Δρ. Χλόη Αδαμοπούλου C. Adamopoulou

Transcript

1 Π.Μ.Σ. «Οικολογία και Διαχείριση Βιοποικιλότητας»,Τμήμα Βιολογίας, ΕΚΠΑ Μάθημα: Ζωική Ποικιλότητα Ελλάδας Δρ. Χλόη Αδαμοπούλου C. Adamopoulou

2 Αμφί + βίος.. Διπλή ζωή..στο νερό και στην ξηρά! Σα πρώτα σπονδυλωτά που εποίκισαν την ξηρά! Κλάση Amphibia (Αμφίβια) Σρείς τάξεις αρτίγονων αμφιβίων > είδη 1. Σάξη Gymnophiona (Γυμνοφίονα) (γυμνός+όφις): Καικίλια ή άποδα, περίπου 190 είδη. Άποδες μορφές με σκωληκόμορφο σώμα, μικρά μάτια, ζουν σε τρύπες μέσα στο έδαφος κυρίως τροπικών περιοχών-δεν ΤΠΑΡΦΟΤΝ ΑΝΣΙΠΡΟΩΠΟΙ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2. Σάξη Urodela (Ουρόδηλα) (ουρά+δήλος): αμφίβια με ουρά (σαλαμάνδρες και τρίτωνες), περίπου 620 είδη. αρκοφάγα είδη τρέφονται με σκουλήκια, μικρά σαλιγκάρια κ.λ.π. Κάποια είδη έχουν άμεση ανάπτυξη χωρίς προνυμφικό στάδιο 3. Σάξη Anura (Άνουρα) (α στερητικό+ουρά) >5.970 είδη: Βάτραχοι και φρύνοι. Έλλειψη ουράς στην ενήλικη φάση (γυρίνοι με μακριά ουρά). Σα πίσω άκρα μακρύτερα και ισχυρότερα από τα μπροστινά. Ωοτόκα

3 Γενικά χαρακτηριστικά Εξώθερμα πονδυλωτά με τέσσερα συνήθως άκρα και αδενώδες δέρμα Αναπνοή με πνεύμονες, βράγχια, δέρμα Σα περισσότερα είδη παρουσιάζουν ανάπτυξη μέσω προνυμφικών σταδίων-μεταμόρφωση

4 Δέρμα λείο, υγρό (κατοικούν κοντά στο νερό ή έχουν νυχτερινή δραστηριότητα) και αδενώδες (διατήρηση υγρασίας, έκκριση τοξινών) Σα περισσότερα έχουν διφασικό κύκλο ζωής: υδρόβια προνύμφη/ μεταμόρφωση σε ενήλικο χερσόβιο/επιστροφή στο νερό για απόθεση αυγών Σα αρσενικά πολλών ειδών παράγουν χαρακτηριστικούς ήχους (κόασμα) με τους οποίους καλούν τα θηλυκά. Σα κοάσματα αποτελούν γνώρισμα για την αναγνώριση ειδών (βιοακουστική) Εξώθερμοι οργανισμοί, η θερμοκρασία τους μεταβάλλεται και καθορίζεται από το περιβάλλον οπότε η κατανομή τους εξαρτάται άμεσα από τις κλιματικές συνθήκες ΠΕΡΙΟΡΙΜΟ σε περιβάλλοντα με μέτριες θερμοκρασίες και αρκετή υγρασία

5 αύρα ή σαλαμάνδρα; αλαμάνδρα Σέσσερα δάκτυλα στα μπροστινά άκρα & πέντε στα πίσω Δέρμα λείο, υγρό, αδενώδες αύρα Πέντε δάκτυλα και στα 4 άκρα ώμα καλυμμένο με κερατινοποιημένες επιδερμικές φολίδες, λίγοι αδένες

6 Που συναντάμε τα αμφίβια; ε ποτάμια, ρυάκια, λίμνες, έλη, νερολακούβες, δεξαμενές ποτίσματος, πηγάδια κ.λ.π. C. Adamopoulou

7 Ρόλος στα οικοσυστήματα Καταναλώνουν πολύ μεγάλους αριθμούς εντόμων (και επιβλαβών) Σα ίδια (προνύμφες, νεαρά, ενήλικα) αποτελούν τροφή για ερπετά, πτηνά, θηλαστικά Αποτελούν σημαντικούς δείκτες της κατάστασης των οικοσυστημάτων λόγω: 1) της εξάρτησής τους από το νερό και από την υγρασία του περιβάλλοντος 2) της δερμικής τους αναπνοής (ευάλωτα στους ρύπους) 3) της μικρής ικανότητας διασποράς: συνιστούν μικρούς, απομονωμένους τοπικούς πληθυσμούς, συνεπώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δείκτες της κατάστασης του τοπικού περιβάλλοντος

8 Απειλές Επιδημικές λοιμώξεις από χυτριδιομύκητες (Batrachochytrium dendrobatidis) Dead frogs killed by the amphibian chytrid fungus. Photograph by Joel Sartore, National Geographic

9 Τποβάθμιση ή καταστροφή και απώλεια ενδιαιτημάτων λόγω: 1. Περιορισμού υγροτόπων (αποξηράνσεις, υπεραντλήσεις, τουριστικές εγκαταστάσεις, κλιματική αλλαγή) 2. Ρύπανσης υδάτων (αστικά λύματα, βιομηχανικά απόβλητα, φυτοφάρμακα, κτηνοτροφικές δραστηριότητες κ.λ.π.) 3. Δασικών πυρκαγιών Ξενικά είδη εισβολείς (invasive species) π.χ. ταυροβάτραχος (Lithobates catesbeianus)

10 Κλιματική αλλαγή: αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, ελάττωση των βροχοπτώσεων, ξηρασία, αύξηση έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία κατά την εμβρυική ανάπτυξη Παράνομο εμπόριο

11 Εξάπλωση στην Ελλάδα-Ενδημισμός την Ελλάδα εξαπλώνονται 22 είδη, + 1 ξενικό εισβλητικό (64 στον Ευρωπαϊκό χώρο) 3 ενδημικά: Κοχυλίνα, Lyciasalamandra helverseni (Κάρπαθος, αρία, Κάσος) Βάτραχος της Κρήτης, Pelophylax cretensis (Κρήτη) Βάτραχος της Καρπάθου, Pelophylax cerigensis (Κάρπαθος) Πηγή: ωτηρόπουλος, Κ. Αμφίβια. Στο: Λεγάκις, Α. & Μαραγκού, Π Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας. Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία, 528 σελ.

12 Εκτός από τα ενδημικά στην Ελλάδα εξαπλώνονται και: Είδη με ευρύτερη ευρωπαϊκή κατανομή και νοτιότερο άκρο εξάπλωσης την Ελλάδα, όπως ο βουνοβάτραχος, Rana temporaria (Βόρεια Ελλάδα), και η κοκκινομπομπίνα, Bombina bombina, (Έβρος) Είδη ασιατικής κατανομής με δυτικότερο όμως άκρο εξάπλωσης την Ελλάδα, όπως ο λεβαντοβάτραχος, Pelophylax bedriagae (νησιά Ανατολικού Αιγαίου, Θράκη) και η νυφίτσα Lyciasalamandra luschani (Καστελόριζο) Ξεχωριστά ενδημικά υποείδη οι δενδροβάτραχοι της Κρήτης (Hyla arborea cretensis) καθώς και οι ελληνικοί πληθυσμοί του αλπικού τρίτωνα (Mesotriron alpestris veluchiensis)

13 Σάξθ Urodela (Ουρόδθλα): αλαμάνδρεσ-σρίτωνεσ 1. Οικογένεια Salamandridae (7 είδη): επίμηκες, κυλινδρικό σώμα με ουρά.. στις σαλαμάνδρες η διατομή της ουράς κυκλική, στους τρίτωνες πιεσμένη. Η ομάδα με τη μικρότερη συσχέτιση με το νερό. Όλα τα ςχέδια των αμφιβίων: Χαράλαμποσ Μαργαρίτησ. Από το βιβλίο: Παναγιώτησ Παφίλησ & Στρατήσ Δ. Βαλάκοσ, Αμφίβια και Ερπετά τησ Ελλάδασ. Οδηγόσ Αναγνώριςησ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ 2012

14 ΑΛΑΜΑΝΔΡΕ SALAMANDERS μεγάλοι παρώτιοι αδζνεσ Κοινό όνομα είδουσ Επιςτημονικό όνομα (λατινικό) Εξάπλωςη Μήκοσ ςώματοσ (με την ουρά) Χρωματιςμόσ αλαμάνδρα Salamandra salamandra ςε όλθ τθν θπειρωτικι χϊρα και τθν Εφβοια Ζωσ 25 εκατοςτά Μαφρο χρϊμα με κίτρινεσ κθλίδεσ Κοχυλίνα Lyciasalamandra helverseni* Κάρπακοσ, Κάςοσ, αρία ΕΝΔΗΜΙΚΟ ΕΙΔΟ Ζωσ 15 εκ. Ράχθ καςτανό ςκοφρο χρϊμα με κίτρινεσ κθλίδεσ/ κοιλιά κιτρινωπι Νυφίτςα Lyciasalamandra luschani* Στην Ελλάδα απαντά το υποείδος Lyciasalamandra luschani basoglui Καςτελόριηο (ο μόνοσ ευρωπαϊκόσ πλθκυςμόσ) Ζωσ 14 εκ. Ανοικτό καςτανόπορτοκαλί * The IUCN Red List of Threatened Species : Vulnerable VU

15 ΣΡΙΣΩΝΕ (ΔΡΑΚΟΙ) NEWTS πλευρικά πιεςμζνο ςώμα Κοινό όνομα είδουσ Επιςτημονικό όνομα (λατινικό) Εξάπλωςη Μήκοσ ςώματοσ Χρωματιςμόσ Κοινόσ τρίτωνασ Lissotriton vulgaris ςε όλθ τθν θπειρωτικι χϊρα και Ιόνια νθςιά (Κζρκυρα, Κεφαλονιά, Λευκάδα) Ζωσ 8,5 εκ. Καςτανι ράχθ, κιτρινωπι κοιλιά, ςτα αρςενικά ςκοφρεσ κθλίδεσ κοιλιακά και ραχιαίο λοφίο που ςυνεχίηεται μζχρι τθν ουρά κατά τθν αναπαραγ. περίοδο Αλπικόσ τρίτωνασ Ichthyosaura alpestris Πίνδοσ και βουνά Πελοποννιςου Τψόμετρα>700μ Ζωσ 12 εκ. κοφρο λαδί θ ράχθ, φωτεινό κίτρινο θ κοιλιά χωρίσ ςτίγματα. Αρςενικά ςε αναπαραγ. περίοδο: ραχιαίο χαμθλό λοφίο με μαφρα ςτίγματα Μακεδονικόσ τρίτωνασ Triturus macedonicus Δυτ. Μακεδονία, Θεςςαλία, Ήπειροσ, Κζρκυρα, τερεά Ελλάδα Ζωσ 15 εκ. κοφρο καςτανό χρϊμα θ ράχθ, κοιλιά κιτρινωπι /πορτοκαλί με μαφρεσ κθλίδεσ Αρςενικά ςε αναπαραγ. περίοδο: Ψθλό & ανεπτυγμζνο ραχιαίο λοφίο, περιςφίγγεται ςτθ βάςθ τθσ ουράσ Μεγάλοσ τρίτωνασ Triturus ivanbureschi Ανατ. Μακεδονία, Θράκθ Ζωσ 16 εκ. κοφρο καςτανό-μαφρο χρϊμα θ ράχθ, κιτρινωπι κοιλιά με μαφρεσ κθλίδεσ που ςυνεχίηει και ςτο λαιμό. Αρςενικά ςε αναπαραγ. περίοδο: ραχιαία οδοντωτό λοφίο και ςτθν ουρά

16 Κοχυλίνα, Lyciasalamandra helverseni Εξάπλωση: Δωδεκάνησα, στα νησιά Κάρπαθος, αρία, Κάσος

17 Ενεργή Οκτώβριο-Απρίλιο..το καλοκαίρι: διαθέριση σε λαγούμια κατά ομάδες Δραστηριότητα: δύση-ανατολή, χρειάζεται υψηλή σχετική υγρασία & άπνοια Ζωοτόκο, γεννά 1-2 πλήρως μεταμορφωμένα νεαρά Σρέφεται με έντομα & σκουλήκια Ζει έως15 χρόνια Αποκλειστικά χερσόβιο είδος, συναντάται σε φρύγανα, μακκία, πευκοδάση, ασβεστολιθικές περιοχές που προσφέρουν καταφύγιο Καθεστώς προστασίας Παράρτημα ΙΙ της ύμβασης της Βέρνης Παραρτήματα ΙΙ & ΙV 92/43 E.E. Π.Δ. 67/81 Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009): χεδόν Απειλούμενο ΝΣ The IUCN Red List of Threatened Species : Vulnerable VU Απειλές Τποβάθμιση & καταστροφή των ενδιαιτημάτων του (πυρκαγιές, οικιστική, τουριστική ανάπτυξη, κλιματική αλλαγή) Πληθυσμοί στην Κάσο, κινδυνεύουν από την καταστροφή των βιοτόπων λόγω υπερβόσκησης IUCN Red List of Threatened Species.

18 Νυφίτσα, Lyciasalamandra luschani basoglui Εξάπλωση: Καστελόριζο, Νότια παράλια Σουρκίας

19 Ενεργή Οκτώβριο-Απρίλιο.. το καλοκαίρι συγκεντρώνονται και παραμένουν ανενεργά μέσα σε σχισμές και κοιλότητες του εδάφους Δραστηριότητα: δύση-ανατολή, χρειάζεται υψηλή σχετική υγρασία & άπνοια Ζωοτόκο, γεννά 1-2 πλήρως μεταμορφωμένα νεαρά Σρέφεται με έντομα, σαλιγκάρια & σκουλήκια Ζει κατά μέσο όρο 10 χρόνια Αποκλειστικά χερσόβιο είδος, συναντάται σε φρύγανα, μακκία, πευκοδάση, ασβεστολιθικές περιοχές που προσφέρουν καταφύγιο Καθεστώς προστασίας Παράρτημα ΙΙ της ύμβασης της Βέρνης Παραρτήματα ΙΙ & ΙV 92/43 E.E. Π.Δ. 67/81 Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009): Σρωτό VU The IUCN Red List of Threatened Species : Vulnerable VU Απειλές Τποβάθμιση & καταστροφή των ενδιαιτημάτων του (π.χ. κατεδάφιση μαντρότοιχων, φρακτών για οικιστική, τουριστική ανάπτυξη, παράνομη συλλογή, ξηρασία)

20 Σάξθ Anura (Άνουρα) ΦΡΤΝΟΙ ΚΑΙ ΒΑΣΡΑΧΟΙ TOADS & FROGS Φαρακτήρες που χρησιμοποιούνται στην αναγνώριση των άνουρων

21 Υρύνοι Toads Μεγαλόσωμοι, ρωμαλέοι βάτραχοι με πολύ καλά ανεπτυγμένους παρώτιους αδένες και φυμάτια στο δέρμα. Οικογένεια Bufonidae Μπράςκα/Βοφηα Bufo bufo Εξάπλωςη: ςε όλη την ηπειρωτική χώρα, κάποια νηςιά (Άνδροσ, Θάςοσ, άμοσ, Λζςβοσ) Μήκοσ ςώματοσ ζωσ 15 εκ. Χρώμα: καφζ-λαδί Πραςινόφρυνοσ Bufotes viridis Εξάπλωςη: ςε όλη την ηπειρωτική χώρα, ςτα περιςςότερα νηςιά Μήκοσ ςώματοσ ζωσ 12 εκ. Χρώμα: γκρι-λαδί με πράςινα ςχζδια (παραλλαγή)

22 Μπομπίνες Μικρόσωμα βατράχια. Δέρμα με πολλά φυμάτια. Κοιλιά με έντονο χρώμα. Καρδιόσχημη κόρη οφθαλμού. Οικογένεια Bombinatoridae Κόκκινομπομπίνα Bombina bombina* Εξάπλωςη: Έβροσ Μήκοσ ςώματοσ ζωσ 5 εκ. Χρώμα: ςκοφρο λαδί, κοιλιά μαφρη με κόκκινεσ βοφλεσ *Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009): Κινδυνεύον (EN) Κιτρινομπομπίνα Bombina variegata Εξάπλωςη: Κ. & Β. Ελλάδα, Εφβοια Μήκοσ ςώματοσ ζωσ 5 εκ. Χρώμα: ςκοφρο λαδί, κοιλιά μαφρη με κίτρινεσ βοφλεσ

23 Οικογένεια Hylidae Δεντροβάτραχοι Treefrogs Μικρόσωμα βατράχια. Ανεβαίνουν πάνω στη βλάστηση με κατασκευέςπροσκολλητικούς δίσκους σαν βεντούζες που βρίσκονται στην άκρη των δακτύλων τους Δεντροβάτραχοσ Hyla arborea Εξάπλωςη: ςε όλη την ηπειρωτική χώρα, ςτα περιςςότερα μεγάλα νηςιά (π.χ. Ιόνια νηςιά, Θάςοσ, Λζςβοσ, Χίοσ, άμοσ, Ρόδοσ, Κρήτη με το υποείδοσ Hyla arborea cretensis) Μήκοσ ςώματοσ ζωσ 5 εκ. Χρώμα: ανοικτό πράςινο ςτη ράχη με άςπρη κοιλιά

24 Κοινοί βάτραχοι Frogs Οικογένεια Ranidae: πράσινοι & καφέ βάτραχοι..συνήθως δέρμα λείο χωρίς εξογκώματα ή φύματα, κατά μήκος της ράχης υπάρχουν δύο παράλληλες δερμικές πτυχές Κοινό όνομα είδουσ Επιςτημονικό όνομα (λατινικό) Εξάπλωςη Μήκοσ ςώματοσ Χρωματιςμόσ ΠΡΑΙΝΟΙ ΒΑΣΡΑΧΟΙ (Βαςικό χρώμα πράςινο-προτιμοφν ςχετικά ςτάςιμα νερά) Λεβαντοβάτραχοσ Pelophylax bedriagae Νθςιά ανατολικοφ Αιγαίου (Λζςβοσ, Χίοσ, Ικαρία, άμοσ, Κωσ, Κάλυμνοσ, Ρόδοσ, φμθ), Θράκθ Ζωσ 9 εκ. Πραςινο-Καςτανι ράχθ με ςκοφρεσ κθλίδεσ, κοιλιά γκριηωπι Βάτραχοσ τησ Καρπάθου Pelophylax cerigensis* Κάρπακοσ ΕΝΔΗΜΙΚΟ Ζωσ 7εκ. Λαδί ράχθ με καςτανζσ κθλίδεσ, κοιλιά υπόλευκθ Κρητικόσ βάτραχοσ Pelophylax cretensis** Κριτθ ΕΝΔΗΜΙΚΟ Ζωσ 8 εκ. Γκριηοπράςινθκαςτανι ράχθ, κοιλιά υπόλευκθ *The IUCN Red List of Threatened Species : Endangered EN, Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009): Κρισίμως Κινδυνεύον **The IUCN Red List of Threatened Species : Endangered EN, Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009): Κινδυνεύον

25 Κοινό όνομα είδουσ Βάτραχοσ τησ Ηπείρου Επιςτημονικό όνομα (λατινικό) Εξάπλωςη ΠΡΑΙΝΟΙ ΒΑΣΡΑΧΟΙ ςυνζχεια Pelophylax epeiroticus Δυτικι Ελλάδα (Ήπειροσ μζχρι Πελοπόννθςοσ, Κζρκυρα) Μήκοσ ςώματοσ Ζωσ 8,5 εκ. Χρωματιςμόσ Πραςινο-Καςτανι ράχθ με ςκοφρεσ κθλίδεσ, κοιλιά υποκίτρινθ Βαλκανοβάτραχοσ Pelophylax kurtmuelleri Ηπειρωτικι χϊρα, Εφβοια, Ιόνια νθςιά, Θάςοσ, Κφκθρα, αρκετά νθςιά Κυκλάδων, Αργοςαρωνικοφ Ζωσ 10 εκ. Πράςινθ ράχθ με λαδί ι καςτανζσ κθλίδεσ, κοιλιά γκριηωπι Λιμνοβάτραχοσ Pelophylax ridibundus Ανατολικι Μακεδονία, Θράκθ Ζωσ 15 εκ. Πράςινθ ράχθ με ςκοφρεσ κθλίδεσ, κοιλιά υπόλευκθ με μικρζσ ςκουρόχρωμεσ κθλίδεσ

26 Κοινό όνομα είδουσ Επιςτημονικό όνομα (λατινικό) Εξάπλωςη Μήκοσ ςώματοσ Χρωματιςμόσ ΚΑΦΕ ΒΑΣΡΑΧΟΙ («Μάςκα» μζχρι την τυμπανική μεμβράνη, βαςικό χρώμα καφζ) Πηδοβάτραχοσ Rana dalmatina Ηπειρωτικι χϊρα, Εφβοια, Κζρκυρα, Λευκάδα Γραικοβάτραχοσ Rana graeca Ηπειρωτικι χϊρα, Εφβοια, Θάςοσ Ζωσ 8 εκ. Ζωσ 8 εκ. Καςτανι-κιτρινωπι ράχθ/ καςτανι ηϊνθ «μάςκα» ςτα πλάγια του κεφαλιοφ, κοιλιά γκριηωπι. Μακριά πίςω άκρα Γκρι-λαδί ράχθ με καςτανά ςτίγματα, κοιλιά λευκι με κθλίδεσ. το μζςο του λαιμοφ ανοικτόχρωμθ γραμμι Βουνοβάτραχοσ Rana temporaria Περιοχι Ροδόπθσ Ζωσ 11 εκ. Γκρι-καςτανι ράχθ με ςκοφρεσ κθλίδεσ, κοιλιά υπόλευκθ

27 Βάτραχοσ τθσ Καρπάκου- Karpathos frog (Pelophylax cerigensis) Απαντάται σε μία μόνο τοποθεσία στην Κάρπαθο: η έκταση της περιοχής κατοίκησής του εκτιμάται σε < 10 χλμ.!!! Προτιμά τα μόνιμα ή εποχικά τέλματα καθώς και λιμνούλες γλυκού νερού G.J. VERSPUI Απειλές Τποβάθμιση & καταστροφή των ενδιαιτημάτων του λόγω κλιματικής αλλαγής και ανθρώπινης δραστηριότητας (πυρκαγιές, οικιστική, τουριστική ανάπτυξη, άντληση υπόγειων υδάτων) Καθεστώς προστασίας Παράρτημα ΙΙΙ της ύμβασης της Βέρνης Παράρτημα V 92/43 E.E. Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009): Κρισίμως Κινδυνεύον CR The IUCN Red List of Threatened Species : Critically Endangered, CR

28 Κρθτικόσ Βάτραχοσ-Cretan water frog (Pelophylax cretensis) Ενδημικό της Κρήτης. Απαντάται σε μόνιμα ή εποχικά τέλματα, λιμνούλες, αποστραγγιστικά κανάλια καθώς και σε ρυάκια. Καθεστώς προστασίας Παράρτημα ΙΙ της ύμβασης της Βέρνης Παραρτήματα ΙΙ & ΙV 92/43 E.E. Π.Δ. 67/81 Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009): Κινδυνεύον, EN The IUCN Red List of Threatened Species : Endangered, EN Απειλές Τποβάθμιση & καταστροφή των ενδιαιτημάτων του λόγω κλιματικής αλλαγής και ανθρώπινης δραστηριότητας (πυρκαγιές, οικιστική, τουριστική ανάπτυξη, άντληση υπόγειων υδάτων) Παρουσία στην Κρήτη του ξενικού είδους εισβολέα Lithobates catesbeianus -ταυροβάτραχου

29 ΠΗΛΟΒΑΣΕ Μεσαίου μεγέθους με στρογγυλεμένο σώμα και μικρά πίσω άκρα που διαθέτουν προεξοχές οι οποίες τους βοηθούν στο σκάψιμο. Δεν έχουν ορατή τυμπανική μεμβράνη. Φέρουν κάθετη κόρη οφθαλμού. Οικογζνεια Pelobatidae Πθλοβάτθσ Pelobates syriacus Εξάπλωςη: Βόρεια Ελλάδα, Πελοπόννηςοσ, Εφβοια, Λζςβοσ Μήκοσ ςώματοσ ζωσ 9 εκ. Χρώμα: πραςινο-κιτρινωπή ράχη με πράςινεσ κηλίδεσ. τα πίςω άκρα υπάρχει προεξοχή

30 υνοψίζοντας ΑΜΥΙΒΙΑ ΣΗ ΕΛΛΑΔΑ ΣΑΞΗ ΟΤΡΟΔΕΛΗ: αλαμάνδρεσ-σρίτωνεσ 1. Οικογζνεια Salamandridae: 7 είδθ ΕΝΑ ΕΝΔΗΜΙΚΟ: Κοχυλίνα, Lyciasalamandra helverseni ΣΑΞΗ ΑΝΟΤΡΑ: Φρφνοι & Βάτραχοι 1. Οικογζνεια Bufonidae: 2 είδη 2. Οικογζνεια Bombinatoridae: 2 είδη 3. Οικογζνεια Hylidae: 1 είδοσ 4. Οικογζνεια Pelobatidae: 1 είδοσ 5. Οικογζνεια Ranidae: 9 είδθ, ΔΤΟ ΕΝΔΗΜΙΚΑ: Βάτραχοσ τθσ Καρπάκου, Pelophylax cerigensis Κρθτικόσ βάτραχοσ, Pelophylax cretensis

31 Ενδημικά είδη & είδη ασιατικής κατανομής με δυτικότερο όμως άκρο εξάπλωσης την Ελλάδα Λεβαντοβάτραχος (νησιά Ανατολικού Αιγαίου, Θράκη) Βάτραχος της Καρπάθου (Κάρπαθος) Κοχυλίνα (Κάρπαθος, αρία, Κάσος) Νυφίτσα (Καστελόριζο) Κρητικός βάτραχος (Κρήτη)

32 ξενικό είδος εισβολέας Σαυροβάτραχος (Lithobates catesbeianus) Μέγεθος έως 15 σπανιότερα 20 cm, βάρος έως 500g την Ελλάδα απαντάται μόνο στην Κρήτη CC BY-SA 3.0, Lithobates catesbeianus

33 Κλείδες αναγνώρισης

34 Μέθοδοι δειγματοληψίας.. εξαρτώνται από το βασικό μας ερώτημα! Για παράδειγμα Ποια είδη εξαπλώνονται στην περιοχή ενδιαφέροντος; π.χ. απειλούμενα, σπάνια Τπάρχει κάποια αλλαγή στο μέγεθος του πληθυσμού που μας ενδιαφέρει; εάν ναι, ποιες διαδικασίες οδήγησαν σε αυτή την αλλαγή; Πόσο αποτελεσματικά είναι τα διαχειριστικά μέτρα που έχουμε πάρει για την προστασία ενός πληθυσμού; κάποια αλλαγή σε αυτά θα είχε επίδραση στο μέγεθος του πληθυσμού; 1. Απογραφή (inventory): καταγραφή των ειδών της περιοχής που μελετάμε και σύνταξη καταλόγων 2. Παρακολούθηση (monitoring): Παρακολούθηση συγκεκριμένων πληθυσμών/ καταγραφή δεδομένων της σχετικής αφθονίας των ειδών στόχων και των χωρικών & χρονικών διακυμάνσεών τους

35 Ο προσεκτικός σχεδιασμός της δειγματοληψίας είναι πολύ σημαντικός γιατί καθορίζει το είδος των δεδομένων και συνεπώς της πληροφορίας που θα συλλεχθεί! τόχος της έρευνας Καταγραφή του αριθμού και της σχετικής αφθονίας των ειδών Εκτίμηση της πυκνότητας ενός πληθυσμού Εντατική διερεύνηση σε πιθανά ενδιαιτήματα: διερεύνηση όλων των πιθανών ενδιαιτημάτων σε προκαθορισμένο, συγκεκριμένο χρόνο/καταγραφή ωοαποθέσεων ή/και προνυμφών Παγίδευση (παγίδες σε οικοτόνους ή διαφορετικά ενδιαιτήματα του βιοτόπου) Συχαίες διαδρομές: χαράζονται τυχαία ώστε όμως να καλύπτουν επαρκώς τα ενδιαιτήματα μιας περιοχής Υωνητικές καταγραφές (για τα άνουρα) Δειγματοληπτικά τετράγωνα: σε τυχαίες και μη επικαλυπτόμενες θέσεις Συχαίες διαδρομές Καθώς και συνδυασμός τους

36 ύλληψη αμφιβίων-δειγματοληψία 1. Με το χέρι: Ο απλούστερος τρόπος κυρίως για είδη με μικρή κινητικότητα (π.χ. σαλαμάνδρες)- προσοχή.. τα χέρια πρέπει να είναι βρεγμένα ή να φοράμε ειδικά γάντια! C. Adamopoulou

37 τίγμα GPS χάρτης κατανομής του συγκεκριμένου είδους

38 2. Με απόχη (amphibian net): ο συνηθέστερος τρόπος..αποτελεσματικός για την πλειονότητα των ειδών 3. Παγίδευση με: -Υράκτες εκτροπής (drift fences) & παγίδες παρεμβολής (pitfall traps): Σοποθετούνται συνήθως στους οικοτόνους μεταξύ διαφορετικών ενδιαιτημάτων ή περιφράσσουν μικρές υδατοσυλλογές μικρή διάμετροσ ματιοφ -Φοανοπαγίδες (newt bottle traps): κατάλληλες για προνύμφες αμφιβίων & τρίτωνες 5-10m 50-80cm

39 ήμανση για την παρακολούθηση πληθυσμών αποκοπή δακτύλων (όμως γρήγορη αναγέννηση) φωτογραφική αναγνώριση (τα πρότυπα κηλίδωσης μόνιμα) δερματοστιξία εμφυτεύματα ελαστομερών (VIEs)

40 ραδιοτηλεμετρία (PIT tags) Jodi J L Rowley

41 Εξοπλισμός πεδίου. Φάρτης της περιοχής-gps Απόχες Υακός Γαλότσες Πλαστικά δοχεία Κλείδα αναγνώρισης ειδών (ενηλίκων, προνυμφών & αυγών) Όργανα μέτρησης περιβαλλοντικών παραμέτρων (π.χ. υγρασίας, Σ, Ph) Όργανα μετρήσεων μορφολογικών χαρακτηριστικών (βερνιέρος, ζυγός)