Καρκίνος του Μαστού: Μπορείς να τον Προλάβεις! Ενηµερώσου Τώρα!

Transcript

1 Καρκίνος του Μαστού: Μπορείς να τον Προλάβεις! Ενηµερώσου Τώρα! ΑΘΗΝΑ 2008

2 Επιµέλεια Εντύπου: Μανώλης Φουνδουλάκης, Έφη Σίµου ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΙΛΩΝ ΓΕΝΙΚΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ «ΟΙ ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ» Τίρυνθος 2, Άνω Πατήσια Τηλ.: , Fax: info@sfgonk.gr Η ενέργεια ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΣΧΕ ΙΩΝ ΡΑΣΗΣ ΑΠΟ ΜΗ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ εντάσσεται στο Ε.Π. «Απασχόληση και Επαγγελµατική Κατάρτιση» του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας. Οι Ενέργειες συγχρηµατοδοτούνται κατά 80% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο»

3 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο 1 Πρόληψη + έγκαιρη διάγνωση=θεραπεία Ο καρκίνος του µαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες και εµφανίζεται πιο συχνά σε γυναίκες άνω των 50 ετών. Περίπου 1 στις 40 γυναίκες ηλικίας 50 ετών και 1 στις 30 γυναίκες 60 ετών µπορεί να εµφανίσουν καρκίνο του µαστού. Οι γυναίκες που υποβάλλονται τακτικά σε µαστογραφία έχουν έως και 28% πιθανότητα να νικήσουν τον καρκίνο του µαστού. Η καλύτερη και αποτελεσµατικότερη αντιµετώπιση του καρκίνου του µαστού είναι η έγκαιρη διάγνωση του. Ενηµερώσου τώρα για το πώς µπορείς να προστατευτείς!! Λίγα λεπτά για την πρόληψη είναι το καλύτερο δώρο που µπορείς να κάνεις στον εαυτό σου.

4 2 Κατανοώντας τον Καρκίνο Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ο καρκίνος έχει την απαρχή του στα κύτταρα, τις δοµικές µονάδες των ιστών. Φυσιολογικά, τα κύτταρα αυξάνονται και διαχωρίζονται για να σχηµατιστούν νέα κύτταρα. Όταν τα κύτταρα µεγαλώνουν, πεθαίνουν και νέα κύτταρα τα αντικαθιστούν. Μερικές φορές, αυτή η καθιερωµένη διαδικασία παρουσιάζει προβλήµατα. Νέα κύτταρα σχηµατίζονται παρόλο που το σώµα µας δεν τα χρειάζεται, ενώ παλιά γερασµένα κύτταρα, που κανονικά θα πέθαιναν, τελικά δεν πεθαίνουν. Αυτά τα επιπλέον κύτταρα µπορούν να σχηµατίσουν µια µάζα ιστού, η οποία λέγεται νεοπλασία ή όγκος. Οι όγκοι µπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις. Οι καλοήθεις όγκοι δεν είναι καρκίνος: Σπανίως είναι επικίνδυνοι. Όταν αφαιρεθούν, συνήθως, δεν αναπτύσσονται ξανά. Τα κύτταρα από τους καλοήθεις όγκους δεν µεταδίδονται σε άλλα µέρη του σώµατος ή στους ιστούς που τους περιβάλλουν. Οι κακοήθεις όγκοι είναι καρκίνος: Οι κακοήθεις όγκοι µπορούν να απειλήσουν σοβαρά τη ζωή µας. Οι κακοήθεις όγκοι συχνά µπορούν να αφαιρεθούν, αλλά µερικές φορές είναι πιθανό να επανακάµψουν. Τα κύτταρα από τους κακοήθεις όγκους µπορούν να εισχωρήσουν και να καταστρέψουν τους γειτονικούς ιστούς και τα όργανα. Τα κύτταρα από τους κακοήθεις όγκους µπορούν να µεταδοθούν σε άλλα σηµεία του σώµατος. Τα καρκινικά κύτταρα αποσπώνται από τον πρωταρχικό όγκο, εισάγονται στο κυκλοφοριακό ή το λεµφικό σύστηµα και µέσω αυτών µεταδίδονται στο υπόλοιπο σώµα µας. Όταν τα προερχόµενα από το µαστό

5 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο καρκινικά κύτταρα εξαπλώνονται, συχνά τα βρίσκουµε στους λεµφαδένες, που είναι κοντά στο µαστό. Επίσης, ο καρκίνος του µαστού µπορεί να εξαπλωθεί στα οστά, στο συκώτι, στους πνεύµονες και στον εγκέφαλο. Τα καρκινικά κύτταρα εισβάλλουν σε άλλα όργανα και σχηµατίζουν νέους όγκους, που καταστρέφουν αυτά τα όργανα. Η διάδοση του καρκίνου σε άλλα σηµεία του σώµατος λέγεται µετάσταση. Κινδυνεύω; 3 Ο καρκίνος του µαστού, είναι το αποτέλεσµα µιας σύνθετης αλληλεπίδρασης µεταξύ των γονιδίων µας, του τρόπου ζωής και του περιβάλλοντος. Εντούτοις, πολύ λίγα είναι γνωστά για τις ακριβείς αιτίες πρόκλησης του. Με την πρόοδο της επιστήµης, µαθαίνουµε περισσότερα για τους παράγοντες κινδύνου που αφορούν τον καρκίνο του µαστού δηλαδή ποιοι παράγοντες ή καταστάσεις µπορούν να αυξήσουν ή να µειώσουν την πιθανότητα εµφάνισης του. Για τις περισσότερες γυναίκες, η γήρανση είναι ο κυριότερος παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο του µαστού και καθώς µια γυναίκα µεγαλώνει, παράλληλα αυξάνεται και η πιθανότητα να εµφανίσει την ασθένεια. Όµως, υπάρχουν πολλοί άλλοι παράγοντες, που µπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα εµφάνισης καρκίνου του µαστού. Πλήθος επιστηµονικών ερευνών έχει δείξει µε σαφήνεια την ύπαρξη κάποιων παραγόντων κινδύνου, που συνδέονται άµεσα µε τον καρκίνο του µαστού, όµως η παρουσία ή απουσία ενός ή περισσότερων παραγόντων κινδύνου δεν σηµαίνει απαραίτητα ότι µια γυναίκα θα νοσήσει από την ασθένεια. Για παράδειγµα, κάποιοι παράγοντες που µπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα εµφάνισης καρκίνου του µαστού είναι: Η χρόνια έκθεση σε οιστρογόνα ως αποτέλεσµα ιδιαίτερων βιολογικών ή παθολογικών αιτιών: Οι γυναίκες που είχαν την πρώτη τους περίοδο πριν από την ηλικία των 12, έχουν αυξηµένη πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο του µαστού.

6 4 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Οι γυναίκες που είχαν εµµηνόπαυση µετά από την ηλικία των 55, έχουν επίσης αυξηµένο κίνδυνο να αναπτύξουν την παραπάνω νόσο. Όσο πιο µεγάλη είναι µια γυναίκα όταν τεκνοποιεί για πρώτη φορά, τόσο µεγαλώνει η πιθανότητα να αναπτύξει καρκίνο του µαστού. Οι γυναίκες, που ποτέ δεν έκαναν παιδιά ανήκουν επίσης στην ίδια κατηγορία. Οι γυναίκες που έκαναν παρατεταµένη εµµηνοπαυσιακή ορµονική θεραπεία µε οιστρογόνα και προγεστερόνη έχουν αυξηµένη πιθανότητα να νοσήσουν από καρκίνο του µαστού. Η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού: Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του µαστού αυξάνεται για µια γυναίκα αν η µητέρα της, η αδερφή είχαν καρκίνο του µαστού. Ο κίνδυνος είναι µεγαλύτερος, αν το συγγενικό µέλος ανέπτυξε την ασθένεια πριν από την ηλικία των 40 ετών. Η ύπαρξη άλλων συγγενών µε καρκίνο του µαστού (είτε στην οικογένεια του πατέρα ή της µητέρας της ) µπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο. Η υπερβολική αύξηση βάρους και η παχυσαρκία µετά από την εµµηνόπαυση. Η κατανάλωση οινοπνευµατωδών ποτών. Προσωπικό ιστορικό καρκίνου του µαστού: Μια γυναίκα που είχε παλαιότερα αναπτύξει καρκίνο του µαστού, έχει αυξηµένο κίνδυνο να νοσήσει ξανά από τη συγκεκριµένη ασθένεια. Κάποιοι γνωστοί παράγοντες που µπορούν να µειώσουν την πιθανότητα εµφάνισης καρκίνου του µαστού είναι: Ο θηλασµός για τουλάχιστον ένα χρόνο. Η σωµατική άσκηση. Άλλοι πιθανοί παράγοντες κινδύνου βρίσκονται υπό µελέτη για το αν ευθύνονται για την εµφάνιση καρκίνου µαστού. Οι ερευνητές µελετούν την επίδραση της δίαιτας, της σωµατικής δραστηριότητας και της κληρονοµικότητας στην ανάπτυξη του καρκίνου του µαστού. Επίσης, µελετούν αν συγκεκριµένες ουσίες στο περιβάλλον µπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα εµφάνισης καρκίνου του µαστού. Όλες οι γυναίκες είναι σηµαντικό να γνωρίζουν αυτού του είδους τους κινδύνους και να τους αποφεύγουν, όσο αυτό είναι δυνατό. Αλλά είναι επίσης σηµαντικό να γνωρίζουν ότι οι περισσότερες γυναίκες που ανήκουν σε οµάδες

7 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο υψηλού κινδύνου (παχύσαρκες, ηλικιωµένες, κ.τ.λ) για την εµφάνιση καρκίνου του µαστού, τελικά δεν αναπτύσσουν την ασθένεια. Επίσης, οι περισσότερες γυναίκες µε καρκίνο του µαστού δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό. Στην πραγµατικότητα, πέραν του γήρατος, οι περισσότερες γυναίκες µε καρκίνο του µαστού δεν µπορούν να ταξινοµηθούν µε σαφήνεια σε κάποια καθορισµένη οµάδα κινδύνου. Αν θεωρείτε ότι ανήκετε σε οµάδα υψηλού κινδύνου, τότε πρέπει να συµβουλευτείτε το γιατρό σας. Κατόπιν, αυτός µπορεί να προτείνει τρόπους περιορισµού του κινδύνου και να προγραµµατίσει µια σειρά από εξετάσεις. Αν σας προτείνει µαστογραφία, µη διστάσετε να κλείσετε ραντεβού στο κέντρο µας, η εξέταση είναι ωρεάν. Βάλε την αυτοεξέταση στο πρόγραµµα φροντίδας σου 5 Ο ι περισσότεροι όγκοι στο µαστό εντοπίζονται από γυναίκες, οι οποίες αναφέρουν ασυνήθιστες αλλαγές στο µαστό. Γι αυτό το λόγο, είναι σηµαντικό να κάνετε κάθε µήνα αυτοεξέταση στο στήθος σας, ώστε να το ελέγχετε για πιθανές αλλαγές. Πρέπει να θυµάστε ότι πιθανές αλλαγές µπορεί να οφείλονται στην ηλικία, στον εµµηνορροϊκό σας κύκλο, στην εγκυµοσύνη, στην εµµηνόπαυση ή στη λήψη αντισυλληπτικών ή άλλων ορµονών. Σε κάποια από τις παραπάνω περιπτώσεις, είναι φυσιολογικό το στήθος σας να φαίνεται ότι έχει κάπως ακανόνιστο σχήµα ή να µοιάζει µε άµορφη µάζα. Επίσης, είναι συνηθισµένο ο µαστός σας να είναι πρησµένος αµέσως µετά ή κατά τη διάρκεια της περιόδου σας. Θα πρέπει να είστε αρκετά εξοικειωµένη µε την ανατοµία του µαστού σας, να γνωρίζετε τη φυσιολογική του µορφή, ώστε να αναφέρετε πιθανές ασυνήθιστες αλλαγές όσο πιο σύντοµα γίνεται. Αν διαγνωστεί καρκίνος, η άµεση θεραπεία προσφέρει την καλύτερη πιθανότητα για ένα επιτυχηµένο αποτέλεσµα.

8 6 Αγγίξτε το στήθος σας. Αναζητήστε κάτι ασυνήθιστο. Εξοικειωθείτε µε την εµφάνιση και την υφή του στήθους σας, έτσι ώστε να µπορείτε να παρατηρείτε ενδεχόµενες αλλαγές. Μπορείτε να το κάνετε αυτό, όπου νιώθετε άνετα, στο µπάνιο, όταν ντύνεστε, καθιστή ή όρθια. Αν βρείτε κάτι ασυνήθιστό ή αν ανησυχείτε, τότε πρέπει να µιλήσετε σε ένα ιατρό. Ποια είναι τα συµπτώµατα που πρέπει να έχω υπόψη µου; Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ο ι αλλαγές που πρέπει να ελέγξουµε περιλαµβάνουν: 1. Μέγεθος ή σχήµα, για παράδειγµα ο ένας µαστός µπορεί να φαίνεται µεγαλύτερος από τον άλλο. 2. Η υφή του δέρµατος, για παράδειγµα «ζαρώµατα», «λακκάκια». 3. Η εµφάνιση ή η κατεύθυνση της ρώγας για παράδειγµα µια ρώγα µπορεί να τείνει να αναστραφεί προς το εσωτερικό του µαστού. 4. Η εκροή αιµατώδους υγρού από τη ρώγα. 5. Η ύπαρξη εξανθήµατος ή κρούστας πάνω στη ρώγα ή στην περιοχή γύρω από αυτήν. 6. Πρήξιµο ή εξόγκωµα στο στήθος ή στη µασχάλη. 7. Περιοχή µε πρήξιµο ή ασυνήθιστη πύκνωση του ιστού του µαστού, που δεν υποχωρεί µε το τέλος της περιόδου. 8. Πόνος σε µέρος του στήθους ή της µασχάλης που δεν σχετίζεται µε την περίοδο. Ο πρώιµος καρκίνος του µαστού συνήθως δεν προκαλεί πόνο, παρόλα αυτά µια γυναίκα πρέπει να επισκεφτεί τον ιατρό της για τον πόνο στο στήθος ή για άλλα συµπτώµατα, τα οποία εµµένουν. Πολύ συχνά, αυτά τα συµπτώµατα δεν οφείλονται σε καρκίνο, αλλά µπορεί να υποδηλώνουν την ύπαρξη άλλου είδους παθογένειας. Γι αυτό το λόγο, είναι απαραίτητη η επίσκεψη σε ειδικό, ώστε να εξασφαλιστεί η πρώιµη διάγνωση και η αντίστοιχη θεραπεία.

9 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Πώς θα κάνετε αυτοεξέταση µαστού; 7 Μια φορά το µήνα, δώστε στον εαυτό σας λίγα λεπτά, βάλτε την αυτοεξέταση του µαστού στο πρόγραµµα οµορφιάς σας, για να νιώθετε σίγουρη και ασφαλής. Η πιο κατάλληλη µέρα για αυτοεξέταση είναι η 8η µέρα του κύκλου σας. Αν έχετε εµµηνόπαυση, διαλέξτε εσείς µια συγκεκριµένη ηµεροµηνία που θα θυµάστε εύκολα. Ξαπλωµένη Ξαπλώστε ανάσκελα, βάλτε ένα µαξιλάρι κάτω από τον δεξί σας ώµο και τοποθετήστε το δεξί σας χέρι κάτω από το κεφάλι. Χρησιµοποιώντας τα ακροδάκτυλά σας, ψηλαφίστε το στήθος σας µε απαλές κυκλικές κινήσεις µε κατεύθυνση από τη µασχάλη προς την κλείδα και από το κάτω µέρος του στήθους προς τη θηλή. Πιέστε τη θηλή για να δείτε αν βγάζει υγρό. Στη συνέχεια, χρησιµοποιώντας το αριστερό χέρι για το δεξί στήθος, επαναλάβετε την παραπάνω διαδικασία. Στο Μπάνιο Αλείψτε µε σαπούνι το αριστερό σας στήθος. Με την ίδια κυκλική τεχνική όπως όταν είστε ξαπλωµένη, εξετάστε το στήθος σας διασχίζοντας από πάνω µέχρι κάτω, καλύπτοντας όλη την περιοχή από τη µασχάλη ως τη µέση του θώρακα και από την κλείδα ως κάτω από το στήθος. Ελέγξτε τη θηλή για υγρό. Επαναλάβετε το ίδιο και για το άλλο στήθος. Στον καθρέπτη Σταθείτε µπροστά στον καθρέπτη µε τα χέρια σας στους γοφούς. Εξετάστε το στήθος σας και ελέγξτε για αλλαγές στο χρώµα, το µέγεθος ή για ραβδώσεις στην επιδερµίδα. Επαναλάβετε µε τα χέρια σηκωµένα ψηλά. Κάνε και µια τρίτη φορά τον έλεγχο µε τα χέρια σας στους γοφούς και τους ώµους κατεβασµένους.

10 8 Και µην ξεχνάτε Εκτός από τη µηνιαία αυτοεξέταση να κάνετε το ετήσιο έλεγχο και τη µαστογραφία που θα σου προγραµµατίζει ο γιατρός σας. Να θυµάστε ότι η έγκαιρη διάγνωση ισοδυναµεί µε θεραπεία. Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Είναι όλα τα Ογκίδια Καρκίνος; Εννέα από τα δέκα ογκίδια δεν είναι καρκίνος. Ένα µη καρκινικό ογκίδιο µπορεί να είναι µια κύστη που περιέχει υγρό ή ένα ινοαδένωµα (υπερπλασία ινώδους ιστού), που µπορεί εύκολα να θεραπευτεί. Όµως, πρέπει να επισκεφτείτε το γιατρό σας αµέσως µόλις παρατηρήσετε οτιδήποτε ασυνήθιστο. Εάν έχετε βρει ένα ογκίδιο ή έχετε παρατηρήσει κάποια αλλαγή στην εµφάνιση του στήθους σας, πηγαίνετε σε έναν ιατρό. Οι µαστοί σας θα εξεταστούν και θα σας γίνουν πολλές ερωτήσεις σχετιζόµενες µε την υγεία σας. Πρέπει να αναµένετε ο ιατρός σας να σας εξηγήσει λεπτοµερώς τις εξετάσεις, στις οποίες θα υποβληθείτε. Μη διστάσετε να υποβάλλετε όλες τις απορίες σας στον ιατρό, ακόµα και αυτές που ίσως ακουστούν «ανόητες».

11 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Η Πρόληψη του Καρκίνου του Μαστού Σώζει 9 Μ ε τον προσυµπτωµατικό έλεγχο, η γυναίκα υποβάλλεται σε εξετάσεις για τον καρκίνο του µαστού, πριν η ίδια παρουσιάσει κάποια συµπτώµατα. Η προσυµπτωµατική εξέταση µαστού είναι η πιο αποτελεσµατική µέθοδος έρευνας για πρώιµα σηµάδια καρκίνου του µαστού, τα οποία είναι πολύ µικρά για να εντοπισθούν µε την ψηλάφηση, γεγονός που σηµαίνει ότι υπάρχουν αυξηµένες πιθανότητες ίασης και αποφυγής πλήρους µαστεκτοµής. Όσο πιο νωρίς βρεθεί ο παθολογικός ιστός, τόσο πιο πολύ απλή και λιγότερο επίπονη θα είναι η θεραπεία. Κατά συνέπεια, η πρώιµη διάγνωση σώζει ζωές, και µπορούµε να πούµε ότι η πρόληψη ισοδυναµεί µε ίαση. Είναι σηµαντικό να θυµάστε ότι ο ιατρός σας δεν θεωρεί απαραίτητα ότι έχετε καρκίνο του µαστού, αν σας υποδείξει να κάνετε µαστογραφία. Ο προσυµπτωµατικός έλεγχος γίνεται όταν δεν έχετε συµπτώµατα καρκίνου. Έγκυρες επιστηµονικές έρευνες έχουν δείξει ότι ο προσυµπτωµατικός έλεγχος µε µαστογραφία κάθε µήνες µειώνει σηµαντικά τα αριθµό θανάτων από καρκίνο του µαστού. Οι επιστηµονικές ενδείξεις είναι πολύ ισχυρές για γυναίκες ηλικίας ετών, την ηλικιακή οµάδα που συνήθως συµπεριλαµβάνεται στους προσυµπτωµατικούς ελέγχους αυτού του είδους. Οι µελέτες αυτές δείχνουν ότι όσο µεγαλύτερος είναι ηλικιακά ο γυναικείος πληθυσµός που υποβάλλεται σε µαστογραφία, τόσο αυξάνονται και τα οφέλη για την υγεία και κατ επέκταση για την επιβίωση του.

12 10 Τι είναι το Πρόγραµµα Πρόληψης του Καρκίνου του Μαστού; Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Σ το πρόγραµµα πρόληψης του καρκίνου του µαστού που πραγµατοποιείται στο κέντρο µας καλούµε όλες τις γυναίκες που είναι ετών για προληπτικό έλεγχο. Το πρόγραµµα ελέγχει για καρκίνο του µαστού µε τη µέθοδο της µαστογραφίας πριν εµφανιστούν τα σηµάδια, επαναλαµβάνεται κάθε ένα ή δύο χρόνια και προσφέρεται ΩΡΕΑΝ! Η εξέταση γίνεται σε έναν ειδικά διαµορφωµένο χώρο, στο «Κέντρο Πρόληψης για τον Καρκίνο του Μαστού», που στηρίζει ο «Σύλλογος Φίλων Γενικού Ογκολογικού Νοσοκοµείου οι Άγιοι Ανάργυροι», το οποίο βρίσκεται στην οδό Τίρυνθος 2, Άνω Πατήσια. Κάνοντας την Εξέταση στο Κέντρο Κ ατά την επίσκεψή σας στο Κέντρο Πρόληψης θα χρειαστεί να φορέσετε ρούχα ντε-πιες (συνδυασµό δύο κοµµατιών) έτσι ώστε να µπορείτε εύκολα να βγάλετε τη µπλούζα σας. Μια γυναίκα υγειονοµικός υπάλληλος θα τοποθετήσει το µαστό σας µεταξύ δύο πλαστικών πλακών στο µηχάνηµα µαστογραφίας. Αυτό µπορεί να σας φανεί άβολο για λίγα δευτερόλεπτα, αλλά βοηθά να ληφθεί καθαρή εικόνα, γεγονός πολύ σηµαντικό, ώστε να αυξηθεί η αξιοπιστία της διάγνωσης. Η προσυµπτωµατική εξέταση µαστού διαρκεί µόνο λίγα λεπτά και ολόκληρη η επίσκεψη διαρκεί 30 λεπτά. Μια προσυµπτωµατική εξέταση µαστού είναι γενικά ασφαλής για γυναίκες µε εµφυτεύµατα µαστού. Είναι σηµαντικό να αναφέρετε στο υγειονοµικό προσωπικό του κέντρου ότι έχετε εµφυτεύµατα µαστού πριν γίνει η προσυµπτωµατική εξέταση του µαστού σας.

13 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Στη συνέχεια η µαστογραφία ελέγχεται από δύο γιατρούς, έτσι ώστε να αυξηθεί η εγκυρότητα της διάγνωσης. Οι καλοσχηµατισµένοι καρκίνοι του µαστού φαίνονται, δίχως αµφιβολία, σε µια µαστογραφία. υστυχώς, πάντοτε θα υπάρχει και η εξαίρεση, που διαφεύγει ή είναι δύσκολο να φανεί, λόγω της µορφολογίας των µαστών. Καµία ιατρική εξέταση δεν είναι τέλεια, αλλά το προσωπικό του προγράµµατος καταβάλει κάθε προσπάθεια, ώστε να εντοπίσει όσους περισσότερους καρκίνους είναι εφικτό. Στον καρκίνο που βρίσκεται σε πρώιµο στάδιο, ίσως και να µην έχει σχηµατιστεί ακόµα όγκος, αλλά συνήθως εντοπίζονται σχηµατισµοί στη µαστογραφία που συνιστούν την παρουσία καρκίνου του µαστού. Κατά την διάγνωση µπορεί να ακούσετε τον ιατρό να µιλάει για αποτιτανώσεις. Οι αποτιτανώσεις είναι µικρές περιοχές ασβεστίου µέσα στον ιστό του µαστού. Μερικές φορές το ασβέστιο σχηµατίζει κηλίδες και «σχέδια» στη µαστογραφία, που µπορούν να υποδείξουν εµφάνιση καρκίνου. Αλλά επίσης, µπορεί να υπάρχουν αποτιτανώσεις εξαιτίας µη καρκινικών αλλαγών στο µαστό. Η ικανότητα και η εµπειρία των τεχνολόγων και των ιατρών, τους βοηθά να ξεχωρίσουν τα «σχέδια» που διαφέρουν και να αποφασίσουν ποιο µπορεί να είναι καρκίνος. Κάποια είδη καρκίνων δεν αφήνουν σαφείς ενδείξεις στη µαστογραφία. Έτσι, αν βρείτε κάποιο ύποπτο ογκίδιο στο στήθος σας, θα πρέπει να το αναφέρετε στον ιατρό σας, ακόµα και αν πρόσφατα κάνατε µαστογραφία. Τα αποτελέσµατα των εξετάσεων θα σας αποσταλούν ταχυδροµικώς, ενώ περίπου ανά έτος θα σας αποσταλθεί µια επιστολή υπενθύµισης του ραντεβού σας για µαστογραφία Μετά τη µαστογραφία λίγες γυναίκες θα χρειαστεί να επιστρέψουν στο κέντρο πρόληψης και να κάνουν µερικές περαιτέρω εξετάσεις, επειδή η µαστογραφία έδειξε ασαφή ευρήµατα, τα οποία θα πρέπει να διευκρινιστούν. Αυτές οι εξετάσεις είναι δωρεάν. Όταν έρθετε στο κέντρο παρακαλούµε να νιώσετε ελεύθερες να κάνετε όποιες ερωτήσεις θέλετε σχετικά µε την εξέταση. 11

14 12 Αν σας ξανακαλέσουν µη Φοβηθείτε Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Π αρ όλο που η µαστογραφία είναι, µέχρι στιγµής, η πιο αξιόπιστη µέθοδος διάγνωσης, υπάρχουν φορές που δεν είναι επαρκής. Γι αυτό το λόγο σε κάποιες περιπτώσεις απαιτείται περαιτέρω έλεγχος, µε τη χρήση υπερήχων, ώστε η εικόνα του µαστού να είναι όσο πιο λεπτοµερής γίνεται. Μερικές γυναίκες καλούνται για επανεξέταση γιατί η απεικόνιση δείχνει ότι απαιτούνται περισσότερες λήψεις. Σκεφτείτε όµως ότι ένα πρόγραµµα Προσυµπτωµατικού Ελέγχου µπορεί να διαγνώσει τον καρκίνο νωρίς και έτσι να σας σώσει από πολύ µεγαλύτερη αναστάτωση εσάς και την οικογένειά σας. Πολλές είναι οι γυναίκες που θεωρούν ότι ο τακτικός έλεγχος στους µαστούς τους, µπορεί να µειώσει το άγχος και την αγωνία που νιώθουν για την κατάσταση της υγείας τους. Και αυτό διότι γνωρίζουν ότι η συµµετοχή σε ένα πρόγραµµα πρόληψης µπορεί να αποβεί σωτήρια για τη ζωή τους. Ένα µικρό ποσοστό άγχους και αναστάτωσης, µέχρι να επιβεβαιωθεί η διάγνωση, είναι δικαιολογηµένο, λόγω των οφελών που υπόσχεται για την υγεία σας. Μπορεί να χάσετε πολλά οφέλη για την υγεία σας αν δεν προλάβετε έγκαιρα τη νόσο. Μην χάσετε τα οφέλη που προσφέρει η µαστογραφία!

15 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Πώς γίνεται η διάγνωση για Καρκίνο του Μαστού; 13 Σ ε περίπτωση που ανιχνευθεί καρκίνος ο ιατρός σας θα σας παραπέµψει σε νοσοκοµείο για περαιτέρω εξετάσεις. Η επίσκεψη στο νοσοκοµείο δεν σηµαίνει απαραίτητα ότι έχετε καρκίνο του µαστού. Όµως, πρέπει να το επισκεφτείτε έτσι ώστε να γίνουν οι απαραίτητες κλινικές εξετάσεις. Συνήθως γίνεται ένας συνδυασµός εξετάσεων, ο οποίος είναι γνωστός ως «Τριπλή Εκτίµηση». Η τριπλή εκτίµηση αποτελείται από µια φυσική εξέταση, η οποία πραγµατοποιείται από έναν ιατρό-παθολόγο που εξειδικεύεται στον καρκίνο του µαστού, µια µαστογραφία ή εξέταση υπερήχων και µια βιοψία. Η µαστογραφία είναι µια εικόνα του µαστού, η οποία γίνεται µε τη βοήθεια ακτινών Χ. Οι µαστογραφίες µπορούν να δείξουν έναν όγκο στο στήθος, ο οποίος δεν γίνεται να ανιχνευτεί µε τη φυσική εξέταση. Επίσης, µπορούν να δείξουν µια συστάδα µικρών κηλίδων ασβεστίου. Αυτές οι κηλίδες ονοµάζονται αποτιτανώσεις. Αυτοί οι όγκοι ή κηλίδες µπορεί να είναι από καρκίνο, προκαρκινικά κύτταρα ή άλλες καταστάσεις. Χρειάζεται να γίνουν περαιτέρω εξετάσεις για να διαπιστωθεί αν είναι παρόντα µη φυσιολογικά κύτταρα. Εάν ανιχνευτεί κάτι µη φυσιολογικό στη µαστογραφία, µπορεί να χρειαστούν επιπρόσθετες εξετάσεις µε ακτίνες Χ, επίσης µπορεί να χρειαστεί να γίνει βιοψία. Οι µαστογραφίες (όπως και οι συνηθισµένες ακτινογραφίες) χρησιµοποιούν πολύ µικρές δόσεις ακτινοβολίας. Ο κίνδυνος να προκληθεί βλάβη στην υγεία σας από τη µαστογραφία είναι πάρα πολύ µικρός, αλλά η συνεχής έκθεση σε ακτίνες Χ µπορεί να προκαλέσει προβλήµατα. Τα οφέλη όµως ξεπερνούν σε σπουδαιότητα τους κινδύνους. Μία συσκευή υπερήχων εκπέµπει ηχητικά κύµατα, που οι άνθρωποι δεν µπορούν να ακούσουν. Αυτά τα κύµατα αναπαράγονται στους ιστούς και ένας υπολογιστής χρησιµοποιεί την ηχώ για να δηµιουργήσει µια εικόνα. Ο ιατρός

16 14 σας µπορεί να δει σε µια οθόνη αυτές τις εικόνες. Οι εικόνες µπορούν να δείξουν αν ένας όγκος είναι συµπαγής ή γεµάτος µε υγρό. Μια κύστη είναι ένας θύλακας γεµάτος µε υγρό. Οι κύστες δεν είναι καρκίνος. Αλλά µια συµπαγής µάζα µπορεί να είναι καρκίνος. Μετά από την εξέταση, ο ιατρός σας µπορεί να αποθηκεύσει τις εικόνες σε βίντεο ή να τις εκτυπώσει. Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Η βιοψία είναι µια διαδικασία, όπου αφαιρείται δείγµα κυττάρων ή ιστού από το µαστό, ώστε να εξεταστούν στο µικροσκόπιο για ενδείξεις της ασθένειας και καλύτερη γνωµάτευση. Συνήθως, αυτές οι εξετάσεις πραγµατοποιούνται άµεσα στα ιατρικά κέντρα και είναι πιθανό να έχετε τα αποτελέσµατα την ίδια ηµέρα. Είναι πιθανό να επηρεαστεί η ψυχολογική σας διάθεση στο νοσοκοµείο, αλλά συνήθως δεν είναι κάτι σοβαρό. Γι` αυτό µπορείτε να συνοδεύεστε από κάποιο συγγενικό σας πρόσωπο ή ένα καλό σας φίλο. Μετά και την ολοκλήρωση των διαγνωστικών εξετάσεων, θα πάρετε τα αποτελέσµατα σας από την κλινική όπου κάνατε τις εξετάσεις. Θυµηθείτε, εννέα από τα δέκα ογκίδια στο στήθος ή στη µασχάλη δεν πρόκειται να είναι καρκίνος και αν τελικά συµβαίνει αυτό, ο ιατρός θα είναι σε θέση να σας το επιβεβαιώσει και να σας ενηµερώσει αν χρειάζεται περαιτέρω θεραπεία. Αν όµως η διάγνωση είναι θετική για καρκίνο του µαστού, ο ιατρός σας θα συζητήσει µαζί σας τις επιλογές, που έχετε για θεραπεία της νόσου.

17 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Πώς Θεραπεύεται ο Καρκίνος του Μαστού; υ πάρχουν πολλοί τρόποι θεραπείας του καρκίνου του µαστού. Η θεραπεία σχεδιάζεται εξατοµικευµένα για κάθε γυναίκα, έτσι διαφορετικές γυναίκες µπορούν να λάβουν ποικίλες θεραπείες. Χειρουργική Επέµβαση: Αν διαγνωστεί καρκίνος, συνήθως ακολουθεί εγχείρηση για την αφαίρεση µέρους ή του συνόλου του µαστού. Σε πολλές γυναίκες, απλώς είναι απαραίτητο να αφαιρεθεί µόνο το ογκίδιο και ο ιστός που το περιβάλλει (χειρουργική εξαίρεση κακοήθους όγκου και ελάχιστης ποσότητας περιβάλλοντος ιστού). Όµως, σε κάποιες γυναίκες θα γίνει η υπόδειξη να αφαιρεθεί ολόκληρος ο µαστός (µαστεκτοµή). Εσείς και ο χειρούργος θα κληθείτε να λάβετε κάποιες αποφάσεις και οι απόψεις σας πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη. Είναι δύσκολο να αφοµοιώσετε όλη την πληροφορία αµέσως, γι αυτό ίσως να βοηθούσε αν παίρνατε µαζί σας στη συζήτηση ένα φίλο ή συνοδό ή αν προετοιµάζατε µια λίστα µε ερωτήσεις. Αν δεν έχετε κάποιον να σας συνοδεύσει, ζητήστε από την κλινική κάποιον που θα µπορούσε να καθίσει µαζί σας, όπως κάποια εξειδικευµένη, στον καρκίνο του µαστού, νοσηλεύτρια. Αν η εγχείριση αφαιρέσει το σύνολο ή µεγάλο µέρος του µαστού, τότε ίσως να είναι πιθανή η ανάπλαση του (δηµιουργία ενός νέου µαστού), την ίδια χρονική περίοδο ή µεταγενέστερα. Η Ακτινοθεραπεία χρησιµοποιεί ισχυρές ακτίνες Χ για να εξοντώσει τα καρκινικά κύτταρα. Είναι µια τοπική θεραπεία, γεγονός που σηµαίνει ότι εξολοθρεύει µόνο τα καρκινικά κύτταρα της συγκεκριµένης περιοχής, όπου κατευθύνεται. Αυτή είναι συνήθως ο πάσχων µαστός ή η περιοχή από την οποία έχει αφαιρεθεί ο µαστός και µερικές φορές επίσης, περιοχές των λεµφαδένων στη µασχάλη και πάνω από το τραχηλικό οστό. Ο συνδυασµός χειρουργικής, συντηρητικής του µαστού επέµβασης, η οποία ακολουθείται από ραδιοθεραπεία, έχει επιτρέψει σε πολλές γυναίκες µε καρκίνο του µαστού, να αποφύγουν την οριστική µαστεκτοµή. Η ακτινοθεραπεία συνίσταται συνήθως 15

18 16 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο πριν και µετά από την επέµβαση. Σπανίως χρησιµοποιείται αποκλειστικά στη θεραπεία, το πιο σύνηθες είναι να συνδυάζεται µε άλλες µεθόδους. Φαρµακευτική θεραπεία. Μια µεγάλη ποικιλία φαρµάκων χρησιµοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου του µαστού. Οι φαρµακευτικές θεραπείες είναι «συστηµατικές», που σηµαίνει ότι επηρεάζουν ολόκληρο το σώµα. Τα φάρµακα επιδρούν σε όλο το σώµα µέσω του κυκλοφορικού συστήµατος και µπορούν να σκοτώσουν τα καρκινικά κύτταρα ή να επιβραδύνουν την ανάπτυξη τους. Τα φάρµακα µπορεί να είναι αποτελεσµατικά κατά του αρχικού όγκου στο στήθος ή ικανά να σταµατήσουν την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων σε άλλα µέρη του σώµατος. Τα δύο κύρια είδη φαρµάκων, που χρησιµοποιούνται, είναι η χηµειοθεραπεία και η ορµονική θεραπεία, ενώ έχουν αναπτυχθεί και νεότερα είδη θεραπειών. Η χηµειοθεραπεία είναι η χρήση αντικαρκινικών φαρµάκων που βλάπτουν τα καρκινικά κύτταρα µε τέτοιο τρόπο, ώστε να εµποδίζεται η κυτταρική διαίρεση και εποµένως και η ανάπτυξη τους. Είναι επίσης γνωστά και ως κυτταροτοξικά φάρµακα. Η χηµειοθεραπεία µπορεί επίσης να επηρεάσει την ανάπτυξη των φυσιολογικών κυττάρων. Αυτό µπορεί να προκαλέσει συγκεκριµένες παρενέργειες, οι οποίες είναι προσωρινές, επειδή οι υγιείς ιστοί συνήθως επανέρχονται στη φυσιολογική τους κατάσταση µε τη λήξη της θεραπείας. Υπάρχουν πολλά είδη χηµειοθεραπείας που χρησιµοποιούνται για την αντιµετώπιση του καρκίνου του µαστού. ύο ή τρία διαφορετικά φάρµακα χρησιµοποιούνται γενικά µαζί. Τα είδη των φαρµάκων, ο τρόπος χορήγησης και η διάρκεια της θεραπείας είναι γνωστά ως χηµειοθεραπευτική αγωγή. Ένας ιατρός ή µία νοσηλεύτρια θα σας εξηγήσει τη θεραπευτική δράση και τις παρενέργειες µιας συγκεκριµένης αγωγής. Οι ορµόνες είναι φυσικές ουσίες που βρίσκονται στο σώµα µας και επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας συγκεκριµένων οργάνων ή συστηµάτων οργάνων. Σε πολλές γυναίκες, η ανάπτυξη καρκινικών όγκων στο µαστό επηρεάζεται από την ύπαρξη των γυναικείων ορµονών, όπως τα οιστρογόνα. Η ανάπτυξη καρκίνου µπορεί να επιβραδυνθεί ή ακόµα και να σταµατήσει µε τη διακοπή της επίδρασης µιας συγκεκριµένης ορµόνης. Η ορµονική θεραπεία

19 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο συνήθως συνταγογραφείται για πολλούς µήνες ή χρόνια. Ο ακριβής χρόνος χορήγησης ποικίλει από γυναίκα σε γυναίκα, αλλά συνήθως είναι µεταξύ δύο και πέντε ετών. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, χρειάζεται τακτική παρακολούθηση από ιατρό σχετικής ειδικότητας. Παράλληλα µε τις παραπάνω θεραπείες, πρόσφατα έχουν αναπτυχθεί και εναλλακτικές µορφές τους, µε πιο γνωστές αυτές που επικεντρώνονται στα καρκινικά κύτταρα, προκαλώντας όσο το δυνατόν λιγότερες παρενέργειες και βλάβες στα υγιή κύτταρα. ηλαδή, αντίθετα µε τη χηµειοθεραπεία που επηρεάζει και τους υγιείς ιστούς, οι νέες θεραπείες έχουν µικρότερη πιθανότητα να τους πλήξουν, διότι επικεντρώνουν τη δράση τους, όσο το δυνατό, στα καρκινικά κύτταρα. Κατά συνέπεια, οι παρενέργειες περιορίζονται, ως ένα βαθµό και η ποιότητα ζωής της ασθενούς βελτιώνεται. 17 Αποκαθιστώντας Αισθητικά το Μαστό Κ άποιες γυναίκες που πρόκειται να κάνουν µαστεκτοµή, κατόπιν αποφασίζουν να κάνουν ανάπλαση στήθους. Άλλες αποφασίζουν να χρησιµοποιήσουν προσθετικά µέλη και κάποιες άλλες δεν προβαίνουν σε καµία ενέργεια. Όλες αυτές οι επιλογές έχουν πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα. Αυτό που είναι σωστό για µια γυναίκα, ίσως να είναι λάθος για κάποια άλλη. Αυτό που είναι σηµαντικό είναι ότι σχεδόν κάθε γυναίκα που υποβλήθηκε σε θεραπεία για καρκίνο του µαστού, έχει επιλογές. Τέτοιου είδους επιλογές είναι κρίσιµο να υπάρχουν, καθώς σχετίζονται µε την αισθητική αποκατάσταση του σώµατος, µετά από µία σοβαρή χειρουργική επέµβαση, γεγονός πολύ σηµαντικό για κάθε γυναίκα. Η ανάπλαση του στήθους µπορεί να γίνει στον ίδιο χρόνο µε τη µαστεκτοµή ή αργότερα. Εάν σκέπτεστε να κάνετε ανάπλαση, τότε πρέπει να µιλήσετε µε

20 18 έναν πλαστικό χειρούργο πριν γίνει η µαστεκτοµή, ακόµα και αν την προγραµµατίζετε για αργότερα. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να αναπλάσετε το στήθος σας. Κάποιες γυναίκες επιλέγουν να χρησιµοποιήσουν εµφυτεύµατα. Τα εµφυτεύµατα µπορεί να είναι σιλικονούχα ή αλατούχα. Η ασφάλεια των εµφυτευµάτων σιλικόνης βρίσκεται για πολλά χρόνια υπό µελέτη από επίσηµους οργανισµούς, αρµόδιους για τη δηµόσια υγεία. Μπορείτε να συζητήσετε µε τον ιατρό, που σας παρακολουθεί, αν τα εµφυτεύµατα σιλικόνης είναι τελικά µια καλή επιλογή για την περίπτωση σας. Επιπλέον, η ανάπλαση µπορεί να γίνει µε ιστό από κάποιο άλλο µέρος του σώµατος σας. έρµα, µύες και λίπος µπορούν να αφαιρεθούν από την πλάτη, την κοιλιά ή τους γλουτούς και κατόπιν ο πλαστικός χειρούργος θα χρησιµοποιήσει αυτόν τον ιστό για να σχηµατίσει ένα µαστό. Ποιο είδος ανάπλασης είναι το καλύτερο για την περίπτωση σας, εξαρτάται από την ηλικία, τον τύπο του σώµατος σας και το είδος του χειρουργείου που κάνατε. Ένας πλαστικός χειρούργος µπορεί να σας εξηγήσει τους κινδύνους και τα οφέλη από κάθε είδος ανάπλασης. Παρεµβάσεις που Βελτιώνουν την Ποιότητας της Ζωής Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Π ολλές γυναίκες µε καρκίνο του µαστού θεωρούν τις συµπληρωµατικές θεραπείες απαραίτητες για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ίασης της ασθενείας τους. Οι συµπληρωµατικές θεραπείες περιλαµβάνουν χαλαρωτικές τεχνικές, µασάζ, βελονισµό και αρωµατοθεραπεία, οι οποίες χρησιµοποιούνται παράλληλα µε τις συµβατικές θεραπείες. εν προσφέρονται µε σκοπό να θεραπεύσουν την ασθένεια, αν και µερικές φορές µπορεί να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής της ασθενούς. Συχνά χρησιµοποιούνται για να ανακουφίσουν από τον πόνο (ψυχικό, σωµατικό), που προέρχεται από τις παρενέργειες της συµβατικής θεραπείας. Οι συµπληρωµατικές θεραπείες

21 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο συνήθως προσφέρονται από ιατρούς, εξειδικευµένα κέντρα για τον καρκίνο, επαγγελµατίες θεραπευτές και µερικές φορές µπορεί να είναι διαθέσιµες σε πολλές κλινικές µαστού και γενικά νοσοκοµεία. Αν κάνετε θεραπεία για καρκίνο του µαστού, είναι σηµαντικό να συµβουλευτείτε τον θεράποντα ιατρό σας, πριν ξεκινήσετε κάποια συµπληρωµατική θεραπεία, ιδιαίτερα αν αυτή περιπλέκεται µε τη συµβατική θεραπεία. Μπορεί ο Καρκίνος να Επανέλθει; 19 Το σώµα µας έχει δυο συστήµατα µεταφοράς ουσιών: το κυκλοφορικό και το λεµφικό σύστηµα. Το λεµφικό σύστηµα συνήθως βοηθάει το σώµα να καταπολεµήσει οποιαδήποτε µόλυνση και αποτελείται από µια σειρά αδένων και αιµοφόρων αγγείων. Τα κύτταρα του καρκίνου του µαστού µπορούν να διαχωριστούν από τον αρχικό όγκο, να µετακινηθούν µέσω του περιβάλλοντα ιστού και τελικά να µεταφερθούν µέσω του κυκλοφορικού και του λεµφικού συστήµατος σε άλλα σηµεία του σώµατος. Τα καρκινικά κύτταρα από το µαστό µπορούν να µεταφερθούν στους λεµφαδένες, που βρίσκονται στη µασχάλη και αυτό µπορεί να αποτελέσει µια ένδειξη του πόσο πιθανό είναι να επανέλθει ο καρκίνος. Μπορεί κάποια κύτταρα από τους λεµφαδένες να αφαιρεθούν κατά τη διάρκεια του χειρουργείου. Αυτό µπορεί να επιτρέψει στους ιατρούς να διαπιστώσουν αν ο καρκίνος έχει προσβάλλει τους λεµφαδένες και να καθορίσουν το µέγεθος και την έκταση του. Τα καρκινικά κύτταρα µπορεί επίσης να µεταφερθούν, όπως είπαµε, µέσω του κυκλοφορικού συστήµατος, σε άλλα µέρη του σώµατος. Εκεί µπορεί να σχηµατίσουν νέους όγκους, οι οποίοι αποκαλούνται µεταστάσεις ή «δευτερεύοντες καρκίνοι». Ο νέος όγκος έχει το ίδιο είδος καρκινικών

22 20 κυττάρων µε τον αρχικό όγκο. Για παράδειγµα, αν ο καρκίνος του µαστού µεταδοθεί στα οστά, τα καρκινικά κύτταρα που θα συναντήσουµε εκεί θα είναι στην πραγµατικότητα καρκινικά κύτταρα του µαστού. Αυτή η ασθένεια είναι µεταστατικός καρκίνος του µαστού, όχι των οστών. Γι αυτό το λόγο, αντιµετωπίζεται ως καρκίνος του µαστού και όχι των οστών. Οι γιατροί αποκαλούν το νέο όγκο «αποµακρυσµένο» ή µεταστατικό. Αν ο καρκίνος του µαστού κάνει µετάσταση, η θεραπεία είναι δυνατόν να ελέγξει τη δευτερεύουσα νεοπλασία, µερικές φορές για πολλά χρόνια. Υγιεινή ιατροφή! Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Είναι σηµαντικό για τις γυναίκες µε καρκίνο του µαστού να προσέχουν τον εαυτό τους. Το να προσέχετε τον εαυτό σας περιλαµβάνει να διατρέφεστε σωστά και να παραµένετε όσο πιο ενεργή και δραστήρια µπορείτε. Χρειάζεστε το σωστό ποσό θερµίδων για να διατηρήσετε ένα φυσιολογικό βάρος. Επίσης, οι πρωτεΐνες είναι απαραίτητες για να συντηρήσετε τις δυνάµεις σας. Η σωστή διατροφή είναι το κλειδί για να αισθανθείτε καλύτερα και να έχετε περισσότερη ενέργεια. Μερικές φορές, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια ή αµέσως µετά από τη θεραπεία, ίσως να µην έχετε όρεξη. Μπορεί να µη νιώθετε άνετα ή να είστε κουρασµένη. Μπορεί να βρείτε ότι τα φαγητά δεν είναι πλέον τόσο εύγευστα, ως συνήθως. Επιπλέον, οι παρενέργειες της θεραπείας (όπως η περιορισµένη όρεξη, το αίσθηµα ναυτίας, οι εµετοί ή οι πόνοι στο στόµα) µπορεί να σας δυσκολέψουν να διατρέφεστε σωστά. Ο ιατρός σας, ο διαιτολόγος ή άλλος επαγγελµατίας υγείας µπορούν να σας προτείνουν τρόπους να διαχειριστείτε αυτά τα προβλήµατα. Πολλές γυναίκες θεωρούν ότι αισθάνονται καλύτερα όταν παραµένουν δραστήριες. Το περπάτηµα, η κολύµβηση, γενικά ο αθλητισµός και άλλες

23 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο δραστηριότητες µπορούν να σας κάνουν να νιώσετε δυνατή και να αυξήσετε την ενέργεια σας. Η άσκηση µπορεί να µειώσει τη ναυτία και τον πόνο και να διευκολύνει την όσο το δυνατόν πιο οµαλή διαχείριση της θεραπείας. Μπορεί επίσης να µειώσει το στρες. Οποιαδήποτε φυσική δραστηριότητα και αν επιλέξετε, συµβουλευτείτε τον ιατρό σας πριν ξεκινήσετε. Επίσης, αν η δραστηριότητα που τελικά επιλέξατε, σας προκαλεί πόνο ή άλλα προβλήµατα, ενηµερώστε το θεράποντα ιατρό σας. 21 Αφεθείτε στη Φροντίδα των άλλων Η είδηση ότι έχετε καρκίνο του µαστού µπορεί να αλλάξει τη ζωή σας και τη ζωή των ανθρώπων γύρω σας. Αυτές τις αλλαγές µπορεί να είναι δύσκολο να τις διαχειριστείτε. Είναι φυσιολογικό για εσάς, την οικογένεια σας και τους φίλους σας να έχετε πολλά διαφορετικά και µερικές φορές µπερδεµένα συναισθήµατα. Μπορεί να ανησυχήσετε για τη φροντίδα της οικογένεια σας, τη διατήρηση της εργασίας σας και των καθηµερινών σας ενασχολήσεων. Οι ανησυχίες για τις θεραπείες και τη διαχείριση των παρενεργειών, τη νοσηλεία και τα οικονοµικά έξοδα, µπορεί να απασχολήσουν πολλές γυναίκες. Οι ιατροί, το νοσηλευτικό προσωπικό και άλλα µέλη του προσωπικού υγείας µπορούν να παράσχουν απαντήσεις για τη θεραπεία, την εργασία ή άλλες δραστηριότητες. Κάποιες συναντήσεις µε έναν κοινωνικό λειτουργό, ένα σύµβουλο ή έναν ψυχολόγο υγείας µπορούν να βοηθήσουν αν θέλετε να µιλήσετε για τα συναισθήµατα και τις ανησυχίες σας. Συχνά, ένας κοινωνικός λειτουργός µπορεί να προτείνει πόρους για οικονοµική βοήθεια, µετακίνηση, βοήθεια στο σπίτι του ασθενούς, αν αυτό είναι απαραίτητο ή συναισθηµατική υποστήριξη.

24 22 Οι φίλοι και οι συγγενείς µπορεί να είναι πολύ υποστηρικτικοί. Επίσης, µπορεί να βρείτε ότι γενικά βοηθάει να συζητάτε για τον καρκίνο µε άλλους ασθενείς που ήδη έχουν υποφέρει από τη συγκεκριµένη νόσο. Οι γυναίκες µε καρκίνο του µαστού, συχνά σχηµατίζουν οµάδες αυτογνωσίας και αλληλοϋποστήριξης για να µοιραστούν από κοινού την εµπειρία τους µε τον καρκίνο, την πορεία της θεραπείας τους και τα αποτελέσµατα της. Είναι σηµαντικό, βέβαια, να λάβουµε υπόψη ότι κάθε γυναίκα είναι διαφορετική. Κάποιοι τρόποι που χρησιµοποιεί µια γυναίκα για να αντιµετωπίσει τον καρκίνο ίσως να µην είναι και οι πλέον κατάλληλοι για µια άλλη γυναίκα. Ίσως να πρέπει να ρωτήσετε τον ιατρό, που σας παρακολουθεί, αν έχετε κάποια απορία για µια πληροφορία που λάβατε από µια άλλη γυναίκα µε καρκίνο. Εκτός από την οικογένεια και το φιλικό περίγυρο, µια γυναίκα που έχει υποβληθεί σε πλήρη ή µερική µαστεκτοµή, µπορεί να αναζητήσει περαιτέρω ψυχολογική υποστήριξη και µέριµνα στο πλαίσιο κάποιων αναγνωρισµένων κέντρων και εθελοντικών οργανώσεων όπως είναι και οι παρακάτω: Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Γυναικών µε Καρκίνο Μαστού «Άλµα Ζωής» Αριστοτέλους 79-81, Πλατεία Βικτωρίας, Αθήνα, Ελλάδα Τηλ.: , (Τηλεφωνική Γραµµή Στήριξης, ευτέρα- Παρασκευή, 10:00-18:00)Fax: , Στο πλαίσιο λειτουργίας του συλλόγου παρέχεται ψυχοκοινωνική στήριξη από έµπειρους επαγγελµατίες ψυχικής υγείας και οργανώνονται οµάδες αλληλοβοήθειας από καταρτισµένες γυναίκες που είχαν την εµπειρία της νόσου και επιθυµούν να τη µοιραστούν. Επίσης πραγµατοποιείται ενηµέρωση για όλες τις νέες επιστηµονικές εξελίξεις, αναφορικά µε την ασθένεια, σε γυναίκες µε καρκίνο του µαστού και παρέχεται πληροφοριακό υλικό αναφορικά µε την αξία της πρόληψης. «ΑΓΑΠΑΝ», Ανακουφιστική Συµπονετική Παρηγορητική Αγωγή, Τηλ , Ρηγίλλης 14, ΑΘΗΝΑ Στο σύλλογο παρέχεται ψυχολογική και κοινωνική στήριξη ασθενών, ενώ γίνεται προσπάθεια καθιέρωσης προγραµµάτων Hospital Care, όπου θα παρέχεται Νοσηλευτική βοήθεια σε όσους βρίσκονται στο τελικό στάδιο.

25 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία Τηλ , , Α.Τσόχα 18-20, ΑΘήνα Στην παραπάνω Εταιρεία διενεργούνται τα εξής προγράµµατα: Ατοµική ψυχολογική υποστήριξη ασθενών. Συµβουλευτική Οικογένειας. Οµάδες υποστήριξης ασθενών. Οµάδες οικογένειας-συνοδών. Προγράµµατα πρόληψης για έγκαιρη διάγνωση. Αποθεραπεία και αποκατάσταση (2 κέντρα αποθεραπείας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη). Κέντρο Ψυχολογικής Υποστήριξης Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας Τηλ , Α.Τσόχα 18-20, ΑΘήνα Στο κέντρο παρέχεται εξειδικευµένη υποστήριξη στραµµένη περισσότερο στην ψυχοκοινωνική φροντίδα του / της Καρκινοπαθούς:Ψυχολογική υποστήριξη. Συµβουλευτική (ατοµική, παιδιών, ζεύγους, οικογένειας). Ψυχιατρική Παρακολούθηση. Ατοµική Ψυχοθεραπεία. Μουσικοθεραπεία. Παρέµβαση στο σπίτι ή στο νοσοκοµείο αν κριθεί απαραίτητο. Οµάδες υποστήριξης. Οµάδες Ψυχοθεραπείας. Θεραπευτικές µεθόδους έκφρασης. Τεχνικές Χαλάρωσης. 23 Ο Αγώνας κατά του Καρκίνου συνεχίζεται... Η µετέπειτα φροντίδα µετά από τη θεραπεία για τον καρκίνο του µαστού είναι πάρα πολύ σηµαντική. Η ανάνηψη διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα. Η ανάνηψη σας εξαρτάται από τη θεραπεία σας, από το αν έχει εξαπλωθεί η ασθένεια και άλλους παράγοντες. Ακόµα και όταν ο καρκίνος φαίνεται ότι έχει αφαιρεθεί πλήρως ή καταστραφεί, η ασθένεια καµία φορά επανακάµπτει επειδή τα καρκινικά κύτταρα που δεν έχουν εντοπιστεί, παραµένουν κάπου στο σώµα µετά από τη

26 24 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο θεραπεία. Ο γιατρός σας θα καταγράψει τη διαδικασία ανάνηψης σας και θα ελέγξει για πιθανή επανεµφάνιση του καρκίνου. Πρέπει άµεσα να αναφέρετε στο γιατρό οποιεσδήποτε αλλαγές στη θεραπευµένη περιοχή ή στον άλλο µαστό. Θα πρέπει να αναφέρετε στο γιατρό σας οποιαδήποτε ιατρικά προβλήµατα αντιµετωπίζετε, όπως πόνος, απώλεια όρεξης ή βάρους, αλλαγές στον εµµηνορροϊκό κύκλο, ασυνήθιστη κολπική αιµορραγία ή θαµπή όραση. Επίσης, µιλήστε στο γιατρό σας για πονοκεφάλους, ζαλάδες, δυσκολία στην αναπνοή, βήχα ή πονόλαιµο, πόνους στην πλάτη ή προβλήµατα πέψης που φαίνονται ασυνήθιστα ή επιµένουν. Αυτά τα προβλήµατα µπορεί να εµφανιστούν µήνες ή και χρόνια µετά από τη θεραπεία. Μπορεί να είναι ενδείξεις ότι ο καρκίνος, έχει επανέλθει, αλλά µπορεί επίσης να είναι σηµάδια άλλων ιατρικών προβληµάτων. Οι επαναληπτικοί έλεγχοι συνήθως περιλαµβάνουν τους µαστούς, το στήθος, το λαιµό και τις περιοχές κάτω από τη µασχάλη. Καθώς είναι πιθανό να εµφανιστεί ξανά ο καρκίνος, είναι σηµαντικό να κάνετε τακτικά µαστογραφίες για τον έλεγχο της περιοχής, που χειρουργήθηκε, αλλά και στον µαστό που έµεινε ανέπαφος. Πιθανόν δεν χρειάζεται µαστογραφία σε ένα µαστό στον οποίο έγινε ανάπλαση ή αν κάνατε µαστεκτοµή χωρίς ανάπλαση. Ο γιατρός σας µπορεί να ζητήσει τη διενέργεια άλλων απεικονιστικών εξετάσεων ή εργαστηριακών ελέγχων. Είναι σηµαντικό να µοιράζεστε µε το γιατρό τις ανησυχίες σας, έτσι ώστε τα προβλήµατα να µπορούν να διαγνωστούν νωρίς και εποµένως να έχουν µεγαλύτερες πιθανότητες ίασης και µάλιστα σε πολύ συντοµότερο διάστηµα.

27 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο

28 Κ Ε Ν Τ Ρ Ο