ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 3 Δεκεμβρίου 2012 (05.12) (OR. en) 17117/12 Διοργανικός Φάκελος: 2012/0036 (COD)

Transcript

1 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 3 Δεκεμβρίου 2012 (05.12) (OR. en) 17117/12 Διοργανικός Φάκελος: 2012/0036 (COD) DROIPEN 178 COPEN 264 CODEC 2887 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της: Προεδρίας προς: το Συμβούλιο αριθ. προηγ. εγγρ.: 7641/12 DROIPEN 29 COPEN 57 CODEC 656 αριθ. πρότ. Επιτρ.: 16566/12 DROIPEN 167 COPEN 255 CODEC 2758 Θέμα: Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη δέσμευση και τη δήμευση προϊόντων εγκλήματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση [πρώτη ανάγνωση] - Γενική προσέγγιση I. ΙΣΤΟΡΙΚΟ 1. Στις 13 Μαρτίου 2012, η Επιτροπή υπέβαλε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη δέσμευση και τη δήμευση προϊόντων εγκλήματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση Η Ομάδα «Ουσιαστικό Ποινικό Δίκαιο (DROIPEN)» διεξήγαγε εντατικές συνεδριάσεις για το σχέδιο οδηγίας. Η Ομάδα συνεδριάζει σε μηνιαία βάση από τον Μάιο και μετά. Κατά τη συνεδρίαση της 3ης Απριλίου 2012, η CATS κλήθηκε να παράσχει στρατηγικές κατευθύνσεις και να δώσει προσανατολισμούς στην επακόλουθη συζήτηση εμπειρογνωμόνων σχετικά με ορισμένα από τα νέα στοιχεία του σχεδίου οδηγίας, σύμφωνα με το έγγρ. 8169/ /12 DROIPEN 29 COPEN 57 CODEC ADD 1 + ADD /12 ΔΛ/μκρ 1 DG D 2B EL

2 3. Στις 23 Ιουλίου 2012, οι Υπουργοί Δικαιοσύνης συζήτησαν τη δήμευση που δεν βασίζεται σε καταδίκη και τις διασφαλίσεις κατά το άτυπο Συμβούλιο ΔΕΥ στη Λευκωσία. Στις 26 Οκτωβρίου 2012, κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου ΔΕΥ στο Λουξεμβούργο, οι υπουργοί σημείωσαν την πορεία των διαπραγματεύσεων για το σχέδιο οδηγίας και διεξήγαγαν συζήτηση προσανατολισμού σχετικά με το κατάλληλο κριτήριο καθορισμού του πεδίου εφαρμογής του άρθρου 4 για τις διευρυμένες εξουσίες δήμευσης. 4. Η ΙΡ ενημέρωσε το Συμβούλιο ότι επιθυμεί να συμμετάσχει στην έκδοση και εφαρμογή της οδηγίας, σύμφωνα με το άρθρο 3, παράγραφος 1 του Πρωτοκόλλου (αριθ. 21) για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας όσον αφορά το χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης που προσαρτάται στις Συνθήκες. 5. Το ΗΒ και η ΔΑ δεν συμμετέχουν στην έκδοση της παρούσας πράξης. 6. Μία αντιπροσωπία διατηρεί επιφύλαξη κοινοβουλευτικής εξέτασης. Οι αλλαγές σε σχέση με την πρόταση της Επιτροπής επισημαίνονται με μαύρα πλάγια στοιχεία.. II. ΣΥΜΒΙΒΑΣΤΙΚΗ ΔΕΣΜΗ 7. Το κείμενο του Παραρτήματος συνιστά συμβιβαστική πρόταση που προέκυψε από τις εντατικές εργασίες των προπαρασκευαστικών οργάνων του Συμβουλίου. Μέσα από τις συζητήσεις, η αρχική πρόταση της Επιτροπής αναπροσαρμόσθηκε ορισμένες φορές, ώστε να ανταποκριθεί, στο μέτρο του δυνατού, στις θέσεις που εξέφρασαν οι αντιπροσωπίες. Εν προκειμένω, η Προεδρία επιθυμεί να καλέσει τους υπουργούς να εξετάσουν το συμβιβαστικό κείμενο που υποβλήθηκε υπ όψιν τους ως δέσμη τα διάφορα στοιχεία θα πρέπει να αντιμετωπισθούν ως αναπόσπαστα στοιχεία του συνολικού συμβιβασμού. 8. Υπάρχουν διάφορες πτυχές του σημερινού κειμένου, οι οποίες μπορούν να σκιαγραφηθούν επί παραδείγματι, προκειμένου να καταδειχθεί η ισορροπία συμβιβασμών: Πεδίο εφαρμογής της οδηγίας (άρθρο 2) - σύμφωνα με τη νομική βάση της πρότασης, το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας επεκτείνεται μόνο στα αδικήματα τα οποία έχουν αποτελέσει αντικείμενο προσέγγισης σε επίπεδο ΕΕ στους τομείς των εγκλημάτων του άρθρου 83, παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ- τα «ευρωεγκλήματα» /12 ΔΛ/μκρ 2 DG D 2B EL

3 Εκτεταμένες εξουσίες δήμευσης (άρθρο 4) - Σύμφωνα με τις πολιτικές κατευθύνσεις που έδωσαν οι υπουργοί κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου ΔΕΥ τον Οκτώβριο του 2012, η εφαρμογή της διάταξης περιορίσθηκε, συμβιβαστικά, στα σοβαρά ποινικά αδικήματα, από τα οποία ενδεχομένως προκύπτει, άμεσα ή έμμεσα, οικονομικό όφελος. Πρόκειται για περαιτέρω περιορισμό από το γενικό πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, ήτοι τα αδικήματα που εμπίπτουν στο πεδίο του άρθρου 83, παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ. Επίσης, ο βαθμός απόδειξης έχει αναπροσαρμοσθεί σύμφωνα με τις θέσεις των αντιπροσωπιών, με τη διαγραφή της άμεσης μνείας της στάθμισης των πιθανοτήτων, η οποία θεωρείται ασύμβατη προς ορισμένα εθνικά νομικά συστήματα. Δήμευση που δεν βασίζεται σε καταδίκη σε ειδικές περιπτώσεις (άρθρο 5) - Η εφαρμογή της διάταξης περιορίσθηκε σε μόνο δύο περιπτώσεις - χρόνια ασθένεια και φυγή του ύποπτου ή κατηγορούμενου, εφόσον δεν είναι δυνατή η διαδικασία βάσει του άρθρου 3 ή 4 της οδηγίας. Το πεδίο εφαρμογής της διάταξης έχει ευθυγραμμισθεί με το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 4. Έχει προβλεφθεί ευελιξία για τις διαδικασίες που θα χρησιμοποιούνται σε εθνικό επίπεδο για την επίτευξη των στόχων της δήμευσης στις συγκεκριμένες περιπτώσεις - είτε μέσω διαδικασίας ερήμην είτε μέσω διαδικασίας μη βασιζόμενης σε καταδίκη. Δέσμευση (άρθρο 7) - Έχει αναγνωρισθεί ρητώς η δυνατότητα να διατάσσεται δήμευση από άλλες αρμόδιες αρχές εκτός από τις δικαστικές, όπως συμβαίνει σε διάφορα εθνικά συστήματα. Στις περιπτώσεις αυτές, τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι τα μέτρα αυτά μπορούν να επανεξετάζονται πραγματικά από δικαστήριο ή άλλη δικαστική αρχή. Από την άλλη πλευρά, έχει διατηρηθεί στο κείμενο η μνεία των μέτρων δέσμευσης που επιτρέπουν την ανάληψη επείγουσας δράσης, όταν απαιτείται, πράγμα το οποίο βρισκόταν στον πυρήνα της αρχικής πρότασης της Επιτροπής για την εν λόγω διάταξη. Διασφαλίσεις (άρθρο 8) - Η διάταξη για τις διασφαλίσεις έχει παραμείνει σε μεγάλο βαθμό σύμφωνη προς την πρόταση της Επιτροπής, με ορισμένες τροποποιήσεις.. Στατιστικά στοιχεία (άρθρο 11) - Ληφθέντων υπ όψιν των προβληματισμών που εξέφρασαν επανειλημμένως τα κράτη μέλη, περιορίσθηκε σημαντικά η απαίτηση για την παροχή στατιστικών στοιχείων, με αποτέλεσμα να παραμείνουν στο σημερινό κείμενο μόνο τα στοιχεία α) έως δ) /12 ΔΛ/μκρ 3 DG D 2B EL

4 Περίοδος μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο (άρθρο 12) - Με πνεύμα συμβιβασμού και προκειμένου να αντικατοπτριστεί η νομική πολυπλοκότητα του αντικειμένου της παρούσας οδηγίας, η περίοδος μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο παρατάθηκε από δύο σε τρία έτη. Επίσης, τροποποιήθηκαν ορισμένες σχετικές αιτιολογικές σκέψεις μετά από προβληματισμό ή ανησυχία των κρατών μελών, ενώ άλλες προστέθηκαν για να ληφθούν υπ όψιν η αναλογικότητα και τα διαδικαστικά συμφέροντα των κρατών μελών. Στο πλαίσιο της συμβιβαστικής δέσμης, συμφωνήθηκε να καταχωρισθεί στα πρακτικά του Συμβουλίου η ακόλουθη δήλωση του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα εκκρεμή θέματα που αφορούν την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων δέσμευσης και δήμευσης. Συμφωνήθηκε, επίσης, ότι η δήλωση αυτή θα περιληφθεί στο αντικείμενο των διαπραγματεύσεων με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: «Η δημιουργία αποτελεσματικού συστήματος δέσμευσης και δήμευσης στην ΕΕ συνδέεται εγγενώς με την καλή λειτουργία της αμοιβαίας αναγνώρισης των αποφάσεων δέσμευσης και δήμευσης. Λαμβάνοντας υπ όψιν την ανάγκη θέσπισης ολοκληρωμένου συστήματος δέσμευσης και δήμευσης των προϊόντων και οργάνων εγκλήματος στην ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο καλούν την Επιτροπή να υποβάλει νομοθετική πρόταση για την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων δέσμευσης και δήμευσης το συντομότερο δυνατό, σε σχέση με την οποία θα πρέπει να εξετασθεί περαιτέρω η έννοια της δέσμευσης. Η Επιτροπή καλείται επίσης να εξετάσει τις πιθανές δυσκολίες της εφαρμογής των πράξεων για την αμοιβαία αναγνώρισης των αποφάσεων δέσμευσης και δήμευσης, οι οποίες ενδέχεται να ανακύψουν λόγω της αντικατάστασης ορισμένων διατάξεων της απόφασης πλαισίου 2005/212/ΔΕΥ με τις αντίστοιχες διατάξεις της οδηγίας σχετικά με τη δέσμευση και τη δήμευση προϊόντων εγκλήματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Με βάση τα ανωτέρω, το Συμβούλιο καλείται α/ να εξετάσει την πρόταση της συνολικής συμβιβαστικής δέσμης, και β/ να εγκρίνει το κείμενο, ούτως ώστε να αποτελέσει τη βάση των μελλοντικών συζητήσεων με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σύμφωνα με το άρθρο 294 της ΣΛΕΕ /12 ΔΛ/μκρ 4 DG D 2B EL

5 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2012/0036 (COD) Πρόταση ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη δέσμευση και τη δήμευση των προϊόντων του εγκλήματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 82 παράγραφος 2 στοιχείο β) και το άρθρο 83 παράγραφος 1, Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Κατόπιν διαβίβασης του σχεδίου νομοθετικής πράξης στα εθνικά κοινοβούλια, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής 2, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών 3, Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Το κύριο κίνητρο του διασυνοριακού οργανωμένου εγκλήματος είναι το οικονομικό κέρδος. Προκειμένου οι αρχές επιβολής του νόμου και οι δικαστικές αρχές να δρουν αποτελεσματικά, θα πρέπει να τους παρέχονται τα μέσα ώστε να εντοπίζουν, να δεσμεύουν, να διαχειρίζονται και να δημεύουν τα προϊόντα του εγκλήματος. (2) Οι ομάδες οργανωμένου εγκλήματος δρουν πέραν των συνόρων και αποκτούν όλο και περισσότερα περιουσιακά στοιχεία σε άλλα κράτη μέλη και σε τρίτες χώρες. Υπάρχει αυξανόμενη ανάγκη αποτελεσματικής διεθνούς συνεργασίας ( ) για την ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων και αμοιβαία νομική συνδρομή. 2 3 ΕΕ C,, σ. ΕΕ C,, σ /12 ΔΛ/μκρ 5

6 (3) Μολονότι τα υφιστάμενα στατιστικά στοιχεία είναι περιορισμένα, τα ποσά που ανακτώνται από περιουσιακά στοιχεία εγκληματικής προέλευσης στην Ένωση φαίνονται ανεπαρκή σε σύγκριση με τα εκτιμώμενα προϊόντα του εγκλήματος. Σύμφωνα με μελέτες, οι διαδικασίες δήμευσης εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται ελάχιστα, μολονότι ρυθμίζονται από τη νομοθεσία της ΕΕ και από την εθνική νομοθεσία. (4) Στο πρόγραμμα της Στοκχόλμης 4 και στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων σχετικά με τη δήμευση και την ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων που εγκρίθηκαν τον Ιούνιο του 2010 τονίζεται η σημασία του αποτελεσματικότερου εντοπισμού, της δήμευσης και της επαναχρησιμοποίησης περιουσιακών στοιχείων εγκληματικής προέλευσης. (5) Το ισχύον νομικό πλαίσιο της Ένωσης σχετικά με τη δέσμευση, την κατάσχεση και τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων συνίσταται στην απόφαση-πλαίσιο 2001/500/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2001, για το ξέπλυμα χρήματος, τον προσδιορισμό, τον εντοπισμό, τη δέσμευση, την κατάσχεση και τη δήμευση των οργάνων και των προϊόντων του εγκλήματος 5 6 στην απόφαση-πλαίσιο 2003/577/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 22ας Ιουλίου 2003, σχετικά με την εκτέλεση των αποφάσεων δέσμευσης περιουσιακών ή αποδεικτικών στοιχείων στην Ευρωπαϊκή Ένωση 7 στην απόφαση-πλαίσιο 2005/212/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 24ης Φεβρουαρίου 2005, για τη δήμευση των προϊόντων, οργάνων και περιουσιακών στοιχείων του εγκλήματος 8 στην απόφαση-πλαίσιο 2006/783/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 6ης Οκτωβρίου 2006, σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης στις αποφάσεις δήμευσης 9. (6) Στις εκθέσεις εφαρμογής της Επιτροπής για τις αποφάσεις-πλαίσια 2005/212/ΔΕΥ, 2003/577/ΔΕΥ και 2006/783/ΔΕΥ καταδεικνύεται ότι τα υφιστάμενα καθεστώτα εκτεταμένης δήμευσης και αμοιβαίας αναγνώρισης αποφάσεων δέσμευσης και δήμευσης δεν είναι πλήρως αποτελεσματικά. Η δήμευση παρεμποδίζεται εξαιτίας διαφορών στη νομοθεσία των κρατών μελών. (7) Σκοπός της παρούσας οδηγίας είναι να τροποποιήσει και να επεκτείνει τις διατάξεις των αποφάσεων-πλαισίων 2001/500/ΔΕΥ και 2005/212/ΔΕΥ. Αυτές οι αποφάσεις-πλαίσια θα πρέπει να αντικατασταθούν εν μέρει όσον αφορά τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην έκδοση της παρούσας οδηγίας «Μια ανοικτή και ασφαλής Ευρώπη που εξυπηρετεί και προστατεύει τους πολίτες», έγγραφο του Συμβουλίου 17024/09, το οποίο εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 10/11 Δεκεμβρίου ΕΕ L 182, , σ. 1. ΕΕ L 182, , σ. 1. ΕΕ L 196, , σ. 45. ΕΕ L 68, , σ. 49. ΕΕ L 328, , σ /12 ΔΛ/μκρ 6

7 (7α) Τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να παραπέμπουν διαδικασίες δήμευσης που συνδέονται με ποινική υπόθεση σε οποιοδήποτε δικαστήριο, είτε ποινικό είτε αστικό είτε διοικητικό. (8) Είναι αναγκαίο να αποσαφηνιστεί η υφιστάμενη έννοια των προϊόντων εγκλήματος ώστε να συμπεριλάβει τα άμεσα προϊόντα που προέρχονται από εγκληματική δραστηριότητα και όλα τα έμμεσα οφέλη, συμπεριλαμβανομένων της μεταγενέστερης επανεπένδυσης ή μετατροπής άμεσων προϊόντων ( ). Συνεπώς στα προϊόντα μπορεί να περιλαμβάνεται οποιασδήποτε μορφής περιουσιακό στοιχείο, ακόμα και όταν έχει μετατραπεί ή μεταμορφωθεί, πλήρως ή εν μέρει, σε άλλο περιουσιακό στοιχείο ή όταν έχει αναμειχθεί με περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν από νόμιμες πηγές, ως την εκτιμώμενη αξία των αναμεμειγμένων προϊόντων. Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει το εισόδημα ή άλλα οφέλη που προέρχονται από προϊόντα εγκλήματος ή από περιουσιακά στοιχεία στα οποία μετατράπηκαν ή μεταμορφώθηκαν τέτοια προϊόντα ή αναμείχθηκαν με αυτά. (8α) (8β) Η παρούσα οδηγία προβλέπει ευρύ ορισμό του περιουσιακού στοιχείου το οποίο μπορεί να υπόκειται σε δέσμευση και δήμευση. Περιλαμβάνει νομικά έγγραφα ή πράξεις που πιστοποιούν έναν τίτλο ή δικαίωμα επί του περιουσιακού στοιχείου. Τέτοια έγγραφα ή πράξεις θα μπορούσαν να αποτελούν, για παράδειγμα, τα χρηματοοικονομικά μέσα ή έγγραφα που μπορούν να δικαιολογήσουν απαιτήσεις πιστωτών και συνήθως βρίσκονται στην κατοχή του προσώπου που αφορούν οι σχετικές διαδικασίες. Η παρούσα οδηγία δεν θίγει τις υφιστάμενες εθνικές διαδικασίες για την τήρηση νομικών εγγράφων ή πράξεων που πιστοποιούν έναν τίτλο ή δικαίωμα επί του περιουσιακού στοιχείου, όπως εφαρμόζονται από τις αρμόδιες εθνικές αρχές ή τους δημόσιους φορείς σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο. Η δήμευση και η δέσμευση σύμφωνα με την παρούσα οδηγία είναι αυτόνομες έννοιες οι οποίες δεν πρέπει να εμποδίζουν τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας με πράξεις οι οποίες, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, θα θεωρούνταν κυρώσεις ή άλλα είδη μέτρων. (9) Η δήμευση οργάνων και προϊόντων εγκλήματος κατόπιν τελεσίδικης δικαστικής απόφασης, καθώς και περιουσιακού στοιχείου ισοδύναμης αξίας με τα εν λόγω προϊόντα θα πρέπει ( ) να παραπέμπει στη διευρυμένη έννοια για τα ποινικά αδικήματα που καλύπτεται από την παρούσα οδηγία. Η απόφαση-πλαίσιο 2001/500/ΔΕΥ απαιτεί να διευκολύνουν τα κράτη μέλη τη δήμευση οργάνων και προϊόντων εγκλήματος ύστερα από οριστική καταδίκη και να επιτρέπουν τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων αξίας ισοδύναμης με εκείνη των προϊόντων του εγκλήματος. Οι υποχρεώσεις αυτές θα πρέπει να διατηρηθούν για τα ποινικά αδικήματα που δεν εμπίπτουν στην παρούσα οδηγία. Τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να ορίσουν τη δήμευση περιουσιακού στοιχείου ισοδύναμης αξίας ως επικουρική ή εναλλακτική στην άμεση δήμευση, όπως κρίνεται σκόπιμο σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία /12 ΔΛ/μκρ 7

8 (9α) Όταν εφαρμόζουν την παρούσα οδηγία, τα κράτη μέλη μπορούν να προβλέπουν την περίπτωση να μην διατάσσεται δήμευση αν, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, κάτι τέτοιο συνεπάγεται υπέρμετρη επιβάρυνση για το θιγόμενο πρόσωπο εν τοιαύτη περιπτώσει οι περιστάσεις της αντίστοιχης μεμονωμένης υπόθεσης είναι καθοριστικές 10. (10) Οι εγκληματικές ομάδες επιδίδονται σε ευρύ φάσμα εγκληματικών δραστηριοτήτων. Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των οργανωμένων εγκληματικών δραστηριοτήτων ενδέχεται να υπάρχουν καταστάσεις όπου ενδείκνυται η ποινική καταδίκη να ακολουθείται από δήμευση όχι μόνο των περιουσιακών στοιχείων που συνδέονται με το συγκεκριμένο έγκλημα, αλλά και πρόσθετων περιουσιακών στοιχείων για τα οποία το δικαστήριο αποφαίνεται ότι αποτελούν προϊόντα άλλων εγκληματικών πράξεων. Η προσέγγιση αυτή αναφέρεται ως εκτεταμένη δήμευση. Η απόφαση-πλαίσιο 2005/212/ΔΕΥ προέβλεπε τρεις διαφορετικές σειρές ελάχιστων απαιτήσεων που μπορούν να επιλέξουν τα κράτη μέλη προκειμένου να εφαρμόσουν την εκτεταμένη δήμευση. Ως αποτέλεσμα, κατά τη διαδικασία μεταφοράς στην εθνική νομοθεσία, τα κράτη μέλη προχώρησαν σε διαφορετικές επιλογές οι οποίες οδήγησαν σε αποκλίνουσες έννοιες της εκτεταμένης δήμευσης στις εθνικές δικαιοδοσίες. Η απόκλιση αυτή παρεμποδίζει τη διασυνοριακή συνεργασία σχετικά με υποθέσεις δήμευσης. Επιβάλλεται συνεπώς η περαιτέρω εναρμόνιση των διατάξεων για την εκτεταμένη δήμευση με τον καθορισμό ενιαίας ελάχιστης προδιαγραφής ( ). (10α) Το δικαστήριο πρέπει να εξετάσει τις συγκεκριμένες περιστάσεις της υπόθεσης, συμπεριλαμβανομένων των γεγονότων και των διαθέσιμων αποδεικτικών στοιχείων, βάσει των οποίων μπορεί να εκδοθεί απόφαση για εκτεταμένη δήμευση. Το γεγονός ότι τα περιουσιακά στοιχεία του προσώπου είναι δυσανάλογα προς το νόμιμο εισόδημά του θα μπορούσε να περιλαμβάνεται στα δεδομένα που στοιχειοθετούν συμπέρασμα του δικαστηρίου ότι τα περιουσιακά στοιχεία προέρχονται από εγκληματική δραστηριότητα. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να καθορίσουν απαίτηση σύμφωνα με την οποία τα περιουσιακά στοιχεία θεωρείται ότι προέρχονται από εγκληματική δραστηριότητα για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. (10αα) Η παρούσα οδηγία θεσπίζει ελάχιστους κανόνες. Δεν εμποδίζει τα κράτη μέλη να προβλέπουν πιο εκτεταμένες εξουσίες στο εθνικό δίκαιο, μεταξύ άλλων, όσον αφορά τους κανόνες περί αποδεικτικών στοιχείων, φερ ειπείν, προβλέποντας την αντιστροφή του βάρους της απόδειξης. 10 Μία αντιπροσωπία επιθυμεί να διαγραφεί η παρούσα αιτιολογική σκέψη /12 ΔΛ/μκρ 8

9 (10β) Η παρούσα οδηγία εφαρμόζεται στα ποινικά αδικήματα τα οποία εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των πράξεων που απαριθμούνται στο άρθρο 2α. Εντός του πεδίου εφαρμογής των εν λόγω πράξεων, τα κράτη μέλη οφείλουν να εφαρμόζουν εκτεταμένες εξουσίες δήμευσης για σοβαρά ποινικά αδικήματα σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία. ( ) (12) Η έκδοση αποφάσεων δήμευσης προϋποθέτει εν γένει ποινική καταδικαστική απόφαση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και σε περίπτωση που δεν μπορεί να επιτευχθεί ποινική καταδίκη, θα πρέπει να εξακολουθήσει να είναι δυνατή η δήμευση περιουσιακών στοιχείων έτσι ώστε να περισταλούν οι εγκληματικές δραστηριότητες και να διασφαλιστεί ότι τα κέρδη που προκύπτουν από εγκληματικές δραστηριότητες δεν επανεπενδύονται στη νόμιμη οικονομία. ( ). Ορισμένα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει συστήματα δήμευσης μη βασιζόμενης σε καταδίκη όπου δεν απαιτείται σχέση με την ποινική διαδικασία, όπως η διαδικασία αστικής δήμευσης, ή όπου η έμμεση σχέση με μια ποινική υπόθεση επαρκεί για την έναρξη της ανεξάρτητης διαδικασίας δήμευσης. Τα συστήματα αυτά δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας. (12β) Λόγω χρόνιας ασθένειας ή φυγής, μπορεί να είναι αδύνατη η δήμευση προϊόντων και οργάνων βάσει καταδίκης ή μέσω εκτεταμένων εξουσιών δήμευσης. Οι περιπτώσεις αυτές ενδέχεται να προκύψουν λόγω νομικών εμποδίων, φερ ειπείν, παραγραφής. Στις περιπτώσεις αυτές, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξακολουθούν να διαθέτουν εξουσία δήμευσης, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, μέσω διαδικασιών ερήμην ή διαδικασιών μη βασιζόμενων σε καταδίκη. Σε περίπτωση φυγής, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν όλα τα εύλογα μέτρα και ενδέχεται να ζητούν την κλήτευση του προσώπου ή την ενημέρωσή του σχετικά με τη διαδικασία δήμευσης. (13) Η πρακτική βάσει της οποίας ύποπτο ή κατηγορούμενο πρόσωπο μεταβιβάζει περιουσιακό στοιχείο σε τρίτο μέρος εν γνώσει του τελευταίου με σκοπό την αποφυγή της δήμευσης είναι συνήθης και διαδίδεται ολοένα και περισσότερο. Το ισχύον νομικό πλαίσιο της Ένωσης δεν περιέχει δεσμευτικούς κανόνες σχετικά με τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων που έχουν μεταβιβαστεί σε τρίτα μέρη. Προβάλλει συνεπώς όλο και περισσότερο η ανάγκη να επιτρέπεται η δήμευση περιουσιακών στοιχείων μεταβιβασθέντων σε τρίτα μέρη, η οποία θα πρέπει κανονικά να πραγματοποιείται όταν το κατηγορούμενο πρόσωπο δεν έχει περιουσιακά στοιχεία που να μπορούν να δημευθούν. ( ) 17117/12 ΔΛ/μκρ 9

10 (13α) Όταν εφαρμόζουν τη διάταξη για δήμευση εις χείρας τρίτου, τα κράτη μέλη οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τους καταστάσεις στις οποίες προϊόντα εγκλήματος ή περιουσιακά στοιχεία μεταβιβάστηκαν σε τρίτο πρόσωπο ή αποκτήθηκαν από αυτό δωρεάν ή με αντάλλαγμα ποσό πολύ χαμηλότερο της αγοραίας αξίας τους. Οι κανόνες περί δήμευσης εις χείρας τρίτου καλύπτουν τόσο τα φυσικά όσο και τα νομικά πρόσωπα. Η απόκτηση από τρίτο πρόσωπο αφορά καταστάσεις στις οποίες, για παράδειγμα, περιουσιακό στοιχείο αποκτήθηκε άμεσα από το τρίτο μέρος, συμπεριλαμβανομένης της περίπτωσης το ποινικό αδίκημα να πραγματοποιήθηκε εκ μέρους του ή προς όφελός του. (13β) Τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να ορίσουν τη δήμευση εις χείρας τρίτου ως επικουρική ή εναλλακτική στην άμεση δήμευση, όπως κρίνεται σκόπιμο σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία. (14) ( ) Η δήμευση καταλήγει στην οριστική αποστέρηση περιουσιακών στοιχείων. Η διαφύλαξη περιουσιακών στοιχείων αποτελεί συχνά προϋπόθεση της δήμευσης και είναι σημαντική για την επιβολή απόφασης δήμευσης. Τα περιουσιακά στοιχεία συχνά διαφυλάσσονται μέσω δέσμευσης. Μέτρα δέσμευσης συχνά διατάσσονται από δικαστήριο ή άλλη δικαστική αρχή. Προκειμένου να παρεμποδιστεί ο διασκορπισμός περιουσιακών στοιχείων πριν από την έκδοση απόφασης δέσμευσης, οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών θα πρέπει να έχουν την εξουσία να αναλαμβάνουν αμέσως δράση για τη διασφάλιση των περιουσιακών στοιχείων. (14.1) Δεδομένου ότι τα περιουσιακά στοιχεία συχνά διαφυλάσσονται για τους σκοπούς της δήμευσης, η δέσμευση και η δήμευση συνδέονται στενά. Σε ορισμένα νομικά συστήματα, η δέσμευση για τους σκοπούς της δήμευσης θεωρείται χωριστό δικονομικό μέτρο προσωρινού χαρακτήρα, το οποίο ενδέχεται να ακολουθείται από απόφαση δήμευσης. Με την επιφύλαξη διαφόρων νομικών συστημάτων και της απόφασης πλαισίου για τη δέσμευση (2003/577/ΔΕΥ), η οδηγία θα πρέπει να εξασφαλίζει την προσέγγιση ορισμένων πτυχών των εθνικών συστημάτων δέσμευσης για τους σκοπούς της δήμευσης. (14α) Τα μέτρα δήμευσης εφαρμόζονται με την επιφύλαξη της δυνατότητας ένα συγκεκριμένο περιουσιακό στοιχείο να θεωρηθεί αποδεικτικό στοιχείο καθ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, με την προϋπόθεση να καταστεί διαθέσιμο για την πραγματική εκτέλεση της απόφασης δήμευσης στο τέλος. (14β) Περιουσιακά στοιχεία μπορούν να δεσμευθούν στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας επίσης με σκοπό την πιθανή μεταγενέστερη επιστροφή τους ή προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποκατάσταση για ζημίες που προκλήθηκαν από ποινικό αδίκημα Μία αντιπροσωπία διατηρεί επιφύλαξη για τη συμπερίληψη των αιτιολογικών σκέψεων 14α και 14β /12 ΔΛ/μκρ 10

11 (14γ) Όταν έχουν δεσμευθεί ή δημευθεί περιουσιακά στοιχεία, τα κράτη μέλη είναι αργότερα ελεύθερα να διαθέσουν τα περιουσιακά στοιχεία σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο. Η δήμευση δεν θα πρέπει να παρακωλύει ούτε να καθιστά αδύνατη την υποβολή αιτιολογημένων αξιώσεων κατά του θιγόμενου προσώπου, φερ ειπείν, από την πλευρά του θύματος. (15) Τα ύποπτα ή κατηγορούμενα πρόσωπα συχνά αποκρύπτουν περιουσιακά στοιχεία καθ όλη τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας. Συνεπεία αυτού δεν μπορούν να εκτελεστούν αποφάσεις δήμευσης, με αποτέλεσμα τα άτομα που υπόκεινται σε αποφάσεις δήμευσης να επωφελούνται από το περιουσιακό τους στοιχείο μετά την έκτιση της ποινής τους. Είναι συνεπώς αναγκαίο να διευκολυνθεί ο προσδιορισμός της επακριβούς έκτασης του προς δήμευση περιουσιακού στοιχείου, ακόμη και μετά την οριστική καταδίκη για ποινικό αδίκημα, ώστε να επιτραπεί η πλήρης εκτέλεση αποφάσεων δήμευσης σε περίπτωση που δεν είχε αρχικά ανακαλυφθεί κανένα περιουσιακό στοιχείο ή είχαν ανακαλυφθεί ανεπαρκή περιουσιακά στοιχεία και η απόφαση δήμευσης παραμένει ανεκτέλεστη. Λόγω του περιορισμού του δικαιώματος ιδιοκτησίας μέσω αποφάσεων δέσμευσης, τέτοια προσωρινά μέτρα δεν θα πρέπει να διατηρούνται επί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το αναγκαίο ώστε το περιουσιακό στοιχείο να παραμένει διαθέσιμο ενόψει πιθανής δήμευσης αργότερα. Τούτο ενδεχομένως απαιτεί τακτική επανεξέταση από τις δικαστικές αρχές ούτως ώστε να διασφαλιστεί ότι εξακολουθεί να ισχύει ο σκοπός τους να προλάβουν τον διασκορπισμό των περιουσιακών στοιχείων. (16) Η διαχείριση δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων ενόψει μεταγενέστερης δήμευσής τους θα πρέπει να γίνεται με τον δέοντα τρόπο ώστε να μη χάνεται η οικονομική τους αξία. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, περιλαμβανομένης της δυνατότητας πώλησης ή μεταβίβασης ( ) του περιουσιακού στοιχείου, ώστε να ελαχιστοποιούν τέτοιες απώλειες. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν κατάλληλα μέτρα, όπως για παράδειγμα η θέσπιση εθνικών κεντρικών υπηρεσιών διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων ή ισοδύναμων μηχανισμών (για παράδειγμα όταν τα καθήκοντα αυτά είναι αποκεντρωμένα), με σκοπό την ( ) αποτελεσματική διαχείριση περιουσιακών στοιχείων που δεσμεύονται πριν από τη δήμευση και τη διατήρηση της αξίας τους, εν αναμονή δικαστικής απόφασης. (17) Σπάνιες είναι οι πηγές αξιόπιστων δεδομένων σχετικά με τη δέσμευση και τη δήμευση των προϊόντων του εγκλήματος. Προκειμένου να καταστεί δυνατή η αξιολόγηση της παρούσας οδηγίας, είναι αναγκαίο να συγκεντρωθεί ένα συγκρίσιμο ελάχιστο σύνολο κατάλληλων στατιστικών δεδομένων για την ανίχνευση περιουσιακών στοιχείων, τις δικαστικές ενέργειες και τις δραστηριότητες διάθεσης των περιουσιακών στοιχείων /12 ΔΛ/μκρ 11

12 (18) Η παρούσα οδηγία σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται από τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κυρίως το δικαίωμα ιδιοκτησίας, το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, το δικαίωμα προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής και αμερόληπτου δικαστηρίου, το τεκμήριο αθωότητας και το δικαίωμα υπεράσπισης, το δικαίωμα του προσώπου να μη δικάζεται και να μην τιμωρείται ποινικά δύο φορές για την ίδια αξιόποινη πράξη και τις αρχές της νομιμότητας και αναλογικότητας των ποινικών αδικημάτων. Η παρούσα οδηγία πρέπει να εφαρμόζεται σύμφωνα με τα εν λόγω δικαιώματα και αρχές. Η παρούσα οδηγία δεν πρέπει να θίγει την εθνική νομοθεσία που αφορά τη δικαστική συνδρομή και δεν δημιουργεί υποχρεώσεις για τα συστήματα δικαστικής συνδρομής των κρατών μελών, τα οποία θα πρέπει να εφαρμόζονται σύμφωνα με τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. (18α) Θα πρέπει να προβλεφθούν ειδικές διασφαλίσεις ώστε, κατά κανόνα, να εξηγούνται οι λόγοι των αποφάσεων δήμευσης, εκτός εάν, στο πλαίσιο απλουστευμένων ποινικών διαδικασιών για υποθέσεις που δεν είναι σοβαρές, το θιγόμενο πρόσωπο έχει παραιτηθεί του δικαιώματος να λάβει γνώση των λόγων. (19) Τα μέτρα που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία επηρεάζουν ουσιαστικά τα δικαιώματα προσώπων, όχι μόνο ύποπτων ή κατηγορούμενων προσώπων, αλλά και τρίτων μερών που δεν υπόκεινται σε δίωξη. Είναι επομένως αναγκαίο να προβλέπονται ειδικές διασφαλίσεις και ένδικα μέσα που να εγγυώνται τη διατήρηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους κατά την εφαρμογή των διατάξεων της παρούσας οδηγίας. Η απόφαση δέσμευσης περιουσιακών στοιχείων θα πρέπει να κοινοποιείται στο θιγόμενο πρόσωπο το συντομότερο δυνατό μετά την εκτέλεσή της. Ωστόσο, οι αρμόδιες αρχές δύνανται να αναβάλλουν την παροχή ενημέρωσης στο πρόσωπο λόγω των αναγκών της έρευνας. (20) Δεδομένου ότι ο στόχος της παρούσας οδηγίας, συγκεκριμένα η διευκόλυνση της δήμευσης περιουσιακών στοιχείων σε ποινικές υποθέσεις, δεν μπορεί να επιτευχθεί ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη και μπορεί επομένως να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση μπορεί να υιοθετήσει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, που διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα όρια που είναι αναγκαία για την επίτευξη αυτού του στόχου /12 ΔΛ/μκρ 12

13 (21) Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας όσον αφορά τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, που προσαρτάται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ιρλανδία γνωστοποίησε ότι επιθυμεί να συμμετάσχει στην έκδοση και την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας. Σύμφωνα με το ίδιο πρωτόκολλο, η Ιρλανδία δεσμεύεται από την παρούσα οδηγία μόνο σε ό,τι αφορά τα αδικήματα που καλύπτονται από τις πράξεις στων οποίων την έκδοση και εφαρμογή συμμετέχει. (21α) Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας όσον αφορά τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, που προσαρτάται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και με την επιφύλαξη του άρθρου 4 του ανωτέρω πρωτοκόλλου, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν συμμετέχει στην έκδοση της παρούσας οδηγίας και δεν δεσμεύεται από αυτήν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή της. Με την επιφύλαξη της κοινοποίησης που αναφέρεται στο άρθρο 4 του ίδιου πρωτοκόλλου, το Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύεται από την παρούσα οδηγία μόνο σε ό,τι αφορά τα αδικήματα που καλύπτονται από τις πράξεις στων οποίων την έκδοση και εφαρμογή συμμετέχει. (22) Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου σχετικά με τη θέση της Δανίας, το οποίο προσαρτάται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Δανία δεν συμμετέχει στη θέσπιση της παρούσας οδηγίας και δεν δεσμεύεται από αυτήν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή της 17117/12 ΔΛ/μκρ 13

14 ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΟΔΗΓΙΑ: ΤΙΤΛΟΣ I ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Άρθρο 1 Αντικείμενο 1. Η παρούσα οδηγία θεσπίζει ελάχιστους κανόνες σχετικά με τη δέσμευση περιουσιακών στοιχείων ενόψει ενδεχόμενης μεταγενέστερης δήμευσης και σχετικά με τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων σε ποινικές υποθέσεις. 1α. Η παρούσα οδηγία δεν θίγει τη διαδικασία που τα κράτη μέλη ενδέχεται να χρησιμοποιήσουν για να δημεύσουν τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία. Άρθρο 2 Ορισμοί Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί: (1) ως «προϊόντα» νοούνται οποιαδήποτε οικονομικά πλεονεκτήματα προερχόμενα άμεσα ή έμμεσα από ποινικά αδικήματα ενδέχεται να συνίστανται σε κάθε μορφή περιουσιακού στοιχείου και περιλαμβάνουν κάθε μεταγενέστερη επανεπένδυση ή μετατροπή άμεσων προϊόντων ( ) (2) ως «περιουσιακό στοιχείο» νοείται κάθε είδους περιουσιακό στοιχείο, είτε ενσώματο είτε ασώματο, κινητό ή ακίνητο, καθώς και νομικά έγγραφα ή νομικές πράξεις που πιστοποιούν τίτλο ή δικαίωμα επί του περιουσιακού στοιχείου (3) ως «όργανα» νοούνται κάθε είδους περιουσιακά στοιχεία που χρησιμοποιούνται ή προορίζονται να χρησιμοποιηθούν με οποιονδήποτε τρόπο, εξ ολοκλήρου ή εν μέρει, για να διαπραχθούν ένα ή περισσότερα ποινικά αδικήματα (4) ως «δήμευση» νοείται ( ) η οριστική αποστέρηση του περιουσιακού στοιχείου την οποία διατάσσει δικαστήριο σε σχέση με ποινικό αδίκημα (5) ως «δέσμευση» νοείται η προσωρινή απαγόρευση της μεταβίβασης, καταστροφής, μετατροπής, διάθεσης ή μετακίνησης περιουσιακού στοιχείου ή η προσωρινή ανάληψη της φύλαξης ή του ελέγχου περιουσιακού στοιχείου /12 ΔΛ/μκρ 14

15 Άρθρο 2α Πεδίο εφαρμογής Ως «ποινικό αδίκημα» νοείται ποινικό αδίκημα που καλύπτεται από: α) τη σύμβαση που καταρτίστηκε δυνάμει του άρθρου Κ.3 παράγραφος 2 στοιχείο γ) της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση περί της καταπολέμησης της δωροδοκίας στην οποία ενέχονται υπάλληλοι των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ή των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης 12, β) την απόφαση-πλαίσιο 2000/383/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 29ης Μαΐου 2000, για ενίσχυση της προστασίας από την παραχάραξη ενόψει της εισαγωγής του ευρώ με την επιβολή ποινών και άλλων κυρώσεων 13, γ) την απόφαση-πλαίσιο 2001/413/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 28ης Μαΐου 2001, για την καταπολέμηση της απάτης και της πλαστογραφίας που αφορούν τα μέσα πληρωμής πλην των μετρητών 14, δ) την απόφαση-πλαίσιο 2002/475/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 13ης Ιουνίου 2002, για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας 15, όπως τροποποιήθηκε από την απόφαση-πλαίσιο 2008/919/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 9ης Δεκεμβρίου , ε) την απόφαση-πλαίσιο 2001/500/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2001, για το ξέπλυμα χρήματος, τον προσδιορισμό, τον εντοπισμό, τη δέσμευση, την κατάσχεση και τη δήμευση των οργάνων και των προϊόντων του εγκλήματος 17, στ) την απόφαση-πλαίσιο 2003/568/ΔΕΥ σχετικά με την καταπολέμηση της δωροδοκίας στον ιδιωτικό τομέα 18, ΕΕ C 195, , σ. 2. ΕΕ L 140, , σ. 1. ΕΕ L 149, , σ. 1. ΕΕ L 164, , σ. 3. ΕΕ L 330, , σ. 21. ΕΕ L 182, , σ. 1. ΕΕ L 192, , σ /12 ΔΛ/μκρ 15

16 ζ) την απόφαση-πλαίσιο 2004/757/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2004, για τη θέσπιση ελάχιστων διατάξεων σχετικά με τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης των εγκλημάτων και τις ποινές που ισχύουν στον τομέα της παράνομης διακίνησης ναρκωτικών 19, η) την απόφαση-πλαίσιο 2005/222/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 24ης Φεβρουαρίου 2005, για τις επιθέσεις κατά των συστημάτων πληροφοριών 20, θ) την απόφαση-πλαίσιο 2008/841/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 24ης Οκτωβρίου 2008, για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος 21, ι) την οδηγία 2011/36/ΕΕ, της 5ης Απριλίου 2011, για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και για την προστασία των θυμάτων της, καθώς και για την αντικατάσταση της απόφασης-πλαισίου 2002/629/ΔΕΥ του Συμβουλίου 22, ια) την οδηγία 2011/92/ΕΕ, της 13ης Δεκεμβρίου 2011, σχετικά με την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας και την αντικατάσταση της απόφασης-πλαισίου 2004/68/ΔΕΥ του Συμβουλίου 23, καθώς και κάθε άλλη μελλοντική νομική πράξη αν στην εν λόγω πράξη προβλέπεται ρητά ότι η παρούσα οδηγία ισχύει για ποινικά αδικήματα που εναρμονίζονται με την πράξη αυτή ΕΕ L 335, , σ. 8. ΕΕ L 69, , σ. 67. ΕΕ L 300, , σ. 42. ΕΕ L 101, , σ. 1. ΕΕ L 335, , σ /12 ΔΛ/μκρ 16

17 ΤΙΤΛΟΣ II ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΕΥΣΗ Άρθρο 3 Δήμευση βασιζόμενη σε καταδίκη 1. Κάθε κράτος μέλος λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα ώστε να καταστεί δυνατή, εξ ολοκλήρου ή εν μέρει, η δήμευση οργάνων και προϊόντων εγκλήματος ή περιουσιακού στοιχείου η αξία του οποίου αντιστοιχεί σε τέτοια προϊόντα, με την προϋπόθεση οριστικής καταδικαστικής απόφασης για ποινικό αδίκημα. 2. ( ) Άρθρο 4 Εκτεταμένες εξουσίες δήμευσης Κάθε κράτος μέλος υιοθετεί τα αναγκαία μέτρα ώστε να καταστεί δυνατή, εξ ολοκλήρου ή εν μέρει, η δήμευση περιουσιακού στοιχείου που ανήκει σε πρόσωπο καταδικασθέν για σοβαρό ποινικό αδίκημα, το οποίο ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα, άμεσα ή έμμεσα, οικονομικό όφελος, εφόσον το δικαστήριο κρίνει, βάσει των περιστάσεων της υπόθεσης, συμπεριλαμβανομένων των συγκεκριμένων πραγματικών περιστατικών και των διαθέσιμων αποδεικτικών στοιχείων, όπως ότι η αξία του περιουσιακού στοιχείου είναι δυσανάλογη προς το νόμιμο εισόδημα του καταδικασθέντος, ότι το συγκεκριμένο περιουσιακό στοιχείο αποκτήθηκε μέσω εγκληματικής δραστηριότητας. ( ) Άρθρο 5 Δήμευση μη βασιζόμενη σε καταδίκη σε ειδικές περιστάσεις 1. Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα ώστε να καθίσταται δυνατή η δήμευση προϊόντων και οργάνων τουλάχιστον στην περίπτωση σοβαρού ποινικού αδικήματος από το οποίο ενδέχεται να προκύπτει, άμεσα ή έμμεσα, οικονομικό όφελος, και όταν η δήμευση που προβλέπεται βάσει του άρθρου 3 ή 4 δεν είναι δυνατή λόγω χρόνιας ασθένειας ή φυγής του ύποπτου ή κατηγορούμενου /12 ΔΛ/μκρ 17

18 2. Τα κράτη μέλη δύνανται να εφαρμόζουν τα μέτρα της παραγράφου 1 είτε μέσω διαδικασίας ερήμην είτε μέσω διαδικασίας δήμευσης μη βασιζόμενης σε καταδίκη 24. Άρθρο 6 Δήμευση εις χείρας τρίτου 1. Κάθε κράτος μέλος λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα ώστε να καταστεί δυνατή η δήμευση ( ) προϊόντων ή άλλων περιουσιακών στοιχείων η αξία των οποίων είναι ισοδύναμη με τα προϊόντα που μεταβιβάστηκαν σε τρίτα μέρη ή αποκτήθηκαν από αυτά ( ). 1α. Η παρούσα διάταξη ερμηνεύεται κατά τρόπο που δεν θίγει τα δικαιώματα καλόπιστων τρίτων. 2. ( ) Άρθρο 7 Δέσμευση Κάθε κράτος μέλος λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα ώστε να καταστεί δυνατή η ( ) δέσμευση περιουσιακού στοιχείου ενόψει ενδεχόμενης μεταγενέστερης δήμευσης. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν επείγουσα δράση που αναλαμβάνεται όταν είναι αναγκαίο προκειμένου να διαφυλαχθούν περιουσιακά στοιχεία. Τέτοια μέτρα διατάσσονται από την αρμόδια εθνική αρχή Εάν η αρμόδια εθνική αρχή που διατάσσει τη δέσμευση δεν είναι δικαστήριο ή άλλη δικαστική αρχή, κάθε κράτος μέλος λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα ώστε να εξασφαλίσει ότι το μέτρο μπορεί να επανεξεταστεί αποτελεσματικά από δικαστήριο ή άλλη δικαστική αρχή Μία αντιπροσωπία διατηρεί επιφύλαξη για τη συμπερίληψη της παραγράφου 2 του άρθρου 5. Δύο αντιπροσωπίες αμφισβητούν τη δυνατότητα εφαρμογής της νομικής βάσης του παρόντος άρθρου. Μία αντιπροσωπία πιστεύει ότι η εντολή δέσμευσης πρέπει να εκδίδεται από δικαστήριο ή δικαστική αρχή /12 ΔΛ/μκρ 18

19 3. Περιουσιακό στοιχείο που βρίσκεται στην κατοχή τρίτου μέρους, όπως αναφέρεται στο άρθρο 6, μπορεί να υπόκειται σε μέτρα δέσμευσης με σκοπό τη μεταγενέστερη δήμευση σύμφωνα με το παρόν άρθρο. Άρθρο 8 Διασφαλίσεις 1. Κάθε κράτος μέλος λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να εξασφαλίσει ότι τα πρόσωπα που θίγονται από τα μέτρα που προβλέπονται βάσει της παρούσας οδηγίας έχουν το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής ( ) για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων τους. 2. Κάθε κράτος μέλος λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να εξασφαλίσει ότι ( ) η απόφαση δέσμευσης περιουσιακού στοιχείου ( ) γνωστοποιείται στο θιγόμενο πρόσωπο το ταχύτερο δυνατό 27 μετά την εκτέλεσή της. Η απόφαση δέσμευσης περιουσιακού στοιχείου παραμένει σε ισχύ μόνο για όσο διάστημα είναι αναγκαίο για τη διαφύλαξη του περιουσιακού στοιχείου 28 ενόψει πιθανής μεταγενέστερης δήμευσης. Κάθε κράτος μέλος προβλέπει δυνατότητα πραγματικής αμφισβήτησης ενώπιον δικαστηρίου ή άλλης δικαστικής αρχής κατά της απόφασης δέσμευσης εκ μέρους των προσώπων των οποίων θίγονται περιουσιακά στοιχεία ( ). Δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία τα οποία δεν δημεύονται στη συνέχεια επιστρέφονται αμέσως ( ). Οι όροι ή οι δικονομικοί κανόνες υπό τους οποίους επιστρέφονται τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία καθορίζονται από το εθνικό δίκαιο. 3. Κάθε κράτος μέλος λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα ώστε να διασφαλίζεται η αιτιολόγηση κάθε απόφασης δήμευσης και η γνωστοποίηση της απόφασης στο θιγόμενο πρόσωπο. Κάθε κράτος μέλος μεριμνά για την πραγματική δυνατότητα αμφισβήτησης της απόφασης δήμευσης ενώπιον δικαστηρίου εκ μέρους των προσώπων των οποίων θίγονται τα περιουσιακά στοιχεία. 4. Στις διαδικασίες που αναφέρονται στο άρθρο 4, το θιγόμενο πρόσωπο έχει την πραγματική δυνατότητα να αμφισβητήσει τις περιστάσεις της υπόθεσης, συμπεριλαμβανομένων των συγκεκριμένων πραγματικών γεγονότων και των διαθέσιμων αποδεικτικών στοιχείων ( ) βάσει των οποίων το σχετικό περιουσιακό στοιχείο θεωρείται προϊόν εγκλήματος ( ) Μία αντιπροσωπία επιθυμεί να διαγραφεί η μνεία της διαφύλαξης του περιουσιακού στοιχείου /12 ΔΛ/μκρ 19

20 5. Στις περιπτώσεις που αναφέρονται στο άρθρο 5, το πρόσωπο του οποίου θίγεται περιουσιακό στοιχείο από την απόφαση δήμευσης ( ) έχει το δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο καθ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας που συνδέεται με ( ) τον προσδιορισμό των προϊόντων και των οργάνων του εγκλήματος προκειμένου να διαφυλαχθούν τα δικαιώματά του. 6. Τρίτο μέρος μπορεί να ασκήσει πραγματική προσφυγή προκειμένου να διεκδικήσει τίτλο ιδιοκτησίας ( ). Άρθρο 9 29 Πραγματική δήμευση και εκτέλεση Κάθε κράτος μέλος λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα ώστε να είναι σε θέση να προσδιορίσει και να εντοπίσει περιουσιακά στοιχεία προς δέσμευση και δήμευση ακόμα και ύστερα από οριστική καταδικαστική απόφαση ή διαδικασίες όπως αυτές που προβλέπονται στο άρθρο 5 και να εξασφαλίσει την πραγματική εκτέλεση απόφασης δήμευσης, αν έχει ήδη εκδοθεί τέτοια απόφαση. Άρθρο 10 Διαχείριση δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων Κάθε κράτος μέλος λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα ( ) ώστε να διασφαλίζεται η ικανοποιητική διαχείριση δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων ενόψει πιθανής μελλοντικής δήμευσης. 2. Κάθε κράτος μέλος διασφαλίζει ότι τα μέτρα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 επιτρέπουν την αποτελεσματική διαχείριση της οικονομικής αξίας των εν λόγω περιουσιακών στοιχείων και περιλαμβάνουν τη δυνατότητα πώλησης ή μεταβίβασης περιουσιακού στοιχείου που διατρέχει κίνδυνο απομείωσης της αξίας του όταν κρίνεται σκόπιμο Μία αντιπροσωπία διατηρεί επιφύλαξη εξέτασης. Μία αντιπροσωπία διατηρεί επιφύλαξη ουσίας σχετικά με το παρόν άρθρο /12 ΔΛ/μκρ 20

21 ΤΙΤΛΟΣ III ΤΕΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 11 Στατιστικά στοιχεία Τα κράτη μέλη συλλέγουν σε τακτική βάση και διατηρούν λεπτομερή στατιστικά στοιχεία από τις σχετικές αρχές ( ). Τα στατιστικά στοιχεία που συγκεντρώνονται αποστέλλονται κάθε χρόνο στην Επιτροπή και περιλαμβάνουν ( ): α) τον αριθμό των αποφάσεων δέσμευσης που εκτελέστηκαν, β) τον αριθμό των αποφάσεων δήμευσης που εκτελέστηκαν, γ) την εκτιμώμενη αξία των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων ενόψει πιθανής μεταγενέστερης δήμευσηςκατά τη στιγμή της δέσμευσης, δ) την εκτιμώμενη αξία των ανακτηθέντων περιουσιακών στοιχείων κατά τη στιγμή της δέσμευσης ( ) Άρθρο 12 Μεταφορά στην εθνική νομοθεσία 1. Τα κράτη μέλη θέτουν σε ισχύ τις αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις, ώστε να συμμορφωθούν με την παρούσα οδηγία έως τις [τρία έτη από την ημερομηνία έκδοσής της]. Διαβιβάζουν πάραυτα στην Επιτροπή το κείμενο των εν λόγω διατάξεων. Οι διατάξεις, όταν θεσπίζονται από τα κράτη μέλη, παραπέμπουν στην παρούσα οδηγία ή συνοδεύονται από παρόμοια παραπομπή κατά την επίσημη έκδοσή τους. Ο τρόπος της παραπομπής καθορίζεται από τα κράτη μέλη. 2. Τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή το κείμενο των ουσιωδών διατάξεων εσωτερικού δικαίου τις οποίες θεσπίζουν στον τομέα που διέπεται από την παρούσα οδηγία /12 ΔΛ/μκρ 21

22 Άρθρο 13 Εκθέσεις Η Επιτροπή [τρία έτη μετά την προθεσμία μεταφοράς στην εθνική νομοθεσία] υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, προβαίνοντας σε εκτίμηση των επιπτώσεων του ισχύοντος εθνικού δικαίου σχετικά με τη δήμευση και την ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων, συνοδευόμενη, εν ανάγκη, από τις δέουσες προτάσεις. Άρθρο 14 Αντικατάσταση της κοινής δράσης 98/699/ΔΕΥ και των αποφάσεων-πλαισίων 2001/500/ΔΕΥ και 2005/212/ΔΕΥ 1. Το άρθρο 1 στοιχείο α) της κοινής δράσης 98/699/ΔΕΥ, τα άρθρα 3 και 4 της απόφασηςπλαισίου 2001/500/ΔΕΥ και τα άρθρα 1 και 3 της απόφασης-πλαισίου 2005/212/ΔΕΥ, αντικαθίστανται όσον αφορά τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην έκδοση της παρούσας οδηγίας, με την επιφύλαξη των υποχρεώσεων των κρατών μελών σχετικά με την προθεσμία μεταφοράς των αποφάσεων-πλαισίων στην εθνική νομοθεσία. 2. Αναφορικά με τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην έκδοση της παρούσας οδηγίας, οι παραπομπές στην κοινή δράση και στις διατάξεις της απόφασης-πλαισίου που αναφέρονται στην παράγραφο 1 θεωρούνται παραπομπές στην παρούσα οδηγία. Άρθρο 15 Έναρξη ισχύος Η παρούσα οδηγία αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης /12 ΔΛ/μκρ 22

23 Άρθρο 16 Αποδέκτες Η παρούσα οδηγία απευθύνεται στα κράτη μέλη σύμφωνα με τις Συνθήκες. Βρυξέλλες, Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Ο Πρόεδρος Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος 17117/12 ΔΛ/μκρ 23