται στη γλωσσική παραγωγή. Ο ισχυρισμός αυτός βασίζεται στη στροφή που έχει επιτευχθεί εδώ και δύο περίπου δεκαετίες στη γλωσσολογική έρευνα, η οποία δεν περιορίζει πλέον το ενδιαφέρον της στις γλωσσικές μονάδες αλλά στο σύνολο του εκφωνήματος, λαμβάνοντας υπ όψη τη γλωσσική δραστηριότητα 20

22 του υποκειμένου-ομιλητή. Οι επισημάνσεις της κυρίας Σαμαρά, όπως τις αναγνώσαμε στο ερευνητικό της έργο, ενισχύουν την άποψή μας ότι η κριτική της λογοτεχνίας πρέπει να προσεγγίζει χωρίς προκαταλήψεις τη γλωσσολογική έρευνα (22) «Les unités de traduction au service d une pratique raisonnée de l appréhension de la langue étrangère», éla, 141, Klincksieck, pp Στην εργασία αυτή εξετάζεται το ερώτημα αν μπορεί η Μετάφραση να ενταχθεί στην παιδαγωγική διαδικασία της εκμάθησης των ξένων γλωσσών. Υποστηρίζουμε ότι η «Μετάφραση» αποτελεί μια φυσική λειτουργία που διενεργεί κανείς μέσα στην ίδια του τη γλώσσα, όταν ερμηνεύει ή παραφράζει ένα εκφώνημα. Έτσι, κατά την εκμάθηση μιας Ξένης Γλώσσας η φυσική αυτή τάση γίνεται επιτακτική. Κατά συνέπεια η ένταξή της στην παιδαγωγική διαδικασία είναι αναπόφευκτη υπό την προϋπόθεση μιας συστηματικής και μεθοδικής εφαρμογής. Προτείνουμε ασκήσεις με μεταφραστικές ενότητες, δηλαδή λεκτικές ακολουθίες από μεταφρασμένα κείμενα. Τα όριά τους περιορίζονται στις συνισταμένες του «εκφωνήματος», όπως αυτό ορίζεται από τον A. Culioli. Στόχος είναι να συνειδητοποιήσει ο σπουδαστής τη λειτουργία της γλώσσας και τις διασυνδέσεις των γλωσσολογικών, πραγματολογικών, επικοινωνιακών και πολιτισμικών φαινομένων τόσο στη μητρική όσο και στην ξένη γλώσσα, Εκτιμούμε ότι με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η ενσυνείδητη παρατήρηση των διαφορών και ομοιοτήτων του υπό μελέτη ζεύγους γλωσσών ( 23) «Θέσεις και αντιθέσεις: από τη μετάφραση στη μεταφρασεολογία», 20 Χρόνια Τ.Ξ.Γ.Μ.Δ.: Επετειακός Τόμος, Αθήνα: Δίαυλος Στην εργασία αυτή γίνεται μία συνοπτική ανασκόπηση της μεταφρασεολογίας και πιο συγκεκριμένα περιγράφονται: α) τα μεταφραστικά ζητήματα σε σχέση με τον κοινωνικό ρόλο που έπαιξε, ιστορικά και ιδεολογικά, η πανανθρώπινη και πανάρχαια δραστηριότητα της μετάφρασης, β) η διαδρομή που διέτρεξε η πρόσφατη, σχετικά, αυτονόμηση του κλάδου, γ) οι θεωρητικές προσεγγίσεις με τα προβλήματα που φαίνεται ακόμη να εκκρεμούν. Επισημαίνονται παράλληλα τα εννοιολογικά και θεωρητικά ερωτήματα του επιστητού και, τέλος, τίθεται το ζήτημα συσχετισμού των δυνάμεων που πρέπει να ενεργοποιηθούν για την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου και οι οποίοι υπερβαίνουν κατά πολύ το φάσμα της μεταφρασεολογίας. Στόχος είναι οι σκέψεις αυτές να αποτελέσουν αφορμή για έναν εποικοδομητικό διάλογο μεταξύ των ενδιαφερομένων αναφορικά με το μεταφραστικό γίγνεσθαι στη χώρα μας. 21